51

51

Tobonat komandora

maa ya no ts sh

maayanotssh

k’o co lo

k’ocolo k’oo ra

k’oora

1. (a). bu na

(b). ka na

(c). __ na

(d). __ na

2. (a). fu ta

(b). ku ta

(c). __ ta

(d). __ ta

1. Taa shunfe. 2. Taa shunatse.

maat’o tobo as’o

kawo k’esho ket’o

52

52

Tobonat komandora

Haniye dashi nbabiyan it nababi okon worfi maayotsi galr keewuwer.

Aldoyi etef ash iko Baabenn fa’e b’tesh. Ash man tobonat komandorna bgoshfo btesh.

Worfi maayanotssh aatso ishfunu bni’i Moc’iri. Ik aawo tobonat komandoron aatsatse faye bowuts.

Komandoro tobosh dek’t “Eebi nee maar baarani eebi neen k’aleti” bí ’et. Tobo dek’t, “Nee k’ireyar juwewe nee ando ash neene ooshu gewo k’oora etetsonemo eegneya nee taye nbogi? Ok’ bog neenosha!” bí ’et. Ett buushe bos’u. Kooc’o mand na’u moc’ir aats ishiyo bware bali taana taana shino usheti ett bi’eyiruwots buusheyat bebowuts.

Ere, “Eege iti k’ali?” etat bí ’at. Tobo dek’t, “Komandor ok’ bogani taan k’ocolo tuwi” bíet. Komandoro dek’t, “Maar bogani taan t’awiri” bíet. Ere Moc’ir dek’at “Itgitets taal itne taasho geyitute” etat b maniyi. Maniye hako ikn maneyar bobefo.

Keeweyi wora!

53

53

1.Awuntsets fri k’aasho shunfa. 2.

Aznat waako wat’re. Awar danimook amre. Awusho hambets butsra?

! ? .

ko to f ra

ri bu sha d’u

sha do ro k’aa

k’e c’i ba man

1.

2.

3.

4.

54

1. sh _ la a / aa 2. maa__ ga / ra 3. __ ka shi / s’i 4. ma __ ba / s’a

54

Tobonat komandora

Haniye dashi nbabiyan it nababi okon worfi maayotsi galr keewuwer.

1. Worfi maayanotssh aatso ishfunu bni’i Moc’iri. Ik aawo tobonat komandoron aatsatse faye bowuts.

2.Kooc’o mand na’u moc’ir aats ishiyo bware bali taana taana shino usheti ett bi’eyiruwots buusheyat bebowuts.

3. Ere Moc’ir dek’at “Itgitets taal itne taasho geyitute” etat b maniyi. Maniye hako ikn maneyar bobefo.

___ (a) ___ (b) ___ (c)

55

55

Aani s’iila

amre Aber taro. ezo ushra Anduru. k’ac’era misho Dambets.

___ (a) komandora ___ (b) toba 1 (c) frik’aasha ___ (d) k’esha

1. 2. 3. 4.

! ? .

1. sh 2. p’

3. g 4. a

56

56

Shos’a Haniye dashi nbabiyan nababar maayo shos’ok’azeyal eeg b wotituwok’o keewuwer.

Mngijuwana etef gal ikotse ash gitost giya bobeefo b’tesh. Ash manots shuutsonu Abernat Dukanna.Dukan git naana’otsi detsfe. Aberu git naana’otsi detsfe.

Galotse bunono toharni bo’ushfo. Aber naana’otsi worfi maayo goshfno.Bodabtaronat kobiyo bokewefonu man kemni. Ik aawo Dukan meyitse buno ushfets, Aber naana’ots etuno worfi maayo goshtni bodabtaro bokewefoni ett keewefere Dukan naana’ots boshish.

Ett “Nowe worfi maaya nogosheti” bo’et. Worfi maayo goshk’rat shoc’aniye bok’aye bodo máábík’r.

Ere ik jago daatsaniye bo’or. Dukan naana’ots Aber naana’otssh dek’t, “Nokoniye t’afni b’utsi it ak’owe it daatsfoni?” bo’et.

