autorkà cz´Êci i jest - podręczniki szkolne, e-booki,...
TRANSCRIPT
Autorkà cz´Êci I jest Katarzyna Zieliƒska, cz´Êci II Katarzyna B∏achowska
Ok∏adk´ i stron´ tytu∏owà projektowa∏a Ewa Szyd∏owska
Koncepcja graficzna Andrzej Ozi´b∏o
Redaktor inicjujàcy projektu Danuta Rogowska
Redaktorzy merytoryczni Wojciech Chmielewski (cz´Êç I), ¸ukasz Marks (cz´Êç II)
Redaktor kartograficzny Jerzy Domosud i Zespó∏
Redaktorzy techniczni Danuta Hutkowska, Monika Rudnik-Kulikowska
Recenzent dr Ma∏gorzata Macha∏ek
Autorów tekstów êród∏owych i t∏umaczeƒ, do których Wydawnictwu nie uda∏o si´ dotrzeç, prosimy o zg∏oszenie si´ do WSiP-u.
ISBN 83-02-08868-4
© Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spó∏ka Akcyjna
Warszawa 2004
Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne Spó∏ka Akcyjna
02–305 Warszawa, Al. Jerozolimskie 136
Adres do korespondencji: 00–965 Warszawa, P. poczt. nr 9
www.wsip.com.pl
Wydanie drugie
Arkuszy drukarskich: 30,5
Sk∏ad i ∏amanie: Monika Rudnik-Kulikowska/ Studio DTP WSiP S.A.
Wydrukowano na papierze produkcji International Paper – Kwidzyn S.A.
Druk i oprawa: Zak∏ady Graficzne im. KEN SA, Bydgoszcz
3www.wsip.com.pl
SPIS TREÂCI
Od autorek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 4
Historia. Poziom podstawowy
Staro˝ytnoÊç – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8
Staro˝ytnoÊç – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 13
Staro˝ytnoÊç – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 18
Staro˝ytnoÊç – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 24
Âredniowiecze – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 30
Âredniowiecze – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 35
Âredniowiecze – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 40
Âredniowiecze – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 46
Nowo˝ytnoÊç – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 52
Nowo˝ytnoÊç – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 58
Nowo˝ytnoÊç – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 64
Nowo˝ytnoÊç – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 69
Nowo˝ytnoÊç – test III A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 74
Nowo˝ytnoÊç – test III B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 80
XIX–XX wiek – test I A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 86
XIX–XX wiek – test I B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 92
XIX–XX wiek – test II A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 98
XIX–XX wiek – test II B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 104
XIX–XX wiek – test III A . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 110
XIX–XX wiek – test III B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 117
Historia. Poziom rozszerzony
Zadania zwiàzane z analizà êróde∏ wiedzy historycznej Staro˝ytnoÊç – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 126
Staro˝ytnoÊç – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 131
Staro˝ytnoÊç – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 136
Staro˝ytnoÊç – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . . 140
Âredniowiecze – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 146
Âredniowiecze – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . 151
Âredniowiecze – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 156
Âredniowiecze – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . 161
Nowo˝ytnoÊç – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 167
Nowo˝ytnoÊç – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . 172
Nowo˝ytnoÊç – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 177
Nowo˝ytnoÊç – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . . 183
XIX–XX wiek – zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 189
XIX–XX wiek – zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . 195
XIX–XX wiek – zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 201
XIX–XX wiek – zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . 207
Zadania rozszerzonej odpowiedzi Uwagi . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Zestaw I (Obce ludy, nieznane kraje) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 213
Zestaw II (Wykorzystywanie bogactw naturalnych) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 215
Zestaw III (Kobieta) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 216
Zestaw IV (Zwiàzki mi´dzy paƒstwami i terytoriami) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 217
Przyk∏adowy arkusz egzaminacyjny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 221
43www.wsip.com.pl
 R E D N I O W I E C Z E – T E S T I I A
Rozró˝nij cechy charakterystyczne Êredniowiecznej kultury ludowej i mieszczaƒskiej, uzupe∏niajàc
poni˝szà tabel´ odpowiednimi okreÊleniami.
(4 pkt.)
Po∏àcz nazwy typów wi´zi wyst´pujàcych w Êredniowieczu z odpowiednimi przyk∏adami.
