arte románico
TRANSCRIPT
Contexto históricoCristianización, últimos invasores e expansión da arte románica por Europa
O termo “románico" é unha palabra relativamente recente. Comézase a usar no século XVII; e fálase de "román“, en referencia á lingua moderna que se fala en Europa, lingua intermedia derivada do latín. Co sufixo "-esque" (romanesque) faise referencia implícita a un modo de facer que deriva da cultura romana. Roma é sen dúbida o referente.
Contexto histórico.Crecemento demográfico e económico
Impulsores do entusiasmo relixioso
Monxes Papado Reis
Entusiasmo relixioso.Cruzadas
Peregrinacións. Camiño de Santiago
O gran éxito da consolidación e difusión da arte Románica ven impulsado por unha labor practicamente evanxelizadora da Igrexa Romana, eficientemente representada pola orde benedictina de Cluny. Cada novo mosterio contribúe a multiplicar a mensaxe, tanto en forma da réplica de códices nos seus escritorios, como no estímulo para edificar novas igrexas; e unha vez consolidado, xerar un novo mosteiro coa designación do seu abade e a encarga de facela.
Unha e outra vez, ao longo e ancho de Europa. E cando o empuxe da orde se debilita, xorde a "reforma da reforma": O Císter. Monxes brancos que toman o relevo dos monxes negros. Sobriedade tanto no formal como no espiritual precedendo a un novo estilo, vertical e luminoso no estrutural e con modos realistas e expresivos no artístico: o Gótico.
Materiais. Catedral de Plasencia
Pedra(principal)
Interior muros:argamasa e
ripios (restos)
Ladrillos(menor uso)
Igrexas con planta basilical de tres naves
Planta de cruz latina cunha soa nave.
Planta de cruz latina con tres naves.
Cruceiro ou transepto
Planta de peregrinación
Plantas de peregrinación
Catedral de Santiago
Igrexas de peregrinación
Pilares. Santiago de Compostela
Sección cuadrada,rectangular
ou cruciforme
Columnas
adosadas
ELEMENTOS SUSTENTANTESELEMENTOS SUSTENTANTES
Columnas
Adosadas
Exentas
Non respetan proporción clásica
Fuste liso
Capitel Variado(xeométrico, vexetal, figurativo)
ELEMENTOS SUSTENTANTESELEMENTOS SUSTENTANTES
Bóveda de canón e arcos faxóns
Arcos faxóns
SISTEMA DE CUBERTASISTEMA DE CUBERTA
Bóveda de cuarto de canón
Bóveda de cuarto de esfera(forno)
Fronte Perfil
SISTEMA DE CUBERTASISTEMA DE CUBERTA
Bóvedas de aristas
SISTEMA DE CUBERTASISTEMA DE CUBERTA
cúpula sobre trompas
cúpula sobre pechinas cimborrio
SISTEMA DE CUBERTASISTEMA DE CUBERTA
Catedral de Santiago: cúpula sobre trompas
SISTEMA DE CUBERTASISTEMA DE CUBERTA
contrafortesArcos faxóns
SISTEMA DE SISTEMA DE CONTRARRESTOCONTRARRESTO
Tipoloxía: Igrexa. San Martín de Fromista
Exterior reflexodo interior
Luz escasaNon uniforme
EXTERIOREXTERIOR
Alzado.Santiago de Compostela
Arcada deseparación de naves
Tribuna
TIPOLOXÍATIPOLOXÍA
Alzado. Santiago de Compostela
Alzado. Santiago de Compostela
Detalle da tribuna do deambulatorio
Detalle da tribuna lateral
Catedral de Santiago: nave central cara o ábside
Nave central cara o Pórtico da Gloria
TIPOLOXÍATIPOLOXÍA
Catedral de Santiago: transepto ou cruceiro
bóvedas de arista dunha nave lateral, tribuna superior e pilares compostos
TIPOLOXÍATIPOLOXÍA
Igrexa abacial de Cluny III: debuxo, estado actual e planta.
