Podział muzyki ze względu na środki wykonawcze.

- muzyka wokalna

- muzyka instrumentalna

- muzyka wokalno-instrumentalna

3. Orkiestra symfoniczna – zespół instrumentalny przeznaczony do wykonywania wielkich dzieł muzycznych: symfonii, koncertów, oper i baletów w czasie koncertów w teatrach muzycznych i na otwartym powietrzu.

Obsada orkiestry symfonicznej

(kolejność wg zapisu w partyturze):

instrumenty dęte (wł. Fiati)

drewniane (wł. Legni)

flet piccolo

flety

oboje

rożek angielski

klarnet piccolo

klarnety

klarnet basowy

saksofony

fagoty

kontrafagot

blaszane (wł. Ottoni)

rogi

trąbki

sakshorny

puzony

tuby

instrumenty perkusyjne (wł. Batteria)

o określonej wysokości dźwięku

dzwonki

dzwony

wibrafon

ksylofon

marimba

kotły

o nieokreślonej wysokości dźwięku

trójkąt

talerze

gong

bęben wielki

werbel

instrumenty klawiszowe i inne

czelesta

fortepian

klawesyn

organy

harfy

głosy ludzkie

solowe

sopran

mezzosopran

alt

tenor

baryton

bas

chóry

żeńskie

dziecięce

męskie

mieszane

soliści – instrumentaliści

instrumenty smyczkowe (wł. Archi)

I skrzypce

II skrzypce

altówki

wiolonczele

kontrabasy

5. Elementy muzyki, muzyczne, dzieła muzycznego – elementy porządkujące materiał dźwiękowy będący tworzywem dzieła muzycznego; w wyniku ich współdziałania dzieło uzyskuje określony kształt:

melodyka – wyznacza następstwo dźwięków o różnej wysokości i różnym czasie trwania,

rytmika – porządkuje materiał dźwiękowy w czasie,

dynamika – reguluje natężenie dźwięku

agogika (tempo) – określa szybkość wykonywania utworu,

artykulacja – sposób wydobywania dźwięku,

harmonika – porządkuje współbrzmienia dźwięków w utworze,

kolorystyka – określa barwę dźwięku,

frazowanie – porządkuje budowę utworu.

7. Polskie tańce narodowe

Krakowiak

– żywy, polski taniec ludowy z okolic Krakowa, zaliczany do polskich tańców narodowych, w metrum 2/4 i w charakterystycznym, synkopowanym rytmie. Nazwa tańca pochodzi z XVIII wieku i odnosiła się do grupy tańców posiadających własne lokalne nazwy: mijany, dreptany, ścigany, skalmierzak, przebiegany i in. Pod koniec XVIII wieku charakterystyczne synkopowane rytmy krakowiaka pojawiły się w muzyce symfonicznej, a na początku XIX w. taniec ten stał się popularny w muzyce scenicznej i instrumentalnej.

Polonez

[fr. Polonaise – polski] nazywany pierwotnie chodzonym. Jest polskim tańcem dworskim, choć jego korzenie tkwią w muzyce ludowej. Cechy: Dostojny, raczej powolny, akcent na raz, metrum 3/4.

Mazur

pochodzi z Mazowsza. Cechy: tempo szybkie, akcentowane podskoki, żywy, "siarczysty". Metrum 3/4, dużo rytmów punktowanych, akcenty często na słabych częściach taktów.

Oberek

zwany też obertasem, najszybszy z tańców narodowych. Cechy: Bardzo szybki, w drobnych wartościach rytmicznych, wesoły, żywy, metrum 3/8. Akcenty podobne jak w mazurze.

Kujawiak

pochodzi z Kujaw. Cechy: Powolny, metrum 3/4.

Tańce Obce

Czardasz – taniec węgierski składający się z części wolnej (lassa) i z szybkiej (friska). Jednym z najbardziej znanych kompozytorów był F. Liset.

Tarantella – neapolitański taniec ludowy, metrum 6/8 , tempo szybkie. Jako taniec stylizowany6 powstał w XIX wieku. Pojawia się najczęściej w muzyce fortepianowej z tego okresu. kompozytorzy wykorzystują rytm Tarantelli dla stworzenia w utworze włoskiej atmosfery.

Hopak – taniec w metrum 2/4; o charakterze wesołym.

Trepak – staroruski taniec, metrum ¾, żywe, skoczne tempo. Nazwa od staroruskiego słowa: “tropać” (tupać nogami). Charakter: drobne kroki, nogi uginane w kolanach, przestępowanie.