1. wi´ê terytorialna a) stan rycerski
2. wi´ê prawna b) cech szewców
3. wi´ê religijna c) ród Spytka z Melsztyna
4. wi´ê krewniacza d) bractwo Êw. Rocha
e) mieszkaƒcy Krakowa
1/.. . . . . . . . . . 2/. . . . . . . . . . 3/. . . . . . . . . . 4/. . . . . . . . . . (4 pkt.)
Rozró˝nij poj´cia z dziedziny kultury Êredniowiecznej, dopisujàc obok informacji w tabeli odpo-
wiednio: prawda, fa∏sz.
A. Scholastyka to filozofia wyk∏adana na Êredniowiecznych uniwersytetach.
B. Teologia to nauka o dobrych i z∏ych uczynkach.
C. Tryptyk to dzie∏o sztuki sk∏adajàce si´ z trzech cz´Êci.
D. Baka∏arz to kupiec handlujàcy skórami.
(4 pkt.)
8.
Kategorie porównawcze
Jakie czynniki wyznacza∏y
rytm g∏ównych zaj´ç?
Jakie umiej´tnoÊci by∏y
potrzebne w ˝yciu?
Jak i gdzie kszta∏cono po-
trzebne umiej´tnoÊci?
Jakie idea∏y i cnoty cenio-
no najwy˝ej?
Kultura ludowa
1.
2. znajomoÊç roÊlin i zwierzàt, to-
pografii okolicy,
3.
4. osiad∏oÊç, podporzàdkowanie
wspólnocie, poszanowanie i pod-
porzàdkowanie tradycji
Kultura mieszczaƒska
1. rytm zaj´ç by∏ cz´Êciowo
tylko zale˝ny od pór roku, ale
zale˝ny od pór dnia; czas wolny
wyznacza∏y Êwi´ta koÊcielne
2.
3. przez szko∏´ i praktyk´
w kantorze kupieckim i warsz-
tacie rzemieÊlniczym
4.
9.
10.
44
POZIOM PODSTAWOWY
Przyporzàdkuj podane fakty historyczne zwiàzane z etapami kszta∏towania si´ polskiej Êwiadomo-
Êci paƒstwowej i narodowej. Wpisz oznaczajàce je litery w odpowiednie przedzia∏y czasowe.
a) kanonizacja Êw. Stanis∏awa – patrona Polski
b) procesy polsko-krzy˝ackie demonstracjà polskiej ÊwiadomoÊci narodowej i paƒstwowej
c) obalenie zasady senioratu
d) odbudowa w∏adztwa dynastii piastowskiej przez Kazimierza Odnowiciela po buncie poddanych
X w. XI w. XII w. XIII w. XIV w. XV w.
(4 pkt.)
Przeczytaj fragment Kroniki polskiej Galla Anonima i odpowiedz na trzy pytania:
„Nigdy bowiem s∏owa i rycerskie czyny Rzymian czy Gallów nie by∏yby tak powszechnie znane po
ca∏ym Êwiecie, gdyby pisane Êwiadectwa nie przechowa∏y ich ku pami´ci i naÊladowaniu potom-
nych. Równie˝ ogromna Troja, jakkolwiek opustosza∏a leg∏a w gruzach, wieczystej pami´ci jednak
przekazanà zosta∏a w dzie∏ach poetów [...]. Troja i jej [zamek] s∏ynne sà wsz´dzie dzi´ki g∏osowi
martwych liter, a o Hektorze i Priamie cz´Êciej si´ mówi dziÊ, gdy le˝à w prochu, ni˝ [za ich ˝ycia].
Po có˝ jeszcze mam wymieniaç Aleksandra Wielkiego, Antiocha, królów Medów i Persów, czy bar-
barzyƒskich tyranów.”(Gall Anonim Kronika polska Wroc∏aw–Warszawa 1975)
A . Które dzie∏o literatury staro˝ytnej ma na myÊli kronikarz, piszàc „przekazanà zosta∏a w dzie∏ach
poetów”?
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B . Kim by∏ Aleksander Wielki (podaj dwie funkcje i jedno osiàgni´cie)?