ROMÁNICO FRANCÉS. Zona de ROMÁNICO FRANCÉS. Zona de BorgoñaBorgoña
Foi destruída durante a Revolución Francesa; e só se conserva o brazo sur dun dos transeptos.
Fachada exterior da Magdalena de Vezelay e planta
Románico francés. Zona de BorgoñaRománico francés. Zona de Borgoña
Igrexa da Magdalena de Vezelay
Igrexa de San Esteban de Caen
Románico francés. Zona Románico francés. Zona de Normandíade Normandía
Esta zona caracterízase pola grandiosidade das súas igrexas, alcanzando ata os catro pisos.
Igrexa da Trinidade de Caen
Románico francés. Zona Románico francés. Zona de Normandíade Normandía
Románico francés. Románico francés. Zona de AquitaniaZona de Aquitania
Igrexa de San Pedro de Angulema
Nas zonas de Aquitania, Poitou e O Perigord as igrexas destacan polas súas cúpulas, de influencia bizantina. 1ª metade do s. XII. Planta de cruz latina cunha nave única moi ampla. As cúpulas que presenta na fachada son de influencia bizantina como tamén o é a súa terminación en placas de escamas.
Notre-Dame de Poitiers
Románico francés. Zona de Románico francés. Zona de PoitouPoitou
Comezada en 1166 e rematada no século XV, causa pola que se lle engadiron detalles góticos como o remate triangular da súa fachada. Destacan na mesma os tres arcos de ½ punto, tres portas que corresponden ás tres naves e dúas torres laterais rematadas en conos.
Románico Románico inglésinglés
catedral de Durham
Románico inglés: catedral de Ely
Catedral de Laach
Románico alemánRománico alemán
Catedral de Worms
catedral de Pisa, fachada
Románico italianoRománico italiano
Baptisterio da catedral de Pisa, en primeiro termo
Románico italianoRománico italiano
Campanile e baptisterio da catedral de Pisa
Románico Románico italianoitaliano
1. Igrexa de San Saint-Sernin de
Toulouse
IGREXAS DE IGREXAS DE PEREGRINACIÓNPEREGRINACIÓN
2. Igrexa de Sainte-Foy de Conques
3. Catedral de Santiago:
Primitiva igrexa románica
O obxectivo do Camiño de Santiago era chegar ata a igrexa que gardaba os restos de Santiago o Maior, un dos discípulos máis próximos a Xesucristo, decapitado entre os anos 41-44. A súa tumba foi redescuberta no século IX, despois de séculos de esquecemento.
En plena Reconquista, o rei Afonso II necesitaba un elemento aglutinador para o seu reino e convertíu o apóstolo nun símbolo da loita contra o Islam. Nacía así o mito de Santiago Matamouros.
En 1075, da man do bispo compostelán Diego Peláez, comezaron as obras para construír un gran templo no lugar da antiga basílica. No ano 1087 este bispo foi destituído…
Catedral de Santiago. Interior
… e o proxecto quedou paralizado ata a chegada, en 1100, do novo prelado, Diego Xelmírez, próximo á orde cluniacense. O conxunto foi finalizado en 1128.
San Vicente de Cardona
Románico catalánRománico catalán
Igrexa de San Martín de Frómista
Ábside da igrexa conventual de Augas Santas (Ferreira de Pantón, Lugo)
ROMÁNICO GALEGO:ROMÁNICO GALEGO:
Catedral de Ourense
a. Tímpano b. Dintel c. Arquivoltas d. Parteluz e. Xambasf. Porta
Pantocrátor e tetramofos
Tetraformos = símbolos dos catro evanxelistas: a aguia de San Xoan, o león de San Marcos, o touro de San Lucas e o anxo de San Mateo
Tímpano. San Pedro de Moissac (s. XII)
Rodas de lume infernal
Cristo enMaxestade Tetramorfos
Anciánsmúsicos
Cristo rodeado polos símbolos dos catro Evanxelistas, e debaixo os 24 anciáns do Apocalipse que forman un friso continuo. As ondas do mar de cristal están mencionadas no Apocalipse e aparecen tamén nas xambas.
