อาเซยนเสวนา | 1

อาเซยนเสวนา | 2

อาเซยนเสวนา | 3

อาเซยนเสวนา | 4

อาเซยนเสวนา | 5

คำ�นำ� คว�มสมพนธเชอมโยง (Connectivity) กำ�ลงเปนประเดนทไดรบคว�มสนใจอย�งม�กในก�รพจ�รณ�ถงก�รกอร�งสร�งประช�คมอ�เซยนทกำ�ลงจะเกดขนอย�งเปนท�งก�รในปล�ยป พ.ศ.2558 น แตดเหมอนว� คว�มคดทอยเบองหลงคว�มสมพนธเชอมโยงดงกล�วน ดเหมอนจะอยบนฐ�นของคว�มเข�ใจว� ก�รเกดขนของประช�คมอ�เซยนจะทำ�ใหเกดคว�มสมพนธเชอมโยงทแนบแนน จนประช�คมอ�เซยนกล�ยเปนฐ�นก�รผลตทรวมกนเปนหนงเดยว มตล�ดก�รค�ทส�ม�รถรวมตวกนได จนส�ม�รถตอรองกบผซอผข�ยไดอย�งมเอกภ�พ แตห�กจะพจ�รณ�คว�มสมพนธเชอมโยงระหว�งประเทศในภมภ�คเอเชยตะวนออกเฉยงใตกอนทจะถกนย�มใหมใหเปนประช�คมอ�เซยนจะพบว� คว�มสมพนธเชอมโยงระหว�งประเทศในภมภ�คนไดเกดขนม�ย�วน�นในรปแบบต�งๆถงแมว� ประช�คมอ�เซยนจะมจดเนนอยทส�มเส�หลกทเปนกจกรรมทไดรบคว�มสำ�คญ แตกตองทำ�คว�มเข�ใจว�กจกรรมของส�มเส�หลกดงกล�วนจะทำ�ใหเกดคว�มสมพนธเชอมโยงในลกษณะใดและมพฒน�ก�รในเชงประวตศ�สตรอย�งไร ทสำ�คญคอ คว�มสมพนธเชองโยงดงกล�วนทำ�ใหพนทช�ยแดนกล�ยเปนพนททมคว�มสำ�คญม�กกว�แตกอน เพร�ะเปนจดของก�รตดตอสมพนธเชอมโยงซงมประช�ชนเปนผทมบทบ�ทสำ�คญ

ประเดนทน�สนใจในเลมน ชดเสวน�อ�เซยนในตอนแรก ไดแก หวขอ “รอถอนม�ย�คตAEC”โดยคณปรวรรตกนษฐะเสน,หวขอ “แรงง�นข�มช�ตในสงคมไทย :สทธและสวสดก�ร” โดยคณอดศรเกดมงคล,เรอง“ทห�รกบก�รเมองในอนโดนเซย:อดตปจจบนอน�คต”โดยอ.ภ�ณวฒนพนธประเสรฐ,หวขอ“เปดเสรคว�มเกลยดชง:สำ�รวจภม(ไม)คมกนของคนไรอำ�น�จในอ�เซยนภวตน”โดยคณวรฉตรแกวประดษฐสวนในอ�เซยนเสวน�ในชดทสองไดแกเรอง“ก�รขย�ยตวของก�รผลตพชพ�ณชยแถบช�ยแดนไทย-ล�วและก�รใชแรงง�นล�วในภ�คเกษตรของไทย”โดยอ.เนตรด�วเถ�ถวล,ก�รเสนอมมมองเรอง“ตำ�รวจมล�ย:ลกผสมของคว�มสมยใหมแบบอ�ณ�นคมประวตศ�สตรบ�ดแผล และคว�มรนแรง” โดย อ.อสม� มงกรชย, หวขอเรอง “จ�กช�ตนยม (Nationalism) สลทธคลงช�ต(Chauvinism)?:ก�รสร�งสำ�นกสมบตแหงช�ตของเวยดน�มตอหมเก�ะในทะเลจนใต”โดยอ.มรกตวงศ ภมพลบ และ เรอง “ประวตศ�สตรก�รเมองว�ดวยพลงนกศกษ�ในพม�: จ�ก 1938ถง1988”โดยอ.ลลต�ห�ญวงษ

ศนยอ�เซยนศกษ�ขอขอบคณ วทย�กรทกท�นทไดม�รวมแลกเปลยนในง�นอ�เซยนเสวน�และไดอนญ�ตใหท�งศนยฯ เปนผจดพมพและเผยแพรผลง�นชนสำ�คญน และมคว�มเชอมมนอย�งยงว�ง�นชนนจะเปนประโยชนและเปนแนวท�งก�รศกษ�ทสำ�คญสำ�หรบผทสนใจในประเดนก�รเปลยนแปลงของสงคมและวฒนธรรมในพนทต�งๆ ในอษ�คเนย คว�มสมพนธเชอม รวมถงพฒน�ก�รของประช�คมอ�เซยนตอไป

ชยนตวรรธนะภต

สมครกอเซม

ศนยอ�เซยนศกษ�มห�วทย�ลยเชยงใหม

อาเซยนเสวนา | 6

อาเซยนเสวนา | 7

ส�รบญอ�เซยนเสวน�

คว�มเชอมโยงของอ�เซยนจ�กมมมองระดบล�ง

ASEANConnectivityfromBelow

โดย

ศนยอ�เซยนศกษ�มห�วทย�ลยเชยงใหม

อ�เซยนเสวน�ครงท1

รอถอนมายาคต AEC โดย ปรวรรต กนษฐะเสน

ธนาคารแหงประเทศไทย

อ�เซยนเสวน�ครงท2

แรงงานขามชาตในสงคมไทย : สทธและสวสดการ โดย อดศร เกดมงคล

เครอขายองคกรดานประชากรขามชาต

อ�เซยนเสวน�ครงท3

ทหารกบการเมองในอนโดนเซย: อดต ปจจบน อนาคต โดยภ�ณวฒนพนธประเสรฐ

คณะรฐศาสตรและรฐประศาสนศาสตร มหาวทยาลยเชยงใหม

อ�เซยนเสวน�ครงท4

เปดเสรความเกลยดชง : สำารวจภม(ไม)คมกนของคนไรอำานาจ

ในอาเซยนภวตน โดยวรฉตรแกวประดษฐ

เครอขายศษยเกาโรงเรยนแมนำาโขง

12

18

27

79

อาเซยนเสวนา | 8

อาเซยนเสวนา | 9

อ�เซยนเสวน�ครงท5การขยายตวของการผลตพชพาณชย แถบชายแดนไทย-ลาว และการใชแรงงานลาวในภาคเกษตรของไทย โดยเนตรด�วเถ�ถวลคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยอบลราชธาน

อ�เซยนเสวน�ครงท6ตำารวจมลาย: ลกผสมของความสมยใหม แบบอาณานคม ประวตศาสตรบาดแผล และความรนแรงโดยอสม�มงกรชยคณะรฐศาสตร มหาวทยาลยสงขลานครนทร วทยาเขตปตตาน

อ�เซยนเสวน�ครงท7จากชาตนยม(Nationalism) สลทธคลงชาต (Chauvinism) ? : การสรางสำานกสมบตแหงชาตของเวยดนามตอหมเกาะในทะเลจนใต โดยมรกตวงศภมพลนคณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

อ�เซยนเสวน�ครงท8ประวตศาสตรการเมองวาดวยพลงนกศกษาในพมา จาก 1938 ถง 1988โดยลลต�ห�ญวงษคณะมนษยศาสตรและสงคมศาสตร มหาวทยาลยมหาสารคาม

50

58

67

79

อาเซยนเสวนา | 12

อาเซยนเสวนา | 13

รอถอนม�ย�คตAECปรวรรตกนษฐะเสน1

ก�รจดตงประช�คมเศรษฐกจอ�เซยน (ASEAN Economic Community: AEC) ในปล�ย

ป 2558 ไดกอใหเกดก�รตนตวในสงคมโดยเฉพ�ะในประเทศไทยทม�พรอมคว�มค�ดหวงและคว�ม

หว�ดกลวซงมกจะคล�ดเคลอนจ�กคว�มเปนจรงและอ�จถอไดว�เปน“ม�ย�คต”ของสงคมไทยตอ

AECบทคว�มน2จงจะพย�ย�มเสนอรอถอน“ม�ย�คต”ทเกยวของกบAECในประเดนทสำ�คญ

1.ภ�พรวมAEC

AEC ทจะเกดขนในป 2558 จะปรากฏการณครงใหญ?3

ในคว�มเปนจรงAECจะไมไดเปนปร�กฏก�รณครงใหญหรอ“bigbang”แตเปนเพยงก�ว

หนงในกระบวนก�รรวมกลมท�งเศรษฐกจดวยก�วเลกๆ หรอ “baby steps” เร�จงควรมองว� AEC

เปนเป�หม�ยหนง(milestone)ของก�รรวมกลมท�งเศรษฐกจทสม�ชกอ�เซยนไดทำ�ม�แลวกว�20ป

แมว�อ�เซยนจะกอตงในป 2510 แตก�รรวมกลมท�งเศรษฐกจอย�งจรงจงรเรมจ�กก�ร

ทำ�คว�มตกลงASEANFreeTradeArea(AFTA)ททยอยเปดเสรก�รค�สนค�ในป2535ตอดวยคว�ม

ตกลงต�งๆในด�นก�รเปดเสรภ�คบรก�รและก�รลงทนในระยะตอม�จนกระทงในป2550อ�เซยน

ไดตกลงรวบรวมและตอยอดก�รรวมกลมท�งเศรษฐกจในด�นต�งๆ เปน AEC โดยจดทำ�พมพเขยว

หรอAECBlueprintทมเป�หม�ยใหเกดตล�ดและฐ�นก�รผลตรวมกน(singlemarketandproduc-

tionbase)ในป2558โดยไดใหนย�มว�ตล�ดรวมของภมภ�คอ�เซยนควรจะมก�รเคลอนย�ยสนค�

บรก�รก�รลงทนและแรงง�นฝมอทเสรและก�รเคลอนย�ยทเสรยงขน

1 ผบรหารทมอาเซยน ฝายเศรษฐกจระหวางประเทศ ธนาคารแหงประเทศไทย 2 บทความนสรปจากการบรรยายอาเซยนเสวนาครงท 1 ณ ศนยอาเซยนศกษา มหาวทยาลยเชยงใหม 15 สงหาคม 2557 โดยผเขยนได

รบแรงบนดาลใจจากบทความ “ประชาคมเศรษฐกจอาเซยน: มายาคตความเปนจรง โอกาสและความทาทาย” โดยสมเกยรต ตงกจวาน

ชย และคณะ ในงานสมมนาวชาการ TDRI, 25553 มตชนออนไลน, 23 กรกฎาคม 2557

อาเซยนเสวนา | 14

ทงน ก�รรวมกลมท�งเศรษฐกจของอ�เซยนทำ�อย�งคอยเปนคอยไป เนองจ�กประเทศ

สม�ชกมคว�มแตกต�งกนม�ก ทงด�นก�รเมองก�รปกครอง ภ�ษ� และวฒนธรรม สวนในด�น

เศรษฐกจมคว�มแตกต�งกนม�กเชนกน ไมว�จะเปน จำ�นวนประช�กร ร�ยได ระดบก�รพฒน� หรอ

โครงสร�งพนฐ�นท�งเศรษฐกจ จนทำ�ใหอ�เซยนเปนก�รรวมกลมท�งเศรษฐกจทมคว�มแตกต�งของ

สม�ชกในกลมม�กทสดในโลก

ก�รรวมกลมของอ�เซยนจงไดใชหลกก�รฉนท�มตลงคะแนนเสยงในก�รห�ขอสรปต�งๆ

ในสวนของก�รเปดเสรจะใชหลก“ASEAN-X”ทหม�ยถงประเทศสม�ชกประเทศใดทไมพรอมทจะเปด

เสรกส�ม�รถทจะยงไมเปดได (คอสวน“–X”)ซงหลกก�รนจะขนอยกบคว�มพรอมของแตละประเทศ

และไมมบทลงโทษต�มม�กำ�กบเหมอนสหภ�พยโรปทมบทลงโทษสำ�หรบประเทศทไมกระทำ�ต�มขอ

ตกลง

2.ก�รค�สนค�

สนคาตางชาตจะทะลกเขาไทยหลงป 2558?4

ในด�นก�รค�สนค� ก�รเกดขนของ AEC จะเปนก�รดำ�เนนก�รแบบลดเงอนไขต�งๆ ท

เปนอปสรรคท�งด�นธรกรรมท�งเศรษฐกจอย�งคอยเปนคอยไปโดยไดลดภ�ษศลก�กรสำ�หรบสนค�

เกอบทกประเภทระหว�งสม�ชกเรอยม�ตงแตป2538จนเหลอ0%ในป2553สำ�หรบASEAN-6คอ

บรไนอนโดนเซยม�เลเซยฟลปปนส สงคโปร และไทย ในสวนของกลมประเทศCLMVคอกมพช�

ล�วเมยนม�รและเวยดน�มกำ�หนดลดภ�ษศลก�กรเหลอ0%ในปล�ยป2558ก�รทไทยและประเท

ศอนๆ ไดลดภ�ษศลก�กรสำ�หรบสนค�นำ�เข�อย�งคอยเปนคอยไป จงไมไดทำ�ใหสนค�ต�งช�ตทะลก

เข�ตล�ดแตอย�งใด

อย�งไรกต�มก�รลดภ�ษศลก�กรเปนเพยงก�รลดอปสรรคท�งก�รค�ประเภทเดยวเท�นน

เนองจ�กสม�ชกอ�เซยนยงมก�รใชอปสรรคท�งก�รค�ทไมใชภ�ษ (Non-tariff barriers) อยบ�ง เชน

ก�รกำ�หนดปรม�ณนำ�เข�ก�รขออนญ�ตก�รนำ�เข�ซงต�มแผนAECจะตองยกเลกอปสรรคดงกล�ว

ภ�ยในป 2558 แตในท�งปฏบตทำ�ไดย�ก เนองจ�กกฎเกณฑต�งๆ ขนกบหล�ยหนวยง�น และบ�ง

ประเทศยงใชม�ตรก�รดงกล�วเพอกดกนท�งก�รค�แทนภ�ษศลก�กรทลดแลว

4 ฐานเศรษฐกจ, 25 พฤษภาคม 2555

อาเซยนเสวนา | 15

3.ก�รค�ภ�คบรก�ร

10 ประเทศจะเหมอน 10 จงหวดในการเปดเสรบรการ?5 ก�รเปดเสรภ�พด�นก�รบรก�รทำ�ไดหล�ยรปแบบแตทเนนในAECBlueprintคอก�รเปด

เสรทใหบคคลต�งด�วทเปนสญช�ตอ�เซยนม�ลงทนหรอถอครองหนในกจก�รภ�คบรก�รเกน 51%

ตงแตป2553โดยในส�ข�เรงดวน(PriorityIntegrationSectors)คอITสขภ�พทองเทยวและก�รบน

โดยจะตองรบเรงรดรวมกลมทตองเปดเสรด�นก�รบรก�รกอนส�ข�อนๆตงแตป2551

5 เวบไซท มหาวทยาลยศรปทม, 25566 ASEAN Framework Agreement on Services, Schedules of Commitment, 20107 ขาวอารวายทไนน, 30 กรกฎาคม 2557

อย�งไรกด สม�ชกยงมคว�มยดหยนในก�รเปดเสรม�ก และในท�งปฏบต คว�มยดหยนน

ทำ�ใหก�รเปดเสรภ�พก�รบรก�รไมคอยก�วหน�ม�กนกแมในส�ข�เรงดวนซงประเทศสวนใหญมกจะ

ไมผกพนเกนกว�ทกำ�หนดไวในกฎหม�ยเดมคอไมใหถอหนเกน49%สวนประเทศอนในกลมสม�ชก

เชน ฟลปปนส และ อนโดนเซย ยงไมเปดเสรต�ม AEC Blueprint เชนกน6 ดงนนก�รเปดเสรภ�ค

บรก�รในอ�เซยนจงจะไมไดทำ�ใหอ�เซยน10ประเทศเหมอน10จงหวดในประเทศไทย

4.ก�รลงทน

ในป 2558 เพอนบานจะเขามาลงทนในประเทศไดอยางเสร?7

ก�รเปดเสรก�รลงทนในอ�เซยนทำ�ผ�นคว�มตกลงASEANComprehensiveInvestment

Agreement (ACIA) ซงเปดใหนกลงทนในสม�ชกอ�เซยนอนม�ลงทนได โดยทวไปแลวประเทศใน

อ�เซยนจะเปดเสรใหต�งช�ตม�ลงทนในภ�คก�รผลต (เชน ก�รผลตรถยนต อเลกทรอนกส) อย�งไร

กด แตละประเทศส�ม�รถทจะกำ�หนดขอยกเวนในส�ข�ทออนไหวได เชน ไทยขอสงวนสทธในก�ร

ใหช�วต�งช�ต (ไมว�จะเปนอ�เซยนหรอไม) ถอครองทดน ทำ�น� เลยงสตวตลอดจนผลตสงของท

เกยวของกบวฒนธรรม เชน ก�รทำ�พระพทธรป สวนประเทศอนไดสงวนสทธในส�ข�ทออนไหว เชน

ม�เลเซยบรไนและอนโดนเซยทขอสงวนสทธก�รผลตและแปรรปนำ�มนและก�ซธรรมช�ต

นอกจ�กก�รเปดเสรแลวคว�มตกลงACIAยงคมครองก�รลงทนแกก�รลงทนต�งช�ตทม�

จ�กประเทศอ�เซยนในกรณต�งๆเชนก�รชดเชยค�เสยห�ยในกรณก�รเวนคนเหตก�รณไมสงบ

ก�รเคลอนย�ยเงนทน ทเปดใหนกลงทนส�ม�รถฟองรฐไดโดยตรงห�กผดพนธกรณ โดยใหอนญ�ต

ตล�ก�รระหว�งประเทศ(แทนศ�ลในประเทศ)เปนผตดสนคด

อาเซยนเสวนา | 16

5.แรงง�น

หลงป 2558 แพทยผรกษาประชาชนคนไทย 2 ใน 3 คนอาจเปนคณหมอชาว

พมา? แมว�ในAECBlueprintกำ�หนดใหมก�รเคลอนย�ยแรงง�นฝมออย�งเสรแตในคว�มเปน

จรงก�รทำ�คว�มตกลงMutualRecognitionAgreementในวช�ชพต�งๆเชนวศวกรนกสำ�รวจแพทย

พย�บ�ล ทนตแพทย บญช สถ�ปนก ไมไดเปนก�รเปดเสรท�งด�นแรงง�น แตเปนก�รอำ�นวยคว�ม

สะดวกท�งเคลอนย�ยแรงง�นม�กกว� ทงน เนองจ�กมขอจำ�กดท�งด�นกฎหม�ยทไดกำ�กบไว เชน

แพทยจ�กประเทศอ�เซยนอนตองสอบใบประกอบอ�ชพของไทยกอนทจะมสทธประกอบอ�ชพแพทย

ในไทย ซงก�รสอบดงกล�วเปนภ�ษ�ไทย ทงนคว�มตกลง MRA มผลบงคบใชม�เรมตงแตป 2550

แลว(ไมใชในป2558ต�มAEC)แตจำ�นวนแรงง�นจ�กประเทศอ�เซยนในประเทศไทยใน7วช�ชพยง

มอยนอยม�กคอ390คนซงเมอเทยบกบจำ�นวนแรงง�นอ�เซยนในไทยทงหมดคอ1.4ล�นคนแสดง

ใหเหนว�AECBlueprintไมไดกล�วถงแรงง�นสวนใหญทเคลอนย�ยในภมภ�คนคอแรงง�นไรฝมอ

(Unskilled labor)หรอแรงง�นกงฝมอ (Semi-skilled labor)ซงก�รเคลอนย�ยแรงง�นเหล�นขนอย

ต�มคว�มตองก�รและกฎเกณฑของแตละประเทศและไมไดเปนไปต�มคว�มตกลงในกรอบอ�เซยน

8 ไทยพบเอส 6 พฤศจกายน 25559 ขอมลจากสำานกบรหารแรงงานตางดาว กรมการจดหางาน 2557

อาเซยนเสวนา | 17

6.เงนทน

ในป 2558 ประเทศสมาชกอาเซยนจะตองเปดใหมการเคลอนยายเงนทนเขา

หรอออกอยางเสร?10

AEC Blueprint กำ�หนดไวชดเจนว�เป�หม�ยในเรองเงนทนเคลอนย�ยคอก�รเคลอนย�ย

ทเสรยงขน (freer flows) ทงน เนองจ�กสม�ชกอ�เซยนมคว�มแตกต�งในลำ�ดบก�รเปดเสรเงนทน

เคลอนย�ย เชน เมยนม�ร ยงไมไดเปดเสรเงนทนเดนสะพด (เพอก�รค�สนค�และบรก�ร) สวนไทย

ม�เลเซย และฟลปปนสมตล�ดทนแลว และกำ�ลงเปดเสรบญชทนในหลกทรพยข�ออก (portfolio

outflows) ในขณะทสงคโปรเปดเสรเงนทนเคลอนย�ยเกอบหมดแลว เนองจ�กก�รเปดเสรในระดบท

สงขนจะนำ�ม�ซงคว�มเสยงทสงขนเชนกน กระบวนก�รก�รเปดเสรจงขนอยกบต�มคว�มพรอมของ

แตละประเทศ และตองมม�ตรก�รทเพยงพอเพอรองรบกรณเงนทนไหลเข�หรอออกอย�งฉบพลนเพอ

ปองกนวกฤตท�งก�รเงน

7.อ�เซยนจะมสกลเงนเดยวกนหรอไม?

ตอไปอาเซยนจะมเงนสกลเดยวแบบยโรป?11 ก�รรวมกลมท�งเศรษฐกจของอ�เซยนและสหภ�พยโรปมก�รพฒน�ทแตกต�งกนม�ก ใน

ขณะท AEC จะเปนก�รรวมกลมแบบหลวมๆ หล�ยประเทศในสหภ�พยโรปไดก�วไกลไปถงสหภ�พ

ท�งก�รเงน(MonetaryUnion)ซงเปนเขตเศรษฐกจทใชเงนสกลเดยวกนมธน�ค�รกล�งรวมทกำ�หนด

นโยบ�ยก�รเงนรวม

ปจจบนสม�ชกอ�เซยนยงไมพรอมทจะใชเงนสกลเดยวกน เนองจ�กเศรษฐกจมคว�มแตก

ต�งม�ก ทงน ต�มทฤษฎ “Optimum Currency Area”12 ก�รใชเงนสกลเดยวกนจะเหม�ะสมกบ

กลมประเทศทม 1.แรงง�นเคลอนย�ยเสร 2.เงนทนเคลอนย�ยเสร 3.ระบบชดเชยก�รคลง 4.วฏจกร

เศรษฐกจสอดคลองกน ดงนน จงจะเหนไดว� ปจจบน AEC ยงข�ดคณสมบตทง 4 ในก�รมเงนสกล

เดยวกน แมแตสห�พก�รเงนยโรปเอง ไมมระบบชดเชยก�รคลง และวฏจกรเศรษฐกจของหล�ย

ประเทศไมสอดคลองกนจงเปนเหตผลทสำ�คญททำ�ใหเกดวกฤตท�งก�รเงนในกลมประเทศทใชเงนยโร

10 มหาวทยาลยสโขธยธรรมาธราช “เตรยมตวใหพรอมเพอเขาส AEC ในป 2558”11 มตรสหายทานหนงของผเขยน12 Mundell, “A Theory of Optimum Currency Areas”, 1961

อาเซยนเสวนา | 18

อาเซยนเสวนา | 19

แรงง�นข�มช�ตในสงคมไทย:สทธและสวสดก�รอดศร เกดมงคล

ปจจบนแรงง�นข�มช�ตโดยเฉพ�ะในกลมแรงง�นทยดข�ดฝมอ ในไทยมอย 3 สญช�ต

ไดแก พม�,ล�ว และกมพช� ซงภ�วะก�รเคลอนย�ยแรงง�นต�งช�ตเกดขนทงจ�กก�รเปลยนแปลง

สภ�วะภ�ยในของประเทศไทย อนเกดจ�กก�รเปลยนแปลง ตงแตยคพล.อ.ช�ตช�ย ชณหะวณ ทใช

นโยบ�ยท�งเศรษฐกจเปลยนสน�มรบเปนสน�มก�รค� สงผลทำ�ใหพนทต�มแนวช�ยแดนไดเปดขน

พรอมกบก�รไหลเวยนของผคน ขณะเดยวกนกขนอยกบก�รเมองภ�ยในประเทศของแรงง�นเหล�

นนทมคว�มขดแยงกน จงทำ�ใหเกดก�รอพยพเข�ม�ในประเทศไทยและหมนเวยนต�มช�ยแดน เชน

เหตก�รณชมนมเรยกรองประช�ธปไตยในพม�เมอวนท8สงห�คม1999หรอรจกกนในชอเหตก�รณ

8/8/88

อย�งไรกต�มนโยบ�ยก�รจดก�รแรงง�นข�มช�ตเรมเกดขนอย�งจรงจงในปพ.ศ.2535 ใน

ยคของอ�นนท ปนย�รชน เปนน�ยกรฐมนตร โดยมเป�หม�ยจะจดก�รแรงง�นข�มช�ตเพอควบคม

ผอพยพเข�เมองอย�งผดกฎหม�ย หรอ เปนกลมคนทลภยเข�ม�ในสมยนน และไมไดอยในค�ยผล

ภย (ศนยพกพงผหนภยก�รสรบชวคร�ว) ทไดจดเตรยมไว กลมคนเหล�นจะอ�ศยอยข�งนอกค�ย

ผลภยทไดเตรยมไวจงถอว�ผดกฎหม�ย ในอกด�นกเพอแกไขปญห�ก�รข�ดแคลนแรงง�นอนเกด

จ�กก�รเคลอนตวของแรงง�นไทยทออกม�จ�กแรงง�นภ�คเกษตรเข�สแรงง�นภ�คอตส�หกรรม อน

สอดคลองกบก�รปรบเปลยนประเทศไทยใหเปนเขตอตส�หกรรมใหมNIC(Newindustrialcoun

tries)ทจำ�เปนจะตองดงแรงง�นภ�คเกษตรเข�ม�สภ�คอตส�หกรรม

ในปพ.ศ.2532ไดเกดภยภบตท�งธรรมช�ต(พ�ยเกย)ทำ�ใหก�รทำ�ประมงไดประสบปญห�

ด�นแรงง�น มลกเรอประมงเสยชวตเปนจำ�นวนม�กและแรงง�นประมงเดมสวนใหญไมมคว�ม

ตองก�รทำ�ง�นในเรอประมงและย�ยไปทำ�ง�นในกจก�รอนๆ ทำ�ใหผประกอบก�รประมงทะเลไดมก�ร

เรยกรองตอรฐบ�ล ใหมก�รแกไขกฎหม�ยเพอส�ม�รถจ�งแรงง�นข�มช�ตม�เปนแรงง�นประมงใน

ประเทศไทยได สดท�ยท�งรฐบ�ลยนยอมพรอมกบแกกฎหม�ย จงทำ�ใหแรงง�นข�มช�ตส�ม�รถม�

เปนแรงง�นท�งด�นก�รประมงไดซงแตเดมอ�ชพประมงและกรรมกรจะสงวนใหเฉพ�ะแรงง�นไทย

ในป พ.ศ.2539 มก�รเปดใหลงทะเบยนแรงง�นข�มช�ตในพนทชนใน โดยเฉพ�ะจงหวด

ทก�รจ�งง�นในกจก�รประมงทะเลเพมม�กขน สงผลใหเกดชมชนแรงง�นข�มช�ตขนในพนทททำ�

ประมงเชนจ.สมทรส�ครและขย�ยไปจนถงอตส�หกรรมท�งทะเลทเปนโรงง�นทเปดรบแรงง�นข�ม

ช�ตม�กขนดวยเชนกน

ในป พ.ศ.2542 ไทยเกดสถ�นก�รณวกฤตเศรษฐกจทเกดขนในป พ.ศ.2540 จงเกดก�ร

ปะทะกนระหว�งฝ�ยทยดคว�มมนคง(รมต.แรงง�นไตรรงคสวรรณคร)ทไดกล�วว�ก�รแกไขปญห�

แรงง�นไทยตกง�นไมย�กแคเอ�แรงง�นต�งช�ตออกไป แตในท�ยทสดกไมส�ม�รถหยดกระแสของ

ก�รจ�งแรงง�นข�มช�ตไปได ยงคงมนโยบ�ยก�รจดก�รแรงง�นข�มช�ตทใชระบบผอนพนใหทำ�ง�น

ไดปตอปในป2542-2543จงเปดใหมก�รจ�งง�นแรงง�นข�มช�ตได43จงหวด18กจก�รและขย�ย

เพมเรอยๆจนครบ76จงหวด

อาเซยนเสวนา | 20

ในป พ.ศ.2544 ยคสมย ทกษณ ชนวตร ทร�บถงปญห�ของก�รจดทะเบยนแรงง�นต�ง

ช�ตแบบปตอปว�มปญห�และไมส�ม�รถจดก�รในระยะย�วไดจงไดเรมมแนวคดทจะจดก�รแรงง�น

ข�มช�ตใหเปนระบบม�กขน ขณะเดยวกนกไดเสนอนโยบ�ยก�รข�ยประกนสขภ�พของแรงง�นข�ม

ช�ตขนโดยองรปแบบของนโยบ�ยหลกประกนสขภ�พถวนหน�(30บ�ทรกษ�ทกโรค)ของคนไทยแต

แรงง�นข�มช�ตจะตองซอบตรประกนสขภ�พเปนร�ยป ทงนในเชงนโยบ�ยก�รจดก�รแรงง�นข�ม

ช�ตในเรองก�รจ�งง�นนนในป2544มกจก�รทอนญ�ตใหแรงง�นข�มช�ตทำ�ง�นไดทงสน10กจก�ร

ในปพ.ศ.2545-2546รฐบ�ลทกษณไดเสนอแนวคดทจะแกปญห�ไดในระยะย�วเกยวกบ

ก�รจ�งแรงง�นข�มช�ตใหถกตองต�มกฎหม�ย โดยไดมก�รห�รอกบประเทศตนท�งของแรงง�นข�ม

ช�ตทงส�มประเทศ เพอใหม�ยนยนสญช�ตและออกหนงสอเดนท�งใหถกตองต�มกฎหม�ยและเปด

ใหมก�รนำ�เข�แรงง�นจ�กประเทศเพอนบ�นทงส�มประเทศอย�งถกกฎหม�ย โดยมก�รเรมทำ�บนทก

ขอตกลงเรองก�รจ�งง�นขนในชวงปล�ยป พ.ศ.2545 และในป พ.ศ.2546 ในสวนก�รผอนผนกลม

แรงง�นข�มช�ตไดมแนวนโยบ�ยทรวมกจก�รทอนญ�ตใหแรงง�นต�งช�ตทำ�ไดจ�กเดม 10 ประก�ร

เหลอเพยง6กจก�ร

ในป พ.ศ.2547 เรมดำ�เนนก�รอย�งจรงจงเกยวกบก�รจดก�รแรงง�นข�มช�ต โดยมก�ร

จดก�รระบบก�รจดทะเบยนแรงง�นข�มช�ตใหมทงหมดโดยเปดใหมก�รจดทะเบยนแรงง�นข�มช�ต

และผตดต�ม เพอนำ�ไปสกระบวนก�รทำ�ใหถกกฎหม�ย (Legalization) โดยก�รใหประเทศตนท�ง

เข�ม�พสจนสญช�ตแรงง�นข�มช�ตทจดทะเบยนในครงน นอกจ�กนนแลวยงเปนครงแรกทมก�รจด

ทะเบยนผตดต�ม ซงถอเปนก�รยอมรบว�แรงง�นข�มช�ตไมไดเข�ม�เพยงตวของแรงง�นเท�นนแต

เข�ม�พรอมครอบครวทงนมส�เหตเกดจ�กหล�ยปจจยเชนปจจยท�งด�นก�รเมองทมคว�มขดแยง

ระหว�งรฐบ�ลทห�รและชนกลมนอยในพม� จงเปนไปไมไดทแรงง�นข�มช�ตเหล�นจะเข�ม�เพยง

ตวคนเดยว ก�รเปดจดทะเบยนในครงนนน ทำ�ใหยอดของแรงง�นข�มช�ตและผตดต�มทถกตองต�ม

กฎหม�ยอยทประม�ณ 1ล�นคน ในครงนนไดมก�รปรบแนวท�งในก�รจดทะเบยน โดยมม�ตรก�ร

ใหก�รจดทะเบยนแรงง�นข�มช�ตองกบระบบทะเบยนร�ษฎรใชเลขประจำ�ตว 13 หลกเหมอนคนไทย

ออกบตรประจำ�ตวแรงง�นข�มช�ตและใบอนญ�ตทำ�ง�นให หลงจ�กนนกมก�รดำ�เนนก�รพสจน

สญช�ตโดยมเจ�หน�ทจ�กประเทศตนท�งเข�ม�ดำ�เนนก�รพสจนสญช�ตและออกหนงสอเดนท�ง

ใหแกแรงง�นข�มช�ตเพอปรบสถ�นะจ�กแรงง�นข�มช�ตทเข�เมองผดกฎหม�ยไปเปนแรงง�นข�ม

ช�ตทเข�เมองถกกฎหม�ย ในก�รดำ�เนนก�รชวงแรกจะมแคประเทศล�ว และ กมพช� ทสนใจเข�ม�

ดำ�เนนก�รพสจน สำ�หรบพม�ยงไมไดใหคว�มสนใจกบในก�รดำ�เนนก�รพสจนสญช�ตแรงง�นข�ม

ช�ตเหล�น จนกระทงภ�ยหลงทเรมมก�รเปลยนแปลงท�งก�รเมองภ�ยในพม�เรมปรบเปลยนไปใน

แนวท�งประช�ธปไตยจงมคว�มสนใจในแรงง�นข�มช�ตม�กยงขน

ในป พ.ศ.2551 มก�รแกไขกฎหม�ย พรบ.ก�รทำ�ง�นต�งด�ว โดยเฉพ�ะไดมก�รเพมเตม

ในสวนก�รจ�งแรงง�นข�มช�ตในพนทช�ยแดนเพมขนม�อย�งไรกต�มจนถงปจจบนก�รจ�งแรงง�น

ช�ยแดนทถกกฎหม�ยยงไมเกดขน เนองจ�กยงตดปญห�ในเรองเอกส�รทจะใชในก�รขออนญ�ต

ทำ�ง�น เพร�ะหนงสอผ�นแดน (Border pass) ทแตเดมจะเปนเอกส�รทจะใชสำ�หรบเปนเอกส�รใน

ก�รขออนญ�ตทำ�ง�นนนในขอตกลงระหว�งไทยกบประเทศเพอนบ�นทระบกจกรรมทจะใชหนงสอ

ผ�นแดนเข�ม�ดำ�เนนก�รในแตละประเทศไดนนไมไดครอบคลมถงก�รจ�งแรงง�น

อาเซยนเสวนา | 21

การจดระบบแรงงานขามชาต ก�รจดก�รแรงง�นข�มช�ตทผ�นม�จะเปนก�รจดก�รแบบภ�วะยกเวน เพร�ะแตเดม

ประเทศไทยเขมงวดกบก�รจ�งง�นแรงง�นผดกฎหม�ย เนองจ�กไมอย�กใหแรงง�นทผดกฎหม�ย

เข�ม�ทำ�ง�นโดยเฉพ�ะแรงง�นในกลมข�ดทกษะฝมอ โดยพรบ.คนเข�เมอง จะมขอกฎหม�ยทระบ

ใหคนเข�เมองถกกฎหม�ยห�มทำ�ง�นในประเภทกรรมกรอย�งชดเจน อย�งไร กดพรบ.คนเข�เมอง

ใน ม.17 กใหอำ�น�จรฐมนตรกระทรวงมห�ดไทยผ�นคว�มเหนชอบของคณะรฐมนตรส�ม�รถใชหรอ

ไมใชกฎหม�ยบ�งขอหรอกฎหม�ยทงฉบบในพรบ.คนเข�เมอง จงกล�ยเปนขอยกเวนสำ�หรบรฐบ�ล

ไทยในชวงทผ�นม�ทจะมนโยบ�ยในก�รผอนปรนใหส�ม�รถอนญ�ตและเปดใหจ�งแรงง�นข�มช�ต

จ�กประเทศเพอนบ�นอยอ�ศยและใหทำ�ง�นในง�นกรรมกรในประเทศไทยไดเปนก�รชวคร�วและใช

อำ�น�จต�มและม.13(เดมเปนม�ตร�12ของพรบ.ก�รทำ�ง�นของคนต�งด�วใหส�ม�รถจ�งแรงง�น

คนเข�เมองทไมถกกฎหม�ยได

ปจจบนจะมแรงงานขามชาตอยในประเทศไทยอย 3 ลกษณะ

1.แรงง�นข�มช�ตทเข�เมองผดกฎหม�ย แตไดรบผอนผนใหอยและทำ�ง�นไดชวคร�ว ซง

ในปจจบนมอย2กลม

1.1กลมทจดทะเบยนในยครฐบ�ลคสช.