Aber naana’ots, “Shos’rte?” ett bo’at. “Shos’atsone” bo’et. “Maayo gosh baaraliye shos’o geyituwe, shos’eyale aawo bí gedeti” bo’et.

Shos’a

wor fi maa yo

worfimaayo

sho c’a ni ye

shoc’aniye daa tsa ni ye

daatsaniye

57

57

1. Aznat buno detsfe. 2.

Kano meetso mááre. Minzu moc’o máára. Sheet’o bok’olo titsre.

! ? .

na r tsa la

tse k’o s’a ca

bo bu d’i bi

p’a c’i uu s’e

1.

2.

3.

4.

58

1. d sha u / uu 2. w__za a / aa 3. __ sha kaa / d’aa 4. k’a __ ga / p’a

58

Shos’a

Haniye dashi nbabiyan nababar maayo shos’ok’azeyal eeg b wotituwok’o kewuwer.

1. Galotse bunono toharni bo’ushfo. Aber naana’ots worfi maayo goshfno. Bodabtaronat kobiyo bokewefonu man kemni.

2. Ett “Nowe worfi maaya nogosheti” bo’et. Worfi maayo goshk’rat shoc’aniye bok’aye bodo máábk’r.

3. Aber naana’ots, “Shos’rte?” ett bo’at. “Shos’atsone” bo’et. “Maayo gosh baaraliye shos’o geyituwe, shos’eyale aawo bí gedeti” bo’et.

___ (a) ___ (b) ___ (c)

59

59

Aani s’iila

kemre kifo Basz. amra taro Dimbit.

___ (a) bokola ___ (b) uutsa 1 (c) buna ___ (d) birs’ap’a

1. 2. 3. 4.

! ? .

1. p’ 2. w

3. k 4. d

K’ot’oko aani s’iila 60

60

Ur asha

Aznat worfotse aal keewo aali. Ariyosh tobo, k’eshonatbunona. Mann btutso b naana’otsh dabtaronatkobiyon bín b kewit gizo kic’ danaka. Ere b giyots bíkman s’iilt boworfots goshbodek’. Mann b galitsi ash jamots botoko falbodek’.

sha maa ka ra

s’a waa sha kaa

k’a la shi du

sha p’a za mu

1.__________________________2.__________________________3.__________________________4.__________________________

kemre kifo Basz. amre Aber taro. ezo ushra Anduru.

! ? .

Haniye dashi nbabiyan nababar Aznat eegn b naana’otsh dabtaro b kewefok’o keewuwer.

61

61

Nib wushra

bo s’a yin ts fo

bos’ayintsfo

dum ka non

dumkanon shoo ra wu k’e

shoorawuk’e

1. (a). ka sha

(b). oo sha

(c). sha

(d). sha

2. (a). na s’a

(b). wo s’a

(c). s’a

(d). s’a

1.Taa shunfe. 2.Taa shunatse.

kaasho s’ayino móó

kaaro kiimo ezo

62

62

Nib wushra

Haniye dashi nbabiyan nababar shoodatse aakal notooko nokotetuwok’o keewuwer.

Moora etef gali kutse ayi naana’ots fa’ano. Bobeefonu dashe damba btesh.

Dashi gali naana’ots Iik’ Iik’ aawots ko’eyar bomaamonat bogala bos’ayintsfo. Dambi gali naana’otsmo kaasha bako gal s’ayintso danakno.

Mann tutson bogalotse ay asho aawi weshonat dumkanon ayide’eni bkic’efo btesh.

Ik aawo dashi gali naana’onat dambi gali naana’ots kuunto bokaashir. Kaashfets fayebowuts.

Ere dashi gali naana’ots dambi gali naana’otssh dek’t, “It galotse and ambts asho aawi weeshon, dumkanon kic’ruwone, no’ats it shoodo beshishe itweyi” bo’et.

Manatse bomooshefere eenash iko shisht, “Naana’anots keewiru keewo gondaliye bokok’o itu itmoonat itgalo it s’ayintsik’e ashonu shoorawuk’e itu fayerawuk’te” ett bí ’iz. Ere bogalo manihak s’ayintst jeenon bokaashi.

Keeweyi wora!