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
C . Jakimi jeszcze rodzajami Êwiadectw do poznania losów Troi, oprócz wymienionych przez kro-
nikarza, dysponujemy?
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(3 pkt.)
12.
11.
45www.wsip.com.pl
1 pkt1 pkt
1 pkt
1 pkt1 pkt
1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt
1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt
1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt
1 pkt1 pkt1 pkt
po 1 pkt. za ka˝dàpoprawnàodpowiedê
1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt
1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt
1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt
1 pkt1 pkt1 pkt
2 pkt.
1 pkt
2 pkt.
4 pkt.
4 pkt.
4 pkt.
3 pkt.
4 pkt.
4 pkt.
4 pkt.
4 pkt.
3 pkt.
NR
ZADANIA
MODELODPOWIEDZI
A – misja Cyryla i MetodegoB – utworzenie Uniwersytetu w Krakowie
1 – Mieszko I2 – Grzegorz VII3 – Jakub Âwinka4 – Êw. Jadwiga Andegaweƒska5 – Pawe∏ W∏odkowic
Bizancjum: a, f, gRzym: b, c, d, e
A/4B/5C/1D/3
A/5B/2C/4D/3
PrusowiePomorzanieLitwiniJaçwingowie
a. 1, 3b. 2, 4c. 5, 6
1. rytm zajàç u∏o˝ony (zgodny) ze zjawiskami przyrodyi cyklem wegetacji roÊlinnej;
2. znajomoÊç pisma i rachunkowoÊci (ew. te˝ znajomoÊçdróg i miast);
3. poprzez uczestnictwo w pracy doros∏ych orazceremoniach rodzinnych i koÊcielnych;
4. swoboda osobista, zdolnoÊç ponoszenia ryzyka,kalkulowania zysków i strat, znajomoÊç Êwiata
1/e2/a3/d4/c
A – prawdaB – fa∏szC – prawdaD – fa∏sz
a) XIII w.b) XIV w.c) XII w.d) XI w.
A. Iliada,B. Aleksander Wlk.= król Macedonii, wódz grecki, zdo-
bywca Bliskiego WschoduC. Rzeêbami, obiektami architektury, ceramikà, bi˝uterià,
czyli tym, co pochodzi z wykopalisk archeologicznych.
Punkty za ca∏e zadanie
Zasadyprzyznawania
punktów
SCHEMAT PUNKTOWANIA
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
11.
12.
46
POZIOM PODSTAWOWY
� ÂREDNIOWIECZE – TEST II B
WÊród wymienionych wydarzeƒ wska˝ to, które chronologicznie jest pierwsze i to, które jest ostat-
nie (wpisz w tabeli liter´ A obok wydarzenia pierwszego, a liter´ B obok ostatniego).
upadek ostatniego paƒstwa krzy˝owców w Ziemi Âwi´tej
powstanie kroniki Galla Anonima
utworzenie uniwersytetu w Pradze
misja biskupa Wojciecha do Prusów
spisanie relacji Marco Polo z wyprawy do Chin
(2 pkt.)
Uporzàdkuj chronologicznie podane postacie, wpisujàc je w odpowiednie wiersze poni˝szej tabeli:
Wincenty Kad∏ubek, Êw. Jadwiga Andegaweƒska, Boles∏aw I Chrobry, Grzegorz I Wielki, Pawe∏
W∏odkowic
1.
2.
3.
4.
5.
(1 pkt)
WÊród wymienionych poni˝ej krajów Europy Ârodkowo-Wschodniej i Po∏udniowej wska˝ te, które
ostatecznie przyj´∏y chrzeÊcijaƒstwo z Bizancjum oraz te, które przyj´∏y je z Rzymu, wpisujàc ich
oznaczenia literowe w odpowiednie kolumny tabeli.
a) W´gry, b) Serbia, c) Czechy, d) Polska, e) Bu∏garia, f) Litwa, g) RuÊ
Bizancjum Rzym
(2 pkt.)
Poni˝ej zamieszczono cztery fotografie przedstawiajàce Êwiàtynie ró˝nych religii i wyznaƒ
obecnych w Êredniowiecznej Europie. Przyporzàdkuj tym rysunkom w∏aÊciwe opisy, umieszczajàc
odpowiednie cyfry pod ilustracjami.
