GAZİ ÜNİVERSİTESİ

MÜHENDİSLİK MİMARLIK FAKÜLTESİ

ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ

STAJ RAPORU

ASELSAN ELEKTRİK SANAYİ A.Ş.

HAZIRLAYAN

SERHAN ÇAĞRI ALTINOK

F 98112037

ANKARA-2001

1

ASELSAN A.Ş. (ASELSAN ELEKTRONİK SANAYİ ANONİM ŞİRKETİ)

1.ASELSAN HAKKINDA GENEL BİLGİ

ASELSAN, Kıbrıs Barış Harekatında sıkıntısı çekilen taktik saha haberleşme sistemlerine bir çözüm getirmek, telsiz cihazları üretmek için kurulmuştur. Bugün haberleşme cihazlarından, elektronik harp sistemlerine, radarlardan alçak irtifa hava savunma sistemlerine, gece görüş cihazlarından güdüm sistemlerine kadar geniş bir yelpaze içinde ürettiği 99 sistemin 81'i kendi mühendislerinin özgün tasarımı olan, büyük, yurtiçinde ve yurtdışında saygın bir elektronik sanayii kuruluşudur.

ASELSAN başlangıçtan beri üretimini askeri, sivil ürünler alanında yapmayı ve ihracat olanaklarını araştırmayı hedeflemiştir. Bu hedef doğrultusunda da bugüne kadar kümülatif olarak askeri satışlar; sivil satışlar ve yurtdışı satışların toplamı kadar

Kuruluş tarihi : 1975Ödenmiş Sermayesi : 4.900.500.000.000 TLKayıtlı Sermayesi : 11.000.000.000.000 TLÇalışan sayısı : 2882 Genel Müdür : Necip Kemal BERKMANGenel Müdür   Yardımcıları :

Ayhan Gerçeker (Haberleşme Cihazları Grubu ) Mahmut Karadeniz (Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu) Cengiz Ergeneman (Mikroelektronik, Güdüm ve Elektro-Optik Grubu)Mehmet Kamiloğlu (Mali İşler)

Firmanın tam adı ve Adresi:

ASELSAN A.Ş.(ASELSAN Elektronik Sanayi ve Ticaret A.Ş.)Macunköy:Mehmet Akif Ersoy Mahallesi 16. Cad. No:16 Macunköy - Yenimahalle - ANKARA

**Akyurt:PK.30 06011 Etiler / ANKARA

Telefon : (312) 385 19 00Faks : (312) 354 13 02,  (312) 354 52 05E-Posta : webmaster@venus.aselsan.com.trInternet : http://www.aselsan.com.tr

2

olmuştur.ASELSAN’ın yıllık satışları her yıl artarak 1999 yılı sonunda 200 milyon dolar düzeyine ulaşmıştır.

ASELSAN Ankara’da Macunköy ve Akyurt’ta yerleşik iki ayrı tesiste üretim mühendislik, pazarlama ve satış faaliyetlerini sürdürmektedir.Macunköy tesisleri 75.000 metrekaresi kapalı olmak üzere 131.190 metrekarelik bir alanda, Akyurt tesisleride 36.000 metrekaresi kapalı olmak üzere 240.000 metrekarelik bir alan içine kurulmuştur. Mevcut bu iki ana üniteye ek olarak, kendi bölgelerinde pazarlama, sistem kurma ve bakım-onarım hizmetleri vermek üzere İstanbul ve İzmir’de Bölge Müdürlükleri kurulmuştur.Bu illerin dışında kalan bütün büyük illerde de satış bayilikleri mevcuttur.

Askeri sistemlerde elektroniğin giderek daha ağırlıklı yer alması, lazerden kızılötesi görüntüleme sistemlerine, elektronik harp ve istihbarat sistemlerinden dost düşman ayırma sistemlerine kadar hemen tüm askeri sistemlerde bu elektroniğin kullanılması ASELSAN’ın stratejik olarak çok önemli yeni sahalara açılmasına neden olmuştur.

Faaliyet alanını ihtiyaçlar paralelinde ve bilinçli bir şekilde genişleten ASELSAN; kendisini Türk Silahlı Kuvvetleri için stratejik olan ve milli olması gereken elektronik ve elektro-optik teçhizatın imalatı konusunda sorumlu olarak görmektedir. ASELSAN’ın ürettiği teçhizat ile Silahlı Kuvvetlerimiz bugün en ileri teknolojik cihazları, ABD ve Avrupa ülkeleri ile aynı zamanda kullanıma almaktadır.

1.1 Aselsan Tarihçesi

ASELSAN, 6762 sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun esaslarına göre 1975 yılında 10 milyon TL (625.000 ABD $ ) sermaye ile Kara Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı öncülüğünde vakıf kuruluşu bir anonim şirket olarak kurulmuştur.1976 Ocak ayında, Sn. Hacim KAMOY'un Genel Müdür olarak atanmasını takiben yatırım çalışmalarını kısa sürede tamamlamış ve 1979 yılı başlarında Ankara Macunköy tesislerinde üretim faaliyetine geçmiştir. ASELSAN kuruluş yıllarından bu yana ileri teknolojiye dayalı olarak, programlı bir şekilde müşteri ve ürün yelpazesini genişletmiş olup, bugün modern elektronik cihaz ve sistemler geliştiren, üreten, tesis eden, pazarlayan ve satış sonrası hizmetlerini yürüten entegre bir elektonik sanayii kuruluşu haline gelmiştir.

ASELSAN, farklı yatırım ve üretim yapısı gerektiren proje konularına bağlı olarak Haberleşme Cihazları Grup Başkanlığı (HC), Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grup Başkanlığı (MST), Mikroelektronik, Güdüm ve Elektro-Optik Grup Başkanlığı (MGEO) olmak üzere üç ayrı grup başkanlığı bünyesinde örgütlenmiştir. Ankara'da Macunköy ve Akyurt'ta yerleşik iki ayrı tesiste üretim ve mühendislik faaliyetlerini sürdürmekte olan ASELSAN'ın Genel Müdürlük teşkilatı Ankara Macunköy'de bulunmaktadır. ASELSAN, İstanbul, İzmir Bölge Müdürlükleri ve yurt çapına yayılmış olan satış bayilikleri ile satış sonrası hizmetlerini de başarıyla yürütmektedir. Çeşitli ülkelerde temsilcilikleri bulunan ASELSAN, ilk yurtdışı şirketi olan ASELSAN-BAKÜ şirketini, 1998 yılında Azerbaycan'da kurarak faaliyete geçirmiştir.

Macunköy tesislerinde faaliyetlerini sürdüren, Haberleşme Cihazları Grubunun ana faaliyet alanı askeri ve profesyonel haberleşme sistemleri, Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubunun ana faaliyet alanı ise radar, elektronik harp ve komuta kontrol

3

sistemleridir. Geniş makina-teçhizat parkı ve üstün teknolojik yapıya sahip Macunköy tesislerinde "AR-GE bölümleri", "Elektronik Üretim Bölümleri" ile "Baskı Devre Üretim", "Mekanik Üretim" ve "Kalıp Üretimi" bölümleri bulunmaktadır. Elektronik üretim ünitelerinde askeri standartta ve ağır çevre koşullarını içeren üretim yöntemleri kullanılmakta ve çağdaş teknolojik gelişmeler yakından izlenmektedir. Üretim hatlarında; çok katlı ve esnek baskı devreler yüzey monte teknolojisi, bilgisayar destekli tasarım-üretim teknolojileri başarıyla kullanılmaktadır.

Akyurt tesislerimizde faaliyetlerini sürdüren Mikroelektronik, Güdüm ve Elektro-Optik Grubu ise hibrid mikroelektronik devreler, gece görüş cihazları, lazer işaretleyici ve ataletsel seyrüsefer cihazları ana başlıkları altında, otomasyona dayalı en modern üretim araçlarıyla donatılmış olarak, 2000'li yılların en kritik teknolojileri arasında yer alan mikroelektronik teknolojili üretim ile elektro-optik alanında üretim gerçekleştirilmektedir. Bütün gruplarda bilgisayar destekli tasarım (CAD), mühendislik (CAE) ve üretim (CAM) teknolojileri askeri standartlar ve ISO-9001'e uygun olarak başarıyla uygulanmaktadır.

1.2 Aselsan’ın Ortakları

ORTAKLAR Sermaye Oranı(%)

Toplam Sermaye Payı (TL)

Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı

81,15858 8.150.372.447.400

Türk Polis Teşkilatını Güçlendirme Vakfı 1,42396 139.562.676.000

Özelleştirme İdaresi Başkanlığı0,27245 26.703.270.000

Axa OYAK Sigorta A.Ş.0,11557 11.326.926.000

Diğer Ortaklar15,02943 1.473.034.680.000

TOPLAM100 9,801,000.000.000

4

1.3 Aselsan’ın İştirakleri

İŞTİRAKLERİştirak Tutarı İştirak Oranı (%)

ROKETSAN Roket Sanayi ve Tic. A.Ş. 1.650 Milyar TL. 15

ASPİLSAN Askeri Pil Sanayi ve Tic. A.Ş. 1.5 Milyar TL. 0,5

TÜLOMSAŞ Türkiye Lok. ve Motor San. A.Ş.

59.9 Milyar TL. 1

ASELSAN-BAKÜ Şirketi 500.000 $ 100

Havaalanı İşletme ve Havacılık Endüstrileri A.Ş.

26 Milyar TL. 0.1

1.4 Aselsan Organizasyonu

ASELSAN, gündemindeki projeler ve sözleşmeler kapsamında daha etkin ve verimli çalışabilmek amacıyla Genel Müdürlük teşkilatı altında;

Haberleşme Cihazları ( HC ) Grup Başkanlığı : Askeri ve sivil haberleşme alanlarında mevcut gereksinimleri karşılamanın yanı sıra en yeni teknolojiler kullanılarak geleceğe yönelik ürünler geliştirilmektedir.Üretilmekte olan cihaz ve sistemlere ilave olarak ; HC grubu sahip olduğu mekanik, baskı devre ve kalıp konularındaki bilgisayar destekli tasarım/üretim(CAD-CAM) imkanları ile ASELSAN’ın gereksinimlerini karşıladığı gibi dışarıyada hizmet vermektedir.

Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri ( MST ) Grup Başkanlığı : Yoğun mühendislik ve geniş kapsamlı teknolojileri bir arada kullanarak geliştirilen sistem entegrasyonu ağırlıklı proje faaliyetleri yürütülmektedir.Bu projelere örnek olarak Elektronik Harp, Radar, Komuta Kontrol projeleri ile merkezi kontrolu uyarı ve alarm sistemlerini sayabiliriz.

Mikroelektronik Güdüm ve Elektro-Optik ( MGEO ) Grup Başkanlığı : Çağımızın en kritik teknolojileri olarak nitelendirilen mikroelektronik devre üretimi ile elektro-optik, güdüm elektroniği ve navigasyon alanlarında araştırma ve üretim faaliyetlerini sürdürmektedir.

3 gruba ayrılmıştır.

NOT: Organizasyon şeması ekte sunulmuştur. Sayfa 53.

1.5 Aselsan Ürünleri

1.HC Grubu Ürünleri:

Trunch Telsiz Sistemleri ,

5

VHF / UHF – FM Telsiz Cihazları , VHF / FM Askeri Taktik Telsiz Cihazları , VHF / FM Frekans Atlamalı Askeri Telsiz Ailesi , Have-Quick II / Saturn VHF / UHF Hava Yer Telsizleri , TV Vericileri ve Aktarıcı Cihazlar , Sahra Telefonu , HF Sarp Güvenilir Paket Data Haberleşmesi , Ses Şifreleme Cihazları , Elektronik İhtiraklı Tapalar ,

2.MST Grubu Ürünler:

Radar Sistemleri , Elektronik Harp Sistemleri , Kısa Menzilli Mobil Savunma Sistemleri , Komuta Kontrol ve Bilgi Sistemleri , Batarya Atış İdare Computer Sistemleri , Veri Terminal Cihazları , Otoyol Acil Yardım Haberleşme Sistemleri , Otoyol Ücret Toplama Sistemleri ,

3.MGEO Grubu Ürünleri:

III.Nesil Gece Görüş Gözlükleri , III.Nesil Gece Görüş Dürbünleri , III.Nesil Gece Görüş Silah Dürbünleri , III.Nesil Gece Görüş Şöför Periskopları , Laser Hedef İşaretleme Cihazları , Lazer Hedef Noktalayıcılar , Laser Mesafe Ölçme / Hedef İşaretleme Cihazları , Termal Kameralar , Gündüz / Gece Termal Nişangah Sistemleri , RLG Ataletsel Seyrüsefer Cihazları , Hibrit Mikroelektronik Devreler,

NOT: Şirketin ürün yelpazesi ekte sunulmuştur. Sayfa 56.

1.6. Hammadde

ASELSAN ‘da hammadde olarak genellikle paslanmaz çelik , alüminyum , saç levha , çubuk levha gibi metaller ile elektronik parçalar kullanılmakta , hassas hafif metal döküm , mekanik işleme , plastik pres işleri , metal işleme gibi işler ise yan sanayiye yaptırılmaktadır .ASELSAN , asağıdaki sebeplerden dolayı kullandığı hammaddelerin neredeyse hepsini ithal etmektedir.

6

Firmanın ürettiği ürünler savunma sanayine yönelik olduğu için , güvenilir

olmak zorundadır ve bu güvenilir cihazların üretilebilmesi için gerekli

hammaddelerin belirli kalite spesifikasyonlarını sağlaması gerekmektedir. Türkiye

‘deki birçok firma , ürünlerinin kalitesini belgelendirememekte ve bu konuda risk

almak istemeyen ASELSAN ithalata yönelmektedir. Özellikle nitelikli Alüminyum

gibi hammaddeler yurtiçinden temin edilemediği için, ithalat ile elde edilmektedir.

ASELSAN ‘ın ithal ettiği hammaddeler ve bu ithalatın yapıldığı ülkeler şunlardır;

Hammadde Ülke

---------------------------------- ------------------------

Alüminyum Plakalar Almanya

Hassas Dökümler Almanya

Kum dökümler İsrail , PortekizVida , insert , segman vs. İsvicre

İp gerdirme halkası İngiltere

Mastlar İngiltere

1.7. Personel Dağılımı

Uyguladığı satış programları ile , satışlarının %50 ‘sinin Silahlı Kuvvetlere, %50 ‘sinin ise sivil kuruluşlar ile yurtdışına gerçekleşmesini sağlayan ASELSAN, bu başarısını büyük ölçüde yetişmiş ve konusunda uzman olan personeline borçludur . ASELSAN , 26 yıldır Türk Mühendisliğine yatırım yaparak , kendi mühendislik gücü ile özgün tasarım yapmakta ve tasarladığı ürünlerin üretim tekniklerini de hazırlamaktadır.

(2001 yılı )Kadro Durumu HC MST MGEO GY TOPLAM

           

Haziran Sonu Gerçekleşen

Mühendis 306 384 239 21 950

İdari Personel 185 67 85 141 478

Teknik Eleman 670 159 260 30 1,119

Eleman 66 7 80 186 339

Geçici Eleman80 45 6 26 157

Stajyer Öğrenci          

Toplam 1,227 617 664 374 2,882

7

Not : Geçici elemanlar ve stajyer öğrenciler toplama dahil edilmemiştir.

Tablo 1.7. ASELSAN fabrikası personel dağılımını gösterir.

Macunköy tesislerinde normal ve vardiyalı olmak üzere 2 tip çalışma

şekli uygulanmaktadır. Buna göre çalışma saatleri söyledir :

Normal çalışma : 8. 00 - 17. 30

Vardiyalı çalışma : 17. 00 - .01 .00

01. 00 - 8. 00

ASELSAN‘da cumartesi , pazar ve resmi tatil günlerinde çalışılmamakta ve personelin dinlenebilmesi için , öğlen 1 saatlik yemek paydosu ile , sabah ve öğleden sonra 15 dk ‘lık çay molaları verilmektedir.

1.8. Pazarlama ve Satış

ASELSAN’da mevcut müşterileri korumak, yurt içi ve dışında yeni müşteriler kazanmak, pazar payını yükseltmek ve gelirini artırmak ana hedeftir. Bunun için araştırma-geliştirme-tasarım-proje-üretim bölümleriyle pazarlama-satış birbirlerini destekleyecek şekilde çalışmaktadır. Yıllık satış hasılatının bir önceki yıla göre reel olarak %10 oranında artırılması ve ihracat hedefinde dış pazarın sürekli geliştirilerek, yıllık ihracat tutarının $ olarak artması baz alınarak pazarlama planı hazırlamaktadır.

ASELSAN’da satış programları yapılırken, satışların %50’sinin Silahlı Kuvvetlerine,%50’sinin kamu ve özel kuruluşlar ile yurtdışı satışlara ayrılması hedef alınıyor. Böylelikle bir yandan ASELSAN’daki bilgi birikiminin,diğer kuruluşların ihtiyaçlarınada cevap verecek şekilde kallanılması ve çeşitlendirilmesi sağlanır.

  Milyon TL 1000 $

 Net Dönem

Kârı Net Satış

Net Dönem

KârıNet Satış

1982 ve öncesi 292 2,598 2,073 19,283

1983 351 2,965 1,539 13,001

1984 1,283 8,139 3,486 21,561

1985 5,963 21,514 11,337 40,408

1986 8,308 38,266 12,236 56,153

1987 6,825 42,726 7,955 49,583

1988 229 63,778 161 43,172

8

1989 706 94,108 332 46,538

1990 15,374 181,495 5,884 69,142

1991 33,293 309,610 7,972 74,281

1992 61,686 759,370 8,966 108,472

1993 149,400 1,493,049 13,590 134,235

1994 298,601 3,860,592 10,071 129,863

1995 582,868 6,728,061 12,701 145,963

1996 1,350,967 12,583,876 16,576 156,347

1997 2,300,575 26,202,647 15,137 173,856

1998 3,586,052 45,488,626 13,736 174,234

1999 6,314,818 82,053,106 15,067 196,518

2000 4,485,609 140,959,867 7,162 224,734

Tablo.1.8. Net Dönem Kârı ve Net Satışların TL değeri, 31 Aralık tarihli Gelir Tablolarından alınmış olup, $ değerleri (satışlardaki ihracat hariç) yıllık ortalama dolar kurları kullanılarak hesaplanmıştır.

