เรยนรเสรมพลงการจดการ เครอขายบรการปฐมภมรปแบบใหม

Autonomous CUP เขตนครชยบรนทร

สนบสนนโดยสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเขตพนทนครราชสมา

ศนยการเรยนรดานเวชศาสตรครอบครวและการพฒนาระบบบรการ

ปฐมภมภาคอสานใต (รพ.มหาราชนครราชสมา)

กลมงานเวชกรรมสงคม โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา

สรสทธ จตรพทกษเลศ

ปกรณ ทองวไล

สาวตร วษณโยธน

นภาวรรณ ทองเปนใหญ

ภญญดา พรจรรยามถนายน 2554

Autonomous CUP.indd 1 17/10/2554 9:31:26

ในรอบมากกวา 5 ปทผานมา เขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสข

ท 14 (เขตนครชยบรนทร) และสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต เขตท 9

นครราชสมา (สปสช.เขตพนทนครราชสมา) ไดสงเสรมการจดการแบบใหมใหม

autonomous CUP ดำเนนการจดบรการปฐมภม ตามความพรอมของพนท

โดยเฉพาะในเขตเมอง ปจจบนในเขตพนทนครชยบรนทรม autonomous

CUP จำนวน 16 เครอขาย ดำเนนการทงในสวนของภาคราชการและเอกชน

ทงในเขตและนอกเขตอำเภอเมอง ถอเปนความกาวหนาอยางมากเมอเปรยบเทยบ

กบเขตสาธารณสขอนๆ

แมจะมความหลากหลายรปแบบของการบรหารจดการ autonomousCUP

แตจะมเปาหมายเดยวกนทสงเสรมใหหนวยบรการปฐมภมในเครอขายจดบรการ

ปฐมภมทพงประสงคใหประชาชนเขาถงบรการไดสะดวก บรการอยางเปนองครวม

ผสมผสาน ตอเนอง เชอมประสานทงในและนอกหนวยงานสาธารณสข และทำงาน

รวมกบชมชนพรอมสงเสรมใหประชาชนพงตนเอง

คณะผเขยนไดใชกระบวนการประชม เยยมพนท และจดเวทนำเสนอแลก

เปลยนเรยนรการดำเนนงานทผานมาของ autonomous CUP เพอสรางเครอขาย

เรยนรแลกเปลยนประสบการณความสำเรจ ขอจำกดและโอกาสพฒนา ถอดบทเรยน

เพอใหผอานทสนใจนำไปพฒนาตอยอดตอไป

ขอขอบคณ นายแพทยศกดชย กาญจนวฒนา ผอำนวยการ สปสช.เขต

พนทนครราชสมา ทไดสนบสนนงบประมาณและใหขอคดในการจดทำโครงการ

คณสภาพรรณ กตตวศษฎ ผรบผดชอบงานบรการปฐมภมประจำ สปสช.เขต

พนทนครราชสมาทไดประสานงานและรวมใหขอมลในสวนทเกยวของ

คำนำ

Autonomous CUP.indd 3 17/10/2554 9:31:26

นายแพทยเกษม เวชสทธานนท ผอำนวยการสำนกประสานการพฒนา

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล ทไดรวมใหขอคดเหนในการประชมแลกเปลยน

เรยนร

สดทายน ขอขอบคณเจาหนาททกคนผปฏบตงานในเครอขายรปแบบใหม

เขตนครชยบรนทร ทไดรวมสรางสรรคผลงาน รวมเรยนร และแลกเปลยนประสบ-

การณการทำงานทเปนประโยชนตอสขภาพประชาชนในพนทมาอยางตอเนอง

สรสทธ จตรพทกษเลศ

ปกรณ ทองวไล

สาวตร วษณโยธน

นภาวรรณ ทองเปนใหญ

ภญญดา พรจรรยา

มถนายน 2554

คำนำ (ตอ)

Autonomous CUP.indd 4 17/10/2554 9:31:26

- แนะนำเครอขายบรการปฐมภม autonomous CUP 7

- ประสบการณจากเครอขายบรการปฐมภม...

ประชาชนไดอะไรจากการม autonomous CUP 14

- ประสบการณจากเครอขายบรการปฐมภม...

การบรหารจดการ autonomous CUP ไมยากอยางทคด 39

- บทสรปและขอเสนอแนะ 57

สารบญ

Autonomous CUP.indd 5 17/10/2554 9:31:26

Autonomous CUP.indd 6 17/10/2554 9:31:26

แนะนำเครอขายบรการปฐมภมautonomous CUP

Autonomous CUP.indd 7 17/10/2554 9:31:26

8Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

การจดเครอขายบรการปฐมภมโดยใหหนวยบรการปฐมภมเปนหนวยบรการ

ประจำ(autonomousCUPหรอCUPsplit)หมายถงหนวยบรการปฐมภมทมศกยภาพผาน

เกณฑขนทะเบยนเปนหนวยบรการประจำ(ContractingUnitforPrimaryCare-CUP)

รบทำสญญากบสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต (สปสช.) เพอจดบรการปฐมภม

กรณผปวยนอกและสงเสรมสขภาพ (OP+PP) หนวยบรการปฐมภมอาจจะเปน CUP

เดยวคอไมมลกขายหรออาจจะมลกขายทเปนหนวยบรการปฐมภมกได

ทผานมาเปนทรบรและเขาใจกนวาการเปนCUPตองเปนโรงพยาบาลจงจะขน

ทะเบยนไดเนองจากประเดนหลกในการขนทะเบยนคอตองมแพทยรวมทำงานเปนประจำ

ในการใหบรการดวยสถานการณขาดแคลนแพทยหนวยบรการปฐมภมจงไมสามารถจดหา

แพทยมาทำงานประจำได มเพยงหนวยบรการในเขตเมองใหญและกรงเทพมหานคร

ทใชหนวยบรการปฐมภมหรอศนยบรการสาธารณสขดำเนนการเปนCUPโดยเฉพาะภาค

เอกชนและทองถนจะเรยกวาคลนกชมชนอบอนอยางไรกตามในรอบมากกวา5ปทผานมา

เขตตรวจราชการกระทรวงสาธารณสขท 14 (เขตนครชยบรนทร) และสำนกงานหลก

ประกนสขภาพแหงชาตเขตท 9 นครราชสมา (สปสช.เขตพนทนครราชสมา)ไดสงเสรม

ใหการจดการแบบใหมใหม autonomous CUP ตามความพรอมของพนทโดยเฉพาะ

ในเขตเมองปจจบนในเขตพนทนครชยบรนทรมautonomousCUPจำนวน16เครอขาย

อยในจงหวดนครราชสมา14แหงจงหวดชยภม1แหงและจงหวดบรรมย1แหงมการ

ดำเนนการทงในสวนของภาคราชการและเอกชนทงในเขตอำเภอเมองและนอกอำเภอเมอง

ถอเปนความกาวหนาอยางมากเมอเปรยบเทยบกบเขตสาธารณสขอนๆ

แมจะมความหลากหลายรปแบบของการบรหารจดการ autonomous CUP

แตจะมเปาหมายเดยวกนทสงเสรมใหหนวยบรการปฐมภมในเครอขายจดบรการปฐมภม

ทพงประสงคใหประชาชนเขาถงบรการไดสะดวก บรการอยางเปนองครวม ผสมผสาน

ตอเนอง เชอมประสานทงในและนอกหนวยงานสาธารณสข และทำงานรวมกบชมชน

พรอมสงเสรมใหประชาชนพงตนเองในปพ.ศ.2553ไดมการถอดบทเรยนCUPเมองยา1-6

ในจงหวดนครราชสมา พบรปธรรมความสำเรจในการพฒนาบรการปฐมภมแกประชาชน

Autonomous CUP.indd 8 17/10/2554 9:31:26

9Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

จากการทำงานรวมกนของทมเจาหนาทในหนวยบรการปฐมภมและหมอครอบครว/

แพทยเวชศาสตรครอบครวในพนท อยางไรกตาม ยงคงมประเดนทมขอเสนอแนะใหม

การศกษาประเมนผลเพมเตมถงประสทธภาพและประสทธผลในการบรหารจดการเพอ

สงเสรมใหเกดบรการปฐมภมทพงประสงค

คณะผเขยนไดใชกระบวนการประชม เยยมพนท และจดเวทนำเสนอแลกเปลยน

เรยนรการดำเนนงานทผานมาของautonomousCUPเพอสรางเครอขายแลกเปลยนเรยน

รประสบการณความสำเรจ ขอจำกดและโอกาสพฒนา ถอดบทเรยนเพอใหผอานทสนใจนำ

ไปพฒนาตอยอดตอไป

.....ขอมลพนฐาน 16 autonomous CUP ในเขตตรวจราชการนครชยบรนทร ประกอบดวย จงหวดนครราชสมา 14 แหง

ไดแก CUP เมองยา 1-7, CUP เทศบาลนครนครราชสมาโพธกลาง, CUP คลนกชมชน

อบอนการเคหะเทศบาลนครนครราชสมา, CUP คลนกชมชนอบอนมหาชย, CUP

ศสช.ขามสะแกแสง, CUP สอ.ตลาดแค, CUP คลนกชมชนอบอนปากชอง, CUP

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารจงหวดบรรมย1แหงคอCUPบานดานและจงหวดชยภม

1แหงคอCUPศนยบรการสาธารณสขเทศบาลเมองชยภม

เมอแบงตามสงกดพบวาเปนภาครฐ จำนวน 10 เครอขาย ทองถน 3 เครอขาย

ภาคเอกชน2เครอขายและสงกดมหาวทยาลย1เครอขาย

จำนวนหนวยบรการปฐมภมรวมทงหนวยบรการปฐมภมททำหนาทเปน CUP ดวย

มตงแต1ถง7หนวยบรการปฐมภมตอเครอขาย

สายการบงคบบญชาเหนอขนไปหนงขนมความแตกตางกนไป คอ CUP เมองยา

1-4และ7ประธานคอผอำนวยการโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบลขนตรงกบสาธารณสข

อำเภอเมอง CUP เมองยา 5 ประธานคอ แพทยเวชศาสตรครอบครวประจำกลมงาน

เวชกรรมสงคมโรงพยาบาลมหาราชฯขนตรงกบผอำนวยการโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา

CUPเมองยา6ประธานคอผอำนวยการศนยแพทยชมชนขนตรงกบนายแพทยสาธารณสข

จงหวดนครราชสมา

Autonomous CUP.indd 9 17/10/2554 9:31:26

10Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

CUPเทศบาลมนายกเทศมนตรเปนประธานเหมอนกนทงทนครราชสมาและชยภม

CUPบานดานมรองนายแพทยสาธารณสขจงหวดบรรมยเปนประธานสาธารณสข

อำเภอบานดานเปนเลขานการ

CUPนอกเขตอำเภอเมองแตกตางกนคอCUPตลาดแคประธานคอผอำนวยการ

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล ขนตรงกบสาธารณสขอำเภอ แต CUP ขามสะแกแสง

ประธานคอผอำนวยการศนยแพทยชมชนขนตรงกบผอำนวยการโรงพยาบาลชมชน

การจดบรการของทกเครอขายตองมหนวยบรการรบสงตอ กรณผปวยนอกไปรบ

บรการทหนวยบรการรบสงตอ จะมขอตกลงการตามจายคาบรการแตกตางกนไปในแตละ

พนท เชน ในจงหวดนครราชสมาใชอตรา 394.56 บาท/ครง เมอผปวยแตละเครอขายสง

ตอไปใชบรการทโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาCUPบานดาน ใชอตรา240บาท/ครง

เมอสงผปวยนอกไปรกษาทโรงพยาบาลบรรมย เปนตน ในกรณทเกนขดความสามารถของ

หนวยรบสงตอ หนวยบรการประจำสามารถสงตอผปวยไปโรงพยาบาลในสงกดทบวง

มหาวทยาลยไดโดยตรงและตามจายคารกษาพยาบาลตามจรงโดยตรงทโรงพยาบาลนน

เรยกเกบสวนกรณผปวยในไมตองตามจายใชระบบจายรวมของแตละจงหวด

ขอมลพนฐานพอสงเขปตามตารางท 1 ดงน

Autonomous CUP.indd 10 17/10/2554 9:31:26

11Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

....บคลากรและศกยภาพบรการเปนอยางไร เครอขายบรการปฐมภมทกแหงตองมแพทยและทมสหสาขาวชาชพตามเกณฑ

การประเมนของ สปสช. หากไมถงเกณฑตองทำแผนยกระดบ หรอหาหนวยรวมบรการ

เครอขายทประสงคจะทำautonomousCUPสามารถศกษาเกณฑประเมนเพอขนทะเบยน

หนวยบรการประจำไดจากเวบไซดของสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาต

แพทยในเขตเมองนครราชสมาทใหบรการในเครอขายตางๆ มทงจากกลมงาน

เวชกรรมสงคม โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา แพทยสงกดเทศบาล แพทยเกษยณ

อายราชการแพทยภาคเอกชนแพทยสงกดสำนกงานสาธารณสขจงหวดและแพทยจาก

มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร นอกจากน ในชวงนอกเวลาราชการมแพทยจากหนวย

งานสาธารณสขอนๆ มารวมใหบรการดวย แพทยประจำคลนกชมชนอบอนทง 3 แหง

จะเปนแพทยภาคเอกชน

แพทยประจำ ศสช.ตลาดแคหมนเวยนมาจากโรงพยาบาลชมชนโนนสง แพทย

ประจำศสช.ขามสะแกแสงมาจากโรงพยาบาลขามสะแกแสง

แพทยประจำCUPบานดานมาจากโรงพยาบาลชมชนสตกจงหวดบรรมย

แพทยประจำCUPเทศบาลเมองชยภมเปนแพทยภาคเอกชน

จากการเยยมพนทพบวาปญหาการขาดแคลนแพทยปฏบตงานในชนบทจะสง

ผลกระทบตอการดำเนนงาน CUP นอกเขตอำเภอเมอง ทำใหไมสามารถดำเนนการได

เตมทและไมเปนไปตามเกณฑประเมนในระยะยาว

ทนตแพทยและการบรการทนตกรรม เปนอกหนงสาขาวชาชพทตองใชวธการ

จดหาหนวยรวมบรการCUPเมองยา1,2,4,และ7ใชวธจดบรการรวมกบเครอขาย

ทนตกรรมเอกชนในขณะทCUPเมองยา3,5และเทศบาลนครจดบรการรวมกบศนย

ทนตกรรมชมชนโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาสวนCUPเมองยา6และคลนกชมชน

อบอนมหาชยใชบรการศนยทนตกรรมวดบรพสำนกงานสาธารณสขจงหวดนครราชสมา

สวนเทศบาลเมองชยภมกใชรปแบบรวมใหบรการกบทนตกรรมเอกชน

Autonomous CUP.indd 11 17/10/2554 9:31:26

12Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

เภสชกรและการบรการเภสชกรรมเครอขายบรการปฐมภมเมองยายงคงไดรบการ

สนบสนนการนเทศและรวมบรการบางวนจากโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา ตงแต

ป 2554 เครอขายดำเนนการประกาศรบสมครเภสชกรเพอทำงานเปนประจำใหเสรม

ความเขมแขงดานความปลอดภยในการใชยาและคมครองผบรโภค นอกจากนม

รปแบบทนาสนใจคอหนวยรวมบรการของคลนกชมชนอบอนมหาชยใชวธทำสญญากบ

รานขายยาเอกชน

สำหรบพยาบาลวชาชพมทงทมาจากสงกดโรงพยาบาลศนยและประจำ

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล สวนสาขาอนๆ เชน นกวชาการสาธารณสข

เจาพนกงานสาธารณสขชมชน เจาหนาทบรหารงานทวไป เปนตน จะมตำแหนงใน

ประจำโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพตำบล สำหรบนกกายภาพบำบด ใชการจดการเปน

เครอขายรวมในเขตเมองนครราชสมาคอเนองจากมเพยง3คนตองใชวธทำงานตาม

ตารางทกำหนดเพอใหการบรการครอบคลมพนท

การตรวจทางหองปฏบตการและเอกซเรย การลงทนใหมอปกรณดงกลาวจะม

คาใชจายสงรวมถงการบำรงรกษา ในเขตอำเภอเมองนครราชสมาไดยดหลกการทำงาน

PPP (Public-Private Partnership) มนครราชสมาเซนทรลแลบรวมใหบรการการตรวจ-

ทางหองปฏบตการ โรงพยาบาลเอกชนเดอะโกลเดนเกท รวมใหบรการเอกซเรย

และอลตราซาวดโดยการทำMOU(MemorandumOfUnderstanding)ในการตามจาย

สาธารณสขจงหวดนครราชสมากนงบประมาณทแตละCUPแจงมาในแตละปแลวนำเงน

ทกนไวตามจายตามขอตกลง

เนองจากศกยภาพภายในเครอขายบรการปฐมภมไมแตกตางกน ประกอบกบ

เกอบทกแหงมแพทยประจำ ดงนนหากจำเปนตองสงตอผปวยไปตรวจเพมเตม แพทยท

ใหบรการในหนวยบรการปฐมภมสามารถเขยนใบสงตวผปวยไปรบบรการทโรงพยาบาลได

โดยไมตองผานหนวยบรการประจำ ทงนเพอลดขนตอนการเสยเวลาและความไมสะดวก

แกผปวยและญาต

Autonomous CUP.indd 12 17/10/2554 9:31:26

13Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

จากการทบทวนงานวชาการตางๆ ทสงพมพเผยแพรในวารสารและการนำ

เสนอผลงานในเวทวชาการการสมภาษณกลมและการสมภาษณเชงลก...การจดการความร

หรอจะเรยกวธใดกตาม มขอสรปตรงกนวา การจดเครอขายบรการปฐมภมลกษณะน

สงผลใหเจาหนาทมความเปนเจาของ มการชวยเหลอซงกนและกนเนองจากเครอขายเลก

ไมอยอาย มการสอสารระหวางผปฏบตกบผบรหารมากขนในลกษณะของคณะกรรมการ

มศกยภาพทจะตดสนใจดวยตนเองในการดำเนนการเพอตอบสนองปญหาของชมชน

ในพนทไดอยางสอดคลองและยดหยน ปญหาในระดบปฏบตการไดรบการพจารณาแกไข

ในระดบบรหารไดรวดเรวขน มความความสขในการทำงานมากขนเมอเปรยบเทยบกบ

ชวงทเคยอยรวมกนเปนกลมใหญๆ กบโรงพยาบาลเพราะการดแลสนบสนนงบประมาณ

อาจทำใหทำงานไดไมคลองตวไมสอดคลองกบบรบท

คำถามทตามมาคอเมอเจาหนาทมความสขในการทำงานแลว มอสระในการ

จดการแตยงตองพงพาอาศยกนในเครอขายแลวสงผลไปถงประชาชนอยางไร

คณะผจดทำหนงสอน ไดใชวธการเยยมทพนท และสงผปวยสมมตไปทดลอง

ใชบรการทหนวยบรการปฐมภมททำหนาทหนวยบรการประจำหลงจากนนไดมการจดเวท

นำเสนอแลกเปลยนประสบการณ มการรวบรวมขอมลเพมเตมเทาท CUP นนๆ

จะมใหได

Autonomous CUP.indd 13 17/10/2554 9:31:26

ประสบการณจากเครอขายบรการปฐมภม...ประชาชนไดอะไรจากการม autonomous CUP

Autonomous CUP.indd 14 17/10/2554 9:31:26

15Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

....การจดระบบบรการสขภาพโดยรวมของเครอขายบรการปฐมภมภาครฐ

การจดระบบบรการของเครอขายบรการปฐมภมภาครฐในเขตนครชยบรนทร

มทงหมด10แหงประกอบดวยCUPเมองยา1-7CUPศสช.ขามสะแกแสงCUPสอ.