1. cerkiew
2. meczet
3. chram
4. synagoga
5. koÊció∏
1.
2.
3.
4.
A .. . . . . . . B . . . . . . . .
A . Nazwij zjawisko spo∏eczne skomentowane przez poet´.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B . Nazwij zjawisko gospodarcze, które by∏o przyczynà przemian spo∏ecznych.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
C . Wymieƒ nowe zaj´cia rycerstwa.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(3 pkt.)
Porównaj zestawienia wartoÊci walut polskiej i tureckiej oraz amerykaƒskiej w II po∏. XVIII wieku
i obecnie, a nast´pnie wykonaj zadania A i B.
Zestawienie wartoÊci kruszcowej najwa˝niejszych jednostek pieni´˝nych w II po∏. XVIII w.
Kraj Nazwa pieniàdza ZawartoÊç czystego WielokrotnoÊç wartoÊci
srebra w gramach kruszcowej z∏p
Polska z∏oty polski 3 1
(30 groszy srebrnych)
Turcja piastr ok. 20 ok. 7
Stany dolar (amerykaƒski i talar) 24 8
Zjednoczone
[èród∏o: E. Rostworowski, Historia powszechna. Wiek XVIII., Warszawa 1994]
Kursy walut w Narodowym Banku Polskim z lutego 2004 roku
Kraj Waluta Kurs Êredni
Turcja milion lirów tureckich 1,1
USA 1 dolar 3,7
A . Oceƒ, kiedy import do Polski a) z Turcji b) z USA by∏ bardziej op∏acalny dla polskich konsu-
mentów, w XVIII czy w poczàtku XXI wieku? W tym celu porównaj wielokrotnoÊç wartoÊci
kruszcowej z kursem Êrednim.
a) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
b) . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B . Wymieƒ dwie ró˝nice pomi´dzy gospodarkà walutowà krajów europejskich i USA w XVIII
wieku i w poczàtkach XXI wieku.
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(4 pkt.)
72
POZIOM PODSTAWOWY
10.
73www.wsip.com.pl
NR
ZADANIA
MODELODPOWIEDZI
Polityczne – b, f Gospodarcze – e, g Spo∏eczne – aKulturowe – c, d
A. W handlu ba∏tyckim g∏ównà rol´ odgrywali Holen-drzy.
B. Banki centralne zajmowa∏y si´ równie˝ emisjà pieni´-dzy.
C. G∏ównà rol´ w org. handlu odgrywa∏y kompanie han-dlowe i gie∏dy.
D. Zasady gospodarcze by∏y oparte na zasadach merkan-tylizmu propagowanych przez Colberta.
B
A. 37 miesi´cy (czyli ponad trzy lata)B. 15 miesi´cy (czyli ponad rok)C. porcelan´, wyroby z laki, tkaniny jedwabne, herbat´
(ew. równie˝ korzenie azjatyckie dostarczone do Chinz krajów Dalekiego Wschodu)
A.– prawda B.– prawda C.– fa∏sz
... ˝yjàcy w Wielkiej Brytanii w XVIII wieku. Twierdzi∏ on,˝e êród∏em bogactwa paƒstwa jest wolnoÊç produkcjii handlu, a produkcja jest wtedy wartoÊciowa, gdy wk∏a-da si´ w nià prac´ i wysokie kwalifikacje.
A. W latach 1775–1785.B. Skutki wojny ze zbuntowanymi koloniami amerykaƒ-
skimi.C. Niepodleg∏oÊç kolonii (powstanie Stanów Zjedno-
czonych Ameryki).
SS P S S P
A. podejmowanie dzia∏alnoÊci produkcyjno-handlowejprzez szlacht´ (przemiana rycerstwa w szlacht´-ziemian);
B. rewolucja cen (op∏acalnoÊç produkcji rolnej);C. tworzenie folwarku (gospodarstwa produkcyjnego),
nadzorowanie robót ch∏opów paƒszczyênianych,sprzedawanie surowców
A. a) na pocz. XXI w. b) na pocz. XXI w.
B. – obecnie nie oblicza si´ wartoÊci waluty na podsta-wie kruszcowej,
– powsta∏a Europejska Unia Gospodarczo-Walutowa,której wspólna waluta – euro – jest bardzo silnaw stosunku do z∏otego i do dolara
1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt
1 pkt1 pkt1 pkt
1 pkt1 pkt1 pkt
2 pkt.