1.2กลมประมงทะเลทนโยบ�ยเปดใหขอจดทะเบยนจ�งง�นไดปละ2ครงเนองจ�ก

ก�รออกทะเลจะมเวล�เข�ฝงในชวงเวล�ไมตรงกน

2.แรงง�นทผ�นก�รพสจนสญช�ตและปรบสถ�นะเปนแรงง�นเข�เมองถกกฎหม�ย

แรงง�นกลมนคอ แรงง�นกลมทแตเดมมสถ�นะเข�เมองผดกฎหม�ย แตไดรบก�รผอนผนใหอยและ

ทำ�ง�นไดชวคร�ว (แรงง�นในกลม 1.) โดยแรงง�นกลมนจะถกทำ�ใหถกกฎหม�ยไดตองไดรบก�ร

พสจนสญช�ตจ�กประเทศตนท�งและไดรบหนงสอเดนท�งหรอหนงสอเดนท�งชวคร�วจ�กประเทศ

ตนท�งและไดรบอนย�ตเข�เมองถกกฎหม�ยและอนญ�ตใหทำ�ง�นในประเทศไทย ซงแรงง�นกลมน

จะทำ�ง�นในประเทศไทยได2ปและตออก2ปหลงจ�กนนตองเดนท�งกลบประเทศกอนถงจะกลบม�

ทำ�ง�นไดอก

3.กลมแรงง�นนำ�เข�จ�ก MOU เปนกลมเข�เมองแบบถกกฎหม�ย ผ�นระบบจดห�ง�น

และขอตกลงระหว�งประเทศ ทำ�ง�นไดไมเกน 4 ป หลงจ�กนนตองเดนท�งกลบประเทศตนท�ง ซง

ต�ม MOU กำ�หนดใหตองกลบประเทศตนท�ง 3 ป แลวส�ม�รถกลบเข�ม�ทำ�ง�นตอได ในปจจบน

มคว�มพย�ย�มของทงไทยและประเทศตนท�งทจะแกไข MOU ในเรองระยะเวล�ในก�รเดนท�งกลบ

ประเทศตนท�งและพกระยะเวล�3ปใหมชวงพกทสนลง

นอกจ�กนนแลวยงมกลมจ�งง�นช�ยแดนต�มพรบ.ก�รทำ�ง�นของคนต�งด�วซงในปจจบน

ยงไมมกฎกระทรวงในเรองนออกม� แตกค�ดว�จะสำ�เรจในชวงทมก�รพฒน�เศรษฐกจช�ยแดนทกำ�ลง

จะเกดขน

อาเซยนเสวนา | 22

จำานวนของประชากรแรงงานขามชาต ทง 3 สญชาต ในปจจบนมกลมแรงง�นข�มช�ตทถกตองต�มกฎหม�ยผ�นก�รพสจนสญช�ตประม�ณ

1.5ล�นคนหรอประม�ณ53%แรงง�นทม�ต�มระบบMOUทงหมด251,373คนหรอประม�ณ

12%และมแรงง�นทจดทะเบยนทผอนปรนต�มระเบยบของคณะรฐมนตร767,109หรอประม�ณ

35%

สทธในฐานะของแรงงาน ในด�นสทธแรงง�นยงพบว�แรงง�นข�มช�ตยงไมไดรบสทธแรงง�นพนฐ�นต�มกฎหม�ยเชน

ค�จ�งขนตำ�ค�ลวงเวล�ประเดนเรองค�แรง300บ�ทจะพบว�แรงง�นข�มช�ตจะไดรบในกลมททำ�ง�น

ในพนททมก�รจ�งง�นคอนข�งเขมขนและมก�รตอรองร�ค�คอนข�งสง โดยเฉพ�ะพนทอตส�หกรรม

หรอ พนทบรเวณทมก�รจ�งแรงง�นข�มช�ตจำ�นวนม�ก เชน จงหวดสมทรส�คร เนองจ�กพนทเหล�น

ตองก�รแรงง�นจำ�นวนม�กก�รตอรองจงเกดขน

ประเดนก�รถกลวงละเมดท�งเพศหรอก�รถกลวงละเมดจ�กอคตท�งช�ตพนธ เชน วยรน

ช�วไทยไปทำ�ร�ยร�งก�ยช�วพม�หรอก�รรดไถเงนและขมขนก�รขดรดแรงง�นต�งช�ตของน�ยหน�

คว�มรนแรงจ�กเจ�หน�ทรฐก�รถกหลอกและรดไถจ�กเจ�หน�ทรฐ

อย�งไรกต�มห�กมองในเรองกฎหม�ยแลวประเทศไทยมก�รคมครองแรงง�นต�มกฎหม�ย

ทดม�ก แตถกออกแบบใหม�รองรบเฉพ�ะแรงง�นไทย ตวอย�งเชน ก�รเรยกรองกรณก�รละเมดสทธ

แรงง�น จะตองมก�รกรอกแบบฟอรมประม�ณ 3-4 หน�แตเปนแบบฟอรมภ�ษ�ไทยทมคว�มละเอยด

ซงมกรณศกษ�ทว� ลกจ�งถกเลกจ�งอย�งไมเปนธรรมประม�ณ 100 กว�คน แตตองใชวธก�รกรอก

แบบฟอรมถง3เดอนอนสะทอนถงกฎหม�ยไทยไมไดออกแบบเพอเปดใหแรงง�นข�มช�ตเข�ถงไดหรอ

แมแตคดคว�มเรองก�รเลกจ�งแรงง�นอย�งไมเปนธรรมบ�งครงตองใชเวล�น�น จงทำ�ใหลกจ�งถอด

ใจไมฟองคดตอน�ยจ�ง หนหลงกลบไปทำ�ง�นต�มเดม เนองจ�กกระบวนก�รท�งกฎหม�ยตองใชเวล�

ม�กทำ�ใหแรงง�นข�มช�ตไมไดเข�ถงพนทสวนนม�กเท�ทควร

เรองล�มแปลภ�ษ�ยงเปนปญห�ใหญ จ�กขอมลฝ�ยคมครองสวสดก�รแรงง�น มล�ม

ภ�ษ�พม�แค3พนทคอแมสอดสมทรส�ครระนองเพร�ะว�ล�มยงเปนอ�ชพสงวนใหกบคนไทยจง

ทำ�ใหเกดปญห�ด�นก�รเข�ถงขอมลและสทธทควรจะไดรบก�รคมครอง

ทศนะคตของเจ�หน�ทรฐยงเปนอปสรรคตอก�รเข�ถง ทเชอว�ถ�แรงง�นข�มช�ตเข�ม�

อย�งผดกฎหม�ยตองไมไดรบก�รคมครองต�มกฎหม�ย ซงเปนอคตทขดกบขอเทจจรงท�งกฎหม�ย

พอสมควรเพร�ะหลกท�งกฎหม�ยจะไมเลอกปฏบตว�เปนใคร

ประเดนทสำ�คญในปจจบนแรงง�นข�มช�ตยงไมส�ม�รถทจะกอตงสหภ�พแรงง�นได

เนองจ�กพรบ.แรงง�นสมพนธ ทมขอกำ�หนดใหคณสมบตของผกอตงและกรรมก�รสหภ�พแรงง�น

ตองมสญช�ตไทยจงสงผลใหแรงง�นข�มช�ตยงข�ดพลงก�รตอรองคอนข�งม�ก

อาเซยนเสวนา | 23

สวสดการดานสขภาพสวสดการดานสขภาพมอย 2 รปแบบ

1.ประกนสขภ�พแรงง�นต�งด�ว ดแลโดยกระทรวงส�ธ�รณสข วธก�รในก�รเข�ถงประกน

สขภ�พจะกำ�หนดใหแรงง�นข�มช�ตซอบตรประกนสขภ�พปละ1ครงครอบคลม1ปกลมเป�หม�ยท

จะตองซอประกนสขภ�พแบงเปนส�มกลมคอแรงง�นข�มช�ตทมสถ�นะเปนคนเข�เมองถกกฎหม�ย

แตไดรบก�รผอนผนใหอยและทำ�ง�นไดชวคร�วหรอกลมแรงง�นข�มช�ตทไดรบก�รจดทะเบยนต�ม

มต ครม.ในแตละป กลมเป�หม�ยทสองเปน แรงง�นข�มช�ตทมสถ�นเข�เมองถกกฎหม�ยแลว ทง

กลมพสจนสญช�ตและกลมนำ�เข�ต�ม MOU แตทำ�ง�นในกจก�รทไมเข�เปนผประกนตนกองทน

ประกนสงคมเชนง�นรบใชในบ�นเกษตรประมงทะเลกลมสดท�ยคอกลมผตดต�มแรงง�นข�มช�ต

โดยกลมเดกทอ�ยไมเกน7ปจะซอประกนสขภ�พในร�ค�เพยง365บ�ทสวนกลมเดกทเกน7ปจะเสย

ค�ประกนในร�ค�เดยวกบแรงง�นข�มช�ตสทธประโยชนของประกนสขภ�พจะใหสทธเฉพ�ะแคก�ร

บรก�รด�นสขภ�พเท�นน

2.ประกนสงคมกลมเป�หม�ยเปนแรงง�นทเข�ม�อย�งถกตองต�มกฎหม�ยหรอกลมแรงง�น

MOU แตตองอยในสวนทประกนสงคมคมครอง โดยแรงง�นข�มช�ตจะตองขนทะเบยนเปนผประกนตน

ในกองทนประกนสงคมภ�ยใน 30 วนหลงจ�กไดรบใบอนญ�ตทำ�ง�น โดยก�รจ�ยสมทบจะใชระบบ

หก 5% ของเงนเดอน และน�ยจ�งจะตองจ�ยสมทบอก 5% และรฐจะจ�ยสมทบอกสวนหนง โดยสทธ

ประโยชนทไดรบ จะไดรบ 7 สทธประโยชนเชนเดยวกบแรงง�นไทย เชน รกษ�พย�บ�ล พก�ร เสยชวต

คลอดบตรสงเคร�ะหบตรว�งง�นและชร�ภ�พ

ตวเลขก�รเข�ถงประกนสขภ�พจ�กสถตของกระทรวงส�ธ�รณสขแรงง�นทงหมด4-5แสน

คนแตมคนซอบตรประกนสขภ�พต�มจรงประม�ณ2.5 แสนคนตวเลขทห�ยไปกว�ครง แสดงใหเหน

ถงอะไรทผ�นม�โรงพย�บ�ลสวนหนงยงมองว�ก�รข�ยประกนสขภ�พแรงง�นข�มช�ตทเกดขนใน

ปจจบนยงมคว�มเสยงทจะตองแบกรบภ�ระเรองค�ใชจ�ยจ�กระบบประกนคอนข�งม�ก โดยเฉพ�ะ

โรงพย�บ�ลขน�ดเลก หรอโรงพย�บ�ลทมผประกนสขภ�พนอย ทำ�ใหหล�ยโรงพย�บ�ไมข�ยประกน

สขภ�พใหแกแรงง�นข�มช�ตจำ�นวนหนง เชน กลมไมมเอกส�ร กลมผตดต�มหรอแมแตร�ยละเอยด

ของกระบวนก�รทำ�บตรประกนสขภ�พทตองขอเอกส�รม�กม�ยเพอม�ประกอบในก�รซอประกน

สขภ�พ แมในแนวท�งก�รปฏบตของกระทรวงส�ธ�รณสขไมไดกำ�หนดไวกต�ม ส�เหตสำ�คญอก

ประก�รคอ แรงง�นข�มช�ตไมทร�บขอมลเรองก�รข�ยประกนสขภ�พ นอกจ�กนนแลวท�งภ�ครฐยง

ไมมกลไกทจะไปบงคบใหโรงพย�บ�ลข�ยบตรประกนสขภ�พใหไดทงหมด จะข�ยหรอไมข�ยขนอยกบ

โรงพย�บ�ลนนๆ ทสำ�คญบตรประกนสขภ�พมร�ค�แพง โดยมค�ใชจ�ยในก�รประกนสขภ�พทงหมด

2,800บ�ททำ�ใหแรงง�นข�มช�ตรสกว�ไมคมกบเงนทจ�ยไปหรอห�กตองซอทกคนในครอบครวกเปน

ภ�ระสำ�หรบค�ใชจ�ยในครอบครวอย�งม�ก

ระบบประกนสงคมมจำ�นวนแรงง�นข�มช�ตทควรจะเข�ประม�ณ6แสนกว�คนแต

กมภ�พนธป56มแรงง�นข�มช�ตเข�ประกนสงคมแค2แสนกว�คนอนเปนผลม�จ�ก3ปจจยดงน

1.ประกนสงคมถกออกแบบใหเหม�ะสมกบคนไทยทจะตองมประกนในระยะย�วเชนม

ประกนชร�ภ�พเมออ�ย55ปถงจะใชไดซงไมสอดคลองกบแรงง�นต�งช�ต

อาเซยนเสวนา | 24

2.ตวกฎหม�ยไมไดระบว�จะตองเปนคนทถกกฎหม�ยทส�ม�รถทำ�ไดแตแนวท�งก�รปฏบต

ของประกนสงคมกลบเปนไปในแนวท�งทใหเฉพ�ะคนทเข�ม�อย�งถกตองต�มกฎหม�ยเท�นน

3.ภ�วะไมทำ�ง�นรวมกนของสองหนวยง�นในกระทรวงเดยวกนคอกรมก�รจดห�ง�นมหน�

ทรบแรงง�นเข�ทำ�ง�นและประกนสงคมมหน�ทรบแรงง�นเข�ประกนสงคม ห�กสถ�นก�รณทกรมก�ร

จดห�ง�นไมส�ม�รถออกใบอนญ�ตทำ�ง�นตวจรงใหไดจงออกใบแทนใหแตเมอจะไปยนเอกส�รเพอเข�

ประกนสงคม ประกนสงคมไมส�ม�รถขนทะเบยนผประกนตนใหไดเนองจ�กตองก�รใบอนญ�ตทำ�ง�น

ตวจรงไมใชเอกส�รแทนใบอนญ�ตทำ�ง�นเนองจ�กใบอนญ�ตตวจรงมหม�ยเลขประจำ�ตวอนญ�ต

ทำ�ง�น

ตวเลขก�รเข�ถงสวสดก�รด�นสขภ�พมแรงง�นเกอบ7แสนคนไมมระบบประกนสขภ�พ

ม 4 แสนคนอยระหว�งประกนสงคมหรอประกนสขภ�พถวนหน� และอก 2 แสนคนทไมทร�บขอมล

แนชด ดงนนม�กกว� 70% ของแรงง�นข�มช�ตทไมไดอยในระบบประกนสขภ�พใดในระบบ แทนท

ระบบควรจะตองออกแบบใหแรงง�นข�มช�ตเหล�นส�ม�รถเข�ถงไดง�ยขน

ไทยพรอมหรอไมทจะรบมอกบแรงงานทจะเขามาอยางตอเนองในอนาคตขางหนา ? ห�กพจ�รณ�ในแงโครงสร�งท�งกฎหม�ยและนโยบ�ยแลว ประเทศไทยมคว�มพรอมใน

ก�รดำ�เนนก�รเรองแรงง�นในอน�คต เนองจ�กไทยมพรบ.คนต�งด�วทคอนข�งเปดในประเดนก�รจ�ง

ง�นช�ยแดน มก�รจ�งง�นทวไป มระบบเปดชองว�งใหแรงง�นผดกฎหม�ยใหเข�ม�เปนแรงง�นทถก

กฎหม�ยได แตปญห�หลกของไทยมคว�มหว�ดระแวงกบกลมแรงง�นไรผมอ ไมเฉพ�ะประเทศไทย

เท�นนทมคว�มหว�ดระแวงเชนน ยงรวมถงอ�เซยนและรฐภ�คสม�ชกอ�เซยนต�งๆดวยทมคว�ม

หว�ดระแวงตอแรงง�นไรฝมอกลมน ทำ�ใหมก�รตงกำ�แพงตอบคคลกลมนคอนข�งม�ก ถ�ห�กยอนด

ทประชมต�งๆ ในเรองแรงง�นข�มช�ตในอ�เซยนแลว จะพบว�ประเทศชนนำ�ในอ�เซยนจะไมกล�วถง

แรงง�นไรฝมอกลมนถงแมว�ประเทศชนนำ� เชนสงคโปรม�เลเซยจะรบเอ�แรงง�นไรฝมอเหล�นเข�

ม�ทำ�ง�นในประเทศ แตไมพดถงประเดนแรงง�นไรฝมอ เพอไมตองก�รใหเปนว�ระแหงช�ต ทสำ�คญ

ไทยยงข�ดยทธศ�สตรทสำ�คญตอแรงง�นข�มช�ต ถงแมไทยจะมตวกฎหม�ยเรองแรงง�นทด แตยง

ข�ดกลไกทสอดคลองกบกฎหม�ยเชนกน

ประเทศไทยมนโยบ�ยเรองก�รศกษ�ทดไดรบคำ�ชมของหล�ยประเทศ เนองจ�กประเทศไทย

มนโยบ�ยทเปดโอก�สใหเดกทกคนเข�ถงก�รศกษ�แมแตเดกทไมมเอกส�รต�งๆกส�ม�รถเข�ไปศกษ�

เล�เรยนได แตนกเรยนไทยหรอผปกครองของนกเรยนไทยไมตระหนกรถงก�รเรยนรรวมกบผอน ทงยง

มทศนะคตทกดกนคนอน เชน โรงเรยนในหล�ยๆพนท ผปกครองประก�ศว�ถ�รบนกเรยนพม�เข�เรยน

จะนำ�บตรของตนเองออกจ�กโรงเรยนนนและไปเรยนทอน เพร�ะไมอย�กใหลกของตนเรยนหนงสอรวม

กบนกเรยนพม� ถงแมประเทศไทยจะเปนสงคมแบบพหวฒนธรรมม�น�นแลว แตยงกลบมคว�มคด

และอคตเชนนอย ทสำ�คญไทยมเครองมอก�รเรยนรตลอดชวต เชน มก�รศกษ�นอกโรงเรยน (กศน.) ม

โครงก�รก�รเรยนรขององคกรต�งๆ ม�กม�ย แตไทยไมเคยเข�ใจเพอนบ�น ไมเคยรเกยวกบก�รอย

อ�ศยรวมกบเพอนบ�น

อาเซยนเสวนา | 25

ความทาทายทจะกาวไปสอาเซยน 1.นโยบ�ยก�รย�ยถนของแตละสม�ชกอ�เซยนจะเปนก�รเมองภ�ยใน คว�มเปนและไมเปน

ประช�ธปไตยมผลตอนโยบ�ยก�รย�ยถนอย�งชดเจนเชนกรณประเทศไทยตอนสมยเปนประช�ธปไตย

ทมก�รเลอกตงมก�รตอรองระหว�งรฐผประกอบก�รและนกก�รเมองนโยบ�ยก�รย�ยถนถกทำ�ใหเกด

ก�รปรบนโยบ�ยใหลงตว แตเมอถงยคททห�รเข�ม�บรห�รประเทศ กลบมมมมองตอก�รย�ยถนของ

บคคลเหล�นเปนปญห�ตอคว�มมนคงตวอย�งเชนภ�วะคว�มหว�ดกลวตอแรงง�นข�มช�ตในป2549

ห�มแรงง�นข�มช�ตใชมอถอห�มแรงง�นข�มช�ตชมนมเกนห�คนห�มพกพ�สงทเรยกว�อ�วธ

2.อ�เซยนเปนเพยงชมชนท�งจนตน�ก�รทพย�ย�มเปดเสรของแหลงทนและรฐเท�นน ทผลต

ซำ�วฒนธรรมท�งคว�มมนคงเขมงวดกบก�รเคลอนย�ยกลมคนทไรอำ�น�จท�งเศรษฐกจและก�รเมอง

3.ก�รจดก�รแรงง�นข�มช�ตระดบอ�เซยนจะมภ�คประช�สงคมคอยกำ�กบและมก�ร

ประชมระดบอ�เซยนอยปละครง(ASEANForumOnMigrantLabor)อยแตขอเสนอทออกม�จ�กก�ร

ประชมนไมไดถกพดถงในระดบเจ�หน�ทอ�วโสของกระทรวงแรงง�นในอ�เซยนหรอแมแตในระดบของ

รฐมนตรแรงง�นอ�เซยน หรอในระดบผนำ�อ�เซยนเปนเพยงเวททใหประช�สงคมแรงง�นข�มช�ตม�ระ

บ�ยอ�รมณม�นำ�เสนอประเดนต�งๆแตไมไดสะทอนออกม�ในท�งปฏบต

4.ขอตกลงอ�เซยนกล�วถงแรงง�นข�มช�ต เรอง ปฏญญ�สงเสรมและคมครองแรงง�น

ข�มช�ตอ�เซยน (ปฏญญ�เซบ) ทมเงอนไขของก�รออกตร�ส�สนว�ดวยก�รคมครองแรงง�นข�มช�ต

ทกระบวนก�รร�งตร�ส�สนจะดำ�เนนก�รจดทำ�โดยเจ�หน�ทของกระทรวงแรงง�นของแตละประเทศ

เท�นน ซงภ�คประช�สงคมไมส�ม�รถเข�ไปรวมดวย หรอแมแตก�รขอดร�ยละเอยดขอมลของร�งตร�

ส�สนนนยงไมส�ม�รถดได นอกจ�กนนแลวในแงของวธก�รยงยดต�มธรรมเนยมของอ�เซยนทเนน

ระบบฉนท�มตเปนหลก ดงนนถ�ห�กบ�งประเทศไมเหนดวยในประเดนใดๆ กจะทำ�ใหประเดนนนไม

สำ�เรจเชนในตร�ส�สนห�มพดเรองประกนสงคมเพร�ะว�สงคโปรไมเอ�ซงสะทอนใหเหนภ�พรวมของ

อ�เซยนไมไดออกแบบใหเปนแบบประช�ธปไตยแตเนนก�รห�ฉนท�มตรวมกนประเทศไทยหรอประเทศ

ใดประเทศหนงเหนชอบประเดนนรวมกบประเทศอก 9 ประเทศเท�นนถงจะผ�น ฉะนนถ�ไมเหนดวยใน

ขอใดขอหนงประเดนนนเปนอนตกไป จงทำ�ใหประกนสงคมไมส�ม�รถเกดขนในตร�ส�สนน หรอแมแต

ประเดนเรองเสนอตร�ส�สนเปนกฎหม�ย ซงท�งก�รม�เลเซยเหนต�งโดยขอใหเปนเพยงขอปฏบตของ

แตละประเทศเท�นนทไมมขอบงคบหรอบทลงโทษท�งกฎหม�ย

5.ก�รกลบม�ของวฒนธรรมเดมจ�กก�รเคลอนย�ยของแรงง�นข�มช�ต เชนพนทสมทรส�คร

เดมพนทนของไทย-มอญ พอช�วมอญของพม�ย�ยม�จงทำ�ใหพนทนนรอฟนวฒนธรรมเดมของช�วมอญ

ขนม� จนคนมอญนนพนทนนลมไปแลวว�วฒนธรรมมอญดงเดมยงมอย หรอแมแตวดมอญในพนทเปน

วดร�งเกอบทงหมดเนองจ�กไมมคนเข�แตพอแรงง�นเหล�นเข�ม�กทำ�ใหรอฟนวดขนม�อกรอบหนงหรอ

พนทท�งแมฮองสอนทกลบฟนวฒนธรรมและคว�มเปนไต(ไทใหญ)ขนม�อย�งรวดเรว จ�กก�รเคลอนย�ย

แรงง�นทเปนไทใหญจ�กฝงพม�ข�มม�ยงฝงไทยทำ�ใหเกดก�รแลกเปลยนวฒนธรรมบ�งอย�งรวมกน

อาเซยนเสวนา | 26

6.กรอบใหญของอ�เซยนมองกลมแรงง�นข�มช�ตเหล�นเปนเพยงแคแรงง�น แตก�รดำ�เนน

ชวตประจำ�วนของแรงง�นข�มช�ตทำ�ใหเกดวถของชมชนด�นใหม ทเรยกว�ชมชนข�มพรมแดนทมทง

ก�รแตงง�นข�มวฒนธรรมททำ�ใหเกดลกครงทงไทย-พม�ไทย-ล�วหรอแมแตพม�-ล�วซงประเดนท

สำ�คญของเดกทเปนลกครงนจะเปนอย�งไรในอน�คตว�จะไปอยพม�หรอล�วหรออยไทยในฐ�นะอะไร

7.ในพนทสดท�ยทจะตองเกดขนอย�งแนนอนคอก�รพฒน�เศรษฐกจในระดบภมภ�ค ทม

แนวโนมจะไปเจรญเตบโตขนในพนทช�ยแดน ทมปญห�ของก�รแยงชงท�งด�นทรพย�กรพอสมควร

ซงก�รเคลอนย�ยของทนไปยงช�ยแดนเปนสวนกระตนทำ�ใหเกดก�รแยงชงทรพย�กรในพนทคอนข�ง

ม�ก สงผลกระทบทำ�ใหกลมช�ตพนธหรอคนย�กจนในพนทถกเบยดขบออกไปจ�กทรพย�กรทงในแง

ของเรองทดนอ�ห�รหรอแมแตเรองง�น

อาเซยนเสวนา | 27

อาเซยนเสวนา | 28

ทห�รกบก�รเมองในอนโดนเซย:อดตปจจบนอน�คตภาณวฒน พนธประเสรฐ

“ปจจบนนเรากยงไมรวา เมอไหร และทำาไม ทผทถอปนจะเชอฟงผทไมมปน

ซงนบเปนสงกำาหนดวาสงคมนนๆ จะมการควบคมโดยพลเรอนหรอไม”

อดม เซโบรสก นกวชาการชาวโปแลนด

อนโดนเซยเปนประเทศทมประวตศ�สตรท�งก�รเมอง โดยเฉพ�ะทห�รทเข�ม�มบทบ�ท

ท�งก�รเมองอย�งม�ก แตในปจจบนอนโดนเซยไดรบก�รยกยองอย�งม�กจ�กท�งตะวนตก เกยวกบ

ก�รเปลยนแปลงประเทศไปสประช�ธปไตย เชน ในหน�หนงสอพมพนวยอรกไทมส พ�ดหวข�ว ทว�

อนโดนเซยกล�ยเปนประเทศแบบอย�งของก�รเปนประช�ธปไตยหลงจ�กจดก�รเลอกตงประธ�น�ธบด

และน�ยโจโค วโดโด ในฐ�นะพลเรอนไดรบชยชนะเปนประธ�น�ธบดของอนโดนเซย ทสะทอนถงคว�ม

สำ�เรจของประเทศนต�มแนวท�งประช�ธปไตยในชวงเปลยนผ�น

“สำาหรบประชาธปไตย การควบคมโดยพลเรอนอนหมายความวา

การควบคมทหารโดยเจาหนาทพลเรอนซงไดรบการเลอกตงโดยประชาชน ถอเปนสงขนพนฐาน”

รชารด โคน

ก�รควบคมโดยพลเรอนทำ�ใหช�ตช�ตหนงส�ม�รถนำ�เอ�ค�นยมสถ�บนและก�รกระทำ�

ม�ตงอยบนฐ�นของเจตจำ�นงของประช�ชน แทนทจะเปนตงอยบนตวเลอกของผนำ�ท�งทห�ร ซงผนำ�

ท�งทห�รจะมคว�มสนใจโดยมงไปทเรองของก�รรกษ�ระเบยบภ�ยในและคว�มมนคงภ�ยนอก

ทห�รถอคว�มจำ�เปนว�จะเปนสถ�บนท�งก�รเมองทเปนประช�ธปไตยตำ�ทสดในประสบก�รณ

ของมนษย ธรรมเนยมและรปแบบก�รกระทำ�ของทห�รโดยธรรมช�ตจะเปนสงทขดกบเสรภ�พสวนบคคล

และเสรภ�พของประช�ชนซงสงคมประช�ธปไตยถอว�เปนค�นยมสงสด

โดยทวไปเกยวกบก�รศกษ�องคกรทห�รจะตองทร�บจดเดนท�งทห�รคอทห�รจะมปจจย

บ�งอย�ง ททำ�ใหทห�รเข�ไปแทรกแซงท�งก�รเมองไดอย�งมประสทธภ�พและทำ�แลวไดผลกว�ตว

แสดงอน ซงสงคมจะมตวแสดงหล�ยตวท�งก�รเมอง แตเมอนำ�ทห�รม�เปรยบเทยบกบตวแสดงอน

จะทำ�ใหทห�รมธรรมช�ตบ�งอย�งทเอออำ�นวยใหทห�รแสดงบทบ�ทท�งก�รเมองออกม�ไดแลวไดผล

สำ�เรจม�กกว�ตวแสดงอนในสงคมตวอย�งเชนทห�รมยทโธปกรณ

“รฐคอตวแสดงหรอองคกรทผกขาดการใชความรนแรงอนชอบธรรม”

แมกซ เวเบอร

อาเซยนเสวนา | 29

ซงตวแสดงของรฐทใชคว�มรนแรงสงสดและไมมใครส�ม�รถหยดไดคำ�ตอบคอทห�รเนองจ�ก

กองทพในสงคมหนงยอมเปนตวแสดงทมอ�วธและส�ม�รถเอ�ชนะตวแสดงอนไดโดยก�รใชกำ�ลง

นอกจ�กทห�รจะมอ�วธแลวองคกรทห�รยงมคว�มแขงแกรง มระเบยบ วนย มระบบก�ร

บงคบบญช�ชดเจน ซงในท�งทฤษฎองคกรของทห�รจะมก�รแบงของก�รบงคบบญช�ชดเจนแนนอน

แตในท�งปฏบตองคกรทห�รยงมก�รขดแยงภ�ยในอย ทงนองคกรทห�รยงมค�นยมของก�รรกพวกพอง

ค�นยมต�ยแทนกนไดดงนนแลวปจจยต�งๆเหล�นลวนเออตอก�รยดอำ�น�จก�รปกครอง

คว�มจำ�เปนในก�รมทห�รเพอปองกนประเทศปร�บปร�มภยคกค�มต�งๆ

“การทมความกลวตอศตร จำาเปนจะตองสรางสถาบนทใชความรนแรงขนมา

นนคอ ทหาร แตในขณะเดยวกน สถาบนทสรางขนมานกทำาใหกลวเชนกน”ปเตอร ด ฟเวอร

“สถาบนทสรางขนมาเพอปกปองสงคมการเมอง แตมอำานาจมากพอทจะกลายเปนภยตอสงการเมองนน”

“ทหารมขอไดเปรยบ 3 ประการทอยเหนอองคกรทางพลเรอน คอ ความเหนอกวาในดานการจด

องคกร, สถานะทางอารมณและสญญาลกษณ,การผกขาดการใชอาวธ”

ซามเอล ฟายเนอร

อาเซยนเสวนา | 30

แนวคดทใชในการศกษา แนวคดความสมพนธระหวางพลเรอนกบทหาร Civil Military Relation

1.สงคมทจะเปนประช�ธปไตยไดพลเรอนตองเปนใหญเหนอทห�ร(civiliansupremacy)ท

จะตองมก�รควบคมทห�รโดยพลเรอน(civiliancontrol)กองทพทห�รมไดแตตองอยในคำ�สงและก�ร

ควบคมของรฐบ�ลพลเรอนทม�จ�กก�รเลอกตงของประช�ชน

2.สงคมจะเปนประช�ธปไตยไดตองแยกทห�รออกจ�กก�รเมอง

แนวคดMilitaryProfessionalismของซ�มเอลฮนตงตน1957(ปรม�จ�รยด�นรฐศ�สตร

ของอเมรก�)