Tango – Hiszpański, popularny towarzyski. Jego pierwowzorem było <flamenco>. Metrum 2/4 lub 4/8, tempo wolne. Kiedyś uważany za nieprzyzwoity.

Rumba – Kubański taniec ludowy, metrum 3/4, 4/8, bądź 1/2. Tempo szybkie, nieregulowany podział taktu (8 ósemek dzielimy 3-3-2)

Cha, Cha – Kubańska, wolniejsza od Rumby, popularna w USA, a później w Europie.

Samba – Towarzyski 4/4, tempo szybkie.

Taniec charakterystyczny - to uformowany w ciągu XIX wieku stylizowany taniec ludowy, zaadaptowany do potrzeb scenicznych, jak na przykład: mazur ze Strasznego Dworu Moniuszki.

To również stylizacja taneczna charakterystycznych cech jakiejś grupy społecznej lub zawodowej, jak taniec: marynarski, góralski, cygański lub chiński.

Do tańców charakterystycznych zaliczamy także opracowania tańców ludowych wykonywanych przez takie zespoły jak: "Mazowsze" i "Śląsk".

Suita Barokowa –> (z frac. ‘następstwo, seria’); cykl utworów o charakterze tanecznym, utrzymywana w jednej tonacji, cykle różnią się charakterem, tempem i metrum, pierwowzorem był dawny zwyczaj stosowania obok siebie dwóch tańców różniących się tempem i rodzajem taktu.Tańce– allemande- (niem.)- w metru, 4/4, tempo umiark.; jako 1-wsza część cyklu tworzy preludium

Faktura – w muzyce to rodzaj użytych przez kompozytora środków właściwych danej technice instrumentalnej lub wokalnej.

Faktura muzyczna jest sposobem łączenia przynajmniej dwóch równocześnie brzmiących melodii. Rozwój muzyki sprawił zwiększenie ilości głosów oraz ich podział pod względem ważności w utworze muzycznym. Równoczesne brzmienie kilku samodzielnych rytmicznie i melodycznie głosów spowodowało powstanie faktury muzycznej.

Formy polifoniczne :

Fuga (łac. ucieczka) to kunsztowna forma muzyczna oparta na ścisłej polifonii. Istnieją fugi instrumentalne (na instrument solowy, zespół instrumentalny) i chóralne. Fuga może stanowić samodzielny utwór muzyczny lub część większej formy np. mszy, sonaty, opery.

Kanon - forma muzyczna, utwór wielogłosowy oparty na ścisłej imitacji, w którym melodię jednego głosu powtarzają kolejno z jednakowym opóźnieniem pozostałe głosy. Pojedyncze kanony to takie w których występuje jeden temat. W podwójnych występują dwa tematy imitujące się parami. Kanon podwójny jest więc zestwieniem dwu kanonów dwugłosowych w jedną konstrukcję czterogłosową. Kanon pojedynczy musi miec przynajmniej dwa głosy, podwójny - na inwencja (z łac. inuentio = wynalazek,

inwencja (z łac. inuentio = wynalazek, pomysł) — krótki instrumentalny utwór polifoniczny oparty na "imitacji,

czesto zbli_ony do uproszczonej fugi (J. S. Bach).

Toccata (od wł. toccare = uderzać) - forma muzyczna powstała w XVI wieku, szczególnie popularna w okresie baroku. Zazwyczaj ma charakter improwizacyjny i jest przeznaczona na instrument klawiszowy (organy, klawesyn, fortepian lub klawikord), utrzymana jest w szybkim tempie i wymaga dużej wirtuozerii wykonawczej. Często pełni funkcję wstępu do fugi.

Preludium, praeambulum – instrumentalna forma muzyczna, która jest wstępem do większego dzieła muzycznego.

Dwa zasadnicze typy kształtowania utwou muzycznego: 1. Budowa okresowa 2. Budowa ewolucyjna

Budowa okresowa Najmniejszą cząstką utworu muzycznego jest motyw. Motywy układają się w myśli muzyczne czyli frazy. Frazy tworzą zdania muzyczne, a zdania okresy. Motyw jest niepodzielną i zamkniętą całością zarówno pod względem rytmicznym jak i melodycznym. Zawiera przeważnie kilka dźwięków - od dwóch do kilkunastu. Motyw może stanowić podstawę całego utworu bądź jej odcinka. Może być powtarzany identycznie, w progresji lub ze zmianami wariacyjnymi Fraza jest częścią zdania muzycznego i składa się z 2 taktów. Zawiera określoną myśl muzyczną. Zdania muzyczne są ze sobą ściśle powiązane i dopełniają się. Pierwsze nosi nazwę poprzednika, drugie następnika.