1 pkt1 pkt
1 pkt
1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt1 pkt
1 pkt
1 pkt1 pkt
1 pkt1pkt1 pkt
1 pkt
4 pkt.
4 pkt.
1 pkt
3 pkt.
3 pkt.
2 pkt.
3 pkt.
6 pkt.
3 pkt.
4 pkt.
Punkty za ca∏e zadanie
Zasadyprzyznawania
punktów
SCHEMAT PUNKTOWANIA
MODEL ODPOWIEDZI I SCHEMAT OCENIANIA
1.
2.
3.
4.
5.
6.
7.
8.
9.
10.
74
POZIOM PODSTAWOWY
� NOWO˚YTNOÂå – TEST III A
W epoce nowo˝ytnej trwa∏ proces narzucania przez Turków swojej religii i kultury niektórym gru-
pom spo∏ecznym i narodowym na Ba∏kanach. WÊród wymienionych poj´ç podkreÊl to, które okre-
Êla ten proces:
a) arabizacja b) chrystianizacja c) islamizacja d) europeizacja (1 pkt)
W podanym zestawie cztery poj´cia odnoszà si´ do chrzeÊcijaƒstwa wschodniego, a jedno do juda-
izmu, wypisz to poj´cie poni˝ej:
a) ihumen b) patriarchat c) monaster d) w∏adyka e) cadyk
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . (1 pkt)
Poni˝ej zamieszczono map´ Organizacja koÊcio∏ów w Polsce i na Litwie w 1500 roku. Wykorzystu-
jàc informacje w niej zawarte oraz wiedz´ pozaêród∏owà wykonaj zadania A, B i C.
1.
2.
3.
75www.wsip.com.pl
N O W O ˚ Y T N O Â å – T E S T I I I A
A . Wymieƒ przynajmniej trzy miasta, w których znajdowa∏y si´ siedziby zarówno diecezji katolic-
kich, jak i prawos∏awnych.
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B . Wymieƒ te z powy˝szych, które obecnie znajdujà si´ na obszarze Rzeczypospolitej Polskiej.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
C . Nazwij dwa problemy, które mog∏o zrodziç to sàsiedztwo w epoce nowo˝ytnej.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(4 pkt.)
Przeczytaj fragment pracy polskiego historyka Krzysztofa Pomiana, a nast´pnie wykonaj polecenie A.
„[...] kultura humanistyczna stanowi od XV do XIX wieku wspólne dobro elit europejskich [...] we
wszystkich krajach [...] przyczynia si´ do post´pu j´zyków rodzimych i rozwoju literatur narodo-
wych, którym oferuje bogaty repertuar rodzajów literackich [...] oraz tematy, typy ludzkie i aneg-
doty, pochodzàce z literatury greckiej i rzymskiej. Powstanie kultury humanistycznej [...] z jednej
strony umacnia jednoÊç elit europejskich, wspierajàc jà uznaniem przez wszystkich uniwersalnej,
ponadczasowej i globalnej wartoÊci dziedzictwa staro˝ytnych, dzi´ki czemu ta jednoÊç przetrzyma
reformacj´, z drugiej zaÊ pog∏´bia ró˝nicowanie si´ tych elit, nobilitujàc przesz∏oÊç, j´zyk, literatu-
r´ ka˝dego narodu z osobna”.(èród∏o: Krzysztof Pomian Europa i jej narody, Warszawa 1992)
A . Na podstawie tekstu okreÊl dwojakie skutki upowszechnienia w Europie kultury humanistycznej.
1. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
2. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
(2 pkt.)
Rozstrzygnij, czy podane informacje sà prawdziwe, czy fa∏szywe. Do punktów A, B, C dopisz obok
podanych informacji: prawda, fa∏sz.
A. Studia humanistyczne obejmowa∏y wykszta∏conà po upadku
Cesarstwa Rzymskiego ∏acin´, j´zyki narodowe
i odbywa∏y si´ na uniwersytetach.