Teslimatın Dağılımı (1980-2000)

Tablo 1.8.2. ASELSAN Teslimat Dağılımını gösterir.

1.9 ASELSAN’ın Rekabet Ettiği Diğer Firmalar Hakkında Bilgiler

ASELSAN , bugün , ileri teknolojiye dayalı , en modern tesis ve teçhizatla donatılmış , dünyanın en iyi firmaları ayarında , kendi öz tasarımı ve üretimini yapan , dünyada çok az firmanın gerçekleştirebileceği ürün yelpazesine sahip bir Milli Elektronik Sanayi kuruluşu haline gelmiştir.

9

ASELSAN’ın faaliyet alanına giren konuların tamamına yakın bölümünde rakipleri gelişmiş ülkelerdeki büyük firmalardır. Fiyat ve kalite yönünden rakipleriyle benzer düzeyde olmasının yanısıra; Aselsan’ı onlardan ayıran en önemli husus, cihaz ve sistemlerdeki yazılımlara hakimiyeti ve bu nedenle her türlü koşulda müdahale edebilme imkanıdır.

Türk - Amerikan İş Konseyinin 25 - 28 Şubat 1998 tarihlerinde ABD ‘de yapılan yıllık toplantısında , ilk defa bir Türk Savunma Sanayii şirketine verilen “Savunma Sanayii Ödülü” nü alan ASELSAN , bu ödülle en büyük Türk Savunma Elektronik Şirketi durumuna gelmiştir.

ASELSAN’ın tasarladığı ve ürettiği tüm ürünler Türkiye’de ilk kez tasarımlanmış ve üretilmiş ürünlerdir. ASELSAN’ın gerçekleştirdiği ilkler olarak, dünyadaki gelişmiş ülkeleri düşünerek aşağıdaki projelerden söz edilebilir. ASELSAN’ın ileri teknoloji çalışmaları ile Türkiye’nin bugün dünyadaki yeri;

Elektronik harp cihazları alanında kendi öz tasarımını yapan ilk 10 ülke arasındadır.

Frekans atlamalı VHF/FM Kriptolu telsiz sistemleri alanında kendi öz tasarımını ve üretimini yapan en başarılı ilk 4 ülke arasındadır.

Kestirme cihazları alanında ilk 4 ülke arasındadır. GSM cep telefonu alanında cihaz geliştirmiş bulunan ilk 9 ülke arasındadır. TASMUS Taktik haberleşme sisteminin ise aynı teknolojiyi kullanmayı düşünen

Avrupa ülkelerinden önce geliştirilip, hizmete sunulması planlanmış ve Milli Savunma Bakanlığı ( MSB ) ile sözleşmesi imzalanmıştır.ASELSAN’ın 500 firma arasındaki yeri aşağıdaki tabloda gösterilmektedir.

 ÜRETİMDEN SATIŞLARA 

GÖRE SIRALAMACİROYA GÖRE SIRALAMA

 ÖZEL FİRMALAR SIRALAMASI

 ENDÜSTRİYEL FAALİYET 

KOLLARINA GÖRE 

SIRALAMA 

( Metal Eşya,

Makina

ve Teçhizat ve Mesleki 

Aletler Sanayii)

  1983 300 319

  1984  188 202

  1985 107 118

  1986 84 96

  1987 128 140

  1988 137 113 102

  1989 169 180 128

  1990  124 146 96

  1991 119 135 95

  1992 90 104 73

  1993 77 88 62

  1994 55 66 41

  1995 61 70 48

  1996 67 71 55

  1997 65 84 54 12

  1998 62 78 50 11

10

 

199945 59 34 7

Tablo 1.9.1. İstanbul Sanayi Odası (İSO), "Türkiye'nin 500 Büyük Sanayi Kuruluşu - 1999" listesinde,

ASELSAN, ayrıca ekonomiye sağlanan katkıyı gösteren "katma değer" sıralamasında Türkiye'nin 9'uncu,

Ankara'nın 1'inci büyük özel sektör kuruluşu olmuştur.

Şirketin başlIca müşterileri şunlardIr :

ABD Almanya Arnavutluk Azerbaycan Bangladeş Pakistan Gürcistan İsvicre Belçika Suudi Arabistan Hollanda KKTC Cezayir Sudan İngiltere Malezya Özbekistan Güney Kore İran Nijerya Tunus Ürdün

ÜLKE BAZINDA İHRACAT DAĞILIMI ( 1000 $ )

ÜLKE 83-90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 

2000TOPLAM

ABD 2,226 2,221 1,184 1,374 59 0 1,489 3,512 4,080 3,092 5,908 25,146

Almanya 5,830 642 18,647 30,277 20,8 26,799 26,489 17,538 9,646 15,414 5,076 177,182

Arnavutluk 0 0 365 3 147 0 4 0 0 0 0 519Avusturya 0 0 1 1 1 1 5 253 1 0 0 265

Azerbaycan 0 0 0 10,177 34 4,575 1,549 356 521 1,616 78 18,907

Bangladeş 74 0 1 0 0 0 4 0 0         0        0 79

Belçika 1,186 48 17 90 2 - 4 - - - - 1,347

Bosna-Hersek

- - - - - - - - - 571 - 571

Cezayir 2,006 - - - - - - - - - - 2,006

Gürcistan - - - - - - 215 - - 365 167 747

Hollanda 24 23 - 12 4 70 26 22 22 43 - 248

İngiltere - - - - - - 49 210 152 - - 412

İran 65,580 3,077 588 39 553 113 4 77 651 711 - 71,393

İsviçre 831 - - - - - - 446 41 - - 1,318

Kırgızistan 0 0 0 0 0 0 0 677 0 3 - 680

Kuzey Kıbrıs T.C.

2,938 345 562 631 469 691 135 387 860 1,396 2,606 11,019

Malezya - - - - - 2.100 - - - - - 2,100

Özbekistan - - - - - 48 133 1 57 378 - 617

Pakistan 5,234 2,225 407 193 368 109 301 282 7 - - 9,127

S.Arabistan / B.A.E.

140 1.342 47 49 69 16 15 - - - 14 1,691

Sudan 743 23 20 - 1 - - - - - - 787

Tunus 92 131 0 4 9 3 2 3 2 - - 246

11

Ürdün 266 0 16 4 - 30 - - - 3 - 319

Diğer 31 0 - - - 8 18 19 20 3 17 117

TOPLAM 87,201 10,078 21,855 42,854 22,54 34,564 30,443 23,784 16,062 23,596 11,685 326,84

Tablo 1.9.2. ASELSAN İhracat Dağılımını gösterir.Yukarıdaki 2000 yılı verileri Temmuz ayına kadardır.

1.10. Şirket Stratejisi

ASELSAN' ın genel stratejik amaçları aşağıda sıralanmıştır :Ülkemizin askeri ve sivil elektronik cihaz ve sistem gereksinimlerinin yerli

teknoloji-üretimle sağlanabileceği ortamı yaratmak, 

1. Türk Silahlı Kuvvetleri'nin büyük elektronik projelerinde ana yüklenici olarak hizmet vermek ve bu konularda dışa bağımlılığı en aza indirmek, 

2. Üretimi askeri ve profesyonel elektronik cihazlar arasında dengeleyerek ASELSAN'ın her türlü şartlar altında devamlılığını ve gelişmesini sağlamak, 

3. Olağanüstü hallerde Silahlı Kuvvetlerimizin talebi doğrultusunda üretim kapasitesinin tümünü askeri teçhizata döndürerek Silahlı Kuvvetlerimize azami destek sağlamak, 

4. Milli olması zorunlu olan elektronik harp, kripto ve kritik yazılımlar gibi konularda gerekli potansiyeli sağlamak, üretimi gerçekleştirmek ve bu konuda Silahlı Kuvvetlerimize destek olmak, 

5. Uluslararası pazarlarda yüksek teknolojili gerekse fiyat bakımından rekabet edecek düzeye gelerek ihracatı gerçekleştirmek.

FAALiYET ALANLARI BELiRLEME HEDEFLERİ

Grup Başkanlıkları,faaliyet alanlarının belirlenmesinde aşağıdaki ilkeleri gözönüne alır:  

1. Rekabet gücünü artırıcı ve dışa bağımlılığı azaltıcı ileri teknolojik birikim ve süreklilik sağlanmalıdır. 

2. Kapsamdaki ürünler ve hizmetler ticari başarı kazandırmalı, kârlılığı artırmalı, uzun vadeli araştırma çalışmalarını destekleyebilmeli, ASELSAN'ın genel hedef ve çıkarlarına uygun olmalıdır. 

3. Türk Silahlı Kuvvetlerinin gereksinimi olan ve milli önem taşıyan konulara ağırlık verilmelidir. 

TEKNOLOJi VE AR-GE HEDEFLERi

Belirlenen faaliyet alanlarında askeri/profesyonel elektronik cihaz ve sistemi üretecek ve tasarımlayacak bir teknoloji merkezi olmak temel hedeftir. AR-GE çalışmalarına büyük önem verilmeli ve yıllık cironun en az % 8' i AR-GE faaliyetlerine ayrılmalıdır, planlı ve sağlıklı büyüme esas alınmalıdır.

PAZARLAMA SATIŞ HEDEFLERİ

12

Mevcut müşterileri muhafaza etmek, yurt içi ve dışında yeni müşteriler kazanmak, pazar payını yükseltmek ve geliri artırmak ana hedeftir. Bunun için araştırma-geliştirme-tasarım-proje-üretim bölümleriyle pazarlama-satış bölümlerinin birbirlerini destekleyecek şekilde çalışması sağlanmalıdır. Yıllık satış hasılatının bir önceki yıla göre reel olarak % 10 oranında artırılması amaçlanmıştır. İhracat hedefi de dış pazarın sürekli geliştirilmesi ve yıllık ihracat tutarının $ olarak artırılmasıdır.Satış programları, satışların % 50' sinin Silahlı Kuvvetlerimize, % 50' sinin ise sivil kuruluşlar ile yurt dışına gerçekleşmesini sağlayacak şekilde yapılmalıdır.

KALİTE, VERİMLİLİK VE YATIRIM HEDEFLERİ 

Her ürünün müşteri memnuniyetini en üst düzeyde sağlamak ve uluslararası kalite standartlarına uymak ana hedeflerdir.Tüm kaynaklar en verimli şekilde kullanılmalı , en düşük maliyetle azami verim elde edilmeli; yapılan her işin, üretilen her ürünün ve sunulan her hizmetin baştan doğru ve hatasız yapılması sağlanmalıdır.Planlanan yatırımların yeni projelerin uygulanmasına yönelik olması ve kalitenin iyileştirilmesi, maliyetlerin düşürülmesi, müşteriye daha iyi servis verebilmesi, yurt dışındaki benzer kuruluşlarla rekabet edebilmesine yönelik idame yatırımı niteliği taşıması esastır.Yan sanayide verimli ve ekonomik olarak yapılabilecek tüm işlerin ASELSAN yerine yan sanayide yaptırılması, bu şekilde yurt çapında geniş bir yan sanayi oluşmasına katkıda bulunularak Savunma Sanayinin güçlendirilmesi hedef alınmalıdır. 

FİNANSMAN ve KÂRLILIK HEDEFLERİ

Finansal yapısının güçlü olmasını sağlamak ana hedeftir. Kâr reel olarak her yıl artırılmalıdır. 

İNSAN KAYNAKLARI 

ASELSAN personelinin, huzurlu ve güvenli bir ortamda, ASELSAN kuruluş amaçları yönünde çalışmaları sağlanmalıdır. Çalışanlar arasında verimliliği artırıcı, katılımcı ve yaratıcı bir çalışma ortamı kurulmalıdır.

SOSYAL SORUMLULUK 

Şirket amaçlarını gerçekleştirirken toplumsal değerlere ve ticari ahlaka sadık kalınmalı, tüketici haklarına ve doğal çevrenin korunmasına titizlik gösterilmelidir.Katılımcı ve yaratıcı bir çalışma ortamı kurulmalıdır.

2. ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİNİN TEMEL ALANLARI

2.1. İmalat Mühendisliği

ASELSAN iki ayrı fabrika halinde üretimine devam etmektedir ve üretim fabrikada çeşitlilik göstermektedir.

o Macunköy Tesislerindeki Üretim :

13

A ) Elektronik Üretim : Elektronik cihazların üretimi, askeri standartlarda ve ağır çevre koşullarına dayanıklı olacak şekilde gerçekleştirilmektedir. Elektronik üretim konusunda teknolojik gelişmeler yakından izlenmekte olup yüzey montaj teknolojisi ( SDM ) ve bilgisayar destekli tasarım-üretim teknolojileri ( CAD-CAM ) kullanılmaktadır.

B ) Baskı Devre Üretimi : ASELSAN’ca üretilmekte olan tüm cihazların 12 katlıya kadar çok katlı devre ve çift yüzlü esnek devre üretimi gerçekleştirilmekte olup, üretim süreçlerinin MIL_P_55110 standartlarına uygunluğu onaylanarak askeri kalite belgesi almıştır.

C ) Mekanik Üretim : Elektronik Sanayinin gerektirdiği kalite ve hassasiyetle her türlü torna, freze, sac ve levha içeren mekanik parçalar yüksek kapasiteli, modern, nümerik kontrollü, otomatik tezgahlarda üretilmekte ve bu parçaların standartlarına uygun kaplama boyama işlemleri yapılabilmektedir.

D ) Kalıp Tasarım ve Üretim : Askeri standartların öngördüğü hassasiyette ve kalitede parçaları üretmek için küçük ve orta boy plastik enjeksiyon metal kesme, biçimlendirme ve alüminyum çekme kalıpları ile üretime yardımcı aparatların tasarım ve üretimi yapılmaktadır.

2.2. Fabrikanın MGEO Grubunda Çalışan Endüstri Mühendisleri

A ) Üretim Bölümü : Kontrat hükümlerine uygun kalite ve maliyetde üretimi gerçekleştirebilmek için detay planlama, imalat, montaj ve test işlemlerini yaptığı için grup işletme ve stratejik planlarına uygun yetenekte bir üretim kapasitesinin devamlılığını sağlamakla sorumludur. B ) Kalite Bölümü : Grup, ürünlerin geliştirilmesinden üretimlerine ve kullanımlarına kadar her safhada sözleşme ve kalite gereklerine uygun olmalarını sağlayan bir ürün kalite güvenliği programının yürütülmesinde görev alıyor.

C ) Mühendislik Bölümü : Müşteri istekleri doğrultusunda mevcut teknolojileri kullanarak grup için gerekli iş tanımı, geliştirme ve tasarım fonksiyonlarını yerine getirip, mevcut olmayan teknolojiler için ürünlerin problemsiz bir biçimde mühendislik bölümünden üretim bölümüne aktarılmasını sağlar.

D ) Mali İşler : Grup, aktif varlığını korumak amacıyla mali usul ve prosedürler uygulayarak mali bilgilerin denetimini ve raporlanmasını ve bu bilgilerin kanunlara ve ASELSAN kaidelerine uygun olmasını sağlar.

3. ASELSAN’DA ENDÜSTRİ MÜHENDİSLİĞİ ÇALIŞMALARI

ASELSAN’da Endüstri Mühendisleri,Üretim Planlama ve Kontrol Müdürlüğü (ÜPK), Ürün Planlama Müdürlüğü, Tasarım Müdürlüğü,Etüt Plan Müdürlüğü ve Toplam Kalite Yönetimi bölümlerinde çalışmaktadır.Stajımı Üretim Planlama ve Kontrol Müdürlüğü’nde yaptığımdan dolayı bölümdeki endüstri mühendislerinin görevlerini aşağıda belirtmekteyim.

14

Üretilecek veya satın alınacak malzeme veya parçaların analizini yapmak. Üretim ve yeni ürün maliyetleri konusunda optimizasyon çalışmalarının

yapılması. Tasarım bölümünce malzeme ve parçalardaki değişikliklerin ,modifikasyon ve

düzenlemelerinin analizi. MRP’yi kullanarak satın alınacak malzemelerin miktar ve tarih bilgilerini

planlamak, stoklar ile satış bölümü arasında malzeme akış bilgilerinin teminini sağlamak.

MRP’yi kullanarak üretim için iş emirlerinin planlanması, malzeme akış tarihleri ve hareketlerinin kontrolü.

Simülasyon çalışmaları ve yerleşim tiplerinin belirlenmesi. İş merkezleri ve bölümleri için performans raporlarının hazırlanması. MRP raporlarının analizi ve kapasite kontrollerinin yapılması. Stok kontrollerinin yapılması. Satış kararlarının analizi.

Stajın yapıldığı Haberleşme Cihazları grubu (HC) nun sunduğu iş olanakları ise

şöyledir;

İş idaresi

Kimya Mühendisliği

İnşaat Mühendisliği

Bilgisayar Mühendisliği

Elektrik Mühendisliği

Elektronik Mühendisliği

Endüstri Mühendisliği

Bilgi Teknolojisi

3.1 Araştırma & Geliştirme

ASELSAN’ın araştırma –geliştirme( Ar-Ge) çalışmaları; uluslararası rekabet

edebilirliğin sağlanabilmesi için gerekli olan özgün teknoloji üretilmesi bakımından en

önemli etkinlik olmaktadır. Bu nedenle ASELSAN’ın program yönetimi, sistem

mühendisliği ve diğer mühendislik metodolojileri konularındaki çalışmaları uluslararası

kabul görmüş standartlara uygundur. ASELSAN yıllık toplam satışının %8’ini AR-GE

için sarfederek bu konudaki dünya standartlarına erişmiş olup, Ar-Ge kaynaklı ürün

oranı toplam ürün sayısının %50’sini içermektedir. Sahip olunan “know-how”,

teknolojik altyapı ve uygulanan kalite anlayışı ASELSAN’ı komuta kontrol,

15

Üretim Mühendisliği

Pazarlama ve Satış

Makina Mühendisliği

GüçElektroniği Mühendisliği

Yazılım Mühendisliği

Haberleşme Mühendisliği

CAD-CAM Mühendisliği

haberleşme, elektronik harp, mikrodalga, radar ve elektro-optik gibi stratejik ürünlerin

tasarlanıp, geliştirilerek üretilmesinde Türkiye’nin en büyük endüstriyel kuruluşu haline

getirmiştir. Aselsan sistem ve yazılım geliştirmedeki deneyim ve yeteneklerini

birleştirmek suretiyle müşterilerine optimum çözümleri/ürünleri önerebilme

konumundadır. ASELSAN Ar-Ge çalışmalarıyla günümüze kadar birçok ödül almış,

1999 yılında da Türk Elektronik Sanayicileri Derneği (TESİD) tarafından ilk kez

düzenlenen “Elektronikte Yenilikçilik Yaratıcılık Ödülü”nü kazanmıştır.