(ปจจบนเรยกรพสต.)ตลาดแคจงหวดนครราชสมาและCUPบานดานจงหวดบรรมย

แมวาแตละCUPจะมบรบททแตกตางและหลากหลาย ผานการพฒนาเครอขายในเวลา

มากนอยตางกนไป แตการจดระบบรการสขภาพของเครอขายบรการปฐมภมในรปแบบ

ใหมนมเปาหมายทไมเปลยนแปลงไปคอการจดระบบบรการทพงประสงคเพอประชาชน

ในพนทรบผดชอบสามารถดแลสขภาพของตนเอง ครอบครวและชมชนใหมสขภาพด

สงเสรมการพงตนเองของประชาชน ดงนนการพฒนารปแบบบรการและคณภาพบรการ

จงมความสำคญตอสขภาวะของประชาชน

การจดใหมบรการทจำเปนมความสำคญ และการเขาถงบรการของประชาชน

กมความสำคญไมแพกน แมจะมความพยายามทจะจดเครอขายบรการปฐมภมให

ประชาชนเขาถงไดงายทงการเปดบรการนอกเวลาราชการ การเยยมบาน การตดตอ

ทางโทรศพท แตกมประชาชนหลายรายไมสามารถมาใชบรการเนองจากหลายปจจย

เชนกายภาพ เวลาสถานท การเดนทาง เศรษฐกจครอบครว เปนตนดงนนรปแบบ

การจดบรการเชงรกทหลากหลายและเหมาะสมกบบรบทจงมความจำเปน ดงเชนท

CUP เมองยา 7 จงหวดนครราชสมา ซงเปนเครอขายเมองยานองใหมนำทมโดย

ศนยแพทยชมชนหนองปร ซงเมอกอนดแลโดย CUP โรงพยาบาลคายสรนารเรมดำเนน

การ CUP เมอเดอนตลาคม 2553 งานทภาคภมใจเสนอคอโครงการโรงพยาบาลทบาน

(homeward)หรอโครงการสานสมพนธโรงพยาบาลทบานทมงานทำโดยทไมไดเรยก

ชอ home ward นเหมอนปจจบน เรมตงแตป 2546 จดเรมตนเกดจากเจาหนาทได

ใหบรการผปวยหญงทเปนเบาหวานทเทา (diabetic foot) สามตองนำผปวยนงรถไส

Autonomous CUP.indd 15 17/10/2554 9:31:27

16Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

ทใชเขนนำเขนของ แลวแบกภรรยาจากรถไสขนหนวยบรการมาลางแผลทกวน ชวงหนง

ลกชายถกรถชนเมอทำแผลเสรจกตองรบกลบไปดแลทบานอกรายซงเปนผปวยตดเตยง

มแผลทกน ญาตเขนรถมาลางแผลทกวน ทมงานเกดแรงบนดาลใจและตงคำถามวา

ทำไมตองใหผปวยลำบาก จงไดจดระบบการไปเยยมบาน จากเรมแรกทใชระบบการ

ดแลตอเนองทบานมปรมาณผปวยเพยง 4-5 รายตอป ปจจบนเพมเปน 16-18 รายตอป

วตถประสงคโครงการ เพอลดภาวะแทรกซอน บรรเทาความทกขของผปวยและญาต

สรางความเชอมนและกำลงใจใหญาต สรางสมพนธภาพระหวางหนวยบรการกบผปวย

และครอบครวโครงการนสงผลตอการเพมการเขาถงบรการและเพมคณภาพชวตของกลม

ดอยโอกาส(outreachgroup)และทำใหคนปฐมภมภาคภมใจในการทำงาน

ตงแตป 2546 จนถงปจจบน มผปวย 3 รายทดแลอยางตอเนองและยงมชวต

อยกวา 7 ป สงททมงานภาคภมใจคอ ผปวยไมมแผลกดทบ ไมมการยดตดของขอ

ขอมลปลาสด ททมงานดแลผปวยทบาน พบโรคมากทสดคอ อมพาต จำนวน 11 ราย

จาก 18 ราย จากการประเมนทกษะญาตผดแล (caregivers) พบมทกษะการดแลทยง

ไมถกตองจำนวน16ราย(16/18ราย)ไดมการจดกจกรรมพฒนาความรและทกษะให

เพมเตมผลการประเมนหลงอบรมมความพงพอใจรอยละ100และยนดทจะนำไปปฏบต

ตอทบานเพอชวยใหผปวยไดรบการดแลทดทสด นอกจากนยงมเครอขาย อสม. นกกาย

ภาพบำบดจากโรงพยาบาลคายสรนารใหการสนบสนนการฝกสอนความรและทกษะใหแก

ญาตผดแลและบคลากรสาธารณสข

อยางไรกตาม เนองจากสาเหตการนอนตดเตยงมความหลากหลายของโรค

จำเปนทเจาหนาทตองพฒนาศกยภาพตอเนอง การขาดเตยงนอนอยางเหมาะสม การม

ภาระงานทำใหไมสามารถดำเนนงานตามแผนทไดนดผปวยไว การขาดยานพาหนะท

หากใชรถมอเตอรไซดแลวตองสะพายกระเปาเยยม อปกรณทางการแพทยหลายอยาง

คงไมเหมาะสมและไมสามารถตอบสนองการดแลผปวยในยคปจจบนได จงตองไดรบ

การสนบสนนจากผบรหารพจารณาถงบทบาทหนาททเปลยนแปลงไปของหนวยบรการ

ปฐมภม นอกจากนไดมหมบานจดสรรอก 3-4 แหง ทไมม อสม. แจงขาว อาจจะม

ผปวยตดเตยงในพนทกได

Autonomous CUP.indd 16 17/10/2554 9:31:27

17Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

สงทไดเรยนรและอยากพฒนาระบบคอ การประเมนผปวยแตแรกรบจาก

โรงพยาบาลวามสภาพอยางไรระดบการพงตนเองอยระดบใดเพอไวเปรยบเทยบการรวบ-

รวมขอมลเชงคณภาพการจดการความรในผปวยตดเตยงโรคอนๆนอกเหนอจากอมพาต

สวนอปสรรคทเกดขน ผชวยผอำนวยการสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตเขต 9

ไดเสนอใหมการประสานกบ อบต. เพอขอรบการสนบสนนจากกองทนตำบลเพออปกรณ

การดแลผปวยและจายคาตอบแทนนกกายภาพบำบดได

แมวามผปวยหลายรายเสยชวตแลวแตความทกขทรมานกอนเสยชวตไดรบ

การบรรเทาใหเบาบางดวยบรการทสงถงบาน บรการทเตมไปดวยมตรภาพ บรการทดแล

ครอบคลมทกมต นนคอ บรการดวยหวใจความเปนมนษย ดวยทมงานในพนททมความ

หวงใยประชาชน

การสรางเสรมสขภาพและปองกนโรค เปนภารกจหลกของบรการปฐมภม

คนปฐมภมไดทมเทกำลงกายกำลงใจทรพยากรทมทำงานดานนอยางตอเนองแตเนอง

จากประชาชนหลายทานคดวาโรคภยยงมาไมถงตวดวยยงไมมอาการ รวมกบการสราง

เสรมสขภาพและปองกนโรคเหนผลชาทำใหงานสรางเสรมสขภาพและปองกนโรคเปนงาน

ททาทาย แตสามารถทำไดในทกททกขนาดเครอขายบรการปฐมภม เชนท ตลาดแค

อำเภอโนนสงมการคดกรองภาวะซมเศราในผปวยเบาหวานรวมมอกบโรงพยาบาลชมชน

รณรงคคดกรองความเครยดซงมผลกระทบจากภาวะนำทวมมากกวา 2,000 คน การ

คดกรองผปวยโรคเรอรงโดยอาสาสมครสาธารณสข จดทำโครงการธรรมะบำบดขดเกลา

ชวตนมนตพระมาเทศนตงเปาหมายไว72ทคดกรองไดมาเกนเปา100คนฝกใหคด

เทาทนวาปรงแตงเปนทกขคดบวกเอาไวดแลสขภาพกนใหรจกกนเทศนครงนเพยง1กณฑ

ผเขารวมกจกรรมชอบมาก ขอครงตอไปเปน 2 กณฑ ถอเปน CUP ชนบทเลกทใช

วฒนธรรมของชมชนเขามามสวนในการสงเสรมสขภาพปองกนโรค

นอกจากน ในเครอขายทใหญขนกวาตลาดแค คอ CUPเขตกงเมองกงชนบท

ทอำเภอบานดานจงหวดบรรมยไดทำใหเหนวาการการสรางเสรมสขภาพและปองกนโรค

โดย“มองคนเปนคนมองชาวบานเปนตวตง”สามารถทำใหสำเรจไดโดยงายโดยใชรปแบบ

Autonomous CUP.indd 17 17/10/2554 9:31:27

18Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

คาราวานสขภาพเปนการทำงานรวมกนของทง6ทมรพ.สต.และอปท.ภายใตแนวคด

“หยบงานทจะตองทำทงหมดแลวยกขบวนไปหาชาวบาน” “ชาวบานมาตองไดสขภาพ

กลบไป”โดยจด17จดบรการ59หมบานหมนเวยนไปในชวงเวลาหมดหนานาและวาง

เวนจากงานประชาชนแตละจดบรการจะไดรบบตรเชญหรอการดเชญเหมอนงานบญงาน

บวชแตเชญไปเพอคดกรองความเสยงตอสขภาพจากนายอำเภอบานดานรวมกบไดรบการ

ประชาสมพนธจากทม อสม.ในพนท โฆษณาประชาสมพนธผานทางสอวดทศน

วทยกระจายเสยงและรถกระจายเสยงเมอถงวนงานแตละคนจะไดรบการคดกรองโดย

การทำบตรชงนำหนกวดสวนสงวดความดนโลหตคดกรองโรคตดเชอตรวจเสมหะกลม

เสยงโดยแจกตลบใหไปเกบมากอนลวงหนาคดกรองโรคไมตดตอคดกรองมะเรงปากมดลก

คนหาระดบสารเคมกำจดศตรพชตกคางในรางกายเกษตรกรคดกรองโรคซมเศรา จากนน

จงพจารณาตรวจทางหองปฏบตการเปนรายๆไป รายใดไดรบการประเมนวามสขภาพ

แขงแรงจะไดบตรสเขยวมสญลกษณคอนางฟาคนทเสยงจะไดรบบตรสเหลองสญลกษณคอ

นางยกษ คนทปวยจะไดรบบตรสแดงสญลกษณคอยมทต ทงสามกลมจะไดรบการดแล

ตามผลการประเมนของแตละรายและมการบนทกขอมลลงในคอมพวเตอรเพอรวบรวม

สงคนใหพนทเพอตดตามดแลอยางตอเนองนอกจากนนแลวยงมกจกรรมสนทนาการทแทรก

ความรมอาหารสนบสนนจากอบต.ใหรบประทานมการประสานขอขาวสารไขและอนๆ

จากวดปาบานตาดอดรธานมาแจกประชาชน บาง อบต.ถอโอกาสนแจกเบยยงชพ

ผสงอาย

สงสำคญของคาราวานสขภาพนคอไมใชการออกหนวยแจกยาเหมอนหนวยแพทย

เคลอนททเคยเหนกนปรากฏการณทเหนคอเกด“กระแสตนตวในการเขามาสระบบคดกรอง

การยอมรบการตรวจมะเรงปากมดลกและเตานมโดยหมอบานอน”จนทำใหเกดกระแสตนตว

มผมารบบรการถง 4,700 คน ไดเรยนรไดเหนพลงจากทกภาคสวนในการทำงานเชงรก

ในชมชนและเปนการปรบมมมองการคดกรองทละเรอง

การเพมAvailabilityofcareและAccessibilityofcare นอกจากการจดทำ

สทธบตรใหครอบคลม ยงสามารถเตมเตมชองดวยการจดรปแบบบรการและการจด

Autonomous CUP.indd 18 17/10/2554 9:31:27

19Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

กจกรรมเชงรกในชมชนดงจะเหนไดจากตวอยางขางตนซงสามารถจดรปแบบบรการเชงรก

ไดไมวาจะเปนCUPเขตเมองหรอเขตชนบท

“ใกลบาน ใกลใจ”เปนคำกลาวทบงบอกตวตนของบรการปฐมภมไดเปนอยางด

หากไดสมผสใหลกซงจะพบวานคอขมพลงมหาศาลทสามารถแปรเปนทนในการทำงาน

เนองจากการรจกและเขาใจชมชนกอเกดสมพนธภาพทด ดงนนการทำงานโดยกลยทธ

การเสรมพลงสามารถทำใหประสบผลสำเรจไดไมยากดงเชนCUPเขตเมองเมองยา1

ศรษะละเลง ซงขาดแคลนบคคลากรหลายประเภทรวมทงนกกายภาพบำบดในการดแล

ผพการ พ.ศ. 2551 ทมงานไดรวมกบชมชนและนกกายภาพบำบดซงลงพนทไดเพยง

เดอนละ 1 ครง รวมกนลงเยยมบานและพดคยพรอมทงขนทะเบยนผพการเพอ “รจก

ผพการ” นำขอมลมาวางแผนในการจดรปแบบบรการโดยรบสมครผดแลผพการจาก

อสม.และญาตทมจตใจบรการ20รายมาฟนฟเพมเตมใหมความรฝกฝนทกษะนกกายภาพ

บำบดประเมนการดแลผพการของผดแล นอกจากนนยงไดสรางคณคาแกผพการโดยการ

จดเวทและกจกรรมตางๆใหผพการไดทำกจกรรมรวมกนผพการบางรายดใจจนนำตาไหล

“ดใจทไดออกจากบาน” ขณะนมผดแลเหลอเพยง 14 ราย ถงกระนนกไดมการขยาย

โครงการเพอใหครอบคลมพนทโดยเนนงานกายภาพบำบดและแพทยแผนไทย

นอกจากนในพนท CUP เมองยา 1 มชมรมผสงอาย การจดตรวจสขภาพ

ผสงอายการออกกำลงกายกจกรรมยามวางของครอบครวอบอนการสนบสนนการบรโภคเพอ

สขภาพในชมชนโดยปลกผกปลอดสารพษการจดกจกรรมเพมรายไดในครอบครวการทำ-

ลกประคบเพอใชในบรการแพทยแผนไทยนาจะกลาวไดวามระบบการดแลผสงอายครบวงจร

นอกจากงานสงเสรม ปองกนและฟนฟดแลตอเนองโดยการเสรมพลงและการม

สวนรวมของชมชนและหนวยงานตางๆ ทเหนไดเดนชดจากตวอยางทกลาวมา รปแบบ

การดแลรกษาผปวยเบาหวานของ CUP เขตเมอง เมองยา 5 โรงพยาบาลมหาราช

นครราชสมาใหมประสทธผลไมไดเนนเฉพาะการรกษาแตเนนการสงเสรมและการปองกน

ภาวะแทรกซอนโดยคณะทำงานพฒนางานในสถานบรการไดพดคยแลกเปลยนเรยนรวธ

Autonomous CUP.indd 19 17/10/2554 9:31:27

20Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

การทำงานทเปนbestpracticeของแตละPCUเชนการทำกลมเพอนชวยเพอนผปวยเบาหวาน

การทำSMBG(selfmonitoringbloodglucose)ของผปวยการเขาคายผปวยเบาหวาน

การดแลผปวยเบาหวานในชมชนการใชใบสรปการดแลผปวยเบาหวานตามเกณฑคณภาพ

รวมกบการนำแนวทางการดแลผปวยเบาหวานจดทำโดยแพทยกลมงานเวชกรรมสงคมรวม

กบแพทยเฉพาะทางของโรงพยาบาลมหาราชฯและเจาหนาทPCUเพอใหการดแลผปวย

เบาหวานครบวงจรประกอบกบตงแตป2550ไดมการสงพยาบาลอบรมหลกสตรพยาบาลเวช

ปฏบตทวไปโดยใชเงนบำรงของPCUทำใหพยาบาลไดพฒนาความรทกษะและความมนใจ

ในการดแลผปวยมากยงขน ป 2552 ไดประเมนคณภาพการดแลผปวยเบาหวาน

CUPเมองยา5โดยการทำchartauditทบทวนแฟมผปวยเบาหวานพดคยแลกเปลยนเรยนร

วธการดแลผปวยเบาหวานแตละPCU ตามแนวทางการดแลผปวยเบาหวานทำใหเกดการ

พฒนาระบบการตรวจเทาการตรวจตาผปวยเบาหวานโดยใชเครองถายภาพจอประสาท

ตาเกดการพฒนาคณภาพการดแลผปวยเบาหวานใหมคณภาพมากยงขนมาจนถงป2553

สงผลใหผปวยเบาหวานทมควบคมไดระดบHbA1c<7%แนวโนมการควบคมไดดขนคด

เปนรอยละ17.3,19.9,35.9,37.6ในปงบประมาณ2550-2553ตามลำดบแนวโนมการ

ควบคมความดนโลหตสงในผปวยเบาหวานดขนโดยใชระดบควบคมได<130/80มม.ปรอท

คดเปนรอยละ37.3,32.9,43.4,58.1ในปงบประมาณ2550-2553ตามลำดบ

การดแลผปวยเบาหวานอยางมประสทธผลเกดจากหลายปจจยแตหนงในนนคอ

“เมอกอนไมม CUP เมองยา ทำใครทำมน แตพอม CUP มคณะทำงานมาดรวมกน

ประเมนรวมกน ชวยเหลอกน”