ฮนตงตน กล�วว� จะตองแยกทห�รออกจ�กภ�รกจของพลเรอนอย�งชดเจนไมใหทำ�ง�นทบ

ซอนกน รฐบ�ลพลเรอนจะตองเค�รพอสระของทห�ร ทจะปฏบตอย�งไรตอขอบเขตอำ�น�จของทห�ร ท

รฐบ�ลพลเรอนจะไมเข�ไปยงหรอ ก�วก�ย ด�นทห�รอ�ชพจะเปนทห�รทสนใจเฉพ�ะเรองของทห�ร

เชน ด�นก�รรบ ก�รข�วกรอง ก�รปองกน ทงยงพฒน�ขดคว�มส�ม�รถของทห�รเพอใหบรรลภ�ระกจ

ของทห�ร

ซงรฐบ�ลพลเรอนมอำ�น�จปกครองประเทศบรห�รในด�นต�งๆและทห�รจะมหน�ทปองกน

ประเทศจ�กภยคกค�มภ�ยนอกและปองกนประเทศจ�กภยคว�มมนคงต�งๆ

1970 มแนวคดโตแยงแนวคดของ ฮนตงตน ซงเปนแนวคดของ อลเฟรด สเตปน ทใชชอว�

New Professionalism โดยโตแยงว�แนวคดของฮนตงตนไดตกยคไปแลว โดยสเตตนไดทำ�ก�รศกษ�

บรเวณแถวล�ตนอเมรก�ว�ก�รทกดกนบทบ�ททห�รออกจ�กหน�ทก�รปกครองบ�นเมองอย�งสนเชง

นนทำ�ไมไดถ�ห�กทำ�ไดกไมเหม�ะสมพรอมกบเสนอว�แนวคดของฮนตงตน เหม�ะสมกบประเทศทม

ภยคกค�มจ�กภ�ยใน เชน กลมแบงแยกดนแดน หรอกลมกอก�รร�ย ซงก�รทกดกนทห�รออกไปจ�ก

ด�นก�รปกครองจะทำ�ใหอนตร�ยม�กกว�เปนผลด ถ�ห�กทห�รไมไดมเพยงแคภยคกค�มจ�กภ�ยใน

ทห�รจำ�เปนจะตองมบทบ�ทบ�งอย�งทเข�ไปก�วก�ยบทบ�ทของพลเรอนดวย

อาเซยนเสวนา | 31

ทหารกบอนโดนเซย1.ปจจยททำ�ใหทห�รมอำ�น�จและบทบ�ทในท�งก�รเมองในอนโดนเซย

1.1ปจจยท�งด�นภมศ�สตรมผลตอทห�รททำ�ใหมอำ�น�จและบทบ�ทท�งก�รเมอง โดยภมศ�สตร

ของประเทศอนโดนเซยจะมลกษณะเปนหมเก�ะ และมพนทของประเทศขน�ดใหญ ซงลกษณะภมศ�สตร

ประเทศทเปนเก�ะจะเปนเงอนไขของปญห�ด�นก�รเดนท�งตดตอสอส�รหรอก�รสร�งคว�มเปนหนงเดยวกน

ตอคว�มเปนช�ตเดยวกนนนทำ�ไดย�ก ทงนคว�มเปนหมเก�ะจะชวยสงเสรมใหเกดคว�มแตกแยกเสยม�กกว�

จะเปนก�รรวมกนได เพร�ะฉะนนคว�มเปนหมเก�ะถกใชกล�วอ�งว�อนโดนเซยไมส�ม�รถทจะปกครอง

ประเทศแบบออนแอได หรอนยยะหนงอนโดนเซยไมส�ม�รถปกครองแบบเสรประช�ธปไตยได ทจำ�เปนจะตอง

นำ�คว�มแขงแกรงเผดจก�รทมอยในทห�รม�ควบคมและปกครองประเทศ

1.2คว�มแตกต�งและหล�กหล�ยท�งเชอช�ต วฒนธรรม ซงควบคกบคว�มเปนหมเก�ะ

ประวตศ�สตรประเทศอนโดนเซย แตเดมเก�ะต�งๆ ของอนโดนเซยกอนจะรวมเปนประเทศเดยวกนนน

เคยแยกเปนอสระม�กอนจงทำ�ใหมวฒนธรรมแตละทองถนของแตละเก�ะมคว�มแตกต�งกนไปดวย

ท�งเชอช�ต ศ�สน� (ครสต,ฮนด,อสล�ม)ภ�ษ� (ร�ชก�รบ�ฮ�ซ�,ภ�ษ�ชว�)ฯลฯ เชนประช�กรของ

อนโดนเซยประม�ณ200ล�นคนไมไดเปนเชอช�ตเดยวกนสวนใหญเปนเชอช�ตชว�ทอยบนเก�ะชว�

และมจำ�นวนคว�มหน�แนนของประช�กรบนเก�ะชว�ประม�ณ 130 ล�นคน หรอตวอย�งในประเทศ

จนพรรคคอมมวนสตจนไดกล�วว�ประเทศจนมกลมทมคว�มแตกต�งถง56กลมพรรคคอมมวนสตจง

ประก�ศว�จนไมส�ม�รถเปนประช�ธปไตยไดเพอปองกนก�รแตกแยกกน

1.3บทบ�ททห�รในก�รสร�งช�ต ทห�รอนโดนเซยมคว�มภมใจในคว�มเปนทห�รม�ก ใน

ด�นเปนกลมทใหกำ�เนดประเทศอนโดนเซยขนม� ซงอนโดนเซยไดรบเอกร�ชเมอ 1945 ต�มก�รนบป

ของช�วอนโดนเซย ทไดประก�ศเอกร�ชจ�กดชซ แตดชซไมยอมยกเอกร�ชใหจงไดเกดก�รสรบกนม�

ถง4ปสวนส�กลจะนบ1949ทดชซประก�ศยอมแพและมอบเอกร�ชให

บทบ�ทกองทพทห�รอนโดนเซยในก�รเอ�ชนะกองทพอ�ณ�นคมดชซไดนน ทำ�ใหกองทพ

ทห�รอนโดนเซยเหนคว�มสำ�คญของกองทพทห�รทจะเข�ม�ควบคมประเทศเพอปกปองรกษ�อำ�น�จ

อธปไตยของอนโดนเซยตอไป

ชนชนก�รปกครองสวนม�กจะม�จ�กเชอช�ตชว� คว�มเชอแบบชว�ดงเดมทเชอในองค�พยพ

ของสงคมดงเดมของตน organic totality of society องค�พยพ คอ คว�มเชอทว�ทกสงอย�งเปนระบบ

เดยวกนซงทำ�ง�นดวยกนและเกยวของกน ในองค�พยพเชนนจงถกยกม�อ�งว�ทห�รจะตองมบทบ�ทใน

ก�รรกษ�ประเทศ สวนประช�ชนไมไดมอำ�น�จหน�ทเข�ม�ยงเกยวในด�นก�รเมองก�รปกครอง ควรทจะ

ทำ�ม�ห�กนแบบเดมโดยแตละสวนอย�เข�ม�ยงขอบเขตของกนและกน

เมอทห�รเข�ม�มบทบ�ทด�นก�รปกครองเพอรกษ�คว�มมนคงจงเกดประเดนคำ�ถ�มขนท

ว�คว�มมนคงนนเปนคว�มมนคงของใครคว�มมนคงของรฐคว�มมนคงของระบอบหรอคว�มมนคง

ของประช�ชนต�มทศนะของวทย�กรมองว�ทห�รอนโดนเซยจะใหคว�มมนคงของรฐเปนหลกโดยไมได

มองไปทคว�มมนคงของประช�ชน เพร�ะฉะนน ถ�ห�กประช�ชนบ�งสวนถกปร�บปร�มจนถงขนบ�ด

เจบหรอเสยชวตเพอรกษ�ไวซงคว�มมนคงใหดำ�รงอยทห�รกมคว�มพรอมทจะกระทำ�

อาเซยนเสวนา | 32

2ปจจยด�นสงคร�มเยน

ชวงสงคร�มเยนเปนบรรย�ก�ศของก�รคกค�มแบบคอมมวนสตและทำ�ใหสถ�นก�รณในชวง

นน ของคว�มขดแยงระหว�งประเทศไมคอยม อนโดนเซยไมไดอยในสภ�พททำ�ก�รรบกบศตรภ�ยนอก

ซงทำ�ใหกองทพอนโดนเซยเหนคว�มสำ�คญของก�รคกค�มจ�กภ�ยในเปนหลก ถงแมว�อนโดนเซยจะ

ประก�ศเอกร�ชสำ�เรจแลว แตยงประสบภยคกค�มจ�กภ�ยใน ในเรองต�งๆ เชน กลมคอมมวนสต ครง

หนงอนโดนเซยเคยมพรรคคอมมวนสต ขน�ดใหญอย�งม�กเปนอนดนตนๆของโลก ทงยงมคว�มขดแยง

ท�งด�นเชอช�ตกลมแบงแยกดนแดนหรอกลมก�รเมองทองศ�สน�

โดยแทจรงแลวกองทพอนโดนเซยไมไดมขดคว�มส�ม�รถท�งทห�รหรอด�นก�รรบทเยยม

ยอดขน�ดนน ถ�เอ�ไปสรบกบบ�งประเทศอ�จแพได แตกองทพอนโดนเซยมขดคว�มส�ม�รถในก�ร

จดก�รปญห�ภ�ยใน เนองจ�กอนโดนเซยไมไดมประสบก�รณในก�รไปสรบกบต�งประเทศเลย เชน

ในป 1965-1966 ททห�รอนโดนเซยปร�บปร�มกลมคอมมวนสตอย�งรนแรง จนมผเสยชวตประม�ณ

500,000คนซฮตโตไดโคนอำ�น�จของซก�รโนลงไปซฮตโตไดทำ�ใหทห�รขนม�มอำ�น�จสงสดในประเทศ

อนโดนเซยอย�งแทจรงสวนคอมมวนสตในอนโดนเซยถกทห�รปร�บปร�มอย�งสนซ�ก

“ในสมยซการโนแมกองทพจะมอำานาจมากแตขณะเดยวกนคอมมวนสตกไดรบการยอมรบจากคน

จำานวนมาก ไมผดกฎหมายและลงเลอกตงไดรบคะแนนสงมากใน ป1955 ซการโน ประกาศวาชาตจะ

อยรอดตองม นา ซา คอม (ชาต ศาสนา คอมมวนสต ถอวาใหคณคาแกคอมมวนสตอยางสง กองทพ

ซงมคณคาทสงสงเหมอนกนจงไมพอใจเลยเกดความขดแยงอยางรนแรง”อรอนงค ทพวมล ผเชยวชาญดานอนโดนเซย จากบทสมภาษณ ประชาไท

ชวงแลกเปลยน ถาม-ตอบ ทำาไมอนโดนเซยถงไดรบการยอมรบจากโลกตะวนตกวามความเปนประชาธปไตยท

กาวหนามากกวาไทยทงทไทยเรมเปลยนแปลงการปกครองมาตงแต 2475 สวนอนโดนเซยพงไดรบ

การเลอกตงจากประชาชน จนไดประธานาธบดทมาจากพลเรอน ซงเพราะเหตใด

อ�จเกดจ�กชวง ปค.ศ.1998 ก�รลกฮอเพอโคนลมซฮตโตและเผดจก�ร ของประช�ชนและ

นกศกษ�ปจจยทสงเสรมใหเกดก�รเคลอนไหวนม�จ�กเรองเศรษฐกจภ�ยหลงเกดวกฤตก�รณท�งเศรษฐกจ

ในป2540(1997)ซงอนโดนเซยไดรบผลกระทบอย�งม�กจนทำ�ใหGDPของประเทศตดลบถง10%เพร�ะ

เหตนจงเกดก�รเคลอนไหวและลมล�งก�รปกครองของซฮตโตจนนำ�ไปสวถท�งประช�ธปไตยได

ลกษณะและบทบ�ทอำ�น�จท�งก�รเมองของทห�รอนโดนเซย

1.หลกก�รปญจศล�(ศล5)มสญลกษณปร�กฏอยในตร�สญลกษณของอนโดนเซยซงหลกก�รนจะ

ใชเปนอดมคตหลกของประเทศอนโดนเซยตงแตก�รกอตงประเทศเรมม�ทถกยกม�อ�งตลอดเวล�ว�

เปนคว�มเชอหลกของประเทศ

1.1เชอในพระเจ�องคเดยวแตไมไดหม�ยคว�มว�หม�ยถงศ�สน�ใดศ�สน�หนงแตรวม

ถงศ�สน�หล�ยๆศ�สน�ทประช�ชนอนโดนเซยนบถอซงหลกเหตผลของประเดนนคอไมอย�กใหม

กลมก�รเมองของอสล�มเยอะเกนไป

อาเซยนเสวนา | 33

1.2เชอในมนษยทมคว�มเปนอ�รยะ

1.3คว�มเปนเอกร�ชหนงเดยวของอนโดนเซยทจะแบงแยกมได

1.4ประช�ธปไตยทมผนำ�ทฉล�ด

1.5สงคมทมคว�มยตธรรม

ปญจศล�ถงยกม�อ�งเสมอว�เปนสงทกองทพจำ�เปนจะตองเข�ม�ยงเกยวกบก�รเมอง ถง

แมว�ขอ4จะมคำ�ว�ประช�ธปไตยแตในขอนไมไดหม�ยถงประช�ธปไตยโดยทวไปหรอระดบส�กลแต

เปนประช�ธปไตยแบบชนำ�ทมผนำ�ทฉล�ดม�ชนำ�คว�มคดและคว�มเหนของประช�ชน

2.หลกDwifungsi(Dualfunction)หรอภ�รกจ2ด�นถอเปนหลกทยดถอกองทพอนโดนเซย

อดต ถกพรำ�สอนว�กองทพไมใชแคดแลเพยงแคคว�มมนคงหรอก�รปองกนศตรภ�ยนอกเท�นน แต

อกด�นหนงทห�รอนโดนเซยตองเข�ม�ดแลอกด�นหนงของDual functionคอด�นก�รปกครองและ

เศรษฐกจสงคมวฒนธรรมต�งๆซงกองทพใชหลกก�รDwifungsiนเพอเข�ม�มบทบ�ทด�นก�รเมอง

ทสำ�คญหลกก�รDwifungsiเคยไดรบเปนสวนหนงของกฎหม�ยดวยตวอย�งเชนมโควต�ทนงในสภ�

สำ�หรบทห�รโดยไมตองผ�นก�รเลอกตงโดยเฉพ�ะ ซงแสดงถงเอกสทธของทห�รทจะเข�ม�มบทบ�ท

ในสภ�โดยไมตองลงเลอกตง ดงนนแลวในก�รเลอกตงชวงทซฮตโตอยในอำ�น�จก�รเลอกตงกไมไดเปน

ประช�ธปไตยเนองจ�กมก�รจำ�กดสทธก�รเลอกตงต�งๆรวมไปถงก�รลอคผลก�รเลอกตง

แลกเปลยน กองทพอนโดนเซยเปนกลมทนทำ�ธรกจเปนของกองทพเองตงแตอดตจนถงปจจบนทมบทบ�ท

ในด�นธรกจของอนโดนเซย ถงแมว�อนโดนเซยจะไดรบก�รยกยองจ�กตะวนตกว�มประช�ธปไตยทดแต

ก�รทำ�ธรกจของกองทพกยงไมไดหมดไปถงแมว�ก�รทำ�ธรกจของกองทพจะขดหลกก�รท�งประช�ธปไตย

ทงธรกจทถกกฎหม�ยและผดกฎหม�ย เชน ธรกจป�ไมททำ�ก�รตดไมทำ�ล�ยป� และรวมถงประเดนเรอง

ย�เสพตดแตตดด�นก�รเข�ถงขอมลทเกยวของกบธรกจทผดกฎหม�ย

ซงก�รทกองทพเปนแหลงทนไปดำ�เนนก�รทำ�ธรกจกทำ�ใหกองทพทห�รอนโดนเซยจำ�เปน

จะตองเข�ม�มบทบ�ทในท�งก�รเมองอย�งหลกเลยงไมได เพอรกษ�ผลประโยชนหรอเพอทจะไมตอง

อยภ�ยใตก�รควบคมของรฐบ�ลอย�งเตมท ถ�ห�กว�รฐบ�ลพลเรอนเข�ม� จะตองมก�รควบคม

กองทพอย�งแนนอนทงในด�นกจกรรมของกองทพหรอแมแตด�นงบประม�ณทจะตองม�จำ�กดให

กองทพมงบประม�ณเพยงด�นเดยวจ�กรฐบ�ลซงแปลว�กองทพกำ�ลงไปห�แหลงงบประม�ณอกท�ง

หนงทไมไดม�จ�กรฐบ�ล อนสงผลทำ�ใหรฐบ�ลไมอ�จประเมนไดว�กองทพใชงบประม�ณตอป ปละ

เท�ไหร

ระบบก�รมพนทท�งทห�รหรอก�รมค�ยทห�รกระจ�ยไปทวทกพนทต�งๆของประเทศโดยอ�ง

ถงคว�มมนคงของประเทศทงยงมลกษณะภมศ�สตรทเปนหมเก�ะย�กตอก�รควบคม ซงสะทอนว�ระซอน

เรนทแสดงถงคว�มเปนรฐบ�ลเง�ในก�รเมองระดบทองถน

อาเซยนเสวนา | 34

ความพยายามของกองทพในการเปนประชาธปไตยมากขน จดทเปนเงอนไขทำ�ใหกองทพพย�ย�มเปนประช�ธปไตยม�กขน สวนหนงม�จ�กเหตก�รณจร�จร

ในป 1998ของประช�ชนและนกศกษ�ทเคลอนไหวตอต�นและโคนลมอำ�น�จก�รปกครองเผดจก�รของน�ยพล

ซฮตโตทไดรบผลกระทบจ�กปญห�เศรษฐกจทตกตำ�อย�งม�กในภ�ยหลงวกฤตก�รณท�งเศรษฐกจในป1997

ในก�รเคลอนไหวนนไดเข�ไปยดรฐสภ�อนโดนเซยจนสดท�ยซฮตโตยอมจำ�นนลงจ�กอำ�น�จอย�งบอบชำ�ภ�ย

หลงอยในอำ�น�จน�นถง 32 ป ตงแต1965-1998 ซงกระแสของสงคมในสถ�นก�รณตอนนนทำ�ใหมพลงม�ก

พอททำ�ใหระบอบเผดจก�รทแขงแกรงพงครนลงได สะทอนถงคว�มอดทนทถกกดทบจ�กเผดจก�รจนนำ�ไปส

คว�มตองก�รสงใหมทดกว�ก�รปกครองทผ�นม� นนคอประช�ธปไตยทประช�ชนเชอว�เปนสงใหมทควรจะ

เข�ม�และทำ�ใหชวตของประช�ชนดขน

สวนกองทพไดมภ�พลกษณทตกตำ�ลงอย�งม�กในขณะระหว�งก�รเคลอนไหวของประช�ชน

และนกศกษ� กองทพทห�รไดใชนโยบ�ยปร�บปร�มประช�ชนและนกศกษ�จนนำ�ไปสก�รบ�ดเจบและ

เสยชวตในเหตก�รณนนก�รกระทำ�ปร�บปร�มของกองทพนยงไปสร�งคว�มเกลยดชงจ�กประช�ชนและ

นกศกษ�เพมขนตอกองทพและทำ�ใหกองทพไมมโอก�สทจะเข�ไปมบทบ�ทในท�งก�รเมองอก

หลงจากกองทพหมดบทบาทและซฮตโตลงจากตำาแหนงไป อนโดนเซยไดมประธานาธบด

ทมาจากพลเรอนตอมาอก 4 คนดวยกน 1.ฮ�บบ ถกมองว�เปนพลเรอนทเข�ม�เพอเปนตวแทนของซฮตโต ในชวงทเปนรอยตอ

ระหว�งชวงของก�รเปลยนผ�น ในยคของฮ�บบไดเกดเหตก�รณทสำ�คญ คอ เหตก�รณทตมอรตะวน

ออกลงประช�มตเพอเปนเอกร�ชในอดตตมอรตะวนออกถกปร�บปร�มและกดดนอย�งม�กจ�กกองทพ

อนโดนเซยยงตอนจะประก�ศเอกร�ชกองทพอนโดนเซยจะเข�ไปมบทบ�ทอย�งม�กตอตมอรตะวนออก

เพอทจะรกษ�คว�มเปนหนงเดยวของอนโดนเซยต�มหลกปญจศล� ทสำ�คญห�กตมอรไดรบเอกร�ช

สำ�เรจจรงเหตก�รณจะลกล�มจนทำ�ใหดนแดนอนๆ เรยกรองเอกร�ชต�มม� ท�ยทสดตมอรส�ม�รถ

ประก�ศเอกร�ชไดสำ�เรจ

2.อบดล เล�ะมน ว�ฮด เปนผนำ�ของกลมองคกรมสลมทใหญทสดของอนโดนเซยในตอนนน

ซงถอว�ประธ�น�ธบดคนนมบ�รมม�ก แตในท�งก�ยภ�พสขภ�พร�งก�ยไมคอยด ไมแขงแรง ส�ยต�

มองไมคอยเหน แตในเชงคว�มคด และเดดเดยวกล�ตดสนใจ ถอว�เปนบคคลทกล�ห�ญทกล�ขนม�

ท�ชนกบกองทพอนโดนเซย โดยว�ฮดเองไมไดขนม�เพอเออประโยชนใหกบใคร ทงยงกล�ขนม�ปฏรป

ประเทศเพอขย�ยแนวคดท�งประช�ธปไตยใหม�กยงขน จนทำ�ใหว�ฮดไดรบก�รกดดนอย�งม�กจ�ก

กลมต�งๆ ในสงคม อนนำ�ม�สก�รออกจ�กตำ�แหนงของว�ฮด เนองจ�กทนตอแรงกดดนท�งสงคมของ

กลมต�งๆไมไหว

3.น�งเมก�ว�ตซก�รโนบตตซงม�แทนว�ฮดทเปนลกส�วของซก�รโนในท�งก�รเมองกอน

ขนม�ดำ�รงตำ�แหนงท�งก�รเมองนนม�จ�กก�รเลอยข�เก�อของว�ฮดและชงไหวชงพรบกน ทมเบองหลง

ไปรวมมอกบกองทพ จนในป 2002-2004 กองทพอนโดนเซยเรมมภ�พลกษณทดขนในสงคม เนองจ�ก

เกดปญห�ภ�ยใน ในพนทอ�เจก กองทพจงไดมบทบ�ทเข�ไปควบคมพนทอ�เจก จนทำ�ใหกองทพทห�ร

ส�ม�รถกภ�พลกษณขนม�พอสมควร เนองจ�กประช�ชนยอมรบในก�รมบทบ�ทของทห�รทเข�ไป

ควบคมสถ�นก�รณพนทอ�เจกจนทำ�ใหประช�ชนมทศนคตทดขนตอกองทพ

อาเซยนเสวนา | 35

4.ซซโร บมบง ยโทโยโน ทเปนประธ�น�ธบดทม�จ�กก�รเลอกตงและไดรบชยชนะก�ร

เลอกตงถง 2สมย ว�ระ5ปตงแต 2004-ปจจบน รฐธรรมนญของอนโดนเซยไดกำ�หนดไวว�ตองอย

ไดแค 2ว�ระประวตเดมของยโทโยโนเปนทห�รเก�ในสมยซฮตโตแตเปนทห�รในส�ยปฏรปทไมไดม

แนวคดในแบบเผดจก�รและมแนวคดทเอยงม�ในท�งประช�ธปไตยโดยมคว�มตองก�รปฏรปกองทพ

ใหทนสมย

นโยบายหลก 3 ประการของยโทโยโน 1.เรองก�รแตงตงโยกย�ยน�ยทห�ร ทมคว�มกล�ห�ญโยกย�ยน�ยทห�รชนสงบ�งคนใน

กองทพทห�รทเปนคนทมแนวคดขดกบหลกก�รรฐบ�ล ทสะทอนถงอำ�น�จท�งพลเรอนทเหนอกว�

กองทพทห�รอนโดนเซย

2.ก�รแกก�รดำ�เนนธรกจของกองทพ โดยไดร�งกฎหม�ยขนม�เพอยดเอ�ธรกจของทห�ร

ม�เปนของรฐบ�ลซงถอว�ประเดนนเปนสงทย�กและมเงอนไขจำ�นวนม�กจนไมอ�จทำ�ไดสำ�เรจเพยง

ครงเดยว ทสำ�คญธรกจของกองทพมจำ�นวนม�กและมมลค�มห�ศ�ล ในปจจบนธรกจของกองทพ

ทห�รยงมอย

3.ปฏรปค�ยทห�รในทองทต�งๆ โดยก�รลดจำ�นวนของค�ยทห�รลงพรอมกบก�รลด

อำ�น�จของกองทพลงในระดบช�ตและทองถน ในท�งปฏบตแลวประเดนเรองก�รปฏรปค�ยทห�รไม

ส�ม�รถทำ�ไดอย�งตอเนองและส�ม�รถดำ�เนนก�รไดนอยทสดจ�ก2ขอทเสนอม�

จนสดท�ยในว�ระท2 ของก�รดำ�รงตำ�แหนงของยโทโยโน ไดรบคะแนนนยมจ�กประช�ชน

ลดลงจ�กว�ระท1 ทมคว�มนยมถง 60-70% เนองจ�กประช�ชนเหนว�ในว�ระทสอง นยโทโยโน ไม

ยอมมบทบ�ทในก�รทำ�ง�นม�กนกไดแตพดสงทเลอนลอยดใหญโตแตไมทำ�

อนาคต ในอน�คตของอนโดนเซยของบทบ�ทกองทพทห�รภ�ยใตรฐบ�ลใหมทพงผ�นก�รเลอกตงม�

ทมคแขงประธ�น�ธบดอยสองคนคอโจโควกบปร�โบโวกอนก�รเลอกตงโพลสำ�นกต�งๆต�งฟนธงว�โจ

โควชนะก�รเลอกตงแบบคะแนนมห�ศ�ลจนไดรบสมญ�น�มว�โอบ�ม�ของอนโดนเซยโดยพนฐ�นโจโค

วเปนคนรนใหม ตดดน ไมเคยมประวตทแปดเปอนระบบอำ�น�จเผดจก�รทห�รม�กอน และกอนก�รเลอก

ตงไมกวนปร�โบโวส�ม�รถทำ�คะแนนนยมขนม�เกอบเทยบเท�โจโควได แตในเบองหลงของต�โวโวทเปน

ทห�รเก�และมขอมลว�เคยทำ�ง�นอยเบองหลงของก�รปร�บปร�มประช�ชนเมอป 1998 ม�กอน เพร�ะ

ฉะนนถงแมว�ปร�โบโวจะมประวตทด�งพรอยขน�ดนแตส�ม�รถทำ�คะแนนนยมไดเกอบเทยบเท�โจโค

วไดจนเกอบเอ�ชนะก�รเลอกตงทผ�นม�ได ถอไดว�ปร�โบโวยงเปนทนยมของประช�ชนอนโดนเซยบ�ง

สวนทถวลห�รปแบบก�รปกครองเก�ๆ หรอคว�มมนของชวตแบบเดม ซงสะทอนว�ประช�ชนบ�งคนไม

ตองก�รประช�ธปไตยหรอเสรภ�พแตตองก�รคว�มมนคงของชวตและคว�มสงบสขของสงคมทไมมปญห�

ด�นคว�มมนคงท�งกอก�รร�ยหรออ�ชญ�กรรม และก�รโฆษณ�ห�เสยงของปร�โบโวนนใชจดแขงของ

ตวเองในด�นเดดเดยว คว�มแขงแกรงในก�รควบคมสถ�นก�รณต�งๆ และเครมว�ประช�ธปไตยเปนของ

วนว�ย และถ�ห�กปร�โบโวชนะก�รเลอกตงอนโดนเซยอ�จจะทำ�ใหปจจบนยอนกลบไปดงเดมเหมอน

อดตไดทเคยปกครองแบบเผดจก�ร

อาเซยนเสวนา | 36

ปจจบนบทบ�ทท�งทห�รอนโดนเซยอยนงไมไดออกม�แสดงบทบ�ทท�งก�รเมองอย�งเปด

เผย แตยงมบทบ�ทในท�งธรกจและบทบ�ทก�รมพนทท�งทห�รทครอบคลมทกพนท แคบทบ�ทสอง

ประก�รนส�ม�รถนย�มไดว�ทห�รอนโดนเซยพอใจแลวตอบทบ�ททยงดำ�รงอย ทงยงอยเบองหลงทยง

พอมอทธพลท�งก�รเมองอยแตไมไดเปดเผยในท�งส�ธ�รณะหรอพนทด�นหน�ฉ�กผ�นสอต�งๆ

อาเซยนเสวนา | 37

อาเซยนเสวนา | 38

เปดเสรความเกลยดชง :

สำารวจภม(ไม)คมกนของคนไรอำานาจในอาเซยนภวตนวรฉตร แกวประดษฐ

เปดเสรภ�พคว�มเกลยดชง เมอเร�จะอยรวมกนแบบอ�เซยน คำ�ถ�มคอว� อยดๆเมอเร�จะ

ม�อยรวมกนมนเกดคว�มผกพนท�งอ�รมณแบบไหนถงม�อยรวมกนซงจะพดตอไปว�เกดขนจ�กคว�ม

สมครใจหรอว�เกดขนจ�กก�รบงคบ แตประสบก�รณสวนตว ผมรสกว�มอ�รมณบ�งอย�งทเปนอ�รมณ

คอนข�งลบและแรง โดยเรมม�จ�กคว�มไมชอบคว�มเกลยดถงขนเกลยดชงกนซงม�จ�กหล�ยส�เหต

มทงส�เหตท�งประวตศ�สตร ส�เหตท�งก�รเมอง และปจจบน ก�รค� ก�รลงทนขน�ดใหญทเกดขนใน

ภมภ�คทเรยกว�อ�เซยนภวตนกคอก�รค�ก�รลงทนขน�ดใหญทเกดขนในภมภ�คของเร�แตทเรยกอ�

เซยนภวตน คอว� แตทจรงกระแสอ�เซยนไมไดเกดทโครงสร�งของรฐทเชอมโยงกนหรอว�บรณ�ก�รรวม

กนแตว�อะไรกเปนอ�เซยนไปหมดทกวนนทกคนพดถงอ�เซยนทกอย�งเปนอ�เซยนไปหมดจนเร�รสก

ว�ตกลงคออะไรกนแนมนมคว�มหม�ยอะไรกนแนกบเร�

ห�กดแผนทกคงมองเหนภมภ�คของเร� บ�งคนเรยกว�อ�เซยน บ�งท�นรจกเปนเอเชยตะวน

ออกเฉยงใตเพอนผมหล�ยคนททำ�ง�นรวมกนม�ในอ�เซยนเพอนฟลปปนสบอกว�ไมควรเรยกว�อ�เซยน

มนเปนกบดกของรฐ อ�เซยน,GMS,CLMV ทงหมดนเปนกบดกของรฐทใชควบคมพลเมอง ขอเสนอคอ

ว�ใหใชคำ�ว� เอเชยตะวนออกเฉยงใต หรอ Southeast Asia ผมไดถ�มกลบไปว� คณใชคำ�ว�เอเชย

ตะวนออกเฉยงใตมนกเปนกบดกชนดหนงไมใชหรอ เพร�ะคำ�นกถกสร�งขนม�ในบรบทของสงคร�ม ก�ร

แทรกแซงของอเมรก�ในภมภ�คทสร�งขนม� เพร�ะว�โลกมนกลมอยดๆจะม�เรยกว�เร�อยท�งใตแตว�

ไดมใครสกคนสมมตตวเองเปนศนยกล�ง แลวกชว�คณเปนคนท�งใต เปนคนตะวนออกเฉยงใต อนนเปน

คว�มสมพนธเชงอำ�น�จทหล�ยคนไมไดนกถง

อาเซยนเสวนา | 39

อย�งไรกแลวแต อ�เซยนไดอยกบเร�แลว แตเร�จะนย�มอ�เซยนใหมไดอย�งไร เร�จะนย�ม

ว�อ�เซยนเปนของเร�ไดอย�งไรอ�เซยนม�จ�กทไหนกต�มแตทกวนนไดม�ถงเร�แลวเร�กตองทำ�ใหเปน

ของเร�ใหไดเร�ตองแสดงคว�มเปนเจ�ของในกระบวนก�รภมภ�คนยมเหล�นใหได

หล�ยท�นทร�บดว�สม�ชกอ�เซยนของเร�ม10ประเทศทเรยกว�รอยพอพนแมไมเหมอน

กนสกททงในด�นก�รเมองระบบก�รเมองประช�ธปไตยเขมขนมทงพย�ย�มทจะเปนประช�ธปไตย

ประวตศ�สตรไมเหมอนกนมเรองร�วคว�มเปนม�แตกต�งกนสวนทเหมอนกมกนลอดชองกนเหมอน

กนแตเรยกชอไมเหมอนกนม�เลเซยอนโดนเซยไทยเวยดน�มกมพช�มลอดชองเหมอนกนหมดเร�

จะไมคยกนว�เปนของใครแตเร�รว�มอะไรหล�ยอย�งทเหมอนกนประช�กรกเยอะ600กว�ล�นคน

บรเวณแมนำ�โขงถอว�เปนสวนใหญของภมภ�ค

อ�เซยนมทงพม�ไทยล�วกมพช�เวยดน�มแลวแมนำ�โขง

เปนแมนำ�ทสำ�คญ มคว�มมหศจรรยทเชอมโยงกน และเรอง

ร�วทจะเล�ในวนนกจะอยในภมภ�คแมนำ�โขงน

โลโกอ�เซยนนทกท�นคนเคยเปนอย�งด ทใชกนทวไป แตมคนตงขอสงเกตว� สวนทเปนส

เหลองตรงกล�งเปนรปรวงข�ว10มดสญลกษณนแปรคว�มหม�ยว�เปนรวงข�วเหมอนกนหมดผม

ไปม�เกอบครบทกประเทศในอ�เซยนทกททไปกนข�วปลกข�วอ�จจะกนไมเหมอนกนบ�งอย�งพม�

กนข�วนง(ข�วเหนยว)เปนข�วเช�ประเทศไทยกนข�วนง3มอมคนตงขอสงเกตว�รวงข�ว10มด

ทหดตวตรงกล�งเหมอนเปนก�รมดและคว�มรสกของผมเหมอนว�เปนก�รบบบงคบว�ทกคนตองอย

ดวยกนซงกจรงเพร�ะมขอเทจจรงท�งประวตศ�สตรรองรบ

อาเซยนเสวนา | 40

รปนเปนรปถ�ยทไดรบร�งวลเมอหล�ยปกอน ว�ดโดยเดกช�วพม� ทแสดงถงก�รสงเสรม

คว�มสมครส�มคคเท�ทผมเด�จ�กภ�พเพร�ะมทอนไมมดรวมกนเหนยวแนนส�มคคกนเปนอ�เซยน

ถ�ห�กมไมเดยวหกไดง�ย สบตนรวมกนแลวมด หกไมไดถงแมจะมพละกำ�ลงม�กยงไงกต�ม นคอ

อดมคตของคนทมองอ�เซยนว�อยดวยกนอย�งเขมแขง แตเข�ไมไดบอกว�ตนไม 10ตนนทะเล�ะกน

ทกครงแตเร�กไดเหนว�ในคว�มคดของเดกทว�ดรปนขนม�(ท�นดคนด�นล�งทถอธง)มแตผช�ยใส

สททสะทอนถงแบบฉบบของอ�เซยน ในก�รรบรของคนทวไปทเปนรปแบบท�งก�ร เปนคนชนชนนำ�

พดกนในระดบผนำ�-รฐมนตรช�วบ�นไมมพอค�เหดถอบไมส�ม�รถถอธงอ�เซยนไดและบทบ�ทของ

ผหญงกไมม

อ�เซยนเรมตนทไทยเมอ 40 ปกอนทกรงเทพ ถอว�เปนคนทใหกำ�เนดอ�เซยนในปฏญญ�

กรงเทพBangkokDeclarationซงบรบทก�รเมองในป1960ภมภ�คของเร�ทกท�นทร�บดว�มคว�ม

ขดแยงมสงคร�มช�วบ�นทกขย�กแลวกมกลมประเทศทเปนคอมมวนสตทมก�รสรบกนเปนสงคร�ม

เยนหรอสงคร�มตวแทน อย�งไรกต�มในขณะทอ�เซยนเกดขนม�นน ผนำ�ประเทศ 5 ประเทศทไดให

กำ�เนดอ�เซยนมฟลปปนสไทยม�เลเซยอนโดนเซยและสงคโปรเร�เรยกว�สม�คมนยมเผดจก�รก

ชดเจนครบว�ภมทศนท�งก�รเมองในยคนนเปนอย�งไร คว�มรสกของประช�ชนเปนอย�งไรภ�ยใต

ระบอบเผดจก�รทสนบสนนโดยอเมรก�ทว�ประเทศ10ประเทศมดรวมกนคอม�จ�กบรบทตรงนทก

ท�นกทร�บว�ในสมยถนอมกตตขจรประเทศไทยเปนอย�งไร

รปนกชดเจนทผมเข�ใจว�อ�จ�รยปรตต�เปนคนว�ดน�สนใจ

ผมเหนแลวใชเลยทเร�คดกนม�หล�ยปจะสรปในภ�พนภ�พเดยวเพร�ะ

ว�อ�เซยนเผยแพรประช�คมเศรษฐกจอ�เซยน หล�ยคนนกว�อ�เซยน

มแค AEC (ประช�คมเศรษฐกจอ�เซยน) แตไมไดนกถงประช�คมท�ง

สงคมวฒนธรรม ไมไดนกถงประช�คมท�งคว�มมนคง เพร�ะว� มนได

เอ�ทรพย�กรทกอย�งไปเกอหนนประช�คมท�งเศรษฐกจ 2 อย�งนเปน

ลกนองใหลกพยงใหญ อ�จจะเปนไมประดบดวยซำ� ตวอย�งเชนเร�ม

ประช�สงคมขนม� เปนเพยงแคไมประดบของอ�เซยน ใหรว�ยงมอย ไป

ดขอตกลงในสนธสญญ�ททำ�กนระหว�งรฐบ�ล จะมขอมลประช�คมท�ง

เศรษฐกจเยอะม�ก แตมขอมลท�งสงคมวฒนธรรมในจำ�นวนทนอยม�ก

ซงอนนส�ม�รถบงบอกไดหล�ยอย�งสำ�หรบประช�คมอ�เซยนของเร�

อาเซยนเสวนา | 41

ทผมจะพดในวนน มคว�มรสกหล�ยอย�งทผมสนใจ แตผมเลอกสนใจเปนพเศษเปนคว�มรสกเกลยด

ชง ซงเปนสงทน�สนใจว�ทำ�ไมเข�ถงเกลยดเร� ทำ�ไมเร�ถงเกลยดเข� ซงผมจะไมพดถงคว�มเกลยด

ชงทม�จ�กประวตศ�สตร หรอว�ก�รเมอง แตคว�มเกลยดชงทผมจะพดถงเปนคว�มเกลยดชงทเกด

ขนจ�กกระแสอ�เซยนภวตนหรอก�รค�ก�รลงทนก�รพฒน�ขน�ดใหญในภมภ�คทเรยกว�เปนก�ร

พฒน�แหงคว�มเกลยดชง

เรองเลา 3 เรองในกมพชา ลาว และพมา เรมทกมพช�กอนผมไปเมอปทแลวบรเวณภ�คอส�นของกมพช�แถวจงหวดสตงเตรงขน