ASELSAN'da "Teknolojinin Edinilmesi" hedefi önceliklidir. Teknolojinin edinilmesi süreci, gerek teknolojiye yönelik Ar-Ge çalışmaları yoluyla, gerekse lisans transferi yoluyla, ilgili teknoloji alanına adım atılması ile başlamaktadır. Sürecin diğer adımları, teknolojinin özümsenmesi, ürüne dönüştürülmesi, geliştirilmesi ve türev ürünlerin tasarımı şeklinde özetlenebilir.

Günümüzde "Teknoloji Transferi" veya "Teknoloji Alımı" gibi tanımlar sıkça kullanılsa bile pratikte bunun anlamı çoğunlukla "Üretim Teknolojisinin Satın Alımı" olmaktadır. Bunun nedeni açıktır: eğer özellikle bu amaçla bir girişimde bulunulmuyorsa ki ülkemizde bilinen bir örneği yoktur. Uluslarası rekabetin acımasızca yaşandığı bir alanda bir firmadan yıllar boyunca birikimini yaptığı ve geliştirdiği bir teknolojinin, bir satın alım projesinin bütçesinin sınırları içinde alınması çok zordur. Bu nedenle, bu tür girişimlerin sonucunda genelde, bilinerek veya bilinmeden "Üretim Teknolojisi"nin alımı ile yetinilmek zorunda kalınmıştır.

ASELSAN ise bu konuya daha bilinçli yaklaşmakta ve teknoloji transferinden, teknolojinin edinilmesi sürecini destekleyen bir alt unsur olarak yararlanmaktadır. ASELSAN'ın bu kapsamdaki deneyimini "Neyi, nereden, nasıl ve kaça alacağını bilmek" şeklinde özetleyebiliriz. Örneğin ASELSAN, edindiği teknolojileri gerek bağımsız Ar-Ge teknoloji projeleri, gerekse türev ürün projeleri ile geliştirme hedefi sayesinde, ilk askeri taktik telsiz üretimini lisans alarak başlatmış, ancak bugün kendi askeri taktik telsizlerini geliştiren ve ihraç eden bir firma konumuna gelmiştir.

Bugün ASELSAN'ın sahip olduğu ve ilgili herhangi bir projede hemen uygulamaya koyabileceği bilgi birikimi aşağıdaki alanlarda yoğunlaşmıştır:

Radyo Frekans (RF) ve mikrodalga tasarım alanlarında: 20 GHz'e kadar devre

ve anten tasarımı.

Analog tasarım alanında: Düşük frekans devreleri ve güç kaynakları tasarımı .

Sayısal tasarım alanında: Çok mikroişlemcili devre, uygulamaya yönelik

tümleşik devre ve programlanabilir tümleşik devre tasarımı.

Yazılım tasarımı alanında: Uygulamaya özel veya standart platformlar (DOS,

Windows, Unix, v.b.) için yazılım tasarımı.

16

Veri haberleşmesi alanında: Haberleşme, haberleşme emniyeti, veri yönetimi ve

şebeke yönetimi algoritmaları tasarımı.

İşaret işleme alanında: Geniş bantlı algılama ve analize yönelik sayısal işaret

işleme ve görüntü işleme teknolojileri.

Elektro-optik alanında: Lazer, termal görüntüleme ve görüntü yoğunlaştırma

teknolojileri.

Elektronik ve mekanik donanım için bilgisayar destekli modelleme, dinamik

analiz, simülasyon, otomatik üretim ve test teknolojileri.

Yüksek düzeyde tümleştirmeye yönelik, yüzeye monte devre, hibrid devre, çok

katlı baskı devre ve esnek baskı devre teknolojileri.

Sistem mühendisliği, sistem tasarım, geliştirme, entegrasyon ve test teknolojileri

ve proje yönetimi deneyimi.

AR-GE çalışmaları doğrultusunda HC bünyesinde Mühendislik Ve Ürün

Kalitesi Direktörlüğü oluşturulmuştur.

Mühendislik ve Ürün Kalitesi Direktörlüğü'nün temel görevleri;

HC Grubunun araştırma-geliştirme-tasarım ve ürün kalitesi faaliyetlerinin

yönetimi,

ASELSAN`ın tüm birimlerine dökümantasyon ve kütüphane hizmetlerinin

verilmesi,

HC Grubu ve Genel Yönetim Bölümlerine hizmet verecek olan bilgisayar ağının

tesis edilmesi, yönetilmesi ve ağ kullanıcılarına çeşitli yazılım servislerinin verilmesidir.

Tasarımı ASELSAN’a ait bazı ürünler:

MİLKAR-3 Haberleşme EDT/EKT Sistemi (1988)

VHF/UHF telsiz haberleşme yayınlarının tespitini, analizini, dinlenmesini ve karıştırılmak suretiyle engellenmesini sağlar. Türk mühendislerince geliştirilerek üretilen ilk milli elektronik harp sistemi niteliğindedir.

MİLKAR-3A Haberleşme EDT/EKT Sistemi (1990)

MİLKAR-3 sisteminin geliştirilmiş ve daha geniş frekans bandında çalışan modelidir.

MİLKAR-4 HF Haberleşme EDT/EKT Sistemi (1997)

17

Yüksek frekans (HF) telsiz yayınlarının tespiti, analizi, dinlenmesi ve karıştırılmak suretiyle engellenmesi amacıyla geliştirilmiştir.

MİLKED-3 Mobil Kestirme ve Dinleme Sistemi (1992)

VHF/UHF telsiz haberleşme yayınlarının yakalanması, yerlerinin bulunması ve dinlenmesi amacıyla geliştirilmiştir. Bu sistemle ülkemize, frekans atlamalı yayınlara daha etkili, bir kestirme (DF) teknolojisi kazandırılmıştır.

MİLKED-3A Mobil Kestirme ve Dinleme Sistemi (1995)

MİLKED-3 sisteminden edinilen deneyimler sonucunda, daha üstün niteliklere sahip olarak geliştirilmiş olan bir sistemdir.

MİLKED-3S Sabit Kestirme ve Dinleme Sistemleri (1996)

MİLKED-3 ve 3A sistemlerine dayalı olarak sabit istasyon şeklinde geliştirilmiş olup, genişletilmiş dinleme kabiliyetleri ile tam bir istihbarat istasyonu niteliğindedir.

DFINT-3T Taşınabilir Kestirme Sistemleri (1998)

Helikopter ve/veya personel ile taşınabilecek yapıda olup, frekans atlamalı yayınların dahi yönlerini ve yerlerini belirleme imkanı sağlayan 3T, dünyadaki emsalleri arasında en hafif ve en küçük boyutlu sistemdir.

MİLKAR-1 Radar EDT/EKT Sistemi (1989)

Radar yayınlarının tespiti, yönlerinin bulunması, analizi ve karıştırılmak suretiyle engellenmesi amacıyla geliştirilmiştir. Türk mühendislerince tasarımlanıp geliştirilerek üretilen ilk milli radar elektronik harp sistemi niteliğindedir.

MİLKAR-2U Radar EDT/EKT Sistemi (1995)

MİLKAR-2 sisteminin imkan ve kabiliyetlerinin hava platformundan kullanılabilmesi amacıyla C-160 nakliye uçağı içine monte edilip/sökülebilir yapıda geliştirilmiştir.Türk mühendislerince tasarımlanıp geliştirilerek üretilen ilk ve tek milli hava platformu radar elektronik harp sistemi olma özelliğine sahiptir.

Üretimi hala devam eden ASELSAN’a özgü projeler:

TASMUS Taktik Saha Muhabere Sistemi Entegrasyon Projesi

Tasmus Proje Müdürlüğü Ege ordusu için, taktik saha muhabere sisteminin tasarımını, geliştirilmesini, üretim faaliyetlerinin koordinasyonunu ve planlanmasını sağlar. Ordu ile tabur kademesi arasında kurulan ve ses, veri, görüntü nakli gibi her türlü haberleşme ihtiyacını süratli, emniyetli ve güvenilir olarak karşılayan ana muhabere sistemi olacaktır. TASMUS, haberleşme teknolojisinin günümüzde geldiği en

18

son noktadaki teknik olanak ve yetenekleri, Türk Silahlı Kuvvetlerinin hizmetine sunmak üzere geliştirilmektedir. Tamamlandığında, Avrupa ülkelerinde bulunan benzerlerinden daha ileri teknolojili bir sistem olacaktır. ASELSAN'ın ana yüklenici olduğu projede sekiz şirket alt yüklenici olarak sorumluluk üstlenmiştir.

5100 TDMA Telsiz Ailesi (Paket Radyo)

Mobil kullanım için araç, sırt ve el telsizi olarak geliştirilmekte olan 5100 TDMA Telsiz ailesi 21. yüzyılın teknolojisini taktik kullanıcıların hizmetine sunacaktır.

Elektronik harp koruması, telsiz ağı oluşturma, rölesiz otomatik aktarmalar ile ses ve data iletimi, gerçek zamanlı data iletimi, otomatik coğrafi konum bilgisi dağıtımı, aynı anda ses ve veri data haberleşmesi gibi çok gelişmiş teknolojik özelliklere sahip olacaktır.

Yönetim ve Kontrol Sistemleri (SİSKON)

TASMUS haberleşme şebekesinin planlamasından ve yönetiminden sorumlu ana kontrol merkezidir. TASMUS şebekesinin frekans planlaması, trafik analizi, link analizi gibi planlama işlevlerini gerçekleştirecektir. TASMUS sistemi içinde cihazların konfigürasyonu, kripto anahtar dağıtımı, alarm toplama ve değerlendirme, performans kontrolü gibi şebeke yönetim fonksiyonlarını yerine getirecektir.

GRC 5211 Bant III Radyolink Cihazı

GRC 5211 cihazı taktik alanda 2 Mbit/s hızında radyolink bağlantıları için tasarlanmaktadır. Çalışma frekansı 1350-2690 MHz olup, gelişmiş ElektronikKarşı Tedbir (EKOT) yetenekleri ile karıştırmaya ve kestirilmeye karşı özel önlemler içermektedir. Zamanda dupleks çalışma özelliği ile birçok GRC 5211'in aynı yerde birlikte çalışabilmesi mümkündür. Modüler bir yapıda tasarlanmakta olan GRC 5211 cihazında kendi kendini test (built in test) yeteneği bulunmaktadır.

2040 İşletmeci Kanalı (EOW) Kripto Cihazı

İşletmeci Kanalı (EOW-Engineering Order Wire) Kripto Cihazı Radyo röle cihazları arasındaki işletmeci kanalının kriptolanması amacıyla tasarımlanmaktadır. İşletmeci Kanalı Kripto Cihazı, 9600 bps veri hızında senkron veri iletişimi yapmaktadır. Cihaz üzerinde 8 adet giriş, 8 adet çıkış olmak üzere toplam 16 adet senkron data portu bulunmaktadır.

ERIKKS - Erken İkaz Komuta Kontrol Sistemi

ERİKKS Hava Savunma Erken İkaz ve Komuta Kontrol Sistemi, Silahlı Kuvvetlerimizin ihtiyacını karşılamak üzere milli olarak geliştirilmekte olan bir sistemdir. Projede ASELSAN ana yüklenici, AYESAŞ, HAVELSAN, STM ve TÜBİTAK-BİLTEN kuruluşları alt yüklenici olarak çalışmaktadır.

19

Milli Monitör Sistemi

Türkiye genelinde kurulacak Milli Monitör Sistemi Projesi ile 10 KHz-2500 MHz Frekans bandında arama, inceleme, monitör, kestirme ve frekans yönetimi yapılarak, yasal/yasadışı yayınları kontrol etme imkanı sağlanacaktır.Türkiye çapında 7 ayrı bölgesel merkezde bağımsız olarak yapılan frekans denetim işlemleri, Ankara'da bulunan bir ana merkezde (NCC/RMC) değerlendirilecek ve sistem bu merkezden yönetilecektir.

TSK Komuta Kontrol Bilgi Sistemi Tesisi Projesi

ATOS (ASELSAN, TÜBİTAK-MAM, ODTÜ, STM) konsorsiyumu tarafından yürütülen Silahlı Kuvvetlerimizin stratejik seviyedeki Komuta Kontrol Bilgi Sistemleri tesisi projesidir.

Entegre Gözetleme ve Güvenlik Sistemleri

Bilgisayar denetimindeki sensör sistemleriyle, kurulduğu bölgeye izinsiz girişlerin ve müdahalelerin algılanması ve güvenlik birimlerinin uyarılması amacıyla geliştirilmektedir.

Görüldüğü üzere savunma sanayinde Türkiye’nin önde gelen kuruluşu olan ASELSAN AR-GE çalışmalarına çok önem vermektedir.

4.TESİS YER SEÇİMİ VE İŞYERİ DÜZENLEME

4.1. Tesis Yer Seçimi

Firmanin aktivitelerini en etkin biçimde yerine getirebilmesi için doğru yere karar vermesi gerekir. Bu işi yaparken ulaşım, hammadde, pazara yakınlık, işgücü, enerji sağlama gibi unsurlar göz önünde bulundurulur. ASELSAN için en önemli faktör Ankara’nın stratejik önemidir.Firmanın en önemli müşterisi Türk Silahlı Kuvvetleridir (TSK ).ASELSAN, TSK’ya gerekli teknolojik malzemeleri sağlamaktadır.Tüm askeri kuruluşlar Ankara’da olduğundan ASELSAN’ın aynı şehirde olması büyük avantaj sağlamaktadır.

Ulaşım ve taşıma ikinci önemli unsurdur. Çünkü hammadde genellikle yurt dışından geliyor ve Akyurt’daki fabrika Türkiye’nin en büyük havaalanlarından biri olan Esenboğa Havaalanına 3-4 km uzaklıktadır.Hava yoluyla Ankara’dan, yurt içi ve yurt dışı tüm bölgelere ulaşmak mümkündür.Üretilen mallar son derece yüksek bir teknolojiye,elektronik ve haberleşme hakkında yeni bilgilere ihtiyac duyar.Ankara içindeki üniversiteler elektrik, endüstri, makine ve fizik alanlarında kaliteli mühendisler yetiştirmektedir. Teknik liselerin çokluğu nedeniyle teknisyen bulmak çok kolay olmaktadır. Bütün bunlara ek olarak ASELSAN üniversitelerin bilim adamlarından danışman veya proje bazında uzman olarak yararlanılmaktadır. Akyurt fabrikası 1991’de 234.000 m2’lik bir alana kurulmuştur. Bu alan yeni bölümlerin kurulmasına imkan sağlamaktadır. Akyurt fabrikası şehir dışında olduğu için insanların sağlığını

20

tehdit edecek ses ve gürültü kirliliği minimum boyuttadır.ASELSAN elektrik ihtiyaçını Akköprü-Mürted 34.45 kW enerji hattından almaktadır.

o Macunköy Tesisleri: Macunköy tesisleri 58.000 m2 ‘si kapalı olmak üzere 131.190 m2’lik bir alana kurulmuştur.Genel Müdürlük, Haberleşme Cihazları Grubu ve Mikrodalga ve Sistem Teknolojileri Grubu bu tesislerde bulunmaktadır.

o Akyurt Tesisleri: Akyurt tesisleri 23.000 m2’si kapalı 210.000m2’lik bir alan içine kurulmuştur.Bu tesislerde Mikroelektronik, Güdüm ve Elektro-Optik Grubu bulunmaktadır.

4.2 Tesis Yerleşim Düzenlemesi

ASELSAN içinde hem ürüne hem de sürece göre yerleşim mevcuttur. Mikroelektronik kısmında genel olarak sürece göre bir yerleşim yapılmıştır. Elektro-optik kısmı ise tamamen süreç tipi yerleşim özelliği göstermiştir. Bu tip yerleşimlerin avantaj ve dezavantajları aşağıdaki gibidir;

Ürüne göre yerleşim için avantajlar:

Düzgün, basit,mantıklı ve direkt akış hatları meydana gelir. Birim başına toplam üretim zamanı kısalır. Malzeme taşıma gerekleri azalır. Özel amaçlı ekipman kullanılabilir. Basit üretim kontrolu olasıdır. Personel için daha az yetenek gerekir.

Ürüne göre yerleşim için dezavantajlar:

Makine’nin durması hattı durdurur. Genel denetim gerektirir. En yavaş istasyon hattın hızını belirler. Ürün tasarımı değişiklikleri yerleşimin kullanılmaz hale gelmesine

neden olur.

Süreç tipi yerleşimin avantajları:

Genel amaçlı ekipman kullanılabilir. Personel görevlerinin farklılığı. Uzmanlaşmış denetim olasıdır. Artan makine kullanımı.

Süreç tipi yerleşimin dezavantajları:

Daha karmaşık üretim kontrolu. Daha uzun üretim zamanları. Artan proses içi stok.

21

Artan malzeme taşıma gerekleri.İstenen görevlerin farklılığına uyum sağlamak için daha yüksek yetenek gerekir. Not: Tesis yerleşimi ekte verilmiştir. Sayfa 54.