นอกจากนพบรปแบบการจดบรการของCUPเขตเมองเมองยา2จงหวดนครราชสมา

รวมมอกบแพทยเชยวชาญทางดานศลยกรรม โรงพยาบาลหวทะเลในเครอขายของ

โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาในการพฒนาศกยภาพคนปฐมภมในการคดกรองมะเรง

เตานมและพฒนาระบบการสงตอผปวยทมกอนทเตานม เมอหมอเฉพาะทางมาทำงาน

ปฐมภม“ถาไมเขากไมเหน”สบเนองจากทานเหนผปวยทไดรบความทกขทรมานจากการ

ผาตดและฉายรงส รกษาเทาไหรไมหมดสกทซงเปนการดแลทปลายนำ ทำใหทานคดถง

Autonomous CUP.indd 20 17/10/2554 9:31:27

21Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

การดแลทตนนำจงไดจดทำโครงการนขนเพอใหคนปฐมภมมศกยภาพในการคดกรอง

แมนยำขนประกอบกบนโยบายใหเจาหนาทสาธารณสขคลำเตานมเพอคดกรองแตเจาหนาท

ไมมความมนใจในการตรวจคลำกอน ทมงานจงไดวางแผนรวมกน เกดระบบการสงตอ

ททำใหผปวยไดรบความสะดวกมากขน สรปกระบวนการ เรมดวยการสรางทม (team)

ฝกอบรมความรและทกษะใหเจาหนาท (train) สรางระบบและเครองมอรวมทงแนวทาง

ทรองรบการคดกรอง (tools) วดและทดสอบระบบ (test) โดยดศกยภาพในการคดกรอง

วเคราะหขอมลการเขาถงบรการและการดแลรกษา สงผลใหเกดระบบบรการการตรวจ

คดกรองมะเรงเตานมเชงรกในชมชนโดยเจาหนาทสถานอนามยทมมาตรฐานมากยงขน

และมระบบสงตอในการตรวจคดกรองโดยศลยแพทยสามารถตรวจพบมะเรงเตานม

ในระยะแรกๆและผปวยเขาถงบรการมากขนนำไปสการวางแผนพฒนาระบบการสงตอ

ผปวยในชองทางดวนในสถานบรการตตยภมเพอสงตรวจพเศษโดยใชวธ Mammogram

และพฒนาศกยภาพเจาหนาทสถานอนามยในการคนหามะเรงเตานมทมประสทธภาพ

มากยงขน

ผลลพธในพนทCUPเมองยา2พบมการตรวจหญงวยเจรญพนธอาย35ปขนไป

จำนวน2,299รายพบผดปกต412รายคดเปนรอยละ17.9จากทผดปกตสงตอตรวจยนยนท

โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา ซงผปวยทตรวจคดกรองพบความผดปกตจะสงตอพบ

ศลยแพทยเพอวนจฉยทกรายจาก412รายแพทยไมพบความผดปกต387ราย(รอยละ

93.93)พบความผดปกต25ราย(รอยละ6.07)ประกอบดวยCyst6รายคดเปนรอยละ

24.00ของผทมความผดปกตFibroadenoma3ราย(รอยละ12.00)Breastmass15ราย

(รอยละ50.00)และR/OCarcinoma1ราย(รอยละ4.00)(ขอมลจากการนำเสนอ

CQIเรองการพฒนารปแบบการตรวจเตานมเชงรกของนายแพทยสายลกษณพมพเกาะ

และคณะป2553)

สงททมไดเรยนรและตอกยำความเชอเดมคอการจะทำงานลกษณะนได ตองม

“เจาภาพ”อกทงตองไดรบการสนบสนนจากทมงานศลยแพทยทมแพทยเวชศาสตรครอบครว

และสหสาขาวชาชพในพนท เพอถายทอดองคความรและทกษะการตรวจคดกรองไปส

กลมอาสาสมครสาธารณสข กอนสงตอผทสงสยวามกอนไปสการวนจฉยโรคตามแนวทาง

Autonomous CUP.indd 21 17/10/2554 9:31:27

22Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

เวชปฏบตทไดรวมกนจดทำอนจะสงผลใหผปวยเขาถงบรการมากขนดวยระบบสงตอทด

ประชาชนพงพอใจมากขนนาจะกลาวไดวาเครอขายบรการปฐมภมและโรงพยาบาลมหาราช

นครราชสมาไดดแลผปวยตงแตแรกเรมตอเตมคณภาพชวตของผปวยและครอบครว

โอกาสพฒนาคอบรณาการในงานประจำเพอการตรวจคดกรองสขภาพผหญงทง

มะเรงเตานมและมะเรงปากมดลกเมอพบความผดปกตไปใชบรการชองทางดวนพเศษระดบ

โรงพยาบาลศนยเพอตรวจยนยนการดแลผปวยมะเรงเตานมตอเนองจากโรงพยาบาลกลบ

มาทหนวยบรการปฐมภม ขณะนจากความมงมนของทมงานในการทำงานใน “จดเลกๆ”

ไดมการขยายผลแนวคดและวธการคดกรองและดแลผปวยมะเรงเตานมไปทงเขตตรวจ

ราชการสาธารณสขท14

การจดบรการทนตกรรมถอเปนสวนเตมเตมใหคนปฐมภมดแลประชาชนทงคน

บอยครงทงานสขภาพชองปากถกจดลำดบความสำคญอยทายๆอาจเนองดวยมทนตบคลากร

ไมเพยงพอ แตท CUP เขตเมอง เมองยา 4 หนองปลง ไดแสดงหลกคดและวธการ

จดการแบบใหมไดอยางเปนรปธรรม รปแบบเดมในการจดบรการทนตสาธารณสขเปน

ลกษณะตางคนตางอยแตเนองจากการบรการดานทนตสาธารณสขเปนสงจำเปนและมการ

กำหนดไวในชดสทธประโยชนทางดานการบรการทนตกรรมเชนการตรวจสขภาพชองปาก

อดฟนถอนฟนขดหนปนเคลอบหลมรองฟนเคลอบฟลออไรดรกษาประสาทฟนนำนม

ใสฟนปลอมฐานพลาสตกเปนตนอกทงตวชวดการดำเนนงานทนตสาธารณสขกำหนดให

ประชาชนเขาถงบรการทนตกรรมมากกวารอยละ 15 สำหรบบรการทเจาพนกงาน

ทนตสาธารณสขทำไมไดคอใสฟนปลอมถอนฟนคดการรกษารากฟนนำนมของเดกเมอเกน

ขดความสามารถกสงไปท รพ.มหาราชฯ ถาพนท รพสต.ไกลสดหางถง 20 กโลเมตร

ไมมทนตาภบาลกจะไดใบสงตอไปทรพ.มหาราชฯ

ดวยประชาชนในเขตพนทCUPเมองยา4มมากกวา40,000คนม4PCUกอน

เปนCUPมเจาพนกงานทนตสาธารณสข เพยง 2 คน ไมมทนตแพทยประจำ เมอเปน

CUP กตองทำใหไดตามเกณฑประเมน คณะกรรมการบรหาร CUP จงมมตใหจดจาง

เจาพนกงานทนตสาธารณสขเพมอก 1 คน และมการจดจางพนกงานผชวยทนตกรรม

Autonomous CUP.indd 22 17/10/2554 9:31:27

23Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

จำนวน3คนใหแกPCUทมเจาพนกงานทนตสาธารณสขปฏบตงานประจำปจจบนCUP

เมองยา4มทนตบคลากรทงหมด6คนสามารถใหบรการทนตกรรมไดครอบคลมกวา

เดมตอนทยงไมเปน CUP และเหตทไมจดหาเจาพนกงานทนตสาธารณสขกบผชวย

ทนตกรรมเพมใหครบทง 4 PCU เพราะ PCU แหงหลงนมประชากรขนาดเลก คอเพยง

ประมาณ2,000คนซงCUPมองวาไมคมทจะจางทนตบคลากรเพมแตประชาชนของPCU

แหงนสามารถไปใชบรการท PCU ของ CUP เมองยา 4 ทอยใกลได นอกจาก

บรการในสถานบรการแลวทนตบคลากรยงมการออกตรวจและใหบรการทนตกรรมนกเรยน

รวมกนโดยครอบคลมไปถงโรงเรยนในเขตของPCUทไมมทนตบคลากรดวย

จะเหนไดวาการจดบรการทนตสาธารณสขของCUPเมองยา4มภาพของความ

เขมแขงของการเปนเครอขายชดเจน กลาวคอมการรวมตวกนเปนเครอขายเพอใหบรการ

ทงรกษาและสงเสรมปองกนรวมกนมแผนการจดหาและกระจายบคลากรรวมกนโดยคำนง

ถงประสทธภาพในการบรหารจดการในภาพรวมดวย

นอกจากนนยงมการจดทำโครงการความรวมมอระหวางภาครฐและคลนกเอกชน

ในกรณสงตอผมารบบรการทนตกรรมทเกนขอบเขตการใหบรการในCUPไปรกษาทคลนก

ทนตกรรมเอกชนททำสญญาเปนเครอขายจำนวน16คลนก ในพนททไมมเจาพนกงาน

ทนตสาธารณสขกจะสงตอผรบบรการภายในเครอขายกอนถาเกนขดความสามารถจะสง

ไปคลนก กรณมโรคทางระบบจะสงไปโรงพยาบาลมหาราชฯ ทงน ตองใหผบรการเลอก

และตดสนใจรวมทำใหประชาชนเขาถงระบบบรการรกษาทนตกรรมไดมากขนสวนงาน

สงเสรมทนตสาธารณสขในชมชนและในโรงเรยนมการสรางเครอขายอสม.รกษฟนและยงม

แกนนำทนตสาธารณสขในโรงเรยนทชวยดแลสงเสรมทนตสขภาพและมทนตบคคลากรเปน

พเลยงทำใหเกดผลสมฤทธในงานทนตสาธารณสขมากขนบรการอดฟนขดหนปนถอนฟน

เพมขนทกปเคลอบหลมรองฟนสามารถดำเนนการไดอยางครอบคลมป.1และป.6เคลอบ

หลมรองฟนสามารถดำเนนการไดอยางครอบคลมป.1จำนวน187คนคดเปนรอยละ68

และป.6จำนวน86คนคดเปนรอยละ26.14

Autonomous CUP.indd 23 17/10/2554 9:31:27

24Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

จากการสำรวจความพงใจของผมารบบรการงานทนตกรรมจำนวน395คนพบวา

มความพงพอใจตอการไดรบบรการทนตกรรมอยในระดบมากทสดมคะแนนเฉลยเทากบ

3.26มสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ0.61ความสะดวกตอการไปรบบรการอยในระดบ

มากทสดมคะแนนเฉลยเทากบ3.24มสวนเบยงเบนมาตรฐานเทากบ0.72ความสำเรจน

ทมงานบอกวา“ถาไมม CUP กจะไมมความเออตอการสรางระบบใหม”และในป2554น

สำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตไดสนบสนนงบประมาณกองทนทนตกรรม

ใหทกCUPจะสงผลใหงานทนตสาธารณสขดำเนนการไดบรรลเปาหมายมากขน

บทบาทหนงของเครอขายบรการปฐมภมทมกไมคอยนกถงกนมากนกคอ

การควบคมปองกนโรคดวยมกนกถงงานระบาดวทยาของโรงพยาบาลและสาธารณสขอำเภอ

ในบทบาททหนวยบรการปฐมภมทำหนาทเปนCUPการเรยนรวธการควบคมปองกนโรค

เปนสงจำเปนตองสรางและพฒนาทมงานSRRTระดบCUPใหสามารถดแลควบคมโรค

ไดอยางทนทวงทดวยการประยกตใชศาสตรทางระบาดวทยาทมสหสาขาวชาชพของCUP

เมองยา6เคยประสบกบปญหาการระบาดของโรคอจจาระรวงอยางแรงในสถานสงเคราะห

และการระบาดของโรคไขหวดใหญ2009ในพนทสถานศกษาขนาดใหญทรบผดชอบ

ทมงานไดเลาประสบการณการสอบสวนโรคอจจาระรวงอยางแรงในสถานสงเคราะห

ซงมวตถประสงคคอ เพอยนยนการระบาด เพอศกษาขนาดของปญหา เพอศกษาสาเหต

และปจจยททำใหเกดการระบาดเพอกำหนดมาตรการปองกนและควบคมโรคไมใหกระจาย

สชมชนและเพอเสนอรปแบบการเฝาระวงในสถานสงเคราะหซงผปวยจตเวชกวารอยละ

95มปญหาในการสอสาร

วธการสอบสวนเรมจากการศกษาระบาดวทยาเชงพรรณนาโดยการคนหาผปวย

ตามนยามทตงขนเพอคนหาผปวยรายใหม แบงเปนระดบยนยนและสงสย แลวนำขอมล

มาวเคราะหการกระจายตามลกษณะบคคลเวลาสถานทการเกบตวอยางอาหารและนำ

การสงเกตพฤตกรรมของผพกอาศยในสถานสงเคราะห ในการควบคมโรคมการกำหนด

แนวทางการดแลรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของในดานการรกษาพยาบาลการคดกรอง

การควบคมและปองกนโรค

Autonomous CUP.indd 24 17/10/2554 9:31:27

25Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

เนองจากผอาศยมปญหาในการสอสารจงไดมการคดกรองการตรวจเพาะเชอจาก

อจจาระทกคนจำนวน498รายผลพบยนยนถง70รายโดยสามารถจำแนกเปนผปวยท

เขารบการตรวจทโรงพยาบาลสนาม จำนวน 43 ราย คดเปนรอยละ 61.43 ผปวยทรบ

เขานอนสงเกตอาการทโรงพยาบาลสนาม/สงตอรกษาโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา

จำนวน14รายคดเปนรอยละ20ผปวยหนกทรอดชวตหลงนอนหองICUจำนวน9ราย

คดเปนรอยละ12.86และเสยชวตดวยโรคอหวาตกโรค4รายคดเปนรอยละ5.71การใช

norfloxacinยงสามารถรกษาโรคไดถาควบคมโรคไมดจะมการแพรกระจายเชอออกไป

นอกพนทชมชนใกลเคยง

ซงจากเหตการณดงกลาวทมงานไดทำการศกษาและทบทวนเหตการณการระบาด

ของโรคอหวาตกโรคทสามารถดำเนนงานในรปแบบทมงานชมชนเขมแขงและกอใหเกด

การทำงานรวมกนระหวางภาคเครอขายทหลากหลายไดแก โรงพยาบาลคายสรนาร

โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาโรงพยาบาลนครราชสมาเทศบาลนครนครราชสมา

ศนยปองกนและบรรเทาสาธารณภย(ปภ.5)สคร.5และเครอขายCUPเมองยา5และ6

ทรวมกนดำเนนการควบคมปองกนโรคอหวาตกโรคใหสามารถหยดการระบาดลงไดอยาง

รวดเรว เกดแนวทางการดแลผปวยโรคอจจาระรวงอยางแรงทงในภาคปกตผปวยนอก

และภาคสนาม ผปวยทนอนสงเกตอาการใน 24 ชวโมงเพอแยกผปวยออกจากกลมผรบ

สขภาพด และทสำคญกคอ การททมงานไดเขาไปสมผสกบวถชวตของผดอยโอกาส

ในสถานสงเคราะหคนไรทพงบานเมตตาไดเหนภาพความเอออาทรความเสยสละและความ

เปนมตรทมใหกบกลมผรบทมปญหาทางจตเวชรอยละ95ของกลมผมสขภาพจตปกตซง

”ถงแมเขาเหลานจะไรญาตแตไมขาดมตร” และเขาทงหลายยงคงไดรบมตรภาพอนดจาก

ผดแลทมความเสยสละและอทศตนในการดแลเขาอยางจรงใจ และทสำคญรฐบาลกยง

ใหความสำคญและสนบสนนงบประมาณในการดแลกลมดอยโอกาสทพสจนสถานะยง

ไมไดสงทไดจากการเรยนรในครงนถอวายงใหญมากคอการประสานงานผสานใจโดยยด

“3กลยทธหลกในการดำเนนงาน”คอ“รเรวรทนและปองกนรวดเรว”ทำใหสามารถ

ดำเนนการปองกนและควบคมโรคอหวาตกโรคใหหยดลงไดอยางรวดเรว ยดหลกการ

Autonomous CUP.indd 25 17/10/2554 9:31:27

26Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

ทำงานรวมกนระหวางเจาหนาทภายนอก (หนวยงานทดแลชวยเหลอ) กบผดแลภายใน

(เจาหนาทบานเมตตา)จนกอใหเกด”หลกการทำงาน4 S”คอ Smile (ยมแยมแจมใส)