ชอว�ภ�คอส�นผมว�คล�ยๆกนสภ�พแวดลอมเปนพนทแหงปญห�จรงไมจรงไมรแตคนคดว�ปญห�

อยบรเวณนเยอะจะคดว�มคว�มแหงแลงคว�มย�กจนผคนตองก�รพฒน�อนนเปนก�รอ�นภมทศน

ในพนทนของส�ยต�นกพฒน�

รปนเปนพนททมก�รสร�งเขอนผลตไฟฟ�

ขน�ดใหญ ช�วบ�นสองคนนกำ�ลงมองว�เข�ทำ�อะไร

กน เรมกอสร�งเขอนขน�ดใหญเมอปทแลว ซงไดรบ

ผลกระทบม�กในพนทแหงนเพร�ะว�ช�วบ�นอ�ศย

อยในบรเวณนน มก�รอพยพโยกย�ยผคน แลวกผลก

ระทบตอวถชวต คณลงน(รปภ�พ) เมอพวกผมเดน

เข�ไป คณลงกไดเดนต�มพวกผม แลวบอกว� “ทดน

ของผมอยตรงทพวกเข�กำ�ลงกอสร�ง” ผมถ�มว�ได

รบค�ชดเชยอะไรหรอไม เข�บอกว�ไมได ไมไดให

อะไรสกอย�ง ดวยคว�มชำ�ใจของคว�มรสกทเอ�ทดน

ของเข�ไป โดยทเข�ไมมสทธอะไร หมบ�นแหงนเปน

พนองล�ว พดล�ว ตอนแรกผมไปผมนกว�จะโดด

เดยว เพร�ะว�เพอนทไปพดแขมรได ปร�กฏว�เมอ

ไปถงเข�พดล�วกนหมด อนนเปนผลกระทบทม�จ�ก

ยคอ�ณ�นคมทแบงประเทศกน ขดเสนประเทศพนอง

ล�วท�งนกม�อยกบพนองกมพช�แตพดล�วหมดแต

เวล�นบเลขนบแบบแขมร

แมนำ�เซซ�นไหลม�จ�กเวยดน�มเข�ม�

ทกมพช� เปนแมนำ�แหงปญห� เพร�ะว�เวยดน�มได

สร�งเขอนในแมนำ�นเมอ 20 ปกอน ทำ�ใหปญห�ยง

อย ตอนนกมเขอนม�สร�งใหมอก ช�วบ�นกไมยอม

ประทวงวธก�รประทวงกน�สนใจ

อาเซยนเสวนา | 42

รปภ�พนเปนก�รเดนขบวนป�ยทเข�

เขยนบอกว� “ไมเอ�เขอน” ต�นเขอน ช�วบ�นม�

กนเยอะทงหมบ�นไมไดมแคเฉพ�ะคนล�วคนพน

เมองหล�ยชนเผ�ทไดม�รวมกน แลวไดไปปกป�ย

ว�เร�ไมเอ�เขอนทแมนำ� หลงจ�กปกป�ยเสรจเข�

ไดเดนท�งไปทสถ�นทแหงหนง และนเปนวธก�ร

เดนท�งทน�สนใจ เพร�ะว�หมบ�นทไปไกลม�ก

ถนนลกรง ช�วบ�นไดพ�กนขนรถอแตน คนหนง

ประม�ณ 20 คน แลวถนนกแคบ ผมกไดขนไปอย

บนรถนนดวยผมรสกว�มนสนตลอดท�งทไปแตว�

คำ�ถ�มกคอ ทำ�ไมตองลำ�บ�กขน�ดนเพอทจะเดน

ท�งไปบ�งคนกนงเรอม� ทช�วบ�นม�ทนกเพร�ะ

ว� เปนศ�ลผปย�ต�ย�ย ทช�วบ�นทนนเรยกว�

“ลกต�” หรอผบรรพบรษ ทช�วบ�นไปเพร�ะจะ

ไปฟองผบรรพบรษ ว�มคนเข�ม�สร�งคว�มเดอด

รอนใหช�วบ�น เนองจ�กกระบวนก�รยตธรรมใน

กมพช�มนใชไมได กเลยจำ�เปนตองพงผ ผเปนกระ

บวนก�รยตธรรมทน�สนใจ

อนนเปนหยวกตนกลวย(รปภ�พ) เข�กจะ

เขยนก�รรณรงคเปนขอคว�มทบอกว�ไมเอ�เขอน ไม

เอ�โครงก�รพฒน�ไมใหเข�ม�ในหมบ�นของช�วบ�น

แลวปกลงไปในตนกลวยแลวเอ�ไปลอยนำ�เหนหนฟ�ง

นหรอเปล�ครบ(รปภ�พ)อนนกน�สนใจเปนอย�งยง

รปทเหนนเปนอปกรณประกอบคำ�ฟอง

ตอผบรรพบรษ มหวหม มะพร�ว มของกนหล�ย

อย�งคนทเตรยมเปนผหญงผช�ยจะไมยง

รปน เปนศ�ลทดวงวญญ�ณสถตอย

(รปภ�พ)เนองจ�กผบ�นเร�เปนน�มธรรมจะไมมรป

ปนลกต�นจะเปนตบอยบรเวณแมนำ�พอดช�วบ�น

มวธก�รศกก�ระ คอ หยบใบไมแลวกอนหนเอ�ไป

ว�งกองกนไวเพอแสดงคว�มเค�รพตอบรรพบรษ ท

น�สนใจยงไปกว�นนคอว� ในง�นวธนไดมคนสร�ง

เขอนเข�ม�ในง�นพธกรรมดวย ทเปนคนจนเพร�ะ

ว�น�ยทนงบประม�ณม�จ�กจน ผมถ�มว�คนน

ม�ไดอย�งไรช�วบ�นไมมใครทร�บหรอไดเชญชวน

ม� แตผมคดว�น�จะม�กบเจ�หน�ทรฐ ซงประเทศ

อย�งล�ว กมพช� เวยดน�ม จะทำ�อะไรตองบอก

กบรฐกอน ผมกคดว�เจ�หน�ทรฐทองถนพ�เข�เข�

ม�แตเข�ม�กม�ทำ�พธต�งๆ เหมอนกบช�วบ�นทำ�

เมอทำ�เสรจกเดนท�งกลบเลยเหมอนกบว�ม�แสดง

ตวแลวกลบไมไดมปฏสมพนธอย�งใดกบช�วบ�น

อาเซยนเสวนา | 43

คว�มน�สนใจอยตรงม�ขหรอร�งทรงผมคดว�พธก�รททำ�คล�ยๆบ�นเร�มเครองบวงสรวง

มม�ข มเสยงกลอง เสยงซอ ทคล�ยๆ กน เมอมเสยงดนตรขนม�ทรงกเรมมอ�ก�รขน มคนมงกนเตม

หล�กหล�ยอ�ยมเดกเย�วชนอยม�กมงดและถอสม�รทโฟนทกคนมโทรศพทขนม�เพอจะถ�ยบนทก

ภ�พผบรรพบรษของตนเอง ผมไมรดวยอ�รมณอย�งไร แตผมรว�มคว�มสนใจม�ก ในขณะทมพธ พอ

วญญ�ณเข�ม�ประทบทม�ทรง ม�ทรงไดพดว� หลกท�งหนอย เมอผเข�ร�งทรงเสรจแลวช�วบ�นก

บอก เกยวกบขนตอนก�รฟองรองจรงๆแลวผมเพศสภ�พเปนผช�ยแตเข�ม�ทรงในร�งของผหญงและ

ทน�สนใจคอว�ผหญงทเปนม�ทรงพดล�วแตเมอผเข�พดเขมรผมกสนนฐ�นว�เพร�ะว�ภ�ษ�แขมร

เปนภ�ษ�ของชนชนปกครอง คอล�วเปนชนกลมนอยหนงในนน แตเวล�ก�รสอส�ร คนทมอำ�น�จนอย

กจะตองพดในภ�ษ�ของคนทมอำ�น�จม�กถงจะมพลงเพร�ะฉะนนกระบวนก�รสอส�รระหว�งคนช�ว

บ�น และผ ในครงนไดดำ�เนนก�รไปดวยภ�ษ�แขมร ทมคนๆหนงเปนคนชงเรอง เปนฝ�ยโจทกกฟอง

ไปทผว� ขณะนมก�รจะกอสร�งเขอน ลงไปท�งใตของหอลกต�ไมกกโล ซงจะสร�งคว�มเดอดรอนให

กบช�วบ�น เข�เล�ดวยอ�รมณและคว�มรสกทรนแรง ผมเข�ใจว�กเพอจะปลกอ�รมณช�วบ�น ทน

บทบ�ทของผบรรพบรษบอกว� เร�รบร นำ�จะทวมขนม� 30-40 เมตร ช�วบ�นกตะลงว�ผท�นยงรว�

จะเกดเหตก�รณเชนนขน พอเรมไดสญญ�ณว�ผบรรพบรษเหนดวยกบสงทช�วบ�นทำ� ช�วบ�นกถ�ม

ตอว� ถ�ห�กเข�สร�งเขอนพวกเร�คดค�น ลกต�เองจะชวยช�วบ�นหรอไม ลกต�กบอกว� ชวย แต

จะชวยอย�งไร และมช�วบ�นคนหนงไดพดแทรกว� ลกต�จะชวยแชงใหพวกทกำ�ลงสร�งเขอนทองเสย

ต�ย เปนคำ�ส�ปแชง ลกต�กไดบอกว� ชวย ช�วบ�นกโหรองเฮกนลน ดใจสงทช�วบ�นทำ� ไดไปสร�ง

คว�มชอบธรรมใหกบก�รรณรงคต�นเขอนของช�วบ�น คว�มรสกปะปนกนระหว�งคว�มเกลยดชงทม

ตอคนทม�สร�งเขอนแตอ�รมณทสำ�คญทสดคอคว�มเปนอนหนงอนเดยวกนของช�วบ�นทอยตรงนน

โดยไดรบคว�มชอบธรรมจ�กผบรรพบรษทจะชวยแชงใหพวกสร�งเขอนทองเสยต�ย

อาเซยนเสวนา | 44

หนฟ�งน กแขวนป�ยชอของคนทม�

สร�งเขอนไว และจะมด�บม�ฟนหนฟ�ง กเปน

สญลกษณทช�วบ�นแสดงออก ถ�มว�รนแรงหรอ

ไม ผมคงไมมคณสมบตทจะตอบว�นเปนวธก�รท

รนแรงหรอใชคว�มรนแรงหรอไมหรอเปนก�รแสดง

คว�มรนแรงท�งสญลกษณหรอไม แตผมเข�ใจ

ว�ช�วบ�นคงไมไดหวงว�จะตองไปฟนคอใคร ถ�

ไมอย�งงนคนทสร�งเขอนและเข�ม�รวมพธกรรม

คงไมรอดออกไป แตว�เปนกระบวนก�รสงทอด

คว�มรสกลกลกในใจ ใหเปนขอคว�มเพอสงไปกบ

สงคมวงกว�ง รวมถงกลมคนทม�สร�งเขอนดวย

แทนทจะพงเป�หม�ยไปทบรษท ในกรณนถอว�ยง

มประเพณทถอปฏบตผมเข�ใจว�แตกอนคงไมไดใช

รปแบบเชนน ด�นโครงสร�งพธกรรมอ�จจะเหมอน

กนแตรปแบบเล�เรองก�รส�ปแชงก�รสร�งเขอนคง

ม�ทหลงทช�วบ�นไดปรบปรงขนม�

เหล�ทเรยกว�จ�ว�ยเปนสงแรกทผม

เข�ไปแลวสนใจ ทเปนวฒนธรรมรวมอ�เซยน ควร

จะไดรบก�รสนบสนนใหเปนอตลกษณของอ�เซยน

เพร�ะว�ไปทไหนกมในSoutheastAsiaแตว�ด�น

พธก�รแตกต�งกน อนนสำ�คญม�กเข�จะเอ�ไป

บวงสรวงผบรรพบรษแตวธก�รเหนไมเลกๆทก

คนทเปนหวหน�คนสำ�คญจะนำ�ไมเลกๆ นนแตะไป

ทไหเหล�แลวอธษฐ�น และแนนอนคงไมโดนกบ

พวกสร�งเขอน ในไหเหล�จะเปนคำ�ส�บ�นรวมกน

ของช�วบ�น

เรองร�วของสตงเตรงนเปนอกวธก�ร

หนงทแสดงออกถงคว�มรสกโกรธเกลยดชงทเข�

ไดเข�ม�ในหมบ�นช�วบ�น เปนสงทไมเคยรองขอ

เปนคว�มทกขย�กทไมเคยรองขอ เปนปญห�ทไม

เคยรองขอ แตมคนทหวงดนำ�ม�ให หวงดในน�ม

ของก�รพฒน�ประเทศกนำ�คว�มทกขย�กม�ให

ช�วบ�นในกมพช�กมอยหล�ยโครงก�รทช�วบ�น

คดค�นรปแบบก�รประทวงคดค�นกต�งกนไป

อนนเปนก�รรณรงคคดค�นเขอนไซยะ

บร เปนเขอนสญช�ตไทย ทไปทำ�ในล�ว เรองทไซ

ยะบรกน�สนใจ ผมเคยพดกบคนล�วเกยวกบเขอน

ไซยะบรเร�จะทำ�อย�งไร แกไขปญห�และจะทำ�ให

สถ�นก�รณดขน และคนล�วรสกอย�งไร เข�ตอบ

กลบและทำ�ใหผมรสกเจบปวดอย�งม�กม�จนถงทก

วนน โดยเข�บอกว� “ตองไปถ�มคนไทยเองว�จะ

เอ�อย�งไร ไมตองม�ถ�มคนล�ว” เงนลงทน บรษท

กอสร�งไฟฟ�ทไดกข�ยใหไทยคนกมพช�กตองรวม

แสดงพลงเพร�ะว�ผลกระทบใตนำ�กสงผลกระทบตอ

คนกมพช�อยด โครงก�รพฒน�หล�ยอย�งกเกดขน

มนม�จ�กเงนภมภ�คทเกดขน ทนไทย ทนเวยดน�ม

ม�จ�กแหลงทนในภมภ�คทแขงแกรงม�ก และทน

จนถอว�เปนทนทสร�งคว�มเกลยดชงและเปนเป�

หม�ยทสร�งคว�มเกลยดชงคนไทยเมอเดนท�งไป

อาเซยนเสวนา | 45

กรณโรงไฟฟ�หงส�ทล�ว เปนโรงไฟฟ�ถ�นหนแหงแรกของล�วไมรว�แรงจงใจม�จ�กไหน

แตอ�จจะเปนทแมเม�ะทถกช�วบ�นคดค�นตลอดเวล�จนทำ�ใหย�ยก�รผลตไปอยทล�วดกว�โครงก�ร

กอสร�งโรงไฟฟ�ถ�นหนนจะกอสร�งแลวเสรจในป 2015 แลวทำ�ส�ยสงจ�กโรงไฟฟ�ถ�นหนหงส�ม�ส

แมเม�ะด�นเงนทนเหมอนกบกรณไซยบรคอเงนลงทนกเปนของไทยบรษทททำ�กเหมอนของไทยไฟฟ�

กข�ยใหไทยแตไปกอตงทล�วผลกระทบจ�กโรงไฟฟ�ถ�นหนเร�กทร�บกนดว�ขน�ดทแมเม�ะทกวนน

ยงแกไขปญห�ยงไมได และกระแสโลกทกวนนคดค�นกนอย�งรนแรงตอโรงไฟฟ�ถ�นหน คนล�วพดไม

ไดเมอมคำ�สงใหย�ยทอยอ�ศยกตองย�ยมนมคำ�อย3คำ�(บฮบหนบจก)เวล�ไปถ�มว�เปนอะไรบ�ง

แตลกๆแลวเข�กไมชอบ แตเข�จำ�เปนทจะตองบอกว� เมอรฐบ�ลเหนว�ดเร�กเหนชอบว�ดเชนกน ผม

เคยสมภ�ษณพนองคนล�วว�เปนอย�งไรรสกอย�งไรบ�ง เข�ตอบว� เข�กรว�เกดสถ�นก�รณอย�งไร

ขนและสงผลกระทบตอพวกเข�เองแตดวยรฐบ�ลกเสมอนพอแมทจะทำ�แตสงดๆใหกบพวกเข�คล�ยๆ

กบคำ�ว�“คนด”ทเปนคว�มเชอหนงทว�คนดจะไมประสบกบเรองทเลวร�ยหรอสงทเลวร�ยจะไมเกดขน

กบคนดแตดวยประวตศ�สตรไดพสจนแลวว�มนไมจรง

รปเปนโครงก�รทน�สนใจอกอย�ง ทล�วตอนใต อยบรเวณสพนดอนในบรเวณแมนำ�โขง อนน

เปนทสะทอนคว�มเปนอ�เซยนอย�งจรงจงคอกอตงอยทล�วใตแตผลกระทบสวนใหญไปทกมพช�บรษทท

ลงทนสญช�ตม�เลเซย และม�เลเซยซงข�ยเบยร(องกอร)อยทกมพช� โดยนำ�เงนลงทนทม�เลเซยไปกอสร�ง

โรงไฟฟ�ทล�วใต ทำ�ใหคนกมพช�คดค�นอย�งตอเนอง เพร�ะว�ระบบนเวศตรงบรเวณนนสำ�คญม�กทเชอม

โยงกบโตนเลส�บ ทเปนแหลงประมงนำ�จดทสำ�คญทสดของกมพช� และจะตองทร�บขอมลตรงนว�กมพช�

เปนแหลงพนททบรโภคปล�ม�กทสดในโลกโดยเฉลยตอคน อ�ห�รทกเมอจะมปล�เปนสวนประกอบ ถอว�

เปนอ�รยธรรมทเกยวของกบปล�ซงก�รเปลยนระบบนเวศตรงนนยอมสงผลกระทบตอวฒนธรรมร�กฐ�นของ

เข� กไดมก�รรณรงคหล�ยอย�งเกดขนจ�กก�รกอสร�งน คนล�วพดไมได คนกมพช�พดแทน ซงจะสงผลก

ระทบตอหล�ยจงหวดในกมพช� ทงกระแจะ สตงเตรง มก�รรณรงคโดยปลอยเรอลงไปในแมนำ�โขงแลวเขยน

ขอคว�มว�NoDamในปจจบนก�รดำ�เนนก�รกอสร�งไดดำ�เนนก�รไปอย�งตอเนองขณะเดยวกนประช�ชนก

คดค�นก�รกอสร�งไปอย�งตอเนองควบคกนไปกระบวนก�รคดค�นไมมทไปแตกระบวนก�รลงทนหรอ

อาเซยนเสวนา | 46

โครงก�รพฒน� ต�งลวนแลวพฒน�ไปตลอด แตกระบวนก�รคดค�นไมมสวนทม�รองรบแมแตนอย เชน

กระบวนก�รท�งยตธรรมไมส�ม�รถเข�ม�รองรบหรอชวยเหลอในกรณก�รคดค�นเชนนได เพร�ะว�แหลง

ทนต�งข�มพรมแดนไปหมดแลว จะใหไปฟองสวนใดกทำ�ไดย�กหรอทำ�แทบไมไดเลย หรอกล�วอกอย�งคอ

กระบวนก�รยตธรรมอยในสภ�วะทคลมเครอ

รปนเปนรปในพม�ผมไปเมอเดอนมน�คมทผ�นม�เข�มประชมASEANPeople’sForum

หรอเปนก�รประชมภ�คประช�สงคมของอ�เซยน ซงผมตนเตนม�ก หลงจ�กทผมไปรวมง�นประชม

ภ�คประช�สงคมของอ�เซยนหล�ยครงซงในแตละพนทต�งมขอห�มทไมเหมอนกนสมยจดทเวยดน�ม

ส�ม�รถพดไดทกเรองยกเวนเรองสทธชนเผ�หรอสทธชนพนเมอง ไปจดทกมพช�พดไดทกเรองยกเวน

เรองทดน จดทบรไนพดไดทกเรองยกเวนเรองสลต�นและเรองเพศ แตจดทพม�ส�ม�รถพดไดทกเรอง

โดยยกประเดนทไมส�ม�รถพดไดในประเทศทไดจดม� ยกม�พดคยกนทพม�ทง สทธพนเมอง ทดน

สลต�น เพศ ถอว�เปนก�รจดประชมทใหญม�กและมช�วบ�นเข�ม�ประชมดวยเยอะม�ก เพร�ะ

ว�มหล�ยโครงก�รในพม� ทงลงทนโดยประเทศไทย จน ญปน ช�วบ�นไดรบผลกระทบและสงผ�น

ขอคว�มบ�งอย�งตอก�รจดประชมในครงน เชน “ทดนคอชวตค�ชดเชยไมใชคำ�ตอบ”หรอแมแตกลม

โซก(SOGIE)ส�ม�รถม�เดนขบวนในเรองเพศถอว�ก�รจดประชมทพม�เปนบรรย�ก�ศใหมทส�ม�รถ

หยบยกประเดนทถกปดตกไปส�ม�รถนำ�เข�ม�เพอพดคยกนไดอย�งเสร แตผมมขอสงเกตว�มนกม

ขอยกเวนเหมอนกน เชน เรองโรฮงญ�พดไมไดซงทกหองในทประชมจะมพระสงฆประจำ�อยคงไมตอง

บอกว�บทบ�ทพระสงฆในพม�เปนอย�งไร แตกไมเปนไรเพร�ะทกทต�งกมขอจำ�กด ซงถ�ห�กถ�มว�

ผมยนยอมหรอไมทมขอจำ�กดน ผมกไมยนยอมหรอไมพอใจแตมนกมขนตอนหรอวธก�รทจะตองตอส

กนตอไปในอน�คตสรกษ�ชวตเอ�ไวเพอสกนในระยะย�วดกว�

อาเซยนเสวนา | 47

รปนเปนเรองทว�ย คนไทยรบรเรองทว�ยอยแลวแตถ�มว�รในรปแบบใดบ�ง ทกท�นทร�บดว�

ด�นทนไทยทไดผ�นโครงก�รของรฐแลวและไดไปลงทนในทว�ย ถอว�เปนก�รลงทนในเมดเงนมห�ศ�ลพรอม

ทงจะสร�งผลกระทบทมห�ศ�ลเชนเดยวกน ซงผมมเรองเล�เรองหนงจ�กทว�ย เมอเกดก�รลงทนกไดไปสร�ง

ถนนในบรเวณพนทโครงก�ร ช�วบ�นกมงดว�ทำ�อะไรกน แตเผอญมรถทกำ�ลงกอสร�งถนนประสบอบตเหต

กบรถช�วบ�นทขบรถผ�นบรเวณทกอสร�งอย ช�วบ�นจงไปรองเรยนตอบรษท ท�งบรษทไดตอบกลบไปว�

มนไมใชถนนของช�วบ�น ไมใชทรพยสนของช�วบ�นแตเปนทรพยสนของบรษท ช�วบ�นไมมสทธใช ดงนน

ช�วบ�นเข�ม�ใชในพนทนยอมไมใชคว�มผดของบรษท ทงททดนนนเปนผนดนของช�วบ�น ทำ�ใหเกดอ�รมณ

คว�มเกลยดชงขนตลอดเวล� ช�วบ�นพม�ไมไดเกลยดชงคนไทยเพร�ะจ�กประวตศ�สตรในสมยอโยธย� แต

ช�วบ�นเกลยดชงเพร�ะเหตก�รณเชนนขน ถ�ห�กถ�มว�จะจดก�รปญห�นอย�งไร ในทว�ยผมมคลป (คลป

วดโอ) เกยวกบโครงก�รของไทยทไดไปลงทนททว�ย คอบรษทไทยกจ�งนกวช�ก�รของไทยไปประเมนและ

ศกษ�ผลกระทบท�งสงแวดลอม แลวกไปพบเจอกบช�วบ�นกลมนในทประชม ช�วบ�นบ�งคนบอกว� ม�

ประชมในครงนไมไดม�เพร�ะเหนดวยแตม�เพอปฏเสธก�รประชมน และก�รกอสร�งเข�ม�โดยไมไดรบก�ร

ตดสนใจหรอก�รยนยอมจ�กช�วบ�น หรอช�วบ�นบ�งคนในทประชมกล�วว� ตวเองไมไดรบเชญใหม�รวม

ประชมอย�งเปนล�ยลกษณอกษรถอว�ไมใหเกยรตช�วบ�นหรอก�รเชญชวนไมไดครอบคลมประช�กรใน

พนททไดรบผลกระทบทงหมด ซงถอว�เปนก�รแบงแยกทำ�ล�ยคว�มส�มคคของช�วบ�น เวล�ในก�รประชม

กไมเพยงพอโครงก�รระดบใหญม�พดคย 1-2 ชวโมงคงไมพอ ดงนนช�วบ�นไดเรยกรองว� ก�รดำ�เนนก�ร

ต�งๆ ตองอยบนพนฐ�นของก�รเค�รพซงกนและกน ถ�ห�กคณเค�รพเร� เร�กจะเค�รพคณ และในฐ�นะนก

วช�ก�รกตองเปนกล�งใหกบช�วบ�น ถ�ห�กคณจะดำ�เนนก�รกอสร�งจะตองทำ�ต�มขอตกลงของช�วบ�นท

จะกำ�หนดขนเปนแบบแผนในก�รดำ�เนนก�รกอสร�ง สดท�ยช�วบ�นในนำ�หลกฐ�นภ�พถ�ยม�แสดงว� ขอ

กำ�หนดEIA(ร�ยง�นผลกระทบสงแวดลอม)ยงไมเสรจสมบรณแตไดเรมก�รดำ�เนนก�รกอสร�งแลว

ผมคดว�เท�ทไดพดคยกบเพอนช�วทว�ยทว� เข�ไมไดตองก�รคดค�นก�รพฒน� หรอไมได

ปฏเสธก�รพฒน�ในบ�นเข� แตห�กว�จะพฒน�อย�งไรใหเข�มอำ�น�จในก�รควบคมสถ�นก�รณหรอจดก�ร

ตอปญห�เหล�นนไดซงสงทเกดขนเปนบทเรยนหล�ยคนททว�ยไดม�เรยนรทไทยของบรเวณม�บตะพดดงนน

ช�วบ�นททว�ยมก�รเตรยมคว�มพรอมเปนอย�งดตอก�รเปลยนแปลง ซงลกๆไมไดปฏเสธก�รเปลยนแปลง

แตเข�จะมอำ�น�จในก�รควบคมตอก�รเปลยนแปลงนนม�กนอยเพยงใด

อาเซยนเสวนา | 48

ในทฤษฏเข�คว�ย (Development Dilemmas) คอเปนภ�วะเข�คว�ยของก�รพฒน�ว�จะ

เอ�อย�งไรก�รพฒน�ถกนำ�เสนอในฐ�นะท�งบงคบทไมใชท�งเลอกคอไมมตวเลอกใหเลอกว�เอ�อะไร

ไดบ�ง ประเทศช�ตตองก�รไฟฟ�เข�ใจ แตถ�มว�กระบวนก�รตองก�รไฟฟ�เร�มท�งเลอกอะไรบ�ง

บอกเลยไมม มแตสร�งเขอนขน�ดใหญ หรอ สร�งโรงไฟฟ�นวเคลยร จรงๆแลวก�รพฒน�ควรจะเปน

ท�งเลอกใหคนไดม�แลกเปลยนถกเถยงกนว�ขอดขอเสยเปนอย�งไรแตคว�มเปนจรงทผมเล�ม�ตงแต

ตนมนถกใชในฐ�นะภ�ษ�ของคว�มมนคงแหงช�ตทสนคลอนคว�มมนคงแหงช�ตก�รประทวงเขอนคอ

ก�รประทวงช�ต กตองมก�รจดก�รโดยทห�รหรอตำ�รวจเข�ไปแกปญห� ซงเปนภ�ษ�ในลกษณะบงคบ

ทไมส�ม�รถยอนกลบม�ได คอว�จะสร�งกสร�งอย�งเดยวไมส�ม�รถเปนอนได ทมหล�ยอย�งใหเลอก

ในชวตจรงคงไมไดย�กขน�ดนน แตผมว�มนมเรองคว�มสมพนธเชงอำ�น�จว�ใครมอำ�น�จในก�รตดสน

ใจว�ประเทศไทยควรจะเปนแบบนหรอแบบนนไฟฟ�ในกมพช�หรอพม�กควรจะเปนแบบน

ทางออกของปญหา ผมพย�ย�มมองในคว�มซบซอนของปญห� คอว� ตวแสดงไมไดอยภ�ยใตอำ�น�จของรฐช�ต

เดยวอกตอไป มนไดเคลอนย�ยอย�งตอเนองและมลกษณะข�มพรมแดน เชนทนม�เลเซยเข�ไปสร�งเขอน

ในล�ว ทนไทยเข�ไปทำ�เขอนในพม� แตในด�นโครงสร�งอำ�น�จของรฐยงไมเปลยนแปลง ด�นโครงสร�ง

ระดบภมภ�คทเร�มคณะกรรมก�รสทธมนษยชนแหงอ�เซยน หล�ยคนบอกว� (รปภ�พ) มนไมมศกยภ�พ

ท�งอำ�น�จหรอเครองมอในก�รดำ�เนนก�รเรองสทธมนษยชน เพร�ะในเรองก�รพฒน�ทเกดขนในพนทต�งๆ

ทวอ�เซยนควรจะถกยกขนม�พดคยและถกเถยงในระดบภมภ�คอ�เซยนแตกรรมก�รสทธมนษยชนอ�เซยน

ไมส�ม�รถกระทำ�ไดเพร�ะไมมอำ�น�จรบคำ�รองทงยงไมมอำ�น�จสบสวนทำ�ไดแคประชมปรกษ�ห�รอกนว�

ครงตอไปจะไปประชมทไหนด ซงกระบวนก�รเชนนตองไดรบก�รแกไข ปญห�คว�มเกลยดชงเรมทวคว�ม

รนแรงขนแตหนวยง�นทมคว�มรบผดชอบตอประเดนนกลบไมเปลยนแปลงเพอรองรบปญห�ทเกดขน ซง

เมอวกกลบเข�ม�ในประเทศของเร� เมอเร�นำ�เงนไปฝ�กในธน�ค�รพ�ณชยของเร�ทกครงกแสดงถงหยด

นำ�ต�ทกหยดของเพอนบ�นของเร�เร�ยอมหรอไมประเทศไทยของเร�กไมมกลไกเกยวกบเงนทนำ�ไปฝ�กใน

ธน�ค�รพ�ณชยไมส�ม�รถตรวจสอบไดว�นำ�ไปลงทนอะไรบ�ง

ในอ�เซยนแตเดมประเดนเรองสทธมนษยชนเปนเรองทละเอยดออนม�กในท�งก�รเมอง แคพดใน

เรองสทธมนษยชนกอ�จจะโดนจบไดในหล�ยประเทศ แตขอดบ�งอย�งของสทธมนษยชนอ�เซยน คอทำ�ให

ประเดนเรองสทธมนษยชนเปนกระบวนก�รทถกกฎหม�ยหรอเปนคำ�ทถกกฎหม�ย ในธรรมนญอ�เซยน (ASE-

ANcharter)แปลว�พลเมองอ�เซยนทกคนตองส�ม�รถพดไดเรยกรองได

ในอ�เซยนเปนภมภ�คเดยวทไมมกลไกระดบภมภ�คเรองสทธมนษยชน โดยเฉพ�ะไมมศ�ลสทธ

มนษยชนอ�เซยนแตแอฟรก�มล�ตนอเมรก�มEUม เพร�ะเข�มกระบวนก�รแกไขปญห�แตอ�เซยนยงห�ง

ไกลในประเดนน ขน�ดใชเวล� 16 ปในก�รมคณะกรรมก�รสทธมนษยชนอ�เซยน หล�ยท�นฝนว�จะมศ�ล

สทธมนษยชนอ�เซยนกอ�จตองรอถง100ปแตตองเรมจ�กคนในยคนทจะขยบใหเปนจรงได

ท�งคดในแงบวกปญห�ทกอย�งจะเหมอน Pandora box เนองจ�กมคว�มวนว�ยเตมไปหมดแต

เร�ตองเชอมนว�ประช�ชนยงมคว�มหวงอยในก�รจะก�วตอไป ซงจ�กประสบก�รณผม ทเปนคนรนใหมของ

อ�เซยนผมพบว�พดกนง�ย ทไมมอคตตอกนจ�กเหตผลท�งประวตศ�สตรเลยแมแตนอย หรอแมแตก�รมอง

แบบเหม�รวมตอเพอนบ�นในแงลบยงไมมเกดขนในเย�วชนของอ�เซยน ตวอย�งเชน เพอนสนทของผมเปน

ช�วกมพช�ทไดกนนอนดวยไปประชมดวยกนแตผมรสกว�เร�สอง

อาเซยนเสวนา | 49

คนพดกนง�ย ไมเหมอนสงทเร�ถกสงสอนในตำ�ร�เรยนทใหมอคตตอเพอนบ�น และผมเชอว�ไมไดมอย

ในคว�มรสกของคนรนใหมทไดก�วข�มอคตตรงนไปแลว

อกหนงประสบก�รณของผมทรวมทำ�ง�นกบASEANYouthMovementซงเปนคว�มรวมมอ

ของกลมเย�วชนททำ�ง�นอ�ส�สมครใน10ประเทศอ�เซยนทสร�งเครอข�ยครอบคลมทวประเทศและม

ก�รประชมกนทกปทงเรองสนตภ�พก�รศกษ�ก�รบงคบสญห�ยสทธเสรภ�พซงไมเกยงว�จะเกดขน

ทไหนทำ�ใหอตลกษณใหมเกดขนในเย�วชนคนรนใหม ซงผมกหวงว�จะถกถกทอตอไปเพอแกปญห�ทง

หล�ยเพอเปดเสรคว�มเกลยดชงเพอก�วใหพนภ�วะเหล�นนแลวส�ม�รถแกไขปญห�รวมกนได

อาเซยนเสวนา | 50

อาเซยนเสวนา | 51

การขยายตวของการผลตพชพาณชย

แถบชายแดนไทย-ลาว และการใชแรงงานลาวในภาคเกษตรของไทยเนตรดาว เถาถวล

***ก�รบรรย�ยครงนยงไมสมบรณโปรดอย�อ�งองบทคว�มฉบบสมบรณจะม�ม�ในเรวๆน***

เงอนไขการใชแรงงานลาว ภ�คก�รเกษตรของไทยไดหดตวตงแตแผนพฒน�เศรษฐกจแหงช�ตฉบบท 4 เปนตนม�คว�ม