4.2.1 Etkinlik İlişki Diyagramı

1.AMBAR

A2.GEÇİCİ KABUL A

A AU A

3.GİR. KAL. KON. EA U A

4.ÜRETİM I UA I A

5.MONTAJ A AA A

6.TEST A

A7.BÜRO

YAKINLIK DERECESİ:

Derece Tanım

A Kesinlikle Gerekli

E Özellikle Önemli

I Önemli

U Önemsiz

O Sıradan Yakınlık

4.2.2 Malzemelerin Taşınması

Firmada malzemeler kutular içerisinde dört tekerlekli motorsuz araçlarla veya çalışanlar tarafından elle taşınıyor. ASELSAN’da fabrika içerisinde otomatik sistem kullanılmıyor. Buna ihtiyaç duyulmadığı söylenebilir.Üretim aralıklı olduğu için genelde düşük hacimli gerçekleşiyor ve bu da otomasyonsuz giderilebiliyor. Ayrıca

22

gümrükten gelen veya müşteriye teslim edilen ağır malzemeler için forkliftler kullanılmaktadır.

5. ÜRETİM SİSTEMİ

ASELSAN’da kesikli tip üretim ( Intermittent Process ) seçilmiştir. Nedeni ise müşteri isteklerine göre çalışan bir firma olmasıdır. Ayrıca düşük üretim hacmi, genel amaçlı teçhizat , intens işgücü operasyonları, sık program değişimleri, geniş ürün yelpazesi ve isteğe göre yapılan ürünler bu tip bir üretim tipinin seçiminde önemli faktörlerdendir.

Top-Shop imalat ASELSAN’nın her bölümünde görülen aralıklı üretimin üç bölümünden biridir. Özelliği üretimin niteliğine , büyüklüğüne bağlı olmasıdır. Küçük parçalar halindedir ve ürün çeşidi fazladır. Farklı ürünler üretmek için firmanın çok esnek bir üretim kapasitesine sahip olması gerekir ve esnek teçhizat bu çeşitliliğine karşılık esnekliliği sağlayabilmektedir.

Ayrıca temiz oda bölümünde üretim akış tipi usulüne göredir. Yani tek bir ürün var ve daha büyük partiler halinde sürekli üretim yapılıyor.

6. İŞ ETÜDÜ

ASELSAN’nın kuruluş amaçları arasında her türlü askeri/ profesyonel cihaz ve sistemi üretecek ve tasarlayacak bir teknoloji merkezi olma hedefini benimsemiştir. ASELSAN teknolojiyi, keskin rekabet koşulları ortaya koyan pazarda pay sahibi olabilmek ve varlığını sürdürebilmenin başlıca unsuru olarak kabul etmektedir. Benimsenen teknoloji politikası, ileri teknolojiyi üretim programları ile özümsemeyi ve kazanılan teknolojik birikimi daha üst düzeyde yeniden üretmeyi temel alır. Bu nedenle ASELSAN yeni teknolojiye yüksek yatırımlar yapmaktadır.

ASELSAN gibi bir firma için malzeme verimliliği oldukça önemlidir. Çünkü, alınan malzemelerin büyük bir çoğunluğu ileri teknoloji isteyen buna bağlı olarak çok pahalı parçalardır. Bu parçaların zamanında teslim alınması, eksiksiz olarak üretime girmesi oldukca önemlidir. Bu nedenle üretimde kullanılan malzemeler, etkin kullanımları verimliliği yoğun şekilde yükseltecek kadar pahalı ve kaliteli olmaktadır. Genellikle NATO standartlarına uygun askeri malzemeler kullanılmaktadır. Bunlarda diğer ticari mallara oranla oldukça kaliteli ve pahalıdır.

ASELSAN açısından en yaşamsal öncelik endüstriyel bilgi ve uygulama birikimidir. Zira insangücü ve yatırım öncelikleri gerekli ama tek başlarına yeterli değildirler. Her iki unsur için istihdam edilen kaynakların beklenen verimi ve artı değeri yaratmaları “doğru” ve “hedefe yönelik” biçimde yönetilmeleri ve çalıştırılmaları ile olasıdır.

6.1. İş Ölçümü

Firmada işlemler için standart zamanlar belirlenmektedir.Bu zamanların belirlenmesinde önemli olan ürünün nerede tasarlandığıdır. Lisans alınarak üretilen

23

parçaların standart zamanları belirlenmiş olup firma içinde bu sürelere uyulmaktadır. ( Bunlarda deneyimlere ve ölçümlere bağlı olarak belirleniyor ama lisans alınan firmanın süreleriyle karşılaştırılıyor).Aselsan bünyesinde tasarlanan ürünler için standart zamanlar deneyimlere ve kronometre ile yapılan zaman ölçümüne göre belirlenmektedir. Standart zamanlar MANMAN sisteminde işlem çizelgelemede görülmektedir.

Firmada standart zamanlar şu amaçlarla kullanılmaktadır;

Birim maliyetleri hesaplamak. Üretim Planlaması yapmak. İş gücü Planlaması yapmak.

6.2. İş Değerlemesi

Firmada iş değerleme çalışmalarıyla , işçi alımları ve alındıktan sonraki eğitimlerinin düzenlenmesi ve işlerin sınıflandırılması yapılmaktadır.

ASELSAN ücret yönetmeliği gereğince çalışanlar özelliklerine(eğitim, askerlik, tecrübe vb.) göre standart bir ücretle işe başlamaktadırlar. Ücret yılda 3 veya 4 defa yapılan zamlarla dengelenmekte ve yılda 2 defa kardan verilen paylarla desteklenmektedir.Ayrıca temmuz ayı içerisinde çalışanların değerlendirildiği müdür zammı denilen ücret ve kadro artışı bulunmaktadır. Bunun dışında firmada uygulanan bir teşvik sistemi yoktur.

ASELSAN’da çalışanlar bazı sınıf ve derecelere göre sınıflandırılır.ASELSAN’da üç çeşit iş gücü mevcuttur; normal, kalifiye( teknik elemanlar), teknik(üniversite mezunları). Mühendisler “class A” kategorisinde ,(1-8) dereceleri arasında sıralanırlar. Derecelemede akademik kariyer ve çalıştığı yıl sayısı esastır. Yönetici personel “class B” kategorisinde ,(1-7) dereceleri arasında sıralanırlar. “class C” teknisyenler kategorisi içindir. Diğer çalışanlar bilgisayar uzmanları, muhasebeciler, sekreterler, part-time işçilerdeD,E,F,G ve H kategorilerinde sınıflandırılırlar.

6.2.1. ASELSAN Prim Sistemi

Her yılın prim miktarını iki ana kriter belirler: Büyüme ve kardaki değişim. Prim hesabı ve dağıtım şekli bu iki ana kriter ve aşağıdaki prensipler kullanılarak belirlenir.

a) Bir yıla ait değişimin etkisini azaltmak için, önceki iki yılın performans ortalaması ile içinde bulunulan yılın performansının kıyaslanması,b) Performans olarak ortalama ABD doları bazında net satış tutarının ve vergi öncesi dönem kârının kullanılması,c) Motivasyonun yıl içinde de canlı tutulması ve erken teslimatın teşviği için, Haziran ve Aralık sonu değerlendirmelerine göre olmak üzere iki dönemde prim verilmesi.d) Prim tutarları aşağıdaki formülle hesaplanır:

P= { 1+3 (Kn-Km)/Km + 3 (Sm-Sn)/Sm }* (t)M

24

P: Verilecek net prim tutarı.Kn: Yıl sonu için n yılda elde edilen dönem karı, ortalama kur hesabıyla $ olarak Haziran sonu için 6 aylık dönem karı, 6 aylık ortalama kur hesabıyla $ olarak.Km: Aralık sonu değerlendirme için "n" yılından önceki 2 yılın ortalama dönem karı, ortalama kur hesabıyla $ olarak Haziran sonu değerlendirme için "n" yılından önceki 2 yılın 6 aylık ortalama dönem karı, 6 aylık ortalama kur hesabıyla $ olarak.Sn: Aralık sonu için n yılının net satış tutarı, ortalama kur hesabıyla $ olarakHaziran sonu değerlendirme için "n" yılının Haziran sonunda 6 aylık net satış, 6 aylık ortalama kur hesabıyla $ olarak.Sm: Aralık sonu değerlendirme için "n" yılından önceki 2 yılın ortalama net satış tutarı, ortalama kur hesabıyla $ olarak Haziran sonu değerlendirme için "n" yılından önceki 2 yılın 6 aylık ortalama net satış tutarı, 6 aylık ortalama kur hesabıyla $ olarakt: Katsayı: Haziran sonu değerlendirme için "0.5", Aralık sonu değerlendirme için "1"M: Değerlendirme yapılan aydaki aylık net ücretn: İçinde bulunulan çalışma yılı

7. MALİYET ANALİZİ

Firmada maliyetler oluşturulurken iki yöntem kullanılıyor :

1 )İş Emri Maliyet Hesabı Sistemi : İş Emri ürün, alt takımlar bazında çalışır ve üretim sürecinde kullanılan işçilik ve malzeme bu iş ermine kaydedilir. Böylece üretim operasyonlarına bağlı olarak o iş emrinin ait olduğu parçanın maliyeti oluşur.

2 )Aktivite Bazlı Maliyet Hesabı Sistemi : Üretim ve ilgili servislerin ( planlama, bakım, onarım vb. ) prosesleri kademe kademe ele alınarak maliyet hesapları çıkarılıyor operasyona göre maliyet hesaplanmış oluyor.

Bu iki sistemin hesaplanmaları arasında çok büyük rakam farklılıkları oluşmuyor.Genelde çok benzer rakamlar ortaya çıkıyor ve ürünün satış fiyatı hesaplanırken bu iki sistemle oluşturulan maliyet değerleri göz önüne alınıyor.

7.1. Maliyet Muhasebesi

Maliyet muhasebesinin başlıca amacı ürünlerin birim maliyetini sağlıklı bir şekilde elde etmektir.Ürün ağaçları oluşturularak veriler biriktirilmektedir. Ayda bir analizler yapılmaktadır ve bilgi akışı bilgisayarlar vasıtasıyla sağlanmaktadır.

Ürünlerin üretilmesi iş emri açılmasıyla başlar. Üretim planlamasına uygun olarak üretimin başlaması için gerekli prosedür olarak iş emri açılır ve böylece maliyet oluşmaya başlar. Maliyet hesaplaması yapılırken aşağıdaki örnekte olduğu gibi pek çok maliyet unsuru göz önüne alınmalıdır.

Başlıca 3 maliyet unsuru vardır ;

Malzeme , İşçilik , Genel Giderler,

25

Direkt Maliyet = Direkt Malzeme + Direkt İşçilikGenel Üretim = Dolaylı Malzeme + Dolaylı İşçilik + Diğer Dolaylı GiderlerDolaylı Malzeme = (Fabrika Şartları, Hatalı İş, Deneme )Dolaylı İşçilik = (Yönetim, Kontrol, Mühendisler, Hatalı İş, Deneme)Diğer Dolaylı Giderler = (Kiralar, Amortisman, Sigorta, Vergi, Patent, Bakım, vb.)Üretilen Ürün Maliyeti = Direkt Maliyet + Genel ÜretimTicari Masraflar = Pazarlama Masrafları + İdari Masraflar

Pazarlama Masrafları=(Satış Elem.Masrafları, Reklam Masrafları, Denemeler, Haberleşme, Seyahat vb. Masraflar)

İdari Masraflar = ( Yöneticiler, Ofisler, Kira, Toplantı Masrafları, Haberleşme Masrafları vb. )

Not: Birim maliyetler şirketin gizliliği ilkesi gereği verilmemektedir. Açıklanan maliyet yapısının ana unsurları şöyledir:

Direkt Malzeme ve Temin Gideri:

Üretime alınmış ürünler için direkt malzeme bilgileri, MRP-II sistemi olan ve yabancı para birimi cinsinden cari satınalma değerinin saklandığı MANMAN veritabanından alınır. Yeni tasarımlanacak ise, Pareto Analizine göre A ve B sınıfı malzeme (malzeme gereksiniminin %80+%15'ine karşılık geleceği düşünülen) listesi için birebir satınalım fiyat tahminleri, ilgili teknik ve satınalma personeli ile oluşturulur (ayrıntılı hesaplama yöntemi kullanılarak), kalan kısım içinse tahmini olarak eklenir. Lisans altında üretim/ortak üretim durumlarında ise genel olarak lisansör firmanın vereceği bilgiler esas alınarak ASELSAN'ın üretim koşullarına uyarlanır.Malzeme temin giderinin proje/ürün/hizmetlere yüklenmesi ise, satınalma personeli giderleri, banka, nakliye, sigorta, gümrükten çekme giderleri gibi geçmiş dönem bilgileri dikkate alınarak elde edilen parametre yoluyla yapılır. Ayrıca gümrük vergisi ödenecekse bu vergiler, malzeme ve ithalat yapılan ülke bazında tek tek ya da ortalama bir oranla değerlendirmeyealınır.

Direkt İşçilik:

Direkt malzeme maliyetinin hesaplanması yöntemine benzer aşamalardan geçmektedir. Yönetimsel ve teknik açıdan kabul gören maliyet merkezi bazında, işçilik/makina saat bilgisinin o birimin ortalama direk işçilik maliyeti ile çarpılmasından elde edilen maliyet, proje/ürün yada hizmete direkt işçilik maliyeti olarak yüklenmektedir. Ortalama direk işçilik maliyeti genellikle ABD Doları olarak hesaplanmakta ve bir yıllık dönemde kararlı bir rakam elde edilmektedir. Personelin yapısı ve buna bağlı olarak ücret ile vergi düzeyine ve kurların seyrine göre, dolar bazında ortalama işçilik maliyeti değişmektedir.

26

SATILAN ÜRÜN MALİYETİ=ÜRETİLEN ÜRÜN MALİYETİ+TİCARİ MASRAFLAR

Genel Üretim Gideri (GÜG):

Ürüne doğrudan gider yüklenemeyen,maliyet merkezi giderlerinin, bu bölümlerin seçilen kapasite birimine bölünmesi ile(direkt işçilik kapasite veya makina saat kapasitesi) GÜG ortalama maliyetleri yine yıllık bazda ve ABD Doları cinsinden bulunur.GÜG,planlanan direk işçilik/makina saat ölçüsü ile proje/ürün/hizmetin satış maliyetine yüklenir.Genel giderler kapsamında, yatırımların amortisman payı,üretim endirekt personelin ücret ve vergileri gibi genel giderler dikkate alınmaktadır.

Genel Yönetim ve Pazarlama/Satış Giderleri:

ASELSAN'da tasarım ve üretim birimleri dışında kalan fonksiyonel hizmet birimlerinin giderlerinden, yıllık beklenen satış düzeyi dikkate alınarak, proje/ürün/hizmetin satış maliyetine gerektiği kadar pay verilmektedir.

Finansman Giderleri:

Özellikle yıllara sari projelerde veya üretim süreci uzun olan ürünlerde harcamaların çok erken oluşması (yurtdışından sipariş usulü malzeme alımında sürelerin 8-15 ay gibi gerçekleşmesi) nedeniyle önemli oranda finans yükü oluşmaktadır. Finans yükü, harcama ve ödeme planlarına bağlı olarak hesaplanmakta, en az finans yüküne ulaşmak için harcama ve ödeme planlarındaki bütün alternatifler denenmeye çalışılmaktadır.Proje planına veya ürün üretim sürecinin uzunluğuna bağlı olarak bazı projerde uygulanan %30 program/yıllık avans modeli yeterli olmakla birlikte, iki yılı aşan tasarım-seri üretim programlarında %50'ye varan oranlardaki program/yıllık avans modelinin gerekli olduğu, son projelerimizde ortaya çıkmıştır.Savunma sistemleri tedariğinde bu maliyet unsurunun, tedarik süreleri nedeniyle kimi zaman Dolar üzerinden %8-9 gibi önemli yüzdelere ulaştığı gözlenmektedir. Bu nedenle, finans yükünün değerlendirmeye alınması kaçınılmaz olmaktadır. En iyi çözüm, sıfır finans yükü oluşturacak harcama ve ödeme planlarının uygulamaya alınması olacaktır.

Proje Özel Giderleri:

Yukarıda açıklanan maliyet unsurları dışında kalan maliyetleri diğer maliyetler, ya da projeye özel durumlar içeriyorsa proje özel giderleri olarak tanımlamak maliyet analizini kolaylaştırmaktadır. Her proje/ürünün aynı maliyet unsurları olmasa da en çok dikkate alınan maliyet tipleri Ar-Ge/Tasarım maliyetleri, Lisans/Know-How/Royalti teknoloji transfer maliyetleri, genellikle ürüne özel yatırım amortismanının tamamı, sözleşme ve teminat mektubu vergileri, özel sigorta, projeye özel yurtdışı eğitim/yolculuk ve garanti dönemi hizmet maliyetleri olmaktadır.Proje/ürünün bilinen yada öngörülemeyen risklerine karşılık maliyetlere katılması gereken bir unsur da beklenmeyen giderdir. Alıcı tarafından kabul görmediği için maliyet analizlerine dahil edilememektedir. Kar:

Satıcı açısından, ekonomi teorisine göre, üretim faktörleri arasında sayılan sermayenin maliyeti/fiyatıdır. Diğer üretim faktörleri gibi sermaye maliyeti/fiyatı da ürün maliyetini oluşturan bir unsur sayılır. Alıcı açısından ise, satınaldığı ürün/hizmet

27

fiyatının bir parçasını oluşturmaktadır.Her sektörde olduğu gibi savunma sektöründe de, faaliyetlerden makul düzeyde bir kar marjı elde edilmesi gerekli bir unsurdur. Makul düzeyde elde edilen kar, işletmelerin varlığını korumasında vazgeçilmez bir unsurdur.Not: ASELSAN bilançosu ekte verilmiştir. Sayfa 58.

8. HABERLEŞME CİHAZLARI GRUBU(HC)

8.1. Organizasyon

Haberleşme Cihazları Grubu ASELSAN’ın üç grubundan biri olup, askeri ve profesyonel haberleşme ile kripto, güvenlik, avionik ve raylı ulaşım sistemleri üzerine tasarım, üretim pazarlama ve satış sonrası hizmetlerini gerçekleştirmektedir.Haberleşme Cihazları Grubu’nun ürünlerinin tasarım, geliştirme, üretim tesis ve servis hizmetleri TS-EN-ISO 9001 kalitesi ile belgelenmiş olup askeri sistemler için AQAP-110 kalite belgesine de sahiptir.

