Asinhrone maine

ASINHRONE MAINE

Asinhrona maina je elektrina maina naizmjenine struje kod koje se brzina obrtanja rotora,pri odreenoj uestanosti struje u mrei, mijenja u zavisnoati od optereenja. Asinhronemaine mogu biti izvedene kao maine bez kolektora i tada se nazivaju obino samoasinhrone maine , i kao maine sa kolektorom tzv. komutatorne maine.

Jednostavna konstrukcija asinhronih motora, niska nabavna cijena, viskok stepeniskoritenja i velika sigurnost u radu doprinjeli su njihovoj izrazito irokoj primjeni i svimgrana privrede.

Nedostaci asinhronih motora su to to on troi struju magneenja, koja je induktivna,usljed ega se pogorava faktor snage (cos) mree, slabe regulacione karakteristike,naoroito pri kontinualnom regulisanju brzine obrtanja u irokim granicama i loekarakteristike pri putanju u rad najekonominije vrste asinhronih motora- motora sakratkospojenim rotorom.

Konstruktivne odlike i tehnologija izrade

Magnetno kolo asinhronog motora sastoji se iz dva osnovna dijela: nepokretnog dijelaili statora (3) i obrtnog dijela rotora (4), koji su meusobno razvojeni meugvoem. Kodasinhronog motora stator je uvijek induktor i on se prikljuuje na mreu, dok je rotor indukat.

Slika 1. Trofazni asinhroni motor

Asinhrone maine

Stator se izrauje u obliku upljeg valjka i sastavljen je od dinamo limova debljine0,5 mm (3) i ovi limovi su meusobno izolovani slojem laka ili tankim papirom, sa svrhomda se smanje vrtlone struje, a time i gubici u eljezu.

U ljebove statora smjeteni su namoti statora (2) . Namoti su obino trofazni i kroznjih teku trofazne naizmjenine struje. itav stator stavlja se u kuite motora (1) , koje jekod manjih motora obino izliveno od aluminijuma ili livenog gvoa, a kod veih zavarenood dijelova debljeg lima. Spolja je kuite snadbjeveno rebrima radi poveanja povrinehlaenja. Ventilator (7), ugraen na vratilu, pomou svojih peraja stvara promaju i odnositoplotu sa povrine kuita i njegovih rebara, a zatien je poklopcem ventilatora (8). S objebone strane kuita, optereenje (pogonske ) strane (13) i neoptereene strane (6) nalaze sezaptivai leita i poklopci (10, 12), koji u svom centru nose leita (11) za vratilo rotora.

Krajevi, poeci i zavreci, namota svake faze izvode se kroz kuite do zavrtnjeva naizolacionoj ploici na prikljunoj kutiji, koja se nalazi na oklopu motora (9). Rasporedulaznih i izlaznih krajeva namota u sluaju trofaznog asinhronog motora prikazan je na slici 2.Ovakav raspored je praktian jer se namot statora moe pomou ploica za prespajanje premapotrebi spojiti u zvijezdu ili u trougao.

Slika 2. Prikljuna ploica asinhronog motora (a), sprega u zvijezdu (b) i sprega u trougao (c)

Na donjem dijelu kuita asinhronog motora nalaze se stopala koja slue zaprivrenje motora za postolje.

Meugvoe kod asinhronih motora treba da bude to manje, njegova duinaograniena je jedino mehanikim razlozima (npr. ugib vratila), tako da se za motore od 1 do400 kW kree u granicama od 0,3 do 1,5 mm.

Stator i rotor su meusobno povezani elektromagnetnom indukcijom, odnosnofluksom koji stvara stator i koji prodire u rotor. Ukoliko je meugvoe manje utoliko jeelektromagnetna veza izmeu statora i rotora bolja, manja je struja magneenja motora pa jeu vezi s tim i bolji faktor snage motora.

Magnetno kolo rotora (4) je takoe sastvaljeno od limova devljine 0,5 mm,meusobno izolovanih, koji se naglavljuju na vratilo. Vratilo se oslanja u leitima (11), koja

Asinhrone maine

se nalaze u sreditu bonih poklopaca. Na taj nain se obezbjeuje jednaka duinameugvoa po obimu.

Rotor po svom spoljnem obimu nosi ljebove (5) u kojima su smjeteni namoti.ljebovi rotora mogu biti razliitog oblika.

Nominalne veliine koje karateriu rad asinhronog motora su:P korisna snaga (kW)Ul linijski napon (V),Il linijska struja (A),n broj obrtaja (ob/min),cos - faktor snage, - stepen iskoritenja.

Osim navedenih veliina na natpisnoj ploici je oznaena ema sprege namotastatora, a kod asinhronih motora sa kliznom prstenovima daju se podaci o naponu i strujinamota rotora. Kos svih ostalih asinhronih motora navode se i podaci koje je potrebno znatiprilikom transporta, montae i remonta (teina, dimenzije i dr,)

Prema vrstama elektrinog kola rotore, pa time i asnihrone motore moemo podijelitina dvije vrste:

1. Namotani rotori ( rotori sa pstenovima, fazni rotori),2. Kratkospojeni rotori (kavezni rotori).

Asinhrone maine

Motori sa kliznim prstenovima (faznim rotorom, namotanim rotorom)

Ova vrsta motora prikazana je na slici 3. ljebovi ovih motora su kao i kod statora,otvoreni ili poluzatvoreni, a mogu biti i zatvoreni. U njih se stavljaju obino trofazni namoti injihovo izvoenje je isto kao i namote statora slika 4.