เตบโตก�รเกษตรไดลดลงม�เปนลำ�ดบในแงของผลตภณฑมวลรวม (GDP) ทส�ม�รถผลตได รวมถง

ประช�กรทอ�ศยอยในภ�คก�รเกษตรมจำ�นวนลดลง โดยเฉพ�ะอย�งยงแรงง�นวยหนม-ส�วทมแนวโนม

ออกจ�กแรงง�นภ�คเกษตรเข�ไปสแรงง�นภ�คอตส�หกรรมอย�งตอเนอง ในปจจบนแรงง�นภมภ�ค

อส�นไดมจำ�นวนแรงง�นทโยกย�ยไปทำ�ง�นนอกภมภ�คหรอต�งประเทศม�กทสดเมอเปรยบเทยบกบภม

ภ�คอนๆของประเทศไทย เมอดจ�กจำ�นวนเงนสงกลบจ�กแรงง�นสครวเรอนถอว�ภ�คอส�นมสดสวนสง

ทสดในประเทศไทยม�เปนเวล�ม�กกว� 10 ป จำ�นวนแรงง�นทยงคงเหลออยในภ�คเกษตรจะมแนวโนม

เปนแรงง�นทสงวยเพมขน ดงนนแลวเมอแรงง�นภ�คเกษตรเปนแรงง�นสงวยจงถอว�เปนปญห�สำ�คญ

ตอภ�คก�รเกษตรของไทยถอแมว�จะมเครองจกรกลท�งก�รเกษตรเข�ม�ใชในภ�คเกษตร เชน รถไถ รถ

เกยวข�วฯลฯแตไมส�ม�รถทดแทนไดทงหมดในภ�คก�รเกษตร

ก�รผลตพชบ�งชนดจำ�เปนทจะตองใชแรงง�นคนอย�งเขมขน เชน ก�รผลตข�วอนทรย ถอ

เปนก�รผลตพชทตองใชแรงง�นอย�งเขมขน เฉลยต�มครวเรอนแลวจะมแรงง�นภ�คเกษตรคงเหลออย

ประม�ณ2-3คนเท�นนและมอ�ยเฉลยของแรงง�นภ�คเกษตรอยในสดสวน45ปขนไปทำ�ใหไมเพยงพอ

ตอก�รทำ�ง�นภ�คเกษตรจงไดมก�รนำ�แรงง�นล�วเข�ม�สภ�คก�รเกษตรของไทย

ด�นก�รผลตเมลดพนธประสบปญห�เชนเดยวกบก�รผลตพชอนทรยทข�ดแคลนแรงง�นก�ร

ข�ดแคลนแรงง�นในด�นก�รเกษตร ไมใชว�จะนำ�แรงง�นทวไปเข�ม�ทำ�ได แตตองเปนแรงง�นทมทกษะ

ในท�งด�นก�รเกษตรดวยทสำ�คญทสดค�จ�งแรงง�นภ�คเกษตรตองไมสงจนเกนกว�จะจ�ยได

ก�รแกไขปญห�ของเกษตรกรในพนทช�ยแดนจงไดนำ�แรงง�นล�วเข�ม�ทำ�ง�นในทดน

ของตนเองห�กยอนไปเกยวกบก�รจ�งแรงง�นล�วไดมก�รดำ�เนนก�รม�แลวถง20ปเชนในจงหวด

อบลร�ชธ�น ซงอยในภ�คอส�นตอนใต อย�งไรกต�ม ก�รจ�งแรงง�นล�วมคว�มแตกต�งกนตงแต

อดตจนถงปจจบน แตเดมนนก�รจ�งแรงง�นไมไดม�กนก จงทำ�ใหอตร�ค�จ�งแรงง�นไมไดสงม�ก

รวมถงก�รแขงขนของพอค�ทจะแยงชงแรงง�นยงไมสงม�กเชนเดยวกน แตในปจจบนก�รจ�งแรงง�น

ล�วเปนทตองก�รอย�งสงจงเกดก�รแขงขนของน�ยจ�งทจะแยงชงแรงง�น เพร�ะฉะนนคว�มสำ�คญ

ของแรงง�นล�วในบรบทใหมทมก�รขย�ยตวของพชพ�ณชยจงมคว�มสำ�คญเพมม�กขนและมคว�ม

แตกต�งไปจ�กอดตอย�งมนยสำ�คญ

อาเซยนเสวนา | 52

เมอมเงอนไขของก�รเปดข�มพรมแดน ทมคว�มสะดวกม�กขน แตเดมก�รข�มพรมแดน

จะใชเสนท�งเรอเปนหลกทงข�มม�เพอซอของ เยยมญ�ต หรอทำ�บญประเพณ แตปจจบนก�รข�ม

พรมแดนไดขย�ยตวขนผ�นก�รข�มผนดนเชนด�นชองเมกจ.อบลร�ชธ�นทส�ม�รถขนสงสนค�หนก

ผ�นด�นข�มพรมแดน(Landbridge)ในเสนท�งนไดและถอว�เปนด�นผ�นแดนแบบส�กลดงนนแลว

ก�รจ�งแรงง�นล�วตองดำ�เนนก�รไปต�มกฎระเบยบและเงอนไขของด�นผ�นแดนทน�ยจ�งจะตองทำ�

เอกส�รก�รจ�งง�นในบรเวณด�นข�มแดน

ก�รขย�ยพนทของก�รข�มพรมแดนทมอยอย�งม�กน ถอเปนตวเรงและเปนปจจยเอออำ�นวย

ททำ�ใหแรงง�นล�วส�ม�รถเข�ม�ทำ�ง�นไดอย�งสะดวกง�ยด�ยเพยงแคใชโทรศพทตดตอแรงง�น ถง

แมว�กฎระเบยบของท�งภ�ครฐทกำ�หนดเงอนไขของก�รผ�นแดนจะเขมขนอย�งไรกต�มแตไมไดเขมขน

ไปทกเรองหรอทกระดบ

เงอนไขทสำ�คญอกประก�รททำ�ใหแรงง�นล�วเปนทนยมของภ�คเกษตรไทย คอ แรงง�น

ล�วทำ�ง�นหนกพดนอยไมเรยกรองอะไรม�กและค�แรงของแรงง�นล�วถกกว�ค�แรงของแรงง�นไทย

บ�งพนทค�แรงคนล�วถกกว�คนไทยถงครงหนงแตแรงง�นล�วกลบยอมทำ�ง�นหนกกว�แรงง�นไทย

คำาถามในการวจย -ก�รผลตข�วอนทรยเพอก�รสงออกในพนทช�ยแดนไทย-ล�วไดมก�รจ�งแรงง�นอย�งไร

และมก�รใชแรงง�นล�วอย�งไรก�รใชแรงง�นล�วในก�รผลตข�วอนทรยมนยยะและคว�มสำ�คญ

อย�งไร

พนทในการศกษาในการผลตขาวอนทรย ช�ยแดนไทย-ล�วจ.อบลร�ชธ�น

แนวคดทใชในการศกษา แนวคดก�รขย�ยตวของก�รเกษตรเชงพ�ณชยเพอสงออก

แนวคดก�รผลตพชมลค�สงในเชงพ�ณชย

แนวคดเกษตรพนธะสญญ�(Contractfarming)เปนแนวคดทสำ�คญเนองจ�กก�รผลต

พชเชงพ�ณชยอยในระบบของเกษตรพนธะสญญ�ซงมลกษณะเฉพ�ะทมคว�มแตกต�งจ�กก�รผลต

แบบไมใชเกษตรพนธะสญญ�

แนวคดกระบวนก�รก�รจดก�รแรงง�นในก�รผลตมขนตอนก�รจดก�รแรงง�นอย�งไร

ตงแตกอนก�รผลตระหว�งก�รผลตไปถงก�รเกบเกยวและมก�รจดก�รผลผลตอย�งไรเพอใหได

ผลผลตทตองก�ร

อาเซยนเสวนา | 53

แนวคดก�รเปลยนแปลงสงคมเกษตรกรรม (Agrarian transformation) ใชอธบ�ยคว�ม

เปลยนแปลงของสงคมเกษตรกรรมหรอสงคมชนบท มคว�มเปลยนแปลงไปในทศท�งใด เชน ก�ร

เคลอนย�ยแรงง�นสงคมชนบทไปสเมอง ซงทำ�ใหภ�คเกษตรหดตวลง และทำ�ใหเกดแนวคดทฤษฎ

กลมหนงขน ทกล�วถงก�รถดถอยและเสอมสล�ยของสงคมเกษตรกรรม (De-agraianization) และม

บ�งกลมทฤษฎทเชอว�แมจะมแรงง�นทอพยพออกจ�กชนบทแตภ�คเกษตรกรรมจะไมไดสญสล�ยไป

เนองจ�กมก�รระดมแรงง�นสวนอนเข�ม�ทดแทนแรงง�นทอพยพไปทำ�ใหแรงง�นภ�คเกษตรสวนหนง

ออกไปและอกสวนหนงเข�ม�ทดแทนจงทำ�ใหก�รผลตภ�คก�รเกษตรยงคงอย(Re-agrarianization)

ในคว�มสำ�คญของทฤษฎส�ม�รถทำ�ใหมองเหนถงภ�พรวมของสงคมใหญและชวยให

ทำ�น�ยภ�พของอน�คตทจะเกดขนกบสงคมเกษตรกรรมในประเทศไทยหรอในประเทศใกลเคยง เชน

แมว�แรงง�นล�วจะเข�ม�ทำ�ง�นในภ�คเกษตรกรรมของไทยแทนแรงง�นไทยทอพยพออกนอกพนท

แตแรงง�นล�วในประเทศล�วไดเกดก�รเปลยนแปลงขนในด�นแรงง�นภ�ยในประเทศล�ว

บรบทการปรบโครงสรางสงคมเกษตรกรรม โครงสร�งก�รผลตข�วของไทยในตล�ดโลก ตงแตกล�งทศวรรษ 2520 เปนตนม�ทงปรม�ณ

และร�ค�ข�วทไทยสงออกมแนวโนมผนผวนไมแนนอนและร�ค�ข�วตกตำ� ไทยสงออกข�วไดนอยลง

ตนทนก�รผลตข�วของไทยสงขนเมอเทยบกบประเทศใกลเคยงเชนเวยดน�มอนเดยจงทำ�ใหก�รแขงขน

ของไทยในก�รสงออกข�วสตล�ดโลกมคว�มไดเปรยบในก�รแขงขนลดลง และ อตร�ก�รเตบโตของภ�ค

เกษตรไทยมลกษณะถดถอยลงตงแตแผนพฒน�เศรษฐกจแหงช�ตฉบบท4เปนตนม�

เมอเกดปญห�ขนในภ�คเกษตร ทไทยเคยสงข�วออกเปนอนดบ 1 ของโลกแตปจจบนไทยได

เสยตำ�แหนงไปแลวและถกทงห�งในประเดนก�รสงออกข�วม�กขนเรอยๆ เกษตรกรมคว�มวตกกงวลตอ

เจ�หน�ททว�งแผนนโยบ�ยของรฐ ถ�ห�กปลอยใหสถ�นก�รณเปนเชนน อกไมน�นจะทำ�ใหเกดวกฤต

กระทบตอภ�คเกษตรของไทย และกระทบตอเกษตรกรไทยหล�ยล�นคน เมอข�วสงออกไมได ปญห�จง

เกดกบเกษตรกรทข�ยข�วไมคอยไดหรอข�ยข�วไมไดร�ค�ทดกระทบตอก�รดำ�เนนชวตประจำ�วนเพร�ะ

ฉะนนรฐหรอนกวช�ก�รจงเสนอใหไทยเลกแขงขนปลกข�วร�ค�ถกหรอข�วเคมกบประเทศอนไทยจำ�เปน

ตองมก�รยกระดบไปเปนผผลตสนค�เกษตรทมมลค�สง (High Value Foods) แทน ซงผลผลตท�งก�ร

เกษตรทข�ยไดร�ค�สง เชน กง ผลไม ผกบ�งชนด ดอกไม ทไมใชสนค�ปกตทสงออก สวนสนค�ปกต

นนเชนข�วออยย�งพ�ร�ก�แฟฯลฯประเทศทมคว�มรำ�รวยท�งก�รเกษตรNAC(NewAgricultural

Country) จะหนม�ปลกพชทมมลค�สง เชน ถ�ปลกข�วตองเปนข�วอนทรย เพอข�ยข�วตอกโลกรมได

ร�ค�ม�กกว�ข�วเคม

เมอแนวโนมเปนเชนน รฐทเรมแผนพฒน�เศรษฐกจแหงช�ตฉบบท 4 ไดว�งนโยบ�ยภ�ค

เกษตรเปนภ�คอตส�หกรรม และ อตส�หกรรมก�รเกษตรยงตองก�รพชผลท�งก�รเกษตรม�เปนวตถดบ

ก�รยกระดบข�วเคมใหเปนข�วอนทรย ดงนนแลวก�รผลตข�วอนทรยเพอก�รสงออกและก�รผลตเมลด

พนธลกผสมเพอก�รสงออก กถอเปนสวนหนงของพช HVF สอดคลองก�รปรบทศท�งของโครงสร�งภ�ค

เกษตรของโลกและทศท�งก�รปรบตวภ�คเกษตรทรฐบ�ลไทย ตองก�รเหน แตก�รผลตพชในโครงสร�ง

ของ HVF จำ�เปนทจะตองใชแรงง�นอย�งเขมขน ดงนนก�รใชแรงง�นเปนตวแปรทสำ�คญม�กตอคว�ม

สำ�เรจในก�รผลตพชทมมลค�สง

อาเซยนเสวนา | 54

ก�รจดก�รแรงง�นในก�รผลตข�วอนทรย ก�รผลตข�วอนทรยเรมโครงก�รม�ตงแตป พ.ศ.

2530 รวมเวล�แลวม�กกว� 20 ป ทโครงก�รผลตข�วอนทรยไดดำ�เนนก�รม� แตปจจบนพนทของก�ร

ผลตข�วอนทรยไมไดเพมขนเท�ทค�ดหวงไว ถงแมว�ภ�ครฐจะมนโยบ�ยใหข�วอนทรยเปนว�ระแหง

ช�ต ตงแตยครฐบ�ล ทกษณ ชนวตร ทตองก�รจะสร�งใหประเทศไทยเปนครวของโลก รวมถงก�รคด

กระบวนก�รหลงก�รเกบเกยวเชนโครงก�รหนงโรงสหนงตำ�บลด�นแนวคดของนกวช�ก�รบ�งกลมทได

ชว�คว�มลมเหลวของก�รผลตข�วอนทรยเกดขนจ�กตวของเกษตรกรเองทตดก�รใชส�รเคมในก�รผลต

ข�วจงทำ�ใหพนทหรอคว�มนยมในก�รผลตข�วอนทรยนนไมเตบโตขนแตเหตผลบ�งประก�รในก�รผลต

ข�วอนทรยจะมตนทนหล�ยประก�รม�กกว�ก�รผลตข�วเคมซงมตนทนนนคอ

1.มทดนทเหม�ะสมตอก�รปลกข�วอนทรย ในชวงเปลยนผ�นจ�กก�รปลกข�วเคมม�ปลก

ข�วอนทรยทดนจะตองใชเวล�ในก�รเปลยนฟนฟดนถง3ปจงจะทำ�ใหทดนผนนนเหม�ะสมแกก�รเพ�ะ

ปลกข�วอนทรยทสำ�คญจำ�เปนจะตองลงทนในด�นปยชวภ�พ(ปยคอก,ปยพชสด)ลงในผนดนในจำ�นวน

ทม�ก

2.กระบวนก�รผลตข�วอนทรยจะตองเปนกระบวนก�รทปลอดส�รเคม ถ�ห�กว�มศตรพชท

เปนแมลงหรอวชพชขนปกคลมข�วทปลก กระบวนก�รกำ�จดจะตองทำ�โดยกระบวนก�รทปลอดส�รเคม

เชนกนรวมถงคว�มเสยงต�งๆทช�วน�จะตองแบกรบไวและแกปญห�ใหไดซงคว�มเสยงนจะตองใชทน

แรงง�นคว�มรและเวล�ในก�รจดก�รคว�มเสยง

ดงนนแรงง�นในครวเรอนระดบเลกทมอ�ยเฉลยของแรงง�น45ปขนไปและในครวเรอนหนง

จะมแรงง�นประม�ณ 2-3 คน จงทำ�ใหปญห�ด�นแรงง�นเปนปญห�ทสำ�คญในก�รผลตข�วอนทรย ทง

ยงกระทบตอตนทนก�รผลตเพร�ะถ�ห�กจ�งแรงง�ม�กเกนไปทำ�ใหตนทนในก�รผลตสงขนดวยถ�ห�ก

จ�งแรงง�นนอยเกนไป เพอลดตนทนก�รผลต แตจะสงผลไมตรงตอคว�มตองก�รของเกษตรกร และไม

ตรงตอม�ตรฐ�นในก�รผลตข�วอนทรยจงทำ�ใหเกดคว�มเสยงขน

พนทช�ยแดนบรเวณจงหวดอบลร�ชธ�น ประสบปญห�ข�ดแคลนแรงง�น เนองจ�กชวนน�

สวนหนงโดยเฉพ�ะแรงง�นวยหนม-ส�วจะอพยพไปทำ�ง�นในเมองคลนก�รอพยพนดำ�เนนม�ตงแตอดต

จนถงปจจบน ยงมก�รเคลอนย�ยแรงง�นสวนนอย ก�รอพยพนแรงง�นวยหนม-ส�ว จะใชวธสงเงนกลบ

ม�ใหกบครอบครวททำ�น� เพอนำ�เงนสวนนไปใชจ�ย อปโภค-บรโภค และทสำ�คญนำ�ไปจ�งแรงง�นแทน

แรงง�นของตนเองทไปทำ�ง�นนอกพนท

ดงนน ก�รจ�งแรงง�นม�ทำ�ง�นแทนจงมขอดในแงของก�รทำ�น�ไดอย�งตอเนอง ถงแมว�

ในระดบครวเรอนจะมแรงง�นทเหลออยในครวเรอนเฉลย2-3คนบ�งครวเรอนเหลอเพยงแคคนเดยวแต

ไมไดเปนปญห�สำ�หรบก�รทำ�น� เนองจ�กครวเรอนนำ�เงนทแรงง�นสงกลบม�ไปจ�งแรงง�นทงช�วไทย

และช�วล�วม�ทำ�น�แทน ก�รจ�งแรงง�นเข�ม�ทดแทนแรงง�นในครวเรอนทห�ยไป จงทำ�ใหช�วน�ยง

คงส�ม�รถทำ�น�ไดอย�งตอเนองทกป เชน ช�วน�วย 50 ป ทำ�น�คนเดยว 50 ไร โดยใชวธทำ�ตวเปนผ

จดก�รน�ดแลและจดก�รก�รทำ�น�นทงหมดโดยผ�นเงนทนทไดม�

ก�รไดม�ซงแรงง�นในบรเวณช�ยแดน จงเปนก�รจ�งแรงง�นในประเทศใกลเคยง ก�รทำ�น�

จะข�ดแคลนแรงง�นอย�งม�กใน2ชวงคอ

อาเซยนเสวนา | 55

ชวงแรก ชวงก�รดำ�น� ซงกอนดำ�น�นนจำ�เปนจะตองไถกลบดนและจดเตรยมดนใหพรอม

สำ�หรบก�รดำ�น�เสยกอนในชวงก�รไถน�ปรบผนดนจะใชเครองจกรกลท�งเกษตรเข�ม�ชวยแตก�รดำ�น�

ยงไมมเครองจกรกลท�งเกษตรเข�ม�แทนทแรงง�นไดจงจำ�เปนจะตองใชแรงง�นคนเท�นน

ชวงสอง ชวงก�รเกบเกยวจะเปนชวงทข�ดแคลนแรงง�นเปนอย�งม�ก ซงก�รเกบเกยวจำ�เปน

จะตองเกบเกยวใหเรวทสดเพอลดปญห�ต�มม�เกยวกบผลผลตไมเหมอนชวงของก�รดำ�น�ทไมมเงอนไข

ของเวล�เข�ม�ควบคมม�กนกเพร�ะฉะนนชวงก�รเกบเกยวจงระดมแรงง�นอย�งเขมขนทำ�ใหเกดปญห�

ก�รข�ดแคลนแรงง�น เงอนไขอกประก�รของก�รข�ดแคลนแรงง�นชวงเกบเกยวนน เกดจ�กก�รเกบเกยว

ผลผลตพรอมๆ กนของช�วน� เนองจ�กข�วสกพรอมกน ชวงเดอนพฤศจก�ยน – ธนว�คมทำ�ใหจำ�เปน

ตองเรงมอเกยวข�วใหทนกอนทข�วจะสกหรอแกเกนไป ดงนนจงเกดก�รแขงขนกนของน�ยจ�งเพอแยงชง

แรงง�นและทำ�ใหแรงง�นข�ดแคลนม�กจนน�ยจ�งช�วไทยตองหนไปจ�งแรงง�นล�วม�กขน

คนไทยจะตดตอแรงงานลาวหลายวธ -ตดตอโดยตรงกบแรงง�นล�วจ�กคนทเคยม�รบจ�งกนม�กอน

-ตดตอผ�นน�ยหน�ทเปนคนล�ว

-แรงง�นล�วทร�บว�เปนชวงของก�รทำ�น�จะข�มฝงม�เองแลวม�ยนรอตรงบรเวณท�เรอ

เพอจะไปรบจ�งทำ�น�ตอไป

เมอไดแรงง�นทตองก�รแลวน�ยจ�งจะเปนฝ�ยไปจดก�รเรองเอกส�รผ�นแดนทด�นตรวจคน

เข�เมอง โดยน�ยจ�งจะตองเสยค�ผ�แดนสำ�หรบลกจ�งวนละ 10 บ�ทตอคน ถ�ห�กลกจ�งจะอยอ�ศย

กบน�ยจ�งตลอดชวงเวล�ของก�รทำ�น�น�ยจ�งจะตองรบผดชอบด�นทพกอ�ศยอ�ห�รเครองใชรวมถง

ค�รถโดยส�รทใชขนสงแรงง�นใหแกลกจ�งดวย

ก�รจ�งแรงง�นล�วถงแมสวนหนงจะม�จ�กคว�มตองก�รของเกษตรกรทตองก�รจ�งแรงง�น

เพอม�ทำ�ง�นในทดนของตน แตอกสวนหนงยงเปนคว�มตองก�รของแรงง�นล�วดวยสวนหนงทตองก�ร

จะม�ห�ร�ยไดเสรม เนองจ�กแรงง�นล�วสวนม�กจะทำ�น�ทประเทศล�ว แตทำ�น�นในเนอทนอย เกบ

เกยวผลผลตเรว ถงแมจะเกบเกยวไมเสรจกจะจ�งแรงง�นล�วอกท เพอม�เกบเกยวแทน แลวน�ยจ�ง

ล�วกจะเปลยนตวเองม�เปนแรงง�นล�วเพอเข�ม�ทำ�ง�นรบจ�งในไทย เพร�ะไดค�จ�งทสงกว� รปแบบ

ของก�รเข�ม�เปนแรงง�นในไทยของแรงง�นล�วนนจะนยมม�เปนกลมครอบครว เครอญ�ต เพอทจะม�

ทำ�ง�นในไทยจงสงผลทำ�ใหเกดอ�ชพน�ยหน�ทงช�วไทยและช�วล�ว

น�ยจ�งแรงง�นล�วสวนม�กจะเปนช�วน�ไทยททำ�น�ขน�ดใหญซงมกจะมน�ขน�ด50ไรขน

ไปมฐ�นะคอนข�งด แตมแรงง�นในครอบครวนอยหรอไมกเปนคนสงอ�ยด�นช�วน�ขน�ดเลกจะทำ�น�

เอง สวนช�วน�ขน�ดกล�งมกไมนยมทจะจ�งแรงง�นล�ว เนองจ�กจะทำ�ใหตนทนก�รผลตเพมขน และ

เสยเวล�เพร�ะจะตองจ�ยเงนค�ผ�นแดนหรอมภ�ระในก�รดและรบผดชอบคว�มเปนอยของแรงง�นล�ว

ท�งก�รรฐไทยไดมก�รผอนปรนในก�รจ�งแรงง�นล�วต�มช�ยแดน ทน�ยจ�งจะตองทำ�

เอกส�รผ�นแดนและจ�ยค�ธรรมเนยมใหถกตองตอด�นตรวจคนเข�เมองห�กจ�ง 10 วน น�ยจ�งจะ

ตองรบผดชอบลกจ�งทจ�งม�ห�กว�ลกจ�งไดหลบหนเข�เมองหรอสญห�ยน�ยจ�งจะตองรบผดชอบ

ต�มกฎหม�ย เพร�ะฉะนนน�ยจ�งจำ�เปนอย�งยงทจะตองมคว�มร คว�มเข�ใจเกยวกบกระบวนก�ร

ในก�รจ�งแรงง�นล�วและมเวล�เพยงพอในก�รดแลแรงง�นล�ว

อาเซยนเสวนา | 56

ลกษณะการจางและการทำางาน ก�รจ�งแรงง�นล�วจะแตกต�งกบก�รจ�งแรงง�นไทย ตรงทก�รจ�งแรงง�นล�วเข�ม�ทำ�ง�น

จะไมไดจ�งเปนร�ยวนเหมอนแรงง�นไทย แตแรงง�นล�วจะไดรบค�จ�งแบบเปนมดข�วหรอฟอน ต�ม

จำ�นวนททำ�ได ห�กทำ�ไดม�กกจะไดร�ยไดม�กต�มจำ�นวนททำ� ดงนนก�รจ�งแรงง�นล�วจะเปนก�รจ�ง

บนเงอนไขทน�ยจ�งไดเปรยบลกจ�ง

ความสมพนธระหวางนายจางไทยกบแรงงานลาว คว�มสมพนธระหว�งน�ยจ�งไทยและแรงง�นล�วจะเปนในแบบอปถมภหรออ�จเปนแบบ

แลกเปลยนต�งตอบแทนสะทอนผ�นก�รเรยกชอของแรงง�นล�วและน�ยจ�งไทยว�เปน“หม”กนถง

แมจะมก�รเรยกคว�มสมพนธทแปลว�พวกพอง แตน�ยจ�งไทยยงมปญห�เกยวกบก�รทำ�ง�นของทง

แรงง�นไทยและแรงง�นล�วอยเชน

ก�รจ�งแรงง�นไทยจะไมยงย�กเหมอนแรงง�นล�ว แตน�ยจ�งมองว�แรงง�นไทยเกยจคร�น

พกผอนระหว�งก�รทำ�ง�นบอยครงและเรยกค�จ�งทสงถ�น�ยจ�งไมเลยงดทงอ�ห�ร-เครองดมอย�งด

จะไมม�ทำ�ง�น

ก�รจ�งแรงง�นล�วจะยงย�กกว�แรงง�นไทยแตขยนทำ�ง�นตงแตใกลสว�งจนถงฟ�มดไมม

บนตอก�รทำ�ง�น ทำ�ง�นตอเนองไมพกบอย แตเวล�ทำ�ง�นทำ�ใหผลผลตตกหลน เพร�ะทำ�ง�นอย�งเรง

รบเพอใหไดจำ�นวนผลผลตม�กทสดเพร�ะจะทำ�ใหแรงง�นไดค�จ�งม�กขน

นยยะสำาคญของแรงงานลาวในการทำานาอนทรย ก�รทำ�น�อนทรยจำ�เปนจะตองเกยวข�วใหทนเวล�ชวงตนเดอนธนว�คมของทกป เพอให

ทนเวล�สงมอบข�ว ข�ย หรอ เพอลดคว�มเสยงทจะเกดขนจ�กเมลดข�วแกเกนไป แรงง�นล�วจงม

คว�มสำ�คญม�ก เพร�ะทำ�ใหช�วน�ไทยส�ม�รถทำ�น�ไดตอไปถงแมว�จะมแรงง�นในครวเรอนนอย

และทำ�ใหส�ม�รถเกบเกยวผลผลตในผนน�ของตนไดทนเวล� ทงยงทำ�ใหด�นก�รค�สำ�หรบผสงเสรม

ก�รผลตข�วอนทรยส�ม�รถสงออกข�วอนทรยของไทยไดอย�งตอเนองและมคว�มไดเปรยบท�งก�ร

ค�เพมขน

คำาถาม ถ�ก�รผลตข�วอนทรยของไทยยงจำ�เปนทจะตองพงพ�แรงง�นข�มช�ตทมก�รจ�งแรงง�นถก

เร�จำ�เปนตองคดถงเรองค�แรงทเปนธรรมและก�รจ�งง�นทเปนธรรมสำ�หรบแรงง�นข�มช�ตดวยหรอไม

เพร�ะก�รจ�งแรงง�นข�มช�ตในร�ค�ทถกกว�แรงง�นไทยม�ก แสดงถงคว�มไมเท�เทยมและก�รเลอก

ปฏบตตอแรงง�นข�มช�ต ซงจ�กขอเทจจรงยงพบว� แมในระบบก�รผลตข�วอนทรยทเนนเรองก�รค�

ยตธรรม (Fair trade) กยงมก�รใชแรงง�นข�มช�ตในร�ค�ทไมเปนม�ตรฐ�นเดยวกนกบแรงง�นไทย จง

ทำ�ใหเกดคำ�ถ�มว� ระบบก�รค�ยตธรรมจะครอบคลมถงเรองก�รจ�งแรงง�นทเปนธรรมสำ�หรบแรงง�น

ข�มช�ตดวยหรอไม ห�กไมส�ม�รถทำ�ใหเกดก�รจ�งแรงง�นทเปนธรรมและเปนม�ตรฐ�นเดยวกนได จะ

ส�ม�รถเรยกว�ระบบก�รค�ยตธรรมไดตอไปหรอไม

อาเซยนเสวนา | 57

คว�มยงยนของก�รผลตข�วอนทรยของไทยยงมคว�มจำ�เปนตองพงพ�แรงง�นข�มช�ต

รวมถงก�รผลตพชมลค�สงเพอสงออกของไทยอนๆ กจำ�เปนตองพงพ�แรงง�นข�มช�ตอยม�ก ทำ�ให

เกดคำ�ถ�มว� ห�กในอน�คตแรงง�นข�มช�ตไมเข�ม�ทำ�ง�นในภ�คเกษตรของไทย อน�คตของก�ร

พฒน�ภ�คเกษตรไปสก�รเปนผผลตพชทมมลค�สงจะเปนไปไดเพยงใด

อาเซยนเสวนา | 58

อาเซยนเสวนา | 59

ตำารวจมลาย: ลกผสมของความสมยใหม แบบอาณานคม

ประวตศาสตรบาดแผล และความรนแรงอสมา มงกรชย

กรอบคดของงานศกษา 1.ก�รเปนปจเจกบคคลผกระทำ�ก�รและโครงสร�ง

ในท�งด�นม�นษยวทย�หรอสงคมศ�สตร ไดมองปจเจกบคคลผกระทำ�ก�รยงมอยหรอไม ทส�ม�รถ

ตอส ตอรอง อยในโครงสร�งขน�ดไหนบ�ง หรอไมเชอว�ระดบปจเจคบคคลผกระทำ�ก�รมอย เมอ

ก�รกระทำ�ต�งๆยอมมแนวคดบ�งอย�งเข�ม�ครอบงำ�เสมอ

2.อตลกษณ

อตลกษณเปนกระบวนก�รประกอบสร�งจ�กคว�มสมพนธระหว�งปจเจกและสงคม อตลกษณจงเปน

“กระบวนก�รกล�ยม�เปน” (process of becoming) ทเคลอนไหวและยงไมสมบรณ จงมองก�รแยก

หรอคว�มแตกต�ง (Alternity หรอ Difference) โดยคำ�นงถงคว�มเปนไปไดของเสนแบงทพร�เลอน

ระมดระวงกบก�รเปนอน the other ซงไมควรจะถกแบงดวตวผเขยนเอง และไมจำ�เปนตองเปนก�รแบง

แยกแบบขวตรงข�มเสมอไป

3.คว�มเปนสมยใหม

คว�มเปนสมยใหมเปนสภ�วะอนประกอบไปดวยคว�มเจรญท�งด�นอตส�หกรรม ทศนคตทเปดรบ

คว�มเปลยนแปลงจ�กก�รประดษฐคดคนของมนษยสถ�บนท�งเศรษฐกจทมคว�มซบซอนโดยเฉพ�ะ

ก�รผลตในอตส�หกรรมและเศรษฐกจแบบตล�ด ก�รจดระบบระเบยบสถ�บนท�งก�รเมอง รฐช�ต

และประช�ธปไตย สภ�วะคว�มเปนสมยใหมเปนสภ�วะทมก�รขยบปรบเปลยนหรอมพลวตรสงกว�

ระเบยบท�งสงคมทมม�กอนหน�น สภ�พสงคมเปนสงคมทมวทย�ก�รก�วหน� ประกอบดวยสถ�บน

ต�งๆ ทมก�รจดระบบ มองคประกอบต�งๆ ทซบซอน แตกต�งจ�กวฒนธรรมในสมยกอน และมท�ท

ของก�รอยกบอน�คตม�กกว�ก�รอยในอดต

สภ�วะคว�มเปนสมยใหมตงอยบนฐ�นของเสรภ�พในก�รคนห�คว�มจรงและคว�มคดท

มเหตผล ก�รคดและถกเถยงเรองเสรภ�พในก�รเลอก คว�มส�ม�รถในก�รคดวเคร�ะหใชเหตผล ก�ร

ตดสนใจ ก�รตอสตอรองกบโครงสร�ง หรอสถ�นก�รณของปจเจกบคคลหรอผกระทำ�เปนท�ทของ

สภ�วะคว�มเปนสมยใหม

อาเซยนเสวนา | 60

ประวตศาสตรตำารวจไทย ตำ�รวจมอยในประวตศ�สตรไทยม�แลวไมนอยกว� 500ป คำ�ว� “ตำ�รวจ” เปนคำ�ทคดตง

ขนม�ในชวงสมยพระบรมไตรโลกน�ถ ครงนนทรงจดระเบยบก�รปกครองบ�นเมองเปนแบบจตสดมภ

อนไดแกเวยงวงคลงน�ตำ�รวจพระนครบ�ลกบตำ�รวจภธรขนอยกบเวยงสวนตำ�รวจหลวงขนอยกบวง

ตำ�รวจในสมยกรงศรอยธย�มศกดน� ก�รคดเลอกผเข�รบร�ชก�รเปนตำ�รวจจะพจ�รณ�จ�กเชอส�ย

ของผมคว�มจงรกภกด

สมยกรงรตนโกสนทรตอนตนระบบก�รปกครองยงมรปแบบใกลเคยงกบสมยสมเดจพระบรม

ไตรโลกน�ถ คอ มระบบจตสดมภ แตมสมหน�ยก และ สมหพระกล�โหม กรมเจ�ท� และ กรมต�งๆ

กจก�รของตำ�รวจในยคนม กรมพระตำ�รวจ ในขณะทแตละอ�ณ�บรเวณของรฐกมหนวยง�นทรบผด

ชอบดแลคว�มสงบเรยบรอยอยถงสหนวย คอ หวเมองฝ�ยเหนอ อยในคว�มปกครองของสมหน�ยก

หรอกระทรวงมห�ดไทย หวเมองฝ�ยใตอยในคว�มปกครองของกระทรวงกล�โหม หวเมองช�ยทะเล

อยในคว�มปกครองของกระทรวงต�งประเทศ (กรมเจ�ท�) และกรงเทพมห�นครอยในคว�มปกครอง

ของกระทรวงพระนครบ�ล ซงแตะละกระทรวงทรบผดชอบนยอมดำ�เนนก�รในเรองก�รรกษ�คว�มสงบ

เรยบรอยของประช�ชนในเขตก�รปกครองของตนอย�งเปนเอกเทศไมไดรวมกนเหมอนปจจบน

องคกรตำารวจสมยใหม : ผลพวงของการสราง “รฐชาต” ดวย “กระบวนการ

พฒนาใหทนสมย” เมอไทยยอมทำ�สญญ� “สทธสภ�พนอกอ�ณ�เขต” ยนยอมใหคนต�งช�ตและในบงคบของ

ต�งช�ตไดสทธพเศษไมตองขนศ�ลไทยแตไปขนศ�ลกงสลของต�งช�ตแทนโดยประเทศจกรวรรดนยม

อ�งว� ระบบก�รอำ�นวยคว�มยตธรรมของไทยไมเหม�ะสม เชน ระบบตำ�รวจหรอระบบจ�รตนครบ�ล

โหดร�ยท�รณ ดงนน พ.ศ.2404 พระบ�ทสมเดจพระจอมเกล�เจ�อยหว โปรดเกล�ฯ ใหเจ�พระย�

ยมร�ช(ครฑบวงร�บ)เปนแมกองรบผดชอบกองโปลศ(POLIS)หรอกรมกองตระเวนขนครงแรกโดย

จ�งช�วพม�อนเดยสงคโปรเรมทำ�ง�นครงแรกทย�นตล�ดพ�หรดในพระนคร

องคกรตำ�รวจ เปนหนงในเครองมอของรฐไทยในก�รกอร�งสร�ง “รฐช�ตหรอรฐสมยใหม

ท�มกล�งมรสมท�งก�รเมองของก�รล�อ�ณ�นคมโดยประเทศมห�อำ�น�จ ซงกระบวนก�รขบเคลอน

สคว�มทนสมยในรชสมยของพระบ�ทสมเดจพระจอมเกล�เจ�อยหวนอกเหนอจ�กก�รเรงปฏรปศกษ�

โดยเฉพ�ะก�รรบก�รศกษ�ทเปนก�รนำ�เข�จ�กตะวนตก และก�รเรงเรยนรภ�ษ�องกฤษในหมเจ�น�ย

ก�รพฒน�ระบบคมน�คมและสร�งระบบส�ธ�รณสขแบบใหม พระบ�ทสมเดจพระจอมเกล�เจ�อย

หวยงปฏวตคว�มคดของคนในสงคไทยใหเปนแบบสมยใหมดวยก�รผลกดนคว�มคดทใหปจเจกบคคล

กำ�หนดเลอกก�รตดสนใจจ�กเหตผล ไมนยมเรองผหรอธรรมช�ต อ�จกล�วไดว�องคกรตำ�รวจ ซงม

ก�รบรห�รจดก�รในรปแบบขององคกรสมยใหม ถอกำ�เนดม�พรอมๆ กบคว�มคดแบบสมยใหมและ

กระบวนก�รเปลยนแปลงพฒน�ประเทศไทยใหทนสมยโดยเปนก�รซอเทคโนโลยคว�มรหรอ Know-

how ของผรในประเทศตะวนตก กจก�รตำ�รวจไทยในยคของสมเดจกรมพระย�ดำ�รงร�ช�นภ�พ (พ.ศ.