8.1.1. Üretim Direktörlüğü

Grubun amaçlarında belirtilen üretim şekline uygun olarak, az sayıda üretim yapabilme fonksiyonu için gerekli altyapıyı kurmak, geliştirmek ve bu fonksiyon ile ilgili tüm çalışmaları yürütmek.Projelerin geliştirme safhasında kesinleştirilen duruma göre, üretim planlamasını yapmak ve üretimi bu plana uygun gerçekleştirmek; ASELSAN'ın diğer gruplarında ve / veya özel ve kamu sektöründe yaptırılması planlanan üretim için gerekli araştırmaları yapmak ve alt kontratlarla ilgili işlemleri yönetmek bu bölümün görevleri arasındadır .

8.1.2. Elektronik Üretim Müdürlüğü

Elektronik üretim müdürlüğü;Malzeme Hazırlama,Bobinaj,Kart Üretim,Yüzey Monte (SMD) Üretim, Kablaj, Elektromekanik Montaj, Kart Test, Cihaz Test ve Üretim Mühendisliği bölümlerinden oluşmakta ve birçok sivil ve askeri ürüne ait her türlü kart, modül, kablo takımı, lazer etiket, bobin ve trafo üretimi ile elektromekanik montaj ve test işlemlerini, uluslararası üretim standartlarına uygun olarak gerçekleştirmektedir.

8.1.3. Mekanik Üretim Müdürlüğü

Mekanik Üretim tesislerinde, elektronik sanayinin gerektirdiği kalite ve hassasiyette, her türlü torna, freze, saç ve levha işlemlerini içeren, yaklaşık 1500 değişik parça, yüksek kapasiteli, gelişmiş, Numerik Kontrollü, Universal ve Dikey İşleme Merkezleri,

C ve Y Eksenli, Numerik Kontrollü Torna-Freze Merkezleri,

Numerik Kontrollü Pres Tezgahı ve CAD/CAM sistemi,

Otomat Tezgahları,

Metal Levha İşleme Makinaları ve

Kaynak Makinaları

28

kullanılarak üretilmektedir. Isı ve nem kontrollü metroloji odasında, 3-Boyutlu Koordinat Ölçme Cihazı ve Video Kameralı Ölçme Cihazı ile hassas ve otomatik ölçü kontrolleri yapılmaktadır. Parçalar, askeri standartlara uygun kaplama ve boya işlemlerinden geçirilerek ağır çevre koşullarına dayanıklı hale getirilmektedir.

HC GRUBU ORGANİZASYONU

8.2. Üretim Planlama ve Kontrol Bölümü (ÜPK)

8.2.1. ÜPK Organizasyonu

29

MÜDÜRAfşin Akkerman

Planlama Md. Yrd.Afşin Akkerman

Bilgi İşlem Analiz Md.Yrd.

Cemil Demir

Hammadde Hammadde Ambarı Md.Yrd.

Cüneyt Çetinkaya

8.2.2. Üretim Planlama ve Kontrol Müdürü

Organizasyondaki Yeri:Üretim Planlama ve Kontrol Müdürü, Üretim Direktörüne karşı sorumludur. Bölümde 23 tane Endüstri mühendisi bulunmaktadır.Temel Görevi:

Üretim Planlama ve kontrol müdürünün temel görevi;HC grubu üretim direktörlüğü’nce yürürlüğe konulan ana üretim programlarındaki cihaz ve aksesuarların Mekanik ve Baskı Devre Müdürlükleri sorumlulukları dışındaki alt birimlerinin ve satınalınan malzemelerinin planlama ve kontrol sorumluluğudur.Sorumlulukları:

Her MRP çalışması akabinde Elektronik Üretim için satınalma taleplerinin ve iş emirlerinin ManMan/MFG de planlanması ,satınalma taleplerindeki değişikliklerinin malzeme ikmal müdürlüğüne aktarılması ve takibi.Elektronik Üretim iş emirlerinin açılması, malzemelerinin belirlenen önceliklerle Elektronik Üretim Müdürlüğüne teslimi ve işin bitiminde iş emirlerinin kapatılması.Satın alınan malzemelerin geçici kabul işlemlerinin yapılması.Giriş kalite kontrol için denetim önceliklerinin belirlenmesi,belirlenen önceliklerle üretici bölüme malzemelerın teslım edılmesı.

Üretim direktörlüğüne bağlı birimlere ait performans istatistiklerinin tutulması , raporlanması. MIS (Management Information Systems) ve ERP (Enterprise Resource Planning) sistemlerinin izlenmesi, bu konuda araştırmalar yaparak üretim için en uygun sistemlerin kullanımının sağlanması.Servis ve yedek parça amaçlı talep edilen yarı mamul ve malzemelerin incelenerek temin edilmeleri için gerekli koordinasyonun sağlanması.Envanterde bulunan atıl ve üretim fazlası malzemelerin takip edilerek raporlanması, ilgili malzemelerin değerlendirilmelerine ilişkin çalışmaların koordinasyonu.Diğer grupların talep ettiği, HC Grubu standart üretimi olan alt takım ve malzemeler için gerekli işemirlerinin planlanması ve takip edilmesi.HedeflerYapılan her işte mükemmele ulaşmak için sürekli iyileştirme yapmak.İlkelerTüm ÜPK çalışanları işi ile ilgili süreçleri en iyi şekilde tanır.Tüm ÜPK çalışanları müşterilerini ve onların gereksinimlerini bilir ve bu gereksinimleri karşılamak için düşünür, yaratır ve üretilir.Tüm ÜPK çalışanları işinde yaratıcılığını kulanır, yenilikler ve iyileştirmeler için öneriler sunar.Not: ÜPK yerleşim planı ekte verilmiştir. Sayfa 55.

9. ÜRETİM PLANLAMA VE STOK KONTROL SİSTEMİ

9.1. Tahmin ( Forecasting )

Üretim sisteminin planlanması için öncelikle talep tahminlerinin bilinmesi gereklidir. ASELSAN’da talep tahminlerinin yapılmasından Pazarlama ve Satış bölümü sorumludur. Pazarlama bölümü bu verileri geçmiş yıllara ait satış miktarlardan ve direkt tüketici anketlerinden temin eder. ASELSAN üretiminin büyük bir kısmını Türk Silahlı Kuvvetleri, Devlet Kurumlarına yaptığından bu kurumların bütçeleri yılın son aylarına doğru yaklaşık olarak bellidir. Bu da bu kurumların yapacağı talep miktarları hakkında ön bilgi vermiş olur. ASELSAN’da tahminler 12 aylık dönemlerde yapılır.Satışlar yılın

30

ikinci altı aylık döneminde artış gösterir. Bazı ürünlerin üretim zamanı 5-6 ayı bulabilmektedir. Böyle bir karışıklık tahminlerin planlamada nedenli önemli olduğunu göstermektedir.

ASELSAN’da bütçe aralık ayında yapıldığından, tahminler ekim ve kasım ayında önceden toplanır. Bu bilgiler toplanıp, gerekli düzenleme ve raporlar hazırlanarak üretim bölümlerine sunulur. Üretim bölümü bu talep miktarına göre kaba bir üretim planı ve ihraç edilecek malzemeler hakkında ön bilgi edinmiş olur.

9.2. Envanter Sistemi

Firmada var olan envanter tipleri:1. Hammaddeler (raw material) : Bitmiş ürünlerin ara parçalarını yapmak için satın alınan malzemelerdir. 2. Ara ürünler (subassembly) : Son ürünlerde kullanılacak olan ve fabrikada üretilmiş yarı mamüllerdir. 3. Ara ürün stoğu (work in process) : Üzerinde işlem yapılan veya yapılmayı bekleyen, ambardan üretime çekilmiş malzeme veya ara ürünlerdir. 4. Bitmiş ürünler (finished goods) : Müşteriye teslim edilecek durumda olan üretimi tamamlanmış parçalardır

Firmada envanter tutulmasının amaçları;

Envanter herhangi bir anda üretim sistemi içinde bulunan hammadde, yarı mamul,montajlar ve bitmiş ürünlerdir.Firmalar için sipariş vermek önemli bir sorundur.Ne kadar sipariş verilmeli? Toplam maliyetleri en küçük olacak şekilde siparişler ne zaman yapılmalıdır? Bu soruların cevabını vermek için envanter tutulmalıdır.Ayrıca envanter tutulması ile firma üzerinde büyük etkisi olan aşağıdaki sorunlar cevaplanmakta ve kontrol altına alınmaktadır.

Beklenmedik talebi karşılamak, Üretim gereksinimlerini düzenlemek, Stok yokluklarını önlemek, İşlemlere olanak vermek.

Firmada kullanılan temel envanter kontrol sistemi MANMAN’dir.

9.3. Ana Üretim Planlaması (MASTER PRODUCTION SCHEDULING-MPS)

Firmada Ana Üretim Planı ( MPS ) satışı girilen ürünler için hazırlanmaktadır. Bundan Ürün Planlama Müdürlüğü sorumludur.30 haftalık bir dönemi kapsar ve 15 günde bir çalıştırılır. Ürün ağacının üst dalları için üretime başlama tarihleri planlanır ve üretime başlanması için FPO ( Firm Planed Order ) planlanan kesin iş emri açılır. Periyodik kontrollerle üretime başlanıp başlanılmadığı, üretimin ne kadarının gerçekleştiği kontrol edilir. (+)(-) üretim miktarları kontrol edilir. Toplu üretim programları için MANMAN kullanılmaktadır.

Üretim Planlama ve Kontrol Mdl.’nün temel görevi,HC Grubu Üretim Direktörlüğünce yürürlüğe konulan ana üretim programlarındaki cihaz ve aksesuarların

31

Mekanik ve Baskı Devre Mdl. ve Mekanik Tasarım Dir. sorumlulukları dışındaki alt birimlerinin ve satın alınan malzemelerinin planlama ve kontrol sorumluluğudur.

Her MRP akabinde Elektronik Üretim için satın alma taleplerinin ve işemirlerinin planlanması (yaratılması, aktarılması, silinmesi, değiştirilmesi),satın alma taleplerindeki değişikliklerin Malzeme İkmal Mdl.’ne aktarılması ve takibi;

Elektronik Üretim işemirlerinin gerektirdiği malzemelerin Malzeme İkmal, Mekanik Üretim, Baskı Devre Üretim Mdl.’nden ve Mekanik Tasarım Direktörlüğü’nden zamanında temini için gerekli önlemlerin alınması,gecikme/aksaklık halinde önlem /çözüm için gerekli koordinasyonun sağlanması;

Elektronik Üretim işemirlerinin açılması,malzemelerin belirlenen önceliklerle Elektronik Üretim Mdl.’ne teslimi ve işin bitiminde işemrinin kapatılması;

Satın alınan malzemelerin geçici kabul işlemlerinin yapılması; Hammadde ve yarı mamüllerin düzenli,emniyetli ve malzemelerin zarar

görmeyeceği sekilde stoklanması,ambar malzeme giriş-çıkışlarının optimum kaynak kullanımı ile hatasız ve en kısa sürede gerçekleşmesinin sağlanması;

Üretimin izlenerek, teslimatların zamanında yapılmasının sağlanması,sorunlar için gerekli önlemlerin alınması;

Ambar sayımlarının düzenli olarak yapılması, sonuçların ilgili makamlara bildirilmesi,gerekli işlemlerin yapılması;

Yeni geliştirilen/lisansı alınan ürünlerin doküman paketlerinin incelenmesi,ilk kez kullanılacak malzemelerin belirlenmesi,satın alma/üretim kararının alınması, temin kaynaklarının belirlenmesi;

Üretim Direktörlüğü’ne bağlı birimlere ait performans istatistiklerinin tutulması, raporlanması;

Üretimden kalkan, temininde güçlük çekilen malzemeler için önlem alınması, bölümler arası koordinasyonun sağlanması,gerekli mühendislik değişiklik önerilerinin verilmesi;

MIS (Management Information Systems) ve ERP (Enterprise Resource Planning) sistemlerinin izlenmesi,bu konuda araştırmalar yaparak üretim için en uygun sistemlerin kullanımının sağlanması;

Servis ve yedek parça amaçlı talep edilen yarı mamul ve malzemelerin incelenerek temin edilmeleri için gerekli koordinasyonun sağlanması;

Envanterde bulunan atıl ve üretim fazlası malzemelerin takip edilerk raporlanması,ilgili malzemelerin değerlendirilmelerine ilişkin çalışmaların koordinasyonu;

Diğer grupların talep ettiği,HC Grubu standart üretimi olan alt takım ve malzemeler için gerekli işemirlerinin planlanması ve takip edilmesi.

9.4. Malzeme İhtiyaç Planlaması (MATERIAL REQUIREMENT PLANNING-MRP )

ASELSAN 1989 yılından itibaren organizasyon çalışmalarının yanı sıra genel bir yönetim felsefesi olarak MRP II “İmalat Kaynak Planlaması” anlayışıyla uygulama programları yürütmüştür. Bilindiği gibi MRP II felsefesi, tüm işletme proseslerini öncelikle faaliyet planı, stratejik planlar gereğince hazırlanan satış ve üretim planlarının gerçekleştirilmesi odağında bütünleşmiş olarak çalışmasını öngörmektedir. MRP II

32

kaynaklarının yalnızca üretim proseslerini değil tüm işletme proseslerini kapsayacak biçimde formel olarak planlanmasını temin etmektedir. Bu anlamda proseslere kapasite ve yeteneklere iş yükünün optimum biçimde atanmasıyla başta kalite olmak üzere işlem zamanları, verim istihdam düzeyleri, teslimat süresi konusunda ciddi verimlilik artışları sağlanmaktadır.ASELSAN gerek MRP II felsefesinin önerdiği koşulların sağlanması gerekse firma genelinde ortak bir “Bilgi Tabanı” üzerinde çalışmasını temin için MANMAN Bilişim Sistemi çözümünüde MRP II geliştirme programına pararel uygulamaya koymuştur.ASELSAN MRP II felsefesinin başarı ölçütü olarak Kabul edilen “ A Sınıfı” kategorisinde bir uygulayıcı olmayı amaçlamaktadır.”A Sınıfı”kategorisi kullanıcılar için başarı ölçütleri %99.0 stok bilgisi doğruluğu, imalat içi stokların sıfırlanması %80 üzerinde kapasite kullanım oranı, toplam işlem süreleri standart zamanlar arasında %90 olarak tutarlılık olması ve kalite veriminde %90 üzerinde başarı olarak verilmektedir.

9.5. İşlem Çizelgeleme ve Üretim Etkinlik Kontrolü

Üretim etkinlik kontrolü, detay üretim programının sağlanıp sağlanmadığını kontrol etmektedir.Bu sayede üretim hattı içerisinde makine, malzeme ve işgücü sağlanıyor ve üretim aralıksız devam ediyor.

9.6. Üretim Ortamı ( TEMİZ ODA )

Temiz oda Federal Standartlar 209’a göre sınıf 10.000 olarak belirlenmiştir.FS 209’a göre temiz odalar, temiz olma miktarına göre sınıflandırılmaktadır.”Temiz Oda” kirliliğin mikroskobik düzeyde, belirli bir seviyenin altında tutulduğu kapalı alan olarak tanımlanır. Sınıflandırma temiz odaların 1 ft3 (1 ft3=0.02832 m3 ) havasında olabilecek çeşitli boyutlardaki kirliliklerin izin verilebilir maksimum miktarına göre yapılmaktadır.

Sınıf 1Sınıf 10Sınıf 100 Sınıf numarası küçüldükce oda Sınıf 1000 temizliği artar Sınıf 10000Sınıf 100000

ASELSAN’daki Sınıf 10000 Temiz Oda, 1 ft3 havada boyutu 0.5 m’den büyük olan parçacık sayısı 10000’den az, 5 m’den olan parçacık sayısı 70’den az olan kapalı alandır.ASELSAN’daki Temiz Oda sistemi “Karışık Akış Odası” sistemiyle çalışmaktadır.Burada hava tavandan veya tavana yakın yerden, HEPA filtrelerinden temizlendikten sonra odaya girer ve döşeme seviyesinde duvarlar boyunca bulunan dönüş kanallarından geri emilir.Aynı zamanda sıcaklık, göreli nem ve aydınlatma kontrolü antistatik ve anti-titreşim taban sabit oda basıncı temiz odanın özelliklerindendir.

9.7. Kapasite Planlaması

Üretimi kontrol edebilmek icin iyi bir şekilde yapılması gereken kapasite planlaması , Üretim Planlama Müdürlüğü tarafından hazırlanmaktadır.

33

ASELSAN ‘da bir iş merkezinden geçecek planlı iş emirleri toplamı , o iş merkezinin kapasite ihtiyacını belirlemektedir . Kapasite ihtiyacının mevcut kapasitenin altında veya üstünde olması durumunda , yeniden düzenleme işlemine girişilmektedir .Bir maliyet merkezinin yapabilecegi iş miktarı , maliyet merkezindeki makina ve çalışan sayısı ile sınırlıdır. Bu nedenle kapasite ihtiyacı, üretim planına uygun olarak üretim yapması planlanan iş merkezinin eleman sayısının ,haftalık çalışma saati ile çarpılması sonucu bulunmaktadır.

Kişi sayIsI * 8 saat* 5 gün * tolerans payI

formülü bize maliyet merkezlerinin brüt kapasitesini vermektedir . Buradaki tolerans payı ;

* Etkinlik *Verimlilik *Tezgah arızası* İşçilik saat payı *Çalışanın performansı *Malzeme eksikliği* Personel eksikliği *Personelin devamsızlığı

gibi kapasiteyi etkileyen faktörler dikkate alınarak hesaplanmış bir değerdir .

Hesaplanan brüt kapasitenin belirli bir kısmı AR - GE çalışmalarına ayrılmakta , Brüt kapasiteden , AR - GE kapasitesi çıkarılınca iş emirlerine ayrılan net kapasite bulunmaktadır . Daha sonra , hesaplanan bu değerlere göre iş emirleri açılmakta , bir işemrine ayrılan max . süre bulunmakta ve maliyet merkezleri bazında kapasite planlaması yapılmaktadır .