Smart(มนใจ)Skill(ใฝร)Speed(สงานทำงานทนเวลา)ซงไมวางานจะหนกหรอเบากอาสา

ทำดวยใจ ซงเปนสงทสามารถผลกดนใหงานระบาดวทยาในชมชนไดดำเนนและพฒนา

กาวหนาอยางตอเนองตอไป

....การจดระบบบรการสขภาพโดยรวมของเครอขายบรการปฐมภมภาคทองถน

ศนยบรการสาธารณสขเทศบาลเมองชยภม

นายกเทศมนตรเปนประธานเครอขายบรการปฐมภมเทศบาลเมองชยภมพฒนา

ตวเองจากงานรกษาพยาบาลเปน1CUP3PCUหรอศนยบรการสาธารณสขในเขตเทศบาล

CUP คลนกชมชนอบอนเทศบาลเมองชยภม มแพทยประจำทหนวยคลนกชมชนอบอน

1ทานมหนวยบรการรบสงตอมทงรฐบาลและเอกชนสามารถสงตอผปวยรบบรการขนสง

ไดเลย คลนกทนตกรรมเอกชนรวมบรการ การตรวจทางหองปฏบตการประสานงานกบ

โรงพยาบาลศนยชยภม และสามารถตรวจไดเองเบองตนเนองจากทตงศนยบรการ

สาธารณสขแหงท 2 ตงอยใกลโรงพยาบาลศนยชยภมทำใหคนไขไมนยมใชบรการ

จงไดหาจดทตงแหงท3บรเวณจดกงกลางเมองกลางคนเปนถนนคนเดนเพอตอบสนอง

ความตองการของชมชน บรการโดยแพทยชวงนอกเวลา ในเวลาบรการโดยพยาบาล

เวชปฏบตทวไป การจดบรการโดยรวมคลายกบรปแบบศนยแพทยชมชนอนๆ แตเนน

มแพทยนอกเวลาวนจนทร-ศกรวนเสาร-อาทตยครงวน

จากการวนจฉยชมชนพบประชาชนในเทศบาลสวนหนงมปญหาดานเศรษฐานะ

อยในชมชนแออด มปญหาทงเรองยาบา หญงขายบรการ การพนน สงผลตอการเขาถง

Autonomous CUP.indd 26 17/10/2554 9:31:27

27Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

บรการดานสาธารณสขและการดแลสขภาพตนเองโดยเฉพาะกลมผสงอายและผปวยโรค

เรอรง จงเกดคำถามในใจวา “ทำไมไมทำใหคนไขมสขภาพดตงแตอยบาน” ดงนนจงได

จดทำโครงการพฒนาศกยภาพผสงอายในเขตชมชนเมอง เนองจากทมงานตระหนกถง

คณคาของคนกลมนและจดทำโครงการเบาหวานเชงรกในชมชนโดยเลอกนำรองมา5ชมชน

จาก25ชมชนทมงานแลกเปลยนความคดเหนกนและสรปกนวาตองเสยสละตนนอนเชาขน

คณหมอตองปดคลนกสวนตวชวงเชาหนไปทำงานในชมชน 7 โมงเชา ชวงเชาเจาหนาท

ออกเจาะเลอดใหผปวยตงแต 6.00 น. ชวงบายใหอาสาสมครสาธารณสขนดผปวยกลม

เปาหมายในพนทเพอแพทยและทมงานจะไดลงไปใหบรการในพนท นอกจากนนทมจะ

เยยมบานและออกคดกรองเบาหวานความดนโลหตสงสำหรบการคดกรองในชมชนแออด

ทมปญหามากเรองการเลนไพมยาเสพตดมหญงบรการพบบางรายเปนเบาหวานนำตาล

ขนสง 250-300 mg/dl หากกลมนไมไดรบการดแลในอนาคตอาจเกดภาวะแทรกซอน

แมจะกลมเลกแตถาตองนอนโรงพยาบาลกจะเสยคาใชจายสง ดงนนในการดแลใชความ

หวงใยและสอบถามความตองการวาผปวยสะดวกอยางไร ชวงแรกพบวาประชาชนยงไม

มนใจในบรการกไปใชบรการทงสองททงคลนกเบาหวานของโรงพยาบาลและคลนกชมชน

อบอนเทศบาล อยางไรกตามในการออกแบบการบรการโดยใหประชาชนเปนศนยกลาง

ทำใหแนวโนมการใชบรการของประชาชนในพนทดขนและเหนไดจากการขยายโครงการ

ขณะนเปน9ชมชนในอนาคตนาจะสงผลใหลดความแออดใหโรงพยาบาลศนยชยภมได

CUP ชยภมสามารถบรหารจดการใหเกดการพฒนาระบบบรการปฐมภมไดตามเกณฑ

มาตรฐานCUPซงมหวใจสความสำเรจคอนโยบายชดเจนมความพรอมของทมสหสาขา-

วชาชพการจดเกบขอมลดานสาธารณสขพฒนาจากManualเปนHOSxPพยายามทำงาน

บรการตามเกณฑสงขอมลครบถวนตรงตามเวลา เปนปจจบนและปรบปรงโครงสราง

อตรากำลงเพอพรอมรองรบการจดบรการสาธารณสขทมคณภาพมาตรฐานโดยการ

เพมอตรากำลงองคกร8ตำแหนง(ตามระเบยบทจะไมเกนรอยละ40ของรายได)เพมอตรา

กำลงรายคาบโดยจดทำโครงการฯเพอใหมทมสหสาขาวชาชพและสายสนบสนนเพยงพอ

16 อตรา เนนการจดบรการเชงรกเปลยนจากคนมาหาหมอ เปนหมอไปหาคนประสาน

Autonomous CUP.indd 27 17/10/2554 9:31:27

28Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

หนวยงานเพอจดบรการสาธารณสขทเหมาะสมตอบสนองแกไขปญหาสาธารณสขในพนท

เชนโรคตอกระจกสงตรวจรกษาทรพ.โคราชเมโมเรยล,รพ.นครราชสมา,โรคฟนสงศนยบรการ

ทนตกรรมเคลอนทนครราชสมา,กลมงานทนตกรรมโรงพยาบาลชยภม,กองทนทนตกรรม

และหนวยรวมบรการสวนโรคทรวงอกสงสถาบนทรวงอกนนทบรฯลฯโดยเฉพาะอยางยง

พฒนาเครอขายหนวยบรการปฐมภมในสงกดจาก1แหงเพมเปน2และ3แหงภายใน

ระยะเวลา2ปทำใหประชาชนเขาถงบรการไดสะดวกครอบคลมมากยงขน

สงทไดเรยนรจากทมงานคอ ทศนคตการดแลประชาชนตองเรมตนทเปนไปได

งานปฐมภมเปนงานทมเกยรต ผกเชอมกบการเมองทองถนและระดบชาต ทำใหเกด

การเหนยวนำใหพฒนางานเชงรก นอกจากนยงมความตงใจทจะตดตามวเคราะหขอมล

จากทไดลงโครงการในชมชนตอไป

เครอขายบรการปฐมภมศนยบรการสาธารณสขโพธกลาง

เทศบาลนครนครราชสมา

ศนยบรการสาธารณสขโพธกลางทำงานโดยยดหลกยดประชาชนเปนศนยกลาง

และเนองจากทำงานภายใตการดแลของเทศบาลนครนครราชสมา ทำใหบคลากรตอง

ปรบตวเพอใหเกดwin-win-winsituationดงนนจงเกดประโยคทวา“ประชาชนพงพอใจ

เราไดงาน ผบรหารไดเสยง” CUP โพธกลางดแลประชากร 50,982 ราย มสทธ UC

23,856 ราย เนองดวยบรบทแบบนการรองเรยนเปนปญหาทไมสามารถหลกเลยงได

จงไดสรางรปแบบการจดการกอนเกดขณะเกดและหลงจากการรองเรยนไดอยางไรCUP

ไดใหความสำคญกบ Competency ของบคลากร โดยเฉพาะการสอสารกบประชาชน

ซงใชไดทง3ระยะดงทกลาวมาผบรหารไดเปดโอกาสใหบคลากรฝกบคลกภาพและการ

สอสารโดยจางวทยากรจากทมผเชยวชาญดานนจากสายการบนชนนำแหงหนงของประเทศ

ไทยสวนกระบวนการจดการขอรองเรยนนนยดหลกงายเรวผานทางcallcenter1559

ประชาชนตองการอะไรรองเรยนไดโดยบคลากรตองตอบสนองประชาชนและตอบนายก

Autonomous CUP.indd 28 17/10/2554 9:31:27

29Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

เทศมนตรถงทมาทไปภายใน48ชวโมงแตในป2554ตองตอบใหไดภายใน24ชวโมง

ผลลพธทไดคอประชาชนไดบอกความตองการและทมงานรวมทงนายกเทศมนตรไมใชแค

ไดฟงแตไดยนเสยงประชาชนทเดอดรอนทกๆคนและตอบสนองความตองการไดรวดเรว

ตวอยางการรองเรยนมหลากหลายดงตอไปนมาใชบรการแลวถกเกบเงนทงๆทมบตรทอง

เสยเงน ตองมาเอาเงนคน ขอใหยายถงขยะออกจากหนาบาน ขออนเคราะหเจาหนาท

ฉดพนยาหมดสนข ขออนเคราะหใหเจาหนาทไปเกบขยะ ทำแลวเกบขยะไมหมด ไมได

คณภาพคนไขโกรธโมโหโวยวายเปนตน

ในการจดการเรองรองเรยนองคกรเจาหนาทตองมทศนคตเชงบวกและการได

พดคยกบประชาชนทเรยกรองไมใชสงนากลว ดงนนการคดเลอกเจาหนาทรบโทรศพท

ตองสามารถฟงสรปเสนอความตองการและรายงานไดถกตองสงทสำคญทสดคอการเปน

นกแสดงทสมบทบาทและเปนผเชยวชาญดานทกษะการสอสารเพอปองกนกอนทเรองจะเกด

เมอเกดแลวทำอยางไรกไดทประชาชนกลาบอกเราเพอการเขาถงและตอบสนองทเรว

สำหรบศกยภาพในการใหบรการ กเปนสงทผบรหาร ใหความสำคญเชนกน

ดานบคลากรCUPโพธกลางมแพทย1คนเภสชกร2คนไดจดแพทยเกษยณ3คน

มาหมนเวยนใหบรการรวมทงประกาศรบสมครนกกายภาพบำบดเพอยกระดบการใหบรการ

สำหรบแพทยประจำของ CUP โพธกลาง เปนจกษแพทยเปดบรการผาตดเปลยนเลนส

สำหรบผปวยตอกระจกทำใหผปวยไมตองรอควทโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา

สงททมภาคภมใจคอแมจะเปนหนวยบรการเลกๆแตประชาชนทมาใชบรการ

บอกวาชอบมาทน เพราะสะดวกทำใหทมงานมกำลงใจทจะพฒนางานตอไปบรการ

ปฐมภมทอยภายใตการดแลและกำกบของทองถนสามารถจดบรการทใกลบาน

ใกลใจได โดยยดประชาชนเปนศนยกลางและสามารถเปนทพงของประชาชนในพนท

รบผดชอบไดอยางแทจรง

Autonomous CUP.indd 29 17/10/2554 9:31:27

30Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

คลนกชมชนอบอนการเคหะเทศบาลนครนครราชสมา

เรมดำเนนการป2549เปนหนวยบรการปฐมภมทเปนCUPเดยวตงอยทางไป

ตลาดเซฟวน ใชงบประมาณจากจงหวดบรรเทาและปองกนสาธารณภยสวนทดนทไดรบ

การสนบสนนจากการเคหะงบสนบสนนการดำเนนการจากสปสช.บคลากรจากเทศบาล

มารวมใหบรการการบรหารอยภายใตCUPboardของเทศบาลนครนครราชสมาคลนก

ชมชนอบอนการเคหะมเปาหมายใหประชาชนรสกอบอนกายอบอนใจมบานวดโรงเรยน

ทอบอนถกทอเครอขายดวยรกเปนชมชนทอบอน ดงนนความอบอนตองเรมทใจ “อบอน

จากใจจากขางในไปสชมชน” แตแททจรงแลวหวหนาหนวยบรการปฐมภมแหงนและทม-

งานทำงานโดยยดหลกมานษยวทยานนคอทกคนมศกยภาพและทกคนตองการทำด

แมวาจะมเจาหนาทนอยแตสามารถทำงานโดยการมสวนรวมของประชาชนทำใหลดตนทน

และทำงานเชงรกไดมากมาย เชน การหาพนทและงบประมาณเพอสรางคลนกชมชน

การเคหะดำเนนการโดยใหองคกรปกครองสวนทองถนและชมชนมาดวาเจาหนาททำงาน

อยางไรมาชวยกนออกแบบวาอยากไดคลนกชมชนแบบไหนสงาสวยงามสะอาดโอโถง

แคไหน

พนทรบผดชอบของคลนกอบอนการเคหะนน มความหลากหลาย และพเศษ

ประกอบไปดวย โรงเรยนมธยมชายประจำจงหวด โรงเรยนประถมศกษา โรงเรยน

อนบาลเอกชน โรงเรยนอนบาลนานาชาต โรงเรยนปญญานเคราะห ศนยฝกอบรม

เดกและเยาวชนเขต3สถานพนจและคมครองเดกเขต3ตลาดเซฟวนและตลาดการเคหะ

และประชาชนทพกอาศยในพนท ดงนนบรการจงตอง มความพ เศษไปดวย

เชนงานอนามยโรงเรยนในโรงเรยนปกตและบรการแบบพเศษในโรงเรยนปญญานเคราะห

ศนยฝกอบรมเดกและเยาวชน เขต 3 สถานพนจและคมครองเดก เขต 3 กจกรรม

ทดำเนนการเชนการรวมมอกบโรงเรยนราชสมาวทยาลยในการจดกจกรรมออกกำลงกาย

คลายเครยดตอตานยาเสพตดทำใหประสบความสำเรจใน โครงการ To be number one

Autonomous CUP.indd 30 17/10/2554 9:31:27

31Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

เปนโรงเรยนตนแบบในการตอตานยาเสพตดรวมมอกบศนยฝกอบรมเดกและเยาวชนเขต3

ในการขนบตรทองเพอการเขาถงบรการทางสาธารณสขและสนบสนนเวชภณฑในการ

ควบคมการระบาดของโรคหดกระบวนการสรางการมสวนรวมของคลนกชมชนอบอนการ

เคหะนนใชเทคนคใจซอใจ โดยตองรและเขาใจชมชนไมเฉพาะปญหาแตเขาถงศกยภาพ

ชมชน รวมกนพฒนาและถายทอดภารกจใหชมชนรวมดำเนนการจงเปนความรบผดชอบ

ตอชมชนอยางแทจรง โดยชมชนรวมวางแผน เรยนร ประเมนความพงพอใจ เกด

เครอขายทางสงคมเกดความไวใจกนความรวมมอความรบผดชอบมความรสกเปนเจาของ

แมจะมบคลากรจำกดแตสามารถกอเกดระบบบรการปฐมภมทพงประสงคนนคอSocial

accountabilityทแสนสวยงามและจบตองได

...การจดระบบบรการสขภาพของเครอขายบรการปฐมภมภาคเอกชน

คลนกชมชนอบอนมหาชย

เรมจากการเปนโครงการทดลองนำรองเมอพฤศจกายน2547ภายใตโครงการ

วจยวาภาคเอกชนจะดแลประชาชนตามแนวคดระบบบรการปฐมภมไดหรอไม เมอจบ

โครงการแลวผจดการคลนกชมชนอบอนซงเคยเปนหวหนากลมงานในสำนกงานสาธารณ-

สขจงหวดนครราชสมา เหนความสำคญทจะดำเนนการตอเนอง จงไดสรางทมงานและ

พฒนาระบบภายในคลนกดำเนนการโดยงบประมาณจากสปสช.โดยไมหกเงนเดอนมทมงาน

รวม16คนปจจบนดแลประชากร11,700คนทอาศยอยสองฝงถนนสรนารายณเปดใหบรการ

08.00–16.30 น. ทกวน หนวยบรการรบสงตอคอ โรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา

ในชวงปงบประมาณ 2551-2553 อตราการใชบรการทคลนกรวมทกสทธการรกษา

อยระหวาง 1-1.13 ครงตอคนตอป สงตอรอยละ 6.7 งานเชงรกทำทกเรองเหมอนกบ

Autonomous CUP.indd 31 17/10/2554 9:31:27

32Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

หนวยงานทอยในกระทรวงสาธารณสข คดกรองผปวยโดยอาสาสมครสาธารณสขชวย

ดำเนนการเหมอนกบการทำงานในเขตเทศบาลของศนยบรการสาธารณสขเทศบาล

สวนภารกจในการควบคมโรคไดประสานงานกบเทศบาลในการควบคมโรคในพนทและพน

สารเคมควบคมโรคไขเลอดออก

หลายทานอาจรสกวาไมแตกตางจากหนวยบรการปฐมภมอนๆทกลาวมากอนน

แตการบรหารจดการใหเลยงตวเองไดขณะทประชาชนพงพอใจเปนประเดนทนาสนใจและ

ทาทายมาก บางทานถงกบกลาววาคลนกชมชนอบอนมหาชย คอ “Classical Model”