63

63

1.Banesh kuut kaasho shunaka. 2.

Eeyishu k’alo detsfa. Eeyishu k’alo deshatsa. Dambets fiino shunfa. Dambets fiino shunatsa.

! ? .

na la d’i ma

c’e p’e da ta

kii kuu sha k’i

ca ga ke ee

1.

2.

3.

4.

64

1. m ___ á / áá 2. nak’ ___ na u / uu 3. k ___ tsa e / ee 4. dawu___ ta / tsa

64

Nib wushra

Haniye dashi nbabiyan nababar shoodatse aakal notooko nokotetuwok’o keewuwer.

Dashi gali naana’ots Iik’ Iik’ aawots ko’eyar bomaamonat bogala bos’ayintsfo. Dambi gali naana’otsmo kaasha bako gal s’ayintso danakno.

Ik aawo dashi gali naana’onat dambi gali naana’ots kuunto bokaashir. Kaashfets fayebowuts.

Manatse bomooshefere eenash iko shisht, “Naana’anots keewiru keewo gondaliye bokok’o itu itmoonat itgalo it s’ayintsik’e ashonu shoorawuk’e itu fayerawuk’te” ett bí ’iz. Ere bogalo manihak s’ayintst jeenon bokaashi.

___ (a) ___ (b) ___ (c)

65

65

Aani s’iila

Kano méétso mááfe. Daatsets tooko wozera. Moc’ir ito k’ac’era.

___ (a) eenasha ___ (b) kiima 1 (c) gala ___ (d) kuuta

1. 2. 3. 4.

! ? .

1. f 2. sh

3. w 4. m

66

66

Shaak’etsi

ma sh de k’a t

mashdek’at

tee shat

teeshat ka bi ra ki

kabiraki

1. (a). waaka

(b). baka

(c). __ka

(d). __ka

2. (a). weera

(b). iira

(c). __ra

(d). __ra

1.Taa shunfe. 2.Taa shunatse.

urasho jeenon bewo ash mangiyo

ato shoodo mafo

67

67

Shaak’etsi

Haniye dashi nababiyan nababar danimook no’amor eeg k’alo noon b geyituwok’o keewuwer.

Zgahan Shaak’etsi etf na’a iku fa’a btesh. Na’aman gik’etski b taha wotere b atso masheraki, awu fac’k’i, took fckri, tufe kisho k’ic’a, b daniru gitl k’aat’otsa.

Jam aawo bnih, “Tini’e natsi s’ayino korde” erni bí ’izfo. Bimo kabiraki ashosha bbushefo biirefo.

Ik aawo k’aat’otse jam daniruwots kindt bobefere bi teeshat wabkesh wat k’aat’ts b kindre k’aat’its naana’a jamo urats k’az bokesh. Daniyiruwo tek’at, “Eege!Ee itk’ali?” ett bí ’ate.

“Shaak’ets b atsonat b taho b mayawotse shooka’b shook’ri” bo’et. Manatse tutson Shaak’ets eepfere gal k’az b am.

Galoke, “Eege! dano k’azat nweyi?” ett niho bí ’ate “Ntahonat natsoni shook’ir etniye naana’o taan b’miy haniy hako dani mook amatse” bi’et.

Ere niho, “Dani moo ooreratsne” ett samuno kewudek’t bí ’iime b tahonat bí ’atson mashdek’at shaak’fe dani mook am b ke naana'a jamo b ganok bobi’eyi beyosh.

Keeweyi wora!

68

68

1. Azets danimoo amra. 2.

Aber k’awuna. Aber genza. Awuntsets kaawi. Awuntsets aak’i.

! ? .

naa mu ni tu

ce maa p’e c’e

fa a d’e pe

da na sa no

1.

2.

3.

4.

69

1. mi___ tsa / wa 2. ba___ ca / ra 3. d ___za o / oo 4. ___ta na / wa

69

Shaak’etsi

Haniye dashi nababiyan nababar danimook no’amor eeg k’alo noon b geyituwok’o keewuwer.