Planlanan bu kapasiteden sapmalar oldugunda genellikle fazla mesai uygulamasına gidilmekte , cok nadir olarak da yan sanayiye iş yaptırılmaktadır. ASELSAN ‘da 1997 yılı itibariyle gerçekleşen fazla mesai saatleri söyledir :

Gerçek süre (saat ) Gerçek tutar (milyon tl )Ocak 21465 19777Subat 24472 22703Mart 28854 26729Nisan 25142 25507Mayıs 37340 41818Haziran 32473 36065Temmuz 37227 45522

9.7.1. Üretim Kapasitesi ve Kapasitenin Ne Kadarının Üretimde Olduğu

ASELSAN’da üretim planı, teknolojik gelişmeler ve alınan siparişler paralelinde aylara göre değişken olarak yapılmaktadır.Üretim planında yer alan cihazlar ise gerek işçilik,gerekse maliyetleri açısından birbirleriyle karşılaştırılamayacak kadar farklıdırlar.Örnek olarak telsiz projelerinde bile el telsizi ile tank telsizi arasında 1/20 oranında maliyet farkı vardır. Bütün bunlar göz önüne alındığında sağlıklı bir kapasite

34

kullanım oranı vermenin mümkün olmadığı görülmektedir.Ancak geçmiş yıllarda olduğu gibi bu yıl da mevcut kaynaklar tam kapasitede kullanılmaktadır.

10. STOK KONTROL VE STOKLAMA

Fabrikada stok kontrol işlemleri,fabrika genelinde kullanılan ve bir MRP-II uygulaması olan MANMAN ile yapıldığını söylemiştim.Fabrikada kullanılan her malzemeye ve üretilen her ürüne farklı bir stok numarası verilir ve bu stok numaraları vasıtasıyla programın kullandığı veri tabanına parça ile ilğili bilgiler girilir.Bu bilgilere tanım, kaynak kodu(SC),proje kodu(PC),parçanın alt malzemeleri,parçanın yer aldığı üst takım ve birim üst takımdaki kullanım miktarı örnek verilebilir.Malzemenin temin süreci pazarlama bölümü tarafından bir ürün veya herhangi bir parça için kesin satış veya tahmini satışların sisteme girilmesiyle başlar.Bu girişlerin ardından once MPS sonar da MRP programı çalıştırılarak bu ürünlerin yapılabilmesi için gerekli olan malzeme miktarları sistemde otomatik olarak hesaplanır.Malzeme tedarik bölümü hesaplanan bu miktarlara fire oranlarınıda katarak malzemeyi temin eder.Malzemeler fabrikada ilk olarak Geçici Kabul Bölümü’ne gelir ve burada sisteme girişleri yapılır.Bu noktadan sonra malzemelerin her hareketleri sisteme işlenerek,malzeme hareketlerinin terminalden takibine olanak sağlanır.Malzemeler Giriş Kalite Kontrol’den geçtikten sonra ambara gelir ve sayılarak teslim alınır.Bir malzemenin ambardan alınabilmesi için,ilgili bölüm tarafından ya o malzemenin üst takımı için iş emri açılır veya malzemenin kendisi için MR( Malzeme İstek ) formu doldurulur ve her hareket sisteme kayıt edilir.Ambarda malzemeler büyüklüklerine göre ya kardex diye tanımlanan bilgisayar destekli otomatik stoklama kabinlerine ya da klasik ambar sistemine göre düzenlenmiş normal raflara konur.Eğer malzeme kimyasal bir malzeme ise saklanma koşullarına göre ya oda sıcaklığındaki kimyasal ambarına ya da buzdolaplarına konur.Yukarıda bahsedilen otomatik stoklama kabinlerinde 2 adet 22 raf ve her rafta 10 kutulu ve 4 adet 44 raf ve her rafta 12 kutulu olmak üzere toplam 6 adet mevcuttur.Bu kabinlerin en büyük özelliği, yerden ve zamandan büyük kazanç sağlamalarıdır.Bu kabinlerin veri tabanı farklı olmasına rağmen,bazı yardımcı programlar aracılığı ile iş emirleri MANMAN sisteminden kabinlerin veri tabanına aktarılabilmekte,bu sayede iş emirleri hızlı ve hatasız bir şekilde hazırlanmakta ve çıkışı yapılan malzemelerin bu hareketleri de tekrar MANMAN sistemine kayıt edilmektedir.Bu kabinlerin kullanımı hata olasılığını son derece azaltsada malzemelerin küçük olmasından ve daha büyük parçaların konduğu raflardaki malzemelerin hareketinden dolayı bazı hatalar oluşabilmektedir.Bu hataları belirlemek ve düzeltmek için yıl içinde periyodik sayımlar ve kontrol sayımları,her yıl sonunda ambarlarda genel sayım yapılmaktadır.Ambarlar:

ASELSAN’da dört çeşit ambar bulunmaktadır.1_) Hammadde ambarı:Hammadde ve WIP stokları.2_) Ürün ambarı:Bitmiş ürünler.3_)Ayrıca her bölümde küçük ölçekli kendi üretiminde kullandığı, malzemeleri depoladığı Koltuk Depo adlı ambarları mevcuttur.4_)Market Depo:Müşterilerin yedek parça ihtiyaçlarını karşılıyor.

35

11. ÜRÜN KALİTESİ

11.1. ASELSAN Ürün Kalitesi Sistemi

ASELSAN’da pazara sunduğu ürün ve hizmetlerin müşteri isteklerini ve sözleşme gereklerini fevkinde karşılamasını teminat altına almayı amaçlayan bir “Kalite Sistemi” işletilmektedir. Kalite sistemi tasarım, geliştirme, dökümantasyon, satın alma, imalat, montaj, denetim, test bakım, kalibrasyon, paketleme, sevkiyat, depolama gibi faaliyet alanlarının tümünü kapsamaktadır.ASELSAN, oluşturulan kalite teminatı sisteminin etkin ve verimli biçimde idamesini sağlamak amacıyla her grup bünyesinde Ürün Kalitesi bölümleri kurmuştur. ASELSAN Ürün Kalitesi bölümleri,bağlı oldukları grubun Pazar ve faaliyet yapısı içinde farklı biçimde örgütlenmiş olmakla birlikte kalite sistemi konusunda ortak bir anlayışı benimsemiştir.ASELSAN Ürün Kalitesi Sistemi bu anlayıştan yola çıkarak AQAP-1”NATO Endüstriyel Kalite Sistemi Gerekleri” ve MIL-Q-9858A “Kalite Programı Gerekleri”ne bütünüyle uyumlu olarak yapılandırılmıştır.ASELSAN Ürün Kalitesi Sistemi için kabul edilen AQAP-1 ve MIL-Q-9858A standartları askeri nitelikte olup, NATO ülkelerince yapılan en gelişmiş, karmaşık ve kritik sistem/donanım alımlarında yüklenicilerden yerine getirme zorunluluğu talep ettikleri standartlardır.Her iki standart, firmalardan bütün unsurlarıyla etkin biçimde yürütülen bir kalite programı gereklerini tanımlamaktadır.Askeri nitelikte olan bu standartlar Uluslararası Standartlar Örgütü ( ISO ) tarafından gerçekleştirilen ve günümüzde dünyada en geçerli kalite sistemi düzeyini tanımlayan ISO-9000 serisi standartlarla eş değerde ve muadil niteliktedir.Bu açıdan, Ürün Kalitesi Sistemi ISO-9001 gereklerini karşıladığı sertifikalandırılmıştır.

ASELSAN Ürün Kalitesi Sistemi, meşrutiyeti belirtilen standartlarda istendiği gibi faaliyet ve kararlarında tam bir tarafsızlık ve özerklik arz edecek biçimde örgütsel bağımsızlığı gözetilerek kurulmasını sağlamıştır.Ürün Kalitesi Sistemi; üst yönetimce onaylanmış formel yapısını, politika ve çalışma ilkelerini açık biçimde tanımlayan yazılı prosedürler hiyerarşisi toplamında dökümante edilerek yayınlanmıştır.Ürün Kalitesi Sisteminde; kalite programının yönetimi ve yürütülmesi için gerekli genel kalite politikalarını standart yönergelerde ve her bir kalite işleminin nasıl gerçekleştirileceğini açıklaması ise iş yönergeleri düzeyinde dökümante edilmiştir. Onaylanmış kalite dökümantasyonunun, ilgili tüm bölümlere dağıtılmış ve kullanım noktalarında güncel ve geçerli nüshalarının bulundurulması sağlanmıştır.

ASELSAN kalite güvenilirlik standartlarının, müşteri isteklerinin ve sözleşme gereklerinin fevkine karşılanmasını teminat altına almak için kurulmuş olan ürün kalite sisteminin etkinliğini ölçmek, değerlendirmek, yeni gelişme olanaklarını belirlemek ve gereken düzeltme önlemlerini almak için “Kalite Sistemi Sınama” programları yürütülmektedir. “Kalite Sınama Programı”, kalite ve ilgili tüm fonksiyonların sistematik biçimde irdelenmesini öngörür kalite sınamalarının temel amacı, sınanan unsurun ASELSAN politika ve prosedürleri, sözleşme gerekleri ve genel kabul görmüş endüstriyel standartlarla öngörülen performans düzeyine ne ölçüde uygun olduğunun doğrulanmasıdır. Kalite sınamaları programı, en üst ürün kalitesi yönetim kademesi tarafından yetkilendirilmiş bağımsız denetçilerle her yıl üst yönetim onayı ile yayınlanan bir takvim uyarınca;

Kalite Sistem Dökümantasyonu,

36

Prosedürel Uygulamalar, Kalibrasyon Programı, Ürün Şemaları,

kategorilerinde uygulanır.Program,sınamalar sonucunda bulunan sorunların çözümlenmesi ve yeniden oluşmamasını güvence altına alan düzeltme önlemi mekanizmasını içerir. Yukarıda bahsedilen sınamalar, ayrıntılı olarak hazırlanan sınama programına göre gerçekleştirilir.

Kalite Raporları: ASELSAN Ürün Kalitesi bölümünde sistem performansının zaman içinde izlenmesini, sorun kaynaklarını ve hata eğilimlerinin belirlenmesini sağlayan kalite kayıtlarını tutmakla ve programlar bazında hazırlanan periyodik performans raporlarını yönetim kademelerine ve ilgili fonksiyonlara yayınlamaktadır.Kalite ve hata verileri giriş kalite kontrol, üretim-iç denetim ve test alanlarında başlatılan kalite raporlarından derlenmektedir.Programların kalite verileri imalat prosesleri bazında verim, hata dağılımları düzeylerinde çözümlenir ve raporlanır.Raporlarda ortaya konan hata eğilimleri ve kritik sorunlarla ilgili olarak Düzeltme Önemi başlatılır. Kalite performans raporları, istenildiğinde hükümet ve müşteri kalite temsilcileri incelenmesine açık olarak saklanır.

ASELSAN’da uygulanmakta olan bazı kalite ve çevre koşulları test methodları aşağıda belirtilmiştir.

Sıcak-Soğuk-Nem Test Kabini Düşük Basınçlı Soğuk-Sıcak Test Kabini Tuzlu Sis Test Kabini Titreşim Sistemi Toz Test Kabini Mekanik Şok Test Cihazı Taşıma Simülatörü Sızdırmazlık Testi Serbest Düşme Testi Sistemi Faraday Kafesi Vibrasyon Testi Korosyon Testi Automatic Radio Test System

11.2. Bakım Planlaması

ASELSAN’da bakım onarım 4 bölüme ayrılmıştır.

Yüksek Gerilim : Fabrikanın devamını sağlayacak bakım onarımı yapan bölüm.

Makina-Tesisat : Fabrika içindeki ürünleri üretmekle kullanılan makinelerin bakım ve onarımıyla ilgilenen bölüm.

Temiz Oda İşleri Bakım-Onarım : Bunlar sadece temiz oda içindeki makinelerle ilgilenir. Onların rutin bakımlarını ve yıl içindeki çıkabilecek olan arızaları gidermek için ayrılan bölüm.

37

Bina ve Çevre Bakım-Onarım : Bu bölümde de binanın içinde ve dışında meydana gelecek olayları arızaları gideriyorlar. Bu arızalar makineden ziyade binanın yapısında ve çevresinde meydana gelebilecek arızalardır.

Bakımlar düzenli periyotlarla ( Genellikle 3 veya 6 ay ) yapılıyor. Arıza sıklığına göre bu süreler uzayıp kısalabiliyor. Not:Bakım konusuyla ilgili ekler sayfa 67.

12. ALINAN ÖDÜLLER VE BAŞARI BELGELERİ

12.1. Ödüller

1984 yılında;

1983 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO-Başarılı

İhracatçı Ödülü

1985 yılında;

1984 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO-İhracat Ödülü

1984 yılında, ödenen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yüksek Düzeyde

Kurumlar Vergisi Ödülü

1986 yılında;

1985 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO-İhracat

Ödülü

1985 yılında, ödenen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yüksek Düzeyde

Kurumlar Vergisi Ödülü

Gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle Ankara Ticaret Odası Ödülü

1987 yılında,

1985 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO-İhracat

Ödülü

ASO-Yüksek Düzeyde İstihdam Ödülü

1986 yılında, ödenen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yüksek Düzeyde

Kurumlar Vergisi Ödülü

1988 yılında;

1987 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO-İhracat

Ödülü

1987 yılında, ödenen kurumlar vergisi nedeniyle ASO-Yüksek Düzeyde

Kurumlar Vergisi Ödülü

38

1987 yılında, yapılan sabit sermaye yatırımından dolayı ASO-Yüksek

Düzeyde Yatırım Ödülü

ASO-Yüksek Düzeyde İstihdam Ödülü

1989 yılında,

1988 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO- Yüksek

Düzeyde İhracat Ödülü

1990 yılında;

Gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle Ankara Ticaret Odası Ödülü

1989 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO - İhracat

Ödülü

1989 yılında, yapılan sabit sermaye yatırımından dolayı ASO- Yatırım

Ödülü

1991 yılında,

Trunk Telsiz Sisteminin yazılım paketi ile ODTÜ Prof. Dr. N. Mustafa

Parlar Eğitim ve Araştırma Vakfı, Araştırma ve Teşvik Ödülü

1990 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO - İhracat

Ödülü

1990 yılında, ödenen kurumlar vergisi nedeniyle ASO - Yüksek Düzeyde

Kurumlar Vergisi Ödülü

1990 yılında, yapılan yatırımlar nedeniyle ASO - Yüksek Düzeyde

Yatırım Ödülü

Kimya Mühendisleri Odası – Ankara Şubesi tarafından Macunköy

Arıtma Tesisleri nedeniyle verilen Sanayide Çevre Korumayı Özendirme Ödülü

Gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle Ankara Ticaret Odası Ödülü

1992 yılında;

ASO - Yüksek Düzeyde Kurumlar Vergisi Ödülü

1992 yılında gerçekleştirmiş olduğu ihracat nedeniyle ASO - İhracat

Ödülü

ASO - Bir Önceki Yıla Göre Gösterilen İhracat Performansı Ödülü

Elektronik Cihaz İmali konulu ASO – Ürün Geliştirme Ödülü

Yapılan ihracatla en fazla döviz getiren firmalar arasına girerek Ankara

Ticaret Odası Ödülü

39

1993 yılında;

“Trunk Telsiz Sistemi ve Frekans Atlamalı Telsiz Sistemi” geliştirme

projeleriyle ASO Ürün Geliştirme Ödülü

ASO - İhracat Ödülü

ASO - Verimlilik Ödülü

“İhracat Yaparak Yurdumuza En Fazla Döviz Getiren” ve “En Çok

Kurumlar Vergisi Ödeyen” firmalar arasına girerek Ankara Ticaret Odası Ödülü

1995 yılında ;

İhracat faaliyetleri kapsamında gerçekleştirdiği araştırma-geliştirme

çalışmalarıyla Dış Ticaret Müsteşarlığı Ar-Ge ödülü

Aşağıda yer alan geliştirme projeleriyle ASO Ürün Geliştirme Ödülü

Kısa Mesafeli Haberleşme-Manga Telsizi,

Emniyetli Veri İletişim

Kaideye Monteli Hava Savunma Sistemi

Otoyol Ücret Toplama Sistemi

ASO - Kurumlar Vergisi Ödülü

ASO - İhracat Vergisi Ödülü

Elektronik baskı devre kart takımları temizleme projesinden dolayı ASO

- Çevre Ödülü

1996 yılında, “Cep Telefonu” geliştirme projesi ile;

“Cep Telefonu” geliştirme projesi ile ODTÜ Prof. Dr. N. Mustafa Parlar

Eğitim ve Araştırma Vakfı, Araştırma ve Teşvik Ödülü

“Cep Telefonu” geliştirme projesi ile ASO - Ürün Geliştirme Ödülü

ASO Yüksek Düzeyde Kurumlar Vergisi Ödeme Ödülü

ASO İhracat Ödülü

“En çok ihracat yapan” ve “En çok kurumlar vergisi ödeyen” firmalar

arasına girerek Ankara Ticaret Odası Ödülü

Ayrıca, ASELSAN, LN-93 INS Cihazları için ABD Hava Kuvvetleri

Onaylı Bakım Merkezi belgesi

1997 yılında;

40

E14000 tipi banliyö trenlerine ait yardımcı sistemlerin alternatif akım

teknolojisi ile sürülmesi amacıyla geliştirilen "3514 AA Sürücü Sistemi" projesi

ile ASO Ürün Geliştirme Ödülü

ASO Yüksek Düzeyde Kurumlar Vergisi Ödeme Ödülü

“En Çok İhracat Yapan” ve “En Çok Kurumlar Vergisi Ödeyen” firmalar

arasına girerek Ankara Ticaret Odası Ödülü

Ayrıca, ASELSAN, LN-93 INS Cihazları için ABD Hava Kuvvetleri

Onaylı Bakım Merkezi belgesi

1998 yılında;

Aşağıda yer alan geliştirme projeleriyle ASO Ürün Geliştirme Ödülü

DFINT-3T Kestirme Cihazı

Otomatik Geçiş Sistemi

IDRS Tümleşik Sayısal Haberleşme Sistemi

ASELSAN 1920 GSM Cep Telefonu

ASO İhracat Ödülü

ASO Yüksek Düzeyde Kurumlar Vergisi Ödeme Ödülü

“En Çok İhracat Yapan” ve “En Çok Kurumlar Vergisi Ödeyen” firmalar

arasına girerek Ankara Ticaret Odası Ödülü

1999 yılında;

DF-NT 3T sistemi ile TESİD/Elektronikte Yenilikçilik-Yaratıcılık Ödülü

12.2. Kalite Belgeleri

MSB / Endüstriyel Kalite Güvence Belgesi

( AQAP-110 )

HC Grubu ........... 30.12.2000

MGEO Grubu ....... 31.05.2001

TSE / Kalite Sistem Belgesi ( ISO 9000 ) KG 055/96 22.11.2002

Türk Telekomünikasyon A.Ş. AG/UH-

990308

Belge tarihi : 15.11.1999

(Yılda bir yapılan test

41

Uygunluk Belgesi      (GSM Mou

anlaşması çerçevesinde CEPT tarafından yetkilendirilmiş

BRITISH APPROVALS BOARD FOR

TELECOMMUNICATIONS (BABT) laboratuvarı 8.3.1999

tarih ve BABT/99/6694 sertifika numarası ile CEPT

Recommendation T/R 21-08'e (Madrid 1992) uygun olarak

Type Examination Certificate belgesi düzenlenmesini

takiben alınan belgedir.)

sonucuna göre süre uzatımı yapılır.)