ของ CUP เอกชนททำงานชมชน แตอปสรรคสำคญคอแมจะมงบประมาณแตบคลากร

หายากมากดงนนCUPจงเลอกใชวธการoutsourceโดยการทำMOUรวมกบรานขายยา

ซงมเภสชกรประจำ การตรวจทางหองปฏบตการเมอกอนสงทโรงพยาบาลมหาราช-

นครราชสมาตองรอผล3วนตอมาใชนครราชสมาเซนทรลแลบเหมอนกบCUPเมองยาอนๆ

เกบสงสงตรวจเชาไดผลเยน ทำสญญาบรการแพทยแผนไทยและทนตกรรมทศนยแพทย-

ชมชนวดบรพซงเปนจดเดนของการจดบรการกบหนวยรวมบรการภายใตแนวคด

“หนวยรวมใหบรการตองอยได”เปนการเตมเตมระบบบรการโดยลดภารกจการบรหาร-

จดการงาน เงน คน ของ จากการทำ MOU พบไมมเรองรองเรยนจากประชาชน

แตพบอปสรรคในการดำเนนงานของคลนกคองบประมาณใชจายทกอยางรวมทงเงนเดอน

เจาหนาทมาจากงบเหมาจายรายหวประชากรสทธหลกประกนสขภาพถวนหนางบทไดอนๆ

จะขนลงไมคงทแนวทางการแกปญหาคอการเพมรายไดโดยหาประชากรมาขนทะเบยน

ตลอดเวลา เพอใหเพยงพอกบคาใชจายและแมวาขอมลรายงานมากและโปรแกรมมการ

เปลยนแปลงบอยแตการสงรายงานใหครบถวนถกตองทนเวลาเปนการเพมรายไดใหกบ

หนวยบรการปฐมภมไดเปนอยางด ในการลดรายจายนนพบหนวยบรการรวมตองการ

ขนราคาขณะทคลนกกอยากใหลดจงตกลงกนทจดสมดลใหอยไดทงสองฝายขณะนคลนก-

ชมชนอบอนมหาชยอยไดและสามารถสรางขวญกำลงใจใหทมไดแมไมมากปจจยทสำคญ

คอการบรหารจดการของผบรหารทเปนอดตหวหนากลมงานในสสจ.อดตหวหนากลม

Autonomous CUP.indd 32 17/10/2554 9:31:27

33Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

การพยาบาลโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาทมงานใสใจเรองขอมลขาวสารทเปนปจจบน

มทกษะการบรหารจดการในความเปลยนแปลงและการทำงานรวมกบชมชนและทสำคญ

คอ ยดหลกความโปรงใสในการบรหารเงนโดยยดคต “เรองเงนตองเปดใจกน” ซง

ทำใหทมงานมความสบายใจทจะรวมหวจมทายกบทมโดยไมมขอกงขา

ทมงานสรปวาการดำเนนงานในลกษณะมหนวยบรการรวมบรหารจดการโดย

แตละหนวยเปนอสระตอกน ประโยชนทภาครฐไดรบ คอ

1. ประชาชนเขาถงบรการดขน สะดวก รวดเรว ไมตองเสยเวลาประกอบอาชพ

สามารถพบแพทยไดทกวนหากมปญหาซบซอนสามารถพบทมเยยมบาน

ของพยาบาลได

2.ลดความแออดโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาไดโดยเฉลยปละ12,000ครง

3.รฐไมตองรบภาระคาใชจายคาบคลากรคาครภณฑตางๆคาสงกอสราง

4. รฐไมตองกลวเรองคณภาพ เพราะภาครฐ/สปสช.มการประเมนคลนกชมชน

อบอนกอนตอสญญาทกปและการดำเนนงานมรายงานทสามารถประเมนได

แมจะเปน CUP เอกชน ถามใจกสามารถทำงานชมชนไดดทงงานเยยมบาน

งานประชาคมงานแผนชมชนไดรบความรวมมอเปนอยางดจากภาคประชาชนโดยเฉพาะ

อสม. มการจดตงกลม อสม. หมอขางเตยง ซง อสม.กภาคภมใจในบทบาทของตนเอง

ประชาชนกอบอนใจและพงพอใจ

Autonomous CUP.indd 33 17/10/2554 9:31:27

34Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

...การจดระบบบรการสขภาพของเครอขายบรการปฐมภมภาคมหาวทยาลย

ศนยการแพทยมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

เครอขายบรการปฐมภมนองใหมแหงนเรมขนทะเบยนในฐานะCUPเมอเดอน

ตลาคม2553อยทางเขาประต2มหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารพนทกวางขวางถง700ไร

จาก7000ไร(รอยละ10ของมทส.)หางจากชมชน3-4กโลเมตรสงกดสำนกวชาแพทย

วางแผนเปดบรการผปวยในขนาด 200 เตยง มงสความเปนเฉพาะทางทางการแพทย

ชนเลศและเปนแหลงฝกปฏบตสำหรบนสตแพทยมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนารอกแหง

หนงบคลากรทใหบรการมอยางเพยงพอทกสาขาวชาชพมการจดบรการพรอมหองฉกเฉน

24ชวโมงมแพทยเฉพาะทาง3ชวโมงตอวนตามตารางทกำหนดบรการทนตกรรมหองตรวจ

ทางปฏบตการ หองเอกซเรย หองอลตราซาวน หองผาตดเลก และตรวจสองกลอง

กระเพาะอาหารมเตยงสงเกตอาการ2เตยงหากเกน8ชวโมงแลวไมดขนจะสงตอในกรณ

ตองรบไวเปนผปวยสำหรบสทธUCไปทโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาสวนสทธอน

กจะเปนไปตามความประสงคของผปวย

ดวยความใหมในโครงสรางและการจดการไหลเวยนในการใชบรการแบบเปนมตร

ปรมาณผปวยเพมจาก86เปน121คนตอวนภายในเวลาเพยง8เดอนนอกจากนยงม

หนวยบรการอกแหงหนงเปรยบเสมอนสถานพยาบาลเบองตนทอาคารเรยนรวม มผใช

บรการเฉลย15รายตอวนหากสงเกตอาการไมดขนใน2ชวโมงกสงตอมาทศนยการแพทยฯ

การเจบปวยในกลมนกศกษา พบโรคตดเชอระบบทางเดนหายใจมากทสด รองลงมา

คอ โรคเกยวกบระบบยอยอาหาร โรคกลามเนอกระดกและขอ ในขณะทบคลากรของ

มหาวทยาลยเจบปวยดวยกลมโรคเรอรง

Autonomous CUP.indd 34 17/10/2554 9:31:27

35Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

ในการทำงานเชงรกถอเปนชวงเรมตนไดใชวธออกหนวยตรวจสขภาพคดกรอง

ปญหาสขภาพจตรวมกบฝายกจการนกศกษา รณรงคปองกนอบตเหตรวมกบหนวยรกษา

ความปลอดภย การพฒนาศกยภาพนกศกษาในการปฐมพยาบาลเบองตน การคดกรอง

คนไขโรคไขหวดใหญสายพนธใหมกอนเขาสหองประชมการตรวจรางกายประจำปในกลม

บคลากรการทำงานในเชงปองกนน ในอนาคตจะมงไปทการสงเสรมใหประชาชนบรการ

ใกลเคยงพงตนเองได

สงทเปนจดเดนอยางมากสำหรบศนยการแพทยมหาวทยาลยเทคโนโลยสรนาร

แหงนคอมการใชเทคโนโลยเขามาชวยในการจดบรการทางการแพทยจดเกบประวตการ

เจบปวยในรปแบบระบบฐานขอมลอเลคโทรนคส การระบตวบคคลดวยการถายรปภาพ

ไวเปนหลกฐาน มการเปลยนแปลงรปภาพทกครงทมารบบรการ การจดบรการนดหมาย

ถอเปนระบบทสนบสนนการบรการอยางมประสทธภาพสามารถเปนตนแบบe-healthได

ดวยแนวทางการจดบรการเฉพาะทางทชดเจน ในขณะเดยวกนกไดมความมงมนทจะ

พฒนารปแบบบรการปฐมภมใหเปนแหลงเรยนรของนสตแพทยเชอมนวาจะไปถงเปาหมาย

ดวยทมงานทมความพรอมทจะ“กาวไปขางหนาชาๆ อยางมนคง”