2435-2458) ทเปนผคมบงเหยนในฐ�นะเสน�บดมห�ดไทย ถอว�มก�รเปลยนแปลงและก�วไกลเปน

อย�งม�กเชนมก�รขย�ยตวของตำ�รวจสทองถนม�กยงขน

อาเซยนเสวนา | 61

ตำารวจภธร: กลไกรฐสมยใหมทขยายตว ในป พ.ศ.2435 ถอเปนหมดหม�ยสำ�คญของก�รรวมศนยอำ�น�จของรฐ เมอมพระบรม

ร�ชโองก�รจดตงกระทรวงทบวงกรมต�มแบบก�รปกครองสมยใหม และยกเลกระบบอครเสน�บดและ

จตสดมภจงทำ�ใหระบบร�ชก�รไทยไดกล�ยเปนร�กฐ�นของรฐสมยใหมนบตงแตนนม�

กรมตำ�รวจภธรใหมเกดจ�กทกรมพระย�ดำ�รงร�ช�นภ�พทรงจรวจร�ชก�รหวเมองแลว

พบว�ในทองถนไมมพนกง�นจบโจรผร�ย จงไดนำ�รปแบบพนกง�นควบคมและใชปนอย�งทห�ร เพอ

เหม�ะสมแกก�รตรวจตะเวนทองทกว�งใหญ ทงนกรมตำ�รวจภธรไดรบก�รจดตงขนในป พ.ศ.2440

ในขนตนพระบ�ทสมเดจพระจอมเกล�เจ�อยหวทรงมอบหม�ยใหกรมพระย�ดำ�รงร�ช�นภ�พขย�ย

ตำ�รวจภธรไปยงมณฑลต�งๆ นบตงแต พ.ศ.2440-2449 ทงนในป 2444 มก�รจดตงกองตำ�รวจภธร

มณฑลนครศรธรรมร�ชและพ.ศ.2449ยกบรเวณปตต�นขนเปนมณฑลปตต�น

อำานาจรฐ ทรกรานในนามของ การพฒนาใหทนสมย ก�รปฏรปหวเมองทงเจดกระทงตงมณฑลปตต�นเปนสวนหนงของกระบวนก�รรวบอำ�น�จ

สศนยกล�งก�รปกครองประเทศ (Centralization) ประสบคว�มสำ�เรจในก�รจดก�รบรห�รปกครองดน

แดนแถบนใหกล�ยเปนสวนหนงของรฐช�ตสย�มโดยไมมก�รตอต�นอย�งรนแรงจ�กร�ษฎรแตกระทบ

โครงสร�งอำ�น�จของผปกครองเดม ด�นหนง สย�มแยกสถ�นะของหวเมองทงเจดออกจ�กหวเมองชน

นอกอย�งกลนตนและตรงก�นอกด�นหนงพระบ�ทสมเดจพระจลจอมเกล�เจ�อยหวทรงใช“นโยบ�ย

ผอนปรน” ในก�รจดระเบยบใหมใหสอดคลองกบธรรมเนยมคว�มเชอท�งศ�สน�และทองถน เชน จด

ระบบศ�ลใหสอดคลองกบหลกอสล�ม อยในอำ�น�จของ “โตะก�ล” ผอนผนก�รเกณฑทห�รในมณฑล

ปตต�นและทำ�นบำ�รงเมองใหเจรญทดเทยมกลนตนและตรงก�น

ตอม�ในรชสมยของพระบ�ทสมเดจพระมงกฎเกล�เจ�อยหว ไดมกระแสของก�รตอต�นรฐ

ไทยขน เจ�พระย�ยมร�ชไดใหส�เหตของคว�มไมพอใจอนนำ�ไปสปญห�มณฑลปตต�น พ.ศ.2465 ไว

เก�ประก�ร

ในกระบวนก�รพฒน�รฐสมยใหมของไทยสคว�มทนสมยหรอคว�มเปนสมยใหม เมอขย�ย

เข�ม�ในดนแดนแถบบรเวณมณฑลปตต�น กลบกล�ยเปนอำ�น�จรฐทรกร�นวถชวตและคว�มเปนอย

ทสงบสขของประช�ชน ก�รเกบภ�ษอ�กรซงเปนต�นำ�หลอเลยงระบบร�ชก�รกสร�งคว�มเดอดรอน

ใหแกร�ษฎรอย�งม�ก โดยเฉพ�ะเมอเปรยบเทยบว�ในเขตก�รปกครองขององกฤษไมมก�รเกบภ�ษ

ทม�กเท�ทงนก�รเกณฑคนเข�รบร�ชก�รเปนตำ�รวจภธรทำ�ใหเกดก�รตนเตนหลบหนดวยคว�มไม

พอใจอยพกหนง ประช�ชนรสกถกรบกวนเพร�ะในเขตองกฤษไมมก�รเกณฑตำ�รวจ นอกจ�กน ในก�ร

ฝกตำ�รวจมปญห�เรองของภ�ษ� และก�รบงคบบญช�ไมเปนทไวใจของประช�ชน ในทสด เจ�พระย�

ยมร�ชไดทลเสนอให มณฑลปตต�นเปนมณฑลพเศษ เลกก�รเกณฑตำ�รวจภธร ใหใชก�รจ�งโดยก�ร

สมครทสำ�คญใหคละคนปะปนกนไปทงคนไทยและคนแขก

อาเซยนเสวนา | 62

ความเปนสมยใหมในสำานกแบบอาณานคม เมอก�รเข�ม�ของจกรวรรดอ�ณ�นคม รฐไทยไดมก�รปรบตวและรบมอกบจกรรวรรดนคม

เหล�น โดยเรงรบพฒน�ประเทศใหทนสมย โดยเรมจ�กหมชนชนนำ� บคคลชนสงเปนกลมแรกทงในแง

ของก�รแตงก�ย ก�รศกษ� ภ�ษ� คว�มร รวมกระทงก�รบรห�รระบบก�รปกครองและระบบร�ชก�ร

ในยคสมยของก�รสร�งวฒนธรรมแหงช�ตอย�งเขมขน

กระบวนก�รสร�งวฒนธรรมแหงช�ต ในสมยนโยบ�ยของจอมพล ป.พบลสงคร�ม เปนก�ร

ตอสกบตะวนตกในบรรย�ก�ศของสงคร�มห�เอเชยบรพ� นำ�พ�ประเทศไปสก�รเปนอ�รยะเพอทจะได

จบมอกบมห�มตรญปนก�วขนเปนหนงในฐ�นะประเทศมห�อำ�น�จ รอดจ�กก�รกลนดนแดนของช�ต

ตะวนตกอย�งไรกต�มในกระบวนก�รแหงก�รเปนอ�รยะนกคอก�รเลยนอย�งตะวนตกในหล�ยๆด�น

เชน ก�รเรยกรองใหผหญงสวมหมวกและนงกระโปรงแบบตะวนตก ใหรจกใชชอนสอม หรอ นโยบ�ย

และก�รบงคบปฏบตต�มนโยบ�ยรฐนยมอนประดษฐสร�งคว�มเปนไทย ไดสร�งคว�มขดแยงร�วฉ�น

กบประช�ชนมสลมในภ�คใต เนองจ�กบงคบไมใหผหญงใชผ�คลมศรษะ ผช�ยห�มสวมโสรงและใส

หมวกกะปเย�ะห โดยมก�รใขคว�มรนแรงในก�รปฏบตก�รของเจ�หน�ทตำ�รวจ เชน ไลจบช�วบ�น

ทำ�ร�ยร�งก�ยผหญงถกกระช�กผ�คลมศรษะผช�ยถกกระช�กหมวดกะปเย�ะหนอกจ�กปญห�เรอง

ก�รบงคบขนใจท�งวฒนธรรมแลว ยงมคำ�รองเรยนและรองทกขในเรองคว�มท�รณโหดร�ยและก�ร

ปฏบตทไมเปนธรรมเจ�หน�ทไทยโดยเฉพ�ะตำ�รวจ

ภาพตวแทนของตำารวจชายแดนใต : จาก “โตะนา” ถง “อนญง ดาด” ประวตศ�สตรบ�ดแผลหรอคว�มทรงจำ�ทเจบปวดของช�วบ�นในพนทส�มจงหวดช�ยแดน

ใตสวนใหญเปนเรองคว�มขดแยงระหว�งประช�ชนกบรฐไทยในคว�มทรงจำ�แกม“ตำ�รวจ”เปนคกรณ

กบช�วบ�นอยหล�ยเหตก�รณ เชน เหตก�รณ “กรณบะลก�-ส�เม�ะ” ทเกดขนในป 2490 ทจงหวด

ปตต�น โดยตำ�รวจไดเข�ไปในหมบ�น สอบสวนทรม�นช�วบ�นและกล�วห�ว�ช�วบ�นสมคบคดกบ

โจรจ�กนนไดเผ�หมบ�นจนทำ�ใหช�วบ�น25ครอบครวไรทอยอ�ศยหรอ เหตก�รณดซงญอในสมย

จอมพล ป.พบลสงคร�ม ทเกดขนจ�กคว�มเข�ใจผดของรฐอนนำ�ไปสก�รใชคว�มรนแรงกบประช�ชน

หรอเหตก�รณทสะพ�นกอตอป2518ทช�วบ�นถกฆ�และนำ�ศพไปทงทสะพ�นกอตอจ.นร�ธว�สซง

นำ�ไปสก�รชมนมใหญทจ.ปตต�นซงช�วบ�นเชอว�เปนฝมอของเจ�หน�ทตำ�รวจ

ในฐ�นะของเจ�หน�ทรฐทรฐเปนผใชกลไกรฐด�นก�รปร�บปร�ม(repressivestateappa-

ratus)ในสถ�นก�รณคว�มรนแรงช�วบ�นนอกจ�กจะมองว�รฐกดขและไมเปนธรรมแลวเจ�หน�ทรฐ

ผใชอำ�น�จกดบงคบดวยคว�มรนแรงกเปนผกดขไมเปนธรรมดวยเชนกน

คำ�ว� “โตะน�” หม�ยคว�มว� “เปนน�ย” ทงนคำ�ว� “โตะน�” นอกจ�กมนยของคว�ม

เปน “คนพทธ” แลวยงใชเปนคำ�สรรพน�มบรษทส�มเมองตองก�รอ�งถงเจ�หน�ทของรฐในบรบทเชง

ลบกล�วคอ สำ�หรบสงคมมสลมบ�งกลมนน “น�ย” ถกจำ�กดคว�มหม�ยเฉพ�ะคว�มเปน ข�ร�ชก�ร

ตำ�รวจและทห�ร และในปจจบนคำ�ว� “โตะน�” เปนคำ�ทคอยๆ เลอนห�ยไปจ�กพนท ไมคอยมคนใช

หรอพดคำ�นแลว

อาเซยนเสวนา | 63

สวนคำ�ว� “อนญงด�ด” แปลว� “หม�ของตำ�รวจ” ทช�วบ�นใชเรยกคนทชอบนำ�ขอมลไป

ใหตำ�รวจ ซงกลมคนทมอคตรนแรงตอเจ�หน�ทรฐหรอขบวนก�รของรฐ มก�รเกรยกตำ�รวจเปนภ�ษ�

มล�ยว�อนญงซงเปนคำ�ด�แปลว�หม�คำ�เรยกด�ตำ�รวจว�หม�เปนสถ�นก�รณไมปกตสะทอน

ถงปญห�อนเกดจ�กสถ�นก�รณคว�มไมสงบทมก�รใหข�วแกตำ�รวจโดยคนในพนทชมชนเอง

เรองเขาเลามาวา “ตำารวจ” สมพนธกบโจร ผมอทธพล และหวคะแนน ตำ�รวจมคว�มสมพนธกบโจรอย�งแนบแนนในทศนะและประสบก�รณของช�วบ�น ครงหนง

เพอนของผเขยนเล�ในสงทถกเล�ตอจ�กพอของเอว�

“สมยทคณปทำาการคา มตำารวจมาขมขเกบเงน สมยนนพอยงเปนเดกแตปจจบนคณพอ

อายประมาณ 50 ป ยงไมคอยรรายละเอยด แตจำาภาพไดชด คอ ตำารวจมาทบานและวางปนบนโตะ

แสดงการขมขป”

ตำ�รวจอ�วโสน�ยหนงใหขอมลว�

“สมยกอนมการเรยกเกบคาคมครองจากบรษท รานคา โรงงานตางๆ ในพนทสามจงหวด

ชายแดนใต และมกการเรยกเกบกนคาหวคว แบงเปนเปอรเซนตากคานำายาง คาขยาง หากไมมการจาย

ใหกไมสามารถเขามาซอหรอนำาของทซอออกจากพนทได การเรยกเกบคาคมครองนทำาโดยคนทตงตว

ขนเปนนกเลงหวไม ผมอทธพลในทองถน คนเหลานมกจะแสดงทาทวาเปน “เดกของตำารวจ” ดวยการ

แสดงความสนทสนมคนเคยและไปกนเหลารวมกบตำารวจ ทำาใหชาวบานคดวาคนพวกนกบตำารวจสนท

กนจงไมกลาแจงความ”

คว�มสมพนธกบโจรและก�รเลยงโจรของตำ�รวจเปนปร�กฎก�รณทเกดขนดวยหล�ยเหตผล

เหตผลหนงของตำ�รวจททำ�หน�ทปร�บปร�มย�เสพตดกคอ ก�รเข�ไปฝงตวของตำ�รวจเพอสบข�วคนห�

หวหน�กลมค�ย�เสพตดร�ยใหญ ตำ�รวจบ�งคนยอมเอ�ตวเข�แลกเพอเข�กลมเสพย�จนตดย�กเสย

เองกมตำ�รวจหล�ยคนบอกว�ตนเองมคว�มจำ�เปนทตองเลยงคนหรอ“ส�ย”ทเปนคนตดย�หรอเปนคน

ทเคยตองโทษคดม�กอนเพอใหสบข�วสบขอมลคว�มเคลอนไหวต�งๆในพนท

ตำารวจทรก ตำ�รวจเปนสงทอยในพนทส�มจงหวดช�ยแดนใตม�หล�ยสบปบ�งสถ�นตำ�รวจมง�นมวลชน

ตอเนองกบประช�ชน ประกอบกบก�รทบ�งพนทมกองกำ�ลงช�วบ�นรกษ�คว�มปลอดภยของตนเอง

ก�รทำ�ง�นรวมกนใกลชดกบตำ�รวจไดเปนกระบวนก�รททำ�ใหประช�ชนจำ�นวนหนงกล�ยเปนมวลชน

ของรฐ ทำ�ใหมก�รยอมรบภ�พของตำ�รวจในแงมมทต�งออกไปจ�กพนทอน เชน พนทตำ�บลอยเยอรเวง

อำ�เภอเบตง จงหวดยะล� เสยงสะทอนของประช�ชนทมตอตำ�รวจว� “ถ�กจกรรมไหนมตำ�รวจเข�ไปรวม

ดวย ประช�ชนจะเกดคว�มอนใจ เพร�ะก�รคลกคลทเกดขนมม�ตงแตรนปย�ต�ย�ย” คว�มพงพอใจ

ของประช�ชนทอยเยอรเวงเกดจ�ก “ก�รใหบรก�ร โดยเฉพ�ะก�รทตำ�รวจในทกระดบชน ไมว�จะปนชน

ประทวนหรอชนทสงกว� ส�ม�รถพดคยแลกเปลยนคว�มคดเหนระหว�งช�วบ�นโดยไมมอคตกบช�ว

บ�นเลย”

อาเซยนเสวนา | 64

วนยและนาย : อำานาจทไมอาจตานทาน กระบวนก�รกอนทจะกล�ยเปนตำ�รวจ จะตองผ�นก�รฝกอบรมของศนยฝกตำ�รวจ ซงผเข�

ฝกจะตองถกอบรมและทดสอบทเปนรปแบบของก�รควบคม(formofcontrol)ททำ�ง�นกบร�งก�ยผ�น

มตของก�รจดเวล�และพนทและรปแบบโครงสร�งขององคกรตำ�รวจยงมก�รสร�งวนยเปนแกนหลกของ

องคกร โดยเฉพ�ะก�รจดอนดบดวยตำ�แหนงและส�ยก�รบงคบบญช� ทมคว�มชดเจนและแขงตวอน

เปนลกษณะเฉพ�ะของหนวยง�นคว�มมนคงและสถ�บนเบดเสรจเดดข�ด

ต�มพรบ.ตำ�รวจแหงช�ตพ.ศ.2547วนยหม�ยถงบรรทดฐ�นของสงคมเครองกำ�กบคว�ม

ประพฤตของบคคลบ�งหมบ�งคณะใหอยในกรอบของคว�มเปนระเบยบกฎขอบงคบคำ�สงซงเปนล�ย

ลกษณอกษรหรอขนบธรรมเนยมประเพณ วนยตำ�รวจเปนหลกก�รคว�มประพฤตของข�ร�ขก�รตำ�รวจ

ต�มแบบอย�งธรรมเนยมของตำ�รวจซงไดมก�รกำ�หนดขอบเขตแบบอย�งธรรมเนยนมไวใหถอปฏบต

วนย ถอเปนเครองมอของผบงคบบญช�ในก�รใชอำ�น�จต�มกฎหม�ย เพอสงก�รก�รบงคบ

บญช�ในก�รปฏบตร�ชก�ร โดยม�ตรก�รท�งวนยจะถกนำ�ม�ใชเพอควบคมคว�มประพฤตใหผใต

บงคบบญช�ปฏบตต�มกฎหม�ยและคำ�สงของผบงคบบญช� และใชในก�รลงโทษผฝ�ฝนก�รใชอำ�น�จ

ปกครองและบงคบบญช�ต�มลำ�ดบก�รบงคบบญช�ตำ�รวจ

สถานการณชายแดนใต : ตำารวจ = อนตราย ในกจกรรมกระบวนก�รทใหตำ�รวจถอดว�อะไรคอคว�มเสยงและคว�มปลอดภยในทศนะ

ของตำ�รวจ พบว� “เครองแบบตำ�รวจ” (Uniform) ถกใสไวในชอง “คว�มเสยง” ของหล�ยกลม ก�รท

เครองแบบตำ�รวจกล�ยเปนสญลกษณของอนตร�ยสบเนองจ�กหลงสถ�นก�รณคว�มรนแรงในปพ.ศ.

2547ข�ร�ชก�รทห�รตำ�รวจกล�ยเปนกลมเป�หม�ยของคว�มรนแรงตำ�รวจในพนทถ�ไมจำ�เปนหรอ

ไมไดอยในชวงเวล�ปฏบตง�นกจะไมสวมเครองแบบ

เมอตำ�รวจกล�ยเปนเป�หม�ย เปนสงอนตร�ยชวตท�งสงคมของตำ�รวจแมในหลงเลกเวล�

ปฏบตร�ชก�รตำ�รวจเกอบทกน�ยระมดระวงตนเองม�กในก�รเดนท�งตำ�รวจร�ยหนงเล�ถงน�ทเสยง

ต�ยในตล�ดเช�ว�

“ขณะซอปาทองโกมคนจะเขาชารจจอยง แตเขารตวเสยกอนจงเลยงออกมาไดหวดหวด”

ตอสตอรองดวย “ศรทธา” ท�มกล�งคว�มไมลงรอยหรอแมแตก�รปะทะขดแยงกนระหว�งคว�มเปนตำ�รวจหรอคว�ม

ค�ดหวงจ�กก�รเปนตำ�รวจและคว�มเปนมสลมมล�ย มตำ�รวจบ�งน�ยทตอสตอรองเพอรกษ�สงทเข�

มองเหนว�เปนคว�มถกตองไว

อาเซยนเสวนา | 65

“เสยง” ทไมอาจเปลงเสยง ตำ�รวจน�ยหนงอนญ�ตใหเขยนเรองร�วของเข�ผ�นก�รใหขอมลกบคนกล�งทเข�ไวใจเข�

ยนยอมเผยเรองร�วของตนเองแตไมป�รถน�จะเผยตวตนกบผวจย

ตำ�รวจร�ยนเล�ผ�นคนกล�งว�

“เขาเปนตำารวจทมเดยวกบจาเพยร (จาสมเพยร เอกสมญา) ในชวงทายของชวตราชการถก

ไลลา เคยมการยงปะทะถงสองครง ในการปะทะกนครงหนงเขาถกเศษกระจกบาดตาบอดและสญเสย

นวชขวา ซงสำาคญสำาหรบการเหนยวไกปน เขาเขาใจวาตนเองถกกำาจดจากคนในหนวยงานเดยวกน

เนองจากเขาไดทำาเรองรองเรยนผบงคบบญชาวาปฏบตหนาทผดจรรยาบรรณดวยการจอยงลกเมย

ของผตองสงสยรายหนง เขาใชคำาวา “อำานาจรฐกลายเปนโจรเสยเอง” เขายอมรบวาหลายตอหลาย

ครงทเขาเองทำาสงทผดกบชาวบาน เขากลาววา “บางานเกนไปทำาใหผดอดมการณโดยไมรตว”

“ตราประทบ” ของตำารวจ แมอดตตำ�รวจบ�งน�ยจะแสดงตนเปนผรกแผนดน เชน เข�รวมก�รเคลอนไหวกบช�วบ�น

ประทวงกรณทห�รพร�นชำ�เร�มสลมะห(หญงมสลม)แตกไมไดเปนทยอมรบม�กนกเนองจ�กถกประทบ

ตร�ว�เปน“ตำ�รวจ”ซงห�งไกลจ�กอดมคตและคว�มปกตของวถชวตช�ยแดนใต

อตลกษณของตำ�รวจมล�ยซงมลกษณะผสมผส�นระหว�งสญลกษณของรฐ (คว�มเปน

ตำ�รวจ) และคว�มเปนวฒนธรรมทองถนมล�ย ทำ�ใหสถ�นะของตำ�รวจมล�ยมคว�มเปนช�ยขอบจ�ก

ทงสองกลมวฒนธรรมหรอสญลกษณพวกเข�ถกประทบตร�(Stigmatize)จ�กองคกรเพร�ะคว�มต�ง

และคว�มไมน�ไวว�งใจในคว�มภกดตอองคกร ขณะเดยวกนในกลมผทมแนวคดตอต�นรฐ พวกเข�

กถกประทบตร�ว�เปนตวแทนรฐ คขดแยงกบคว�มเปนธรรมในสงคม ก�รหม�ยและอ�งองตนเองกบ

พนทและสญลกษณทขดแยงกน ทำ�ใหวธก�รผดงตวตนของพวกเข�มคว�มแตกต�งกน ตำ�รวจมล�ย

บ�งคนเรยนรทจะใชรหสวฒนธรรมกบผบงคบบญช�ทม�จ�กภ�คใตตอนบนดวยก�รใชภ�ษ�ถนใต

บ�งคนกลบเกลอนอตลกษณมสลมดวยก�รไมไปละหม�ดตำ�รวจน�ยหนงใหขอมลว�

“ในการฝกพลของเขา รนของเขามนกเรยนพล 124 คน ในจำานวนนมตำารวจมสลมจำานวน

24 คน มผละหมาดเพยง 6 คนเทานน”

บทสงทาย “ตำ�รวจมสลมมล�ย” คอ ลกผสมของสภ�วะคว�มเปนสมยใหมไทยทมลกษณะแบบ

อ�ณ�นคม (Colonial modernity) เมอองคกรตำ�รวจถอกำ�เนดขนม�พรอมกบกระบวนก�รสร�งรฐช�ต

และพฒน�รฐไทยสคว�มเปนสมยใหมท�มกล�งสถ�นก�รณก�รรกเข�ครอบครองดนแดนในเอเชยตะวน

ออกเฉยงใตของมห�อำ�น�จจกรรวรรดนยมและก�รพย�ย�มดนรนรกษ�อำ�น�จรฐของชนชนนำ�ไทย

อาเซยนเสวนา | 66

ตำ�รวจภธรในฐ�นะสถ�บนอนเปนกลไกของรฐไทยไดขย�ยหยงร�กลงไปในทองถน “ตำ�รวจ

มสลมมล�ย”ถอกำ�เนนในรฐไทยดวยพฒน�ก�รดงกล�วน

กจก�รตำ�รวจภธรณมณฑลปตต�นในฐ�นะกลไกรฐไทยเตบโตไปพรอมๆกบก�รทำ�ง�นของ

สถ�บนรฐอนๆ ในพนทไทย-มล�ยแหงน กระบวนก�รสร�งรฐช�ตอนประกอบดวยก�รสร�งวฒนธรรม

ของช�ตคว�มเปนช�ตนยมและก�รพฒน�ใหเปนสมยใหมไดสร�งประวตศ�สตรบ�ดแผลจ�กคว�มขด

แยงคว�มรนแรงและคว�มไมเปนธรรมซงถกผลตซำ�ตลอดชวงเวล�นบรอยปทผ�นม�

ห�ก“พนท”และ“ตวตน”ของตำ�รวจมสลมมล�ยพอจะสะทอนคว�มสมพนธระหว�งรฐไทย

และพนทส�มจงหวดช�ยแดนใตไดบ�ง จะเหนไดว�คว�มสมพนธระหว�งรฐไทยและพนทมหล�ยหน�

และระน�บของคว�มสมพนธ เคลอนไหวเปลยนแปลงไปต�มโครงสร�งอำ�น�จและกลไกของรฐ โตตอบ

และตอรองดวยวถชวตและวฒนธรรมถน

“ตำ�รวจมสลมมล�ย” เปนดงรอยตะเขบระหว�งกล�งของสองพนทแหงคว�มขดแยงหรอแตก

ต�งท�งสญลกษณ อ�จจะเปนรอยตะเขบหรอบ�ดแผลระหว�งกน ภ�ยใตก�รสวมใส “สญลกษณ” ท

อ�จจะปะทะขดแยงกนมเลอดเนอระออนอยในนนและไมว�โครงสร�งของระบบสภ�วะแวดลอมจะเปน

เชนไรชวตของปจเจกบคคลต�งโลดแลนดนรนตอสตอรองอยภ�ยในขอจำ�กดของโครงสร�งเสมอบ�ง

ผลกไสบ�งอย�งออกไป และบ�งฉวยดงบ�งอย�งเข�ม� ก�รจะผลกหรอดง ปฏเสธหรอรบ กระทงสร�ง

ใหมลวนแลวแตเกดจ�กก�รตคว�มสญลกษณและก�รใหคว�มหม�ยทงสน

อาเซยนเสวนา | 67

อาเซยนเสวนา | 68

จากชาตนยม(Nationalism) สลทธคลงชาต (Chauvinism) ? :

การสรางสำานกสมบตแหงชาตของเวยดนามตอหมเกาะใน

ทะเลจนใตมรกตวงศ ภมพลบ

คณะศลปศาสตร มหาวทยาลยธรรมศาสตร

บทคดยอ

“Ngay trươc ta chi co đêm va rưng. Ngay nay ta co ngay, co trơi, co biên. Bơ biên ta dai,

tươi đep. Ta phai biêt giư gin lây no”Hô Chi Minh

“ในวนเกากอน เรามแคกลางคนและปา ในวนนเรามกลางวน มทองฟา มทะเล ชายฝงทะเลของเรา

นนยาว สดสวย เราตองรจกรกษามนเอาไว”โฮจมนห

ใหโอวาทขณะเยยมทหารเรอเวยดนาม (15-3-1961)

ถอยแถลงของโฮจมนหไดรบก�รหยบยกขนม�ใชอกครงเพอปลกสำ�นกคว�มเปนเจ�ของดน

แดนรวมของช�วเวยดน�มตออธปไตยท�งทะเลในทะเลตะวนออก(EastSea)ซงท�งก�รเวยดน�มใชเรยก

ทะเลจนใตนบเปนวรรคทองของบคคลททรงพลงท�งคว�มคดม�กทสดในสงคมเวยดน�มบด�แหงเอกร�ช

ซงรฐบ�ลและสอมวลชนเวยดน�มไดหยบยกม�เปนสอกล�งปลกระดมก�รเคลอนไหว

ขอพพ�ทก�รอ�งกรรมสทธเหนอหมเก�ะพ�ร�เซล (Paracel islands) และหมเก�ะสแปรตลย

(Spratly islands) เปนปญห�เรอรงม�กว�ครงศตวรรษและมแนวโนมว�จะยงห�ขอยตไมไดในอน�คตอน

ใกลประเทศคกรณทง6ประเทศไดแกจนไตหวนบรไนม�เลเซยฟลปปนสและเวยดน�มยงไมส�ม�รถ

ห�ท�งออกรวมไดเนองจ�กไมส�ม�รถเจรจ�จดสรรผลประโยชนไดลงตว ในรอบหล�ยปทผ�นม�สภ�วะ

ตงเครยดระหว�งประเทศตอประเดนนมทท�ว�ไดทวคว�มรนแรงขนอย�งตอเนอง ปญห�เสมอนหนงเปน

ปจจยทจะชวดอน�คตทจะร�บรนหรอขดแยง

ห�กไมนบฟลปปนสแลว เวยดน�มดเปนประเทศทเปนไมเบอไมเม� ขบเคยวแยงชง ตอบโตทง

ท�งทห�รและท�งก�รทตจนม�โดยตลอด ขน�ดทเคยมก�รปะทะกนม�ถงขนเลอดตกย�งออกม�หล�ย

ครง กระทงปจจบนเวยดน�มพย�ย�มทจะไมตอสกบจนต�มลำ�พง ปฏเสธก�รเจรจ�แบบทวภ�ค ทงยงดง

มห�อำ�น�จอย�งสหรฐอเมรก�และอนเดยเข�ม�เปนตวแปรทจะค�นอำ�น�จกบจนดวย

รฐบ�ลเวยดน�มใหคว�มสำ�คญสงสดตอประเดนน องคกรปกครองสงสดอย�งพรรคคอมมวนสต

เวยดน�มและฝ�ยบรห�รต�งอ�งกรรมสทธแสดงจดยนทจะเสยน�นนำ�แหงนไมได จงใชยทธศ�สตรสร�ง

คว�มเขมแขงในประเทศควบคไปกบยทธศ�สตรก�รทตนอกประเทศ ปลกกระแสช�ตนยม ในช�วเวยดน�ม

ผ�นยทธศ�สตรก�รโฆษณ�ชวนเชอของพรรคหล�กรปแบบ สร�งชดคว�มรผ�นหลกฐ�นท�งประวตศ�สตร

ว�หมเก�ะทงสองเปนของเวยดน�มม�แตแรกปลกประวตศ�สตร “พระเอก-ตวร�ย”จ�กแบบเรยนก�รจด

พธอ�ลยรำ�ลกทห�รเวยดน�มทพลชพในก�รปะทะในปค.ศ.1988สร�งเพลงปลกใจเปนอ�ท

อาเซยนเสวนา | 69

ทว�กระบวนก�รกลอมเกล�ท�งคว�มคดและก�รสร�งสำ�นก “สมบตแหงช�ต” รวมของ

รฐบ�ลเวยดน�มนำ�ไปสภ�วะทย�กจะควบคมมวลชนเมอเกดก�รประทวงรฐบ�ลจนต�มทองถนนกระแส

เกลยดชงช�วจนททวคว�มรนแรงม�กขนจนกระทงก�รเผ�โรงง�นจนในนคมอตส�หกรรมท�งภ�คใตของ

เวยดน�ม

ประเดนนำ�เสนอครงนจะใหส�ระไปทกระบวนก�รกลอมเกล�ในก�รสร�งสำ�นกช�ตนยมของ

รฐตอประช�ชนเวยดน�มมมมองของเวยดน�มตอก�รอ�งกรรมสทธเหนอหมเก�ะทเปนขอพพ�ทในทะเล

ตะวนออกผ�นก�รฉ�ยภ�พเหตก�รณทเกดขนในปจจบนผ�นขออ�งท�งประวตศ�สตร ตลอดจนผลจ�ก

ก�รปลกกระแสช�ตนยมซง(อ�จ)นำ�ไปส“ก�รคลงช�ต”ได

บทนำา คว�มรอนแรงกรณพพ�ทก�รยนยนอำ�น�จอธปไตยเหนอหมเก�ะพ�ร�เซล (Paracels is-

lands) และหมเก�ะสแปรตลย (Spratly islands) ในทะเลจนใตระหว�ง 6ประเทศ ไดแก จน ไตหวน

เวยดน�ม ฟลปปนส ม�เลเซย และบรไน เปนปญห�ทสม�ชกประเทศในอ�เซยนต�งตงคำ�ถ�ม กงวล

ค�ดหวง ว�จะกอใหเกดปญห�ในคว�มเขมแขงและคว�มเปนเอกภ�พของครอบครวอ�เซยนหรอไม

โดยเฉพ�ะอย�งยงเมอเรองดงกล�วมจนซงเปนมห�อำ�น�จยกษใหญเข�ม�เกยวของและพย�ย�มจะ

อ�งกรรมสทธเหนอพนทในทะเลจนใตแทบทงหมดทสำ�คญคอจนมก�รใชยทธศ�สตรอำ�น�จแบบแขง

(hardpower)และอำ�น�จละมน(softpower)กบประเทศคกรณรวมถงประเทศสม�ชกอนๆในอ�เซยน

จ�กมมมองของเวยดน�มทงหมเก�ะพ�ร�เซลและสแปรตลยต�งมชอเรยกเปนภ�ษ�เวยดน�ม

ว� หว�งซ� (Hoang Sa) และ เจองซ� (Trương Sa) ต�มลำ�ดบ ซงห�กพจ�รณ�ถงพกดทตงทงสองหม

เก�ะตงอยท�งด�นตะวนออกตลอดช�ยฝงของประเทศเวยดน�ม ซงหม�ยถงก�รตงอยในทะเลจนใต อนง

ในมมมองทงภ�ครฐและประช�ชนของเวยดน�มจะไมเรยกดนแดนท�งทะเลนว� “ทะเลจนใต” ห�กแตจะ

เรยกว�“ทะเลตะวนออกหรอBiên Đông (เบยนดง)”ดวยเหตผลว�ดวยนยยะท�งก�รเมองซงหม�ยถง

ก�รยอมรบเอ�จนเปนศนยกล�งในก�รตงเรยกชอ ท�งก�รเวยดน�มจงเลงเหนว�เพอสร�งคว�มชอบธรรม

และก�รแสดงจดยนจงควรถอเอ�เวยดน�มเปนศนยกล�งและนบทะเลนนไปด�นทศตะวนออก อกแงหนง

อ�จตคว�มไดว�เปนก�รบงบอกว�พนทท�งทะเลนเปนอธปไตยของเวยดน�ม อย�งไรกต�มฟลปปนสซง

เปนอกหนงคกรณกไดกำ�หนดชอเรยกว� “ทะเลฟลปปนสตะวนตก (West Philippine Sea)” เชนเดยวกบ

เวยดน�ม

แผนทหมเก�ะพ�ร�เซลและหมเก�ะสแปรตลย

อาเซยนเสวนา | 70

คว�มสำ�คญของทง 2 หมเก�ะประก�รหนงอยท “ยทธศ�สตรทสำ�คญทงท�งเศรษฐกจ” เนองจ�ก

เพร�ะทรพย�กรธรรมช�ตทมมลค�มห�ศ�ลเชนนำ�มนก�ซธรรมช�ตอยอย�งม�กม�ยจงทำ�ใหประเทศคกรณทง

6ประเทศต�งไมยนยอมและพรอมทจะแยงชงพนทเพอผลประโยชนของประเทศตนเองทว�หวใจสำ�คญของปญห�

ขอพพ�ทไมไดอยเพยงแคคว�มอดมสมบรณท�งทรพย�กรธรรมช�ตเท�นน แตยงรวมถงประเดนด�นยทธศ�สตร

ท�งก�รเมองหรอคว�มมนคงระดบประเทศ สำ�หรบเวยดน�มแลวอ�จน�กงวลกว�ประเทศคกรณอนเพร�ะเหตผล