AQAP-Nato Endüstriyel Kalite Güvence Seviye Belgesi    

Tablo 12.2. ASELSAN Kalite Belgeleri.

Not. ASELSAN kalite belgeleri ekte verilmiştir. Sayfa 63.

13. İNSAN ETMENLERİNİN İNCELENMESİ

13.1. İşbilim ( Ergonomi )

Isıtma ve soğutma sistemi oldukça hassas, fabrika içindeki sıcaklık sabit bir derecede tutulmaktadır.Güneş engellemesi nedeniyle aydınlatma lambalarla sağlanmaktadır.Fabrikada büyük oranda gürültü engellenmiş fakat belirli dönemlerde çalışan makinelerle birlikte gürültü oluşmaktadır. Üretim temposu nedeniyle yorgunluk ve gerilim fazla olmuyor.Çünkü belirli aralıklarla çay molaları veriliyor. Bu dinlenme süreleri aşırı yorgunluk ve gerilimi engelliyor. Üretim ve montaj bölümlerinde işlemler her çalışan için ayrı masalarda yapılıyor. Bu masa boyları sabit olup sandalyelerin ayarlanmasıyla işçilere uygun duruma getiriliyor. Deneyim arttıkça işin süresi kısalmakta ve el çabukluğu sağlanmaktadır.

14. EĞİTİM ÇALIŞMALARI

ASELSAN politikasına göre en değerli varlığı çalışanlarıdır.Çalışanlarının bireysel olarak kendi yetenek ve potansiyellerini azami ölçüde ortaya koyabilmeleri ve ASELSAN başarısına en yüksek düzeyde katkı sağlayabilmeleri ise; en uygun biçimde eğitilmeleri, kuruluş politikaları hakkında bilgilendirilmeleri, çalıştıkları bölümler ve yönetim düzeyleri ile iyi bir iletişim ortamı sağlanmasıyla mümkündür. Hepsinden önemlisi, karşılıklı iş birliği ve katılımla, ortak amaçlara yönelik çalışmayı sağlayacak bir iş ortamının kurulması şarttır. ASELSAN yöneticileri çalışanların katılımını cesaretlendiren güven ortamını yaratmak ve bu ortamın sürekliliğini sağlamakla görevlidir.Bu ilkeler doğrultusunda uygulanan eğitim programları aşağıdaki gibidir. Toplam Kalite Yönetimi (TKY) Eğitimleri

ASELSAN’da çalışan tüm personeli TKY felsefesi konusunda bilgilendirmek amacıyla verilen eğitimlerdir. TKY Felsefesi, Problem Çözme Teknikleri, Ekip Oluşturma, Kıyaslama, Kalite Çemberleri, Kalite Ekonomisi, Temizlik ve Düzen, İstatistiksel Proses Kontrol vb. konular bu kapsamdadır.

42

Yönetici Geliştirme Eğitimleri

Yöneticileri yeni yönetim teknikleri konusunda bilgilendirmek, yönetici pozisyonlarına yeni atanmış personelin yöneticilik vasıflarını geliştirmek amacıyla HC Eğitim Müdürlüğü tarafından ASELSAN içinde veya ASELSAN dışında verilen ve koordine edilen eğitim programlarıdır. Liderlik, Motivasyon, Hızlı ve Verimli Okuma, Zaman Yönetimi, Toplantı Yönetimi, Performans Yönetimi vb. konular bu kapsamdadır.

Beceri ve Meslek Geliştirme Eğitimleri

Beceri Eğitimleri, HC, MST ve GY Gruplarında malzeme hazırlama, cihaz ve malzeme taşıma, kablaj, kalite denetimi vb. işlerde çalışan, lehimleme cihazlarını kullanan personele verilen, belirli aralıklarla yenilenen ve sertifikalandırma gerektiren eğitimlerdir. Genel Lehimcilik, J-STD-001 Lehimciliği, ESD, Güvenli Taşıma, Kablaj, Konektör Kontaklarının Sıkıştırılması, Pimlere Tel Sarımı, Mekanik Montaj, Baskı Devre Kartlarında Onarım, Atlama Kablolarının Takılması, Dikey Pimlere Tel Lehimleme, Standart Onarım Yöntemleri, Lehimlenebilirlik Testi, Gömülü Pimlerin Onarımı vb. konular bu kapsamdadır.Meslek Geliştirme Eğitimleri, personelin mevcut bilgilerini tazelemek ya da gelişen teknolojinin gerisinde kalmamaları için HC Eğitim Müdürlüğü tarafından ASELSAN içinde veya ASELSAN dışında koordine edilen eğitim programlarıdır.

İşbaşı Eğitimleri

Grup başkanlıklarının ilgili bölümleri tarafından planlanan ve uygulanan, personelin doğrudan yaptığı işle ve bölüme ait özel proseslerle ilgili veya prosedür gereklerinin yerine getirilmesi ile ilgili eğitimlerdir.

İşçi Sağlığı ve İş Güvenliği Eğitimleri

Personeli işçi sağlığı ve iş güvenliği ile ilgili olarak uyulması gerekli genel kurallar, çalışma ortamına bağlı olarak kullanılması gereken cihazlar, çeşitli alet ve cihazları kullanırken uyulması gereken kurallar, iş kazalarından korunma, iş kazası olması durumunda yapılması gerekenler vb. konularda bilgilendirmek amacıyla HC Eğitim Müdürlüğü tarafından ASELSAN içinde veya ASELSAN dışında koordine edilen eğitim programlarıdır.

Sistem/Cihaz İşletim ve Bakım Onarım Eğitimleri

Grup Başkanlıkları sorumluluğunda yürütülen projeler kapsamında üretilen ürünlerin test ve bakım-onarım işlemlerini yapacak personeli bilgilendirmek amacıyla grupların ilgili bölümleri tarafından düzenlenen eğitimlerdir.

Bilgisayar Eğitimleri

43

Personelin işini daha iyi yapabilmesi amacı ile donanım, yazılım ve işletim konularında bilgilendirmek için HC Eğitim Müdürlüğü tarafından koordine edilerek ASELSAN içinde veya ASELSAN dışında düzenlenen eğitimlerdir.Yabancı Dil Eğitimleri

Personelin yabancı dil bilgisini artırarak MANMAN, AutoCad, IDEAS, Mentor vb. teknik yazılım ve uygulamaların kullanımını kolaylaştırmak, yabancı dilde hazırlanan veya lisans altında üretilen projelere ait dokümanların / standartların daha iyi ve kolay anlaşılmasını sağlamak ve konusuyla ilgili literatürü daha kolay izlemesini sağlamak amacıyla HC Eğitim Müdürlüğü tarafından ASELSAN içinde veya ASELSAN dışında koordine edilen eğitim programlarıdır.

Müşteri Eğitimleri

HC Grup Başkanlığı sorumluluğunda yürütülen projeler kapsamında üretilip satışı gerçekleştirilen sistem ve cihazlarla ilgili olarak müşterinin ilgili personeline HC Eğitim Müdürlüğü tarafından planlanan ve uygulanan işletme, programlama ve bakım-onarım eğitimleridir.

Bayi / Yetkili Servis Eğitimleri

HC Grubu tarafından üretilip satışı gerçekleştirilen ve bakım-onarım yetki sözleşmesi yapılan bayi / yetkili servislere verilen sistem ve cihazlarla ilgili olarak HC Grubu bayi / yetkili servis personeline HC Eğitim Müdürlüğü tarafından verilen işletme, programlama ve bakım-onarım eğitimleri ile HC Grubu bayi/yetkili servislerince talep edilen ve HC Eğitim Müdürlüğü tarafından verilen ESD, Lehimcilik vb. beceri eğitimleridir.

Diğer Eğitimler

Belirtilen eğitimler haricinde ASELSAN içinde veya ASELSAN dışında HC Eğitim Müdürlüğü tarafından koordine edilen eğitim programlarıdır.

15. ASELSAN’DA TOPLAM KALİTE YÖNETİMİ ( TKY ) UYGULAMALARI

ASELSAN'ın faaliyete başladığı 1976 yılından itibaren benimsenen ilke "Prosesleri olduğu gibi kabul etmemek ve sürekli iyileştirmek" olmuştur. 1992 yılında ise süregelen çalışmaların adı konmuştur: Toplam Kalite Yönetimi. ASELSAN müşterilerin mevcut ve gelecekteki istek ve ihtiyaçlarını karşılamak için her zaman müşteriyle el ele çalışmış olup, tasarımdan teslimata her süreçte müşteri talep ve ihtiyaçlarını temel belirleyici özellik olarak almıştır. Toplam Kalite Yönetiminin, ASELSAN tarafından benimsenmesindeki temel etken de, iş dünyasında kalitenin ödüllendirilmesi süreciyle başlayan moda eğilimin ötesinde, bu felsefenin müşteri odaklı yaklaşımı olmuştur.Toplam Kalite Yönetimi'nin hayata geçirilmesindeki olmazsa olmaz şartlardan biri üst yönetimin kararlılığıdır. ASELSAN üst yönetimi bu konudaki desteğini, Genel Müdür ve Genel Müdür Yardımcıları'nın imzaladığı ve çalışanlara ilan edilen "Toplam Kalite Yönetim Taahhüdü"nde belirtmiştir.Görevini (misyonunu) yerine getirmesinde ve hedeflerine (vizyonuna) ulaşmasında TKY felsefesinin yol gösterici

44

olacağı bu taahhütle belgelenmiştir. "Müşteri memnuniyeti, proseslerimizin sürekli iyileştirilmesi, ekip çalışması, insan kaynaklarımızın geliştirilmesi, çevre ve topluma katkı" olarak benimsenen temel ilkeler doğrultusunda TKY yaklaşımı ASELSAN yaşam tarzı olarak benimsenmiş ve tüm kademelerde yaygınlaştırılmıştır.

15.1. İstatistiksel Proses Kontrol Uygulamaları

Ölçülemeyen şey iyileştirilemez; bu nedenle ölçüm ve istatistik, toplam kalitenin vazgeçilmez parçalarıdır. Esasen TKY'nin çıkış noktası da Japonya'da Deming'in İstatistiksel Proses Kontrol eğitimleri ile olmuştur. Süreçlerin en ekonomik ve müşteri tatminini en yüksek ölçüde sağlayacak şekilde gerçekleşmesi için istatistiksel tekniklerden yararlanmak, İstatistiksel Proses Kontrol olarak tanımlanmaktadır.

TKY yaklaşımında olduğu gibi İstatistiksel Proses Kontrol uygulamalarında da müşteri ön plandadır. Amaç gerek iç gerekse dış müşteri taleplerinin en ekonomik şekilde karşılanmasıdır. Bu nedenle tüm istatistiksel proses kontrol araçları tek kriter kullanır: Müşteri Spesifikasyonları. İstatistiksel Proses Kontrol terimindeki "Kontrol" kelimesi, tüm süreç çıktılarının müşterinin belirlediği spesifikasyon limitleri içinde olmasını güvence altına almaktadır. Müşterinin belirlediği spesifikasyonlar dışında kalan tüm veriler "Hata" olarak kabul edilir.TKY'de amaç hata kaynaklarını bulmak ve hatayı meydana gelmeden önlemek olduğu için istatistiksel bilgiler önem kazanmaktadır. Yalnızca istatistiksel bilgileri toplamak yeterli değildir, yorumlamak da çok önemlidir. Dolayısıyla firmaların aylık veya yıllık kalite verilerini görmek için kalite kontrol fonksiyonunun ötesinde DPU (ürün başına hata sayısı) ve DPMO (bir milyon hata ihtimalindeki hata sayısı) bilgilerini izlemeleri ve yorumlamaları gereklidir.ASELSAN tüm süreç çıktılarının sıfır hatayla gerçekleşmesi hedefiyle DPU ve DPMO verilerini izleyen ve kontrol altında tutan bir sistem oluşturmuştur. Tüm hata tipleri ve kaynakları kodlanmış ve kalite verilerinin ortak bir veritabanında oluşması sağlanmıştır. Bu sistemde tüm hata ihtimalleri belirlenmekte ve her yeni ürün ve süreç için bu çalışma tekrar yapılmaktadır. Spesifikasyon limitleri dışına çıkan kalite verileri anında belirlenmekte ve ilgili birimlere ağ üzerinden uyarı mesajı gönderilmektedir. Doküman alışverişine gerek kalmadan, bilginin hızlı ve güvenli erişimi sağlanmaktadır. Böylelikle, oluşan kalite bilgisi üretici bölümlerce anında değerlendirilmekte, hataların kaynağına inilerek düzeltici/önleyici tedbirler alınmaktadır.

15.2. Süreç İyileştirme Çalışmaları

Toplam Kalite Yönetiminin sürekli iyileştirme felsefesi sık ve küçük adımlara dayalıdır. Aşamaların sık olması tüm örgütün bütünleşmesini ve bu oluşumun tabana yayılmasını sağlar. ASELSAN'da da sürekli iyileştirme faaliyetleri ekip çalışmasıyla gerçekleştirilmekte ve çalışanların katılımıyla sağlanan sık ve küçük iyileştirmelerin toplam etkisi üzerinde durulmaktadır.

Sürekli iyileştirme için odaklanılması gereken husus; sonuçlar değil, bu sonuçları yaratan süreçlerdir. Kurumumuzda sürekli iyileştirme kapsamında yürütülen "süreç iyileştirme çalışmaları" tanımlanmış standart ve sistematik bir metodolojiyle gerçekleştirilmektedir.

45

ASELSAN'da sürekli iyileştirme felsefesi doğrultusunda gerçekleştirilen pek çok süreç iyileştirme çalışmasından bir tanesine aşağıda yer verilmektedir.

ÖRNEK UYGULAMA:Etiket Hazırlama Sürecinin İyileştirilmesi

a) Önceki Uygulama

Önceki uygulamada metal etiketler için film hazırlanmakta, metal seri-stok etiketleri ise boş olarak getirtilmekte ve üretimdeki eski teknoloji etiket yazma makinasında son aşamada yazılıp yapıştırıcı sürmek vasıtasıyla cihazların üzerine yapıştırılmaktaydı. Bu etiketlerin farklı boyutlarda olması etiket planlaması, ambarda stok olarak tutulması, yazma ve yapıştırma işçiliği önemli kayıplara neden olmaktaydı.

b) Yapılan Çalışmalar

Cihaz etiketlerinin hazırlanması süreci bir süreç iyileştirme ekibi tarafından incelenerek, bu sürecin ilave bir yatırımla, doğruluk, hızlılık, esneklik ve kalite açısından iyileştirilebileceği tespit edilmiştir. Bu amaçla gerçekleştirilen yatırım sonucunda lazer ile işlenebilen akrilik etiketler kullanılmaya başlanmış, önemli oranda zaman, işgücü ve maliyet tasarrufu gerçekleşmiştir.c) Kazançlar

Aşağıda 500 etiket için önceki ve mevcut uygulamalar karşılaştırılmaktadır. Mevcut uygulamayla etiket hazırlık süresi yaklaşık 12 kat azalmıştır.

Önceki Uygulama Süre Mevcut Uygulama Süre1. Film hazırlanması 4 saat 1. Desen hazırlanması 1/2 saat2. Serigrafi Eleği hazırlanması

3 saat2. Makinanın hazırlanması

1 saat

3. Metal kesme 10 saat 3. Baskı 1/2 saat4. Baskı ve kurutma 4 saat5. Kesim 2 saatToplam 23 saat Toplam 2 saat

15.3. Diğer TKY Uygulamaları

15.3.1. Eğitim

Her kademedeki çalışanlara hem temel konularda ( teknik, temel ve mesleki bilgiler vb.)hem de TKY faaliyetlerini içeren konularda sürekli eğitim verilmekte ve yöneticilerin çalışanları bizzat eğitmeleri sağlanmaktadır.Uygulanan kaskad yönteminde,eğitimi alan personel bir alt kademedeki personele öğrendiklerini aktarır.Aktardığı personel yine bir alt kademeye eğitim vererek,eğitimin hiyerarşik yapıdaki en alt düzeye kadar ulaşmasını sağlar.

15.3.2. Müşteri Şikayet Yönetimi

Müşteri tatmini ve bunun da ötesinde müşteri sadakati, müşteri ihtiyaç ve beklentilerinin doğru saptanması ve eksiksiz yerine getirilmesiyle mümkündür. Bu

46

amaçla ASELSAN'da kurulan sistemlerden biri de "Müşteri Şikayetleri Yönetim Sistemi" dir. "Her şikayet bir armağandır" felsefesinden yola çıkan ASELSAN, tüm müşteri şikayetlerinin sistematik bir şekilde değerlendirilmesi için gereken altyapıyı kurmuştur.Mevcut müşteri şikayetlerinin ASELSAN'a ulaşması için ücretsiz arama hattı (Müşteri Şikayet Hattı) kurulmuş ve bu telefon numarasının müşterilerce bilinmesi için tanıtım yapılmıştır. Müşteri Şikayet Hattı'nın yanı sıra telefon, mektup, faks ya da doğrudan müşteri ziyaretiyle gelen tüm müşteri şikayetleri dokümante edilerek Müşteri Şikayetleri Yönetim Sistemine aktarılır.