Budowa ewolucyjna Na przebieg utworów ewolucyjnych wpływają różne czynniki. Główną rolę odgrywa ilość wprowadzonych motywów. Największą jednolitość motywu wykazuje utwór oparty na ewolucji jednego motywu, np.: Preludium C-dur J.S. Bacha. Jest to utwór jednoczęściowy, izomorficzny. Kanon w nim zawarty (polifonia) wygląda tak, że głos własny jest jednocześnie kontrapunktem czyli głosem towarzyszącym.

Muzyka programowa – rodzaj muzyki o treści pozamuzycznej, która wskazana jest przez tytuł lub program utworu programowego (pobudzający wyobraźnię kompozytora); jej przeciwieństwem jest muzyka absolutna. Treścią muzyki może być ciąg zdarzeń, sytuacji obrazów lub myśli. Muzyka taka ma za zadanie wywołać pewne skojarzenia i wyobrażenia - fantazje słuchaczy prowadzone są w określonym kierunku. Termin ten jest stosowany niemal wyłącznie do dzieł muzyki poważnej (zwłaszcza w muzyce romantycznej powstałej w XIX wieku)

Muzyka absolutna - (absolutna muzyka) z łaciny absolutus, czyli niezależny. Określenie muzyki pozbawionej treści pozamuzycznej, w przeciwieństwie do muzyki programowej.

Rondo to francuska, ludowa forma taneczno-wokalna, w której powtarzający się refren przeplatany jest zmieniającymi się kupletami. Z czasem weszło w skład sonaty, koncertu i symfonii.Z ronda truwerów wywodzi się virelai (włoska ballata) - trzygłosowa pieśń poetycka o zwrotce podzielonej na dwie części, z których drugą śpiewa się na melodię refrenu.

WARIACJE

Określenie wariacja oznacza odcinek utworu muzycznego, który jest wariantem tematu zasadniczego lub pewnego przebiegu melodyczno-harmonicznego. Technika wariacyjna może mieć zastosowanie lokalne (np. na gruncie formy ABA1) lub formotwórcze. W tym drugim przypadku powstaje forma wariacji, której istotą są zmiany wariacyjne.

Symfonia

Gatunek muzyczny o nazwie symfonia (w klasycznym kształcie) to zazwyczaj trzy- lub czteroczęściowy utwór muzyczny na orkiestrę, popularny w XVIII, XIX i w pierwszej połowie XX wieku. Symfonia jest orkiestrowym odpowiednikiem sonaty.

symfonia (wl. sinfonia, z gr. sym-phonia = współbrzmienie) — jedna z głównych wielkich form orkiestrowych, wykształcona pod koniec XVIII w. W szkole 'starowiedenskiej i *

mannheimskiej oraz przez tzw. Wielkich klasyków wiedenskich (J. Haydn, W. A. Mozart, L. v. Beetho-ven); budowa symfonii oparta jest na zasadzie cyklu 'sonatowego; zob. te_ 'sinfonia.

sonata (wł. sonata, z wł. sonare = grac)— 1. ogólna nazwa wszelkich utworów instrumentalnych w XVI— XVII I w., np. ricercar, fantasia, canzona, capriccio, bez wzgledu na ich

forme, w odró_nieniu od *cantaty, czyli utworu wokalnego; w XVII w. Sonata nazywano utwór cykliczny zło_ony z szeregu kontrastujacych tanców, nieró_niacy sie od suity, przeznaczony do wykonania przez kameralny zespół instrumentów (tzw. sonata da camera — sonata kameralna). 2. Podstawowa forma instrumentalna muzyki klasycznej wykształcona

Koncert (łac. concerto – spieram się, walczę, współzawodniczę[1]) – występ artysty muzyka (bądź grupy muzyków) na żywo przed publicznością. Jeśli muzyk występuje solo, określa się to mianem recitalu, w przypadku występu grupy muzyków, może występować orkiestra, chór, bądź grupa muzyczna. Mogą to być także występy mieszane, np. solista z towarzyszeniem chóru czy orkiestry.