Ondas do mar
Santa Fe de Conques. Detalle da zona central
Santa Fe de Conques. O ceo e os
elixidos
Santa Fe de Conques. O inferno e os condenados
Catedral de Santiago: Portada de Praterías (comezos do século XIII). Chamouse así porque era aí onde se colocaban os mestres prateiros para fabricar os seus obxectos.
Portada adicada a Cristo e trátase de destacar a súa dobre natureza. A lectura da mensaxe faise de dereita a esquerda.
Praterías. Tímpano dereito: Na parte superior presenta unha representación da Epifanía e, na inferior, varias esceas da Paixón de Cristo (prendemento, flaxelación e coroación de espiñas) e Cristo curando un cego.
Tímpano esquerdo
Praterías. Tímpano esquerdo: represéntanse as Tentacións de Xesús (de aí a profusión de monstruos, que aparecen figurados como monos con ás) e unha imaxe de Eva cunha calaveira no colo.
Praterías. Detalles do tímpano dereito
Praterías: detalles do tímpano esquerdo: Mala herba e muller adúltera
Praterías. Detalles do friso
Catedral de Santiago: Pórtico da Gloria: 1168-1188Forma parte do nártex da catedral, estreito corredor nos que os seus escasos 5 metros de anchura impiden a súa visión frontal completa. O recinto é, en realidade, o nivel superior dunha cripta, que foi inxeniosamente ideada polo mestre Mateo para compensar o desnivel de terreo que había entre a nave da igrexa e a praza exterior.
O pórtico estructúrase en tres aberturas que coinciden coas naves da igrexa. Acolle máis de 200 esculturas que, facendo honor ao horror vacui enchen todos os elementos arquitectónicos: arquivoltas, tímpanos, columnas e chapiteis.
Xambas da dereita: apóstolos
San Pedro ataviado de pontifical e coas chaves do Reino de Deus; San Pablo con barba longa e un libro aberto, Santiago (o menor) e seu irmán, San Xoán (mozo que apoia os pés sobre unha aguia). Todos, profetas e apóstolos, son figuras moi expresivas.
Ábside. San Clemente de Tahull
Seguindo o modelo tradicional o ábside (cara a onde o fiel dirixe a súa mirada) divídese en tres rexistros: o primeiro, o ceo, na bóveda semiesférica onde se representa o Pantocrátor; o segundo, no tambor da bóveda con representacións da Virxe e os santos que remiten á Igrexa e ao seu papel como intercesora entre o mundo divino e o humano; e o terceiro, xeralmente dedicado á terra, é aquí a penas visible.
Detalles. San Clemente de Tahull SimetríaXeometrización
O rostro de Cristo constrúese a partir duns ollos simplificados, un entrecello que se prolonga para definir o nariz e unha boca perfilada por dúas raias; o conxunto queda enmarcado por unha cabeleira e unha barba simétricas. Poucas liñas para expresar solemnidade e severidade.
Composición: Pantocrátor sentado sobre o arco da vella e cos pés sobre o escabel da terra, flanqueado polas letras alfa e omega. Transmite toda a maxestade que emana do texto apocalíptico: vestido como un rei, coroado de luz, bendice coa man dereita…
Panteón Real de San Isidoro de León. Bóvedas (fins s. XI ou comezos do XII)
Hai quen chamou a estes frescos a Capela Sixtina da arte románica. As escenas estructúranse en relación cos tres ciclos litúrxicos: Nadal, a Paixón e a Resurrección. O conxunto complétase con representacións dos signos do zodíaco e do calendario agrícola.
Frontal. Santa María de Aviá, s. XII (pintura sobre táboa)
No compartimento central, a Virxe, enmarcada por un arco trilobulado, sostén o Neno sobre os seus xeonllos. Ós lados, desenvólvense diferentes escenas da vida de María, relacionadas sempre con Xesús: a Anunciación e a Visitación, o nacemento de Xesús (Natividade), a adoración dos Reis (Epifanía) e a presentación de Xesús no templo.