Şikayeti alan personel Müşteri Şikayeti İzleme Formu'nu doldurur ve Müşteri Şikayetleri bölümüne aktarır. Müşteri şikayetinin kaynaklandığı ve/veya sorunu çözmekten sorumlu bölümler Müşteri Şikayetleri bölüm sorumlusu tarafından Müşteri Şikayeti İzleme Formu'na yazılır ve form kopyaları bu bölümlere gönderilir. Şikayeti değerlendiren bölüm, çözümü ve gerekiyorsa çözüm için tahmin edilen süreyi forma yazar ve formun bir kopyasını alarak Müşteri Şikayetleri bölümüne iletir. Müşteri Şikayetleri bölümü, formları değerlendirerek müşteriye faks ve/veya telefonla bilgi verir.

Müşteri şikayetlerini çözümlemekle sorumlu bölüm, müşteriye belirtilen süre içerisinde çalışmalarını sonlandırmakla yükümlüdür. Müşteri memnuniyetinin sağlanamadığı veya makul bir sürede sağlanamayacağı belirlendiğinde, müşterinin şikayetine bağlı olarak cihaz veya hizmet ile ilgili şikayet tazmin edilir (para iadesi, cihazların yenisiyle değiştirilmesi veya telafi yoluyla tazmin edilmesi gibi)

15.3.3. Tedarikçi İlişkileri

Tedarikçilerle karşılıklı güven ve ortak çıkarlara dayalı uzun vadeli ilişkiler geliştirilmesi için çeşitli faaliyetler yürütülmektedir. ASELSAN özellikle milli yan sanayiinin geliştirilmesi misyonunu üstlenmiş durumdadır. Bu amaçla yan sanayide verimli ve ekonomik olarak yapılabilecek tüm işlerin ASELSAN yerine yan sanayide yaptırılması, bu şekilde yurt çapında geniş bir yan sanayii oluşmasına katkıda bulunularak Savunma Sanayinin güçlendirilmesi amaçlanmaktadır. Tedarikcilerle ekip çalışması niteliğinde işbirliği çalışmaları gerçekleştirilmektedir. Özellikle fason işlerde ASELSAN'la çalışan küçük ve orta ölçekli firmalara ASELSAN'ın deneyimli mühendisleri tarafından eğitimler verilmekte ve ASELSAN'ın kullandığı kalite standartları bu firmalarda da yaygınlaştırılmaktadır. Tedarikçi ve yan sanayicilerin ASELSAN'la iş ilişkilerinin geliştirilmesi amacıyla ASELSAN içinde oluşturulan çapraz fonksiyonlu ekipler bu firmaları ziyaret etmekte; böylelikle satın alım bölümlerinin yanı sıra tasarım, kalite, planlama gibi fonksiyonlarda çalışanların da yan sanayii ile diyaloğa girmesi sağlanmaktadır. 16. BİLGİSAYAR SİSTEMLERİ

ASELSAN’da ortalama 30 tane server, 1000 tane PC mevcuttur. ASELSAN’daki serverlardan 2 tanesi büyük kapasiteye sahiptir. Bunlar Alpha 1000 ve Alpha 4100 Axp sunucu sistemleridir.Alpha 1000 serverda ManMan dışındaki tüm programların kontrolü yapılmaktadır. Alpha 4100 serverda ManMan ( Manufacturing Management ) paketi çalıştırılmaktadır.

47

Alpha Axp sunucu sistemleri Ethernet ağı ile birleştirilmiş olup, bu ağa aynı zamanda gruplar bünyesinde kurulu kişisel bilgisayar yerel ağlarıda bağlanmıştır. Diğer taraftan fiber optik iletişim hatlarıyla bağlanmak suretiyle Ankara Akyurt bölgesinde kurulu fabrikanında bu sistemden online yararlanması sağlanmıştır. Turpak X.25 kiralık hatları kullanılarak oluşturulan geniş alan ağ imkanlarıyla da İzmir, İstanbul bölge müdürlükleri ile de online çalışılmaktadır.

Alpha Axp 4100’ün teknik özellikleri: Kullanılan işlemci tipi 300 Mhz hızında 64 bit’lik Alpha 21164 yongasıdır. Üzerinde halen mevcut 1 GB büyüklüğündeki ram ana belleği 4 GB’a kadar artırılabilir. Dahili 180 GB’a kadar büyüyen disk bellek kapasitesine sahiptir. Yüklü işletim sistemi Open VMS tir. Fakat istenildiği zaman Unix ve Windows ile de çalışılabilmektedir.

ASELSAN’da fortran, basic, pascal, C, SQL server, RBD/BMS, VDMS uygulamaları geniş olarak kullanılmaktadır. Ayrıca CAE/CAD ve CAM uygulamaları olan ACAD ve SMARTCAD ürünlerin tasarım aşamasında kullanılan uygulamalarındandır.

17. ASELSAN BİLGİ İŞLETİM SİSTEMİ

ASELSAN’da siparişin alınmasından itibaren mümkün olan en erken teslim tarihinin, üretim maliyetinin ve üretim şeklinin belirlenebilmesi, bu sürecin teslimata kadar izlenebilmesi, teslimat sonrası hizmetlerin takibi ve müşteri memnuniyetinin sürekli ölçülebilmesi, modern bilgi teknolojileri altyapısı üzerinde yer alan ve bütünleşik bilgi sistemleri sayesinde gerçekleştirilebilmektedir.Bu uygulamaları mevcut diğer bilgi sistemlerinden ayıran en önemli unsur, bunların kuruluşun bütününe yönelik, paylaşılır, aynı zamanda hayati öneme sahip ve kritik olması, diğer taraftan çevrim içi kayıt işleme esasına dayanması ve bütünleşik olmasıdır.

Tüm Yönetim Bilişim Sistemlerinin amacı yönetime karar oluşturma, kararları icra etme ve kararları kontrol etmede yardımcı olmaktır. ASELSAN Üretim Yönetim Sistemi konusunda, çağdaşlaşma gerekliliğinden hareket ederek ASK Firmasının geliştirdiği ManMan (Manufacturing Management) yazılım paketini 1987 yılı sonunda tüm modülleri ile satın almıştır.

ManMan Sistemi üretim yapan kuruluşların üretim-mühendislik, pazarlama-satış ve finansal işlemlerini düzenlemek ve yönetime raporlayabilmek için geliştirilmiş bir yazılım paketidir. ManMan temelde bir MRPII (Manufacturing Resources Planning) uygulamasıdır.

ManMan, üretim, pazarlama, tasarım, muhasebe vb. pek çok faaliyet alanını kapsayan modüllerden oluşmuştur. Modüller, birbirine tamamen entegre olarak çalışmaktadır. Aşağıda bu modüller kısaca anlatılmıştır.

48

MANMAN’ in Modülleri

MFG (Manufacturing)- ÜRETİM

OMAR (Order Management and Accounts Receiveables)- SATIŞLAR,

ALACAKLAR

AP (Accounts Payable)- ÖDEMELER

GL (General Ledger)- DEFTERİKEBİR

DecisionMaker (Management Reporting)- YÖNETİM RAPORLARI

Quality (Quality Management)- KALİTE YÖNETİMİ

Engineer (Production Engineering)- MÜHENDİSLİK

Planman (Forecast Maintenance)- SATIŞ TAHMİNLERİ YÖNETİMİ

Repetitive (Repetitive Manufacturing)- BANT ÜRETİM

Barscan (Bar Code Production)- BARKOD

Tracker (Tracking)- PARTİ KONTROLÜ

Serviceman (Field Service Maintenance)- SERVİS HİZMETLERİ

Projects (Manufacturing Projects Management)- ÜRETİM PROJE YÖNETİMİ

Payroll- BORDRO

Fixed Asset (Fixed Asset Control and Management)- SABİT KIYMET

KONTROL ve YÖNETİMİ

ASELSAN HC Grubunda MFG, OMAR, AP, GL, ENGINEER, REPETITIVE, PROJECTS, SERVICEMAN modülleri yoğun olarak kullanılmaktadır.

MFG modülü üretim, üretim planlama, pazarlama, tasarım bölümlerinde yapılan işlemlerde kolaylaştırma ve destek sağlama ile kontrol faaliyetlerini sağlayan modüldür.

Tasarım bölümlerinde yeni tasarlanan ürünlerin hangi parçalardan oluşacağı belirlendikten sonra kayıtlar ilgili bölümlerce ENGINEER modülünde oluşturulur (Parça kayıtları ve malzeme listeleri hazırlanır). Tasarımı tamamlanmış bulunan bir projenin üretime aktarılabilmesi için, bu projede kullanılan tüm parçaların Part Record, Bill of Material ve Routing bilgilerinin ManMan Engineer modülünde yaratılmış olması gereklidir. Bu bilgilere ilgili bölümlerce, üretilecek parçalar için üretim rotaları, satın alınacak parçalar için üretici/ tedarikçi firma bilgileri eklendikten sonra, yeni ürünle ilgili tüm bu kayıtlar MFG modülüne aktarılır. Bu aşamada ilgili ürünlerin tüm dokümanlarının hazırlanmış, onaylanmış ve Dokümantasyon Bölümüne aktarılmış olması şartı aranmaktadır.

49

Pazarlama bölümlerince, MFG modülünde yaratılmış olan ürünler için satışlar ve satış tahminleri belirlenir. Bu bilgiler hangi üründen, ne zaman ve ne kadar üretileceğinin belirlenebilmesi için (Ana Üretim Programı-MPS) MFG modülüne girilir. Ana üretim programı oluşturulurken kaynak kullanımı dikkate alınmaktadır. Bu da yeni yatırım kararları verilmesinde yöneticilere destek sağlamaktadır. Ana üretim programı oluşturulduktan sonra, bu ana programa uyumlu “detaylı üretim ve satın alım planı” oluşturabilmek için Malzeme İhtiyaç Planlaması (MRP) kullanılır. Hangi malzemelerden, ne kadar ve ne zaman temin edileceği bilgileri belirlenir.Üretim programına uygun olarak üretilen veya satın alınan ürünler siparişe veya stoğa aktarılır. Siparişler OMAR modülü ile takip edilmektedir.

REPETITIVE modülü, seri halinde üretim yapılan 1919 GSM projesinin üretim planlama ve kontrolünde kullanılmaktadır. Bu modülde de MPS ve MRP mantığı temel olarak yukarıda anlatılan şekildedir.

AP modülü, satın alınan malzemelerin ödemelerle ilgili işlemlerini takip etmekte kullanılır.

SERVICEMAN modülü müşteriye satılmış olan ürünlerin bakım ve onarımı için Servis bölümüne gelen ürünlerin takibi için kullanılmaktadır.

PROJECT modülü gerçekleşen maliyetler ile takip edilmek istenen işler için kullanılabilen bir mödül'dür. Yapılacak iş sistemde bir "proje" olarak tanımlanır; proje'nin altına yapılacak aktiviteler girilir. Şayet varsa bu aktivitelerin altına da "sub aktiviteler" girilebilir.Not: MANMAN’le ilgili ekler ekte verilmiştir.Sayfa 73.

MANMAN MFG-IŞ AKIŞ ŞEMASI

50

MPS

MRP

ÜRETİM,İŞ EMİRLERİ

MALZEME İKMAL,SATIN ALMA EMİRLERİ

MALZEME

Mamul ambar OMAR SATIŞ

ÜRÜN PLANI

SATIŞLARSATIŞ TAHMİNLERİ

MALZEME GEREKSİNİM VE ÜRETİM PLANI

Tablo 17. MANMAN İş Akışını Gösterir Tablo.

Aşağıdaki tabloda, ManMan MFG modülü ile diğer modüllerin entegrasyonu görülmektedir:

51

ManMan / QUALITYManMan / QUALITYQuality ManagementQuality Management

Kalite YönetimiKalite Yönetimi

ManMan / QUALITYManMan / QUALITYQuality ManagementQuality Management

Kalite YönetimiKalite Yönetimi

ManMan / ENGINEERProduction engineering

mühendislik

ManMan / ENGINEERProduction engineering

mühendislik

ManMan / APManMan / APAccounts PayableAccounts Payable

ÖdemelerÖdemeler

ManMan / APManMan / APAccounts PayableAccounts Payable

ÖdemelerÖdemeler

PLANMAN / MFGPLANMAN / MFG

Forecast MaintenanceForecast Maintenance

Satış tahminleri yönetimiSatış tahminleri yönetimi

PLANMAN / MFGPLANMAN / MFG

Forecast MaintenanceForecast Maintenance

Satış tahminleri yönetimiSatış tahminleri yönetimi

ManMan /REPETITIVEManMan /REPETITIVERepetitive Repetitive

ManufacturingManufacturing

Bant üretimBant üretim

ManMan /REPETITIVEManMan /REPETITIVERepetitive Repetitive

ManufacturingManufacturing

Bant üretimBant üretim

ManMan / BARSCANManMan / BARSCANBar Code ProductionBar Code Production

BarkodBarkod

ManMan / BARSCANManMan / BARSCANBar Code ProductionBar Code Production

BarkodBarkod

ManMan / MFG

MATERIAL CONTROLMATERIAL CONTROL

ENGINERING DATA ENGINERING DATA

CONTROLCONTROL

PRODUCT COSTINGPRODUCT COSTING

MASTER PLANNINGMASTER PLANNING

MATERIAL AND MATERIAL AND

CAPACITY CAPACITY

PLANNINGPLANNING

PURCHASINGPURCHASING

SHOP FLOOR SHOP FLOOR

CONTROLCONTROL

COSTCOST ACCOUNTINGACCOUNTING

PHYSICAL INVENTORYPHYSICAL INVENTORY

ManMan / MFG

MATERIAL CONTROLMATERIAL CONTROL

ENGINERING DATA ENGINERING DATA

CONTROLCONTROL

PRODUCT COSTINGPRODUCT COSTING

MASTER PLANNINGMASTER PLANNING

MATERIAL AND MATERIAL AND

CAPACITY CAPACITY

PLANNINGPLANNING

PURCHASINGPURCHASING

SHOP FLOOR SHOP FLOOR

CONTROLCONTROL

COSTCOST ACCOUNTINGACCOUNTING

PHYSICAL INVENTORYPHYSICAL INVENTORY

ManMan / OMARManMan / OMAROrder Mang. / Acc. Rec.Order Mang. / Acc. Rec.

Satışlar AlacaklarSatışlar Alacaklar

ManMan / OMARManMan / OMAROrder Mang. / Acc. Rec.Order Mang. / Acc. Rec.

Satışlar AlacaklarSatışlar Alacaklar

ManMan / GLManMan / GLGeneral LedgerGeneral Ledger

Defterikebir Defterikebir

ManMan / GLManMan / GLGeneral LedgerGeneral Ledger

Defterikebir Defterikebir

ManMan / ManMan / SERVICEMANSERVICEMANField Service Field Service ManagementManagement

Servis HizmetleriServis Hizmetleri

ManMan / ManMan / SERVICEMANSERVICEMANField Service Field Service ManagementManagement

Servis HizmetleriServis Hizmetleri

ManMan / PROJECTSManMan / PROJECTS

Manufact. Proj. Man.Manufact. Proj. Man.

Üretim Proje YÖnetimiÜretim Proje YÖnetimi

ManMan / PROJECTSManMan / PROJECTS

Manufact. Proj. Man.Manufact. Proj. Man.

Üretim Proje YÖnetimiÜretim Proje YÖnetimi

ManMan / FIXED ASSETManMan / FIXED ASSET

Fixed Asset Control and Fixed Asset Control and ManagementManagement

Sabit Kiymet Kontrol ve Sabit Kiymet Kontrol ve YönetimiYönetimi

ManMan / FIXED ASSETManMan / FIXED ASSET

Fixed Asset Control and Fixed Asset Control and ManagementManagement

Sabit Kiymet Kontrol ve Sabit Kiymet Kontrol ve YönetimiYönetimi

DECISIONMAKERDECISIONMAKERManagement ReportingManagement Reporting

Yönetim RaporlarıYönetim Raporları

DECISIONMAKERDECISIONMAKERManagement ReportingManagement Reporting

Yönetim RaporlarıYönetim Raporları

ManMan / TRACKERManMan / TRACKERTrackingTracking

Parti kontroluParti kontrolu

ManMan / TRACKERManMan / TRACKERTrackingTracking

Parti kontroluParti kontrolu ManMan/ PAYROLLManMan/ PAYROLLPayrollPayrollBordroBordro

ManMan/ PAYROLLManMan/ PAYROLLPayrollPayrollBordroBordro

18. SONUÇ

ASELSAN Elektronik Sanayi A.Ş.’de yaptığım stajımın çok faydalı geçtiğine inanıyorum. Beş haftalık kısa sürede derslerde gördüğüm bilgilerin gerçek yaşamda nasıl işlediğini anlamaya çalıştım. Derslerdeki teorik bilgilerin gerçek hayattaki uygulamalarını görme, inceleme ve öğrenme imkanı buldum. Bunlarla birlikte MRP ve MPS’in temel olarak nasıl işlediğini ve bunların MANMAN’deki uygulamalarının nasıl olduğunu öğrendim.

Stajım süresince ambar simulasyonu projesinde görev aldım. Ambar içinde veriler toplayıp bunları EXCEL’de düzenledikten sonra istatistiksel analizini yaptım. Burda ARENA simulasyon programından yararlandım.

ASELSAN Elektrik Sanayi A.Ş. fabrikasındaki stajımın her aşamasında değerli teşvik ve desteklerini sunan başta ÜPK Müd. Yrd. Sn. Cemil DEMİR olmak üzere Sn. Sehun ARIKAN, Sn. Barış BAYAZIT ve diğer tüm ASELSAN personeline teşekkür ederim.

52

53

54