Autonomous CUP.indd 35 17/10/2554 9:31:28

36Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

...ประสบการณการใชบรการทหนวยบรการปฐมภม

จากประสบการณผปวยสมมตไปรบบรการในหนวยบรการปฐมภม8แหงพบวา

ผปวยสมมตประเมนคะแนนความพงพอใจมากกวาหรอเทากบ7จากคะแนนเตม10คะแนน

มจำนวน 6 ใน 8 แหง เวลาทใชในการรบบรการทงหมดอยในชวง 15- 60 นาท

โดยหนวยบรการทง6แหงตรวจโดยแพทย5แหงตรวจโดยพยาบาล1แหงเนองจากในวน

ดงกลาวแพทยตดภารกจประชมแมจะตรวจโดยพยาบาลแตผปวยกประทบใจเนองจากไดรบ

ความสนใจจากเจาหนาทพงพอใจประทบใจการบรการดเจาหนาทมความสามารถและ

ความพยายามมแหงหนงทตรวจโดยแพทยแตผปวยสมมตกลบประทบใจเจาหนาททกจด

โดยเฉพาะจดคดกรอง มการใหบรการอยางสภาพและดเหมอนจะเปนกนเองไมวาจะ

เปนผปวยตางถนหรอผปวยในพนท แตไมประทบใจแพทยเพราะไมเปดโอกาสใหผปวย

ไดอธบายอาการรวมทงใหการรกษาโดยอานจากประวตผปวย ดเหมอนจะรบตรวจเพราะ

มภารกจอนตอสวนหนวยบรการอก4แหงทเหลอผปวยสมมตประทบใจทงแพทยพยาบาล

เจาหนาททกทานเอาใจใสคนไขดระบบการทำบตรและคดกรองใหบรการดวยความสภาพ

Autonomous CUP.indd 36 17/10/2554 9:31:28

37Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

และเปนกนเองบางแหงมจตอาสาอสม.ชวยใหบรการสะดวกรวดเรวการซกประวตละเอยด

ดชดเจนพดจาสภาพใชเวลาไมนานไดรบการตรวจโดยแพทยลกษณะการใหบรการดยมแยม

แจมใส แนะนำการดแลตนเองรวมกบการใหยา เนองจากผปวยสมมตมอาการปวดไหล

ปวดหลงเมอไดรบการเสนอทางเลอกบรการแพทยแผนไทยรวมดวยทำใหรสกพงพอใจมาก

เปนพเศษถอเปนจดเดนอกประการ

สวนหนวยบรการอก2แหงทผปวยสมมตใหคะแนนความพงพอใจตำกวา7เนองจาก

แหงแรกใชเวลาตรวจรกษาตงแตตนจนจบเพยง10นาทงงกบการใหบรการผปวยสมมต

มความเหนวายงกวาหมอแมะของจนอกไมแตะตวกรโรคไมนาเชอถอทำใหไมกลากนยา

ไมมการแนะนำใดๆ เขาใจวาวนนไมมแพทยออกตรวจแตเจาหนาทกควรเอาใจใสผปวย

มากกวานสวนแหงทสองผปวยสมมตไมกลากนยาเชนกนเนองจากไมนาเชอถอไมมการ

แนะนำอยางละเอยด ไมมการปรกษาแพทย และสงสยวาทำไมแพทยไมเปนผตรวจเอง

และใชเวลารอนานมากกวาจะไดตรวจเสยเวลารอตงเกอบ3ชวโมงตรวจไมถง10นาท

แบบนไปรานขายยาจะดกวาเพราะไมตองเสยเวลารอทมาเพราะอยากพบแพทยเผอจะได

วธการรกษามากกวาน

จากประสบการณของผปวยสมมตจะเหนจตวญญาณของระบบบรการปฐมภม

ทพงประสงคนนคอการดแลผปวยดวยหวใจความเปนมนษย ไมจำเปนวาจะตองใชเวลา

มากหรอนอยไมจำเปนวาจะตองเปนหมอเทานนจงจะดแลไดดพยาบาลเจาหนาทหรอแมแต

จตอาสากสามารถทำไดดเชนกนนนคอทงทมหนวยบรการปฐมภมรวมเรยนรเรองราวของ

ผมารบบรการไมใชเฉพาะโรคแตตองฟงเรองราวความเจบปวยความทกขความยากสงสำคญ

คอฟงดวยหดดวยตาและทสำคญยงคอรบรดวยใจใหเกยรตเคารพคณคาและความเปนคน

ของผมารบบรการเมอเขาใจสภาวะสขภาพผปวยดงวาแลวนนจงจะเรยกHumanizedHealth

Careหรอการแพทยทมหวใจความเปนมนษยซงมองคประกอบอยางนอย3ประการคอ

การมองเหนความเปนองครวมการมองเหนมนษยและการมองเหนความทกขแลวรวมกน

วางแผนการดแลใหเหมาะสมการดแลไมใชเพยงใหยารบประทานการพดคยเปดโอกาสให

ผปวยซกถามเสนอทางเลอกใหผปวยมสวนรวมในการตดสนใจไมใชแครกษาแตเยยวยา

Autonomous CUP.indd 37 17/10/2554 9:31:28

38Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

ความทกขและฟนฟสภาพรางกายสภาพจตใจรวมทงความเปนมนษยดงนนการจดหนวย

บรการปฐมภมใหพงประสงคจำเปนอยางยงทบคคลากรตองเขาใจหลกการและการประยกต

การดแลโดยใหผปวยเปนศนยกลางในการใหบรการปฐมภม ซงเปนเครองมอทสำคญใน

การเหนยวนำใหเกดการแพทยทมหวใจความเปนมนษยนอกจากนทกษะการบรหารจดการ

บรการปฐมภมกมความสำคญไมยงหยอนไปกวาการสรางระบบบรการปฐมภมทพงประสงค

ระบบบรการปฐมภมทพงประสงคประกอบดวยAccessibilityandAvailabilityof

care,Comprehensiveandholisticcare,Empowerment,Continuitycareand

Coordinationจากทกลาวขางตนทงหมดการจดรปแบบบรการไมวาภาครฐองคกรทองถน

หรอเอกชนมคณลกษณะระบบบรการปฐมภมทพงประสงคทงหมดเพยงแตประสบการณท

นำมาแลกเปลยนมความโดดเดนในแตละคณลกษณะมากนอยแตกตางกนไปสามารถสรป

บทเรยนโดยรวมไดวาการปรบเปลยนรปแบบการบรหารจดการAutonomousCUPมสวน

สนบสนนงานททาทายในบรการปฐมภมใหสำเรจส เปาหมายระบบบรการปฐมภมท

พงประสงคแตยงตองการการพฒนาระบบบรการและรปแบบอยางตอเนองเพอสนองตอบตอ

การเปลยนแปลงอยางรวดเรวของครอบครว การเมอง เศรษฐกจ สงคม วฒนธรรม

และสงแวดลอมอนๆเพอคงไวเปาหมายเดมนนคอระบบบรการปฐมภมทพงประสงค

ระบบบรการปฐมภมทพงประสงค

Availability การจดบรการทครอบคลมทำทกเรอง

Accessibility มการจดบรการตวอยางคลนกชมชนอบอนมหาชย

ขยบไปหาในพนทหรอคาราวานสขภาพ

Comprehensive care มะเรงเตานมการดแลผปวยทบาน

Continuity care ระบบการเชอมตอกบโรงพยาบาลเชอมขอมล

Coordinating care ประสานทงในหนวยงานสขภาพทองถน

Community empowerment เสรมพลงชมชน

Autonomous CUP.indd 38 17/10/2554 9:31:28

ประสบการณจากเครอขายบรการปฐมภม...การบรหารจดการ autonomous CUP

ไมยากอยางทคด

Autonomous CUP.indd 39 17/10/2554 9:31:28

40Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

....การเตรยมการกอนการทำautonomous CUP

ประสบการณในเขตเมองนครราชสมา มการดำเนนการศนยแพทยชมชน

ศนยบรการสาธารณสขของเทศบาลนครทมแพทยประจำ คลนกชมชนอบอนภาคเอกชน

และ เครอขายโรงพยาบาลเอกชน ททำงานบรการปฐมภม ครอบคลมในเขตเทศบาล

ดงนนกลมงานเวชกรรมสงคมโรงพยาบาลมหาราชฯจงไดสนบสนนหนวยบรการปฐมภม

นอกเขตเทศบาลเปนหลก

กอนดำเนนการนนเนองจากเปนการแยกการจดการทางการเงนออกจาก

โรงพยาบาลโรงพยาบาลจะมขอสงสยวาเมอแยกCUPออกไปแลวโรงพยาบาลจะอยรอด

หรอไมระบบบรการทเปลยนไปจะทำใหCUPไมยอมสงผปวยมาทโรงพยาบาลหรอถาสง

คงจะเลอกสงทมคาใชจายสง CUP เองกสงสยวาถาแยกไปแลวตวเองจะไปรอดหรอไม

สวนเจาหนาทในสวนของหนวยบรการปฐมภมและกลมงานเวชกรรมสงคมกจะมขอสงสย

ในความมนคงของตนเองวาสทธประโยชนตางๆ ทไดรบจากโรงพยาบาลจะสญเสยไป

หรอไม

ขอสงสยขางตนสามารถทำใหกระจางไดกลาวคอในเรองโรงพยาบาลจะอยรอด

หรอไมใหคำนวณจำนวนประชากรสทธUCคณจำนวนหวประชากรในสวนของOP+PP

คดมลคาเงนทจะไดรบจาก สปสช. แลวเปรยบเทยบกบรายรบของโรงพยาบาลวาคดเปน

รอยละเทาไรเมอวเคราะหใหลกขนคอถาโรงพยาบาลยงตองดแลผปวยทสามารถรบบรการ

ทหนวยบรการปฐมภมไดตนทนจะสงขนมากนอยเพยงใดโรงพยาบาลแบกภาระจากระบบ

บรการทผปวยไมผานหนวยบรการปฐมภมใกลบานตามทควรจะเปนมากนอยเพยงใดตนทน

ทเพมขนนจะชวยใหโรงพยาบาลตดสนใจไดงายขนวาควรจะสนบสนนใหมการจดระบบ

autonomousCUPหรอไม

Autonomous CUP.indd 40 17/10/2554 9:31:28

41Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

ประเดนตอมาคอการทCUPจะสงหรอไมสงผปวยบางประเภทสามารถสราง

แนวทางเวชปฏบตระหวางโรงพยาบาลและหนวยบรการปฐมภมใหมองผปวยเปนศนยกลาง

ดวยวธการบรหารแบบautonomousCUPจะมจำนวนคนงบประมาณลงไปสเครอขาย

บรการปฐมภมมากขนหากวางแผนพฒนาคณภาพบรการผปวยไดดจะชวยใหสงเสรมภาพ

บรการปฐมภมทพงประสงคไดชดเจน

เมอแยกCUPไปแลวCUPจะอยรอดหรอไมหากนกถงการอยรอดของเครอขาย

บรการปฐมภม จะถอเปนการปรบกระบวนทศนในการทำงานได เรมตนจาก CUP

เกบรวบรวมขอมลยอนหลง3ปใหทราบวารายรบจากสทธการรกษาประเภทตางๆเงนชดเชย

เงนontoppaymentรวมเงนสดรวมรายรบทกประเภทแลวเปนจำนวนเงนเทาไรรายจาย

แยกหมวดตางๆทงบคลากรคาสาธารณปโภคคาตรวจทางหองปฏบตการคายาและเวชภณฑ

วสดครภณฑ รายจายเมอตองสงผปวยไปรบบรการทโรงพยาบาลศนยทงทสงไปเอง

และไปนอกเวลาราชการนบจำนวนครงทงปแลวคณดวยจำนวนเงนทตองจายตอครง

รายจายเมอผปวยไปรบบรการทโรงเรยนแพทยหรอโรงพยาบาลนอกเขตจงหวดซงมกจะถก

เรยกเกบเตมจำนวนซงขอมลนจะอยกบฝายสวสดการสงคมหรอประกนสขภาพโรงพยาบาล

ใหรวมรายจายทกประเภท เมอเหนรายรบและรายจายกจะพยากรณไดวา CUP ทอยาก

จะสรางขนมาใหมสามารถดำเนนการตอไปไดหรอไมบางครงการวเคราะหขอมลอาจจะเหน

ตวเลขสมดลหรอขาดดลกใหวเคราะหถงศกยภาพในการปองกนปญหาโดยการปรบระบบ

บรการใหสมบรณแบบขนแนวคดเรองการจดautonomousCUPแบบนเปนมาตรการท

ผลกดนใหหนวยบรการปฐมภมตองทำงานสงเสรมสขภาพปองกนโรคมากขนควบคมโรค

ใหด หากเรมมการเจบปวยใหรบคดกรองใหเรว เพอใหรกษาไดทนเวลา มกระบวนการ

เยยมบานมกระบวนการคดกรองภาวะแทรกซอนเมอจำเปนตองสงตอไปโรงพยาบาลกตองสง

แลวตามจายบรการผปวยนอกผปวยทสงกลบจากโรงพยาบาลตองตดตามไปดแลตอทบาน

ดแลผปวยในทกชวงวยตลอดจนถงระยะเวลาชวงสดทายของชวตหากประชาชนศรทธา

เขากจะมาปรกษาหนวยบรการปฐมภมเปนจดแรกหากทำไดจรงตามแนวคดทมงานจะ

ประสบความสำเรจมความสขในการทำautonomousCUP

Autonomous CUP.indd 41 17/10/2554 9:31:28

42Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

สดทายคอประเดนเรองบคลากรเจาหนาททสงกดกลมงานเวชกรรมสงคมยงคง

เปนบคลากรของโรงพยาบาลการพจารณาความดความชอบกจะมโควตาจากโรงพยาบาล

ใหมการประเมนผลเปนการบรหารจดการภายในกลมงานหรอในอนาคตอาจจดการภายใต

กลมภารกจปฐมภม โดยการสนบสนนของผบรหารโรงพยาบาลและสำนกงานสาธารณสข

จงหวด

สำหรบหนวยงานบรการปฐมภมภาคเอกชนหรอทองถน ประสบการณทผานมา

คอตองทำใหไดตามเกณฑประเมนเพอขนทะเบยนหนวยบรการประจำอปสรรคทสำคญ

คอการจดหาแพทยประจำหนวยบรการ เมอประมาณ 7 ปกอน ศนยบรการสาธารณสข

เทศบาลนครนครราชสมามแพทยประจำสาขาจกษวทยาเพยง1ทานหากจะดำเนนการ

ในลกษณะ CUP กตองจดใหมแพทยเพมใหพอเพยงกบจำนวนประชากรและศนยบรการ

สาธารณสข โรงพยาบาลมหาราชฯ ไดจดแพทยหมนเวยนไปใหบรการเพอใหผานเกณฑ

ประเมนและใหสามารถดำเนนงานไดประมาณ3ปทผานมามแพทยเกษยณอายราชการ

มารวมปฏบตงาน และมแพทยประจำเทศบาลเพมขน ทำให CUP เทศบาลนครฯ

ดำเนนงานไดอยางตอเนองสวนของคลนกชมชนอบอนกไดแพทยภาคเอกชนมารวมงาน

เปนการประจำ

Autonomous CUP.indd 42 17/10/2554 9:31:28

43Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

การบรหารจดการ autonomous CUPในทนจะแบงออกเปน 5 หวขอ คอ วธการจดการ บคลากร การเงน วสด/อปกรณ/

ครภณฑ และขอมลขาวสาร

1. วธการจดการ...

CUPเปนคำเรยกของสำนกงานหลกประกนสขภาพแหงชาตการเปนCUPไมได

หมายความวามอำนาจในการบรหารงานตามกฎหมายทงหมดตองดทมาของหนวยบรการ

โดยเฉพาะภาครฐตวอยางเชนCUPเมองยา1-4และ7ประธานCUPเปนผอำนวยการ

โรงพยาบาลสงเสรมสขตำบลหรอเดมเรยกหวหนาสถานอนามย การเปนประธาน CUP

ไมไดมอำนาจเพมขน อำนาจคงเทากบหวหนาสถานอนามย การทำนตกรรมตางๆ อย

ภายใตกรอบทจงหวดกระทรวงไดวางไวหากเกนอำนาจหวหนาสถานอนามยกสงเรอง

ขนไปทสาธารณสขอำเภอถงนายแพทยสาธารณสขจงหวดตามลำดบขนในขณะทศนยแพทย

ชมชนหวทะเลCUP เมองยา5สงกดกลมงานเวชกรรมสงคมหากเกนอำนาจกสงเรอง

ขนไปทผอำนวยการโรงพยาบาลกรณประธานCUPไมไดเปนหวหนาหนวยบรการปฐมภม

กใหใชมตคณะกรรมการบรหารเครอขายบรการปฐมภม (CUP board) แลวมอบหมาย

ผอำนวยการศนยแพทยชมชนดำเนนการตอ

จากหนงสอถอดบทเรยนCUPเมองยาเกยวกบบทบาทของประธานCUPนน

ประธานCUP เมองยา2และ3กลาวตรงกนวา “เราทำหนาทเปนผประสานมากกวา

ไมไดมอำนาจไปชเปนชตาย อยางการขอสองขน เรากเปนผเสนอเฉยๆ มายตทอำเภอ

เหมอนเดมแตการทำงานมนดวาเรามความเอออาทรตอกนมากกวาเดมมการแชรกน

ใชของ...เราสามารถบรหารจดการแกปญหาไดตรงกบปญหาจรงๆมากกวาเดมทเปนอย”

Autonomous CUP.indd 43 17/10/2554 9:31:29

44Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

ประธานCUPเมองยา3กลาวใหเหนภาพวา“เครอขายปฐมภมเกดขนมาแลวถอวา

เปนโอกาสทเราจะบรหารจดการกนเองเหมอนเรามลกใหเงนลกไปโรงเรยนวนละ50บาท

แตพอเราเปลยนใหเปนอาทตยไดสองรอยกวาบาทลกอาจใชไมถง50กมความอนใจ

วามเงนอย ไปไหนกได มนใจมาก กลาทจะตดสนใจทำอะไร...เหมอนแตกอนเปน สอ.

เขาใหเงนมาแลกผลงานเปนงานๆไปแตตอนนเราไดเงนกอนใหคณคดพฒนางานออกมา

ถาเราคดไมด กอาจอยอยางลำบากหนอยนง แตถาเราคดแลววางแผนจดการดๆ

กสามารถพฒนางานไปได...”

สมาชกในวงแลกเปลยนเรยนรสวนใหญเหนวาแมประธานCUPจะยงไมมอำนาจ

ทางการบรหารตามกฎหมายหรอยงไมมระเบยบมารองรบแตการทเขาไดมโอกาสประชม

ปรกษาหารอและมสวนรวมในการตดสนใจกเปนจดแขงทสำคญมาก

“ประธานCUPจรงๆแลวกไมมอำนาจไปชนวสงใครทเราทำงานดวยกนได

กคอเกดจากการยอมรบกนมากกวาเพราะวาCUPเมองยาเราแตกตางจากCUPอำเภอ

อนๆซงสวนใหญประธานไมเปนผอ.รพช.กเปนสสอ.ซงสองทานนมอำนาจ...CUPเมองยา

ใครจะมาเปนประธานกแลวแตสงทดทสดคอคนในCUPไดมโอกาสมานงคยกนเพอแกไข

ปญหารวมกน”

ตอคำถามวาการมCUPเมองยาไดลดทอนอำนาจและบทบาทของสาธารณสข

อำเภอลงไปหรอไมคำตอบคอ“แมแตละCUPจะมคณะทำงานการเงนท2ใน3คนตอง

รบผดชอบเซนเชค แตการเซนเชคไมไดหมายความวา เรามอำนาจอำนาจในการอนมต

กยงอยกบสาธารณสขอำเภอ และสาธารณสขจงหวด เราเปนเหมอนคนประสานใหงาน

สำเรจลลวง”

องคประกอบของ CUP board มความหลากหลายแตกตางกนไปตามรปแบบ

เครอขายในสวนของภาครฐโดยเฉพาะในเขตเมองกรรมการจะเปนขาราชการทเกยวของ

กบงานสาธารณสขทงหมดเปนหวหนาหนวยบรการปฐมภมและตวแทนหนวยบรการปฐมภม

แพทยจะถกตงไวเปนทปรกษายกเวนCUPเมองยา5ทมแพทยเปนประธานCUPboard

สวนภาครฐอกแหงคออำเภอบานดานมประธานCUPเปนรองนายแพทยสาธารณสขจงหวด

Autonomous CUP.indd 44 17/10/2554 9:31:29

45Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

ซงจะมอำนาจทางการบรหารและการจดการทางการเงนสงกวาเมอเปรยบเทยบกบ CUP

เมองยา เปนการปดชองวางท CUP เมองยาประสบปญหาในจดการทางการเงนในอดต

ทไมสามารถสงจายเงนเกนแสนบาทไดในสวนของเทศบาลมนายกเทศมนตรเปนประธาน

CUPคณะกรรมการประกอบดวยขาราชการการเมองทองถนและขาราชการประจำสวนของ

คลนกเอกชนจะมทงราชการเอกชนตวแทนประชาชนในฐานะผทรงคณวฒ

จากการทบทวนรายงานการประชมของCUPboardของCUPเมองยาสวนใหญ

ในชวงแรกเปนเรองการจดการทางการเงน การจดสรรงบประมาณ การทำงานรวมกน

ในเครอขายการจดอตรากำลงหลงจากมการดำเนนงานผานเขาสปทสอง(2551)เรมม

การประชมไปถงการจดทำแผนกลยทธและการพฒนาคณภาพมากขน และไดดำเนนการ

บรหารงานโดยใชกรอบPCA(PrimaryCareAward)ในปจจบน autonomous CUP

ในเขตเมองไดเขาสกระบวนการ PCA ทกแหงและเปนทยอมรบกนวาหากจะทำautono-

mousCUPใหบรรลเปาหมายและคนทำงานมความสขใหใชPCAเปนเครองมอ

2. บคลากร...

หนวยบรการปฐมภม 1 หนวย ไมสามารถมบคลากรทางการแพทยและ

สาธารณสขไดทกประเภท การจดการแบบใหมตองแสวงหาภาคเครอขายรวมบรการ

คลนกชมชนอบอนมหาชยเปนตวอยางทดในการจดการแนวคดนสามารถประยกตใชกบ

ภาครฐไดในสวนของทองถนกไดมการประสานกบหนวยงานภาครฐเชนกน

คลนกชมชนอบอนมหาชยเปนคลนกเอกชน มหนวยบรการรวมจำนวนมาก

เชน รานขายยา และหนวยบรการอนๆ ปญหาคอแมจะมเงนแตหาบคลากรไดยากมาก

เมอกอนมแพทยเกษยณอายราชการประจำทานกอยไดระยะหนงปจจบนเปนแพทยเอกชน

ทำงานอสระดงนนผจดการคลนกจงใหความสำคญกบบคลากรเปนอนดบตนๆสรางทม

ใหทกคนพอใจในการทำงาน มสวสดการ มโบนส ทำกจกรรมพฒนาองคกร

Autonomous CUP.indd 45 17/10/2554 9:31:29

46Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

“คดอตราคาบรการแบบถกๆ เราทำใหทกคนอยได เราไมหวงกำไร” เราเนนบรการ

เพอประชาชน ทกคนมสวนรวมกบกจการ งานบรการเชงรบ-รก ตองใหประชาชนพอใจ

ไมใหมเรองรองเรยน มอะไรจะคยกน เมอถงสถานการณทขาดสภาพคลองทางการเงน

ผจดการคลนกจะเปนคนแรกทประกาศขอลดเงนเดอนตนเอง “แมแตเรองเงนกจะชแจง

ใหทกคนไดทราบวาตอนนเรามเงนเทาไหร จะตองจายอะไรบาง จะรบรสถานการณ

รวมกนในองคกร ซงจะทำใหคนรกองคกร”

กลบมาทภาครฐเครอขายบรการปฐมภมเมองยาเชนเมองยา4ไดเลาถงรปธรรม

ในการจดบรการทนตกรรมไปกอนน สวนเมองยา 6 มทมบคลากรครบทกสาขาวชาชพ

ถอไดวาพรอมทสดในบรรดา autonomous CUP ทงหมด ทมงานจงมองไปททำ

อยางไรจะใหบคลากรทำงานไดดมประสทธภาพ และยงยน คอตองสรางใหเกดความรก

องคกรหรอทำงานอยางสบายใจจงใหความสำคญกบบคลากรเปนหลกวธการคอบทบาท

ผบรหารตองคอยนเทศกำกบตดตามงาน“เปนพสอนนอง”และทสำคญตอง“มอบหมาย

งานใหเหมาะสมกบคน”สงสนบสนนททำใหการบรหารบคลากรประสบผลสำเรจคอมการ

พฒนาใหความรกบบคลากรอยเสมอและสรางแรงจงใจใหกบบคลากรในองคกรตงคณะ-

กรรมการบรหารขนมา“ใหอสระในความคดและใหเกยรตในการทำงาน”

จากการถอดบทเรยน CUP เมองยา 3 ซงไดตพมพไปกอนน เกยวกบมมของ

การพฒนาทรพยากรบคคล(HR)คณเกศราภรณไดสรปวา

“ถาสรปในเชง HR..human resource เวลาเขาจะคดเลอกคนเขาใชวธการ

คดเลอกกบสรรหานะ..คอเขาจะเปดโอกาสใหกบคนใน CUP แลวกเปดโอกาสดวยความ

สมครใจทจะใหคนมาลงงานไหนแลวกใสคนใหถกกบงาน อนทสองกคอเรองการพฒนา

ภายในCUPเขาพฒนาโดยการสรางนวตกรรมภายในCUPแลวกจดวชาการซงจดวชาการเขา

setpriorityจากsetpriorityกคอสำรวจความตองการของลกคาภายในCUPวาตองการวชาการ

ประเดนอะไรแลวกมาจดวชาการใหวชาการนไดเรยนรวาไปเชญอาจารยเยอะๆงบไมพอ

คนใกลตวกมความสำคญจรงๆอนนมนเปนKMอยางหนงคะหาคนทbestpracticeใน

CUPเรามาแลกเปลยนเรยนรดคนในCUPมนทำใหประหยดงบประมาณแลวกใชวงแบบน

Autonomous CUP.indd 46 17/10/2554 9:31:29

47Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

ในการแลกเปลยนกนวาคนนม best practice เรอง IC คนนเขาม best practice

เรองการดแลคนไขเบาหวาน แลวเรากจดวงแบบนคะไมตองไปเชญวทยากรไกลๆเหมอน

ทนองนวลกำลงบอกไมตองไปเชญเหมอนกบสงทเรากำลงทำอยพอดเรากำลงหา best

practiceเรองการทำงานกนภายในCUPทดๆเพอจะยกเปนระดบเปนbestpractice

กนระดบองคกรหรอระดบประเทศ นคอสงหนงทใชกระบวนการ KM แลวกท CUP

ใชวธการพฒนาคนของเขาโดยการทำconferenceแลวกมการจดเปนเจาภาพแลวกเวยน

กนเปนเจาภาพสวนวธรกษาคนของเขา...มวธการใชคอใชวธการยดหยนโดยวธการไปตาม

มนมามนไมมากไมตองวากนอกอนหนงกคอไมตำหนวธจะรกษาคนของเขาแลวกมการ

ดแลกนมการทำตนเปนแบบอยางพทำแบบอยางใหนองเหนนเปนวธการรกษาคนของเขา

แลวกตอบสนองตามความตองการของคนในCUPและทแนๆคอบางครงจำเปนตองใช

rewardกคอการใชรางวลกจะมคนใหรางวลในCUPนคอการรกษาคนตวเองในCUPท

เกดจากกระบวนการทำงานอยางทฟงพเลาแลวสรปไปในเชงของHRนะคะกคอคดเลอก

พฒนาสรรหารกษากจะไดสตรออกมาเปนทฤษฎเลยนะเปนทฤษฎจากbestpractice

(จากทมเมองยา 3)”