Slika 3. ematski prikaz asinhronog motora sa kliznim prstenovima

Slika 4. Izvoenje trofaznog namota rotora asinhrone maine

Ako se namot spregne u zvijezdu onda se tri kraja spoje u neutralnu taku na samomnaotu, a ostala tri kraja izvode se do tri klizna prstena, izolovana meusobno i od vratila. Oviprstenovi se obino nalaze na neoptereenoj strani rotora od one na kojoj se nalaze kajinik ilipogonska spojnica. Na klizne prstenove nalijeu dirke koje su u vezi sa trofaznim rotorskimotpornikom, koji se jo esto naziva otpornik za uputanje u rad. Poto je rotorski otpornikpotreban samo za putanje motora u rad, onda je, da bi se s jedne strane smanjilo troenjedirki pri radu, a s druge da bi se pri radu izbjegli gubici snage usljed trenja dirki o klizneprstenove, veina motora snadbjevena je ureajem koji poslije putanja motora u rad podiedirke i klizne prstenove dovodi u kratak spoj. Krajevi namota rotora A,B i C izvode se do triklizna prstena, a krajevi X,Y i Z spreu se u zvjezdite.

Asinhrone maine

Kratkospojeni motori ( motori sa kaveznim rotorom)

Ovi motori se uglavnom izrauju kao:- normalni kratkospojeni motori,- motori sa dubokim ljebovima slika 8.,- motori sa dvostrukim slika 9. i trostrukim vjeveriinim kavezom slika 10., dvostrukim

ljebovima slika 11.ili duboko usaenim provodnicima slika 12.

Normalni kratkospojeni motori slika 5. sa okruglim, zatvorenim ili poluzatvorenimljebovima slika 6. u koje se postavljaju provodnici od okruglih bakarnih ipki, a sa objestrane tvrdo leme na prstenove. Ovakvi namoti esto se nazivaju vjeveriin kavez, zbogslinosti sa njima. Na prstenove se jo stavljaju peraja koja slue kao ventilator slika 7. estose magnetno kolo rotora sa okruglim ljebovima zalijeva aluminijumom, tako da se dobijealuminijumski vjeveriin kavez zajedno sa perajima ventilatora slika 7.

Slika 5. Normalni kratkospojeni asinhroni motor

Slika 6. Asinhroni motor sa okruglim,zatvorenim i poluzatvorenimljebovima

Slika 7. Aluminijumski vjeveriinkavez sa krilcima ventilatora

Asinhrone maine

Konstrukcija rotora, naoroito sa obinim vjeveriinim kavezom, neuporedivo jeprostija u odnosu na konstrukciju namotanog rotora, sigurnost pri radu je mnogo vea, nazahtijeva rotorski otpornik i mnogo je jeftinija. Meutim, nedostatak obinih kratkospojenihrotora su loe osobine pri putanju motora u rad, koje se ogledaju u tome to povlae velikustruju iz mree pa to uslovljava pri njihovoj upotrebi ograniavanje na manje snage.

Slika 8. Asinhroni motor sadubokim ljebovima

Slika 9. Asinhroni motor sadvostrukim vjeveriinim kavezomi dvostrukim ljebovima

Slika 10. Asinhroni motor sa trostrukim vjeveriinimkavezom

Asinhrone maine

Slika 11. Asinhroni motor sa dvostrukim ljebovima

Slika 12. Asinhroni motor sa duboko usaenim zakoenim ljebovima

Da bi se izbjegao ovaj nedostatak konstrukcija kratkospojnog rotora je postala netokomplikovanija, tako da se oni izvode sa dva kaveza ili sa dubokim ljebovima (slika 11. i12.). Motori koji imaju dva kaveza nazivaju se Buero-motori.

S obzirom na konstrukciju kuita asinhronih motora motora moemo ih podijeliti naotvorene, zatiene i zatvorene motore.Kod otvorenih motora boni poklopci imaju velike otvore, odnosno samo paoke, tako davazduh slobodno ulazi sa svih strana, a njegova cirkulacija se potpomae obratanjem rotora.Kod zatienih motora poklopci imaju otvore samo na donjem dijelu, tako da su zatieni oduticaja kapajue vode koja ne smije da doe u dodir sa namotima.Kod zatvorenih motora magnetno kolo rotora i statora, kao i njihovi namoti, potpuno suzatvoreni. Da bi se oboguilo hlaenje motora ugrauje se ventilator, preko koga se radizatite stavlja poklopac od lima, a kuite i boni poklopci imaju i rebra u cilju poveanjapovrine hlaenja.

ASINHRONE MAINEKonstruktivne odlike i tehnologija izradeP korisna snaga (kW)