ก�รสญเสยทง 2 หมเก�ะไมไดสอดรบกบเหตผลด�นคว�มมนคงตอประเทศ เนองจ�กเวยดน�มมคว�มกงวลท

พเศษม�กกว�ประเทศคกรณอนตรงทลกษณะภมประเทศของเวยดน�มมลกษณะเปนรปตว S ย�วลงม�ต�ม

ทะเลจนใต ไมมคว�มกว�งของประเทศม�กนก ในแงยทธศ�สตรห�กประเทศใดส�ม�รถยดครองพนทเก�ะพ�ร�

เซลและหมเก�ะสแปรตลยไดส�ม�รถทจะสอดสองหรอตรวจตร�พนทภ�ยในประเทศเวยดน�มไดแทบทงประเทศ

ลทธชาตนยมกบการสรางชาตของเวยดนาม ลทธช�ตนยม (Nationalism) และก�รสร�งช�ต (Construction of the nation) เปนสงทรฐ

ใชเปนเครองมอในก�รทำ�ใหผคนในประเทศนนมคว�มเปนเอกภ�พและส�มคคเพอใหรฐบ�ลปกครองได

ง�ยจงพย�ย�มสร�งสำ�นกรวมใหประช�ชนมคว�มรกช�ต(Patriot)ทว�มคว�มรกช�ตอนนำ�ม�ซงเกด

คว�มรนแรงคว�มเสยห�ยทงชวตและทรพยสนกอกระตกใหเกดคว�มเกลยดชงเมอเกดสถ�นก�รณบ�ง

อย�งขนแลวโดนกระทบตอคว�มรสกท�งคว�มเชอหรอจตใจเชนก�รสญเสยระดบประเทศก�รคกค�ม

จ�กภ�ยนอกประเทศคว�มรกช�ตนนอ�จกล�ยสถ�นะเปนคว�มคลงช�ต(Chauvinism)

ภ�พจำ�ของเวยดน�มนนมกจะถกมองว�เปนประเทศทประช�ชนมคว�มส�มคคในช�ตอย�งเขม

แขง มบด�เอกร�ชอย�งท�นโฮจมนหเปนศนยรวมจตใจจนทำ�ใหส�ธ�รณรฐสงคมนยมเวยดน�มมชยชนะใน

สงคร�มเวยดน�มทช�วเวยดน�มเรยกว�สงคร�มตอต�นเจ�อ�ณ�นคมฝรงเศสและจกรวรรดนยมอเมรก�ท

น�สนใจคอคำ�ถ�มทว�รฐบ�ลเวยดน�มมกระบวนก�รสร�งคว�มส�มคคใหคนในช�ตอย�งไร ผ�นเครองมอ

ใด ชดคว�มคดทรฐตองก�รปลกกระแสสร�งคว�มส�มคคคออะไร จงมคว�มส�ม�รถโฆษณ�ชวนเชอ (Pro-

paganda)ประช�ชนตวเองอย�งเขมขน

ร�กฐ�นสำ�นกคว�มคว�มรกช�ตและก�รเคลอนไหวตอต�นคนนอกของเวยดน�มตนตวอย�ง

ม�กในชวงฝรงเศสเข�ม�ปกครองปลกสำ�นกคว�มเปนกลมกอนกอตงขบวนก�รเคลอนไหวหรอสำ�นกคว�ม

เปนช�วเวยดน�ม ในเวยดน�มก�รโฆษณ�ชวนเชอไมไดเปนไปในเชงลบ แตกลบเปนในเชงบวกม�กกว�

ดวยถอว�ก�รโฆษณ�ชวนเชอนนเปนเครองมอหรอกลไกทสำ�คญในก�รสร�งคว�มเปนกลมกอนอนหนง

อนเดยวกนผ�นชดคว�มเชอท�งประวตศ�สตรอนเดยวกน คอ ลกมงกรหล�นน�งฟ� และผ�นก�รศกษ�

ประวตศ�สตรของช�ตในแบบเรยนทผ�นก�รจดก�รม�แลว และมก�รรวมศนยท�งประวตศ�สตรเพอง�ย

ตอก�รเขยนประวตศ�สตรใหมและง�ยตอก�รจดก�รประวตศ�สตรของเวยดน�ม ทสำ�คญประวตศ�สตร

ช�ตเวยดน�มไมเปดพนทของก�รศกษ�และจดจำ�ใหกบประวตศ�สตรของทองถนหรอกลมชนเท�ใดนก

และพย�ย�มยดโยงกลมช�ตพนธทมเคยปกครองตนเองเข�กบเวยดน�มเพอสร�งอำ�น�จอนชอบธรรมให

เข�กบก�รสร�งรฐช�ต(nation-state)อ�ทก�รเขยนประวตศ�สตรเกยวกบช�ตพนธเคอแม(Khơ Me)หรอ

ช�ตพนธเขมรทอยท�งตอนใตของเวยดน�มว�

“เดมทพนททางใตเปนอาณาจกรจามปา โดยเวยดนามไมไดเขาไปรกรานพนทแตอยางใด แตเปนผล

ของความสมพนธไมตรอนดระหวางกนผานการแตงงานของเจานายชนสง แลวกษตรยทางจำาปาได

ยกพนทสวนนใหเปนของขวญการแตงงาน”

อาเซยนเสวนา | 71

ห�กยอนเรองร�วท�งประวตศ�สตรระหว�งเวยดน�มกบจำ�ป� ลวนแลวต�งมสงคร�มระหว�ง

กนเกดขนในพนทแตกลบเขยนประวตศ�สตรในทศท�งตรงกนข�มดงนนก�รเขยนประวตศ�สตรเชนนยอม

เกดขนจ�กก�รจดก�รท�งประวตศ�สตรของเวยดน�ม

รปภาพหมเกาะพาราเซลและสแปรตลย ทแสดงการอยอาศยบนและสงปลกสรางในพนทเกาะ

“หวางซา (พาราเซล)” และ “เจองซา (สแปรตลย)” จากมมมองของเวยดนาม คว�มรบรสถ�นะหมเก�ะพ�ร�เซลและสแปรตลยในอดตและปจจบนนนแตกต�งกนม�ก

จ�กหลกฐ�นท�งประวตศ�สตรของเวยดน�มนนกอนก�รขย�ยตวของลทธล�อ�ณ�นคมภ�ยใตก�ร

ปกครองของร�ชวงศสดท�ยคอร�ชวงศ เหงวยนไดบนทกถงภ�พจำ�ของพนทท�งทะเลบรเวณนว�เปน

“พนทอนตร�ย”สำ�หรบนกเดนเรอเนองจ�กพนทมหนโสโครกม�กทงยงมลมมรสมทรนแรงเรอเดนสมทร

หล�ยตอหล�ยลำ�ไมว�จะเปนของเวยดน�มหรอรฐอนๆ ทผ�นเข�ม�ตองอบป�งลงบรเวณน นกเดนเรอ

หลกเลยงจะเดนเรอเข�ไปบรเวณน แตในปจจบนพนทบรเวณนกลบ “เนอหอม”ถกรมเยอแยงจ�กหล�ย

ช�ตทตงอยร�ยลอมเนองดวยก�รใหค�เรองเขตแดน (territory) กอปรกบเมอมนษยรจกก�รใชประโยชน

จะนำ�มนและก�ซธรรมช�ตและบรเวณนเปนพนททมทรพย�กรธรรมช�ตท�งทะเลอนจะสร�งมลค�

มห�ศ�ลท�งเศรษฐกจรวมทงเหตผลท�งยทธศ�สตรด�นก�รเมองคว�มมนคง

เวยดนามทำาอยางไรในการอางกรรมสทธความเปนเจาของหมเกาะ ? รฐบ�ลเวยดน�มอ�งกรรมสทธโดยองจ�กหลกฐ�นท�งประวตศ�สตรไมว�จะเปนแผนท

จดหม�ยเหตและพระร�ชพงศ�วด�รทบนทกเกยวกบหมเก�ะทงสอง โดยเฉพ�ะอย�งยงก�รเข�ไปใช

ประโยชนและสำ�รวจว� หมเก�ะทงสองสภ�พท�งภมศ�สตรก�ยภ�พเปนอย�งไร พชพรรณและสตว

ชนดใดบ�งซงสวนม�กเปนหลกฐ�นของร�ชวงศเหงวยน(Nguyên dynasty)ของเวยดน�มนอกจ�ก

นยงมก�รระบถงก�รใชประโยชนท�งก�รค�ว�ร�ชวงศเหงวยนไดกอตงบรษทหว�งซ�คอมป�น ตรง

พนทนเพอทจะจดก�รขนสงสนค�ระหว�งหมเก�ะนและแผนดนใหญ

อาเซยนเสวนา | 72

แผนทสมยราชวงศเหงวยนทปรากฏวามหมเกาะทงสองปรากฏอย

“สมบตของชาต” กระบวนการกลอมเกลาและสรางสำานกชาตนยมในเวยดนาม

โปสเตอรโฆษณาชวนเชอทมรปทหารเรอเปนองคประกอบสำาคญ

โปสเตอรโฆษณ�ชวนเชอนไดรบอทธพลม�จ�กทงสหภ�พโซเวยตและจน องคประกอบศลปะ

แบบสงคมนยม ทงสไตล ก�รใชส องคประกอบของรปภ�พทใชในโปสเตอร และก�รใชภ�ษ�ทจะใชผลต

ซำ�ใหช�วเวยดน�มมคว�มส�มคครวมพลงตอสเพอเอ�ชนะศตรทม�รกร�นในกรณของหมเก�ะพ�ร�เซล

และสแปรตลยนนกมก�รใชองคประกอบทสำ�คญเปนทห�รเรอ กองทพเรอของเวยดน�มซงถอเปนกองทพ

ทแขงแกรงตงแตอดตจนถงปจจบน

ด�นนโยบ�ยท�งภ�ครฐของเวยดน�ม ไดกำ�หนดขนอย�งชดเจน โดยมงใหนโยบ�ยท�ง

วฒนธรรมเปนนโยบ�ยทใชกลอมเกล�ประช�ชนและส�ม�รถทำ�ไดทกรปแบบ เชน ทำ�ส�รคดผ�นร�ยก�ร

โทรทศน ทำ�ค�ยเย�วชนพรรคคอมมวนสตเวยดน�ม ทำ�เพลงชดสมบตของช�ต ทงยงบรรจแบบเรยนท�ง

ภมศ�สตรและประวตศ�สตรทมหมเก�ะพ�ร�เซลและสแปรตลยเข�ไปในบทเรยนหรอแมแตก�รทำ�หนงสอ

ก�รตนทสอดแทรกเนอห�เกยวกบเก�ะพ�ร�เซลและสแปรตลย เพอใหเดกและเย�วชนไดทำ�คว�มรจกได

ง�ยขน หรอมก�รนำ�นกทองเทยวทเปนประช�ชนเวยดน�มเท�นน ห�มนกทองเทยวช�วต�งช�ต ไปทอง

เทยวในพนทเก�ะพ�ร�เซลและสแปรตลย เพอเปนก�รประช�สมพนธรวมถงใหประช�ชนช�วเวยดน�มได

เลงเหนถงคว�มสำ�คญของพนททเปนสวนหนงของคว�มเปนช�ต อกทงมก�รทำ�พธท�งคว�มเชอประจำ�ป

โดยไดรบงบประม�ณสนบสนนจ�กท�งรฐบ�ล เพอบช�บรรพบรษและดวงวญญ�ณของทห�รเรอทเสยชวต

จ�กภ�รกจต�งๆทงในอดตจนถงปจจบนอนเปนก�รทำ�ใหประช�ชนรถงคว�มเสยสละคว�มกล�ห�ญของ

หท�รเรอทไดปกปองอธปไตยและสมบตของประเทศช�ต

อาเซยนเสวนา | 73

“ลงโฮ” และหมเกาะหวางซา(พาราเซล) เจองซา (สแปรตลย

โฮจมนห

โฮจมนห (โหจมงห ;Hô Chi Minh) หรอ

“ลงโฮ” ของช�วเวยดน�มไดรบก�รยกยองโดยพรรค

คอมมวนสตเวยดน�มในฐ�นะวรบรษแหงช�ตบด�แหง

เอกร�ช เปนแบบอย�งทประช�ชนช�วเวยดน�มเค�รพ

และถอปฏบตต�ม พรรคคอมมวนสตบรรย�ยภ�พโฮ

จมนหในฐ�นะผเสยสละ กล�ห�ญ สมถะ เสยสละได

แมแตชวตและคว�มสขสวนตวและทำ�เพอประเทศช�ต

นอกจ�กนยงไดคำ�สอนของโฮจมนหบรรจลงในแบบ

เรยนด�นคณธรรมจรยธรรมเพอใหเดกและเย�วชน

ของเวยดน�มไดศกษ�เล�เรยนมงใหปฏบตต�ม โฮจ

มนหจงถกยกใหเปนศนยรวมจตใจของก�รสร�งคว�ม

ส�มคคของคนในช�ต ในทกเหตก�รณท�งก�รเมอง

ทรฐบ�ลและพรรคตองก�รปลกกระแสรกช�ตเพอให

ไดมวลชนเวยดน�ม จะนำ�เอ�โฮจมนหม�เปนเครอง

ยดเหนยว สำ�หรบกรณหมเก�ะทงสองกไดนำ�เอ�คำ�

สอนของโฮจมนหขณะใหโอว�ทขณะเยยมทห�รเรอ

เวยดน�ม เมอวนท 15 มน�คม ค.ศ. 1961ท ว�เปน

สมบตของช�ตทจะตองปกปองรกษ�เอ�ไว ดงโอว�ท

ทโฮจมนหไดใหแกทห�รเรอว�“ในวนเก�กอนพวกเร�

มเพยงแคกล�งคนและป�วนนเร�มกล�งวนมทองฟ�

มทะเลช�ยฝงทะเลของเร�นนย�วสดสวยเร�ตอง

รจกรกษ�เอ�ไว” นอกจ�กนยงเอ�ภ�พโฮจมนหม�

ทำ�โปสเตอรโฆษณ�ชวนเชอเพอเปนขวญและกำ�ลง

ใจใหกบทห�รเรอทตองเสยสละไปประจำ�ก�ร ณ

เก�ะต�งๆ

โฮจมนหในฐานะทเปนขวญและกำาลงใจใหทหารเวยดนาม

(เฮว, 2556 โดยมรกตวงศ ภมพลบ)

บนโปสเตอรเขยนว�“ปกปองอำ�น�จอธปไตย

เหนอเขตแดนและทะเลเก�ะแกงของปตภมอย�ง

แนวแน”

อาเซยนเสวนา | 74

การสรางชดความคดวาดวยการเปนเจาของหมเกาะ “หวางซา (พาราเซล)” และ

“เจองซา (สแปรตลย)” รฐบ�ลและพรรคคอมมวนสตสร�งชดคว�มคดและผลตซำ�ว�ทง“หว�งซ�(พ�ร�เซล)”และ

“เจองซ�(สแปรตลย)”ถอเปนดวงใจ(traitim)ของช�วเวยดน�มและประเทศเวยดน�มเปนเสนเลอด

ใหญของประเทศทหลอเลยงคว�มเปนช�ตและเปนกอนเนอทรวบรวมคว�มเปนอนหนงอนเดยวกน

ของช�วเวยดน�มอนเกดจ�กก�รเสยสละของทห�รกล�ในก�รปกปองอธปไตยจ�กศตรทงยง

พย�ย�มนำ�เสนอว�หว�งซ�และเจองซ�นเปนของเวยดน�มตลอดเวล�

“สมบตของชาต” กระบวนการกลอมเกลาและสรางสำานกชาตนยมในเวยดนาม ก�รยำ�เนนคว�มคดทตองก�รปลกฝงว�หมเก�ะทงสองเปนสมบตแหงช�ตประช�ชน

เวยดน�มในไมว�จะเปนผหญงหรอผช�ยทกชนชนมหน�ทปกปองอธปไตยท�งทะเลของประเทศ

ช�ตแมแตต�ร�งนวเดยวกตองปกปองรกษ�เพอเปนแนวหลงทสำ�คญในก�รรวมกนปกปองช�ตจง

เกดเปนสำ�นกผ�นกระบวนก�รเคลอนไหวท�งสงคมเชนก�รประทวงจนกรณจนรกคบเข�ม�ในพนท

เก�ะพ�ร�เซลและสแปรตลย

ในท�งตรงกนข�มเวยดน�มสร�งภ�พจำ�เกยวกบจนในฐ�นะผรกร�นท�ท�ยคว�มเปนเจ�

ของและสมบตแหงช�ตของเวยดน�มเชนลอเลยนแผนทเสนประ9จดทจนอ�งกรรมสทธเหนอหม

เก�ะแทบทงหมดในทะเลจนใต(ทะเลตะวนออก)ว�เปนท�งลนวว(đương lươi bo)สร�งชดคว�มคด

ว�จนเปนศตรหม�ยเลข1ของเวยดน�ม

การเมองเรอง “สมบตแหงชาตของเวยดนาม” แมเวยดน�มจะมพรรคคอมมวนสตเปนองคกรทมอำ�น�จสงสดเบดเสรจในเวยดน�มทว�

เรองหมเก�ะพ�ร�เซลและสแปรตลยไปค�บเกยวกบประวตศ�สตรสงคร�มระหว�งเวยดน�มเหนอ

และเวยดน�มใตอย�งแยกไมไดแมเวยดน�มเหนอจะไดชยชนะแบบเบดเสรจแตไมไดหม�ยคว�มว�

จะไมมกลมตอต�นโจมตรฐบ�ลเพร�ะมหล�ยกลมทเคลอนไหวทงในและต�งประเทศเชนกลมเห

วยดเตน(Viêt Tân)ทพย�ย�มใชหลกฐ�นโจมตรฐบ�ลโดยกล�วอ�งก�รชวยสนบสนนจนของรฐบ�ล

เวยดน�มเหนอครงทกองทพจนและเวยดน�มใตปะทะกนในสมรภมพ�ร�เซลเมอป1974แมกลม

เคลอนไหวเหล�นจะไมไดสนคลอนอำ�น�จของรฐบ�ลและพรรคคอมมวนสตม�กนกแตกทำ�ใหรฐบ�ล

ตองรบแรงเสยดท�นและตอบขอกงข�อยไมนอยโดยเฉพ�ะอย�งยงคนบ�งกลมทไมเหนดวยกบพรรค

คอมมวนสตเวยดน�มและไดกล�วห�รฐบ�ลเปนส�เหตหลกททำ�ใหปญห�กรณหมเก�ะพ�ร�เซล

และสแปรตลยเรอรงและย�กทจะกล�วอ�งกรรมสทธไดอย�งเบดเสรจโดยเฉพ�ะอย�งยงก�รอ�งถง

เอกส�รท�งก�รทตฉบบหนงทของน�ยฝมวนดง(Pham Văn Đông)ซงดำ�รงตำ�แหนงน�ยกรฐมนตร

สงถงน�ยกรฐมนตรโจวเอนไหลในวนท14กนย�ยน1958เนอห�บ�งสวนกล�วว�“รฐบ�ลของ

ส�ธ�รณรฐประช�ชนจนไดแกไขอ�ณ�เขตท�งทะเลของจนและรฐบ�ลของส�ธ�รณรฐประช�ธปไตย

เวยดน�ม(เวยดน�มเหนอในขณะนน-ผเขยน)เค�รพก�รตดสนใจนและจะมคำ�สงระดบรฐใหเค�รพ

ตออ�ณ�เขตท�งทะเล12ไมลทะเลรวมถงคว�มสมพนธท�งทะเลทเกยวของกบจน”

อาเซยนเสวนา | 75

เอกสารทสงจากนายกรฐมนตรฝมวนดง ถงนายกรฐมนตร

โจวเอนไหล

ความสมพนธ “แผลกลดหนอง” ของเวยดนาม

ตอจน

ประวตศ�สตรระหว�งเวยดน�มและจน

บอกเร�ว�ทง 2 ประเทศมคว�มสมพนธแบบทงรก

ทงชง เปนคว�มสมพนธแบบแผลกลดหนองคอไมใช

ทงมตรแทและศตรถ�วร บ�งชวงมคว�มสมพนธท

ดตอกน หรอบ�งชวงมคว�มสมพนธทแตกแยกกน

แมประวตศ�สตรเวยดน�มจะสอนว�จนเปนศตร

สำ�คญท�งประวตศ�สตรม�น�นนบพนป รฐบ�ล

เวยดน�มกลอมเกล�วธคดและคว�มรสกรวมได

อย�งมประสทธภ�พและตงแตเวยดน�มรวมประเทศ

ไดสำ�เรจยงไมมเหตก�รณจล�จลครงใหญปะทขน

ทว�ชนวนแหงก�รปลกกระแสตอต�นจนอย�งรนแรง

คอก�รทจนเรมรกลำ�และท�ท�ยสำ�นกของคว�ม

แขงแกรงของช�ตนยมเวยดน�มโดยนำ�เรอและแทน

ขดเจ�ะนำ�มนเข�ม�ตดตงในพนทขอพพ�ท แมว�

กอนหน�นท�งก�รจนจะมก�รจบเรอประมง ทห�ร

เรอประจญหน�กน นำ�เอ�หมเก�ะทงสองบรรจใน

พ�สปอรตของจน ทำ�ใหช�วเวยดน�มขนเคองสะสม

อย�งตอเนองตอก�รกระทำ�ของจน

เพอพทกษสมบตของชาต : ชาตนยม หรอ คลง

ชาต ?

ท�งก�รเวยดน�มมยทธศ�สตรกลอม

เกล�ช�วเวยดน�มว�เปนหน�ททช�วเวยดน�ม

จะตองกระทำ�ทกวถท�งในก�รรกษ�หมเก�ะ

หว�งซ�(พ�ร�เซล)และสแปรตลย(เจองซ�)ดวย

เปนสมบตของช�ตและประช�ชนรวมทงคว�มไม

พอใจของช�วเวยดน�มทสะสมหมกหมมม�กขน

เรอยๆ ทำ�ใหในทสดเหตก�รณไมค�ดคดเกดขน

คอเหตก�รณทประช�ชนเคลอนไหวท�งก�รเมอง

เพอตอต�นจน นดชมนมเพอจะไปเผ�โรงง�นจน

ทมฐ�นก�รผลตอยในเวยดน�มหล�ยจงหวด ท

หนกทสดคอจงหวดบงเซอง (Binh Dương) และ

ดงน�ย (Đông Nai) กระทงโรงง�นทตองสงสย

ว�อ�จเปนโรงง�นจนอย�งโรงง�นของไตหวน

โรงง�นของสงคโปรกไดรบคว�มเสยห�ยดวยเกด

กระแสมวลชนจล�จลทรฐบ�ลทขนเชอเรองคว�ม

มเสถยรภ�พไมส�ม�รถควบคมใหไดทนควน

แมว�ก�รเกดเหตจล�จลดงกล�วอ�จมส�เหตอน

ทบ�นปล�ยเพมขนภ�ยหลง

อาเซยนเสวนา | 76

การเคลอนไหวของประชาชนเวยดนามในการตอตานจน

สงผลทำ�ใหบรษทสญช�ตต�งๆ ทตงฐ�น

ก�รผลตอยในนคมอตส�หกรรมทเกดเหตตองคด

ยทธศ�สตรตอบโตและปองกนมวลชนโดยก�รขนป�ย

ตดหน�โรงง�นเปนรปธงช�ตเวยดน�มกบธงช�ตของ

สญช�ตโรงง�นนนๆ ไมว�จะเปนไตหวน เก�หลใต

สหรฐอเมรก� ญปน ฝรงเศส พรอมกบเขยนบนป�ย

แสดงคว�มเปนมตรหรอเพอนกบประเทศและช�ว

เวยดน�ม เชน โรงง�นเก�หลแหงหนงขนป�ยเปน

ธงช�ตเก�หลคกบเวยดน�ม และเขยนถอยคำ�บนป�ย

ว� “พวกเร�ม�จ�กเก�หลใต พวกเร�เปนเพอนของ

เวยดน�ม (Chung ta đên tư Han Quôc. Chung

ta la ban cua Viêt Nam)”1 หรอบรษทของฝรงเศส

ท ขนภ�พธงช�ตเวยดน�มคกบธงช�ตฝรงเศสและ

เขยนถอยคำ�บนป�ยว� “บอสตกคอบรษทของฝรงเศส

สนบสนนเวยดน�ม(Bostik la công ty cua Phap. Ung

hô Viêt Nam)”บ�งแหงกขนป�ย“หว�งซ�(พ�ร�เซล)

และเจองซ�(สแปรตลย)เปนของเวยดน�ม(Hoang Sa

va Trương Sa la cua Viêt Nam)”หน�รวบรษท กล

ยทธอนๆ เพอรบมอกบ มวลชนเวยดน�มคอก�รเอ�

ภ�พประธ�น�ธบดโฮจมนหแขวน ทงหมดคอม�ตรก�ร

ปองกนไมใหโรงง�นของตนเองเกดคว�มเสยห�ยทจะ

ต�มม�จ�กสถ�นก�รณทไมส�ม�รถควบคมได

1 ขอบคณภาพประกอบจากคณศกรวรรณ คมรงโรจน

เหตก�รณทลกล�มเหมอนไฟล�มทง

นทำ�ใหผนำ�รฐบ�ลอย�งน�ยกรฐมนตรเหงวยน

เตน สง (Nguyên Tân Dung) สงขอคว�มไปยง

หม�ยเลขโทรศพทของผใชโทรศพทมอถอทกร�ยว�

“น�ยกรฐมนตรเหงวยนเตนสงขอรองและเรยกรอง

ช�วเวยดน�มทกคนไมใหกระทำ�อนเปนก�รฝ�ฝน

กฎหม�ย ไมฟงต�มผไมประสงคด ใหรวมกนรกษ�

กฎระเบยบของสงคม ส�มคคเพอชวยกนพฒน�

ผลผลตก�รค� ยกระดบชวตและมสวนชวยกนทง

ประเทศรกษ�อธปไตยของม�ตภมต�มกฎหม�ย

ของประเทศเร�และกฎหม�ยระหว�งประเทศ” และ

อกขอคว�มหนงในเวล�ตอม�ว� “วนท 17/5/2014

น�ยกรฐมนตรเวยดน�มมคำ�สงไปยงกระทรวงคว�ม

สงบส�ธ�รณะ(ตำ�รวจ)ทกหนวยง�นททำ�หน�ทและ

ผนำ�ทกจงหวด ทกนคร ใหใชม�ตรก�รแบบเดยวกน

ยนยนห�มมก�รประทวงอย�งผดกฎหม�ยตองไม

อาเซยนเสวนา | 77

ขดตอระเบยบคว�มสงบสข คว�มมนคงสงคม” เพอระงบก�รจล�จลทเกดขน และเมอควบคมเหตก�รณ

ไดแลวน�ยกรฐมนตรเวยดน�มและกระทรวงก�รต�งประเทศตองออกแถลงก�รณขอโทษตอผเสยห�ยจ�ก

เหตก�รณน

คว�มน�สนใจประก�รหนงคอก�รเหตก�รณตอต�นจนและปกปองหมเก�ะหว�งซ� (พ�ร�

เซล) และ สแปรตลย) ทำ�ใหเกดขนกระแสของก�รเรยกรองของช�วเวยดน�มใตทเคยลภยออกจ�ก

เวยดน�มเมอเวยดน�มใตลมสล�ยเรยกรองในต�งแดนรวมกบช�วเวยดน�มในเวยดน�ม

เวยดนามในภาวะวกฤต? คำ�ถ�มทน�สนใจคอจ�กเหตก�รณก�รจล�จลบกเผ�และทำ�ล�ยโรงง�นและสงปลกสร�ง

ของจนนเวยดน�มกำ�ลงเกดปญห�จ�กนโยบ�ยก�รกลอมเกล�และปลกฝงคว�มเปนช�ตนยมจนเกน

คว�มส�ม�รถทจะควบคมไดรฐบ�ลเวยดน�มภ�ยใตก�รดแลขององคกรปกครองสงสดของพรรค

คอมมวนสตเวยดน�มซงเคยไดรบคว�มน�เชอถอในแงของก�รลงทนเพร�ะคว�มมเสถยรภ�พท�งก�ร

เมองสงแทบไมมประวตของก�รจล�จลตอต�นรฐจนเกนขอบเขตทส�ม�รถจะควบคมจนอ�จตคว�ม

ไดว�เปนคว�มคลงช�ต(Chauvinism)หรอช�ตนยมลนเกน(Hyper-nationalism)อกทงรฐบ�ล

เวยดน�มจะตองแสดงท�ททชดเจนในก�รตอบขอกงข�ตอคว�มสมพนธระหว�งรฐบ�ลเวยดน�ม

กบรฐบ�ลจนทถกฝงตรงข�มของรฐบ�ลโจมตว�เรองก�รยอมรบอำ�น�จของจนเหนอหมเก�ะทงสอง

นอกจ�กนรฐบ�ลเวยดน�มกยงตองรกษ�คว�มสมพนธกบนกธรกจและคว�มสมพนธท�งเศรษฐกจ

กบจนควบคไปดวยจงเปนคว�มท�ท�ยของรฐบ�ลเวยดน�มอยไมนอยคว�มท�ท�ยอกหนงประก�ร

ทสำ�คญคอรฐบ�ลเวยดน�มจะกคนภ�พลกษณของประเทศทมเสถยรภ�พท�งก�รเมองอย�งไรทงๆท

ประสบปญห�ข�ดคว�มเชอมนจ�กนกลงทนช�วต�งช�ตทเกดคว�มกงวลตอเหตก�รณจล�จลทเกด

ขนในครงน

อาเซยนเสวนา | 78

บทสรป ในกระบวนก�รสร�งกระแสช�ตนยมรฐบ�ลพรรคคอมมวนสตเวยดน�มไมส�ม�รถประเมน

ถงคว�มรนแรงทเกดขนจ�กก�รสร�งคว�มเปนช�ตนยมจ�กคว�มรกช�ตจนกล�ยเปนคว�มคลงช�ต

หรอลทธช�ตนยมลนเกนอนนำ�ไปสคว�มรนแรงทไมค�ดคดได จ�กเหตก�รณบกเผ�โรงง�นสญช�ต

จนไดเปนเหตก�รณตวอย�งไปแลวเกยวกบก�รรกลำ�คว�มเปนสมบตของช�ตจ�กต�งช�ตโดยเฉพ�ะ

จน

เกดคว�มสมพนธอนลกลนระหว�งระดบรฐตอรฐ (Government to government level)

โดยรฐบ�ลเวยดน�มว�งบทบ�ทท�งก�รเมองไดย�กเนองจ�กจะตองออกกลยทธในก�รรกษ�ระดบ

คว�มสมพนธท�งเศรษฐกจกบจนใหร�บรน และคว�มสมพนธระหว�งคนตอคน (People to people)