นอกจากนทสำนกงานCUPเมองยาตางๆจะมเจาหนาทดานการทำขอมลขาวสาร

และเจาหนาทการเงน เพราะเกยวของกบการจดหารายรบและทำรายจายใหถกตองตาม

ระเบยบราชการสวนทเครอขายภาครฐอนๆเนองจากสวนใหญเปนCUPเดยวจงมเฉพาะ

เจาหนาทในหนวยงานของตนทำหนาทนนอยแลวสวนCUPบานดานมเจาหนาทประจำ

สาธารณสขอำเภอทำหนาทดงกลาว

Autonomous CUP.indd 47 17/10/2554 9:31:29

48Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

3. การเงน... หลกการพนฐานในการบรหารCUPคอเพมรายรบลดรายจายพฒนาคณภาพ

อยางตอเนอง

CUP เทศบาลเมองชยภม ไดตงคำถามเมอแยกCUPคอจะหาเงนจากไหนไดบาง

ไดมาแลวจะบรหารอยางไรทจะทำใหเกดประโยชนตอประชาชนอยางแทจรง เนองจากม

3PCUในเครอขายวธการปฏบตในการบรหารเงนในแตละทกจะมคณะกรรมการบรหาร

คณะกรรมการCUPboardคณะกรรมการกองทนในการบรหารอะไรททำใหเกดความ

คลองตวในการบรหารจดการกปฏบตโดยยดระเบยบตางๆมารวมกนแลวจดใหเปนระเบยบ

ในการจดการทเหมาะสมกบบรบทCUPเทศบาลนใชทงระเบยบของกระทรวงมหาดไทย

กระทรวงสาธารณสขสปสช.และระเบยบของกองทน

สำหรบในเรองรายรบ ไมไดรอรบอยางเดยว ตองหาแหลง หรอเครอขายท

จะมาสนบสนนในดานตางๆ ทงทอยในเขตเดยวกน หรอขามเขต เพอใหประชาชน

ทอยในพนทบรการไดรบบรการทดและไดมาตรฐาน แหลงงบประมาณ ไดมาจากกองทน

หลกประกนสขภาพพนทเงนทนหมนเวยนศนยรกษาสขภาพสปสช.เขยนแผน/โครงการ

เพอเสนอเขาเทศบญญตงบประมาณรายจายประจำป โครงการทเปนเมนสขภาพประจำป

ของสปสช.เชนตอกระจกและงบสนบสนนจากภาคเอกชนตางๆ

การบรหารเงนเพอไมใหเกดปญหาเงนบางอยางตองจดเปนfixedcostไวและ

จดสรรเงนใหเปนสดสวนกบสงทจำเปนตองใชเชนOP,PPแตถาเปนเงนทมาจากกองทน

สปสช. ตองทำแผนขอใช และเงนทมาจากกองตางๆ กเบกจายตามเงอนไขของระเบยบ

“สงทสำคญทสด เราตองคอยเชคเมนสขภาพวามรายการตรวจใดทใหบรการไปแลว

จะทำใหเกดรายไดกลบมาท CUP แตกไมไดมงเนนเลอกทำงานเฉพาะมเงนกลบมา

เทานน” สำคญทสดคอตองมเปาหมายเพอสงเสรมสขภาพ ปองกนโรคและตรวจรกษา

เพอใหประชาชนมคณภาพชวตทดทสด และความจำเปนอยางยงในการบรหารเงน กคอ

Autonomous CUP.indd 48 17/10/2554 9:31:29

49Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

ตองทำรายละเอยด รายรบ-จายฐานะทางการเงนใหเปนปจจบนเพอใหแตละ PCU

รสถานะทางการเงนของตนเอง อนจะนำมาซงการวางแผนการบรหารเงนตอไปได

อยางเหมาะสม

CUP บานดาน มปจจยสนบสนนคอเปนการบรหารโดยทไดรบโอกาสจาก

ผบงคบบญชาสสอ.เปนผบรหารจดการภายใตระเบยบของกระทรวงวธการคอจดบรการ

ใหกบประชาชนใหไดมากทสดเรอง“การใชเงนจางคนตองมเปาหมายชดเจนวาจะจางมา

ทำอะไรบาง” เชน เสยเงนจางนกกายภาพบำบด กตองตกลงกนกอนวาเนนงานเชงรก

ในชมชนซงจะทำใหประชาชนเขาถงบรการและไดประโยชน จะมระบบกองทน เชน

คาตอบแทนในการใหบรการในสำนกงาน50บาทแตถาบรการเชงรกในชมชน200บาท

เรองการบรหารจดการ “สำหรบเงนท รพ.สต.แตละแหงตองใช CUP บานดานจะโอนเงน

ลงไปกอนเลยเพอทจะใหรวามเงนเหลอเทาไหร จะทำอะไรไดบาง”เพราะฉะนนPCUทกแหง

ตนปจะไดรบเงนบรหารจดการ(fixedcost)ใหทงปเชนคานำมนคาไฟฟาประปาโทรศพท

ซงจะเอาบลมาคยกนทกไตรมาสแลวออกมาเปนภาพรวม

CUP เมองยา 3จดเปนเครอขายบรการปฐมภมทมระบบบรหารจดการดานการเงน

ทมประสทธภาพหากคดเปนรอยละของวงเงนทเปนรายจายทงหมดตวอยางวธคดของCUP

ในปงบประมาณ2554ประมาณการงบOP+PPexpressจำนวนเงน20,721,837.38บาท

ไดวางแผนการใชเงนเปนสดสวนรอยละโดยแบงออกเปน4กลมไดแก

1. Fixed cost ประกอบดวยคาจางชวคราวคาตอบแทนลวงเวลาคาตอบแทนแพทย

สาธารณปโภคคาวสดคาใชสอยอนๆรวมเปนเงน6,844,467บาทคดเปนรอยละ33.03

ของคาใชจายทงหมด

2. งบดำเนนการ ประกอบดวยคายาคาเวชภณฑมใชยาคาวสดทนตกรรมคาตรวจ

ทางหองปฏบตการ รวมเปนเงน 6,860,000 บาท คดเปนรอยละ 32.56 ของคาใชจาย

ทงหมด

Autonomous CUP.indd 49 17/10/2554 9:31:29

50Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

3. งบบรหารพฒนาประกอบดวยงบพฒนาCUPงบพฒนาอำเภองบลงทนพฒนา

PCUงบพฒนาบคลากรและงบสนบสนนสาธารณสขอำเภอเมองรวมเปนเงน1,367,899บาท

คดเปนรอยละ6.49ของคาใชจายทงหมด

4. คาตามจาย OPD ขาม CUPแบงเปนภายในจงหวดจำนวน5,000,000บาท

ภายนอกจงหวด649,471.38บาทรวมเปนเงน5,649,471.38บาทคดเปนรอยละ26.81

ของคาใชจายทงหมด

CUP เมองยา 5 มกถกถามเสมอวาหลงจากเปน autonomous CUP แลว

อยไดหรอไมการจะตอบวาอยไดหรอไมหากตอบงายๆและไมนกถงประชาชนกคงตอบวา

ยงไงกอยไดเพราะในสวนรายรบUCหลงจากหกเงนเดอนไวระดบจงหวดประมาณรอยละ40

นอกจากนยงมการหกคายาคาบรการขามCUPภายในจงหวดคาตรวจทางหองปฏบตการ

กอนโอนมาท CUP แตทำอยางไรจงจะทำใหการบรหารจดการงบประมาณทไดรบมา

ตอบสนองตอความตองการดานสขภาพของประชาชนในพนทรบผดชอบเปนคำถาม

ททาทายกวา เมอพจารณาถงรายรบของ CUP เมองยา 5 คงไมแตกตางจาก CUP

อนมากนกรายรบUCไดแกOPPPงบคาเสอมและอนๆเชนontoppayment,

P4PโดยCUPบรหารจดการและจดสรรโดยยดวตถประสงคของงบประมาณหมวดเหลานน

เปนหลกและในการจดสรรหากเกณฑการจดสรรไมชดเจนหรอเปนหมวดทตองทำงานรวม

กนจะประชมPCUทงหมดในCUPเมองยา5เพอหาแนวทางรวมกนเพอใหโปรงใสและ

เปนธรรมเปนไปตามวตถประสงคของงบประมาณนนๆ ในการบรหารจดการงบประมาณ

สวนใหญจะดำเนนการตามรายละเอยดดงตอไปน

Autonomous CUP.indd 50 17/10/2554 9:31:29

51Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

หมวดเงนเดอนบคลากรและเงนสมทบประกนสงคมเปนเฉพาะเงนเดอนของ

ลกจางชวคราวในการจดสรรเงนให PCU ประกอบดวยเงน

1. PPจดสรรตามรายหวประชากรทรบผดชอบ

2. P4Pจดสรรตามผลงานทสงรายงานใหสปสช.

3. On top payment ในป2552ไดจดสรรตามผลการประเมนคณลกษณะของ

PCU ตามเกณฑทกำหนดไว ในป 2553 จดสรรตามรายหวประชากร ในป 2554

Autonomous CUP.indd 51 17/10/2554 9:31:29

52Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

ไดดำเนนการประชมเพอนำเงนทไดมาพฒนาศกยภาพบคลากรและระบบบรการระดบCUP

กอนจดสรรใหแตละPCUดำเนนการพฒนาศกยภาพของPCU

4. งบคาเสอม ในทกๆปทผานมาจะมการนำเขาทประชมCUPBoardเพอพจารณา

โดยเรยงลำดบความสำคญใหกบPCUทมความจำเปนในการพฒนาจากมากไปหานอย

นอกจากนแตละPCUยงมรายไดจากแหลงอนๆอกไดแกสทธเบกไดสทธ

ประกนสงคมและเงนสดทงหมดเปนสวนรายรบของแตละPCUในหมวดเงนบำรงนำมา

ใชจายตามระเบยบเพอพฒนาในงานรกษาสงเสรมปองกนและฟนฟเกดความคลองตว

จากการศกษาตนทนรวมโดยตรงตอหนวยบรการในศนยสขภาพชมชน 2 แหง

ในเครอขายบรการปฐมภมเมองยา5ในปงบประมาณ2549พบวามอตราการใชบรการ

ผปวยนอกโดยเฉลยประมาณ2ครงตอคนตอป มขนาดประชากรประมาณ14,000คน

ตนทนคาแรงวสดและลงทนคดเปนรอยละ56.65,38.05และ5.30คดเปนเงนตนทน

โดยตรงเฉลยเปนเงนปละ6,121,194.50บาทตอปตอPCUดงนนตนทนรวมโดยตรงใน

เครอขายบรการปฐมภมเมองยา5ประมาณ15-18ลานบาทตอปตนทนรายกจกรรมในงาน

รกษาสงเสรมปองกนและการทำงานในชมชนคดเปนอตรา56:31:13ตนทนตอประชากร

410.50บาทตนทนตอหนวยผปวยนอก115บาท

จากขอมลดงกลาวเมอพจารณาตนทนรายรบและรายจายดงทกลาวมาแสดงวา

เครอขายบรการปฐมภมเมองยา5สามารถดำเนนการไดแตหากพจารณาถงงานทบรการ

ปฐมภมจะตองเนนหนกคอการสรางเสรมสขภาพ การปองกนและการทำงานในชมชน

มากกวาการรกษา หากเปรยบเทยบกบตนทนรายกจกรรมในงานรกษาสงเสรมปองกน

และการทำงานในชมชนพบวาสวนทางกนโดยสนเชง ดงนนการจดทำโครงการตางๆ

ไมวาจะเปนระดบCUPหรอระดบPCUจะเนนโครงการสรางเสรมสขภาพการปองกนโรค

และการทำงานในชมชนอยางไรกตามเนองจากการเปนautonomousCUPดำเนนการ

หลงจากการทำวจยตนทน ควรไดรบการทบทวนและศกษาตนทนรวมโดยตรงอกครงเพอ

เปรยบเทยบกบขอมลทผานมา

Autonomous CUP.indd 52 17/10/2554 9:31:29

53Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

4. การบรหารยาและเวชภณฑทมใชยา/วสด/ อปกรณ/ ครภณฑ...

เครอขายบรการปฐมภมเมองยา 5มหลกการบรหารคออำนาจการจดซอ

จดจางในวงเงนไมเกน100,000บาทหากเกนอำนาจจะเสนอใหผอำนวยการโรงพยาบาล

มหาราชพจารณาอนมตหากมความตองการตรงกนพจารณาจดหาจดซอรวมกนวสดครภณฑ

เหลานสามารถยมซงกนและกนได โดยไดรบการสนบสนนเครองตรวจอลตราซาวนจาก

เครอขายบรการปฐมภมเขตเมองหรอ PCN จงไดจดตง Node ANC เพอใหบรการ

ในเครอขายเขตอำเภอเมองจงหวดนครราชสมาทงหมด การบรหารจดการยา เวชภณฑ

ทมใชยาไดรบการสนนสนนการวางระบบการเพมพนความรวชาการและการนเทศตดตาม

จากเภสชกรโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมา หากเกดกรณฉกเฉนสามารถยมยาภายใน

CUPหรอเบกจากโรงบาลมหาราชนครราชสมาไดโดยตรงเพราะมระบบรองรบการจดการ

เรองวคซน เพอเพมความคมทนของการเปดวคซน มการวางแผนการใชวคซนบางชนด

รวมกนภายในCUPการจดซอจดหาวสดทงเวชภณฑทมใชยาวสดสงพมพวสดการแพทย

เบกจากโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาบางสวนจดซอเองโดยแตละPCUการสงตรวจทาง

หองปฏบตการไดดำเนนการสงสงสงตรวจไปทCentralLabนครราชสมาสวนการสงX-ray

สงทโรงพยาบาลโกลเดนเกทเนองจากไดทำMOUรวมกน(PublicPrivatePartnership)

การบรหารในCUPเชนเมอมautonomusCUPสนบสนน(เดมคอโรงพยาบาลมหาราชฯ)

ศนยแพทยจอหอและคลนกเวชปฏบตครอบครว มการทำแผนไดงบคาเสอมซอรถทำใหม

รถใชในงานบรการคลองตวขนเคยมปญหาทไมมAutoclaveตองสงนงทอนทำใหลาชา

ไมทนตอการใชงานแตปจจบนพอไดเครองAutoclaveแลวงานทนตกรรมใหบรการทนเวลา

ทนทวงท มเวลาไปทำงานอยางอน การบรหารจดการยาและเวชภณฑทมใชยา/วสด/

อปกรณ/ครภณฑไมจะเปนในระดบPCN,CUPหรอPCUเปนไปเพอใหเกดประโยชน

และมประสทธภาพสงสด สนบสนนคณภาพการบรการ ทำใหทำงานไดดขน เรวขน

คลองตวมากขนโดยความรวมมอในเครอขายทกระดบ

Autonomous CUP.indd 53 17/10/2554 9:31:29

54Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

คลนกชมชนอบอนการเคหะ พนทรบผดชอบอยในเขตเทศบาลซงมทง

โรงเรยนทดแลเดกทมความลาชาในการเรยนรสถานพนจบรบทของพนทจะมกลมประชากร

ทหลากหลายทอยในความรบผดชอบในป2549ไดเชญทมผบรหารไปลงพนทในชมชน

รวมทำกจกรรมประชาคมสขภาพเนองจากสถานทเชาคบแคบอากาศถายเทไมสะดวกซง

เปนปจจยเสยงตอสขภาพของเจาหนาทและผมารบบรการเพอใหรบทราบสถานการณปญหา

และแสดงกจกรรมทดำเนนการสงผลใหหลายฝายทเกยวของเหนความสำคญและหาทาง

สนบสนนจนกระทงสถานททำงานทมนคงและสามารถเปนเจาของโดยไมตองเชาอกตอไป

อกทงยงสามารถมสวนรวมในการออกแบบเพอใหจดรปแบบบรการผปวยตามวตถประสงค

ทตงใจเนองดวยมอสระในการจดการพนททกวางขวางกวาเดม จะเหนไดวาการจดการ

โดยการสรางศรทธาใหเกดขนของหวหนาหนวยบรการ และการใชผลงานทจบตองได

ทำใหเกดความรวมมอและชวยทำใหลดตนทนCUPลงไปไดมากจากทตองจายคาเชา

เดอนละ19,500บาทกลบไดอาคารทสงางามเกดความภาคภมใจเปนเจาของรวมกน

ระหวางเจาหนาทประชาชนและผสนบสนนอยางไรกตามคำตอบสดทายของความคมคา

ของคนทำงานคอความสขของผรบบรการ

ดานบรหารยา ใชยารวมกบศนยบรการสาธารณสขโพธกลางโดยเภสชกรสงซอ

ยารวมเจาหนาทไดรบการอบรมจากโรงพยาบาลมหาราชนครราชสมาดานICมเครองนงท

สามารถนงเครองมอทางการแพทยเครองมอทนตกรรมทตองฆาเชอไดเองมการสอบเทยบ

EKGตามระยะเวลากำหนด

ในบรบทCUP เมองยา 2 ระบบยา ใชระบบจดซอยาเองจะสามารถทำได

เหมาะสมกบพนทและคมคากวาไดยาตรงกบความตองการจากเดมมการใชยาจำนวนมาก

และมผลใหคาใชจายสงไดทำการทบทวนพบวาคนไขมยาเหลอทไมไดใชอยมากจงแกปญหา

โดยเยยมบานตรวจดยาเหลอเมอครบนดใหนำยาเหลอมาเพอใหเจาหนาทตรวจสอบจำนวน

และคณภาพโดยนบยาทใชตอกอนสงใหมPCUไดจดจดนบยาเพม2จดคอจดscreen

และจดหองยานอกจากนนยงไดแนะนำการใชสมนไพรแทนยาบางตววธนลดการใชยาลงได

Autonomous CUP.indd 54 17/10/2554 9:31:30

55Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

เกอบรอยละ50ทงนปจจยททำใหสำเรจคอการประชมทมหาทางแกปญหาจะเหนวามการ

เชอมโยงในเรองของการบรหารจดการกบเรองของกระบวนการทำงานนำปญหามาพดคย

ในทมเรองเงนทคางจายในเรองยาซงแกไขโดยปรกษาผบงคบบญชามCPGในการสงยา

สดทายกทำใหคายาลดลงถงรอยละ50และประกอบกบการพฒนาการเยยมบานดวธการ

ใชยาของผปวยทบานดวย ทำใหผปวยมพฤตกรรมการใชยาทดขน ทำใหประชาชนได

ประโยชนจากการจดการระบบบรการ ทำใหสถานบรการและรฐลดความสญเสย

โดยไมจำเปนสามารถนำงบประมาณไปใชจายดานอนทจำเปน

อปกรณทางการแพทยถกสงสอบเทยบมาตรฐานปละ1ครงทศนยวศวกรรมแพทย

ท4นครราชสมาทำใหมนใจไดวาประชาชนไดรบการตรวจโดยเครองมอทมมาตรฐาน

CUP ตลาดแคผปวยโรคเรอรงมปญหาการเดนทางมาใชบรการทำใหCUP

ตงเปาหมายในการดแลโรคเรอรงใหไดคณภาพ ซงหนงในปจจยทเปนอปสรรคคอ

การเดนทางของผปวยจงจดระบบบรการโดยใชรถเยยมบานบรการในชมชนเปนรถRefer

ทมความพรอมบรการไดทนทผปวยเรอรงสามารถเรยกใชบรการใหรถรบมาทบานเพอสงมา

รบการรกษา มพนกงานขบรถเพอตรวจสอบความพรอมเพมความปลอดภย

เมอเปรยบเทยบกบรถเชาแลวรถซอเองจะมความคมคา คมทน ในดานคาใชจาย

ทงเรองการบำรงรกษา และคนรบผดชอบมากกวา เนองจากบรณาการไดหลายงาน

หลายประโยชน

จะเหนวาในการบรหารวสด อปกรณ ครภณฑใหสำเรจนน จำเปนตองม

ปจจยหลายอยางเชนผบรหารสนบสนนมการทำงานเปนทมมการวเคราะหปญหา/

คนขอมลใหผรบบรการ/ประชาชนมการประชมอยางตอเนองมการสอสารกบทมงานและ

ประชาชนมการบรหารจดการระบบยามการปรกษากบเครอขายโรงพยาบาลสำนกงาน

สาธารณสขจงหวด สำนกงานสาธารณสขอำเภอ และทสำคญคอ ความมมนษยสมพนธ

ทดของทมงาน

Autonomous CUP.indd 55 17/10/2554 9:31:30

56Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

5. ขอมลขาวสาร...

