atomy semantyczne (uniwersalniki)

M. Muraszkiewicz strona 1

Inteligentne Systemy Informacyjne

Modu 7

Mieczysaw Muraszkiewicz

www.icie.com.pl/lect_pw.htm


Modu 7

Atomy (prymitywy, uniwersalia)

semantyczneszkic


To


Atomizm

Szkoa mylenia (Demokryt, B. Russel), ktra zakada, e w

badanej dziedzinie istnieje nieliczny zbir elementw prostych

(atomw), za ktrych pomocmona wyrazi / zbudowa inne

wane (wszystkie ?) dla tej dziedziny obiekty.


Czym jest wiedza ?

Jest tym, co mona

wyrazi w jzyku !


MyliJzyk jest samoistn, w pewnym sensie pierwotnrzeczywistoci.

"Die Grenzen der Sprache sind die Grenzen der Welt".

"Wovon man nicht sprechen kann, darber muss man schweigen"

"Einen Satz verstehen, heisst, eine Sprache verstehen. Eine Sprache verstehen, heisst eine Technik beherrschen."

Ludwig Wittgenstein, Tractatus Logico Philosophicus


Zaoenie i cel


Nie jestemy tabula rasa

Jerry Fodor utrzymuje, e kady czowiek rodzi si ze zbiorem

"prymityww semantycznych", ktre tworz podstaw wszystkich jzykw

jakich si moemy nauczy.

(N. Chomsky pewnie zaakceptowaby ten pogld,

take zgodziliby si z nim zwolennicy teorii memw).


Cel

Stworzy metajzyk do

precyzyjnego i jednoznacznego

opisu badanej dziedziny,

pozwalajc na zadawanie pyta i

wnioskowanie.

Metajzyk korzysta z niewielkiego

zbioru atomw (prymityww)

semantycznych. Formuy jzyka *

("gwiazdek") tumaczone s na

formuy jzyka #.

N

n*** *

*

**

*#

#

# ##*

****

*

**

*

n


PionierzyAI:Schank (1968), Abelson (1977), Wilks (1977), Winograd (1978)

Psychologia:Miller (1975), Johnson-Laird (1976), Norman i Rumelhart

(1975)

Lingwistyka:Jackendoff (1975)

R. Schank

Y. Wilks

T. Winograd


Podane cechy prymityww

skoczono,

nieredukowalno,

jednoznaczno,

kompletno,

peno,

niezaleno,

... ?


Powinny opisywa thing, state, event, action, place, path, property, amount, contact, motion, ... ?

Prof. Anna Wierzbicka do opisu jzyka zaproponowaa tylko 14 atomw,

a nastpnie zwikszya ich liczb do 35

i w kocu - do okoo 60.

http://arts.anu.edu.au/linguistics/arts_fac/staff/wierzbicka.html


Lista WierzbickiejI, you, someone, something, this, the same (other), two, all, I want, I don't want, think, say, know, would (I imagine), do, happen, where, when, after, like, can (possible), good, bad, kind (of), part, like, because, very.Anna Wierzbicka: Semantic Primitives, Athenum, Frankfurt, 1972.


Lista WilksaPocztkowy zestaw (1997)

Part -a part of entity

Kind -being a quality, for adjectival constructions

In -containment

Be -being as equivalence or predictionFlow - moving as liquids do

Stuff -a substance

How -being a type of action, for r adverbial constructions

Good -morally correct or approvedMuch -much, applied to a substance

To -direction

Cause -causing something to happen

Man -a human

TYPE INDICATORS

QUALIFIERSCASESACTIONSENTITIES

Liczb prymityww zwikszono do ponad 80 (ciekawe, e w sowniku Webstera grupa najczciej uywanych sw do opisu terminw liczy ok. 80). Dodano nowe elementy agrgujce, typu *ANI (animate).


Schanka (1973) teoria "Conceptual Dependency"

Ontologia zdarze do opisu fizycznych i spoecznych sytuacji ycia codziennego zawieraa 11 prymityww (potem ich liczbzwikszono). Relacje pomidzy zdarzeniami a obiektami zapisywano za pomoc niewielkiego zbioru "case roles".

ACTS - move, grasp, propel, ...STATES - location, hunger, happiness, ...CASES - actor, object, from, to, instrumental action, ...CAUSAL RELATIONS - results, enables, initiates, reason


Przykad

The glass broke(www.surrey.ac.uk/LIS/JB/julia/PhDCh2html.html)

[Event cause ([Thing i ], [Event inch ([State be ([Thing the

glass j], [Property broken])])])]


Nie ma dowodu na to, e prymitywy istniej jako "psychological reality (J. Fodor).

Na dobr prymityww ma wpyw jzyk naturalny autora wyboru, prymitywy wic nie s ani obiektywne ani uniwersalne.

...

Gwne zarzuty


Dzikuj za uwag

www.icie.com.pl/lect_pw.htm

atomy semantyczne (uniwersalniki)

Documents