ทหว�ดระแวงและไมพอใจช�วจน

รฐบ�ลจะมวธก�รในก�รรบมอตอกระแสแรงเสยดท�นจ�กกลมทมรกช�ตสดขวอย�งไร ใน

ขณะทตองแสดงคว�มชดเจนว�พรอมทจะปกปองสมบตของช�ตโดยไมถกมองว�จะทำ�ใหเสยเปรยบ

จนเพร�ะกระแสปลกปนจ�กกลมทมแนวคดตอต�นรฐบ�ลและพรรคคอมมวนสตม�กอนหน�แลวอ�จ

ฉวยโอก�สนชคว�มไมน�เชอถอตอรฐบ�ล

รฐบ�ลเวยดน�มกำ�ลงเข�สคว�มท�ท�ยในก�รจดก�รปญห�ขอพพ�ทหมเก�ะหว�งซ�

และเจองซ� ทอ�จจะมคว�มรวมมอผ�นก�รรวมกลมอย�งอ�เซยนหรอกฎหม�ยระหว�งประเทศท

คอยเปดโอก�สใหอยบ�ง โดยท�งก�รจนไมยนยอมเจรจ�ระดบแบบพหภ�คหรออ�เซยน แตยนยอม

เจรจ�ในระดบทวภ�คระหว�งเวยดน�มกบจนเท�นน

เวยดน�มไดมกลไกเพอห�ท�งระงบปญห�ขอพพ�ทพนททะเลจนใต ผ�นกลไกเลข�ธก�ร

อ�เซยนคอน�ยเลเลองมงหเลข�ธก�รอ�เซยนคนปจจบนช�วเวยดน�ม ทไมไดม�จ�กก�รเลอกตงแต

ม�จ�กก�รคดสรรขนม�ดำ�รงตำ�แหนง ดงนนเลข�ธก�รอ�เซยนคนนยอมเปนตวแทนของท�งรฐบ�ล

เวยดน�มทถกกำ�หนดง�นหลกม�เพอใหห�ท�งระงบปญห�ทเกดขนในบรเวณทะเลจนใตใหได

ท�งด�นอำ�น�จของจนไมไดใชรปแบบของอำ�น�จท�งก�รทห�รเข�ม�กดดนประเทศทม

ปญห�แตจะใชลกษณะอำ�น�จท�งเศรษฐกจเพอเข�ม�กดดน เชน เมอปญห�ท�งทะเลจนใตถกนำ�ไป

พดในกรอบของอ�เซยน กอ�จทำ�ใหประเทศทไดรบก�รชวยเหลอท�งเศรษฐกจจ�กจน เชน กมพช�

ล�วหรอพม�ไมยนยอมทจะใหปญห�หยบขนม�พด

อาเซยนเสวนา | 79

อาเซยนเสวนา | 80

ประวตศาสตรการเมองวาดวยพลงนกศกษาในพมา

จาก 1938 ถง 1988 ลลตา หาญวงษ

อาณานคมในพมา พม�เปนอ�ณ�นคมขององกฤษม�ย�วน�นรวมแลว 122 ป ภ�ยหลงสงคร�มองกฤษ-พม�

(Anglo-BurmeseWars)3ครงครงท1ระหว�งค.ศ.1824-1826องกฤษยดไดพนทพม�ตอนล�งบ�ง

สวน ไดแก เขตตะน�วศร (Tenasserim)และเขตอ�ระกน (Arakan)หรอยะไข (Rakhine)ท�งตะวน

ตกของพม� ชยชนะขององกฤษภ�ยหลงสงคร�มครงท 2 ในป 1852-1853 ทำ�ใหร�ชสำ�นกพม�สญ

เสยพม�ตอนล�งสวนสดท�ย คอเมองท�อย�งย�งกง (Yangon) มะละแหมง (Moulmein) และอดต

ร�ชธ�นของพม�และหวเมองมอญสำ�คญอย�งหงส�วดหรอพะโค (Pegu)พะสม (Bassein) และตอง

อ (Toungoo)หรอกล�วโดยรวมคอพนทลมแมนำ�อระวดอนอดมสมบรณทงหมดใหกบองกฤษและใน

สงคร�มครงสดท�ย (ค.ศ.1885-1886) องกฤษส�ม�รถควบรวมดนแดนของพม�ตอนบนทงหมด รวม

ไปถงร�ชธ�นพม�แหงสดท�ยทมณฑะเลย(Mandalay)รวมทงดนแดนของชนกลมนอยอย�งฉ�น(ไท

ใหญ)กะฉนและฉน

ภาพท 1 : แผนทแสดงการผนวกพมาขององกฤษ

ทง 3 ครง

กอนทองกฤษจะยดพม�ตอนบนได

ตลอดครงหลงของครสตศตวรรษท19องกฤษ

ไดเรงพฒน�ใหพม�ตอนล�งในเขตพนทลม

เปนพนทเกษตรกรรมขน�ดใหญ มก�รบกเบก

พนทร�งทเคยเปนป�หญ�รกชฏใหเปนพนท

หลงจ�กทองกฤษผนวกรวมพม�สำ�เรจแลว

จงไดสถ�ปน�พม�เปนจงหวด (province) หนงของ

อนเดยจนถงค.ศ.1937ก�รแยกตวออกจ�กอนเดยเปน

จดกำ�เนดของบรตช เบอรม� (British Burma) พม�จง

มข�หลวงใหญทมอำ�น�จตดสนใจในกจก�รซงเกยว

กบพม�โดยตรง อย�งไรกด แมพม�จะเปนอ�ณ�นคม

ขององกฤษม�ย�วน�น แตระบอบอ�ณ�นคมองกฤษ

ใหคว�มสำ�คญกบก�รปกครองทสวนกล�งและก�ร

ควบคมทรพย�กรหลกอย�งข�ว (พม�ตอนล�ง) และ

ไมสก (พม�ตอนบน) ม�กกว�สงอน ผปกครองในทอง

ถนทงทเปนร�ชนกลอย�งเจ�ฟ�ฉ�น หรอผใหญบ�นท

เรยกว� “ตะจ” (thugyi) นนมสทธปกครองไพรฟ�/ลก

บ�นของตนไดอย�งเปนอสระและมอำ�น�จตดสนคด

คว�มของตนเอง ในขณะทองกฤษกำ�กบและควบคมอย

อย�งหลวม ๆ ทเปนเชนนเพร�ะรฐบ�ลอ�ณ�นคมไมม

งบประม�ณทจะบรห�รก�รปกครองสวนทองถนทงหมด

ทงจ�กก�รข�ดคว�มเข�ใจสงคมของชนพนเมองระดบ

ล�งและงบประม�ณทจำ�กดอกทงพนทของชนกลมนอย

ปลกข�ว (RiceFrontier)จนทำ�ใหพม�เปนผสงออกข�ว

ร�ยใหญทสดของโลกตงแตครสตศตวรรษท 20 เปนตน

ม�

อาเซยนเสวนา | 81

ในพม�ตอนบนสวนใหญเปนเทอกเข�สลบซบซอนซงเข�ถงไดลำ�บ�ก

จดเนนของก�รปกครองพม�ขององกฤษจงอยทพม�ตอนล�ง มก�รสถ�ปน�ย�งกงเปนเมอง

หลวงแหงใหมทดแทนร�ชธ�นของร�ชวงศคองบองทตงอยลกในเขตตอนในของประเทศ องกฤษพฒน�

พม�ตอนล�งแบบเสร หม�ยถงประช�กรทงจ�กพม�ตอนล�งเอง (ซงมไมม�ก) พม�ตอนบน หรอแมแต

ผอพยพจ�กอนเดยส�ม�รถเข�ไปจบจองพนทว�งในเขตดนดอนส�มเหลยมป�กแมนำ�อระวดเพอทำ�ก�ร

เกษตรไดอย�งอสระ พฒน�ก�รท�งก�รเกษตรในพม�เกดจ�กตล�ดเสรมไดเปนระบบสมปท�นผกข�ด

หรอก�รบงคบใหปลกพชเศรษฐกจต�มทรฐตองก�รในลกษณะฟ�รมขน�ดใหญ (plantation) เหมอน

อ�ณ�นคมในฟลปปนสและอนโดนเซย เหตทเปนเชนนนอกจ�กพม�ตอนล�งจะเตมไปดวยป�ดงทได

กล�วไปแลวยงอดมไปดวยโรคภยไขเจบเชนม�เลเรยและอหว�ตกโรคอกดวย

กำาเนดพลงนกศกษา อ�จกล�วไดว�ตงแตปล�ยครสตศตวรรษท19ถงตนครสตศตวรรษท20คว�มสมพนธระหว�ง

องกฤษกบคนพนเมองเปนแบบถอยทถอยอ�ศยซงสงผลใหคว�มตนตวท�งก�รเมองหรอกระบวนก�รเรยก

รองเอกร�ชยงไมเขมแขง พฒน�ก�รของลทธช�ตนยมและขบวนก�รนกศกษ�นนถอไดว�ช�ม�ก ก�รรบร

ท�งก�รเมองของคนหนมส�วเกดขนพรอม ๆ กบก�รขย�ยโอก�สท�งก�รศกษ�ต�มแบบตะวนตกทเข�ม�

ทดแทนโรงเรยนในวดแบบเดม แตก�รศกษ�แบบตะวนตกในปล�ยครสตศตวรรษท 20 ยงจำ�กดตวอยใน

ระดบประถมและมธยมศกษ� มเพยงบตรหล�นผทมฐ�นะและนกเรยนทนเท�นนทจะไดรบโอก�สศกษ�

ตอในระดบมห�วทย�ลยทงจ�กมห�วทย�ลยชนนำ�ในอนเดยและยโรป

คว�มตนตวแบบช�ตนยมเรมขนในป 1920 เมอนกศกษ�กลมหนงประทวงพระร�ชบญญต

จดตงมห�วทย�ลยย�งกง (กอนหน�นคอRangoonCollegeและUniversityCollegeต�มลำ�ดบ) โดย

ควบรวมกบวทย�ลยจดสน(JudsonCollege)อนเปนวทย�ลยของมชชนน�รแบบตสตวทย�ลยก�รแพทย

และวทย�ลยฝกหดครเข�ไวดวยกน ก�รรวมวทย�ลยทงสนสร�งคว�มไมพอใจใหกบนกศกษ� เพร�ะมอง

ว�พ.ร.บ.มห�วทย�ลยย�งกงไมเสมอภ�ค เปนก�รมงสร�งมห�วทย�ลยเพอชนชนนำ� (elite) แทนทจะ

เปนสถ�บนก�รศกษ�ทเปดโอก�สใหกบทกชนขนและทกเชอช�ตอย�งเท�เทยมกน คว�มไมพอใจของ

นกศกษ�แสดงออกผ�นก�รนดหยดเรยนใหญครงแรกทรจกกนในชอ Rangoon (Yangon) University

Strikeในป1920

Rangoon College, ตนทศวรรษ 1900s

แมจะมเสยงทกทวงแตมห�วทย�ลย

ย�งกงกกอตงไดสำ�เรจ ในตนทศวรรษ 1930

มห�วทย�ลยย�งกงมจำ�นวนนกศกษ�ร�ว1,000

คน มห�วทย�ลยย�งกงกล�ยเปนมห�วทย�ลย

ทดทสดแหงหนงในเอเชยพฒน�ก�รในท�งก�ร

ศกษ�ไดเข�ม�มสวนสำ�คญทเปดโลกทศนให

แกนกศกษ�ทเรมไดรบแนวคดแบบตะวนตก

เชน ม�รกซสต เลนนลสต เฟเบยนโซไซต ฯลฯ

แลว ขบวนก�รนกศกษ�ทถอเปนจดเดนของ

ประวตศ�สตรยคอ�ณ�นคมของพม�ถอกำ�เนด

ขนพรอมๆกบก�รกอตงสโมสรนกศกษ�แหง

อาเซยนเสวนา | 82

มห�วทย�ลยย�งกง(StudentUnion)ซงยงทำ�ใหนกศกษ�มคว�มเข�ใจและผกพนกบอดมก�รณท�งก�ร

เมองต�ง ๆ (โดยเฉพ�ะฝ�ยซ�ย) เพมขนจนนกศกษ� (รวมทงพระสงฆ) กล�ยเปนเส�หลกเส�หนงของ

ขบวนก�รช�ตนยมพม�ในเวล�ตอม�

ในชวง ค.ศ.1935-1936 หมอง น (Maung Nu) เข�รบตำ�แหนงประธ�นสโมสรนกศกษ�แหง

มห�วทย�ลยย�งกง เข�และนกศกษ�อน ๆ ในสโมสรนกศกษ�ฯ มสวนสำ�คญผลกดนใหเกดสโมสร

นกศกษ�ระดบช�ตทเรยกว� All Burma Students Union (ABSU) โดยม หมองอองซ�น (Maung

Aung San) เปนเลข�ธก�รใหญ จ�กก�รเคลอนไหวครงนประกอบกบบทคว�มเสยดสคณะผบรห�ร

มห�วทย�ลยย�งกงสงผลใหนกศกษ�สองคนนถกไลออกจ�กมห�วทย�ลย

หมองอองซานและผนำานกศกษา ABSU, 1936

ภ�ยหลงจ�กทหมองนและหมองอองซ�นถกจบ เหล�นกศกษ�จงนดรวมตวกนเพอประทวง

มห�วทย�ลยย�งกงและล�มไปถงก�รตอต�นระบอบอ�ณ�นคม โดยแกนนำ�ก�รนดหยดเรยนประทวง

ครงท2ในป1936นคอจอเญง(KyawNyein)เหตก�รณในครงนนมไดกระจกตวในพนทมห�วทย�ลย

ย�งกงเหมอนก�รประทวงครงแรกเมอ6ปกอนแตกระจ�ยไปในพนทส�ธ�รณะนอกมห�วทย�ลยรวม

ถงในต�งจงหวดดวย

คว�มสำ�เรจของขบวนก�รช�ตนยมของนกศกษ�พม�ในชวงนเกดจ�กก�รผสมผส�น

ระหว�งลทธหรออดมก�รณก�รเมองจ�กตะวนตกกบคว�มพย�ย�มฟนฟคว�มเปนพม�ทมพระพทธ

ศ�สน�และวฒนธรรมพม�เปนแกนกล�งเพอกระตนใหผคนสวนใหญในสงคมมใชเฉพ�ะพระสงฆ

หรอผทมก�รศกษ�มคว�มรสกรวมกบก�รตอต�นระบอบอ�ณ�นคมในขณะนน เหนไดจ�กสม�คม

ช�ตนยมยคแรกในพม�อย�งYMBA(YoungMen’sBuddhistAssociations)มจดประสงคหลกเพอ

ฟนฟศ�สน�พทธทถกมองว�เสอมโทรมลงเพร�ะระบอบอ�ณ�นคม

อาเซยนเสวนา | 83

จอเญง (Kyaw Nyein) ผนำานกศกษาประทวงในป 1936

เมอขบวนก�รช�ตนยมของนกศกษ�พม�

เรมเขมแขงขน กจกรรมท�งก�รเมองของนกศกษ�

หลอมรวมเปนเนอเดยวกบขบวนก�รช�ตนยมระดบ

ประเทศ ผนำ�นกศกษ�ทงนและอองซ�นก�วเข�ไป

เปนผนำ�หรอ “think tank” ของขบวนก�รช�ตนยม

ขน�ดใหญทเรยกว�“สม�คมเร�ช�วพม�”หรอ“โดะ

บะหม� อะซอะโยน” (Dobama Asiayone) และได

นำ�นกยงซงเปนสตวประจำ�ร�ชวงศพม�เข�ม�เปน

สญลกษณของสม�คมฯ ในขณะทแนวคดหลกของ

สม�ชกโดะบะหม�ไดรบอทธพลจ�กลทธสงคมนยม

แบบเลนน(Leninism)ในรสเซย

ภาพการถอธงสญลกษณ

และสญลกษณของสมาคม เราชาวพมา

ในชวงปล�ยทศวรรษท 1930 เกด

สงคร�มโลกครงทสองขนต�มม�ดวยสงคร�ม

มห�เอเชยบรพ� นกช�ตนยมพม�เข�ไปใหก�ร

ชวยเหลอกองทพญปนรบกบฝ�ยสมพนธมตร

อองซ�นและพวกอก 29 คนเข�รบก�รฝกฝน

ท�งก�รทห�รจ�กกองทพญปนทเก�ะไหหลำ�

(Hainan) เปนทรจกในกลม “มตรสห�ยส�มสบ”

(ThirtyComrades) และไดจดตงกองกำ�ลงปลด

ปลอยพม� (BIA – Burma Independence

Army) ขนในป 1940 กอนทจะพฒน�ไปเปนก

องกำ�ลงแหงช�ตพม� (BNA – Burma Nation-

al Army) ในอกหนงปตอม�โดยมอองซ�นเปน

แมทพใหญ

ก�รเข�รวมกบญปนครงนเกดขนจ�กคว�มหวง

ว�ญปนจะมอบเอกร�ชใหกบพม�อย�งเรวทสด

แตเวล�ผ�นไปไมน�นพวกเข�เลงเหนว�ทห�ร

ญปนเหยมโหดและไมมทท�จะมอบเอกร�ชให

อย�งทหวงไวอองซ�นจงหนไปห�องกฤษอกครง

เรมตตวออกห�งจ�กญปนและจดตงขบวนก�ร

ปฏกรย�เพอตอต�นญปนในน�ม AFPFL (An-

ti-FascistPeople’sFreedomLeague)แทน

อาเซยนเสวนา | 84

กลม 30 สหาย (Thirty Comrades), 1941

เมอฟาเปลยนส : ขบวนการนกศกษาหลงยคอาณานคม พม�ไดรบเอกร�ชจ�กองกฤษเมอวนท4มกร�คมค.ศ.1948แตกอนหน�นนเพยง5เดอน

เศษอองซ�นและรฐมนตรอก6คนในรฐบ�ลถกลอบสงห�รอนจงขนเปนน�ยกรฐมนตรแตรฐบ�ลหลง

เอกร�ชตองประสบกบปญห�หล�ยประก�รทงคว�มขดแยงภ�ยในรฐบ�ล กบกองทพ และกบชนกลม

นอย แนนอนว�รฐบ�ลของอนข�ดเสถยรภ�พอย�งรนแรงซงทำ�ใหก�รเตบโตของพม�ยคหลงเอกร�ช

แทบจะหยดนงร�วอยในภ�วะสญญ�ก�ศ ดงนนในป 1958 อนจงไดเชญน�ยพลเนวน (Ne Win) ผ

บญช�ก�รกองทพในเวล�นนใหเข�ม�รบชวงบรห�รประเทศตอจ�กตนชวคร�วตลอด2ปในตำ�แหนง

ของเนวนสถ�นก�รณก�รเมองทตงเครยดในพม�สงบลงบ�งสวนแตอย�งไรกดภ�ยหลงก�รเลอกตง

ทวไปในป1960อนกลบเข�ม�บรห�รประเทศอกครงแตกถกเนวนทำ�ปฏวตรฐประห�รในอก2ปตอม�

(ค.ศ.1962

อนเนวน

อาเซยนเสวนา | 85

และแลวความเกบกดกเคลอนไหว ในชวงแรกของรฐบ�ลรกษ�ก�รของเนวนเศรษฐกจโดยรวมของพม�ทยงอยในกระบวนก�ร

ฟนฟจ�กพษสงคร�มโลกครงท2พม�เปนประเทศ“ด�วรง”ทกำ�ลงไปไดสวยและมเศรษฐกจทพฒน�

ในระดบน�พอใจ จ�กคำ�บอกเล�ของช�วพม�หล�ยคน ผบรรย�ยจบคว�มไดว�ยคของเนวนเปนยคท

ชนชนกล�งในเมอง “มคว�มสข” เพร�ะยงมกจกรรมบนเทง เวทลล�ศ และก�รเสพยวฒนธรรมตะวน

ตกกนอย�งคกคก แตในเวล�ตอม�หลงรฐประห�รสภ�พก�รณท�งก�รเมองและเศรษฐกจเปลยนไป

แบบหน�มอเปนหลงมอ

รฐบ�ลเนวนดำ�เนนนโยบ�ยปดประเทศ (คอห�มมใหมก�รนำ�เข�และสงออก) และพฒน�

ประเทศไปส“วถพม�สระบอบสงคมนยม”(BurmeseWaytoSocialism)ภ�ยใตBSPP(BurmaSo-

cialist Programme Party) อนเปนระบอบผสมผส�นระหว�งลทธสงคมนยม ช�ตนยม และเผดจก�ร

นยม หรอเรยกอกอย�งคอ “ระบอบเนวน” มก�รปดกนเสรภ�พของนกวช�ก�รและสอ ช�วต�งช�ตท

เคยอ�ศยในพม�ทงทเปนช�วจน อนเดย และช�วตะวนตกคอย ๆ ถกผลกขบออกจ�กประเทศ และ

พม�กล�ยเปนหนงในประเทศทย�กจนทสดในโลกในเวล�ตอม�

แนนอนว�ก�รรฐประห�รของเนวนสร�งคว�มขนเคองใหกบนกศกษ�จนนำ�ไปสก�ร

ประทวงรฐบ�ลเนวนครงใหญในป 1962 เพร�ะนกศกษ�มองว�รฐบ�ลทห�รเข�ไปแทรกแซงกจก�ร

ภ�ยในมห�วทย�ลยและกว�ดล�งปร�บปร�มนกศกษ�ทเปนปฏปกษตอรฐบ�ล คว�มไมพอใจของ

นกศกษ�นำ�ไปสก�รเดนขบวนประทวง ก�รนดหยดเรยน และก�รจล�จลหล�ยครงตลอดป 1962 จน

ทำ�ใหรฐบ�ลตอบโตนกศกษ�ขนเดดข�ดโดยก�รระเบดอ�ค�รสโมสรนกศกษ�ในมห�วทย�ลยย�งกง

อนเคยเปนศนยรวมนกศกษ�หวก�วหน�ทตอต�นระบอบอ�ณ�นคมขององกฤษและเปนแหลงบม

เพ�ะ“วรบรษ”อย�งอองซ�นแตก�รทำ�ล�ยสญลกษณโดยก�รกำ�จดสโมสรนกศกษ�ในครงนนกไมได

ทำ�ใหกระบวนก�รนกศกษ�นนออนแอลงเลย แตกลบยงทำ�ใหนกศกษ�คบแคนใจม�กขนและยงทำ�ให

ขบวนก�รนกศกษ�เขมแขงม�กขนต�มลำ�ดบ

อาคารสโมสรนกศกษาแหงมหาวทยาลยยางกง

อาเซยนเสวนา | 86

อกเหตก�รณหนงทสร�งคว�มขมขนใหกบนกศกษ�พม�และยงเพมคว�มขดแยงระหว�ง

รฐบ�ลกบนกศกษ�เกดขนในป1974เมออถน(UThant,ค.ศ.1909-1974)อดตเลข�ธก�รของ

องคก�รสหประช�ช�ตทดำ�รงตำ�แหนงย�วน�นทสดและเปนคนเอเชยคนแรกทไดรบเกยรตใหดำ�รง

ตำ�แหนงนเสยชวตลงในนครนวยอรคกอนทอถนจะย�ยไปประจำ�ณองคก�รสหประช�ช�ตเข�เปนท

รจกในฐ�นะทปรกษ�คใจของอนจงถอเปน“ศตรท�งก�รเมอง”คนสำ�คญอกคนหนงของเนวน

เมออถนเสยชวตลงดวยโรคมะเรงปอดศพของเข�ถกนำ�กลบไปยงพม�เพอประกอบพธท�งศ�สน�แต

รฐบ�ลเนวนยนยนไมจดพธศพของอถนเปนรฐพธสร�งคว�มสบสนและคบแคนใหกบส�ธ�รณชนท

ไปรอรบศพของอถนทสน�มบนมนกะล�ดงเพร�ะนกศกษ�มองว�อถนคอวรบรษและเปนสญลกษณ

ของสนตภ�พของโลกอถนไดทำ�หน�ทสำ�คญในองคก�รระหว�งประเทศทงยงลดคว�มขดแยงระดบ

ประเทศขนเชนคว�มขดแยงระหว�งช�ตอ�หรบกบอสร�เอลและเหตก�รณวกฤตก�รณควบ�ทเข�ม

สวนสำ�คญในก�รเจรจ�ประนประนอมคว�มระหว�งสหรฐอเมรก�กบสหภ�พโซเวยต

จ�กสน�มบนมนกะล�ดงรฐบ�ลรบนำ�ศพของอถนไปตงไวใหประช�ชนเข�เค�รพทสน�ม

กฬ�ไจกกะสนหลงจ�กนนไมน�นรฐบ�ลกประก�ศว�จะนำ�ศพอถนไปฝงไวทสส�นจ�นดอช�นเมอง

ย�งกงนกศกษ�ไมพอใจกบก�รกระทำ�นของรฐบ�ลเปนอย�งม�กเพร�ะนอกจ�กรฐบ�ลจะปฏเสธไม

จดรฐพธใหสมเกยรตแกอถนแลวยงจะรบเรงนำ�ศพไปฝงในสส�นธรรมด�ๆจงเกดเหตชลมนแยงโลง

ศพอถนขนนกศกษ�นำ�ศพอถนไปตงไวในมห�วทย�ลยย�งกงอย6วนกอนทรฐบ�ลจะประก�ศกฎ

อยก�รศกและสงใหปร�บปร�มนกศกษ�อย�งเดดข�ดจนเปนเหตใหมนกศกษ�และประช�ชนเสยชวต

ร�ว100คนเรยกเหตก�รณในครงนนว�“ก�รจล�จลอถน”(UThantFuneralCrisis)

อ ถน (U Thant)

ขอพพ�ทเลก ๆ ทเกดขนจ�กก�รทะเล�ะวว�ทกน

ระหว�งนกศกษ�กบนกเรยนอกกลมหนงในร�นนำ�

ช� เมอผกอเหตทงหมดถกจบกมตว เย�วชนคน

หนงทมบด�เปนสม�ชกของBSPPกลบไดรบปลอย

ตวโดยทไมไดรบก�รแจงขอห�ใด ๆ นกศกษ�จ�ก

Rangoon Institute of Technology กลมนนจงไป

ประทวงหน�สถ�นตำ�รวจ

ก�รประทวงบ�นปล�ยเปนก�รประทวง

รฐบ�ลของเนวนและก�รบรห�รง�นท�งเศรษฐกจ

ทผดพล�ดของรฐบ�ล นกศกษ�มงโจมตนโยบ�ย

ลดค�เงน (demonetization) 2 ครงในระหว�งป

1985ถง1987โดยเฉพ�ะอย�งยงก�รลดค�เงนครง

สดท�ย ซงเปนก�รประก�ศยกเลกธนบตรร�ค� 25,

35 และ 75 จ�ตโดยไมมก�รแจงเตอนและไมมก�ร

ชดเชยใดๆทำ�ใหเงนในระบบเศรษฐกจร�ว75เปอร

เซนห�ยไปทนท

หลงจ�กก�รจล�จลอถนกไมมเหตก�รณ

ใดทจะบนทอนรฐบ�ลเนวนไดอก จนกระทงตนป

1987 ช�วพม�เรมรสกว�ชวตตนไดรบผลกระทบ

จ�กนโยบ�ยเศรษฐกจของเนวนอย�งหลกเลยงไมได

เหตก�รณคว�มรนแรงครงแรกประทขนจ�ก

อาเซยนเสวนา | 87

การประทวงระหวางมนาคม-กนยายน 1988 ดวยปญห�ท�งเศรษฐกจและสภ�พก�รเมองทบอบชำ�สดขดจ�กระบอบเนวน จงไมน�แปลก

ใจว�ก�รประทวงรฐบ�ลทเรมตงแตเดอนมน�คม ค.ศ.1988 จะเตมเปยมไปดวยพลงทงจ�กนกศกษ�

พระสงฆและประช�ชนทวไปภ�ยใตก�รนำ�ของผนำ�นกศกษ�คนสำ�คญอย�งมนโกน�ย(MinKoNaing)

มนโกนาย

แตก�รประทวงทกครงกถกรฐบ�ลปร�บ

ปร�มอย�งรนแรง ในเหตก�รณครงหนงททะเลส�บ

อนย� (Inya Lake) ใกลกบมห�วทย�ลยย�งกง

ตำ�รวจไดไลล�นกศกษ�ทประทวงอยบรเวณถนน

ม�จนถงสะพ�นข�ว (ภ�ยในสวนส�ธ�รณะรอบ

ทะเลส�บอนย�) นกศกษ�กลมแรกถกยง ทเหลอก

ระโดดลงทะเลส�บ บ�งสวนถกตำ�รวจยงและอก

บ�งสวนจมนำ�เสยชวต

สะพานขาว

ผลกระทบของก�รปฏบตก�รปร�บ

ปร�มระหว�งเดอนมน�คม-ตนสงห�คมทำ�ให

รฐบ�ลไมส�ม�รถควบคมสถ�นก�รณได น�ยพล

เนวนจงประก�ศล�ออกจ�กทกตำ�แหนงรวมทง

น�ยกรฐมนตรและผบญช�ก�รทห�รสงสด และ

รฐบ�ลยงสงปดมห�วทย�ลยทวประเทศ น�ยพล

เสงลวน (Sein Lwin) ทไดรบฉ�ย�ว� “เพชรฆ�ต

แหงย�งกง” ผนำ�กองทพปร�บปร�มนกศกษ�และ

สงห�รนกศกษ�ตงแตป 1962 ขนม�เปนน�ยก

รฐมนตรแทนน�ยพลเนวน ก�รเข�ดำ�รงตำ�แหนง

ของเสงลวนยงทำ�ใหคว�มตงเครยดระหว�ง

รฐบ�ลกบนกศกษ�เพมขนต�มลำ�ดบจนนำ�ไปส

คว�มรนแรงครงสำ�คญทสดในเดอนกรกฎ�คมถง

ตนเดอนสงห�คมจนนำ�ไปสก�รนดชมนมประทวง

ครงใหญทสดในวนท8เดอน8(สงห�คม)ป1988

ในทสด เหตก�รณคว�มรนแรงตลอดป 1987-

1988เปนทรจกกนในเหตก�รณ8888หรอ“ชตเล

โลง”(เลขแปดสตว)ในพม�

อาเซยนเสวนา | 88

เหตการณ 8-8-88 เหตก�รณ8888ถอว�เปนเหตก�รณคว�มรนแรงหล�ยเหตก�รณรวมกนมไมใชเหตก�รณ

ทเกดขนและจบลงภ�ยในวนเดยวอย�งทเข�ใจกน คว�มรนแรงของสถ�นก�รณเกดขนในชวงเดอน

มน�คมเรอยม�จนถงเดอนสงห�คม เมอนกศกษ�นดเดนขบวนขน�ดใหญภ�ยในกรงย�งกงในวนท 8

สงห�คม ในทสดน�ยพลเสงลวนไดสงก�รปร�บปร�มผชมนมประทวงโดยเฉพ�ะอย�งยงแกนนำ�ทเปน

นกศกษ�อย�งโหดเหยม นอกจ�กเหตก�รณทสะพ�นข�วแลว คว�มเหยมโหดของรฐบ�ลเสงลวนยง

แสดงออกผ�นก�รบกเข�ไปยงนกศกษ�และแพทย-พย�บ�ลทขดขว�งทห�รและตำ�รวจถงโรงพย�บ�ล

กล�งกรงย�งกง สวนจำ�นวนผเสยชวตทงหมดจ�กคว�มรนแรงทยดเยอหล�ยเดอน กลมนกศกษ�ได

ประเมนว�มผเสยชวตในเหตก�รณนประม�ณ 1,000 คน แตท�งรฐบ�ลไดออกประเมนว�มผเสยชวต

เพยง200-300คน

ภาพเหตการณการปราบปรามนกศกษาในเหตการณ 8-8-88

ดวยคว�มกดดน น�ยพลเสงลวนอยในอำ�น�จไดเพยง 17 วน กตดสนใจล�ออกจ�กเพร�ะ

ควบคมสถ�นก�รณไมไดกองทพไดนำ�เอ�พลเรอนคอดร.หมองหมองทอดตเคยเปนคนร�งรฐธรรมนญให

น�ยพลเนวนม�เปนน�ยกรฐมนตร แตสดท�ยกถกน�ยพลซอหมองทำ�รฐประห�รและเรงฟนฟภ�พลกษณ

ทดของรฐบ�ลและกองทพโดยก�รว�งแผนจดก�รเลอกตงขน (เปนครงแรกหลงพม�อยภ�ยใตระบอบเนวน

ม�26ป)

ดร.หมอง หมอง (Dr Maung Maung) นายพลซอหมอง (Gen. Saw Maung)

อาเซยนเสวนา | 89

ก�รเลอกตงทวไปของพม�ในปค.ศ.1990 เกดขนเพร�ะว�เปนนโยบ�ยของรฐบ�ลแตกอน

ทจะเกดก�รเลอกตง รฐบ�ลไดประเมนสถ�นก�รณแลวว�พรรคฝ�ยค�นและพรรคก�รเมองอน ๆ ใน

พม�ท เชนพรรคสนนบ�ตเพอประช�ธปไตย(NationalLeagueforDemocracyหรอNLD)ภ�ยใต

ผนำ�คนใหมอย�งอองซ�นซจเพงจะกอตงขนใหมจงยงไมมคว�มเขมแขง แตรฐบ�ลประเมนคะแนน

เสยงของพรรค NLD ผด เพร�ะประช�ชนทหวกระห�ยเสรภ�พต�งมองว�อองซ�นซจซงเปนบตรส�ว

ของน�ยพลอองซ�นเปนสญลกษณของประช�ธปไตยและคว�มเปนช�ตทรงเรองของพม� ผลก�ร

เลอกตงทวไปในกล�งป 1990 เปนบทพสจนทชดเจนสำ�หรบรฐบ�ลว�ประช�ชนเทคะแนนนยมไปให

NLDแบบถลมทล�ยโดยNLDและพรรคเลกอนๆไดคะแนนเสยงม�กกว�ฝ�ยรฐบ�ลคดเปนรอยละ

80และมผมสทธเลอกตงเข�ม�ในคห�เพอเลอกตงคดเปนรอยละถง72.6แตฝ�ยรฐบ�ลไมยอมรบผล

ประก�ศในก�รเลอกตงครงนจงไดประก�ศใหก�รเลอกตงครงนเปนโมฆะและไดควบคมตวอองซ�นซจ

ไวในบ�นพกของตวเองนบตงแตนน(ไดรบก�รปลอยตวแบบถ�วรในปล�ยป2010)

สงคมพมาไดรบอะไรจากขบวนการนกศกษาพลงนกศกษาของพมาเปนมรดกทตกทอดมาตงแตสมยอาณานคม

พลงและแนวคดของนกศกษ�พม�เกดขนจ�กระบบก�รศกษ�แบบอ�ณ�นคมทถอว�ด

ทสดแหงหนงในเอเชย แตอย�งไรกดคว�มสำ�เรจของขบวนก�รนกศกษ�ในพม�มไดเกดจ�กนกศกษ�

เพยงกลมเดยว ห�กเปนคว�มรวมมอกนระหว�งนกศกษ� พระสงฆและประช�ชนทกภ�คสวน ภ�วะ

ผนำ�ของนกศกษ�และอดมก�รณทชดเจนทำ�ใหขอเรยกรองของนกศกษ�เข�ถงคนหมม�กในสงคมได

ง�ยและทำ�ใหนกศกษ�เปนกลมคนทส�ม�รถปลกเร�อดมก�รณคว�มรกช�ตและก�รตอต�นรฐบ�ล

เผดจก�รไดเปนอย�งด

การปรากฏตวตอสาธารณชนครงแรกของอองซานซจ

นอกจ�กนกศกษ�และพระสงฆแลวยง

มปญญ�ชนอกกลมหนงทมสวนสำ�คญในก�รกระ

ตนสำ�นกท�งก�รเมองของคนพม� ยกตวอย�งเชน

น�ยพลอองซ�น และ อน หรอแมแตกว-นกเขยน

คนสำ�คญอย�งตะขนโกดอม�ย (Thakin Kodaw

Hmaing) นกเขยนฝ�ยซ�ยน�มอโฆษอย�งเตง

เพมยน (TheinPeMyint) และนกหนงสอพมพคน

สำ�คญอย�งจะเนจออชตหมอง (Journal Kyaw U

Chit Maung) ลดอหละ (Ludu U Hla) และลดด

ออะม�(LuduDawAhmar)ทคอยเปนแรงบนด�ล

ใจและประก�ยไฟใหกบคนหนมส�วพม�ม�ตลอด

ครสตศตวรรษท20

อาเซยนเสวนา | 90

แตอย�งไรกดขบวนก�รนกศกษ�พม�ไมไดสร�งผลกระทบตอรฐบ�ลทห�รพม�ม�กนก

เหตก�รณคว�มรนแรงทเกดจ�กคว�มไมพอใจของคนในระดบล�ง-กล�งสร�งแรงกระเพอมใหกบ

กองทพนอยม�กคว�มเปลยนแปลงทเกดขนในพม�นบตงแตมแผนปฏรปสประช�ธปไตยทเดนชดม�ก

ขนตงแตป 2010 เปนคว�มเคลอนไหวทม�จ�กภ�ยในกองทพและนกธรกจทมสวนแบงผลประโยชน

จ�กกองทพ (หรอทเรยกว� “โครน”) เองทงสน ก�รเปลยนแปลงนซบซอนและไมมผใดส�ม�รถใหคำ�

ตอบทแนชดไดว� “พม�เปลยนเพร�ะเหตใด” หล�ยคนใชก�รค�ดคะเนและก�รวเคร�ะหจ�กหลก

ฐ�นทมอยซงมขอสรปออกม�คล�ยคลงกนว�รฐบ�ลพม�อ�จเกรงกลวภยคกค�มจ�กจนทเข�ม�

ครอบงำ�เศรษฐกจขน�ดใหญของพม�ไว จงตองห� “แนวรวม” เพอค�นอำ�น�จของจนดงกล�ว หรอ

อ�จเปนเพร�ะผลกระทบทเกดจ�กก�รปฏวตประช�ชนในหล�ยประเทศในตะวนออกกล�งทรวมเรยก

ว�ขบวนก�ร “Arab Spring” ซงจบลงดวยคว�มพ�ยแพของผนำ�เผดจก�ร แตถงกระนนขบวนก�ร

นกศกษ�กยงเปนหวแรงหลก เปนสญลกษณ และทสำ�คญทสดคอเปนแรงบนด�ลใจใหกบนกศกษ�

ปญญ�ชน และภ�คประช�สงคมในพม� กระบวนก�รและคว�มเคลอนไหวทงหมดนเปนสวนสำ�คญ

ของก�รเรยกรองประช�ธปไตยและคว�มเท�เทยมในสงคมก�รเมองพม�ม�จวบจนปจจบน

อาเซยนเสวนา | 91

อาเซยนเสวนา | 92

‹ÁËã§ÂÕªàÂÑÅÒ·ÔÇÒËÁ ÒÉ¡ÖȹÂÕ«àÒ͹ÙÈ00205 ‹ÁËã§ÂÕªà´ÑÇ˧Ѩ §Í×ÁàÍÀàÓÍ ¾·àØÊźӵ ÇŒ¡áÂnj˹¹¶ 932

9723 9835 0 ÃÒÊ÷â 6-5953 4935 0 ·¾ÑÈ÷âE-mail: cascmu@cmu.ac.th