เมอมการบรหารจดการแบบAutonomousCUPระบบรายงานมการปรบเปลยน

คอจากเดมตองสงสสอ.,สสจ.ตองเพมจดสงอกหนงจดคอสงPCUทเปนหนวยบรการประจำ

(สำนกงานCUP)เพราะCUPจะตองทำหนาทรวบรวมรายงานในภาพCUPเพอวเคราะหและ

นำเสนอขอมลและสารสนเทศภาพภายใน CUP ได (เดมรวบรวมเปนอำเภอ) ดงนน

เสนทางเดนของขอมลปจจบนเปนขนตอนดงนคอ

1. PCU รวบรวมขอมล สงหนวยบรการประจำ

2. หนวยบรการประจำรวบรวมขอมลทก PCU ใน CUP เปนภาพ CUP สง สสอ.

(และ สสจ. กรณไมไดสงกด สสอ.)

3. สสอ. รวบรวมขอมลทก CUP เปนภาพอำเภอ สง สสจ.

จดเดนของระบบนทำใหแตละCUPรบรผลงานและปญหาสขภาพของตนเอง

อยางรวดเรว และเปนปญหาของพนทอยางเฉพาะเจาะจง แต PCU มภาระงานเพมขน

เนองจากตองสงรายงานทงสสอ.,สสจ.และสปสช.ซงมจำนวนมากเชนโรคCD,NCD,

Vaccine, ฟน และรายงานเหลานเปนโปรแกรมทตองปอนขอมลแยกกน ทำใหเสยเวลา

ในการลงขอมลใหม อยางไรกตาม บรบทเขตเมองมความหลากหลายและมสถานบรการ

ซงมสงกดแตกตางกนรวมทงหนวยบรการเอกชนบททำใหการบรหารจดการขอมลเพอนำมา

ใชประโยชนเปนความทาทายสงสดในเขตเมอง

อกหนงความทาทายคอการใชคอมพวเตอรในการรวบรวมขอมลนนเจาหนาทPCU

ทเรยนจบกอนเทคโนโลยนถกนำมาใชจะใชเครองมอไมถนดตองฝกอบรมกนซำๆตองพฒนา

กนตอไป

เทคโนโลยการสอสารปจจบนเออใหเกดความสะดวกในการประสานงานทงใช

โทรศพทมอถอ Internet ทำให CUP ประสานงานกบ PCU ภายในCUP ของตนเอง

ไดสะดวกมากขนกลมงานเวชกรรมสงคมไดทำเวบไซทสำหรบการสอสารภายในอำเภอเมอง

www.mnrh.go.th/cupทำใหการประสานงานภายในและระหวางCUPสะดวกรวดเรว

และเปนไปในทศทางเดยวกนทง15CUP

Autonomous CUP.indd 56 17/10/2554 9:31:30

บทสรป...และขอเสนอแนะ

Autonomous CUP.indd 57 17/10/2554 9:31:30

58Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

การดำเนนงานรปแบบเครอขายบรการปฐมภมจะมอสระระดบหนงในการบรหาร

จดการ ภายในเครอขายพงพาอาศยซงกนและกนเพอใหเออตอการจดบรการปฐมภมท

พงประสงคโดยใชPCAเปนเครองมอในการพฒนารปแบบนมทงจดแขงและโอกาสพฒนา

คณะผเขยนขอเสนอใหโรงพยาบาลและเครอขายบรการปฐมภมทมความเชอมนใน

ระบบน ไดมโอกาสวางแผนและพฒนาตอยอดโดยเฉพาะหนวยงานภาครฐในการเตรยม

พรอมกอนการจดเครอขายแบบใหม มรายการ 10 ขอสำหรบประเมนหนวยงานตนเอง

ประกอบดวย

1) นโยบายทชดเจนในการแยก CUP ของผบรหารระดบสงในจงหวด ไดแก

นายแพทยสาธารณสขจงหวด ผอำนวยการโรงพยาบาล และ ผอำนวยการสำนกงาน

หลกประกนสขภาพแหงชาตเขตพนท

2) การวเคราะหดานปรมาณคนและศกยภาพบคลากรในการทำงานระบบ

บรการปฐมภม ไดแกแพทยเวชศาสตรครอบครวพยาบาลเวชปฏบตครอบครวนกวชาการ-

สาธารณสขเจาพนกงานสาธารณสขทนตาภบาลฯลฯ

3) การพฒนาระบบบรการปฐมภมใหมศกยภาพในการรองรบปญหาดานสขภาพ

ของชมชนโดยมศนยแพทยชมชนอยางนอย1แหงทมศกยภาพใกลเคยงหนวยบรการประจำ

ตามเกณฑของสปสช.

4) การพฒนาเครอขายโดยการสนบสนนอยางเตมกำลงของแมขายในการสนบสนน

ทรพยากรตางๆในการทำงานไดแกแพทยเวชศาสตรครอบครวทนตแพทยเภสชกรระบบยา

และเวชภณฑระบบชนสตรฯลฯในกรณทแมขายไมสามารถสนบสนนในบางเรองกอาจหา

ระบบสนบสนนจากภายนอกได

5) การพฒนาระบบสนบสนนอน เชน ระบบขอมล ระบบการเงนการคลงของ

หนวยบรการปฐมภมฯลฯ

6) การทำความเขาใจรวมกนในเครอขาย เครอขายตองศกษาคณสมบตบทบาท

หนาทของการเปนCUPใหเขาใจอยางทวถง

Autonomous CUP.indd 58 17/10/2554 9:31:30

59Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

7) การวเคราะหขอมลการเจบปวย ทงการใชบรการทหนวยบรการปฐมภมและ

โรงพยาบาลคาใชจายดานยา/หองปฏบตการ/พสดทเคยไดรบการสนบสนนจากแมขายและ

ประมาณการจายเงนขามหนวยบรการประจำใชขอมลยอนหลงประมาณ3ปแลวสรางรปแบบ

จำลองการจดเครอขายและพยากรณ

8) การเตรยมบคลากรทกระดบ ในเครอขายบรการปฐมภมใหเขาใจทศทาง

การพฒนา

9) การสอสารทงภายในและภายนอกองคการทงในสวนของบคลากรและประชาชน

ในพนท

10) การวางแผนการตดตามกำกบและประเมนผล

นอกจากน จากการจดทำโครงการเรยนรเสรมพลงในป 2554 คณะผเขยนม

ขอเสนอแนะเพมเตมใน6ประเดนดงตอไปน

1. องคประกอบคณะกรรมการ CUP board

2. การจดการสำนกงาน

3. การจดการดานกำลงคน

4. การจดการดานการเงน

5. การจดการดานครภณฑ วสด อปกรณ

6. การจดการดานขอมลขาวสาร

Autonomous CUP.indd 59 17/10/2554 9:31:30

60Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

1. องคประกอบคณะกรรมการ CUP board...

ในระยะเรมตน3ปแรกของการดำเนนงานของเครอขายบรการปฐมภมเมองยา

ไดมการวางแผนใหคณะกรรมการCUPboardมองคประกอบมาจากหนวยงานสาธารณสข

เปนหลกเนองจากเปนการหารปแบบและเปนเรองใหมทในพนทยงตองตดตามการดำเนน

การใกลชด หลงจากนนไดเหนโอกาสพฒนา ประกอบกบมรปแบบการดำเนนงาน

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพเพอใหการบรหารจดการเปนไปอยางมประสทธภาพสอดคลอง

กบความตองการของประชาชนและสรางการมสวนรวมในการกระจายอำนาจสประชาชน

และทองถน จงขอเสนอใหการบรหารจดการเครอขายบรการปฐมภมทจะดำเนนการใหม

ควรประกอบดวยตวแทนจากภาคสวนตางๆ ไดแก ตวแทนผใหบรการสาธารณสข,

องคการปกครองสวนทองถน, ผทรงคณวฒทมประสบการณในการบรหารจดการระบบ

สขภาพและตวแทนประชาชนจำนวน9-15คนตามความเหมาะสมกบขนาดของประชากร

ทรบผดชอบ ทำใหเขาใจบรบทและเขาใจความตองการและความจำเปนของพนทมากขน

แลวใหคณะกรรมการคดเลอกประธานคณะกรรมการ CUP board สำหรบตำแหนง

เลขานการกำหนดใหเปนหวหนาหนวยบรการทไดรบการประเมนเปนหนวยบรการประจำ

ทงนเพอชวยในการจดสรรทรพยากรใหเทาเทยมกนและทวถง กำหนดใหมการประชม

กนอยางสมำเสมอ มการกำหนดทศทางการพฒนา มระบบการรายงานตดตามความ

กาวหนาและประเมนผล

2. การจดการสำนกงาน...

สำนกงานบรหารเครอขายบรการปฐมภมทเปนหนวยงานของรฐควรใชบคลากร

ในกลมงานเวชกรรมสงคมหรอบคลากรในสำนกงานสาธารณสขอำเภอเมอง(ขนอยกบ

องคประกอบของหนวยบรการปฐมภมในเครอขาย)เปนหนวยสำนกงานเลขานการเครอขาย

Autonomous CUP.indd 60 17/10/2554 9:31:30

61Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

บรการปฐมภม เพออำนวยความสะดวกและประสานกบโรงพยาบาลศนย/ทวไป หรอ

สำนกงานสาธารณสขจงหวดตามลำดบหากใหสำนกงานอยทหนวยบรการประจำซงเปน

หนวยบรการปฐมภมจะเพมภาระการจดการสงผลใหรบกวนระบบบรการหากเปนหนวยงาน

ขององคการบรหารสวนทองถนหรอเอกชนใหพจารณาตามเหมาะสมแตยดหลกทวาตอง

ไมเกดผลกระทบแงลบตอระบบบรการ

3. การจดการดานกำลงคน...

จดเดนของการจดเครอขายบรการปฐมภมโดยบรการปฐมภม จะชวยใหมการ

จดสรรทรพยากรตามเกณฑของการขนทะเบยนหนวยบรการประจำ ผบรหารหนวยงาน

ระดบอำเภอและตำบลสามารถใชเปนเกณฑในการวางแผนพฒนากำลงคน ทงจดเกลย

ตำแหนงเดมหรอหาเพมใหมนอกจากนAutonomousCUPไมไดมเปาหมายเพอผลกำไร

ทางดานการเงนแตมเปาหมายเพอการบรหารจดการทคลองตวและเพมประสทธผล

ประสทธภาพเพอสขภาพทดขนของประชาชนดงนนทมทตดสนใจทำAutonomousCUP

ควรไดสมผสประสบการณจรงในการประยกตเวชศาสตรครอบครวในการทำงานบรการ

ปฐมภมและการบรหารจดการดานปฐมภมในการเตรยมความพรอมบคลากรในหนวยงาน

ความรและทกษะทจำเปนในการบรหารเครอขายควรประกอบดวยหวขอ

- การบรหารจดการทรพยากรมนษยดวยวธ people-centered managment

- การบรหารเครอขายแบบไมเปนทางการ (informal network managment)

- การวางแผนเชงกลยทธ (strategic planning)

- การวเคราะหขอมลทางการเงน (financial analysis)

- การวเคราะห สงเคราะหขอมลเพอนำไปใชประโยชนในการพฒนาระบบบรหาร

บรการวจย (data and information management for decision making)

- การประยกตศาสตรวชาเวชศาสตรครอบครวเพอใชในระบบบรการปฐมภม

Autonomous CUP.indd 61 17/10/2554 9:31:30

62Autonomous CUPเขตนครชยบรนทร

- การจดการเรยนโดยใชบรบทเปนฐาน (context-based learning)

- การสรางและใชแนวทางเวชปฏบต (clinical practice guideline)

- เกณฑคณภาพเครอขายบรการปฐมภม (primary care award)

ประเดนทสำคญอกประการคอการดำเนนการ Autonomous CUP จะเหมาะสำหรบ

พนทเขตเมองหรออำเภอทเปนทตงของโรงพยาบาลศนย/ทวไปทมความพรอมในเรองการ

จดหาแพทยเพอรวมใหบรการในหนวยบรการประจำและในสาขาทขาดแคลนเชนเภสชกร

ทนตแพทยนกกายภาพบำบดกมโอกาสหาไดมากกวานอกเขตเมองหรออำเภอในชนบท

สำหรบอำเภอในชนบทเหมาะกบการพฒนาในลกษณะ district health systemเนองจาก

มทรพยากรดานบคลากรโดยเฉพาะแพทยทนอยกวาเขตเมอง

4. การจดการดานการเงน...

สำหรบภาครฐหากยงไมมการออกกฎระเบยบใหมในการบรหารเงนนอกงบ

ประมาณ หนวยบรการประจำจะตองดำเนนการตามอำนาจทไดรบมอบ หากเกนอำนาจ

กใหเสนอผบงคบบญชาตามลำดบขน แตเพอใหสะดวก ไมเสยเวลาในการทำเอกสาร

หลายครงและรอขนตอนในการเสนอเอกสารสามารถใชกลไกการวางแผนดงเชนทเครอขาย

บรการปฐมภมเมองยาไดดำเนนการเสนอแผนการใชจายประจำปเพอใหสำนกงาน

สาธารณสขจงหวดโอนใหหนวยบรการรบสงตอหรอหนวยรวมใหบรการ ผรบผดชอบดาน

การเงน จะตองทำรายงานเสนอตอคณะกรรมการ CUP board เพอชวยในการตดตาม

งานและตดสนใจในการบรหารเครอขายนอกจากน เพอเพมความคลองตวในการบรหาร

จดการโดยเฉพาะเขตเมองควรเพมอำนาจในการอนมตเงนแกสาธารณสขอำเภอเมอง

ประธาน CUP หรอ ผอำนวยการศนยแพทยชมชนเนองจากอำนาจอนมตการใชเงนเดม

มมานานไมเหมาะสมกบสถานการณปจจบน

Autonomous CUP.indd 62 17/10/2554 9:31:30

63Autonomous CUP

เขตนครชยบรนทร

5. การจดการดานครภณฑ วสด อปกรณ ยา...

หากมการวางแผนทศทางการพฒนาบรการทชดเจนจะชวยใหการจดหาครภณฑ

วสดอปกรณใหแกเครอขายบรการปฐมภมสำหรบครภณฑทมราคาแพงหรอมจำนวนผปวย

ทจะใชบรการนอยเมอเทยบกบประชากรตอหนวยบรการปฐมภม เชน เครองตรวจคลน

ไฟฟาหวใจเครองตรวจอลตราซาวดเปนตนควรกำหนดศกยภาพของหนวยบรการประจำเพอ

ใหการบรการไดเตมประสทธภาพทกแหงไมจำเปนตองมทรพยากรเหมอนกนใหใชวธการ

สงตอคนไขในเครอขาย โดยหนวยบรการปฐมภมหรอภาคชวยในการอำนวยความสะดวก

ใหแกคนไข

สำหรบเรองยาและวสดการแพทยดำเนนการได3รปแบบขนอยกบความพรอม

และความประสงคของเครอขายบรการปฐมภมคอ

1) ขอรบการสนบสนนจากโรงพยาบาลศนย/ทวไป คดมลคาตามตนทน โดยเฉพาะ

ยาสำหรบกลมผปวยทถกสงกลบจากโรงพยาบาลและกลมยาทมจำนวนการใชนอย

2) จดหาเองโดยซอยาจากองคการเภสชกรรม ซงมระบบการซอและพรอมสงมอบ

บรการถงท โดยหนวยงานไมตองมหองสตอคยา

3) รวมกบคณะกรรมการจากโรงพยาบาลชมชนในการประมลยาจากบรษทเอกชน

6. การจดการดานขอมลขาวสาร...

การจดการดานขอมลขาวสารตองมการกำหนดวตถประสงคทชดเจน ขอมลท

ตองการจดเกบตองไมซำซอน การพฒนาโปรแกรมทผานมาของ สปสช.อาจสราง

ภาระใหผปฏบตงาน แตหากมการบรณาการการดแลผปวยเฉพาะโรคหรอรายกจกรรมได

รวมถงสามารถดงขอมลทมอยหรอทสงไป สปสช.หรอหนวยงานอนๆ ฝกใหผปฏบตงาน

วเคราะหเพอใชประโยชนในการพฒนางานประจำของCUPแตละCUPจะตองมผรบผดชอบ

ดานขอมลขาวสารมหนาทนำเสนอขอมลขาวสารใหคณะผบรหารเครอขายใชหลกฐานเชง

ประจกษในการตดสนใจ

Autonomous CUP.indd 63 17/10/2554 9:31:30