1. Jam aawo bnih, “Tini’e natsi s’ayino korde” erni bí ’izfo. Bimo kabiraki ashosha bbushefo biirefo.

2. “Shaak’ets b atsonat b taho b mayawotse shook’ab shook’ri” bo’et. Manatse tutson Shaak’ets eepfere gal k’az b am.

3. Ere niho, “Dani moo ooreratsne” ett samuno kewudek’t bí ’iime b tahonat bí ’atson mashdek’at shaak’fe dani mook am b ke naana'a jamo b ganok bobi’eyi beyosh.

___ (a) ___ (b) ___ (c)

70

70

Aani s’iila

A: 1) aak’a 2) k’aawuna 3) kiima 4) eena 5) s’aada B: a) c’ic’a b) s’ayina c) genza d) muk’a e) nas’a

___ (a) naana’a ___ (b) tufa 1 (c) danimaa ___ (d) samuna

1. 2. 3. 4.

! ? .

1. sh 2. d

3. s’ 4. k

71

71

Wihi maatsi

zaan zo

zaanzo

b be yi ru wo ke

bbeyiruwoke bo k’a ye

bok’aye

1. (a). daawa

(b). nuwa

(c). __wa

(d). __wa

2. (a). jootsa

(b). kutsa

(c). __tsa

(d). __tsa

1.Taa shunfe. 2.Taa shunatse.

goshgishruwo daniyiruwo hakimyo

kaaro kooto lumo

72

72

Wihi maatsi

Haniye dashi nbabiyan nababar Mangir eeg b wotituwok’o keewuwer.

Bac’aati etf galots Mangiri etef ash iku fa’a btesh. Mngir ash shengtook genzi. Joots na’on bbeyor bmááts ka’c’o wotere búshts k’ac’o mayaki.

Manatse tutson biind, “Shino mand moo ndetsor ee neen k’oot’eti” bi’etfo btesh. Indu keewo gac’efu Mangir eenat maatso amat moo detsbdek’.

Maniye hako bbeyiruwoke bmaa giyotsnton tohar buno bo’ushifo btesh. Ash gale amat b ushf b ushfere bbuni aawo bodbuts. Mangirmo b maa k’ac’ wotere b atsi s’ayino koraki.

B buni aawots buno gufik’arat b buni ashotsi s’eeg b k’r. Ere ashowts wat bobefere b maa wotere b buni k’ac’o kiim b’wottsotse zaanzo boo eto gedbk’e.

Buni ash jamots buno bo’uyawo ant k’az bo’am.

Ett b gal bun usho bok’aye eenasho kishat, “Tmaa s’ayina wotere ti’atsi s’ayino kotetuwe” etat s’ayino bkotehako bbuni ashonton buno ikats b ushi.

Keeweyi wora!

73

73

1. Datsn zaanzo ud’re. 2.

Nugusho gino kurere. Maatsu osho kurera. Nugusho moo agre. Maatsu ito k’ac’era.

! ? .

p’o d’o waan p’o

zaan too ma c’e

fu ko k’e ka

c’a sha za ya

1.

2.

3.

4.

74

1. d__s’a ee / uu 2. das’__ a / aa 3. s’__s’a a / aa 4. k__s’a e / ee

74

Wihi maatsi

Haniye dashi nbabiyan nababar Mangir eeg b wotituwok’o keewuwer.

1. Manatse tutson biind, “Shino mand moo ndetsor ee neen k’oot’eti” bi’etfo btesh. Indu keewo gac’efu Mangir eenat maatso amat moo detsbdek’.

2. B buni aawots buno gufik’arat b buni ashotsi s’eeg b k’r. Ere ashowts wat bobefere b maa wotere b buni k’ac’o kiim b’wottsotse zaanzo boo eto gedbk’r.

3. Ett b gal bun usho bok’aye eenasho kishat, “Tmaa s’ayina wotere ti’atsi s’ayino kotetuwe” etat s’ayino bkotehako bbuni ashonton buno ikats b ushi.

___ (a) ___ (b) ___ (c)

75

75

Aani s’iila

Nugusho tootso kurere. Nugusho gaasho shos’re. Nugusho atso mashere.

___ (a) zaanza ___ (b) waanc’a 1 (c) tooka ___ (d) masha

1. 2. 3. 4.

! ? .

1. a 2. d

3. k 4. sh

76

76

Gond doya Haniye dashi nbabiyan nababar Ambesh eegosh bshoodtsok’o keewuwer.

Ambeshi etef na’a iko Baaben fa’e btesh. Na’amanu bomeyitse keezl shira.

Bshuweron bkisho, btufo wotere bi’atso mashdanaka. Mashfunu bi’indi. Ik aawo indu ashdatso amat ik gawiyo btesh. Bomeyitse beyiru biyere eenotsu bíín kabirakno. Manatse tuwtson ik gawyi datsman k’undots kaashron jint bweyiruwok’on kisho bmasheraniyere bmááfo.

Ett indu aanat bwaafere na’o maac’wesho shoodt k’eebuts. Ere hakimiyo dek’bi’am. Manoke hakimiyos’iilt, “Misho nmoor kisho mashefi moo mishi jeek’o máári” ett bí ’aat.

Ere na’odek’t, “Haniye shin tkisho mashfu tindiye bteshi ashdatso k’azbi’amne hambetsish borfetso tmasheraniyere tmeyiri bako mishi jeek’o mááratse” bí ’et. Mann hakimiyo bshoodmansh wotit atono iimt, “Nmóór wotere máánk’re okon kish masho neen geyituwe” bí ’et. Maniye hako kisho masheraniye móó sheeng bwoterawok’o bdan.

Gond doya

ge yi tu we

geyituwe b’ shoo d ma n sh

bshoodmansh ham be tsi sh

hambetsish

77

77

1.Domets btooko bweeye hakimi moo amra.

2.

Aldo kup’a. Aldo t’enga. Daambets mito k’ut’ra. Daambets mito k’eelra.

! ? .

ca ha ma mi

yi a ki p’a

ki sha ta ki

c’e ha sh maa

1.

2.

3.

4.

78

1. __wunza ka / da 2. __raha p’e / pe 3. c’__sha uu / u 4. __mba d’i / di

78

Gond doya

Haniye dashi nbabiyan nababar Ambesh eegosh bshoodtsok’o keewuwer.

1. Bshuweron bkisho, btufo wotere bi’atso mashdanaka. Mashfunu bi’indi.

2. Ett indu aanat bwaafere na’o maac’wesho shoodt k’eebuts. Ere hakimiyo dek’bi’am. Manoke hakimiyos’iilt, “Misho nmoor kisho mashefi moo mishi jeek’o máári” ett bí ’aat.

3. Mann hakimiyo bshoodmansh wotit atono iimt, “Nmóór wotere máánk’re okon kish masho neen geyituwe” bí ’et. Maniye hako kisho masheraniye móó sheeng bwoterawok’o bdan.

___ (a) ___ (b) ___ (c)

79

79

Aani s’iila

A: 1) kup’a 2) k’ut’a 3) jina 4) kita 5) deba

B: a) dasha b) k’ela c) uka d) t’enga e) kota

___ (a) hakimiyimaa ___ (b) ata 1 (c) hakima ___ (d) kishmasha

1. 2. 3. 4.

! ? .

1. K’ 2. sh

3. g 4. d

K’ot’oko aani s’iila 80

80

Danimaa s’ayin kota

Gal ikotse danimaa iko fa’e. Danimaa manitse daniru naana’onu aya. Danik’aatsotse kashdek’osh bokeshor kuuta bokaashfo. Maniyere aanar danik’aat’ots bokindoro samunon bokisho mashde’eni bokindfo. Kokoyi aawotso bok’aat’o fuyon bofokfotse kiim wotere zaanz iko aali. Manatse tuwtson shoor danakno.

kee za na s’a

sha dim da doo

tsa mi ba c’uu

ra tsa ta ba

1.__________________________2.__________________________3.__________________________4.__________________________

Kano ___ mááfe. Aber ___. Nugusho gino ___. Maatsu osho ___. kurere, méétso, kurera, genza

! ? .

Haniye dashi nbabiyan nababar danimaa manits daniru naana’ots boshoorawok’o k’altso eegbwoto keewuwer.