B. Kartezjanizm uznawa∏ rozum ludzki za jedyne wiarygodne
narz´dzie poznania, odrzucajàc Êwiadectwa zmys∏ów
i autorytet Objawienia.
C. Empiryzm i racjonalizm XVI–XVII wieku ró˝ni∏y si´ mi´dzy
sobà postawami metodologicznymi.
(3 pkt.)
Przyporzàdkuj wymienionym osiàgni´ciom epoki renesansu nazwiska ich twórców:
1. kopu∏a katedry florenckiej
2. pierwszy atlas Êwiata
3. dzie∏o Pochwa∏a g∏upoty i przek∏ad
Biblii na odnowionà ∏acin´
4. portret Cecylii Gallerani znany
jako Dama z ∏asiczkà
1......., 2......., 3......., 4......., (4 pkt.)
5.
6.
4.
a. Gerhard Kremer zw. Mercatorem
b. Leonardo da Vinci
c. Erazm z Rotterdamu
d. Rafael Santi
e. Filippo Brunelleschi
76
POZIOM PODSTAWOWY
W podanym zestawie trzy rysunki przedstawiajà widoki miast wyposa˝onych w nowo˝ytne systemy
obronne, a jeden przedstawia widok miasta ze Êredniowiecznym systemem obronnym. Na ich pod-
stawie wykonaj zadania A i B.
A . Podpisz odpowiedni rysunek: Êredniowieczny system obronny
B . Uzasadnij wybór
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
7.
A .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
C . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
77www.wsip.com.pl
N O W O ˚ Y T N O Â å – T E S T I I I A
(2 pkt.)
Uporzàdkuj chronologicznie podane postaci, wpisujàc je w odpowiednie miejsca od najwczeÊniej
do najpóêniej ˝yjàcej:
Bartolomeo Berecci, Jan Gutenberg, Izaak Newton, Jan Zamoyski
1. ....................................................................................
2. ...................................................................................
3. ...................................................................................
4. ................................................................................... (1 pkt)
Poni˝ej zamieszczono teksty charakteryzujàce ró˝ne wyznania religijne obecne w Europie
XVI–XVII wieku. Przyporzàdkuj im odpowiednie nazwy wybrane spoÊród podanych poni˝ej.
A. Jego wyznawcy uznawali, ˝e jest jedna widoma g∏owa KoÊcio∏a, Tradycja obok Biblii jest êró-
d∏em Objawienia, kap∏aƒstwo ma charakter sakralny i zwiàzane jest z celibatem, istnieje siedem
sakramentów, w tym komunia udzielana wiernym pod jednà postacià.
.........................................
B. Jego wyznawcy uznawali, ˝e król jest g∏owà koÊcio∏a, Biblia i Tradycja czterech pierwszych sobo-
rów stanowià podstaw´ wiary, istniejà tylko dwa sakramenty ustanowione przez Chrystusa, w tym
komunia przyjmowana przez wiernych pod dwiema postaciami, kap∏aƒstwo nie ma charakteru sa-
kramentalnego, istnieje hierarchia biskupów, diakonów i ksi´˝y, którzy mogà si´ ˝eniç.
.........................................
C. Jego wyznawcy uznawali, ˝e wspólnota wiernych zorganizowana jest w niezale˝nych admini-
stracyjnie i hierarchicznie koÊcio∏ach ró˝nych krajów, Biblia i Tradycja sà elementami Objawie-
nia, jednym z sakramentów jest komunia udzielana wiernym pod dwiema postaciami. Biskupi
wybierani sà spoÊród zakonników, a ksi´˝a mogà si´ ˝eniç.
.........................................
kalwinizm, prawos∏awie, anglikanizm, katolicyzm (3 pkt.)
Poni˝ej zamieszczono map´ Podzia∏ wyznaniowy Europy w koƒcu XVI wieku. Wykorzystujàc infor-
macje w niej zawarte oraz wiedz´ pozaêród∏owà, wykonaj zadania A, B i C.
A . Wymieƒ dwa paƒstwa/terytoria, które pozosta∏y jednolicie katolickie.
. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
B. Wymieƒ paƒstwo/terytorium, gdzie miesza∏y si´: prawos∏awie, katolicyzm, luteranizm, kalwi-
nizm.
.. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .
8.
9.
10.
D .. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .