สำนกงานปลดกระทรวงสาธารณสข

แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด เกดขนเพอรองรบนโยบายพฒนา

ระบบบ�าบดฟนฟผตดยาเสพตดโดยมหนงสอดวนทสดทสธ๐๒๔๐/ว๗๕๖ลงวนท๒๙พฤศจกายน๒๕๖๑

ก�าหนดใหโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไปใหการบ�าบดบดรกษาและจดระบบใหค�าปรกษาแกผปวยยาเสพตด

และครอบครวในโรงพยาบาลและรบผปวยยาเสพตดทสงตอมาจากโรงพยาบาลชมชนหนวยงานอนในชมชน/พนท

รวมถงการประสานสงตอผปวยยาเสพตดทเสพตดรนแรง/มภาวะแทรกซอน/มโรครวม/ตองการการดแลเฉพาะ

ในดานตางๆ ฯลฯไปยงโรงพยาบาลเฉพาะทางเชนโรงพยาบาลในสงกดกรมสขภาพจตโรงพยาบาลในสงกด

กรมการแพทยโรงพยาบาลในสงกดคณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยตางๆ หรอหนวยงานอนๆ ทเกยวของ

ทงในและนอกกระทรวงสาธารณสขเพอใหการบ�าบดรกษาฟนฟและใหการชวยเหลอตามสภาพปญหาของผปวย

ยาเสพตดโดยเนนการดแลสขภาพและสงคมเปนแนวปฏบตในการลดผลกระทบจากปญหายาเสพตดภายใตหลกการ

สาธารณสขและสทธมนษยชนและปรบมมมองผเสพ/ผตดยาเสพตดคอ“ผปวย”ทตองไดรบการรกษาภายใต

หลกการ“เขาใจเขาถงพงได”

การปฏบตงานเพอการบ�าบดฟนฟผ ตดยาเสพตดเปนการด�าเนนงานทเนนการฟนฟสภาวะจตสงคม

ซงองคการอนามยโลก(WorldHealthOrganization.๑๙๙๗)ใหความหมายของการฟนฟสภาวะจตสงคมวา

เปนกระบวนการทใหโอกาสแกผทดอยโอกาสทมความบกพรองพการจากการเจบปวยทางจตใหสามารถพงตนเอง

และท�าหนาทของตนเองในชมชนไดและเพอใหระบบการบ�าบดฟนฟผปวยยาเสพตดบรรลไดตามนยามขางตนนน

การพฒนาสมรรถนะของบคคลและการแนะน�าในการเปลยนสงแวดลอมเพอใหคณภาพชวตของผปวยยาเสพตด

ดขนจงเปนแนวการปฏบตทพงใหความส�าคญดงนนกระทรวงยตธรรมไดมประกาศเมอวนท๒๖มถนายน๒๕๖๐

ใหแตงตงพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดพ.ศ.๒๕๔๕(ฉบบท๑)

พ.ศ.๒๕๖๐รวมทงกระทรวงสาธารณสขก�าหนดใหบคลากรส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขเปนพนกงาน

เจาหนาทปฏบตการตามพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดพ.ศ.๒๕๔๕ไดแกแพทย พยาบาล

นกวชาการสาธารณสขนกจตวทยาคลนกนกจตวทยานกกจกรรมบ�าบดและนกสงคมสงเคราะหจงไดจดท�า

แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด อนจะน�าไปสการท�างานทเปนมาตรฐาน

เดยวกนทวประเทศของนกสงคมสงเคราะหในโรงพยาบาล

คำ�นำ�ทปรกษา๑.นายแพทยธรพงศตนาค๒.ผชวยศาสตราจารยอญมณบรณกานนท๓.นายแพทยอครพลครศาสตรา

๔.นายแพทยชลอวฒนอนปา

ผอ�านวยการกองบรหารการสาธารณสขส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขคณะสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรผชวยผอ�านวยการศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวงสาธารณสข และผอ�านวยการกองแผนงานกรมสนบสนนบรการสขภาพผชวยผอ�านวยการศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวงสาธารณสขและนายแพทยช�านาญการโรงพยาบาลสมเดจพระเจาตากสนมหาราชจงหวดตาก

ทปรกษาคำณะท�งานำ๑.ผชวยศาสตราจารยอญมณบรณกานนท คณะสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรกองบรรณาธการ๑.นางเยาวเรศค�ามะนาด๒.นางอจฉราวไลสกลยง๓.นายณฐพงษคณฟอง

โรงพยาบาลขอนแกนกองบรหารการสาธารณสขส�านกปลดกระทรวงสาธารณสขโรงพยาบาลสรนธรจงหวดขอนแกน

คำณะท�งานำคำมอ๑.ผชวยศาสตราจารยสรพรรณศรมชย๒.อ.ดร.นชนาฎยฮนเงาะ๓.อาจารยสงวรณสมบตใหม

๔.อาจารยทศนยนลสงเนน๕.นางปทมาชาญเชยว๖.นางสาวอชมาเกดกลา๗.นางสาวจฑามาศมหานนทโพธ๘.นางสาวอพชาชยมงคล๙.นางสาวเกศราสขทรพยสน

๑๐.นางสจราเนาวรตน๑๑.นางสาวบหงาดลยสทธ๑๒.นางสาวกาญจนาภยาธร๑๓.นางมจฉรยคววฒนชย๑๔.นางสาวจรรยาเจตนสมบรณ๑๕.นางสาวสคนทพยบญทา๑๖.นางสาวสรยบญเฉย๑๗.นางสาววรษฐาใจแจง๑๘.นางสมศรสงหสวรรณ๑๙.นางอายสาหหะยนอาล๒๐.นางชนานชพนธเพยง๒๑.นางสาวมลฤดจนดาอนนตยศ๒๒.นางทญญาบวสน๒๓.นางนฤมลคณธร๒๔.นางสาวอรณศรจ�านอง๒๕.นายบญมทบสร๒๖.นางวรภทรแสงแกว๒๗.นายพลกฤษณเพชรหาญ๒๘.นางสาวณฐณชาบญอาย๒๙.นางสาวพรพไลอาลยสข๓๐.นางสดาจนทรสคะตะ๓๑.นางอรณลกษณเหลกเพชร

คณะสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรคณะสงคมสงเคราะหศาสตรและสวสดการสงคมมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรตคณะสงคมศาสตรสาขาสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตเชยงใหมจงหวดเชยงใหมคณะสงคมสงเคราะหศาสตรและสวสดการสงคมมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรตผอ�านวยการกองสวสดการสงคมเทศบาลเมองหนองปรออ�าเภอบางละมงจงหวดชลบรกองบรหารการสาธารณสขส�านกปลดกระทรวงสาธารณสขกองบรหารการสาธารณสขส�านกปลดกระทรวงสาธารณสขส�านกงานพฒนาระบบสาธารณสขส�านกอนามยกรงเทพมหานครส�านกงานปองกนและบ�าบดการตดยาเสพตดส�านกอนามยกรงเทพมหานครสถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยาสถาบนบ�าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาตบรมราชชนนสถาบนบ�าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาตบรมราชชนนโรงพยาบาลธญญารกษเชยงใหมโรงพยาบาลธญญารกษสงขลาโรงพยาบาลธญญารกษขอนแกนโรงพยาบาลศรธญญาจงหวดนนทบรโรงพยาบาลสวนปรงจงหวดเชยงใหมโรงพยาบาลอดรธานโรงพยาบาลยะลาโรงพยาบาลสกลนครโรงพยาบาลสมทรสาครโรงพยาบาลปตตานโรงพยาบาลโพธารามจงหวดราชบรโรงพยาบาลสงขลาโรงพยาบาลสมเดจพระเจาตากสนมหาราชจงหวดตากโรงพยาบาลปทมธานโรงพยาบาลล�าปางโรงพยาบาลขอนแกนโรงพยาบาลสระบรโรงพยาบาลมหาสารคามโรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

จดพมพโดย กองบรหารการสาธารณสขส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขอาคาร๕ชน๖ตกส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ถนนตวานนทต�าบลตลาดขวญอ�าเภอเมองจงหวดนนทบร๑๑๐๐๐

พมพท บรษทบอรนทบพบลชชงจ�ากดโทร๐๒๘๑๓๗๓๗๘

ปทพมพ ๒๕๖๒ครงทพมพครงท๑จ�านวน๑,๐๐๐เลม

แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด เกดขนเพอรองรบนโยบายพฒนา

ระบบบ�าบดฟนฟผตดยาเสพตดโดยมหนงสอดวนทสดทสธ๐๒๔๐/ว๗๕๖ลงวนท๒๙พฤศจกายน๒๕๖๑

ก�าหนดใหโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไปใหการบ�าบดบดรกษาและจดระบบใหค�าปรกษาแกผปวยยาเสพตด

และครอบครวในโรงพยาบาลและรบผปวยยาเสพตดทสงตอมาจากโรงพยาบาลชมชนหนวยงานอนในชมชน/พนท

รวมถงการประสานสงตอผปวยยาเสพตดทเสพตดรนแรง/มภาวะแทรกซอน/มโรครวม/ตองการการดแลเฉพาะ

ในดานตางๆ ฯลฯไปยงโรงพยาบาลเฉพาะทางเชนโรงพยาบาลในสงกดกรมสขภาพจตโรงพยาบาลในสงกด

กรมการแพทยโรงพยาบาลในสงกดคณะแพทยศาสตรมหาวทยาลยตางๆ หรอหนวยงานอนๆ ทเกยวของ

ทงในและนอกกระทรวงสาธารณสขเพอใหการบ�าบดรกษาฟนฟและใหการชวยเหลอตามสภาพปญหาของผปวย

ยาเสพตดโดยเนนการดแลสขภาพและสงคมเปนแนวปฏบตในการลดผลกระทบจากปญหายาเสพตดภายใตหลกการ

สาธารณสขและสทธมนษยชนและปรบมมมองผเสพ/ผตดยาเสพตดคอ“ผปวย”ทตองไดรบการรกษาภายใต

หลกการ“เขาใจเขาถงพงได”

การปฏบตงานเพอการบ�าบดฟนฟผ ตดยาเสพตดเปนการด�าเนนงานทเนนการฟนฟสภาวะจตสงคม

ซงองคการอนามยโลก(WorldHealthOrganization.๑๙๙๗)ใหความหมายของการฟนฟสภาวะจตสงคมวา

เปนกระบวนการทใหโอกาสแกผทดอยโอกาสทมความบกพรองพการจากการเจบปวยทางจตใหสามารถพงตนเอง

และท�าหนาทของตนเองในชมชนไดและเพอใหระบบการบ�าบดฟนฟผปวยยาเสพตดบรรลไดตามนยามขางตนนน

การพฒนาสมรรถนะของบคคลและการแนะน�าในการเปลยนสงแวดลอมเพอใหคณภาพชวตของผปวยยาเสพตด

ดขนจงเปนแนวการปฏบตทพงใหความส�าคญดงนนกระทรวงยตธรรมไดมประกาศเมอวนท๒๖มถนายน๒๕๖๐

ใหแตงตงพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตฟ นฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดพ.ศ.๒๕๔๕(ฉบบท๑)

พ.ศ.๒๕๖๐รวมทงกระทรวงสาธารณสขก�าหนดใหบคลากรส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขเปนพนกงาน

เจาหนาทปฏบตการตามพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดพ.ศ.๒๕๔๕ไดแกแพทย พยาบาล

นกวชาการสาธารณสขนกจตวทยาคลนกนกจตวทยานกกจกรรมบ�าบดและนกสงคมสงเคราะหจงไดจดท�า

แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด อนจะน�าไปสการท�างานทเปนมาตรฐาน

เดยวกนทวประเทศของนกสงคมสงเคราะหในโรงพยาบาล

คำ�นำ�ทปรกษา๑.นายแพทยธรพงศตนาค๒.ผชวยศาสตราจารยอญมณบรณกานนท๓.นายแพทยอครพลครศาสตรา

๔.นายแพทยชลอวฒนอนปา

ผอ�านวยการกองบรหารการสาธารณสขส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขคณะสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรผชวยผอ�านวยการศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวงสาธารณสข และผอ�านวยการกองแผนงานกรมสนบสนนบรการสขภาพผชวยผอ�านวยการศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวงสาธารณสขและนายแพทยช�านาญการโรงพยาบาลสมเดจพระเจาตากสนมหาราชจงหวดตาก

ทปรกษาคำณะท�งานำ๑.ผชวยศาสตราจารยอญมณบรณกานนท คณะสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรกองบรรณาธการ๑.นางเยาวเรศค�ามะนาด๒.นางอจฉราวไลสกลยง๓.นายณฐพงษคณฟอง

โรงพยาบาลขอนแกนกองบรหารการสาธารณสขส�านกปลดกระทรวงสาธารณสขโรงพยาบาลสรนธรจงหวดขอนแกน

คำณะท�งานำคำมอ๑.ผชวยศาสตราจารยสรพรรณศรมชย๒.อ.ดร.นชนาฎยฮนเงาะ๓.อาจารยสงวรณสมบตใหม

๔.อาจารยทศนยนลสงเนน๕.นางปทมาชาญเชยว๖.นางสาวอชมาเกดกลา๗.นางสาวจฑามาศมหานนทโพธ๘.นางสาวอพชาชยมงคล๙.นางสาวเกศราสขทรพยสน

๑๐.นางสจราเนาวรตน๑๑.นางสาวบหงาดลยสทธ๑๒.นางสาวกาญจนาภยาธร๑๓.นางมจฉรยคววฒนชย๑๔.นางสาวจรรยาเจตนสมบรณ๑๕.นางสาวสคนทพยบญทา๑๖.นางสาวสรยบญเฉย๑๗.นางสาววรษฐาใจแจง๑๘.นางสมศรสงหสวรรณ๑๙.นางอายสาหหะยนอาล๒๐.นางชนานชพนธเพยง๒๑.นางสาวมลฤดจนดาอนนตยศ๒๒.นางทญญาบวสน๒๓.นางนฤมลคณธร๒๔.นางสาวอรณศรจ�านอง๒๕.นายบญมทบสร๒๖.นางวรภทรแสงแกว๒๗.นายพลกฤษณเพชรหาญ๒๘.นางสาวณฐณชาบญอาย๒๙.นางสาวพรพไลอาลยสข๓๐.นางสดาจนทรสคะตะ๓๑.นางอรณลกษณเหลกเพชร

คณะสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรคณะสงคมสงเคราะหศาสตรและสวสดการสงคมมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรตคณะสงคมศาสตรสาขาสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลย วทยาเขตเชยงใหมจงหวดเชยงใหมคณะสงคมสงเคราะหศาสตรและสวสดการสงคมมหาวทยาลยหวเฉยวเฉลมพระเกยรตผอ�านวยการกองสวสดการสงคมเทศบาลเมองหนองปรออ�าเภอบางละมงจงหวดชลบรกองบรหารการสาธารณสขส�านกปลดกระทรวงสาธารณสขกองบรหารการสาธารณสขส�านกปลดกระทรวงสาธารณสขส�านกงานพฒนาระบบสาธารณสขส�านกอนามยกรงเทพมหานครส�านกงานปองกนและบ�าบดการตดยาเสพตดส�านกอนามยกรงเทพมหานครสถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยาสถาบนบ�าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาตบรมราชชนนสถาบนบ�าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาตบรมราชชนนโรงพยาบาลธญญารกษเชยงใหมโรงพยาบาลธญญารกษสงขลาโรงพยาบาลธญญารกษขอนแกนโรงพยาบาลศรธญญาจงหวดนนทบรโรงพยาบาลสวนปรงจงหวดเชยงใหมโรงพยาบาลอดรธานโรงพยาบาลยะลาโรงพยาบาลสกลนครโรงพยาบาลสมทรสาครโรงพยาบาลปตตานโรงพยาบาลโพธารามจงหวดราชบรโรงพยาบาลสงขลาโรงพยาบาลสมเดจพระเจาตากสนมหาราชจงหวดตากโรงพยาบาลปทมธานโรงพยาบาลล�าปางโรงพยาบาลขอนแกนโรงพยาบาลสระบรโรงพยาบาลมหาสารคามโรงพยาบาลมหาราชนครเชยงใหม

จดพมพโดย กองบรหารการสาธารณสขส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขอาคาร๕ชน๖ตกส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ถนนตวานนทต�าบลตลาดขวญอ�าเภอเมองจงหวดนนทบร๑๑๐๐๐

พมพท บรษทบอรนทบพบลชชงจ�ากดโทร๐๒๘๑๓๗๓๗๘

ปทพมพ ๒๕๖๒ครงทพมพครงท๑จ�านวน๑,๐๐๐เลม

ค�ำน�ำ ................................................................................................................................................................ ๓

สำรบญ ............................................................................................................................................................. ๕

บทท ๑ งำนสงคมสงเครำะหในกำรบ�ำบด ฟนฟสมรรถภำพและกำรตดตำมผปวยยำเสพตด..................... ๗

บทน�า......................................................................................................................................................... ๙

ประวตงานสงคมสงเคราะหกบยาเสพตด..................................................................................................๑๑

คณสมบตของนกสงคมสงเคราะหทปฏบตงานดานยาเสพตดในสถานบ�าบดฯ..........................................๑๒

หลกการดแลผปวยยเสพตดในก�ากบของกระทรวงสาธารณสข.................................................................๑๔

บทท ๒ แนวทำงกำรปฎบตงำนสงคมสงเครำะหกบผปวยยำเสพตด..........................................................๑๕

มาตรฐานการบงคบบ�าบดรกษาผตดสารเสพตด.......................................................................................๑๗

ผงการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบขนตอนการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดแบบบรณาการ........๒๑

๑.บทบาทนกสงคมสงเคราะหในขนตอนการเตรยมการ..............................................................๒๑

๒.บทบาทนกสงคมสงเคราะหในขนถอนพษยาเสพตด................................................................๒๓

๓.บทบาทนกสงคมสงเคราะหในขนฟนฟสมรรถภาพ..................................................................๒๖

๔.บทบาทนกสงคมสงเคราะหในขนตดตามผลหลงการรกษา......................................................๒๙

บทท ๓ กำรท�ำงำนสงคมสงเครำะห กบผปวยยำเสพตดกลมเปรำะบำง ...................................................๓๑

การปฏบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาสพตด(ผใชผเสพผตดยาเสพตด)ภาพรวม.........................๓๓

แผนภมการปฏบตงาน(flowchart)แบบภาพรวม:งานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด...............๓๕

การจดการทรพยากรทางสงคม(SocialResourcesManagement).....................................................๔๒

การจดบรการทางสงคมและสรางเครอขายทางสงคม(SocialNetwork)................................................๔๓

การพทกษและคมครองสทธ(Advocacy)...............................................................................................๔๔

การฟนฟสมรรถภาพทางสงคม.................................................................................................................๔๕

การท�างานสงคมสงเคราะหชมชนกบการฟนฟผใชสารเสพตด..................................................................๔๖

ภำคผนวก ......................................................................................................................................................๔๙

มาตรฐานการปฎบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตด...........................................................................๕๐

การปฏบตงาน(flowchart)สงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด:..........................................................๕๒

ผปวยเดกและวยรนทมอายไมเกน๑๘ป

แผนภมการปฏบตงาน(flowchart)สงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด:ผปวยทมภาวะความพการ....๕๓

แผนภมการปฎบตงาน(แยกตามพรบ.ทเกยวของกรณผปวยหญง)........................................................๕๔

นโยบายการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดแนวใหม...........................................................................๕๕

สารบญ

ทายนขอขอบคณผชวยศาสตราจารยอญมณบรณกานนทและผชวยศาสตราจารยศรพรรณศรมชย

คณะสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรอาจารยสงวรณสมบตใหมคณะสงคมศาสตรสาขา

สงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยวทยาเขตเชยงใหมจงหวดเชยงใหมผน�าทม

จดประกายใหเกดการจดท�าคมอฯขอขอบคณนายแพทยธรพงศตนาคผอ�านวยการกองบรหารการสาธารณสข

ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขนายแพทยอครพลครศาสตราผชวยผอ�านวยการศนยอ�านวยการปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตด กระทรวงสาธารณสขและผอ�านวยการกองแผนงานกรมสนบสนนบรการสขภาพนายแพทย

ชลอวฒนอนปา ผชวยผอ�านวยการศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวงสาธารณสข

และนายแพทยช�านาญการ โรงพยาบาลสมเดจพระเจาตากสนมหาราชจงหวดตากและนางอจฉราวไลสกลยง

กองบรหารการสาธารณสข ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขทใหการสนบสนนดานวชาการและงบประมาณ

หวงวาคมอฯฉบบนจะเปนประโยชน ส�าหรบนกสงคมสงเคราะหและผทเกยวของโดยเฉพาะอยางยงเปนประโยชน

ตอผปวยและประชาชนซงเปนศนยกลางการท�างานของพวกเราทกคน

คณะท�ำงำน

ค�ำน�ำ ................................................................................................................................................................ ๓

สำรบญ ............................................................................................................................................................. ๕

บทท ๑ งำนสงคมสงเครำะหในกำรบ�ำบด ฟนฟสมรรถภำพและกำรตดตำมผปวยยำเสพตด..................... ๗

บทน�า......................................................................................................................................................... ๙

ประวตงานสงคมสงเคราะหกบยาเสพตด..................................................................................................๑๑

คณสมบตของนกสงคมสงเคราะหทปฏบตงานดานยาเสพตดในสถานบ�าบดฯ..........................................๑๒

หลกการดแลผปวยยเสพตดในก�ากบของกระทรวงสาธารณสข.................................................................๑๔

บทท ๒ แนวทำงกำรปฎบตงำนสงคมสงเครำะหกบผปวยยำเสพตด..........................................................๑๕

มาตรฐานการบงคบบ�าบดรกษาผตดสารเสพตด.......................................................................................๑๗

ผงการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบขนตอนการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดแบบบรณาการ........๒๑

๑.บทบาทนกสงคมสงเคราะหในขนตอนการเตรยมการ..............................................................๒๑

๒.บทบาทนกสงคมสงเคราะหในขนถอนพษยาเสพตด................................................................๒๓

๓.บทบาทนกสงคมสงเคราะหในขนฟนฟสมรรถภาพ..................................................................๒๖

๔.บทบาทนกสงคมสงเคราะหในขนตดตามผลหลงการรกษา......................................................๒๙

บทท ๓ กำรท�ำงำนสงคมสงเครำะห กบผปวยยำเสพตดกลมเปรำะบำง ...................................................๓๑

การปฏบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาสพตด(ผใชผเสพผตดยาเสพตด)ภาพรวม.........................๓๓

แผนภมการปฏบตงาน(flowchart)แบบภาพรวม:งานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด...............๓๕

การจดการทรพยากรทางสงคม(SocialResourcesManagement).....................................................๔๒

การจดบรการทางสงคมและสรางเครอขายทางสงคม(SocialNetwork)................................................๔๓

การพทกษและคมครองสทธ(Advocacy)...............................................................................................๔๔

การฟนฟสมรรถภาพทางสงคม.................................................................................................................๔๕

การท�างานสงคมสงเคราะหชมชนกบการฟนฟผใชสารเสพตด..................................................................๔๖

ภำคผนวก ......................................................................................................................................................๔๙

มาตรฐานการปฎบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตด...........................................................................๕๐

การปฏบตงาน(flowchart)สงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด:..........................................................๕๒

ผปวยเดกและวยรนทมอายไมเกน๑๘ป

แผนภมการปฏบตงาน(flowchart)สงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด:ผปวยทมภาวะความพการ....๕๓

แผนภมการปฎบตงาน(แยกตามพรบ.ทเกยวของกรณผปวยหญง)........................................................๕๔

นโยบายการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดแนวใหม...........................................................................๕๕

สารบญ

ทายนขอขอบคณผชวยศาสตราจารยอญมณบรณกานนทและผชวยศาสตราจารยศรพรรณศรมชย

คณะสงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรอาจารยสงวรณสมบตใหมคณะสงคมศาสตรสาขา

สงคมสงเคราะหศาสตรมหาวทยาลยมหาจฬาลงกรณราชวทยาลยวทยาเขตเชยงใหมจงหวดเชยงใหมผน�าทม

จดประกายใหเกดการจดท�าคมอฯขอขอบคณนายแพทยธรพงศตนาคผอ�านวยการกองบรหารการสาธารณสข

ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขนายแพทยอครพลครศาสตราผชวยผอ�านวยการศนยอ�านวยการปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตด กระทรวงสาธารณสขและผอ�านวยการกองแผนงานกรมสนบสนนบรการสขภาพนายแพทย

ชลอวฒนอนปา ผชวยผอ�านวยการศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวงสาธารณสข

และนายแพทยช�านาญการ โรงพยาบาลสมเดจพระเจาตากสนมหาราชจงหวดตากและนางอจฉราวไลสกลยง

กองบรหารการสาธารณสข ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขทใหการสนบสนนดานวชาการและงบประมาณ

หวงวาคมอฯฉบบนจะเปนประโยชน ส�าหรบนกสงคมสงเคราะหและผทเกยวของโดยเฉพาะอยางยงเปนประโยชน

ตอผปวยและประชาชนซงเปนศนยกลางการท�างานของพวกเราทกคน

คณะท�ำงำน

7แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clients

บทท ๑

งานำสงคำมสงเคำราะหในำการบ�บด ฟนำฟสมรรถภาพ

และการตดตามผปวยยาเสพตด

มาตรฐานพนฐานการจดบรการดานยาเสพตดในสถานบรการระดบตางๆ ......................................................๕๖

(MinimumRequirement)กระทรวงสาธารณสข

สรปมาตรการดานยาเสพตดกระทรวงสาธารณสข.........................................................................................๕๘

คสช.๑๐๘/ประกาศคสชคณะรกษาความสงบแหงชาต................................................................................๖๐

ฉบบท๑๐๘/๒๕๕๗ลงวนท๒๑กรกฎาคม๒๕๕๗

แนวคดการพฒนารปแบบการคนหาและตดตาม...........................................................................................๖๐

โดยกลไกคณะกรรมการพฒนาคณภาพชวตอ�าเภอ(พชอ.)และการพฒนารปแบบบ�าบดในชมชน

(Communitybasedtherapy)

ชมชนบ�าบด-T.C.หรอTherapeuticCommunity...................................................................................๖๑

แนวคดการฟนสภาพ(Recovery)กบการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวมของชมชน...........................................๖๒

ส�าหรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตด

สรปพระราชบญญตสขภาพจต(พ.ศ.๒๕๕๑).................................................................................................๖๔

การดแลผปวยจตเวชทมความเสยงสงตอการกอความรนแรงSMI-V..............................................................๖๔

CBR:COMMUNITYBASEDSOCIALREHABILITATION.............................................................................๖๖

ชมชนเปนฐานเพอการฟนฟดแลทางสงคมผใชยาเสพตดโดยชมชนมสวนรวม

เอกสารชดเครองมอประเมนวนจฉยและจดการทางสงคม(SocialDiagnosisandAssessment)............๗๒

ตวยอS.D.M.A.

ค�าอธบายเครองมอประเมนความพรอมของครอบครว(FamilyReadineesAssessment)ตวยอF.A.......๙๖

เครองมอการส�ารวจชมชน...........................................................................................................................๑๐๕

แบบบนทกการสงปรกษานกสงคมสงเคราะห...............................................................................................๑๐๗

หลกสตรการอบรมการปฎบตงานบ�าบดและฟนฟสรรถภาพผตดยาและสารเสพตด...................................๑๐๘

ส�าหรบนกสงคมสงเคราะห

เอกสำรอำงอง .............................................................................................................................................๑๑๐

7แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clients

บทท ๑

งานำสงคำมสงเคำราะหในำการบ�บด ฟนำฟสมรรถภาพ

และการตดตามผปวยยาเสพตด

มาตรฐานพนฐานการจดบรการดานยาเสพตดในสถานบรการระดบตางๆ ......................................................๕๖

(MinimumRequirement)กระทรวงสาธารณสข

สรปมาตรการดานยาเสพตดกระทรวงสาธารณสข.........................................................................................๕๘

คสช.๑๐๘/ประกาศคสชคณะรกษาความสงบแหงชาต................................................................................๖๐

ฉบบท๑๐๘/๒๕๕๗ลงวนท๒๑กรกฎาคม๒๕๕๗

แนวคดการพฒนารปแบบการคนหาและตดตาม...........................................................................................๖๐

โดยกลไกคณะกรรมการพฒนาคณภาพชวตอ�าเภอ(พชอ.)และการพฒนารปแบบบ�าบดในชมชน

(Communitybasedtherapy)

ชมชนบ�าบด-T.C.หรอTherapeuticCommunity...................................................................................๖๑

แนวคดการฟนสภาพ(Recovery)กบการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวมของชมชน...........................................๖๒

ส�าหรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตด

สรปพระราชบญญตสขภาพจต(พ.ศ.๒๕๕๑).................................................................................................๖๔

การดแลผปวยจตเวชทมความเสยงสงตอการกอความรนแรงSMI-V..............................................................๖๔

CBR:COMMUNITYBASEDSOCIALREHABILITATION.............................................................................๖๖

ชมชนเปนฐานเพอการฟนฟดแลทางสงคมผใชยาเสพตดโดยชมชนมสวนรวม

เอกสารชดเครองมอประเมนวนจฉยและจดการทางสงคม(SocialDiagnosisandAssessment)............๗๒

ตวยอS.D.M.A.

ค�าอธบายเครองมอประเมนความพรอมของครอบครว(FamilyReadineesAssessment)ตวยอF.A.......๙๖

เครองมอการส�ารวจชมชน...........................................................................................................................๑๐๕

แบบบนทกการสงปรกษานกสงคมสงเคราะห...............................................................................................๑๐๗

หลกสตรการอบรมการปฎบตงานบ�าบดและฟนฟสรรถภาพผตดยาและสารเสพตด...................................๑๐๘

ส�าหรบนกสงคมสงเคราะห

เอกสำรอำงอง .............................................................................................................................................๑๑๐

8 9แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsงานสงคมสงเคราะหในการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพและการตดตามผปวยยาเสพตด

บทท๑

ปญหายาเสพตดเปนปญหาอนตรายรายแรงของทกประเทศในโลกเพราะปญหายาเสพตดมใชจะเกดเฉพาะ

ผใช/ผเสพ/ผตดยาเสพตดเทานนแตยงเปนภยอนตรายยงตอความสงบสขของครอบครวชมชนและสงคม

ประเทศไทยไดด�าเนนมาตรการปราบปรามและบ�าบดรกษาควบคกนไปรฐบาลใหความส�าคญเรองการปราบปราม

และหยดยงการแพรระบาดของยาเสพตดถอเปนนโยบายเรงดวนและใหความส�าคญทตองด�าเนนการอยางเขมแขง

จรงจงโดยในสวนของกระทรวงสาธารณสขมบทบาทตามค�าสงขอท๓คอใหหนวยงานทรบผดชอบน�าผเสพ

ยาเสพตดเขารบการบ�าบดรกษาโดยทนทและตดตามดแลใหความชวยเหลอผผานการบ�าบดใหสามารถกลบมา

ด�ารงชวตไดตามปกตทงในดานการศกษาและการประกอบอาชพโดยประสานงานกบทกองคกรทเกยวของ

รวมทงภาคประชาชนและองคกรชมชนไดเขามามสวนรวมในการด�าเนนงานดงกลาวอยางจรงจงโดยในสวนของ

การท�างานของนกสงคมสงเคราะหจะมสวนในการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพทางสงคมการพฒนาศกยภาพของผปวย

และครอบครวการตดตามดแลชวยเหลอพฒนาคณภาพชวตผผานการบ�าบดใหด�ารงชวตไดตามศกยภาพลดการ

กลบไปเสพซ�าตลอดทงการรณรงคปองกนการเกดปญหายาเสพตด

กระทรวงสาธารณสขจงไดก�าหนดนโยบายพฒนาระบบบ�าบดฟนฟผ ตดยาเสพตดโดยไดมหนงสอ

ดวนทสดทสธ๐๒๔๐/ว๗๕๖ลงวนท๒๙พฤศจกายน๒๕๖๑เรองเรงรดการขบเคลอนการปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตดใหเปนรปธรรมตามขอสงการนายกรฐมนตรก�าหนดใหโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป

ใหการบ�าบดรกษาและจดระบบปรกษาผปวยยาเสพตดในโรงพยาบาลรบผปวยยาเสพตดทสงตอมาจากโรงพยาบาล

ชมชนและประสานสนบสนนการสงตอผตดยาเสพตดรนแรง/มภาวะแทรกซอนไปโรงพยาบาลอนในเขตสขภาพหรอ

โรงพยาบาลของกรมสขภาพจตและกรมการแพทยในพนทกรณเกนศกยภาพการบ�าบดรกษาตามหลกการสาธารณสข

และสทธมนษยชนรวมถงเนนการดแลสขภาพและสงคมเปนแนวปฏบตในการลดผลกระทบจากปญหายาเสพตด

ปรบมมมองผเสพผตดยาเสพตดคอ“ผปวย”ทตองไดรบการรกษาภายใตหลกการ“เขาใจเขาถงพงได”

นอกจากนนงานบ�าบดยาเสพตดระบบพฒนาบรการส�าหรบวชาชพสงคมสงเคราะหวนท๒๖มถนายน

๒๕๖๐ไดมประกาศกระทรวงยตธรรมแตงตงพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตฟ นฟสมรรถภาพ

ผ ตดยาเสพตดพ.ศ.๒๕๔๕(ฉบบท๑)พ.ศ.๒๕๖๐ก�าหนดใหขาราชการและเจาหนาทในส�านกงาน

ปลดกระทรวงสาธารณสขเปนพนกงานเจาหนาทปฏบตการตามพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

พ.ศ.๒๕๔๕ไดแกแพทยพยาบาลนกวชาการสาธารณสขนกจตวทยาคลนกนกกจกรรมบ�าบดและ

นกสงคมสงเคราะห

บทนำ�

งานำสงคำมสงเคำราะหในำการบ�บด ฟนำฟสมรรถภาพ และการตดตามผปวยยาเสพตด

บทท ๑

8 9แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsงานสงคมสงเคราะหในการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพและการตดตามผปวยยาเสพตด

บทท๑

ปญหายาเสพตดเปนปญหาอนตรายรายแรงของทกประเทศในโลกเพราะปญหายาเสพตดมใชจะเกดเฉพาะ

ผใช/ผเสพ/ผตดยาเสพตดเทานนแตยงเปนภยอนตรายยงตอความสงบสขของครอบครวชมชนและสงคม

ประเทศไทยไดด�าเนนมาตรการปราบปรามและบ�าบดรกษาควบคกนไปรฐบาลใหความส�าคญเรองการปราบปราม

และหยดยงการแพรระบาดของยาเสพตดถอเปนนโยบายเรงดวนและใหความส�าคญทตองด�าเนนการอยางเขมแขง

จรงจงโดยในสวนของกระทรวงสาธารณสขมบทบาทตามค�าสงขอท๓คอใหหนวยงานทรบผดชอบน�าผเสพ

ยาเสพตดเขารบการบ�าบดรกษาโดยทนทและตดตามดแลใหความชวยเหลอผผานการบ�าบดใหสามารถกลบมา

ด�ารงชวตไดตามปกตทงในดานการศกษาและการประกอบอาชพโดยประสานงานกบทกองคกรทเกยวของ

รวมทงภาคประชาชนและองคกรชมชนไดเขามามสวนรวมในการด�าเนนงานดงกลาวอยางจรงจงโดยในสวนของ

การท�างานของนกสงคมสงเคราะหจะมสวนในการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพทางสงคมการพฒนาศกยภาพของผปวย

และครอบครวการตดตามดแลชวยเหลอพฒนาคณภาพชวตผผานการบ�าบดใหด�ารงชวตไดตามศกยภาพลดการ

กลบไปเสพซ�าตลอดทงการรณรงคปองกนการเกดปญหายาเสพตด

กระทรวงสาธารณสขจงไดก�าหนดนโยบายพฒนาระบบบ�าบดฟนฟผ ตดยาเสพตดโดยไดมหนงสอ

ดวนทสดทสธ๐๒๔๐/ว๗๕๖ลงวนท๒๙พฤศจกายน๒๕๖๑เรองเรงรดการขบเคลอนการปองกนและ

ปราบปรามยาเสพตดใหเปนรปธรรมตามขอสงการนายกรฐมนตรก�าหนดใหโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป

ใหการบ�าบดรกษาและจดระบบปรกษาผปวยยาเสพตดในโรงพยาบาลรบผปวยยาเสพตดทสงตอมาจากโรงพยาบาล

ชมชนและประสานสนบสนนการสงตอผตดยาเสพตดรนแรง/มภาวะแทรกซอนไปโรงพยาบาลอนในเขตสขภาพหรอ

โรงพยาบาลของกรมสขภาพจตและกรมการแพทยในพนทกรณเกนศกยภาพการบ�าบดรกษาตามหลกการสาธารณสข

และสทธมนษยชนรวมถงเนนการดแลสขภาพและสงคมเปนแนวปฏบตในการลดผลกระทบจากปญหายาเสพตด

ปรบมมมองผเสพผตดยาเสพตดคอ“ผปวย”ทตองไดรบการรกษาภายใตหลกการ“เขาใจเขาถงพงได”

นอกจากนนงานบ�าบดยาเสพตดระบบพฒนาบรการส�าหรบวชาชพสงคมสงเคราะหวนท๒๖มถนายน

๒๕๖๐ไดมประกาศกระทรวงยตธรรมแตงตงพนกงานเจาหนาทตามพระราชบญญตฟ นฟสมรรถภาพ

ผ ตดยาเสพตดพ.ศ.๒๕๔๕(ฉบบท๑)พ.ศ.๒๕๖๐ก�าหนดใหขาราชการและเจาหนาทในส�านกงาน

ปลดกระทรวงสาธารณสขเปนพนกงานเจาหนาทปฏบตการตามพระราชบญญตฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

พ.ศ.๒๕๔๕ไดแกแพทยพยาบาลนกวชาการสาธารณสขนกจตวทยาคลนกนกกจกรรมบ�าบดและ

นกสงคมสงเคราะห

บทนำ�

งานำสงคำมสงเคำราะหในำการบ�บด ฟนำฟสมรรถภาพ และการตดตามผปวยยาเสพตด

บทท ๑

10 11แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsงานสงคมสงเคราะหในการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพและการตดตามผปวยยาเสพตด

บทท๑

นโยบายรฐบาลดานยาเสพตดไดปรบนโยบายและกฎหมายในสวนการกระท�าความผดบางอยางเกยวกบ

ยาเสพตดใหไมเปนความผดอาญาโดยใชมาตรการทางปกครองและมาตรการทางสาธารณสขเขามาแทนทหรอ

ทเรยกวา“decriminalization”อนเปนการปรบนโยบายใหเหมาะสมกบบรบทของสงคมดวยเหตนกระทรวง

สาธารณสขจงไดจดตงศนยคดกรองผปวยยาเสพตดและสารเสพตดใหมหนวยบรการในสงกดโรงพยาบาลศนย(รพศ.)

โรงพยาบาลทวไป(รพท.) โรงพยาบาลชมชน(รพช.)สถาบนบ�าบดและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาตบรมราชชนน

(สถาบนธญญารกษ)สงกดกรมการแพทยและโรงพยาบาลในสงกดกรมสขภาพจตเพอด�าเนนการคดกรองผปวย

ยาเสพตดและสารเสพตดมการประเมนทางคลนกในผทมปญหาการใชยาเสพตดและสารเสพตดประกอบดวย

การสมภาษณประวตการใชยาและสารเสพตดประวตการเขารบการรกษาการตรวจรางกายการตรวจทาง

หองปฏบตการการประเมนสภาพจตการประเมนแรงจงใจและการประเมนครอบครวและสงคมเปนตน

ประวตงานำสงคำมสงเคำราะหกบยาเสพตด ประเทศไทยไดมประกาศของคณะปฏวตฉบบท๓๗ลงวนท๙ธนวาคม๒๕๐๑หามการขายฝนและสบฝน

โดยเดดขาดถอเปนสงผดกฎหมายผลอนเกดจากประกาศคณะปฏวตไดมค�าสงใหกระทรวงมหาดไทยและ

กระทรวงสาธารณสขจดตงสถานพยาบาลและสถานพกฟนใหการรกษาแกผตดฝนขนเปนครงแรกในประเทศไทย

ทคลอง๕ ต�าบลรงสตอ�าเภอธญบรจงหวดปทมธานมชอวา“สถานสงเคราะหคนตดฝน”ของกระทรวงมหาดไทย

และกระทรวงสาธารณสข(TheGovernmentOpiumTreatmentCentre)เมอวนท๑มกราคม๒๕๐๒ระยะ

เรมแรกด�าเนนงานโดยกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสขมหนาทรบผดชอบใหการรกษาผตดฝนขนถอนยา

รบผปวยได๑,๐๐๐คน สวนกรมประชาสงเคราะหกระทรวงมหาดไทยมหนาทรกษาขนฟนฟรบผปวยได

๓,๐๐๐คนเนองจากการปฏบตงานโดยแบงความรบผดชอบออกเปน๒ฝายนนท�าใหการด�าเนนงานบ�าบดรกษา

ไมไดผลดการบงคบบญชารบผดชอบงานควรจะขนอยกบหนวยฝายหนงฝายใดกรมการแพทยจงไดโอนกจการ

ความรบผดชอบการรกษาขนถอนพษยาใหแกกรมประชาสงเคราะหรบไปด�าเนนงานเมอวนท๑มกราคม๒๕๐๓

ตอมากรมประชาสงเคราะหไดพจารณาเหนวาการรกษาขนถอนยาของสถานพยาบาลเปนการบ�าบดรกษา

ทตองใชเทคนคทางการแพทยกรมประชาสงเคราะหจงไดมอบการรกษาขนถอนพษยาของสถานพยาบาลให

กรมการแพทยด�าเนนการรบผดชอบพรอมงบประมาณเมอวนท๑๒เมษายน๒๕๐๕โดยตงชอสถานพยาบาล

นวา“โรงพยาบาลยาเสพตด”และเพอใหถกตองตามหลกวชาการอนไดผลตามทตางประเทศปฏบตกน

กรมประชาสงเคราะหจงไดโอนการด�าเนนงานการบ�าบดรกษาผตดยาเสพตดขนฟนฟมาอยในความรบผดชอบ

ของกรมการแพทยเมอวนท๑เมษายน๒๕๐๗และในพ.ศ.๒๕๑๔เปลยนการบ�าบดรกษายาเสพตดจาก

๓ขนตอนเปน๔ขนตอนไดแก ขนเตรยมการกอนรกษาขนถอนพษยาขนฟนฟสมรรถภาพและขนตดตาม

หลงรกษามการท�างานแบบสหวชาสาขาโดยมสาขาสงคมสงเคราะหเปนสาขาหนงท�าหนาทบ�าบดทางจตสงคม

นอกจากการด�าเนนงานดานการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดแลวสถาบนบ�าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตด

แหงชาตบรมราชชนน(สบยช.เดมคอสถาบนธญญารกษจงหวดปทมธาน)ไดมงเนนพฒนางานดานวชาการ

ศกษาวเคราะหวจยและพฒนาองคความรและเทคโนโลยทางการแพทยเฉพาะทางเวชศาสตรการเสพตด

ศกษาและพฒนารปแบบการบ�าบดรกษาจงไดจดท�าหลกสตรการอบรมการใชรปแบบMatrixProgramซงเปนการบ�าบด

เพอปรบเปลยนความคด(CognitiveBehaviorTherapy:CBT)เปนรปแบบส�าคญในการบ�าบดผปวยยาเสพตด

ของโรงพยาบาลทวประเทศ

ในประเทศไทยมผปวยตดยาเสพตด๑.๓ลานคนและในป๒๕๖๑ตามserviceplanของกระทรวงสาธารณสข

ไดก�าหนดมาตรฐานขนต�าในการด�าเนนงานดานยาเสพตดของหนวยบรการสาธารณสขแบงตามระดบชน

หนวยบรการและท�าการส�ารวจความพรอมและความตองการของบคลากรสาธารณสขใน๑๓เขตสขภาพ

เพอวางแผนการด�าเนนการดงนการเตรยมความพรอมดานบคลากรตามกรอบขนต�าทสามารถด�าเนนงาน

ดานบ�าบดฟนฟผปวยยาเสพตดทไดคณภาพในหนวยบรการสาธารณสขจ�านวน๑๓เขตสขภาพ๗๗จงหวด

มความตองการบคลากรเพมเพอรองรบการพฒนางานยาเสพตด๕สาขาวชาชพไดแกพยาบาลนกวชาการสาธารณสข

นกจตวทยานกกจกรรมบ�าบดและนกสงคมสงเคราะหจ�านวน๓,๔๘๐คน

หากพจารณาจากผลการด�าเนนงานของศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวง

สาธารณสขพบวามผ เขารบการบ�าบดรกษายาเสพตดตงแต๑ตลาคม๒๕๖๑-๑๘มถนายน๒๕๖๒

ในโรงพยาบาลสงกดทวประเทศกวา๘๐๐แหงจ�านวน๑๓๓,๙๖๒คนคดเปนรอยละ๖๑.๐๙แบงเปน

ระบบสมครใจ ๖๑,๓๖๐คนระบบบงคบบ�าบด๕๘,๘๖๔คนและระบบตองโทษ๑๓,๗๓๘คนแมสถต

การเขารบการบ�าบดรกษาจะมแนวโนมลดลง แตกลบพบวาปญหาสงคมทสบเนองมาจากการใชยาและสารเสพตด

มเพมขนเรอยๆ การบ�าบดรกษาผเสพยาเสพตดจงเปนมาตรการหนงในการแกไขปญหายาเสพตดของชาต

แตจากการด�าเนนการทผานมาพบวาผลการบ�าบดรกษาผเสพ/ผตดยาเสพตดยงคงมสถตผทประสบความส�าเรจ

ในการรกษาคอนขางต�าโดยพบวาผทครบก�าหนดการบ�าบดฟนฟทไดรบการตดตาม๑ปและไมกลบไปเสพซ�า

มเพยงรอยละ๓๓.๖๔

ในป พ.ศ.๒๕๕๘ระบบการบ�าบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพผ เสพ/ผ ตดยาเสพตด/บสต.

https://antidrugnew.moph.go.th/สบคนเมอวนท๒๐กรกฎาคม๒๕๖๐และการบ�าบดรกษาผปวย

ยาเสพตดในปจจบนพบวามปญหาซบซอนมากขนเรอยๆ เชนปญหาทางจตเวชทเกดจาการใชยาเสพตดการใช

ความรนแรงในครอบครวการถกลวงละเมดทางเพศการขายบรการทางเพศเปนตนนอกจากนยงพบวาผปวย

ยาเสพตดทเขาสการบ�าบดรกษาสวนใหญครอบครวยงขาดความพรอมและการยอมรบผปวยกลบคนสครอบครว

เนองจากยงขาดความไววางใจในพฤตกรรมการใชยาเสพตดของผปวยประกอบกบบางครอบครวมฐานะยากจน

ไมสามารถใหการดแลชวยเหลอผปวยอยางตอเนองได

สถานการณผตดยาเสพตดดานการใชยาเสพตด(Demand)ประเทศไทยยงคงประสบปญหาส�าคญคอ

ปญหาการเสพและการใชยาเสพตดในกลมเดกและเยาวชนกลมผใชแรงงานในสถานประกอบการทยงไมม

มาตรฐานระบบการปองกนและควบคมทดการแพรระบาดในหมบานชมชนซงน�ามาสปญหาความเดอดรอน

ใหแกประชาชนทวไปจะเหนไดจาก

๑)ผลการบ�าบดรกษาในปทผานมามผเขารบการบ�าบดรกษาทกระบบรวม๑๗๗,๗๓๑คนซงผเขารบ

การบ�าบดรกษามแนวโนมลดลงสวนใหญยงคงเปนกลมเดกและเยาวชนอาย๑๕-๒๔ปแตกจะมสดสวน

ทลดลงอยทรอยละ๔๑.๕(จากเดมรอยละ๔๒.๓)

๒)ผลการส�ารวจความคดเหนของประชาชนแมวาประชาชนจะพงพอใจตอการแกไขปญหายาเสพตด

ของรฐบาลแตปญหายาเสพตดกยงคงเปนปญหาทประชาชนตองการใหแกไขเปนเรองเรงดวน(อางองจาก

แผนปฏบตการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดป๒๕๖๐ส�านกงานปปส.,กระทรวงยตธรรม)

10 11แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsงานสงคมสงเคราะหในการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพและการตดตามผปวยยาเสพตด

บทท๑

นโยบายรฐบาลดานยาเสพตดไดปรบนโยบายและกฎหมายในสวนการกระท�าความผดบางอยางเกยวกบ

ยาเสพตดใหไมเปนความผดอาญาโดยใชมาตรการทางปกครองและมาตรการทางสาธารณสขเขามาแทนทหรอ

ทเรยกวา“decriminalization”อนเปนการปรบนโยบายใหเหมาะสมกบบรบทของสงคมดวยเหตนกระทรวง

สาธารณสขจงไดจดตงศนยคดกรองผปวยยาเสพตดและสารเสพตดใหมหนวยบรการในสงกดโรงพยาบาลศนย(รพศ.)

โรงพยาบาลทวไป(รพท.) โรงพยาบาลชมชน(รพช.)สถาบนบ�าบดและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาตบรมราชชนน

(สถาบนธญญารกษ)สงกดกรมการแพทยและโรงพยาบาลในสงกดกรมสขภาพจตเพอด�าเนนการคดกรองผปวย

ยาเสพตดและสารเสพตดมการประเมนทางคลนกในผทมปญหาการใชยาเสพตดและสารเสพตดประกอบดวย

การสมภาษณประวตการใชยาและสารเสพตดประวตการเขารบการรกษาการตรวจรางกายการตรวจทาง

หองปฏบตการการประเมนสภาพจตการประเมนแรงจงใจและการประเมนครอบครวและสงคมเปนตน

ประวตงานำสงคำมสงเคำราะหกบยาเสพตด ประเทศไทยไดมประกาศของคณะปฏวตฉบบท๓๗ลงวนท๙ธนวาคม๒๕๐๑หามการขายฝนและสบฝน

โดยเดดขาดถอเปนสงผดกฎหมายผลอนเกดจากประกาศคณะปฏวตไดมค�าสงใหกระทรวงมหาดไทยและ

กระทรวงสาธารณสขจดตงสถานพยาบาลและสถานพกฟนใหการรกษาแกผตดฝนขนเปนครงแรกในประเทศไทย

ทคลอง๕ ต�าบลรงสตอ�าเภอธญบรจงหวดปทมธานมชอวา“สถานสงเคราะหคนตดฝน”ของกระทรวงมหาดไทย

และกระทรวงสาธารณสข(TheGovernmentOpiumTreatmentCentre)เมอวนท๑มกราคม๒๕๐๒ระยะ

เรมแรกด�าเนนงานโดยกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสขมหนาทรบผดชอบใหการรกษาผตดฝนขนถอนยา

รบผปวยได๑,๐๐๐คน สวนกรมประชาสงเคราะหกระทรวงมหาดไทยมหนาทรกษาขนฟนฟรบผปวยได

๓,๐๐๐คนเนองจากการปฏบตงานโดยแบงความรบผดชอบออกเปน๒ฝายนนท�าใหการด�าเนนงานบ�าบดรกษา

ไมไดผลดการบงคบบญชารบผดชอบงานควรจะขนอยกบหนวยฝายหนงฝายใดกรมการแพทยจงไดโอนกจการ

ความรบผดชอบการรกษาขนถอนพษยาใหแกกรมประชาสงเคราะหรบไปด�าเนนงานเมอวนท๑มกราคม๒๕๐๓

ตอมากรมประชาสงเคราะหไดพจารณาเหนวาการรกษาขนถอนยาของสถานพยาบาลเปนการบ�าบดรกษา

ทตองใชเทคนคทางการแพทยกรมประชาสงเคราะหจงไดมอบการรกษาขนถอนพษยาของสถานพยาบาลให

กรมการแพทยด�าเนนการรบผดชอบพรอมงบประมาณเมอวนท๑๒เมษายน๒๕๐๕โดยตงชอสถานพยาบาล

นวา“โรงพยาบาลยาเสพตด”และเพอใหถกตองตามหลกวชาการอนไดผลตามทตางประเทศปฏบตกน

กรมประชาสงเคราะหจงไดโอนการด�าเนนงานการบ�าบดรกษาผตดยาเสพตดขนฟนฟมาอยในความรบผดชอบ

ของกรมการแพทยเมอวนท๑เมษายน๒๕๐๗และในพ.ศ.๒๕๑๔เปลยนการบ�าบดรกษายาเสพตดจาก

๓ขนตอนเปน๔ขนตอนไดแก ขนเตรยมการกอนรกษาขนถอนพษยาขนฟนฟสมรรถภาพและขนตดตาม

หลงรกษามการท�างานแบบสหวชาสาขาโดยมสาขาสงคมสงเคราะหเปนสาขาหนงท�าหนาทบ�าบดทางจตสงคม

นอกจากการด�าเนนงานดานการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดแลวสถาบนบ�าบดรกษาและฟนฟผตดยาเสพตด

แหงชาตบรมราชชนน(สบยช.เดมคอสถาบนธญญารกษจงหวดปทมธาน)ไดมงเนนพฒนางานดานวชาการ

ศกษาวเคราะหวจยและพฒนาองคความรและเทคโนโลยทางการแพทยเฉพาะทางเวชศาสตรการเสพตด

ศกษาและพฒนารปแบบการบ�าบดรกษาจงไดจดท�าหลกสตรการอบรมการใชรปแบบMatrixProgramซงเปนการบ�าบด

เพอปรบเปลยนความคด(CognitiveBehaviorTherapy:CBT)เปนรปแบบส�าคญในการบ�าบดผปวยยาเสพตด

ของโรงพยาบาลทวประเทศ

ในประเทศไทยมผปวยตดยาเสพตด๑.๓ลานคนและในป๒๕๖๑ตามserviceplanของกระทรวงสาธารณสข

ไดก�าหนดมาตรฐานขนต�าในการด�าเนนงานดานยาเสพตดของหนวยบรการสาธารณสขแบงตามระดบชน

หนวยบรการและท�าการส�ารวจความพรอมและความตองการของบคลากรสาธารณสขใน๑๓เขตสขภาพ

เพอวางแผนการด�าเนนการดงนการเตรยมความพรอมดานบคลากรตามกรอบขนต�าทสามารถด�าเนนงาน

ดานบ�าบดฟนฟผปวยยาเสพตดทไดคณภาพในหนวยบรการสาธารณสขจ�านวน๑๓เขตสขภาพ๗๗จงหวด

มความตองการบคลากรเพมเพอรองรบการพฒนางานยาเสพตด๕สาขาวชาชพไดแกพยาบาลนกวชาการสาธารณสข

นกจตวทยานกกจกรรมบ�าบดและนกสงคมสงเคราะหจ�านวน๓,๔๘๐คน

หากพจารณาจากผลการด�าเนนงานของศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวง

สาธารณสขพบวามผ เขารบการบ�าบดรกษายาเสพตดตงแต๑ตลาคม๒๕๖๑-๑๘มถนายน๒๕๖๒

ในโรงพยาบาลสงกดทวประเทศกวา๘๐๐แหงจ�านวน๑๓๓,๙๖๒คนคดเปนรอยละ๖๑.๐๙แบงเปน

ระบบสมครใจ ๖๑,๓๖๐คนระบบบงคบบ�าบด๕๘,๘๖๔คนและระบบตองโทษ๑๓,๗๓๘คนแมสถต

การเขารบการบ�าบดรกษาจะมแนวโนมลดลง แตกลบพบวาปญหาสงคมทสบเนองมาจากการใชยาและสารเสพตด

มเพมขนเรอยๆ การบ�าบดรกษาผเสพยาเสพตดจงเปนมาตรการหนงในการแกไขปญหายาเสพตดของชาต

แตจากการด�าเนนการทผานมาพบวาผลการบ�าบดรกษาผเสพ/ผตดยาเสพตดยงคงมสถตผทประสบความส�าเรจ

ในการรกษาคอนขางต�าโดยพบวาผทครบก�าหนดการบ�าบดฟนฟทไดรบการตดตาม๑ปและไมกลบไปเสพซ�า

มเพยงรอยละ๓๓.๖๔

ในป พ.ศ.๒๕๕๘ระบบการบ�าบดรกษาและฟ นฟสมรรถภาพผ เสพ/ผ ตดยาเสพตด/บสต.

https://antidrugnew.moph.go.th/สบคนเมอวนท๒๐กรกฎาคม๒๕๖๐และการบ�าบดรกษาผปวย

ยาเสพตดในปจจบนพบวามปญหาซบซอนมากขนเรอยๆ เชนปญหาทางจตเวชทเกดจาการใชยาเสพตดการใช

ความรนแรงในครอบครวการถกลวงละเมดทางเพศการขายบรการทางเพศเปนตนนอกจากนยงพบวาผปวย

ยาเสพตดทเขาสการบ�าบดรกษาสวนใหญครอบครวยงขาดความพรอมและการยอมรบผปวยกลบคนสครอบครว

เนองจากยงขาดความไววางใจในพฤตกรรมการใชยาเสพตดของผปวยประกอบกบบางครอบครวมฐานะยากจน

ไมสามารถใหการดแลชวยเหลอผปวยอยางตอเนองได

สถานการณผตดยาเสพตดดานการใชยาเสพตด(Demand)ประเทศไทยยงคงประสบปญหาส�าคญคอ

ปญหาการเสพและการใชยาเสพตดในกลมเดกและเยาวชนกลมผใชแรงงานในสถานประกอบการทยงไมม

มาตรฐานระบบการปองกนและควบคมทดการแพรระบาดในหมบานชมชนซงน�ามาสปญหาความเดอดรอน

ใหแกประชาชนทวไปจะเหนไดจาก

๑)ผลการบ�าบดรกษาในปทผานมามผเขารบการบ�าบดรกษาทกระบบรวม๑๗๗,๗๓๑คนซงผเขารบ

การบ�าบดรกษามแนวโนมลดลงสวนใหญยงคงเปนกลมเดกและเยาวชนอาย๑๕-๒๔ปแตกจะมสดสวน

ทลดลงอยทรอยละ๔๑.๕(จากเดมรอยละ๔๒.๓)

๒)ผลการส�ารวจความคดเหนของประชาชนแมวาประชาชนจะพงพอใจตอการแกไขปญหายาเสพตด

ของรฐบาลแตปญหายาเสพตดกยงคงเปนปญหาทประชาชนตองการใหแกไขเปนเรองเรงดวน(อางองจาก

แผนปฏบตการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดป๒๕๖๐ส�านกงานปปส.,กระทรวงยตธรรม)

12 13แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsงานสงคมสงเคราะหในการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพและการตดตามผปวยยาเสพตด

บทท๑

ดานทศนคตและทกษะเฉพาะ

๑. ตองเปนผทมทศนคตทดตอผปวยมทกษะเฉพาะดานผานหลกสตรการอบรมและฝกภาคปฎบตในการ

ท�างานกบผปวยยาเสพตดกลมเปราะบางและผประสบปญหาทางสงคมมความอดทนและความยดหยน

๒. มใจรกงานดวยความจรงใจและยอมรบความไมปกตของผปวยตดยาและสารเสพตด

ดานการบรหารจดการ

๑. ตองมความสามารถและมนษยสมพนธทดในการท�างานเปนทมสหวชาชพรวมกบแพทยพยาบาล

และนกวชาการสาขาวชาชพอนๆ ได

๒. มความสามารถในการคนควาขอมลทางสงคมของผปวยและวนจฉยปญหาของผปวยไดอยางเปนระบบ

๓. ตองมความรเกยวกบแหลงทรพยากรภายในและภายนอกหนวยงานทงทเปนทางการและไมเปนทางการ

ทเปนประโยชนในการใหบรการและด�าเนนการในระบบสงตออยางมความรบผดชอบและมประสทธภาพ

เพอประโยชนของผใชบรการ

กลมผใช กลมผเสพ กลมผตดสารและยาเสพตด

การแบงกลมผใชกลมผเสพกลมผตดสารและยาเสพตดไดจากการคดกรองตามแบบคดกรองและสงตอ

ผปวยทใชยาและสารเสพตดเพอรบการบ�าบดรกษากระทรวงสาธารณสข(บคก.กสธ.)V.๒จากขอค�าถาม๖ขอ

จากประวตการเรองการใชยาเสพตดความตองการผลกระทบทท�าใหเกดปญหาสขภาพครอบครวสงคม

และกฎหมายตลอดจนการใชชวตประจ�าวนและความพยายามทจะลดหรอเลกใชยาและสารเสพตด

อนมานจากระดบผลกระทบจากการใชาและสารเสพตดแบงเปน๓ระดบ

กลมผใช ระดบผลกระทบจากการใชต�ำ(แปลผลจากคะแนนระดบ๒-๓คะแนน)

กลมผเสพ ระดบผลกระทบจากการใชปำนกลำง(แปลผลจากคะแนน๔-๒๖คะแนน)

กลมผตด ระดบผลกระทบจากการใชสง(แปลผลจากคะแนนมากกวาหรอเทากบ๒๗ขนไป)

อางจากคมอการพฒนาระบบบรการสขภาพ(Serviceplan)สาขายาเสพตด

ในปพ.ศ.๒๕๓๐ส�านกงานอนามยกรงเทพมหานครไดเปดคลนคยาเสพตดจ�านวน๑๕แหงและก�าหนด

ใหนกสงคมสงเคราะหเปนหนงในสหสาขาในการดแลหลกขนแรกรบการประเมนผ ปวยการฟนฟสภาพ

และการตดตามตลอดจนท�าหนาทหนาทชวยเหลอผปวยปองกนสงเสรมและพฒนาสขภาพอนามย

ปพ.ศ.๒๕๓๒-๒๕๓๙นกสงคมสงเคราะหในสงกดกลมงานเวชกรรมสงคมโรงพยาบาลประจ�าจงหวด

ทวประเทศไดอบรมการใชรปแบบMatrixProgramและน�ามาด�าเนนการเปดบรการบ�าบดผตดยาเสพตด

ตอมามการจดตงกลมงานจตเวชงานบ�าบดยาเสพตดจงไดยายมารวมกบกลมงานจตเวชรปแบบการบรการฟนฟ

สมรรถภาพทางสงคมจงมบางโรงพยาบาลเทานนทน�าไปเชอมตอระหวางกลมงานจตเวชกบกลมงาน

สงคมสงเคราะหในโรงพยาบาลจงขาดความตอเนอง

ตอมาปพ.ศ.๒๕๓๓กรมการแพทยไดจดตงศนยบ�าบดรกษายาเสพตดภาคเหนอจงหวดเชยงใหม

ศนยบ�าบดรกษายาเสพตดภาคใตจงหวดสงขลาศนยบ�าบดรกษายาเสพตดภาคตะวนออกเฉยงเหนอจงหวด

ขอนแกนศนยบ�าบดรกษายาเสพตดจงหวดปตตานและศนยบ�าบดรกษายาเสพตดจงหวดแมฮองสอน

โดยในปพ.ศ.๒๕๓๘เปลยนชอเปนโรงพยาบาลธญญารกษและมการยกระดบโรงพยาบาลธญญารกษปทมธาน

เปนสถาบนบ�าบดและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาตบรมราชชนน

ส�าหรบนกสงคมสงเคราะหทางจตเวชกรมสขภาพจตเรมขนทสถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา

เปนแหงแรกในปพ.ศ.๒๔๙๖ในขณะนนเรยกต�าแหนงนวา“สงคมกร”เปนหนงในทมรกษาท�าหนาทรวบรวมขอมล

ปญหาดานอารมณสงคมและพฤตกรรมในกลมผปวยจตเวชทไดรบผลกระทบจากการใชยาเสพตดทงเดกและผใหญ

โรงพยาบาลในสงกดกรมสขภาพจตปจจบนมรวมทงหมด๑๙แหง

คำณสมบตของนำกสงคำมสงเคำราะหทปฏบตงานำดานำยาเสพตดในำสถานำบ�บดฯ

เนองจากผตดยาและสารเสพตดเปนผทมปญหายงยากซบซอนทงดานรางกายจตใจสงคมเศรษฐกจและ

สงแวดลอมอยในตวผปวยเองนกสงคมสงเคราะหทจะปฏบตงานกบผปวยจงจ�าเปนจะตองมคณสมบตทแตกตาง

ไปจากนกสงคมสงเคราะหโดยทวๆ ไปคอ

ดานองคความร

๑. ตองมความรทางดานสงคมสงเคราะหทฤษฎหลกคดทางสงคมสงเคราะหกระบวนการท�างาน

สงคมสงเคราะห

๒. มความรในศาสตรอนทเกยวของเชนจตวทยาการใหค�าปรกษาครอบครวบ�าบดการประเมนแรงจงใจ

สงคมวทยามานษยวทยาการบรหารจดการนโยบายตางๆ การวจยเทคโนโลยสารสนเทศฯลฯ

๓. มความรดานวทยาศาสตรดานสารและยาเสพตดเชนยาและสารเสพตดโทษพษภยกลไกการตดยา

การเลกยาการบ�าบดรกษากฎหมายยาเสพตดธรรมชาตของผตดยาฯลฯ

๔. การบรณาการความรแนวคดหลกการทฤษฎตางๆ ยดหลกในนโยบายและกฎหมายระเบยบขอบงคบตางๆ

รวมถงการรแหลงทรพยากรทงภายในและภายนอกทเปนประโยชนในการจดบรการผใชบรการ

12 13แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsงานสงคมสงเคราะหในการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพและการตดตามผปวยยาเสพตด

บทท๑

ดานทศนคตและทกษะเฉพาะ

๑. ตองเปนผทมทศนคตทดตอผปวยมทกษะเฉพาะดานผานหลกสตรการอบรมและฝกภาคปฎบตในการ

ท�างานกบผปวยยาเสพตดกลมเปราะบางและผประสบปญหาทางสงคมมความอดทนและความยดหยน

๒. มใจรกงานดวยความจรงใจและยอมรบความไมปกตของผปวยตดยาและสารเสพตด

ดานการบรหารจดการ

๑. ตองมความสามารถและมนษยสมพนธทดในการท�างานเปนทมสหวชาชพรวมกบแพทยพยาบาล

และนกวชาการสาขาวชาชพอนๆ ได

๒. มความสามารถในการคนควาขอมลทางสงคมของผปวยและวนจฉยปญหาของผปวยไดอยางเปนระบบ

๓. ตองมความรเกยวกบแหลงทรพยากรภายในและภายนอกหนวยงานทงทเปนทางการและไมเปนทางการ

ทเปนประโยชนในการใหบรการและด�าเนนการในระบบสงตออยางมความรบผดชอบและมประสทธภาพ

เพอประโยชนของผใชบรการ

กลมผใช กลมผเสพ กลมผตดสารและยาเสพตด

การแบงกลมผใชกลมผเสพกลมผตดสารและยาเสพตดไดจากการคดกรองตามแบบคดกรองและสงตอ

ผปวยทใชยาและสารเสพตดเพอรบการบ�าบดรกษากระทรวงสาธารณสข(บคก.กสธ.)V.๒จากขอค�าถาม๖ขอ

จากประวตการเรองการใชยาเสพตดความตองการผลกระทบทท�าใหเกดปญหาสขภาพครอบครวสงคม

และกฎหมายตลอดจนการใชชวตประจ�าวนและความพยายามทจะลดหรอเลกใชยาและสารเสพตด

อนมานจากระดบผลกระทบจากการใชาและสารเสพตดแบงเปน๓ระดบ

กลมผใช ระดบผลกระทบจากการใชต�ำ(แปลผลจากคะแนนระดบ๒-๓คะแนน)

กลมผเสพ ระดบผลกระทบจากการใชปำนกลำง(แปลผลจากคะแนน๔-๒๖คะแนน)

กลมผตด ระดบผลกระทบจากการใชสง(แปลผลจากคะแนนมากกวาหรอเทากบ๒๗ขนไป)

อางจากคมอการพฒนาระบบบรการสขภาพ(Serviceplan)สาขายาเสพตด

ในปพ.ศ.๒๕๓๐ส�านกงานอนามยกรงเทพมหานครไดเปดคลนคยาเสพตดจ�านวน๑๕แหงและก�าหนด

ใหนกสงคมสงเคราะหเปนหนงในสหสาขาในการดแลหลก ขนแรกรบการประเมนผ ปวยการฟนฟสภาพ

และการตดตามตลอดจนท�าหนาทหนาทชวยเหลอผปวยปองกนสงเสรมและพฒนาสขภาพอนามย

ปพ.ศ.๒๕๓๒-๒๕๓๙นกสงคมสงเคราะหในสงกดกลมงานเวชกรรมสงคมโรงพยาบาลประจ�าจงหวด

ทวประเทศไดอบรมการใชรปแบบMatrixProgramและน�ามาด�าเนนการเปดบรการบ�าบดผตดยาเสพตด

ตอมามการจดตงกลมงานจตเวชงานบ�าบดยาเสพตดจงไดยายมารวมกบกลมงานจตเวชรปแบบการบรการฟนฟ

สมรรถภาพทางสงคมจงมบางโรงพยาบาลเทานนทน�าไปเชอมตอระหวางกล มงานจตเวชกบกล มงาน

สงคมสงเคราะหในโรงพยาบาลจงขาดความตอเนอง

ตอมาปพ.ศ.๒๕๓๓กรมการแพทยไดจดตงศนยบ�าบดรกษายาเสพตดภาคเหนอจงหวดเชยงใหม

ศนยบ�าบดรกษายาเสพตดภาคใตจงหวดสงขลาศนยบ�าบดรกษายาเสพตดภาคตะวนออกเฉยงเหนอจงหวด

ขอนแกนศนยบ�าบดรกษายาเสพตดจงหวดปตตานและศนยบ�าบดรกษายาเสพตดจงหวดแมฮองสอน

โดยในปพ.ศ.๒๕๓๘เปลยนชอเปนโรงพยาบาลธญญารกษและมการยกระดบโรงพยาบาลธญญารกษปทมธาน

เปนสถาบนบ�าบดและฟนฟผตดยาเสพตดแหงชาตบรมราชชนน

ส�าหรบนกสงคมสงเคราะหทางจตเวชกรมสขภาพจตเรมขนทสถาบนจตเวชศาสตรสมเดจเจาพระยา

เปนแหงแรกในปพ.ศ.๒๔๙๖ในขณะนนเรยกต�าแหนงนวา“สงคมกร”เปนหนงในทมรกษาท�าหนาทรวบรวมขอมล

ปญหาดานอารมณสงคมและพฤตกรรมในกลมผปวยจตเวชทไดรบผลกระทบจากการใชยาเสพตดทงเดกและผใหญ

โรงพยาบาลในสงกดกรมสขภาพจตปจจบนมรวมทงหมด๑๙แหง

คำณสมบตของนำกสงคำมสงเคำราะหทปฏบตงานำดานำยาเสพตดในำสถานำบ�บดฯ

เนองจากผตดยาและสารเสพตดเปนผทมปญหายงยากซบซอนทงดานรางกายจตใจสงคมเศรษฐกจและ

สงแวดลอมอยในตวผปวยเองนกสงคมสงเคราะหทจะปฏบตงานกบผปวยจงจ�าเปนจะตองมคณสมบตทแตกตาง

ไปจากนกสงคมสงเคราะหโดยทวๆ ไปคอ

ดานองคความร

๑. ตองมความรทางดานสงคมสงเคราะหทฤษฎหลกคดทางสงคมสงเคราะหกระบวนการท�างาน

สงคมสงเคราะห

๒. มความรในศาสตรอนทเกยวของเชนจตวทยาการใหค�าปรกษาครอบครวบ�าบดการประเมนแรงจงใจ

สงคมวทยามานษยวทยาการบรหารจดการนโยบายตางๆ การวจยเทคโนโลยสารสนเทศฯลฯ

๓. มความรดานวทยาศาสตรดานสารและยาเสพตดเชนยาและสารเสพตดโทษพษภยกลไกการตดยา

การเลกยาการบ�าบดรกษากฎหมายยาเสพตดธรรมชาตของผตดยาฯลฯ

๔. การบรณาการความรแนวคดหลกการทฤษฎตางๆ ยดหลกในนโยบายและกฎหมายระเบยบขอบงคบตางๆ

รวมถงการรแหลงทรพยากรทงภายในและภายนอกทเปนประโยชนในการจดบรการผใชบรการ

15แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clients14งานสงคมสงเคราะหในการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพและการตดตามผปวยยาเสพตด

บทท๑

แนำวทางการปฎบตงานำสงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตด

ลกษณะการรบบ�บดม ๒ แบบ ดงนำ

๑) แบบสมครใจผ รบการบ�าบดกล มนมความพรอมและรวมมอในการเขารบการบ�าบด

จงเหมาะสมกบโปรแกรมจตสงคมบ�าบดแบบผปวยนอกหรอคายบ�าบด

๒) แบบบงคบรกษำเปนกรณทผตดยาเสพตด/สารเสพตดมคดจากการเสพหรอเปนผจ�าหนาย

ในปรมาณทไมมากนกผตดยาเสพตด/สารเสพตดจะตองถกบงคบรกษาในรปแบบการรกษาทใชไดทงโปรแกรม

จตสงคมบ�าบดแบบผปวยนอกผปวยในและคายบ�าบดระยะยาวทงนขนอยกบแรงจงใจระยะทางการเดนทาง

และความจ�าเปนในการควบคมพฤตกรรม

หลกการดแลผปวยยาเสพตดในำก�กบของกระทรวงสาธารณสข

๑)การสงเสรมและปองกนไมใหเสพสารเสพตดโดยสงเสรมใหประชาชนเลอกสงทดตอสขภาพ

การจดหาทางเลอกทดกวาทดแทนการเสพยาและใหความรดานยาเสพตด

๒)การบ�ารกษาและฟนฟสมรรถภาพเพมการเขาถงในการบ�าบดรกษาเพมการเขาถงบรการ

สขภาพจตเพมความเขมขนทงการรกษาและระยะเวลาในการดแลผเสพยาเสพตด/ตดยาดแลกลมเฉพาะเชน

วยรนผหญงชายรกรวมเพศเพมการวจยดานเภสชบ�าบดและการบ�าบดทดแทนใหมากขน

๓)การลดอนตราย(HarmReduction)เนนในเรองกลมทใชยาฉดทเสยงตอการแพรกระจายเอดส

ตบอกเสบบและซเปนตนโดยเปลยนยาฉดเปนยากนและการปองกนโรคตดตอทางเพศสมพนธโดยสงเสรม

การใชถงยางอนามย

บทท

๒

15แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clients14งานสงคมสงเคราะหในการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพและการตดตามผปวยยาเสพตด

บทท๑

แนำวทางการปฎบตงานำสงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตด

ลกษณะการรบบ�บดม ๒ แบบ ดงนำ

๑) แบบสมครใจผ รบการบ�าบดกล มนมความพรอมและรวมมอในการเขารบการบ�าบด

จงเหมาะสมกบโปรแกรมจตสงคมบ�าบดแบบผปวยนอกหรอคายบ�าบด

๒) แบบบงคบรกษำเปนกรณทผตดยาเสพตด/สารเสพตดมคดจากการเสพหรอเปนผจ�าหนาย

ในปรมาณทไมมากนกผตดยาเสพตด/สารเสพตดจะตองถกบงคบรกษาในรปแบบการรกษาทใชไดทงโปรแกรม

จตสงคมบ�าบดแบบผปวยนอกผปวยในและคายบ�าบดระยะยาวทงนขนอยกบแรงจงใจระยะทางการเดนทาง

และความจ�าเปนในการควบคมพฤตกรรม

หลกการดแลผปวยยาเสพตดในำก�กบของกระทรวงสาธารณสข

๑)การสงเสรมและปองกนไมใหเสพสารเสพตดโดยสงเสรมใหประชาชนเลอกสงทดตอสขภาพ

การจดหาทางเลอกทดกวาทดแทนการเสพยาและใหความรดานยาเสพตด

๒)การบ�ารกษาและฟนฟสมรรถภาพเพมการเขาถงในการบ�าบดรกษาเพมการเขาถงบรการ

สขภาพจตเพมความเขมขนทงการรกษาและระยะเวลาในการดแลผเสพยาเสพตด/ตดยาดแลกลมเฉพาะเชน

วยรนผหญงชายรกรวมเพศเพมการวจยดานเภสชบ�าบดและการบ�าบดทดแทนใหมากขน

๓)การลดอนตราย(HarmReduction)เนนในเรองกลมทใชยาฉดทเสยงตอการแพรกระจายเอดส

ตบอกเสบบและซเปนตนโดยเปลยนยาฉดเปนยากนและการปองกนโรคตดตอทางเพศสมพนธโดยสงเสรม

การใชถงยางอนามย

บทท

๒

16 17แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

มาตรฐานำการบ�บดรกษาผตดสารเสพตด

แนำวทางการปฎบตงานำสงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตด

บทท ๒

ปพ.ศ.๒๕๔๓กระทรวงสาธารณสขไดออกประกาศฉบบท๑๖๔แบงการบ�าบดรกษาผเขารบการบ�าบด

รกษาการตดสารเสพตดผดกฎหมายเชนยาบาเฮโรอนออกเปน๔ขนตอนและก�าหนดมาตรฐานขนตอน

วธการและระยะเวลาส�าหรบใหสถานพยาบาลด�าเนนการบ�าบดรกษาประกอบดวย

ขนตอนท ๑ กำรเตรยมกำรเปนการเตรยมความพรอมกอนใหบ�าบดรกษาภายในระยะเวลา๗วนเชน

การตรวจวนจฉยการตดสารเสพตดการใหค�าแนะน�าเกยวกบสารการสรางแรงจงใจใหเขาใจภาวะของตนและ

ใหมความตงใจทจะรบการบ�าบดรกษาและอธบายขนตอนการบ�าบดรกษาใหแกผเขารบการบ�าบด

ขนตอนท ๒ กำรถอนพษซงควรท�าภายในระยะเวลา๔๕วนตามวธการถอนพษทไดยนตอกรมการแพทย

และผานการรบรองแลวเชนการใหความชวยเหลอใกลชดการใหยาตามอาการการใหยาทดแทนการใหยาอนๆ เชน

ยาระงบอาการอยากยารวมถงการแพทยทางเลอกเชนการฝงเขมการใชสมนไพรเปนตน

ขนตอนท ๓ กำรฟนฟสมรรถภำพซงมระยะเวลาด�าเนนการภายใน๑๘๐วนประกอบดวยกจกรรม

หลากหลายเชนจตบ�าบดกจกรรมบ�าบดอาชวบ�าบดศาสนานนทนาการการฝกวนยเปนตนเพอฝกทกษะตางๆ

ทจะชวยใหผเขารบการบ�าบดไมกลบไปใชสารเสพตดอกในอนาคต

ขนตอนท ๔ กำรตดตำมมก�าหนดระยะเวลา๑ปโดยมการใหค�าปรกษาการใหค�าแนะน�าการสราง

ก�าลงใจและการปองกนการตดซ�ามการเยยมบานและนดตดตามเปนระยะเชนทกเดอนท๑,๓,๖และ๑๒

เปนตนดงแผนภาพท๑

แผนภำพท ๑การปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบขนตอนการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดแบบบรณาการ

อางจากสมาคมนกสงคมสงเคราะหทางการแพทยไทย,๒๕๖๒

บทท ๑

16 17แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

มาตรฐานำการบ�บดรกษาผตดสารเสพตด

แนำวทางการปฎบตงานำสงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตด

บทท ๒

ปพ.ศ.๒๕๔๓กระทรวงสาธารณสขไดออกประกาศฉบบท๑๖๔แบงการบ�าบดรกษาผเขารบการบ�าบด

รกษาการตดสารเสพตดผดกฎหมายเชนยาบาเฮโรอนออกเปน๔ขนตอนและก�าหนดมาตรฐานขนตอน

วธการและระยะเวลาส�าหรบใหสถานพยาบาลด�าเนนการบ�าบดรกษาประกอบดวย

ขนตอนท ๑ กำรเตรยมกำรเปนการเตรยมความพรอมกอนใหบ�าบดรกษาภายในระยะเวลา๗วนเชน

การตรวจวนจฉยการตดสารเสพตดการใหค�าแนะน�าเกยวกบสารการสรางแรงจงใจใหเขาใจภาวะของตนและ

ใหมความตงใจทจะรบการบ�าบดรกษาและอธบายขนตอนการบ�าบดรกษาใหแกผเขารบการบ�าบด

ขนตอนท ๒ กำรถอนพษซงควรท�าภายในระยะเวลา๔๕วนตามวธการถอนพษทไดยนตอกรมการแพทย

และผานการรบรองแลวเชนการใหความชวยเหลอใกลชดการใหยาตามอาการการใหยาทดแทนการใหยาอนๆ เชน

ยาระงบอาการอยากยารวมถงการแพทยทางเลอกเชนการฝงเขมการใชสมนไพรเปนตน

ขนตอนท ๓ กำรฟนฟสมรรถภำพซงมระยะเวลาด�าเนนการภายใน๑๘๐วนประกอบดวยกจกรรม

หลากหลายเชนจตบ�าบดกจกรรมบ�าบดอาชวบ�าบดศาสนานนทนาการการฝกวนยเปนตนเพอฝกทกษะตางๆ

ทจะชวยใหผเขารบการบ�าบดไมกลบไปใชสารเสพตดอกในอนาคต

ขนตอนท ๔ กำรตดตำมมก�าหนดระยะเวลา๑ปโดยมการใหค�าปรกษาการใหค�าแนะน�าการสราง

ก�าลงใจและการปองกนการตดซ�ามการเยยมบานและนดตดตามเปนระยะเชนทกเดอนท๑,๓,๖และ๑๒

เปนตนดงแผนภาพท๑

แผนภำพท ๑การปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบขนตอนการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดแบบบรณาการ

อางจากสมาคมนกสงคมสงเคราะหทางการแพทยไทย,๒๕๖๒

บทท ๑

18 19แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

๒.๔ การชวยเหลอสนบสนนใหผปวยดแลตนเองการสอนและใหค�าปรกษาปญหาสขภาพ

๒.๕ เปนผประสานความรวมมอกบทมสหวชาชพอนในการใหการบ�าบดรกษาผปวย

๒.๖ อภปรายปญหาและวางแผนการรกษารวมกบทมสหวชาชพรวมทงผปวยและครอบครว

๓. นกจตวทยำมบทบาททเกยวของดงน

๓.๑ ตรวจวนจฉยทางจตวทยาคลนกโดยใชเครองมอทดสอบทางจตวทยาทเปนมาตรฐานเพอตรวจ

วนจฉยพฤตกรรมศกยภาพกลไกทมาหรอสาเหตของปญหาทางจตเวชสขภาพจตและ

ความผดปกตอนเนองมาจากพยาธสภาพทางสมองตลอดจนลกษณะบคลกภาพและ

ระดบเชาวนปญญา

๓.๒ ใหการบ�าบดทางจตวทยาทงแบบรายบคคลและรายกลมเพอชวยใหผปวยสามารถเขาใจและ

ยอมรบปญหาของตนเองสามารถปรบปรงเปลยนแปลงพฤตกรรมแนวความคดวธการ

ปรบตวหรอแกปญหาและโครงสรางทบกพรองบางประการทางบคลกภาพใหมประสทธภาพ

เหมาะสมยงขนรวมทงการใชเทคนคทางจตวทยาเพอฟนฟและพฒนาศกยภาพของผทเลา

จากอาการทางจตและปญหาสขภาพจตใหมการปรบตวทเหมาะสมและมประสทธภาพเพมขน

๔. นกสงคมสงเครำะห มบทบาททเกยวของดงน

๔.๑ การประเมนสมรรถนะผปวยยาเสพตดความบกพรองขอจ�ากดบางอยางรวมถงการปฎสมพนธ

ระหวางบคคล

๔.๒ การประเมนปจจยแวดลอม

๔.๒.๑ปจจยดานแวดลอมไดแกสงแวดลอมทางดานกายภาพสงคมและทศนคตทเกยวของกบ

บคคลอทธพลในแงบวกหรอนแงลบตอบคคลไดแก

ปจเจกบคคล-สงแวดลอมใกลตวเชนบานทท�างานและโรงเรยนครอบครวคนรจกเพอนและ

คนแปลกหนา

ระบบสงคม-โครงสรางทางสงคมทงทเปนทางการและไมเปนทางการการบรการสวสดการ

สงคมกจกรรมชมชนหนวยงานของรฐบาลและเครอขายทไมเปนทางการในสงคมกฎหมายกฎเกณฑกฎตางๆ

ทงทเปนทางการและทไมเปนทางการทศนคตและคตนยม

๔.๒.๒ปจจยสวนบคคลประสบการณหรอภมหลงของชวตและการด�ารงชวตหรอสถานะ

สขภาพเพศเชอชาตอายภาวะสขภาพอนๆ รปแบบการด�าเนนชวตอปนสยการเลยงดรปแบบการเผชญและ

จดการกบปญหาพนฐานทางสงคมการศกษาอาชพเหตการณทเกดขนในอดตและปจจบนพฤตกรรม

บคลกภาพจตวทยาบคคล

๔.๓ ชวยเหลอแกไขบรรเทาปญหาทางสงคมและอารมณของผปวยและครอบครวและความ

ตองการทางดานสงคมอนๆ

๔.๔ ใหค�าปรกษาแกผปวยและผดแลผปวยหรอสมาชกในครอบครวคนอนๆ

คนหาแหลงทรพยากรประสานภาคเครอขายอนๆ ในชมชนเพอเปนแหลงสนบสนนและ

ใหความชวยเหลอแกผปวยและผดแลผปวย

การด�าเนนงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดทงการปองกนการบ�าบดรกษาและการฟนฟสมรรถภาพ

ผเสพผตดยาและสารเสพตดนกสงคมสงเคราะหเปนหนงในทมผบ�าบดรกษาจ�าเปนตองทราบบทบาทของแตละ

วชาชพทตองดแลกายจตสงคมจตวญญาณและสงแวดลอมทงกระบวนการบ�าบดดวยยาบ�าบดทางจตและ

พฤตกรรมการฟนฟสมรรถภาพและการตดตามทงนตองอาศยความรวมมอจากทมงานเพอนรวมวชาชพและ

สหวชาชพทงภายในและภายนอกหนวยงานทเกยวของเพอรวมกนด�าเนนงานใหการดแลรกษาผปวยโดยเนน

ผปวยเปนศนยกลาง(patientcenter)อยางไรกตามทมงานและทมสหวชาชพดานยาเสพตดจ�าเปนตอง

ไดรบการอบรมเกยวกบการใชเครองมอมความรมทกษะและความสามารถเฉพาะดานทแตกตางกนมาท�างาน

รวมกนทมงานดงกลาวหมายถงทมงานตามประกาศกระทรวงยตธรรมหมายถงแพทยพยาบาลนกจตวทยา

นกสงคมสงเคราะหนกวชาการสาธารณสขและนกกจกรรมบ�าบด (ส�าเนาค�าสงทสธ๐๒๒๘.๑๓/๑๘๐๑

เรองแจงประกาศกระทรวงยตธรรมเรองแตงตงเจาหนาทตามพรบ.ฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดพ.ศ.๒๕๔๕

(ฉบบท๒)พ.ศ.๒๕๖๐)

ทมสหวชาชพภายในกระทรวงสาธารณสขหมายถงแพทยทผานการอบรมดานยาเสพตดจตแพทยพยาบาล

นกจตวทยานกสงคมสงเคราะหนกวชาการสาธารณสขและนกกจกรรมบ�าบด

ทมสหวชาชพนอกกระทรวงสาธารณสขหมายถงกลมบคคลจากหนวยงานและภาคสวนตางๆ

รปแบบกำรท�ำงำนเครอขำยแบบทมสหวชำชพ แบงไดเปน ๒ รปแบบตำมลกษณะกำรปฏบตงำน ดงน

๑.Multidisciplinaryเปนการประชมทมสหวชาชพเพอปรกษาหารอกนในการระดมความคดเหน

และก�าหนดแนวทางในการแกไขปญหารวมกน

๒.Interdisciplinaryคอการประสานความรวมมอจากหลายสาขาวชาชพทเกยวของกบการปฏบตงาน

โดยใชวธการสงตอขอมลและประสานขอทรพยากรทมอย อยางเปนทางการเพอใชในการด�าเนนงานตาม

กระบวนการตางๆ โดยไมจ�าเปนตองมการประชมรวมกน

บทบำทของทมสหวชำชพ ทส�ำคญ มดงน

๑. แพทยมบทบาททเกยวของดงน

๑.๑ ตรวจวนจฉยและสงการรกษาในแตละราย

๑.๒ ใหขอมลเกยวกบโรคการวนจฉยรวมทงแนวทางการรกษาตางๆ และแผนการจ�าหนาย

แกผปวยครอบครวและผเกยวของ

๑.๓ เยยมตรวจอาการผปวย

๑.๔ อภปรายปญหาและวางแผนการรกษาพยาบาลรวมกบทมสขภาพรวมทงผปวยและครอบครว

๒. พยำบำลวชำชพมบทบาททเกยวของดงน

๒.๑ สมภาษณประวตประเมนสภาพจ�าแนกประเภทผปวยและวางแผนการดแล

๒.๒ ปฏบตการพยาบาลแกผปวยโดยใชกระบวนการพยาบาลทฤษฎทางการพยาบาล

และศาสตรตางๆ ทเกยวของมาบรณาการเพอใหการดแลครอบคลมใน๔มตคอ

การสงเสรมสขภาพจตการปองกนปญหาสขภาพจตการบ�าบดรกษาและการฟนฟสมรรถภาพ

๒.๓ การจดสงแวดลอมเพอการบ�าบด

18 19แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

๒.๔ การชวยเหลอสนบสนนใหผปวยดแลตนเองการสอนและใหค�าปรกษาปญหาสขภาพ

๒.๕ เปนผประสานความรวมมอกบทมสหวชาชพอนในการใหการบ�าบดรกษาผปวย

๒.๖ อภปรายปญหาและวางแผนการรกษารวมกบทมสหวชาชพรวมทงผปวยและครอบครว

๓. นกจตวทยำมบทบาททเกยวของดงน

๓.๑ ตรวจวนจฉยทางจตวทยาคลนกโดยใชเครองมอทดสอบทางจตวทยาทเปนมาตรฐานเพอตรวจ

วนจฉยพฤตกรรมศกยภาพกลไกทมาหรอสาเหตของปญหาทางจตเวชสขภาพจตและ

ความผดปกตอนเนองมาจากพยาธสภาพทางสมองตลอดจนลกษณะบคลกภาพและ

ระดบเชาวนปญญา

๓.๒ ใหการบ�าบดทางจตวทยาทงแบบรายบคคลและรายกลมเพอชวยใหผปวยสามารถเขาใจและ

ยอมรบปญหาของตนเองสามารถปรบปรงเปลยนแปลงพฤตกรรมแนวความคดวธการ

ปรบตวหรอแกปญหาและโครงสรางทบกพรองบางประการทางบคลกภาพใหมประสทธภาพ

เหมาะสมยงขนรวมทงการใชเทคนคทางจตวทยาเพอฟนฟและพฒนาศกยภาพของผทเลา

จากอาการทางจตและปญหาสขภาพจตใหมการปรบตวทเหมาะสมและมประสทธภาพเพมขน

๔. นกสงคมสงเครำะห มบทบาททเกยวของดงน

๔.๑ การประเมนสมรรถนะผปวยยาเสพตดความบกพรองขอจ�ากดบางอยางรวมถงการปฎสมพนธ

ระหวางบคคล

๔.๒ การประเมนปจจยแวดลอม

๔.๒.๑ปจจยดานแวดลอมไดแกสงแวดลอมทางดานกายภาพสงคมและทศนคตทเกยวของกบ

บคคลอทธพลในแงบวกหรอนแงลบตอบคคลไดแก

ปจเจกบคคล-สงแวดลอมใกลตวเชนบานทท�างานและโรงเรยนครอบครวคนรจกเพอนและ

คนแปลกหนา

ระบบสงคม-โครงสรางทางสงคมทงทเปนทางการและไมเปนทางการการบรการสวสดการ

สงคมกจกรรมชมชนหนวยงานของรฐบาลและเครอขายทไมเปนทางการในสงคมกฎหมายกฎเกณฑกฎตางๆ

ทงทเปนทางการและทไมเปนทางการทศนคตและคตนยม

๔.๒.๒ปจจยสวนบคคลประสบการณหรอภมหลงของชวตและการด�ารงชวตหรอสถานะ

สขภาพเพศเชอชาตอายภาวะสขภาพอนๆ รปแบบการด�าเนนชวตอปนสยการเลยงดรปแบบการเผชญและ

จดการกบปญหาพนฐานทางสงคมการศกษาอาชพเหตการณทเกดขนในอดตและปจจบนพฤตกรรม

บคลกภาพจตวทยาบคคล

๔.๓ ชวยเหลอแกไขบรรเทาปญหาทางสงคมและอารมณของผปวยและครอบครวและความ

ตองการทางดานสงคมอนๆ

๔.๔ ใหค�าปรกษาแกผปวยและผดแลผปวยหรอสมาชกในครอบครวคนอนๆ

คนหาแหลงทรพยากรประสานภาคเครอขายอนๆ ในชมชนเพอเปนแหลงสนบสนนและ

ใหความชวยเหลอแกผปวยและผดแลผปวย

การด�าเนนงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดทงการปองกนการบ�าบดรกษาและการฟนฟสมรรถภาพ

ผเสพผตดยาและสารเสพตดนกสงคมสงเคราะหเปนหนงในทมผบ�าบดรกษาจ�าเปนตองทราบบทบาทของแตละ

วชาชพทตองดแลกายจตสงคมจตวญญาณและสงแวดลอมทงกระบวนการบ�าบดดวยยาบ�าบดทางจตและ

พฤตกรรมการฟนฟสมรรถภาพและการตดตามทงนตองอาศยความรวมมอจากทมงานเพอนรวมวชาชพและ

สหวชาชพทงภายในและภายนอกหนวยงานทเกยวของเพอรวมกนด�าเนนงานใหการดแลรกษาผปวยโดยเนน

ผปวยเปนศนยกลาง(patientcenter)อยางไรกตามทมงานและทมสหวชาชพดานยาเสพตดจ�าเปนตอง

ไดรบการอบรมเกยวกบการใชเครองมอมความรมทกษะและความสามารถเฉพาะดานทแตกตางกนมาท�างาน

รวมกนทมงานดงกลาวหมายถงทมงานตามประกาศกระทรวงยตธรรมหมายถงแพทยพยาบาลนกจตวทยา

นกสงคมสงเคราะหนกวชาการสาธารณสขและนกกจกรรมบ�าบด (ส�าเนาค�าสงทสธ๐๒๒๘.๑๓/๑๘๐๑

เรองแจงประกาศกระทรวงยตธรรมเรองแตงตงเจาหนาทตามพรบ.ฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดพ.ศ.๒๕๔๕

(ฉบบท๒)พ.ศ.๒๕๖๐)

ทมสหวชาชพภายในกระทรวงสาธารณสขหมายถงแพทยทผานการอบรมดานยาเสพตดจตแพทยพยาบาล

นกจตวทยานกสงคมสงเคราะหนกวชาการสาธารณสขและนกกจกรรมบ�าบด

ทมสหวชาชพนอกกระทรวงสาธารณสขหมายถงกลมบคคลจากหนวยงานและภาคสวนตางๆ

รปแบบกำรท�ำงำนเครอขำยแบบทมสหวชำชพ แบงไดเปน ๒ รปแบบตำมลกษณะกำรปฏบตงำน ดงน

๑.Multidisciplinaryเปนการประชมทมสหวชาชพเพอปรกษาหารอกนในการระดมความคดเหน

และก�าหนดแนวทางในการแกไขปญหารวมกน

๒.Interdisciplinaryคอการประสานความรวมมอจากหลายสาขาวชาชพทเกยวของกบการปฏบตงาน

โดยใชวธการสงตอขอมลและประสานขอทรพยากรทมอย อยางเปนทางการเพอใชในการด�าเนนงานตาม

กระบวนการตางๆ โดยไมจ�าเปนตองมการประชมรวมกน

บทบำทของทมสหวชำชพ ทส�ำคญ มดงน

๑. แพทยมบทบาททเกยวของดงน

๑.๑ ตรวจวนจฉยและสงการรกษาในแตละราย

๑.๒ ใหขอมลเกยวกบโรคการวนจฉยรวมทงแนวทางการรกษาตางๆ และแผนการจ�าหนาย

แกผปวยครอบครวและผเกยวของ

๑.๓ เยยมตรวจอาการผปวย

๑.๔ อภปรายปญหาและวางแผนการรกษาพยาบาลรวมกบทมสขภาพรวมทงผปวยและครอบครว

๒. พยำบำลวชำชพมบทบาททเกยวของดงน

๒.๑ สมภาษณประวตประเมนสภาพจ�าแนกประเภทผปวยและวางแผนการดแล

๒.๒ ปฏบตการพยาบาลแกผปวยโดยใชกระบวนการพยาบาลทฤษฎทางการพยาบาล

และศาสตรตางๆ ทเกยวของมาบรณาการเพอใหการดแลครอบคลมใน๔มตคอ

การสงเสรมสขภาพจตการปองกนปญหาสขภาพจตการบ�าบดรกษาและการฟนฟสมรรถภาพ

๒.๓ การจดสงแวดลอมเพอการบ�าบด

20 21แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

ผงการปฎบตงานำสงคำมสงเคำราะหกบขนำตอนำการบ�บดรกษาผตดยาและสารเสพตดแบบบรณาการ

๑. บทบาทนำกสงคำมสงเคำราะหในำขนำตอนำการเตรยมการ

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

๑ ๕นาท ๑.แรกรบผปวยจากหนวยงาน ภายในOPD/IPD/ ทมสหวชาชพ/D\Cplan๒.รบจากภายนอกหนวยงาน

- แบบคดกรองv๒ ผใชผเสพผตด- แฟมประวตผปวย

คลนกสงคม

สงเคราะห

๒ ๕-๑๐นาท ศกษาขอมลผปวยในทะเบยน ประวต/ใบปรกษานกสงคม สงเคราะห

๑.แบบรบ-สงตอ๒.แบบบนทกสหวชาชพ๓.รายงานการประชม ทมสหวชาชพ๔.ขอมลส�ารวจสขภาพ (แฟมสขภาพครอบครว Familyfolder)๕.ขอมลรายงานยาเสพตด (บสต.)๖.ขอมลผพนโทษ๗.ขอมลทนทางสงคมในชมชน อนๆ เชนวฒนธรรม ภมปญญาทองถน การรวมกลมฯลฯ๘.ขอมลจากภาคประชาสงคม

นกสงคมสงเคราะห

๓ ๕-๑๐นาท ๑.การสรางสมพนธภาพกบ ผปวยและครอบครว๒.อธบายขนตอนการบ�าบดรกษา๓.การประเมนแรงจงใจความ พรอมประเมนปญหาทางสงคม ประเมนครอบครวประเมน ความเสยง

นกสงคมสงเคราะห

๔ ๑๕-๓๐นาท - การซกประวตเพมเตม จากญาตหรอบคคลใกลชด ของผมารบบรการ- ผลกระทบขอมลดาน ปจจยเสยง(เสพยาซ�า)- ความตองการจ�าเปนของ ผปวยและครอบครว- ขอมลเครอขายการทางสงคม

นกสงคมสงเคราะห

เรมตน

ศกษาประวตผปวยเบองตน

แรกรบ

เตรยมผปวยและญาต

รวบรวมขอมลผปวยและครอบครว

A

๔.๕ ตดตามและฟนฟสมรรถภาพทางสงคมหลงบ�าบดรกษาตามกระบวนการสงคมสงเคราะห

ชมชนรวมถงการตดตามทางแพทยและสงคมการหาแหลงสนบสนนทางสงคมชวยเหลอ

ปจจยพนฐานทมความจ�าเปนประกอบดวย๗ดานไดแก๑)ดานทอยอาศย๒)ดานการ

ศกษา๓)ดานอาชพและรายได๔)ดานสาธารณสข๕)ดานความมงคงปลอดภย๖)ดาน

สนทนาการ๗)ดานบรการสงคม

๕. นกกจกรรมบ�ำบด มหนาท๒ระยะ

๕.๑ ระยะท๑กระตนใหผปวยมปฏกรยาตอบสนองสนใจและรบรตอสงแวดลอมโดยประเมน

สภาพจตใจอารมณและความสามารถในการท�างานเบองตนและเลอกใชกจกรรมรกษา

ทเหมาะสมกบผปวยอาจเปนกจกรรมรายบคคลทใชความสามารถงายๆ และท�าเสรจภายใน

เวลาสนๆ เชนการฝกกจวตรประจ�าวนเพอฟนฟสมรรถภาพผปวยทางกายและสงเสรม

สมรรถภาพจตใจของผปวยใหเขมแขงทจะจดการกบปญหาได

๕.๒ ระยะท๒มงเนนการสรางสมพนธภาพในสงคมฝกอปนสยพนฐานในการท�างานพฒนาทกษะ

ขนพนฐานในการท�างานและทกษะการปฏบตตวทงทบานและทท�างานในกรณทผ ปวย

ไมสามารถจะกลบไปประกอบอาชพเดมไดตองประเมนวาผปวยมความเหมาะสมกบอาชพใด

เพอใหทดลองท�างานในสาขาทถนดเชนงานชางงานฝมองานเกษตรเปนตน

20 21แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

ผงการปฎบตงานำสงคำมสงเคำราะหกบขนำตอนำการบ�บดรกษาผตดยาและสารเสพตดแบบบรณาการ

๑. บทบาทนำกสงคำมสงเคำราะหในำขนำตอนำการเตรยมการ

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

๑ ๕นาท ๑.แรกรบผปวยจากหนวยงาน ภายในOPD/IPD/ ทมสหวชาชพ/D\Cplan๒.รบจากภายนอกหนวยงาน

- แบบคดกรองv๒ ผใชผเสพผตด- แฟมประวตผปวย

คลนกสงคม

สงเคราะห

๒ ๕-๑๐นาท ศกษาขอมลผปวยในทะเบยน ประวต/ใบปรกษานกสงคม สงเคราะห

๑.แบบรบ-สงตอ๒.แบบบนทกสหวชาชพ๓.รายงานการประชม ทมสหวชาชพ๔.ขอมลส�ารวจสขภาพ (แฟมสขภาพครอบครว Familyfolder)๕.ขอมลรายงานยาเสพตด (บสต.)๖.ขอมลผพนโทษ๗.ขอมลทนทางสงคมในชมชน อนๆ เชนวฒนธรรม ภมปญญาทองถน การรวมกลมฯลฯ๘.ขอมลจากภาคประชาสงคม

นกสงคมสงเคราะห

๓ ๕-๑๐นาท ๑.การสรางสมพนธภาพกบ ผปวยและครอบครว๒.อธบายขนตอนการบ�าบดรกษา๓.การประเมนแรงจงใจความ พรอมประเมนปญหาทางสงคม ประเมนครอบครวประเมน ความเสยง

นกสงคมสงเคราะห

๔ ๑๕-๓๐นาท - การซกประวตเพมเตม จากญาตหรอบคคลใกลชด ของผมารบบรการ- ผลกระทบขอมลดาน ปจจยเสยง(เสพยาซ�า)- ความตองการจ�าเปนของ ผปวยและครอบครว- ขอมลเครอขายการทางสงคม

นกสงคมสงเคราะห

เรมตน

ศกษาประวตผปวยเบองตน

แรกรบ

เตรยมผปวยและญาต

รวบรวมขอมลผปวยและครอบครว

A

๔.๕ ตดตามและฟนฟสมรรถภาพทางสงคมหลงบ�าบดรกษาตามกระบวนการสงคมสงเคราะห

ชมชนรวมถงการตดตามทางแพทยและสงคมการหาแหลงสนบสนนทางสงคมชวยเหลอ

ปจจยพนฐานทมความจ�าเปนประกอบดวย๗ดานไดแก๑)ดานทอยอาศย๒)ดานการ

ศกษา๓)ดานอาชพและรายได๔)ดานสาธารณสข๕)ดานความมงคงปลอดภย๖)ดาน

สนทนาการ๗)ดานบรการสงคม

๕. นกกจกรรมบ�ำบด มหนาท๒ระยะ

๕.๑ ระยะท๑กระตนใหผปวยมปฏกรยาตอบสนองสนใจและรบรตอสงแวดลอมโดยประเมน

สภาพจตใจอารมณและความสามารถในการท�างานเบองตนและเลอกใชกจกรรมรกษา

ทเหมาะสมกบผปวยอาจเปนกจกรรมรายบคคลทใชความสามารถงายๆ และท�าเสรจภายใน

เวลาสนๆ เชนการฝกกจวตรประจ�าวนเพอฟนฟสมรรถภาพผปวยทางกายและสงเสรม

สมรรถภาพจตใจของผปวยใหเขมแขงทจะจดการกบปญหาได

๕.๒ ระยะท๒มงเนนการสรางสมพนธภาพในสงคมฝกอปนสยพนฐานในการท�างานพฒนาทกษะ

ขนพนฐานในการท�างานและทกษะการปฏบตตวทงทบานและทท�างานในกรณทผ ปวย

ไมสามารถจะกลบไปประกอบอาชพเดมไดตองประเมนวาผปวยมความเหมาะสมกบอาชพใด

เพอใหทดลองท�างานในสาขาทถนดเชนงานชางงานฝมองานเกษตรเปนตน

22 23แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

๒. บทบาทนำกสงคำมสงเคำราะหในำขนำถอนำพษยาเสพตด ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

๑ ๑นาท แรกรบจากหนวยงานภายในและภายนอกโรงพยาบาลชมชนโรงเรยนฯลฯ

- แบบสงตอ คลนกสงคม

สงเคราะห

๒ ๕นาท จ�าแนกผปวยประเภทตางๆ ผเสพผใชผตดกลมเสยงกลมเปราะบางฯลฯ)

- แบบคดกรองบสต หนวยงานบรการดานหนากลมงานสงคม

สงเคราะห๓ ๒๐นาท ๑.รวบรวมขอมล/การศกษา

ขอมลผปวยครอบครว สงแวดลอมชมชนและ การประเมน(information gathering&Assessment)๒.ศกษาขอมลทางสงคมเพอ ประเมนสมรรถภาพทางสงคม ของผปวยแสวงหาขอเทจจรง ของปญหาและสถานการณ ทเกดขน๓.การรวบรวมขอมลสวนตวของ ผรบบรการดานกายจตสงคม ความสมพนธทางสงคมของ ผรบบรการกบครอบครว เครอญาตกลมสงคม๔.สถานการณปญหาความ รนแรงสาเหตเพอน�าไปสการ ชวยเหลอขนอนๆ ตอไป

- แบบสมดประจ�าตวผปวย- แบบแฟมประวตผปวย- เครองมอคดกรอง- เครองมอประเมนการดแล สขภาพจต

หวหนางานสงคม

สงเคราะหชมชน

กลมงานสงคม

สงเคราะห

๔ ๒๐นาท - วเคราะหขอมลเพอประเมน ความรนแรงความส�าคญ เรงดวนของปญหา- ปญหาทเผชญมลกษณะ ทเปนภาวะวกฤตหรอไม เพยงไร

- แบบสค๑- แบบสมดประจ�าตวผปวย- แบบบนทกตดตามระบบ แฟมประวตผปวย

หวหนางานสงคม

สงเคราะหชมชน

กลมงานสงคม

สงเคราะห๕ ๒๐นาท ๑.วางแผนเนนการคนหา“พลง”

ในตวผใชบรการ๒.วางแผนเนนการคนหา“พลง” ภายนอกเนนการวางแผน รวมกบเจาของชวต(LifePlan) แผนชวตทเกดจากการม สวนรวมของผปวยและครอบครว

- แบบสค๑- แบบสมดประจ�าตวผปวย- แบบบนทกตดตามระบบ แฟมประวตผปวย

หวหนางานสงคม

สงเคราะหชมชน

กลมงานสงคม

สงเคราะห

เรมตน

รวบรวมขอมล

วเคราะหขอมลประเมน

ความรนแรงของปญหา

B

จ�าแนกขอมล

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

๕ ๕-๑๐นาท ๑.วเคราะหปญหาทเผชญ มลกษณะทเปนภาวะวกฤต หรอไม๒.วเคราะหปญหาของผปวย และครอบครว(เรองสขภาพ :กายจตยาเสพตด/ ครอบครว/งานอาชพ/รายได/ ทอย)๓.วเคราะหความพรอมของผปวย และครอบครวในการเผชญ ปญหาของครอบครว/ การยอมรบ/เครอขายของ ครอบครว)๔.วเคราะหจดออนจดแขงของ ทรพยากร(หนวยงานทให บรการการพทกษสทธผปวย ชมชนใหความชวยเหลอ/ อยรวมกนได/ยอมรบผปวย)๕.จดล�าดบความส�าคญความ สมพนธความรนแรงของ ปญหาตามลกษณะการ

- คมอผปฏบตงานดานยาเสพตด- แบบประเมนผปวยดานยา เสพตด(V๒)- แบบบนทกบสต.- แบบประเมนคณภาพชวต WHOภาษาไทยฉบบยอ- แบบประเมนภาวะซมเศรา และฆาตวตาย(๒Q,๙Q,๘Q)- เครองมอประเมนวนจฉย และจดการทางสงคม- แบบประเมนความพรอม ของครอบครว

คลนกสงคม

สงเคราะห

๖ ๕-๑๐นาท ๑.สรปปญหาทางสงคมทเปน สาเหตส�าคญของการเจบปวย (การตดยาเสพตด)๒.แจงใหผปวยครอบครว และทมสหวชาชพทราบ

- รายงานการประชมทม สหวชาชพ- Progessnote

นกสงคมสงเคราะห

๗ ๔๕-๑๘๐นาท วางแผนการบ�าบดทางสงคม ๑.เครองมอประเมนผลกอน บ�าบดทางสงคม๒.แบบประเมนความพรอม ของครอบครว๓.แบบประเมนทกษะสงคม

นกสงคมสงเคราะห

๘สนสด

วเคราะหขอมลและรนแรงของปญหา

วางแผน

A

สรปปญหา

หมายเหต:กรณยงยากซบซอนหรอ/และเปนรายครอบครว ผปวยแผนกOPD ใชเวลา๔๕-๖๐นาท ผปวยแผนกIPD ใชเวลา๖๐-๙๐นาท ผปวยแผนกคลนกพเศษ ใชเวลา๖๐-๙๐นาท ผปวยในชมชน ใชเวลา๑๘๐นาท

22 23แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

๒. บทบาทนำกสงคำมสงเคำราะหในำขนำถอนำพษยาเสพตด ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

๑ ๑นาท แรกรบจากหนวยงานภายในและภายนอกโรงพยาบาลชมชนโรงเรยนฯลฯ

- แบบสงตอ คลนกสงคม

สงเคราะห

๒ ๕นาท จ�าแนกผปวยประเภทตางๆ ผเสพผใชผตดกลมเสยงกลมเปราะบางฯลฯ)

- แบบคดกรองบสต หนวยงานบรการดานหนากลมงานสงคม

สงเคราะห๓ ๒๐นาท ๑.รวบรวมขอมล/การศกษา

ขอมลผปวยครอบครว สงแวดลอมชมชนและ การประเมน(information gathering&Assessment)๒.ศกษาขอมลทางสงคมเพอ ประเมนสมรรถภาพทางสงคม ของผปวยแสวงหาขอเทจจรง ของปญหาและสถานการณ ทเกดขน๓.การรวบรวมขอมลสวนตวของ ผรบบรการดานกายจตสงคม ความสมพนธทางสงคมของ ผรบบรการกบครอบครว เครอญาตกลมสงคม๔.สถานการณปญหาความ รนแรงสาเหตเพอน�าไปสการ ชวยเหลอขนอนๆ ตอไป

- แบบสมดประจ�าตวผปวย- แบบแฟมประวตผปวย- เครองมอคดกรอง- เครองมอประเมนการดแล สขภาพจต

หวหนางานสงคม

สงเคราะหชมชน

กลมงานสงคม

สงเคราะห

๔ ๒๐นาท - วเคราะหขอมลเพอประเมน ความรนแรงความส�าคญ เรงดวนของปญหา- ปญหาทเผชญมลกษณะ ทเปนภาวะวกฤตหรอไม เพยงไร

- แบบสค๑- แบบสมดประจ�าตวผปวย- แบบบนทกตดตามระบบ แฟมประวตผปวย

หวหนางานสงคม

สงเคราะหชมชน

กลมงานสงคม

สงเคราะห๕ ๒๐นาท ๑.วางแผนเนนการคนหา“พลง”

ในตวผใชบรการ๒.วางแผนเนนการคนหา“พลง” ภายนอกเนนการวางแผน รวมกบเจาของชวต(LifePlan) แผนชวตทเกดจากการม สวนรวมของผปวยและครอบครว

- แบบสค๑- แบบสมดประจ�าตวผปวย- แบบบนทกตดตามระบบ แฟมประวตผปวย

หวหนางานสงคม

สงเคราะหชมชน

กลมงานสงคม

สงเคราะห

เรมตน

รวบรวมขอมล

วเคราะหขอมลประเมน

ความรนแรงของปญหา

B

จ�าแนกขอมล

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

๕ ๕-๑๐นาท ๑.วเคราะหปญหาทเผชญ มลกษณะทเปนภาวะวกฤต หรอไม๒.วเคราะหปญหาของผปวย และครอบครว(เรองสขภาพ :กายจตยาเสพตด/ ครอบครว/งานอาชพ/รายได/ ทอย)๓.วเคราะหความพรอมของผปวย และครอบครวในการเผชญ ปญหาของครอบครว/ การยอมรบ/เครอขายของ ครอบครว)๔.วเคราะหจดออนจดแขงของ ทรพยากร(หนวยงานทให บรการการพทกษสทธผปวย ชมชนใหความชวยเหลอ/ อยรวมกนได/ยอมรบผปวย)๕.จดล�าดบความส�าคญความ สมพนธความรนแรงของ ปญหาตามลกษณะการ

- คมอผปฏบตงานดานยาเสพตด- แบบประเมนผปวยดานยา เสพตด(V๒)- แบบบนทกบสต.- แบบประเมนคณภาพชวต WHOภาษาไทยฉบบยอ- แบบประเมนภาวะซมเศรา และฆาตวตาย(๒Q,๙Q,๘Q)- เครองมอประเมนวนจฉย และจดการทางสงคม- แบบประเมนความพรอม ของครอบครว

คลนกสงคม

สงเคราะห

๖ ๕-๑๐นาท ๑.สรปปญหาทางสงคมทเปน สาเหตส�าคญของการเจบปวย (การตดยาเสพตด)๒.แจงใหผปวยครอบครว และทมสหวชาชพทราบ

- รายงานการประชมทม สหวชาชพ- Progessnote

นกสงคมสงเคราะห

๗ ๔๕-๑๘๐นาท วางแผนการบ�าบดทางสงคม ๑.เครองมอประเมนผลกอน บ�าบดทางสงคม๒.แบบประเมนความพรอม ของครอบครว๓.แบบประเมนทกษะสงคม

นกสงคมสงเคราะห

๘สนสด

วเคราะหขอมลและรนแรงของปญหา

วางแผน

A

สรปปญหา

หมายเหต:กรณยงยากซบซอนหรอ/และเปนรายครอบครว ผปวยแผนกOPD ใชเวลา๔๕-๖๐นาท ผปวยแผนกIPD ใชเวลา๖๐-๙๐นาท ผปวยแผนกคลนกพเศษ ใชเวลา๖๐-๙๐นาท ผปวยในชมชน ใชเวลา๑๘๐นาท

24 25แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

๘ ๒เดอน-๑ป ผตด๑.ชวยเหลอปญหามตทางสงคม/ตาม ความพรอมของผปวยครอบครว และญาต- ประชมทมสหวชาชพกบหนวยงาน ภายในและภายนอกกรณทมปญหา ทางสงคมทซบซอน- ใหค�าปรกษาแบบสนตามคมอ BA,BI๒.ใหค�าปรกษาเพอสรางแรงจงใจ ในตามคมอMI,MET๓.ใหค�าปรกษาครอบครว (FamilyCouseling)๔.จตสงคมบ�าบดไดแก ModifiedMATRIXคลนคยา เสพตดหรอสงคมสงเคราะห, จตสงคมบ�าบดในโรงเรยน จตสงคมบ�าบดในรพ.สต. คลนกใกลใจในชมชน(๑-๒เดอน)- การบ�าบดทางสงคมกบผทม โรครวมทางจตเวช(ถาม) กรณทเปนกลมเปรำะบำง ปฎบตตำม FIOWเกนศกยภาพ ของหนวยงานประสานสงตอ สถานบ�าบดเฉพาะทาง

- เครองมอประเมนผลการ บ�าบดทางสงคม- เครองมอแบบประเมนทกษะ พนฐานในการท�างานและ ทกษะการปรบตวทางสงคม- คมอBA,BI,MI,MET- คมอผปฏบตงานการบ�าบด รกษาผตดยาเสพตดแบบ ผปวยนอกตามแนว จตสงคมบ�าบด- FlowChartประสานสงตอ และแหลงทรพยากรทางสงคม

๙ ๕นาท - บนทกขอมลทางคลนค- บนทกรายงานการประชม ทมสหวชาชพ- รายงานขอมล

- โปรแกรมผปวยนอก ผปวยใน- โปรแกรมสงคมสงเคราะห ออนไลน

บนทกขอมลทางคลนค

C

ด�าเนน(Intervention)

สนสด

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

ด�าเนนการตามแผนทก�าหนดไว

- เครองมอประเมนผลการ บ�าบดทางสงคม- เครองมอแบบประเมนทกษะ พนฐานในการท�างานและ ทกษะการปรบตวทางสงคม- คมอBA,BI,MI,MET- คมอผปฏบตงานการบ�าบด รกษาผตดยาเสพตดแบบ ผปวยนอกตามแนว จตสงคมบ�าบด- FlowChartประสานสงตอ และแหลงทรพยากรทางสงคม

นกสงคมสงเคราะห

๖ ๑เดอน ผใช๑.ชวยเหลอปญหามตทางสงคม/ ตามความพรอมของผปวย ครอบครวและญาตระยะสน และระยะยาวโดยผปวยและ ครอบครวมสวนรวม- การใหความรและสงเสรม สขภาพ- ใหค�าปรกษาแบบสนตามคมอ BA,BI๒.ใหค�าปรกษาเพอสรางแรงจงใจ ในตามคมอMI,MET๓.ใหค�าปรกษาครอบครว (FamilyCouseling)- ชวยเหลอของครอบครว โรงเรยนและชมชน- การบ�าบดทางสงคมกรณปวย โรครวมทางจตเวช กรณทเปนกลมเปรำะบำง ปฎบตตำม FIOW ประชมทม สหวชาชพกบหนวยงานภายใน และภายนอกกรณทมปญหา ทางสงคมทซบซอน

๗ ๑-๒เดอน ผเสพ๑.ชวยเหลอปญหามตทางสงคม/ ตามความพรอมของผปวย ครอบครวและญาตระยะสน และระยะยาวโดยผปวยและ ครอบครวมสวนรวม- ใหค�าปรกษาแบบสนตามคมอBA,BI๒.ใหค�าปรกษาเพอสรางแรงจงใจ ในตามคมอMI,MET๓.ใหค�าปรกษาครอบครว (FamilyCouseling)๔.จตสงคมบ�าบดไดแก ModifiedMATRIXคลนคยา เสพตดหรอสงคมสงเคราะห, จตสงคมบ�าบดในโรงเรยน จตสงคมบ�าบดในรพ.สต. คลนกใกลใจในชมชน(๑-๒เดอน) - การบ�าบดทางสงคมกบผทม โรครวมทางจตเวช(ถาม)- ประชมทมสหวชาชพกบ หนวยงานภายในและภายนอก กรณทมปญหาทางสงคม ทซบซอนกรณทเปนกลม เปรำะบำง ปฎบตตำม FIOW

ด�าเนน(Intervention)

B

C

24 25แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

๘ ๒เดอน-๑ป ผตด๑.ชวยเหลอปญหามตทางสงคม/ตาม ความพรอมของผปวยครอบครว และญาต- ประชมทมสหวชาชพกบหนวยงาน ภายในและภายนอกกรณทมปญหา ทางสงคมทซบซอน- ใหค�าปรกษาแบบสนตามคมอ BA,BI๒.ใหค�าปรกษาเพอสรางแรงจงใจ ในตามคมอMI,MET๓.ใหค�าปรกษาครอบครว (FamilyCouseling)๔.จตสงคมบ�าบดไดแก ModifiedMATRIXคลนคยา เสพตดหรอสงคมสงเคราะห, จตสงคมบ�าบดในโรงเรยน จตสงคมบ�าบดในรพ.สต. คลนกใกลใจในชมชน(๑-๒เดอน)- การบ�าบดทางสงคมกบผทม โรครวมทางจตเวช(ถาม) กรณทเปนกลมเปรำะบำง ปฎบตตำม FIOWเกนศกยภาพ ของหนวยงานประสานสงตอ สถานบ�าบดเฉพาะทาง

- เครองมอประเมนผลการ บ�าบดทางสงคม- เครองมอแบบประเมนทกษะ พนฐานในการท�างานและ ทกษะการปรบตวทางสงคม- คมอBA,BI,MI,MET- คมอผปฏบตงานการบ�าบด รกษาผตดยาเสพตดแบบ ผปวยนอกตามแนว จตสงคมบ�าบด- FlowChartประสานสงตอ และแหลงทรพยากรทางสงคม

๙ ๕นาท - บนทกขอมลทางคลนค- บนทกรายงานการประชม ทมสหวชาชพ- รายงานขอมล

- โปรแกรมผปวยนอก ผปวยใน- โปรแกรมสงคมสงเคราะห ออนไลน

บนทกขอมลทางคลนค

C

ด�าเนน(Intervention)

สนสด

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

ด�าเนนการตามแผนทก�าหนดไว

- เครองมอประเมนผลการ บ�าบดทางสงคม- เครองมอแบบประเมนทกษะ พนฐานในการท�างานและ ทกษะการปรบตวทางสงคม- คมอBA,BI,MI,MET- คมอผปฏบตงานการบ�าบด รกษาผตดยาเสพตดแบบ ผปวยนอกตามแนว จตสงคมบ�าบด- FlowChartประสานสงตอ และแหลงทรพยากรทางสงคม

นกสงคมสงเคราะห

๖ ๑เดอน ผใช๑.ชวยเหลอปญหามตทางสงคม/ ตามความพรอมของผปวย ครอบครวและญาตระยะสน และระยะยาวโดยผปวยและ ครอบครวมสวนรวม- การใหความรและสงเสรม สขภาพ- ใหค�าปรกษาแบบสนตามคมอ BA,BI๒.ใหค�าปรกษาเพอสรางแรงจงใจ ในตามคมอMI,MET๓.ใหค�าปรกษาครอบครว (FamilyCouseling)- ชวยเหลอของครอบครว โรงเรยนและชมชน- การบ�าบดทางสงคมกรณปวย โรครวมทางจตเวช กรณทเปนกลมเปรำะบำง ปฎบตตำม FIOW ประชมทม สหวชาชพกบหนวยงานภายใน และภายนอกกรณทมปญหา ทางสงคมทซบซอน

๗ ๑-๒เดอน ผเสพ๑.ชวยเหลอปญหามตทางสงคม/ ตามความพรอมของผปวย ครอบครวและญาตระยะสน และระยะยาวโดยผปวยและ ครอบครวมสวนรวม- ใหค�าปรกษาแบบสนตามคมอBA,BI๒.ใหค�าปรกษาเพอสรางแรงจงใจ ในตามคมอMI,MET๓.ใหค�าปรกษาครอบครว (FamilyCouseling)๔.จตสงคมบ�าบดไดแก ModifiedMATRIXคลนคยา เสพตดหรอสงคมสงเคราะห, จตสงคมบ�าบดในโรงเรยน จตสงคมบ�าบดในรพ.สต. คลนกใกลใจในชมชน(๑-๒เดอน) - การบ�าบดทางสงคมกบผทม โรครวมทางจตเวช(ถาม)- ประชมทมสหวชาชพกบ หนวยงานภายในและภายนอก กรณทมปญหาทางสงคม ทซบซอนกรณทเปนกลม เปรำะบำง ปฎบตตำม FIOW

ด�าเนน(Intervention)

B

C

26 27แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

กลมผเสพ:๑. จตสงคมบ�าบดไดแกModifiedMATRIXคลนคยาเสพตดหรอสงคมสงเคราะห,จตสงคมบ�าบดในโรงเรยน,จตสงคมบ�าบดในรพ.สต.,คลนกใกลใจในชมชน(๑-๒เดอน) •การบ�าบดทางสงคมกบผทมโรครวมทางจตเวช(ถาม)๒. ฟนฟสมพนธภาพระหวางบคคล/ครอบครวบ�าบด/สงคมบ�าบด๓. ฟนฟทกษะทางสงคม/ฝกทกษะทางสงคมการด�าเนนชวตประจ�าวน๔. น�าขอมลประกอบการวางแผนการดแลผปวยใหกบทมสหวชาชพ๕. การจดการทรพยากรทางสงคม๖. เตรยมความพรอมการจ�าหนายกลบบาน๗. เตรยมความพรอมจ�าหนายเพอดแลตอทบาน๘. ประเมนความสมพนธกบบคคลอนของผปวย๙. เยยมบานการบรการสงคมสงเคราะหชมชนและครอบครวการจดการเชอมโยงทรพยากรทางสงคมและสรางการมสวนรวมของเครอขาย๑๐.สนบสนนทางสงคมและปจจยพนฐานทมความจ�าเปนประกอบดวย๗ดานไดแก ๑)ดานทอยอาศย ๒)ดานการศกษา ๓)ดานอาชพและรายได ๔)ดานสาธารณสข ๕)ดานความมงคงปลอดภย ๖)ดานสนทนาการ ๗)ดานบรการสงคม

- เครองมอประเมนวนจฉย และจดการทางสงคม- เครองมอประเมนความ พรอมของครอบครว- เครองมอคดกรองและ ประเมนผลการบ�าบด ทางสงคม- เครองมอแบบประเมน ทกษะพนฐานในการ ท�างานและทกษะการ ปรบตวทางสงคม- เครองมอประเมนการ ดแลสขภาพจตตนเอง

นกสงคมสงเคราะห

และสหวชาชพ

E

ด�าเนนการRehabilitation

D

๓. บทบาทนำกสงคำมสงเคำราะหในำขนำฟนำฟสมรรถภาพ

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

ด�ำเนนกำร ขณะบ�ำบด และหลงบ�ำบดจ�าแนกกลมตามระดบความรนแรง

๑-๑๒เดอน กลมผใช:การใหค�าปรกษาฟนฟสมรรถนะทางจตสงคม๖ดาน๑. ใหค�าปรกษาเชงสนบสนนแกผปวยเพอเสรมสรางศกยภาพในการรบมอและแกไขปญหา๒. ใหค�าปรกษาเชงสนบสนนแกครอบครวเพอเสรมสรางศกยภาพในการรบมอและแกไขปญหา๓. ใหค�าปรกษาแกผปวยเพอปรบเปลยนทศนคตและปรบอารมณความรสก๔. ใหค�าปรกษาแกครอบครวเพอปรบเปลยนทศนคตและปรบอารมณความรสก๕. ใหค�าปรกษาแกผปวยเพอปรบเปลยนปญหาสภาวะแวดลอมทางสงคม๖. ใหค�าปรกษาแกครอบครวเพอปรบเปลยนปญหาสภาวะแวดลอมทางสงคมน�ำขอมลประกอบกำรวำงแผนกำรดแลผปวยใหกบทมสหวชำชพกำรจดกำรทรพยำกรทำงสงคมกรณทเปนกลมเปรำะบำง ปฎบตตำม FIOWประชมทมสหวชาชพกรณทมปญหาทางสงคมซบซอน

- เครองมอประเมนวนจฉย และจดการทางสงคม- เครองมอประเมนความ พรอมของครอบครว- เครองมอคดกรองและ ประเมนผลการบ�าบด ทางสงคม- เครองมอแบบประเมน ทกษะพนฐานในการ ท�างานและทกษะการ ปรบตวทางสงคม- เครองมอประเมนการ ดแลสขภาพจตตนเอง

นกสงคมสงเคราะห

และสหวชาชพ

บนทกขอมลทางคลนค

D

ด�าเนนการRehabilitation

เรมตน

26 27แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

กลมผเสพ:๑. จตสงคมบ�าบดไดแกModifiedMATRIXคลนคยาเสพตดหรอสงคมสงเคราะห,จตสงคมบ�าบดในโรงเรยน,จตสงคมบ�าบดในรพ.สต.,คลนกใกลใจในชมชน(๑-๒เดอน) •การบ�าบดทางสงคมกบผทมโรครวมทางจตเวช(ถาม)๒. ฟนฟสมพนธภาพระหวางบคคล/ครอบครวบ�าบด/สงคมบ�าบด๓. ฟนฟทกษะทางสงคม/ฝกทกษะทางสงคมการด�าเนนชวตประจ�าวน๔. น�าขอมลประกอบการวางแผนการดแลผปวยใหกบทมสหวชาชพ๕. การจดการทรพยากรทางสงคม๖. เตรยมความพรอมการจ�าหนายกลบบาน๗. เตรยมความพรอมจ�าหนายเพอดแลตอทบาน๘. ประเมนความสมพนธกบบคคลอนของผปวย๙. เยยมบานการบรการสงคมสงเคราะหชมชนและครอบครวการจดการเชอมโยงทรพยากรทางสงคมและสรางการมสวนรวมของเครอขาย๑๐.สนบสนนทางสงคมและปจจยพนฐานทมความจ�าเปนประกอบดวย๗ดานไดแก ๑)ดานทอยอาศย ๒)ดานการศกษา ๓)ดานอาชพและรายได ๔)ดานสาธารณสข ๕)ดานความมงคงปลอดภย ๖)ดานสนทนาการ ๗)ดานบรการสงคม

- เครองมอประเมนวนจฉย และจดการทางสงคม- เครองมอประเมนความ พรอมของครอบครว- เครองมอคดกรองและ ประเมนผลการบ�าบด ทางสงคม- เครองมอแบบประเมน ทกษะพนฐานในการ ท�างานและทกษะการ ปรบตวทางสงคม- เครองมอประเมนการ ดแลสขภาพจตตนเอง

นกสงคมสงเคราะห

และสหวชาชพ

E

ด�าเนนการRehabilitation

D

๓. บทบาทนำกสงคำมสงเคำราะหในำขนำฟนำฟสมรรถภาพ

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

ด�ำเนนกำร ขณะบ�ำบด และหลงบ�ำบดจ�าแนกกลมตามระดบความรนแรง

๑-๑๒เดอน กลมผใช:การใหค�าปรกษาฟนฟสมรรถนะทางจตสงคม๖ดาน๑. ใหค�าปรกษาเชงสนบสนนแกผปวยเพอเสรมสรางศกยภาพในการรบมอและแกไขปญหา๒. ใหค�าปรกษาเชงสนบสนนแกครอบครวเพอเสรมสรางศกยภาพในการรบมอและแกไขปญหา๓. ใหค�าปรกษาแกผปวยเพอปรบเปลยนทศนคตและปรบอารมณความรสก๔. ใหค�าปรกษาแกครอบครวเพอปรบเปลยนทศนคตและปรบอารมณความรสก๕. ใหค�าปรกษาแกผปวยเพอปรบเปลยนปญหาสภาวะแวดลอมทางสงคม๖. ใหค�าปรกษาแกครอบครวเพอปรบเปลยนปญหาสภาวะแวดลอมทางสงคมน�ำขอมลประกอบกำรวำงแผนกำรดแลผปวยใหกบทมสหวชำชพกำรจดกำรทรพยำกรทำงสงคมกรณทเปนกลมเปรำะบำง ปฎบตตำม FIOWประชมทมสหวชาชพกรณทมปญหาทางสงคมซบซอน

- เครองมอประเมนวนจฉย และจดการทางสงคม- เครองมอประเมนความ พรอมของครอบครว- เครองมอคดกรองและ ประเมนผลการบ�าบด ทางสงคม- เครองมอแบบประเมน ทกษะพนฐานในการ ท�างานและทกษะการ ปรบตวทางสงคม- เครองมอประเมนการ ดแลสขภาพจตตนเอง

นกสงคมสงเคราะห

และสหวชาชพ

บนทกขอมลทางคลนค

D

ด�าเนนการRehabilitation

เรมตน

28 29แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

๑.จ�าแนกกลมตามระดบความรนแรง๒.ก�าหนดกรอบเวลาตามโปรแกรมทก�าหนด๓.ระหวางการรกษา๔.หลงการรกษา

ด�าเนนการตดตามกอนจ�าหนายและตดตามดแลหลงการรกษา๑.สงเกตการเปลยนแปลงสมรรถภาพทางสงคม๒.ชวยเหลอตอเนองจ�านวน๗ครงใน๑ปหรอตามทโปรแกรมก�าหนด -การตดตามทางตรง -การตดตามทางออม๓.จดกลมผเลกยาเสพตดไดแกกลมเพอนชวยเพอนsupportgroupself-helpgroupAAgroupNAgroupRecoverygroup๔.จดพเลยง(coach)เปนผตดตามดแลใกลชด๕.การตดตามผานเครอขายในชมชนและคณะกรรมการพชอ.๖.การตดตามผานเทคโนโลยแอปพลเคชนประเดนในกำรตดตำม๑.ความพงพอใจของผปวยครอบครว๒.อตราการกลบเสพซ�า๓.ความรความเขาใจของผปวยและครอบครวตอการเจบปวยและแผนการรกษา๔.ภาวะสขภาพ/คณภาพชวตของผปวย๕.ทกษะชวตการด�าเนนชวตประจ�าวน๖.สมพนธภาพกบครอบครวและผอน๗.สวสดการสงคม๗ดาน

- เครองมอแบบประเมน ทกษะพนฐานในการ ท�างานและทกษะการ ปรบตวทางสงคม- เครองมอประเมนความ พรอมของครอบครว- แบบบสต.๕- แบบประเมนคณภาพชวต- แบบประเมนสขภาพจต

นกสงคมสงเคราะห

๑.รายงานรายบคคล๒.รายงานทมสหวชาชพรายงานหนวยงาน๓.รายงานประจ�าวน๔.รายงานประจ�าเดอน/ป๕.รายงานสงตอขอมลหนวยงานทเกยวของ

- โปรแกรมผปวยนอก/ ผปวยใน- โปรแกรมสงคมสงเคราะห ออนไลน- แบบรายงานสค.

หนวยงานบรการดานหนากลมงานสงคม

สงเคราะห

รายงานขอมล

สนสด

เรมตน

ด�าเนนการตดตามผล

หลงการรกษา(followup/aftercare)

๔. บทบาทนำกสงคำมสงเคำราะหในำขนำตดตามผลหลงการรกษา ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

กลมผตด: กรณทเปนกลมเปรำะบำง ปฎบตตำม FIOW๑. ประชมทมสหวชาชพกรณทมปญหาทางสงคมซบซอนเยยมบานการบรการสงคมสงเคราะหชมชนและครอบครว๒. การจดการเชอมโยงทรพยากรทางสงคมและสรางการมสวนรวมของเครอขาย๓.สนบสนนทางสงคมและปจจยพนฐานทมความจ�าเปนประกอบดวย๗ดานไดแก๑)ดานทอยอาศย๒)ดานการศกษา๓)ดานอาชพและรายได ๔)ดานสาธารณสข๕)ดานความมงคงปลอดภย๖)ดานสนทนาการ๗)ดานบรการสงคม๔.จดกจกรรมสรางคณคาในตนเอง(SELFESTEEM)๕.สรางทศคตและการยอมรบของคนในชมชน๖.สรางการมสวนรวมในชมชนและทกภาคสวนแบบบรณาการ๗.ประเมนคณภาพชวต

- เครองมอประเมนวนจฉย และจดการทางสงคม- เครองมอประเมนความ พรอมของครอบครว- เครองมอคดกรองและ ประเมนผลการบ�าบด ทางสงคม- เครองมอแบบประเมน ทกษะพนฐานในการ ท�างานและทกษะการ ปรบตวทางสงคม- เครองมอประเมนการ ดแลสขภาพจตตนเอง

บนทกจดเกบขอมลอยางเปนระบบครบถวนทนสมยทนตอการเปลยนแปลง รกษาความลบของขอมลและจ�ากดการใชงานของบคคลเฉพาะผทเกยวของเพอปองกนผลกระทบทอาจจะเกดขนแกผใชบรการและผปฏบตงาน

- โปรแกรมผปวยนอก ผปวยใน- โปรแกรมสงคมสงเคราะห ออนไลน- แบบรายงานสค.

รายงานขอมลครบถวนทนเวลาตามก�าหนด

ด�าเนนการRehabilitation

E

ตดตามผล

สนสด

บนทกขอมลทางคลนค

28 29แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsแนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

๑.จ�าแนกกลมตามระดบความรนแรง๒.ก�าหนดกรอบเวลาตามโปรแกรมทก�าหนด๓.ระหวางการรกษา๔.หลงการรกษา

ด�าเนนการตดตามกอนจ�าหนายและตดตามดแลหลงการรกษา๑.สงเกตการเปลยนแปลงสมรรถภาพทางสงคม๒.ชวยเหลอตอเนองจ�านวน๗ครงใน๑ปหรอตามทโปรแกรมก�าหนด -การตดตามทางตรง -การตดตามทางออม๓.จดกลมผเลกยาเสพตดไดแกกลมเพอนชวยเพอนsupportgroupself-helpgroupAAgroupNAgroupRecoverygroup๔.จดพเลยง(coach)เปนผตดตามดแลใกลชด๕.การตดตามผานเครอขายในชมชนและคณะกรรมการพชอ.๖.การตดตามผานเทคโนโลยแอปพลเคชนประเดนในกำรตดตำม๑.ความพงพอใจของผปวยครอบครว๒.อตราการกลบเสพซ�า๓.ความรความเขาใจของผปวยและครอบครวตอการเจบปวยและแผนการรกษา๔.ภาวะสขภาพ/คณภาพชวตของผปวย๕.ทกษะชวตการด�าเนนชวตประจ�าวน๖.สมพนธภาพกบครอบครวและผอน๗.สวสดการสงคม๗ดาน

- เครองมอแบบประเมน ทกษะพนฐานในการ ท�างานและทกษะการ ปรบตวทางสงคม- เครองมอประเมนความ พรอมของครอบครว- แบบบสต.๕- แบบประเมนคณภาพชวต- แบบประเมนสขภาพจต

นกสงคมสงเคราะห

๑.รายงานรายบคคล๒.รายงานทมสหวชาชพรายงานหนวยงาน๓.รายงานประจ�าวน๔.รายงานประจ�าเดอน/ป๕.รายงานสงตอขอมลหนวยงานทเกยวของ

- โปรแกรมผปวยนอก/ ผปวยใน- โปรแกรมสงคมสงเคราะห ออนไลน- แบบรายงานสค.

หนวยงานบรการดานหนากลมงานสงคม

สงเคราะห

รายงานขอมล

สนสด

เรมตน

ด�าเนนการตดตามผล

หลงการรกษา(followup/aftercare)

๔. บทบาทนำกสงคำมสงเคำราะหในำขนำตดตามผลหลงการรกษา ล�ำดบท

ผงกระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยดงำน แบบฟอรม/เครองมอ ผรบผดชอบ

กลมผตด: กรณทเปนกลมเปรำะบำง ปฎบตตำม FIOW๑. ประชมทมสหวชาชพกรณทมปญหาทางสงคมซบซอนเยยมบานการบรการสงคมสงเคราะหชมชนและครอบครว๒. การจดการเชอมโยงทรพยากรทางสงคมและสรางการมสวนรวมของเครอขาย๓.สนบสนนทางสงคมและปจจยพนฐานทมความจ�าเปนประกอบดวย๗ดานไดแก๑)ดานทอยอาศย๒)ดานการศกษา๓)ดานอาชพและรายได ๔)ดานสาธารณสข๕)ดานความมงคงปลอดภย๖)ดานสนทนาการ๗)ดานบรการสงคม๔.จดกจกรรมสรางคณคาในตนเอง(SELFESTEEM)๕.สรางทศคตและการยอมรบของคนในชมชน๖.สรางการมสวนรวมในชมชนและทกภาคสวนแบบบรณาการ๗.ประเมนคณภาพชวต

- เครองมอประเมนวนจฉย และจดการทางสงคม- เครองมอประเมนความ พรอมของครอบครว- เครองมอคดกรองและ ประเมนผลการบ�าบด ทางสงคม- เครองมอแบบประเมน ทกษะพนฐานในการ ท�างานและทกษะการ ปรบตวทางสงคม- เครองมอประเมนการ ดแลสขภาพจตตนเอง

บนทกจดเกบขอมลอยางเปนระบบครบถวนทนสมยทนตอการเปลยนแปลง รกษาความลบของขอมลและจ�ากดการใชงานของบคคลเฉพาะผทเกยวของเพอปองกนผลกระทบทอาจจะเกดขนแกผใชบรการและผปฏบตงาน

- โปรแกรมผปวยนอก ผปวยใน- โปรแกรมสงคมสงเคราะห ออนไลน- แบบรายงานสค.

รายงานขอมลครบถวนทนเวลาตามก�าหนด

ด�าเนนการRehabilitation

E

ตดตามผล

สนสด

บนทกขอมลทางคลนค

31แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clients30 แนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

การท�งานำสงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

Purpose Process Output / Outcome

- ผเขารบการบ�าบดมแรงจงใจและความตงใจทจะหยดใชยาเสพตด- ผเขารบการบ�าบดมพฤตกรรมทเหมาะสมสามารถด�าเนนชวตไดอยางปกตโดยไมใชยาเสพตด- ผเขารบการบ�าบดและครอบครวมความรความเขาใจในการดแลตนเองและครอบครวและมทกษะปองกนการเสพยาเสพตด* การบรณาการความเปนธรรมทางสงคม(socialjustice)ใหกบบคคล* การแกไขปญหาทางสงคม&การใหความชวยเหลอบคคลเปาหมายเพอน�าไปสการเสรมพลงอ�านาจใหบคคล(empower)* การเสรมสมพนธภาพทางสงคมใหกบผปวย(improvingsocialrelationships)* การสงเสรมใหบคคลมชวตความเปนอยทด(enhancetheirwell)

- ใชstageofchangeและแนวทางของMIในการประเมนผใชบรการเครองมอประเมนวนจฉยและจดการทางสงคม(SocialDiagnosisandManagementAssessment)S.D.M.A.- การใหค�าปรกษาตามแนวทางของBA/BI๒/MI/CBT/Matrixprogram/Satir- เครองมอประเมนความพรอมของครอบครว(FamilyAssessment:F.A.)- การปองกนการกลบไปเสพตดซ�า (RelapsePrevention:RP)- เครองมอแบบประเมนทกษะพนฐานในการท�างานและทกษะการปรบตวทางสงคม(SocialskillAssessment:S.S.A.)* โดยทกขนตอนของการใหความชวยเหลอจะยดหลกการและกระบวนการทางสงคมสงเคราะห

- ผเขารบบ�าบดการบ�าบดมารบการบ�าบดตามโปรแกรมครบก�าหนด- มการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมทดขนและไมเกยวของกบยาเสพตด- ผเขารบการบ�าบดแกไขปญหาทเกดขนกบตนเองและครอบครวไดอยางเหมาะสมและตรงตามสภาพปญหา*รอยละ๖๐ของผปวยทเขาสการใหความชวยเหลอทางสงคมสงเคราะหมาเขารบบรการอยางตอเนองจนจบกระบวนการใหความชวยเหลอ(ยตบรการ)*มความเปนธรรมทางสงคม(socialjustice)ใหกบบคคล*แกไขปญหาทางสงคม&การใหความชวยเหลอบคคลเปาหมายเพอน�าไปสการเสรมพลงอ�านาจใหบคคล(empower)*เสรมสมพนธภาพทางสงคมใหกบผปวยดขน(improvingsocialrelationships)ผปวยมชวตความเปนอยทด(enhancetheirwellbeing)

ตวชวด (Out come และ process)

บทท

๓

31แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clients30 แนวทางการปฎบตงานสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตดบทท๒

การท�งานำสงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

Purpose Process Output / Outcome

- ผเขารบการบ�าบดมแรงจงใจและความตงใจทจะหยดใชยาเสพตด- ผเขารบการบ�าบดมพฤตกรรมทเหมาะสมสามารถด�าเนนชวตไดอยางปกตโดยไมใชยาเสพตด- ผเขารบการบ�าบดและครอบครวมความรความเขาใจในการดแลตนเองและครอบครวและมทกษะปองกนการเสพยาเสพตด* การบรณาการความเปนธรรมทางสงคม(socialjustice)ใหกบบคคล* การแกไขปญหาทางสงคม&การใหความชวยเหลอบคคลเปาหมายเพอน�าไปสการเสรมพลงอ�านาจใหบคคล(empower)* การเสรมสมพนธภาพทางสงคมใหกบผปวย(improvingsocialrelationships)* การสงเสรมใหบคคลมชวตความเปนอยทด(enhancetheirwell)

- ใชstageofchangeและแนวทางของMIในการประเมนผใชบรการเครองมอประเมนวนจฉยและจดการทางสงคม(SocialDiagnosisandManagementAssessment)S.D.M.A.- การใหค�าปรกษาตามแนวทางของBA/BI๒/MI/CBT/Matrixprogram/Satir- เครองมอประเมนความพรอมของครอบครว(FamilyAssessment:F.A.)- การปองกนการกลบไปเสพตดซ�า (RelapsePrevention:RP)- เครองมอแบบประเมนทกษะพนฐานในการท�างานและทกษะการปรบตวทางสงคม(SocialskillAssessment:S.S.A.)* โดยทกขนตอนของการใหความชวยเหลอจะยดหลกการและกระบวนการทางสงคมสงเคราะห

- ผเขารบบ�าบดการบ�าบดมารบการบ�าบดตามโปรแกรมครบก�าหนด- มการเปลยนแปลงดานพฤตกรรมทดขนและไมเกยวของกบยาเสพตด- ผเขารบการบ�าบดแกไขปญหาทเกดขนกบตนเองและครอบครวไดอยางเหมาะสมและตรงตามสภาพปญหา*รอยละ๖๐ของผปวยทเขาสการใหความชวยเหลอทางสงคมสงเคราะหมาเขารบบรการอยางตอเนองจนจบกระบวนการใหความชวยเหลอ(ยตบรการ)*มความเปนธรรมทางสงคม(socialjustice)ใหกบบคคล*แกไขปญหาทางสงคม&การใหความชวยเหลอบคคลเปาหมายเพอน�าไปสการเสรมพลงอ�านาจใหบคคล(empower)*เสรมสมพนธภาพทางสงคมใหกบผปวยดขน(improvingsocialrelationships)ผปวยมชวตความเปนอยทด(enhancetheirwellbeing)

ตวชวด (Out come และ process)

บทท

๓

32 33แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

การบ�าบดรกษาผปวยยาเสพตดในปจจบนพบวามปญหาซบซอนมากขนเรอยๆ เชนปญหาทางจตเวชท

เกดจากการใชยาเสพตดการใชความรนแรงในครอบครวการถกลวงละเมดทางเพศการขายบรการทางเพศปญหา

การเสพยาเสพตดขณะตงครรภปญหายาเสพตดกบโรครวมทางจตเวช เปนตนนอกจากนยงพบวาผปวย

ยาเสพตดทเขาสการบ�าบดรกษาสวนหนงขาดความพรอมและการยอมรบผปวยกลบคนสครอบครวประกอบกบ

บางครอบครวมฐานะยากจนไมสามารถใหการดแลชวยเหลอผปวยอยางตอเนองไดซงการบ�าบดรกษาผปวย

ยาเสพตดในโรงพยาบาลยดหลกการสาธารณสขและสทธมนษยชนเนนการดแลสขภาพและสงคมเปนแนวปฏบต

ในการลดผลกระทบจากปญหายาเสพตดปรบมมมองผเสพ/ผตดยาเสพตดคอ“ผปวย”ทตองไดรบการรกษา

ภายใตหลกการ“เขาใจเขาถงพงได”

องคการอนามยโลก(WorldHealthOrganization.๑๙๙๗)ใหความหมายของการฟนฟสภาวะจตสงคมวา

เปนกระบวนการทใหโอกาสแกผทดอยโอกาสทมความบกพรองพการจากการเจบปวยทางจตเพอใหสามารถ

พงตนเองไดและท�าหนาทของตนเองในชมชนไดโดยพฒนาสมรรถนะของบคคลและการแนะน�าในการเปลยน

สงแวดลอมเพอใหคณภาพชวตของผใชยาเสพตดใหดขนดงนนการท�างานการจดบรการทางสงคมในประเดน

กลมเปราะบางกบยาเสพตดจงเปนประเดนทซบซอนและมความละเอยดออนและเปนกลมทตองดแลเฉพาะ

การปฏบตงานำสงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตด (ผใช ผเสพ ผตดยาเสพตด) ภาพรวม

๑. ขนเตรยมกำร

ก) รบผปวย(ผใชสารและยาเสพตดผเสพยาเสพตดผตดยาเสพตด)จากแผนกผปวยนอกและหอผปวย

ข) ซกประวตสอบขอเทจจรงหาขอมลประเมนปญหาวนจฉยปญหาทางสงคมสบเสาะขอเทจจรง

รวบรวมขอมลจากทมสหวชาชพและจากประวตการรกษาและการสงตอจากOPDCARDและคนหาเพมเตม

การเยยมบานเพอประเมนสภาพปญหาวเคราะหหาสาเหตของปญหาและประเมนสภาพปญหาของผใชบรการ

ค) วางแผนใหการชวยเหลอทางสงคมสงเคราะหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของผใชบรการ

๒. วธกำรด�ำเนนกำร

ก) ประเมนSocialproblemlist๑๗ปญหาตามแบบสค.๑เพอคนหาปญหาทางสงคมของผปวยและ

ครอบครวประเมนความรนแรงของการตดยาและความรนแรงของโรครวมทางจตเวชLifetimereviewสมพนธภาพ

กบคนอนขอจ�ากดของการท�ากจกรรมและการมสวนรวมอทธพลของสงแวดลอมภายนอกตอการฟนฟดานบวก

และดานลบบรการของรฐ/สวสดการทางสงคม

การท�งานำสงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท ๓

32 33แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

การบ�าบดรกษาผปวยยาเสพตดในปจจบนพบวามปญหาซบซอนมากขนเรอยๆ เชนปญหาทางจตเวชท

เกดจากการใชยาเสพตดการใชความรนแรงในครอบครวการถกลวงละเมดทางเพศการขายบรการทางเพศปญหา

การเสพยาเสพตดขณะตงครรภปญหายาเสพตดกบโรครวมทางจตเวช เปนตนนอกจากนยงพบวาผ ปวย

ยาเสพตดทเขาสการบ�าบดรกษาสวนหนงขาดความพรอมและการยอมรบผปวยกลบคนสครอบครวประกอบกบ

บางครอบครวมฐานะยากจนไมสามารถใหการดแลชวยเหลอผปวยอยางตอเนองไดซงการบ�าบดรกษาผปวย

ยาเสพตดในโรงพยาบาลยดหลกการสาธารณสขและสทธมนษยชนเนนการดแลสขภาพและสงคมเปนแนวปฏบต

ในการลดผลกระทบจากปญหายาเสพตดปรบมมมองผเสพ/ผตดยาเสพตดคอ“ผปวย”ทตองไดรบการรกษา

ภายใตหลกการ“เขาใจเขาถงพงได”

องคการอนามยโลก(WorldHealthOrganization.๑๙๙๗)ใหความหมายของการฟนฟสภาวะจตสงคมวา

เปนกระบวนการทใหโอกาสแกผทดอยโอกาสทมความบกพรองพการจากการเจบปวยทางจตเพอใหสามารถ

พงตนเองไดและท�าหนาทของตนเองในชมชนไดโดยพฒนาสมรรถนะของบคคลและการแนะน�าในการเปลยน

สงแวดลอมเพอใหคณภาพชวตของผใชยาเสพตดใหดขนดงนนการท�างานการจดบรการทางสงคมในประเดน

กลมเปราะบางกบยาเสพตดจงเปนประเดนทซบซอนและมความละเอยดออนและเปนกลมทตองดแลเฉพาะ

การปฏบตงานำสงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตด (ผใช ผเสพ ผตดยาเสพตด) ภาพรวม

๑. ขนเตรยมกำร

ก) รบผปวย(ผใชสารและยาเสพตดผเสพยาเสพตดผตดยาเสพตด)จากแผนกผปวยนอกและหอผปวย

ข) ซกประวตสอบขอเทจจรงหาขอมลประเมนปญหาวนจฉยปญหาทางสงคมสบเสาะขอเทจจรง

รวบรวมขอมลจากทมสหวชาชพและจากประวตการรกษาและการสงตอจากOPDCARDและคนหาเพมเตม

การเยยมบานเพอประเมนสภาพปญหาวเคราะหหาสาเหตของปญหาและประเมนสภาพปญหาของผใชบรการ

ค) วางแผนใหการชวยเหลอทางสงคมสงเคราะหสอดคลองกบสภาพปญหาและความตองการของผใชบรการ

๒. วธกำรด�ำเนนกำร

ก) ประเมนSocialproblemlist๑๗ปญหาตามแบบสค.๑เพอคนหาปญหาทางสงคมของผปวยและ

ครอบครวประเมนความรนแรงของการตดยาและความรนแรงของโรครวมทางจตเวชLifetimereviewสมพนธภาพ

กบคนอนขอจ�ากดของการท�ากจกรรมและการมสวนรวมอทธพลของสงแวดลอมภายนอกตอการฟนฟดานบวก

และดานลบบรการของรฐ/สวสดการทางสงคม

การท�งานำสงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท ๓

34 35แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

แผนำภมการปฏบตงานำ (flow chart) แบบภาพรวม : งานำสงคำมสงเคำราะห กบผปวยยาเสพตด

ผปวย(ผใชผเสพผตดยาและสารเสพตด)

การบ�าบดและฟนฟทางสงคมและ ใหความชวยเหลอตามสภาพปญหา เฉพาะราย๑.การใหค�าแนะน�าแบบสน (BriefAdvice:BA)๒.การบ�าบดแบบสน (BriefIntervention:BI)๓.การสมภาษณเพอสรางแรงจงใจ (MotivationalInterviewing:MI)๔.การบ�าบดทางความคดและ พฤตกรรม(CognitiveBehavioral Therapy:CBT)๕.การบ�าบดโดยการเพมแรงจงใจ (MotivationalEnhancement Therapy:MET)๖.การใหความรทางสขภาพจตและ โรครวมทางจตเวช (ComorbidityPsycho-education)

การบ�าบดและฟนฟทางสงคมและ ใหความชวยเหลอตามสภาพปญหากระบวนการกลม๑.กลมบ�าบดทางสงคม(สรางแรง จงใจใหผปวยเขารบการบ�าบด รกษา)๒.กลมฟนฟทางสงคม(สรางเสรม ศกยภาพและคณคาในตนเอง)๓.กลมMatrixprogram๔.กลมปองกนการเสพซ�า (RelapsePrevention:RP)๕.กลมครอบครวบ�าบด (FamilyTherapy)๖.กลมครอบครวสมพนธ (รวมครอบครวทมปญหาเหมอนกน)๗.กลมประชาสมพนธสทธการรกษา พยาบาลและการพทกษสทธ ทเกยวของ

การบ�าบดและฟนฟทางสงคมและ ใหความชวยเหลอตามสภาพปญหา สงคมสงเคราะหชมชน๑.ใหความรในชมชน/โรงเรยน/ สถานประกอบการ๒.การตดตามเยยมบานลงพนท รณรงคประชาสมพนธและปองกน ปญหายาเสพตด

ขนถอนพษยำ ขนฟนฟสมรรถภำพขนเตรยมกำร ขนตดตำมผลหลงกำรรกษำ

ผปวยทมภาวะความพการ(พรบ.พฒนาคณภาพ

ชวตคนพการพ.ศ.๒๕๕๑)

ผปวยหญง(พรบ.การปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรนพศ.๒๕๕๙และ

พรบ.สงเสรมการพฒนาและคมครองสถาบนครอบครวพ.ศ.๒๕๖๒)

กลมเดกและวยรนอายไมเกน๑๘ป

(พรบ.คมครองเดกพ.ศ.๒๕๔๖)

ประเมนความรนแรงของการตดยาและความรนแรงของโรครวมทางจตเวชlifetimereviewสมพนธภาพกบคนอน ขอจ�ากดของการท�ากจกรรมและการมสวนรวมอทธพลของสงแวดลอมภายนอกตอการฟนฟดานบวกและดานลบ

บรการของรฐ/สวสดการทางสงคม

ประเมนSocialproblemlist๑๗ปญหาตามแบบสค.๑

ข) บ�าบดเยยวยาโดยมกระบวนการบ�าบดเยยวยา๔ขนตอนดงน

๑.ขนตอนเตรยมการเตรยมความพรอมทางดานจตใจสงคมและเศรษฐกจของผปวยและครอบครว

แนะน�าและสรางแรงจงใจในการรกษา

๒.ขนถอนพษยาประสานและสงตอขอมลทางสงคมใหกบทมแพทยพยาบาลและนกจตวทยา

ในหนวยงานระหวางการบ�าบดรกษา

๓.ขนฟนฟสมรรถภาพใหการบ�าบดและฟนฟทางสงคมและใหความชวยเหลอตามสภาพปญหา

เฉพาะรายใหการบ�าบดและฟนฟทางสงคมและใหความชวยเหลอตามสภาพปญหาแบบกระบวนการกลมใหการ

บ�าบดและฟนฟทางสงคมและใหความชวยเหลอตามสภาพปญหาสงคมสงเคราะหชมชน

๔.ขนตดตามผลหลงรกษาการตดตามผปวยโดยการนดผปวยมาพบทสถานบ�าบดลงพนทเยยมบาน

เพอตดตามผปวยและโทรศพทตดตามผปวยดงแผนภมดงตอไปน

34 35แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

แผนำภมการปฏบตงานำ (flow chart) แบบภาพรวม : งานำสงคำมสงเคำราะห กบผปวยยาเสพตด

ผปวย(ผใชผเสพผตดยาและสารเสพตด)

การบ�าบดและฟนฟทางสงคมและ ใหความชวยเหลอตามสภาพปญหา เฉพาะราย๑.การใหค�าแนะน�าแบบสน (BriefAdvice:BA)๒.การบ�าบดแบบสน (BriefIntervention:BI)๓.การสมภาษณเพอสรางแรงจงใจ (MotivationalInterviewing:MI)๔.การบ�าบดทางความคดและ พฤตกรรม(CognitiveBehavioral Therapy:CBT)๕.การบ�าบดโดยการเพมแรงจงใจ (MotivationalEnhancement Therapy:MET)๖.การใหความรทางสขภาพจตและ โรครวมทางจตเวช (ComorbidityPsycho-education)

การบ�าบดและฟนฟทางสงคมและ ใหความชวยเหลอตามสภาพปญหากระบวนการกลม๑.กลมบ�าบดทางสงคม(สรางแรง จงใจใหผปวยเขารบการบ�าบด รกษา)๒.กลมฟนฟทางสงคม(สรางเสรม ศกยภาพและคณคาในตนเอง)๓.กลมMatrixprogram๔.กลมปองกนการเสพซ�า (RelapsePrevention:RP)๕.กลมครอบครวบ�าบด (FamilyTherapy)๖.กลมครอบครวสมพนธ (รวมครอบครวทมปญหาเหมอนกน)๗.กลมประชาสมพนธสทธการรกษา พยาบาลและการพทกษสทธ ทเกยวของ

การบ�าบดและฟนฟทางสงคมและ ใหความชวยเหลอตามสภาพปญหา สงคมสงเคราะหชมชน๑.ใหความรในชมชน/โรงเรยน/ สถานประกอบการ๒.การตดตามเยยมบานลงพนท รณรงคประชาสมพนธและปองกน ปญหายาเสพตด

ขนถอนพษยำ ขนฟนฟสมรรถภำพขนเตรยมกำร ขนตดตำมผลหลงกำรรกษำ

ผปวยทมภาวะความพการ(พรบ.พฒนาคณภาพ

ชวตคนพการพ.ศ.๒๕๕๑)

ผปวยหญง(พรบ.การปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวยรนพศ.๒๕๕๙และ

พรบ.สงเสรมการพฒนาและคมครองสถาบนครอบครวพ.ศ.๒๕๖๒)

กลมเดกและวยรนอายไมเกน๑๘ป

(พรบ.คมครองเดกพ.ศ.๒๕๔๖)

ประเมนความรนแรงของการตดยาและความรนแรงของโรครวมทางจตเวชlifetimereviewสมพนธภาพกบคนอน ขอจ�ากดของการท�ากจกรรมและการมสวนรวมอทธพลของสงแวดลอมภายนอกตอการฟนฟดานบวกและดานลบ

บรการของรฐ/สวสดการทางสงคม

ประเมนSocialproblemlist๑๗ปญหาตามแบบสค.๑

ข) บ�าบดเยยวยาโดยมกระบวนการบ�าบดเยยวยา๔ขนตอนดงน

๑.ขนตอนเตรยมการเตรยมความพรอมทางดานจตใจสงคมและเศรษฐกจของผปวยและครอบครว

แนะน�าและสรางแรงจงใจในการรกษา

๒. ขนถอนพษยาประสานและสงตอขอมลทางสงคมใหกบทมแพทยพยาบาลและนกจตวทยา

ในหนวยงานระหวางการบ�าบดรกษา

๓. ขนฟนฟสมรรถภาพใหการบ�าบดและฟนฟทางสงคมและใหความชวยเหลอตามสภาพปญหา

เฉพาะรายใหการบ�าบดและฟนฟทางสงคมและใหความชวยเหลอตามสภาพปญหาแบบกระบวนการกลมใหการ

บ�าบดและฟนฟทางสงคมและใหความชวยเหลอตามสภาพปญหาสงคมสงเคราะหชมชน

๔.ขนตดตามผลหลงรกษาการตดตามผปวยโดยการนดผปวยมาพบทสถานบ�าบดลงพนทเยยมบาน

เพอตดตามผปวยและโทรศพทตดตามผปวยดงแผนภมดงตอไปน

36 37แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยด เครองมอ/แหลงสนบสนน ผรบผดชอบ

๙.การเพมทกษะทางสงคมเพมศกยภาพ ทางสงคมการเผชญปญหาทาง ดานสงคมและดานจตใจและ ความสามารถในด�าเนนชวตได๑๐.เสรมสรางทศนคตทดการลดการ ตตราบาปและการแบงแยกในสงคม๑๑.สนบสนนประคบประคองจต สงคมจตวญญาณแกครอบครว ของผใชยาเสพตดการสรางความ เขมแขงภายในสรางเสรมศกยภาพ พฒนาความเชอมนในตนเองของ ผปวยยาเสพตดเพมพลงทางปญญา แกผรบบรการ

- แบบประเมนความพรอม ของครอบครว- แบบประเมนบคคลเพอ การบ�าบดทางสงคม- แบบประเมนสขภาพจต ๒Q๙Q๘Q- แบบSAFEScreen- แบบHITQ- แบบAbuseAssessment Screen- แบบICFPTSD

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได(OSCC)

กลมงานจตเวชและยาเสพตด

๔. การสงตอ ๒๔ชม.-๔๘ชม.

๑.สนบสนนทางสงคมจากหนวยงาน ทเกยวของโดยเฉพาะปจจยพนฐาน ทมความจ�าเปนประกอบดวย๗ดาน ไดแก๑)ดานทอยอาศย๒)ดานการ ศกษา๓)ดานอาชพและรายได ๔)ดานสาธารณสข๕)ดานความ มงคงปลอดภย๖)ดานสนทนาการ ๗)ดานบรการสงคม๒.แจงความด�าเนนคดหากตองการ แจงความรองทกขการรองขอรบ การคมครองสวสดภาพด�าเนนคด ผกระท�าผด/การยอมความ การขอใหนกจต/นกนกสงคมฯ เขารวมในการถามปากค�าชตว สบพยานในศาล การขอตอพนง.เจาหนาทออกค�าสง มาตรการบรรเทาทกขชวคราว การไดรบการคมครองไมใหผใด ลงพมพโฆษณาและเผยแพร

- แบบรายงานตามมาตรา ๒๙พรบ.คมครองเดก- แบบรายงานสงตอตาม พรบ.สงเสรมการพฒนา และคมครองสถาบน ครอบครว

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได(OSCC)

๕. การดแลตอเนอง ๑สปดาห-๒ป

ภาวะซมเศราจตใจ/อารมณเตรยมพรอมครอบครว/สงคม/ชมชนอาชพ/รายได/การเรยนสงตอความปลอดภย/ความเสยง- ประเดนการสนบสนนทางสงคม (Socialsupport)- เครอขายทางสงคมSocialnetwork)- ความปลอดภย(Socialsafetynet)- การมสวนรวมทางสงคม (Socialparticipate)- ทกษะทางสงคมและทกษะชวต (Socialskill&lifeskill)

- แบบตดตามการเยยมบาน- แบบประเมนความพรอม ของครอบครว- แบบประเมนบคคลเพอ การบ�าบดทางสงคม- แบบประเมนสขภาพจต ๒Q๙Q๘Q- แบบSAFEScreen- แบบHITQ- แบบAbuseAssessment Screen- แบบICFPTSD

-ระบบบรการเขตสขภาพ-คณะกรรมการพฒนาคณภาพชวตระดบอ�าเภอ-องคการบรหารปกครองสวนทองถน

ตารางท ๑ แนำวทางการจดบรการ: ประเดนำการใชยาเสพตดและคำวามรนำแรง

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยด เครองมอ/แหลงสนบสนน ผรบผดชอบ

๑. การเขาถงบรการสะดวกงายเปนสวนตว

รกษาความลบ

๒๔ชม. ด�าเนนการดงน๑. การสงตอจากชมชนจากโรงเรยน ภาคเครอขายทเกยวของ๒. การบรการเชงรกในชมชน (บอกบรการอสม.ผน�าชมชนฯลฯ)

โรงเรยนชมชนองคกรเครอขายแผนพบความรแบบคดกรอง,

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได(OSCC)

๒. การประเมนคดกรอง

ด�าเนนการดงน๑. การคดกรองปญหาเบองตนระดบ ความรนแรงผใชยาเสพตดผถก กระท�าผไดรบผลกระทบโดยการ สงเกตสหนาทาทางการสอบถาม ปญหา/ความชวยเหลอเบองตน๒. การคดกรองปญหาดานสงคม จตใจโดยการสมภาษณ/ การสงเกต/ศกษาขอมลชมชน/ ตอบแบบประเมนดวยตนเอง

- แบบประเมนคดกรอง ความทกข- แบบประเมนสขภาพจต เบองตน- แบบประเมนโรคซมเศรา ๒Q,๙Q- แบบประเมนความ คดฆาตวตาย(๘Q)

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได(OSCC)

๓. การบ�าบดกายจตสงคม

และจตวญญาณ

๔๘ชม.-๑ป

ด�าเนนการดงน๑.จดการภาวะวกฤตกบความรนแรง และยาเสพตด ความผดปกตทางพยาธวทยา, ความผดปกตของระบบประสาท, ความผดปกตของบคลกภาพ ภาวะซมเศรา ประวตการเสพสารเสพตด การพงพายาเสพตด๒.การใหการรกษา/ปรกษาปญหา สขภาพสขภาพจต(เครยด/ ซมเศรา)ตามสาเหต๓.ประเมนความเสยงของการถก กระท�าซ�า๔.การปองกนปญหาทผานมาโดย การประเมนความเขาใจความรสก ผลกระทบ๕.ผลกระทบของการใชความรนแรง ลดความเครยด/แนะน�าวธการ ปองกน๖.ประเมนและบ�าบดตามสภาพปญหา /เกบหลกฐานนตเวช/คด๗.ประเมนสาเหตปจจยภายใน ปจจยภายนอกรวมสงแวดลอม๘. การลดอาการขางเคยงโดยการลด หรอขจดทางกายหรอพฤตกรรม

- แบบบนทกการ ใหการปรกษา- การสงตอรพ.แมขาย- คมอ"การใหการปรกษา: การสรางเสรมพลง อ�านาจ- แนวการด�าเนนคด- พรบ.ทเกยวของ- เครองมอประเมน ปญหาทางสงคม

กลมงานจตเวชและยาเสพตด

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได(OSCC)

36 37แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยด เครองมอ/แหลงสนบสนน ผรบผดชอบ

๙.การเพมทกษะทางสงคมเพมศกยภาพ ทางสงคมการเผชญปญหาทาง ดานสงคมและดานจตใจและ ความสามารถในด�าเนนชวตได๑๐.เสรมสรางทศนคตทดการลดการ ตตราบาปและการแบงแยกในสงคม๑๑.สนบสนนประคบประคองจต สงคมจตวญญาณแกครอบครว ของผใชยาเสพตดการสรางความ เขมแขงภายในสรางเสรมศกยภาพ พฒนาความเชอมนในตนเองของ ผปวยยาเสพตดเพมพลงทางปญญา แกผรบบรการ

- แบบประเมนความพรอม ของครอบครว- แบบประเมนบคคลเพอ การบ�าบดทางสงคม- แบบประเมนสขภาพจต ๒Q๙Q๘Q- แบบSAFEScreen- แบบHITQ- แบบAbuseAssessment Screen- แบบICFPTSD

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได(OSCC)

กลมงานจตเวชและยาเสพตด

๔. การสงตอ ๒๔ชม.-๔๘ชม.

๑.สนบสนนทางสงคมจากหนวยงาน ทเกยวของโดยเฉพาะปจจยพนฐาน ทมความจ�าเปนประกอบดวย๗ดาน ไดแก๑)ดานทอยอาศย๒)ดานการ ศกษา๓)ดานอาชพและรายได ๔)ดานสาธารณสข๕)ดานความ มงคงปลอดภย๖)ดานสนทนาการ ๗)ดานบรการสงคม๒.แจงความด�าเนนคดหากตองการ แจงความรองทกขการรองขอรบ การคมครองสวสดภาพด�าเนนคด ผกระท�าผด/การยอมความ การขอใหนกจต/นกนกสงคมฯ เขารวมในการถามปากค�าชตว สบพยานในศาล การขอตอพนง.เจาหนาทออกค�าสง มาตรการบรรเทาทกขชวคราว การไดรบการคมครองไมใหผใด ลงพมพโฆษณาและเผยแพร

- แบบรายงานตามมาตรา ๒๙พรบ.คมครองเดก- แบบรายงานสงตอตาม พรบ.สงเสรมการพฒนา และคมครองสถาบน ครอบครว

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได(OSCC)

๕. การดแลตอเนอง ๑สปดาห-๒ป

ภาวะซมเศราจตใจ/อารมณเตรยมพรอมครอบครว/สงคม/ชมชนอาชพ/รายได/การเรยนสงตอความปลอดภย/ความเสยง- ประเดนการสนบสนนทางสงคม (Socialsupport)- เครอขายทางสงคมSocialnetwork)- ความปลอดภย(Socialsafetynet)- การมสวนรวมทางสงคม (Socialparticipate)- ทกษะทางสงคมและทกษะชวต (Socialskill&lifeskill)

- แบบตดตามการเยยมบาน- แบบประเมนความพรอม ของครอบครว- แบบประเมนบคคลเพอ การบ�าบดทางสงคม- แบบประเมนสขภาพจต ๒Q๙Q๘Q- แบบSAFEScreen- แบบHITQ- แบบAbuseAssessment Screen- แบบICFPTSD

-ระบบบรการเขตสขภาพ-คณะกรรมการพฒนาคณภาพชวตระดบอ�าเภอ-องคการบรหารปกครองสวนทองถน

ตารางท ๑ แนำวทางการจดบรการ: ประเดนำการใชยาเสพตดและคำวามรนำแรง

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ รำยละเอยด เครองมอ/แหลงสนบสนน ผรบผดชอบ

๑. การเขาถงบรการสะดวกงายเปนสวนตว

รกษาความลบ

๒๔ชม. ด�าเนนการดงน๑. การสงตอจากชมชนจากโรงเรยน ภาคเครอขายทเกยวของ๒. การบรการเชงรกในชมชน (บอกบรการอสม.ผน�าชมชนฯลฯ)

โรงเรยนชมชนองคกรเครอขายแผนพบความรแบบคดกรอง,

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได(OSCC)

๒. การประเมนคดกรอง

ด�าเนนการดงน๑. การคดกรองปญหาเบองตนระดบ ความรนแรงผใชยาเสพตดผถก กระท�าผไดรบผลกระทบโดยการ สงเกตสหนาทาทางการสอบถาม ปญหา/ความชวยเหลอเบองตน๒. การคดกรองปญหาดานสงคม จตใจโดยการสมภาษณ/ การสงเกต/ศกษาขอมลชมชน/ ตอบแบบประเมนดวยตนเอง

- แบบประเมนคดกรอง ความทกข- แบบประเมนสขภาพจต เบองตน- แบบประเมนโรคซมเศรา ๒Q,๙Q- แบบประเมนความ คดฆาตวตาย(๘Q)

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได(OSCC)

๓. การบ�าบดกายจตสงคม

และจตวญญาณ

๔๘ชม.-๑ป

ด�าเนนการดงน๑.จดการภาวะวกฤตกบความรนแรง และยาเสพตด ความผดปกตทางพยาธวทยา, ความผดปกตของระบบประสาท, ความผดปกตของบคลกภาพ ภาวะซมเศรา ประวตการเสพสารเสพตด การพงพายาเสพตด๒.การใหการรกษา/ปรกษาปญหา สขภาพสขภาพจต(เครยด/ ซมเศรา)ตามสาเหต๓.ประเมนความเสยงของการถก กระท�าซ�า๔.การปองกนปญหาทผานมาโดย การประเมนความเขาใจความรสก ผลกระทบ๕.ผลกระทบของการใชความรนแรง ลดความเครยด/แนะน�าวธการ ปองกน๖.ประเมนและบ�าบดตามสภาพปญหา /เกบหลกฐานนตเวช/คด๗.ประเมนสาเหตปจจยภายใน ปจจยภายนอกรวมสงแวดลอม๘. การลดอาการขางเคยงโดยการลด หรอขจดทางกายหรอพฤตกรรม

- แบบบนทกการ ใหการปรกษา- การสงตอรพ.แมขาย- คมอ"การใหการปรกษา: การสรางเสรมพลง อ�านาจ- แนวการด�าเนนคด- พรบ.ทเกยวของ- เครองมอประเมน ปญหาทางสงคม

กลมงานจตเวชและยาเสพตด

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได(OSCC)

38 39แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ วธกำร เครองมอ/แหลงสนบสนน ผรบผดชอบ

๒.๓การพจารณาทางเลอก - ประเมนความเขาใจ-ความรสก- ผลกระทบของการตงครรภ - พจารณาขอดขอเสยของทง ๒ทางเลอก - ใหผรบบรการตดสนใจจากขอมล รอบดาน - วธจดการกบความรสกทง๒ทางเลอก (ความรสกผดเมอตดสนใจยต การตงครรภ) ๒.๔การใหการปรกษาประเดนอนๆ เชนการเรยนตออาชพความสมพนธ สวสดการบานพกอนๆ ฯลฯ๓.การยตการตงครรภ- พจารณาวาอยในกรอบกฎหมาย- ผานคณะแพทย/คณะกรรมการฯ (ถาม)เหนชอบ- ยตการตงครรภทปลอดภย/สงตอ

- คมอ"การใหการปรกษา: ปญหาการตงครรภ ไมพรอม"- แบบบนทกการใหการ ปรกษาปญหาสขภาพ วยรน- กฎหมายอาญามาตรา ๓๐๕ขอบงคบ/ หลกเกณฑแพทยสภา- แบบรายงานแพทยสภา- แบบรายงานสปสช./ กรมอนามย

กลมงานสตกรรม

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได

กลมงานจตเวชและยาเสพตด

๔. การสงตอ ๑เดอน ด�าเนนการดงน- เสรมทกษะชวตและความภาคภมใจ ในตนเอง- คมก�าเนด- ประเมนพฤตกรรมเสยง- สรางความเขาใจกบครอบครว- กลบเขาสระบบการศกษาชมชนทท�างาน- สงตอหนวยงานสวสดการสงคม- ประเมนแรงสนบสนนทางสงคม กรณตงครรภ- ประเมนความผดปกตของทารกจาก มารดาใชสารเสพตดขณะตงครรภ

- แบบพรอมการสงตอ หนวยงานสงคมสงเคราะห- บส.๐๘- แบบรายงานผปวย สงคมสงเคราะห

- ระบบสงตอ เขตบรการ สขภาพ- รพ.สต.- องคกร เอกชน- องคการ ปกครอง สวนทองถน- โรงเรยน- บานพกเดก และ ครอบครว

๕. การดแลตอเนอง ๑๒เดอน ด�าเนนการดงน๑.การใหการปรกษาปญหาอนทตามมา เชนการเรยนความสมพนธ ในครอบครวฯลฯ๒.การคมก�าเนดหลงคลอด/หลงการ แทงสนสด๓.การตดตามสขภาพแม-ทารกหลงคลอด ความผดปกตของทารกจากมารดา ใชสารเสพตดขณะตงครรภ- ภาวะซมเศราในแมหลงคลอด- การดแลสขภาพแม-ทารกทมความ ผดปกตจากมารดาใชสารเสพตด ขณะตงครรภ- การใหนมโภชนาการการเลยงด- การประเมนพฒนาการวคซนบตร- การเยยมบาน

- การใหการปรกษา ครอบครว- แบบตดตามสขภาพแม วยรน- แบบประเมนโรคซมเศรา ๒ค�าถาม

อางจาก:เบญจพรปญญายงบรรณาการ,กรมสขภาพจตแนวทางการชวยเหลอผประสบปญหาหลกosccศนยชวยเหลอสงคมส�าหรบบคลากรสาธารณสขโรงพยบาลสงเสรมสขภาพต�าบล,๒๕๕๖

ตารางท ๒ แนำวทางการจดบรการ: ประเดนำการใชยาเสพตดและตงคำรรภไมพรอม

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ วธกำร เครองมอ/แหลงสนบสนน ผรบผดชอบ

๑. การเขาถงบรการสะดวกงายเปนสวนตว

รกษาความลบ

๒๔ชม. ด�าเนนการดงน๑.การสงตจากชมชนจากโรงเรยน๒.การบรการเชงรกในชมชน (บอกบรการอสม.ผน�าชมชนฯลฯ)

- โรงเรยนคเครอขาย- แผนพบความร การคมก�าเนด,- STIs

กลมงานสตกรรม

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได

กลมงานจตเวชและยาเสพตด

๒. การประเมนคดกรอง

๒๐นาท ด�าเนนการดงน๑.การคดกรองปญหาเบองตนระดบ ความรนแรงผใชยาเสพตดผถก กระท�าผไดรบผลกระทบโดยการ สงเกตสหนาทาทางการสอบถาม ปญหา/ความชวยเหลอเบองตน๒.การคดกรองปญหาดานสงคม จตใจโดยการสมภาษณ ตอบแบบประเมนดวยตนเอง

- แบบประเมนการ ตงครรภไมพรอม- แบบประเมนโรคซมเศรา ๒Q,๙Q- แบบประเมนความ คดฆาตวตาย(๘Q)

๓. การบ�าบดกายจตสงคม

และจตวญญาณ

๖-๑๒เดอน

ด�าเนนการดงนความผดปกตทางพยาธวทยา,ความผดปกตของระบบประสาท,ความผดปกตของบคลกภาพภาวะซมเศราประวตการเสพสารเสพตดการพงพายาเสพตด๑.การใหการรกษา/ปรกษาปญหา สขภาพฝากครรภ/ตกเลอด/ การตดเชอSTIsสขภาพจต (เครยด/ซมเศรา)ตามสาเหต๒.การใหการปรกษา๔ประเดน ๒.๑ความเครยดกงวลวาจะตงครรภ - ประเมนความเสยงของการ ตงครรภ/การปองกนการตงครรภ ทผานมา - ประเมนความเขาใจ-ความรสก- ผลกระทบของการตงครรภ - ลดความเครยด/แนะน�าวธการ ปองกนการตงครรภทมประสทธภาพ ๒.๒การเปดเผยการตงครรภ - ประเมนความเขาใจ-ความรสก- ผลกระทบของการตงครรภ/ปฏกรยา ของคนทไววางใจเชนโกรธ ไลออกจากบานซมเศราฯลฯ - เตรยมการรบมอกบปฏกรยานน - ซกซอมการเปดเผยการตงครรภ

- แบบบนทกการใหการ ปรกษา- การสงตอรพ.แมขาย- คมอ"การใหการปรกษา: ปญหาการตงครรภ ไมพรอม" กรมสขภาพจต- คมอ"การดแลสงคมทาง จตใจส�าหรบผตดยาบา"- คมอ"การด�าเนนงาน ยาเสพตด" กระสาธารณสข- บคลากรในหนวยบรการ ดานยาเสพตดป๒๕๕๙

กลมงานสตกรรม

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได

กลมงานจตเวชและยาเสพตด

38 39แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ วธกำร เครองมอ/แหลงสนบสนน ผรบผดชอบ

๒.๓การพจารณาทางเลอก - ประเมนความเขาใจ-ความรสก- ผลกระทบของการตงครรภ - พจารณาขอดขอเสยของทง ๒ทางเลอก - ใหผรบบรการตดสนใจจากขอมล รอบดาน - วธจดการกบความรสกทง๒ทางเลอก (ความรสกผดเมอตดสนใจยต การตงครรภ) ๒.๔การใหการปรกษาประเดนอนๆ เชนการเรยนตออาชพความสมพนธ สวสดการบานพกอนๆ ฯลฯ๓.การยตการตงครรภ- พจารณาวาอยในกรอบกฎหมาย- ผานคณะแพทย/คณะกรรมการฯ (ถาม)เหนชอบ- ยตการตงครรภทปลอดภย/สงตอ

- คมอ"การใหการปรกษา: ปญหาการตงครรภ ไมพรอม"- แบบบนทกการใหการ ปรกษาปญหาสขภาพ วยรน- กฎหมายอาญามาตรา ๓๐๕ขอบงคบ/ หลกเกณฑแพทยสภา- แบบรายงานแพทยสภา- แบบรายงานสปสช./ กรมอนามย

กลมงานสตกรรม

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได

กลมงานจตเวชและยาเสพตด

๔. การสงตอ ๑เดอน ด�าเนนการดงน- เสรมทกษะชวตและความภาคภมใจ ในตนเอง- คมก�าเนด- ประเมนพฤตกรรมเสยง- สรางความเขาใจกบครอบครว- กลบเขาสระบบการศกษาชมชนทท�างาน- สงตอหนวยงานสวสดการสงคม- ประเมนแรงสนบสนนทางสงคม กรณตงครรภ- ประเมนความผดปกตของทารกจาก มารดาใชสารเสพตดขณะตงครรภ

- แบบพรอมการสงตอ หนวยงานสงคมสงเคราะห- บส.๐๘- แบบรายงานผปวย สงคมสงเคราะห

- ระบบสงตอ เขตบรการ สขภาพ- รพ.สต.- องคกร เอกชน- องคการ ปกครอง สวนทองถน- โรงเรยน- บานพกเดก และ ครอบครว

๕. การดแลตอเนอง ๑๒เดอน ด�าเนนการดงน๑.การใหการปรกษาปญหาอนทตามมา เชนการเรยนความสมพนธ ในครอบครวฯลฯ๒.การคมก�าเนดหลงคลอด/หลงการ แทงสนสด๓.การตดตามสขภาพแม-ทารกหลงคลอด ความผดปกตของทารกจากมารดา ใชสารเสพตดขณะตงครรภ- ภาวะซมเศราในแมหลงคลอด- การดแลสขภาพแม-ทารกทมความ ผดปกตจากมารดาใชสารเสพตด ขณะตงครรภ- การใหนมโภชนาการการเลยงด- การประเมนพฒนาการวคซนบตร- การเยยมบาน

- การใหการปรกษา ครอบครว- แบบตดตามสขภาพแม วยรน- แบบประเมนโรคซมเศรา ๒ค�าถาม

อางจาก:เบญจพรปญญายงบรรณาการ,กรมสขภาพจตแนวทางการชวยเหลอผประสบปญหาหลกosccศนยชวยเหลอสงคมส�าหรบบคลากรสาธารณสขโรงพยบาลสงเสรมสขภาพต�าบล,๒๕๕๖

ตารางท ๒ แนำวทางการจดบรการ: ประเดนำการใชยาเสพตดและตงคำรรภไมพรอม

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ วธกำร เครองมอ/แหลงสนบสนน ผรบผดชอบ

๑. การเขาถงบรการสะดวกงายเปนสวนตว

รกษาความลบ

๒๔ชม. ด�าเนนการดงน๑.การสงตจากชมชนจากโรงเรยน๒.การบรการเชงรกในชมชน (บอกบรการอสม.ผน�าชมชนฯลฯ)

- โรงเรยนคเครอขาย- แผนพบความร การคมก�าเนด,- STIs

กลมงานสตกรรม

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได

กลมงานจตเวชและยาเสพตด

๒. การประเมนคดกรอง

๒๐นาท ด�าเนนการดงน๑.การคดกรองปญหาเบองตนระดบ ความรนแรงผใชยาเสพตดผถก กระท�าผไดรบผลกระทบโดยการ สงเกตสหนาทาทางการสอบถาม ปญหา/ความชวยเหลอเบองตน๒.การคดกรองปญหาดานสงคม จตใจโดยการสมภาษณ ตอบแบบประเมนดวยตนเอง

- แบบประเมนการ ตงครรภไมพรอม- แบบประเมนโรคซมเศรา ๒Q,๙Q- แบบประเมนความ คดฆาตวตาย(๘Q)

๓. การบ�าบดกายจตสงคม

และจตวญญาณ

๖-๑๒เดอน

ด�าเนนการดงนความผดปกตทางพยาธวทยา,ความผดปกตของระบบประสาท,ความผดปกตของบคลกภาพภาวะซมเศราประวตการเสพสารเสพตดการพงพายาเสพตด๑.การใหการรกษา/ปรกษาปญหา สขภาพฝากครรภ/ตกเลอด/ การตดเชอSTIsสขภาพจต (เครยด/ซมเศรา)ตามสาเหต๒.การใหการปรกษา๔ประเดน ๒.๑ความเครยดกงวลวาจะตงครรภ - ประเมนความเสยงของการ ตงครรภ/การปองกนการตงครรภ ทผานมา - ประเมนความเขาใจ-ความรสก- ผลกระทบของการตงครรภ - ลดความเครยด/แนะน�าวธการ ปองกนการตงครรภทมประสทธภาพ ๒.๒การเปดเผยการตงครรภ - ประเมนความเขาใจ-ความรสก- ผลกระทบของการตงครรภ/ปฏกรยา ของคนทไววางใจเชนโกรธ ไลออกจากบานซมเศราฯลฯ - เตรยมการรบมอกบปฏกรยานน - ซกซอมการเปดเผยการตงครรภ

- แบบบนทกการใหการ ปรกษา- การสงตอรพ.แมขาย- คมอ"การใหการปรกษา: ปญหาการตงครรภ ไมพรอม" กรมสขภาพจต- คมอ"การดแลสงคมทาง จตใจส�าหรบผตดยาบา"- คมอ"การด�าเนนงาน ยาเสพตด" กระสาธารณสข- บคลากรในหนวยบรการ ดานยาเสพตดป๒๕๕๙

กลมงานสตกรรม

กลมงานสงคม

สงเคราะหศนยพงได

กลมงานจตเวชและยาเสพตด

40 41แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ วธกำร เครองมอ/แหลงสนบสนน

ผรบผดชอบ

๔. การสงตอ ๖เดอน เตรยมความพรอมของครอบครวในการดแลผปวยเตรยมความพรอมชมชนและการแสงหาการสนบสนนทางสงคมและการมสวนรวมทางสงคมตดตามปจจยเสยงครอบครวความสมพนธทางสงคมความสมพนธระหวางพอแมและลกการเงนครอบครวความสมพนธคสมรส ;การศกษาการท�างานและการจางงานตดตามการท�ากจวตรประจ�าวนกจกรรมและการมสวนรวมกบสงคม

ระบบสงตอเขตบรการสขภาพรพ.สต.สามารถแนะน�าใหไปตดตามรกษาตามนดหมายและใหการแนะน�าทเหมาะสมองคกรเอกชน

๕. การดแลตอเนอง ๑๒เดอน - ตดตามสภาพแวดลอมทมผลตอการฟนตวอทธพลภายนอกทเปนบวกอทธพลภายนอกทไมด- การตดตามการรกษาและการกนยาอยางตอเนองการดแลในครอบครว- ทศนคตดานลบของคนในชมชน และสงคม- ปจจยทางกฎหมายปจจยเสยง อนๆ- ดแลและใหการสนบสนนดานการศกษาแรงงานและการจางงานประกนสงคมจดหาพกอาศย- สรางแรงสนบสนนและความชวยเหลอจาก ครอบครว เพอนเพอนรวมงานความชวยเหลอจากเพอนบาน

- แบบประเมนคณภาพชวต- แบบเยยมบานสค.- เครองมอประเมนความ พรอมของครอบครว- แบบประเมนทกษะ พนฐานในการท�างาน และทกษะการปรบตว ทางสงคม- เครองมอประเมนการ ดแลสขภาพจตตนเอง

- บานพกเดก และ ครอบครว- อาสมคร สาธารณสข- องคการ ปกครอง สวนทองถน- โรงเรยน

ตารางท ๓ แนำวทางการจดบรการ: ประเดนำการใชยาเสพตดและจตเวช

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ วธกำร เครองมอ/แหลงสนบสนน

ผรบผดชอบ

๑. การเขาถงบรการสะดวกงายเปนสวนตว

รกษาความลบ

ทนท๓๐นาท-๔๘ชม.

ด�าเนนการดงน๑.การสงตจากชมชนจากโรงเรยน๒.การบรการเชงรกในชมชน (บอกบรการอสม.ผน�าชมชน ฯลฯ)

คมอการปฏบตงานทมชวยเหลอเยยวยาจตใจผประสบภาวะวกฤต(MentalHealthCrisisAssessmentandTreatmentTeam:MCATT)- แบบประเมนโรคซมเศรา ๒Q,๙Q- แบบประเมนความ คดฆาตวตาย(๘Q)- แบบประเมนปญหา ทางสงคม

นกสงคมสงเคราะห

คลนคจตเวชและยาเสพตด

ศนยวกฤตสขภาพจต(MentalHealthCrisis

Center:MCC

๒. การประเมนคดกรอง

๔๕นาท ๑.การคดกรองปญหาสขภาพจตประวตการรกษาความผดปกตของการใชสารเสพตดการสอบถามปญหา/ความชวยเหลอเบองตน๒.การคดกรองปญหาดานสงคมโดยการสมภาษณ/ตอบแบบประเมนดวยตนเอง๓.ท�าผงครอบครวและแผนท ครอบครวและปจจยแวดลอม การดแลตนเองสนทนาการและ พกผอนหยอนใจทพงทางใจ ศาสนาและจตวญญาณ

๓. การบ�าบดกายจตสงคม

และจตวญญาณ

๖เดอน ความรนแรงของโรคทางจตเวชความผดปกตทางพยาธวทยา,ความผดปกตของระบบประสาท,ความผดปกตของบคลกภาพภาวะซมเศราความวตกกงวลและความเครยดแผนการฆาตวตาย/ภาพหลอนหลงผด,สบสนหวาดกลวการจดการความเครยดและความตองการทางจตวทยาอนๆ การท�าหนาทและความผดปกตทางกายโรคเฉยบพลนหรอโรคตดตอการเสพสารเสพตดการพงพายาเสพตดประวตในวยเดกความผดปกตพฤตกรรมผดปกต

- เครองมอประเมนสถานะของผปวยดวยเครองวดทางจตเวชคอThai-HoNOSส�าหรบผใหญและThai-HoNOSCAส�าหรบเดก- แบบบนทกและประเมน วนจฉยและจดการทาง สงคม(แบบสค.)

40 41แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ วธกำร เครองมอ/แหลงสนบสนน

ผรบผดชอบ

๔. การสงตอ ๖เดอน เตรยมความพรอมของครอบครวในการดแลผปวยเตรยมความพรอมชมชนและการแสงหาการสนบสนนทางสงคมและการมสวนรวมทางสงคมตดตามปจจยเสยงครอบครวความสมพนธทางสงคมความสมพนธระหวางพอแมและลกการเงนครอบครวความสมพนธคสมรส ;การศกษาการท�างานและการจางงานตดตามการท�ากจวตรประจ�าวนกจกรรมและการมสวนรวมกบสงคม

ระบบสงตอเขตบรการสขภาพรพ.สต.สามารถแนะน�าใหไปตดตามรกษาตามนดหมายและใหการแนะน�าทเหมาะสมองคกรเอกชน

๕. การดแลตอเนอง ๑๒เดอน - ตดตามสภาพแวดลอมทมผลตอการฟนตวอทธพลภายนอกทเปนบวกอทธพลภายนอกทไมด- การตดตามการรกษาและการกนยาอยางตอเนองการดแลในครอบครว- ทศนคตดานลบของคนในชมชน และสงคม- ปจจยทางกฎหมายปจจยเสยง อนๆ- ดแลและใหการสนบสนนดานการศกษาแรงงานและการจางงานประกนสงคมจดหาพกอาศย- สรางแรงสนบสนนและความชวยเหลอจาก ครอบครว เพอนเพอนรวมงานความชวยเหลอจากเพอนบาน

- แบบประเมนคณภาพชวต- แบบเยยมบานสค.- เครองมอประเมนความ พรอมของครอบครว- แบบประเมนทกษะ พนฐานในการท�างาน และทกษะการปรบตว ทางสงคม- เครองมอประเมนการ ดแลสขภาพจตตนเอง

- บานพกเดก และ ครอบครว- อาสมคร สาธารณสข- องคการ ปกครอง สวนทองถน- โรงเรยน

ตารางท ๓ แนำวทางการจดบรการ: ประเดนำการใชยาเสพตดและจตเวช

ล�ำดบ กระบวนกำร ระยะเวลำ วธกำร เครองมอ/แหลงสนบสนน

ผรบผดชอบ

๑. การเขาถงบรการสะดวกงายเปนสวนตว

รกษาความลบ

ทนท๓๐นาท-๔๘ชม.

ด�าเนนการดงน๑.การสงตจากชมชนจากโรงเรยน๒.การบรการเชงรกในชมชน (บอกบรการอสม.ผน�าชมชน ฯลฯ)

คมอการปฏบตงานทมชวยเหลอเยยวยาจตใจผประสบภาวะวกฤต(MentalHealthCrisisAssessmentandTreatmentTeam:MCATT)- แบบประเมนโรคซมเศรา ๒Q,๙Q- แบบประเมนความ คดฆาตวตาย(๘Q)- แบบประเมนปญหา ทางสงคม

นกสงคมสงเคราะห

คลนคจตเวชและยาเสพตด

ศนยวกฤตสขภาพจต(MentalHealthCrisis

Center:MCC

๒. การประเมนคดกรอง

๔๕นาท ๑.การคดกรองปญหาสขภาพจตประวตการรกษาความผดปกตของการใชสารเสพตดการสอบถามปญหา/ความชวยเหลอเบองตน๒.การคดกรองปญหาดานสงคมโดยการสมภาษณ/ตอบแบบประเมนดวยตนเอง๓.ท�าผงครอบครวและแผนท ครอบครวและปจจยแวดลอม การดแลตนเองสนทนาการและ พกผอนหยอนใจทพงทางใจ ศาสนาและจตวญญาณ

๓. การบ�าบดกายจตสงคม

และจตวญญาณ

๖เดอน ความรนแรงของโรคทางจตเวชความผดปกตทางพยาธวทยา,ความผดปกตของระบบประสาท,ความผดปกตของบคลกภาพภาวะซมเศราความวตกกงวลและความเครยดแผนการฆาตวตาย/ภาพหลอนหลงผด,สบสนหวาดกลวการจดการความเครยดและความตองการทางจตวทยาอนๆ การท�าหนาทและความผดปกตทางกายโรคเฉยบพลนหรอโรคตดตอการเสพสารเสพตดการพงพายาเสพตดประวตในวยเดกความผดปกตพฤตกรรมผดปกต

- เครองมอประเมนสถานะของผปวยดวยเครองวดทางจตเวชคอThai-HoNOSส�าหรบผใหญและThai-HoNOSCAส�าหรบเดก- แบบบนทกและประเมน วนจฉยและจดการทาง สงคม(แบบสค.)

42 43แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

การจดการทรพยากรทางสงคำม (Social Resources Management)

เปนการจดการ/จดหาสงของบรการและทรพยากรทางสงคมเพอชวยเหลอบรรเทาปญหาเฉพาะหนา

ปญหาทเปนอปสรรคตอการบ�าบดรกษารวมทงการแกปญหาภายหลงการบ�าบดรกษาแกผ ใชบรการและ

ครอบครวตามความเหมาะสมกบสภาพปญหาและความตองการรวมทงการแกไขสาเหตของปญหาหรอสถานการณ

ทกอใหเกดความเสยงทจะตดซ�าหรอการเกดปญหาสงคมอนๆ ตดตามมาเชนปญหาความรนแรงในครอบครว

การเลยงดไมเหมาะสมเปนตน

กำรจดกำรทรพยำกรทำงสงคมด�าเนนการเพอ

๑.จดหาทรพยากรทางสงคมทกดานในการตอบสนองความจ�าเปนของผใชบรการครอบครวและชมชน

เชนระดมเงนทนบรจาคจดหางานอาชพคาอปโภคบรโภคทจ�าเปนคารกษาพยาบาลคาพาหนะกลบภมล�าเนา

ในผใชบรการทยากจนจดหาทรพยากรและบรการตางๆ ทจ�าเปนตามความเหมาะสม

๒.สรางเครอขายการปฏบตงานฟนฟสภาพทางสงคม/สงคมสงเคราะหทงภาครฐภาคเอกชนและ

ภาคประชาชน

๓.เพอสงเสรมและกระตนใหผใชบรการครอบครวและชมชนใชประโยชนจากแหลงทรพยากรทางสงคม

ใหสามารถด�ารงชวตอยในสงคมได

๔.อ�านวยความสะดวกเพอใหเกดการใชทรพยากรทางสงคม(คนเงนสงของ)อยางคมคาและผใชบรการ

เขาถงสทธทส�าคญเชนสทธในการเขาถงบรการทกประเภท

การจดการทรพยากรทางสงคมมบทบาทหนาทผปฏบตงานสงคมสงเคราะหในชมชนในการจดหา/จดการ

ทรพยากรทางสงคมเพอใหความชวยเหลอตรงตามความเหมาะสมกบสภาพปญหาและความตองการของผปวย

ครอบครวและชมชนดงน

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๑.เตรยมการ ๑.๑.ศกษาขอมลแหลงทรพยากรทางสงคมจดท�าเครอขายการใหบรการ ชมชนดานสงคม

๑เดอน

๒.ด�าเนนการ ๒.๑. ประสานและจดหาการสนบสนนการจดตงกองทนสวสดการตางๆ ในการด�าเนนงานสงคมสงเคราะหชมชน๒.๒ สรางเครอขายทางสงคมทงภาครฐและเอกชน ๒.๒.๑.ภาครฐเชนหนวยงานในชมชนทสงกดกรมการปกครอง กรมการปกครองสวนทองถนกระทรวงศกษาธการกระทรวงสาธารณสข กระทรวงแรงงานกรมคมประพฤตกรมราชทณฑส�านกงานต�ารวจ แหงชาตกองบญชาการกองทพไทยกระทรวงวฒนธรรม ๒๒.๒.ภาคเอกชน/ภาคประชาคมเชนผมอ�านาจในชมชน•ผน�าชมชน•สมาชกในชมชน•การบรการสขภาพ•สวสดการสงคม•องคกรพฒนาเอกชน•ผน�าทางศาสนา•ผน�าทางธรกจ•องคกรเอกชนผรบใชชมชน/เจาหนาทบงคบใชกฏหมายภาคประชาชนอาสาสมครชมชนวดมลนธตางๆ ฯลฯ๒.๓.ใหความร และใหค�าแนะน�าเกยวกบแหลงทรพยากรทางสงคม แกผปวยและประชาชนทวไป

ตามสภาพบรบทพนท

ทก๖เดอน

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๒.ด�าเนนการ(ตอ) ๒.๔.เปนแกนกลางตดตอระหวางผปวยและครอบครวกบชมชนหนวยงานอนๆ ทเกยวของ๒.๕.ประชาสมพนธตดตอองคกรตางๆ ในชมชนและเครอขายทางสงคมจดหาทรพยากรทางสงคม

ตามสภาพบรบทพนท

๓.ประเมนและตดตามผล

๓.๑.รายงานคณภาพสถตขอมลกจกรรมจากหนวยงานทเกยวของ และองคกรตางๆ ในชมชน

การจดบรการทางสงคำมและสรางเคำรอขายทางสงคำม (Social Network)

การจดบรการทางสงคมและสรางเครอขายทางสงคม(SocialNetwork)เปนการหาแรงเสรมสนบสนน

ทางสงคม(SocialSupport)จากครอบครวผใกลชดเพอนเพอนบานเพอนรวมงานองคการตางๆ ในชมชน

และการสรางการมสวนรวมของคนในชมชน(SocialParticipate)เพอใหประชาชนเขามามสวนรวมและเกดการ

พงพาตนเองรองรบผปวยใหสามารถด�ารงชวตอยในชมชนไดอยางเหมาะสมและลดปญหาการตตราทศนคต

เชงลบของผใชยาเสพตดในชมชนตลอดจนปองกนการเจบปวยหรอโรครวมทเกดจากการใชสารเสพตดหรอการ

เกดปญหาทางสงคมซ�าขนตอนเตรยมการ

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๑.เตรยมผปวย ๑.๑ศกษาประเมนสภาวะผปวยหลงการจ�าหนายผปวย ๓๐นาท

๒.เตรยมครอบครว ๒.๑เยยมบานเชญญาตมาพบ๒.๒ใหความรใหการปรกษา

๓๐นาท

๓.เตรยมชมชน ๓.๑สรางทศนคตทดกบชมชนตอผปวย๓.๒ใหความรประเมนH-O-L-I-S-T-I-CH Home บานและสงแวดลอมO Orientatedto การปรบตวL Loveones บคคลอนเปนทรก/บคคลทจะดแลผปวย บคคลผไวใจI Identity ลกษณะเฉพาะตว:การศกษาความคด ความเชอทศนคตS SocialSupport การสนบสนนทางสงคมI Interruptingmind สงรบกวนจตใจC Caregiver ผดแลผปวย.ในชมชน

๙๐นาท

๖๐นาท

๔. เตรยมสงคมและปจจยแวดลอม

๔.๑ประสานทรพยากรในชมชนและเครอขายทางสงคม๔.๒ใชวธการทางสงคมสงเคราะห

๖๐นาท

หมายเหต:เวลาทก�าหนดคอเวลาทปฏบตงานไมรวมเวลาเดนทาง

42 43แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

การจดการทรพยากรทางสงคำม (Social Resources Management)

เปนการจดการ/จดหาสงของบรการและทรพยากรทางสงคมเพอชวยเหลอบรรเทาปญหาเฉพาะหนา

ปญหาทเปนอปสรรคตอการบ�าบดรกษารวมทงการแกปญหาภายหลงการบ�าบดรกษาแกผ ใชบรการและ

ครอบครวตามความเหมาะสมกบสภาพปญหาและความตองการรวมทงการแกไขสาเหตของปญหาหรอสถานการณ

ทกอใหเกดความเสยงทจะตดซ�าหรอการเกดปญหาสงคมอนๆ ตดตามมาเชนปญหาความรนแรงในครอบครว

การเลยงดไมเหมาะสมเปนตน

กำรจดกำรทรพยำกรทำงสงคมด�าเนนการเพอ

๑.จดหาทรพยากรทางสงคมทกดานในการตอบสนองความจ�าเปนของผใชบรการครอบครวและชมชน

เชนระดมเงนทนบรจาคจดหางานอาชพคาอปโภคบรโภคทจ�าเปนคารกษาพยาบาลคาพาหนะกลบภมล�าเนา

ในผใชบรการทยากจนจดหาทรพยากรและบรการตางๆ ทจ�าเปนตามความเหมาะสม

๒.สรางเครอขายการปฏบตงานฟนฟสภาพทางสงคม/สงคมสงเคราะหทงภาครฐภาคเอกชนและ

ภาคประชาชน

๓.เพอสงเสรมและกระตนใหผใชบรการครอบครวและชมชนใชประโยชนจากแหลงทรพยากรทางสงคม

ใหสามารถด�ารงชวตอยในสงคมได

๔.อ�านวยความสะดวกเพอใหเกดการใชทรพยากรทางสงคม(คนเงนสงของ)อยางคมคาและผใชบรการ

เขาถงสทธทส�าคญเชนสทธในการเขาถงบรการทกประเภท

การจดการทรพยากรทางสงคมมบทบาทหนาทผปฏบตงานสงคมสงเคราะหในชมชนในการจดหา/จดการ

ทรพยากรทางสงคมเพอใหความชวยเหลอตรงตามความเหมาะสมกบสภาพปญหาและความตองการของผปวย

ครอบครวและชมชนดงน

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๑.เตรยมการ ๑.๑.ศกษาขอมลแหลงทรพยากรทางสงคมจดท�าเครอขายการใหบรการ ชมชนดานสงคม

๑เดอน

๒.ด�าเนนการ ๒.๑. ประสานและจดหาการสนบสนนการจดตงกองทนสวสดการตางๆ ในการด�าเนนงานสงคมสงเคราะหชมชน๒.๒ สรางเครอขายทางสงคมทงภาครฐและเอกชน ๒.๒.๑.ภาครฐเชนหนวยงานในชมชนทสงกดกรมการปกครอง กรมการปกครองสวนทองถนกระทรวงศกษาธการกระทรวงสาธารณสข กระทรวงแรงงานกรมคมประพฤตกรมราชทณฑส�านกงานต�ารวจ แหงชาตกองบญชาการกองทพไทยกระทรวงวฒนธรรม ๒๒.๒.ภาคเอกชน/ภาคประชาคมเชนผมอ�านาจในชมชน•ผน�าชมชน•สมาชกในชมชน•การบรการสขภาพ•สวสดการสงคม•องคกรพฒนาเอกชน•ผน�าทางศาสนา•ผน�าทางธรกจ•องคกรเอกชนผรบใชชมชน/เจาหนาทบงคบใชกฏหมายภาคประชาชนอาสาสมครชมชนวดมลนธตางๆ ฯลฯ๒.๓.ใหความร และใหค�าแนะน�าเกยวกบแหลงทรพยากรทางสงคม แกผปวยและประชาชนทวไป

ตามสภาพบรบทพนท

ทก๖เดอน

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๒.ด�าเนนการ(ตอ) ๒.๔.เปนแกนกลางตดตอระหวางผปวยและครอบครวกบชมชนหนวยงานอนๆ ทเกยวของ๒.๕.ประชาสมพนธตดตอองคกรตางๆ ในชมชนและเครอขายทางสงคมจดหาทรพยากรทางสงคม

ตามสภาพบรบทพนท

๓.ประเมนและตดตามผล

๓.๑.รายงานคณภาพสถตขอมลกจกรรมจากหนวยงานทเกยวของ และองคกรตางๆ ในชมชน

การจดบรการทางสงคำมและสรางเคำรอขายทางสงคำม (Social Network)

การจดบรการทางสงคมและสรางเครอขายทางสงคม(SocialNetwork)เปนการหาแรงเสรมสนบสนน

ทางสงคม(SocialSupport)จากครอบครวผใกลชดเพอนเพอนบานเพอนรวมงานองคการตางๆ ในชมชน

และการสรางการมสวนรวมของคนในชมชน(SocialParticipate)เพอใหประชาชนเขามามสวนรวมและเกดการ

พงพาตนเองรองรบผปวยใหสามารถด�ารงชวตอยในชมชนไดอยางเหมาะสมและลดปญหาการตตราทศนคต

เชงลบของผใชยาเสพตดในชมชนตลอดจนปองกนการเจบปวยหรอโรครวมทเกดจากการใชสารเสพตดหรอการ

เกดปญหาทางสงคมซ�าขนตอนเตรยมการ

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๑.เตรยมผปวย ๑.๑ศกษาประเมนสภาวะผปวยหลงการจ�าหนายผปวย ๓๐นาท

๒.เตรยมครอบครว ๒.๑เยยมบานเชญญาตมาพบ๒.๒ใหความรใหการปรกษา

๓๐นาท

๓.เตรยมชมชน ๓.๑สรางทศนคตทดกบชมชนตอผปวย๓.๒ใหความรประเมนH-O-L-I-S-T-I-CH Home บานและสงแวดลอมO Orientatedto การปรบตวL Loveones บคคลอนเปนทรก/บคคลทจะดแลผปวย บคคลผไวใจI Identity ลกษณะเฉพาะตว:การศกษาความคด ความเชอทศนคตS SocialSupport การสนบสนนทางสงคมI Interruptingmind สงรบกวนจตใจC Caregiver ผดแลผปวย.ในชมชน

๙๐นาท

๖๐นาท

๔. เตรยมสงคมและปจจยแวดลอม

๔.๑ประสานทรพยากรในชมชนและเครอขายทางสงคม๔.๒ใชวธการทางสงคมสงเคราะห

๖๐นาท

หมายเหต:เวลาทก�าหนดคอเวลาทปฏบตงานไมรวมเวลาเดนทาง

44 45แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

การฟนฟสมรรถภาพทางสงคมหมายถงกระบวนการทชวยเสรมความสามารถของบคคลในการท�ากจกรรม

ทางสงคมเชนการฝกทกษะตางๆ ในการเขาสงคมการท�างานการใชชวตการเรยนการรบการรกษาทางการแพทย

เปนตนและชวยเพมความสามารถในการเขาถงสงแวดลอมทเออตอการมกจกรรมทางสงคมเชนการคมนาคม

ขนสงเครอขายทางสงคมเปนตน(แนวทางการฟนฟสมรรถภาพทางจตเวชสสขภาวะ:การจางงานส�าหรบ

บคลากรสาธารณสข,น.๑๕)

องคการอนามยโลก(WorldHealthOrganization,๑๙๙๗)ใหความหมายของการฟนฟสภาวะจตสงคมวา

เปนกระบวนการทใหโอกาสแกผทดอยโอกาสทมความบกพรองพการจากการเจบปวยทางจตเพอใหสามารถ

พงตนเองไดและท�าหนาทของตนเองในชมชนไดโดยพฒนาสมรรถนะของบคคลและการแนะน�าในการเปลยน

สงแวดลอมเพอใหคณภาพชวตของผใชยาเสพตดใหดขน

การฟนฟสมรรถภาพทางสงคมมจดประสงคเพอพฒนาระดบความสามารถของบคคลและสงคมใหไดมากทสด

และลดความยากล�าบากในการด�าเนนชวตเนองจากสภาพการด�าเนนชวตประจ�าวนทมความเครยดและตวผปวยเอง

ทมกจะเปนผถกตตราทางสงคมขาดโอกาสขาดการสนบสนนทางสงคมหากไดรบการพฒนาทกษะทจ�าเปนเพมการ

สนบสนนทางสงคมสนบสนนใหสามารถเขาถงทรพยากรทมและมความจ�าเปนตอการด�าเนนชวตดงน

๑. การลดอาการขางเคยงโดยการลดหรอขจดทางกายหรอพฤตกรรมทเกดจากการแกไขอาการทเกดขน

๒. การเพมทกษะทางสงคมเพมศกยภาพทางสงคมการเผชญปญหาทางดานสงคมและดานจตใจและ

ความสามารถในด�าเนนชวตในครอบครวชมชนและสงแวดลอม

๓. การลดตตราบาปและการแบงแยกในสงคม

๔. การสนบสนนประคบประคองจตสงคมจตวญญาณแกครอบครวของผใชยาเสพตด

๕. การสนบสนนทางสงคมมระบบการสนบสนนโดยเฉพาะปจจยพนฐานทมความจ�าเปนประกอบดวย

๗ดานไดแก

๑)ดานทอยอาศย

๒)ดานการศกษา

๓)ดานอาชพและรายได

๔)ดานสาธารณสข

๕)ดานความมงคงปลอดภย

๖)ดานนนทนาการ

๗)ดานบรการสงคม

๖. การสรางความเขมแขงภายในสรางเสรมศกยภาพพฒนาความเชอมนในตนเองของผปวยยาเสพตด

เพมพลงทางปญญาแกผรบบรการโดยผรบบรการมความเปนตวของตวเองและเปนผดแลความมประสทธภาพ

สามารถดแลตนเองและเรยกรองสทธไดการฟนฟสมรรถภาพทงทางดานรางกายและจตใจของผใชบรการใหกลบ

สสภาพเดมกอนตดยาเสพตด

การฟนำฟสมรรถภาพทางสงคำมการพทกษและคำมคำรองสทธ (Advocacy)

การพทกษสทธประโยชนเปนการกระท�าทมงเปนตวแทนหรอปกปองหรอใหการชวยเหลอโดยตรงกบ

ผรบบรการในเรองสทธประโยชนตางๆ ทพงมพงไดโดยผรบบรการเปนฝายเสยเปรยบดอยโอกาสไมไดรบความ

เปนธรรมและขาดพลงอ�านาจในการตอรองหรอตอสท�าใหไมไดรบสวสดการหรอถกเบยดบงผลประโยชน

การพทกษสทธจะเปนการตอสเพอสทธของบคคลหรอชมชนโดยการแทรกแซงโดยตรง(Intervention)

หรอโดยการเสรมพลงใหเขมแขง(Empowerment)ทงนการพทกษสทธประโยชนมวตถประสงคเพอ

๑.ท�าใหผขาดพลงอ�านาจในการตอรองผดอยโอกาสสามารถเขาถงบรการไดมากขน

๒.สงเสรมการจดบรการในวถทางทเพมพนศกดศรของผรบบรการ

๓.สรางหลกประกนในการเขาถงบรการและคณภาพของการบรการทประชาชนมสทธทจะไดรบ

ทงนลกษณะการคมครองสทธทดประกอบดวย

๑)การสรางระบบการพทกษสทธและมนโยบายทชดเจน

๒)การสรางกลไกทมคณภาพประสทธภาพ

๓)ระบบมการบรหารจดการทมธรรมาภบาล

๔)มการในตระหนกถงสทธประชาชนและการคมครองประชาชน

๕)มสวนรวมจากผเกยวของในทกระดบ

๖)มทรพยากรทเพยงพอ

ผปฏบตงานดานสงคมหรอสงคมสงเคราะหด�าเนนการใหผใชบรการครอบครวและชมชนไดรบรสทธ

ทพงมพงไดจดวางระบบการใหบรการแกผมสทธทางสวสดการสงคมและหลกประกนสขภาพตางๆ ใหไดรบสทธ

ประโยชนทพงไดรบรวมทงสงเสรมและพฒนาระบบบรการเพอใหประชาชนเขาถงบรการสาธารณสขตามสทธ

อยางเสมอภาคและเหมาะสมเผยแพรความรความเขาใจในระเบยบสทธประโยชนตางๆ จดบรการปรกษาแนะน�า

ระเบยบดานสทธประโยชนจดการและประสานงานกบหนวยงานตางๆ ทงภาครฐเอกชนและเครอขายตางๆ

และตดตามประเมนผลการดแลผใชบรการในพนทโดยประสานงานในลกษณะการเชอมโยงเครอขาย

การพทกษและคมครองสทธผใชบรการใหเขาถงสวสดการสงคมดงสาระส�าคญทปรากฏตามกฎหมายตางๆ

เชนพ.ร.บ.ฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดพ.ศ.๒๕๔๕,พ.ร.บ.สงเสรมการจดสวสดการสงคมพ.ศ.๒๕๔๖,

พ.ร.บ.ผสงอายพ.ศ.๒๕๔๖,พ.ร.บ.คมครองเดกพ.ศ.๒๕๔๖,พ.ร.บ.คมครองผถกกระท�าดวยความรนแรง

ในครอบครวพ.ศ.๒๕๕๐,พ.ร.บ.สงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการพ.ศ.๒๕๕๐,พ.ร.บ.สขภาพจต

๒๕๕๑,พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษยพ.ศ.๒๕๕๑เปนตน

-การพทกษสทธผใชบรการในรายทผใชบรการไมสามารถดแลตนเองหรอตดสนใจดวยตนเองไดเชน

การคมครองสทธทางดานอาชพและการถกเลอกปฏบตแกผพการ

-การพทกษและคมครองผใชบรการใหเขาถงสทธสวสดการดานการรกษาพยาบาลตามพ.ร.บ.หลกประกน

สขภาพแหงชาตพ.ร.บ.ประกนสงคมและพ.ร.บ.กองทนเงนทดแทน

44 45แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

การฟนฟสมรรถภาพทางสงคมหมายถงกระบวนการทชวยเสรมความสามารถของบคคลในการท�ากจกรรม

ทางสงคมเชนการฝกทกษะตางๆ ในการเขาสงคมการท�างานการใชชวตการเรยนการรบการรกษาทางการแพทย

เปนตนและชวยเพมความสามารถในการเขาถงสงแวดลอมทเออตอการมกจกรรมทางสงคมเชนการคมนาคม

ขนสงเครอขายทางสงคมเปนตน(แนวทางการฟนฟสมรรถภาพทางจตเวชสสขภาวะ:การจางงานส�าหรบ

บคลากรสาธารณสข,น.๑๕)

องคการอนามยโลก(WorldHealthOrganization,๑๙๙๗)ใหความหมายของการฟนฟสภาวะจตสงคมวา

เปนกระบวนการทใหโอกาสแกผทดอยโอกาสทมความบกพรองพการจากการเจบปวยทางจตเพอใหสามารถ

พงตนเองไดและท�าหนาทของตนเองในชมชนไดโดยพฒนาสมรรถนะของบคคลและการแนะน�าในการเปลยน

สงแวดลอมเพอใหคณภาพชวตของผใชยาเสพตดใหดขน

การฟนฟสมรรถภาพทางสงคมมจดประสงคเพอพฒนาระดบความสามารถของบคคลและสงคมใหไดมากทสด

และลดความยากล�าบากในการด�าเนนชวตเนองจากสภาพการด�าเนนชวตประจ�าวนทมความเครยดและตวผปวยเอง

ทมกจะเปนผถกตตราทางสงคมขาดโอกาสขาดการสนบสนนทางสงคมหากไดรบการพฒนาทกษะทจ�าเปนเพมการ

สนบสนนทางสงคมสนบสนนใหสามารถเขาถงทรพยากรทมและมความจ�าเปนตอการด�าเนนชวตดงน

๑. การลดอาการขางเคยงโดยการลดหรอขจดทางกายหรอพฤตกรรมทเกดจากการแกไขอาการทเกดขน

๒. การเพมทกษะทางสงคมเพมศกยภาพทางสงคมการเผชญปญหาทางดานสงคมและดานจตใจและ

ความสามารถในด�าเนนชวตในครอบครวชมชนและสงแวดลอม

๓. การลดตตราบาปและการแบงแยกในสงคม

๔. การสนบสนนประคบประคองจตสงคมจตวญญาณแกครอบครวของผใชยาเสพตด

๕. การสนบสนนทางสงคมมระบบการสนบสนนโดยเฉพาะปจจยพนฐานทมความจ�าเปนประกอบดวย

๗ดานไดแก

๑)ดานทอยอาศย

๒)ดานการศกษา

๓)ดานอาชพและรายได

๔)ดานสาธารณสข

๕)ดานความมงคงปลอดภย

๖)ดานนนทนาการ

๗)ดานบรการสงคม

๖. การสรางความเขมแขงภายในสรางเสรมศกยภาพพฒนาความเชอมนในตนเองของผปวยยาเสพตด

เพมพลงทางปญญาแกผรบบรการโดยผรบบรการมความเปนตวของตวเองและเปนผดแลความมประสทธภาพ

สามารถดแลตนเองและเรยกรองสทธไดการฟนฟสมรรถภาพทงทางดานรางกายและจตใจของผใชบรการใหกลบ

สสภาพเดมกอนตดยาเสพตด

การฟนำฟสมรรถภาพทางสงคำมการพทกษและคำมคำรองสทธ (Advocacy)

การพทกษสทธประโยชนเปนการกระท�าทมงเปนตวแทนหรอปกปองหรอใหการชวยเหลอโดยตรงกบ

ผรบบรการในเรองสทธประโยชนตางๆ ทพงมพงไดโดยผรบบรการเปนฝายเสยเปรยบดอยโอกาสไมไดรบความ

เปนธรรมและขาดพลงอ�านาจในการตอรองหรอตอสท�าใหไมไดรบสวสดการหรอถกเบยดบงผลประโยชน

การพทกษสทธจะเปนการตอสเพอสทธของบคคลหรอชมชนโดยการแทรกแซงโดยตรง(Intervention)

หรอโดยการเสรมพลงใหเขมแขง(Empowerment)ทงนการพทกษสทธประโยชนมวตถประสงคเพอ

๑.ท�าใหผขาดพลงอ�านาจในการตอรองผดอยโอกาสสามารถเขาถงบรการไดมากขน

๒.สงเสรมการจดบรการในวถทางทเพมพนศกดศรของผรบบรการ

๓.สรางหลกประกนในการเขาถงบรการและคณภาพของการบรการทประชาชนมสทธทจะไดรบ

ทงนลกษณะการคมครองสทธทดประกอบดวย

๑)การสรางระบบการพทกษสทธและมนโยบายทชดเจน

๒)การสรางกลไกทมคณภาพประสทธภาพ

๓)ระบบมการบรหารจดการทมธรรมาภบาล

๔)มการในตระหนกถงสทธประชาชนและการคมครองประชาชน

๕)มสวนรวมจากผเกยวของในทกระดบ

๖)มทรพยากรทเพยงพอ

ผปฏบตงานดานสงคมหรอสงคมสงเคราะหด�าเนนการใหผใชบรการครอบครวและชมชนไดรบรสทธ

ทพงมพงไดจดวางระบบการใหบรการแกผมสทธทางสวสดการสงคมและหลกประกนสขภาพตางๆ ใหไดรบสทธ

ประโยชนทพงไดรบรวมทงสงเสรมและพฒนาระบบบรการเพอใหประชาชนเขาถงบรการสาธารณสขตามสทธ

อยางเสมอภาคและเหมาะสมเผยแพรความรความเขาใจในระเบยบสทธประโยชนตางๆ จดบรการปรกษาแนะน�า

ระเบยบดานสทธประโยชนจดการและประสานงานกบหนวยงานตางๆ ทงภาครฐเอกชนและเครอขายตางๆ

และตดตามประเมนผลการดแลผใชบรการในพนทโดยประสานงานในลกษณะการเชอมโยงเครอขาย

การพทกษและคมครองสทธผใชบรการใหเขาถงสวสดการสงคมดงสาระส�าคญทปรากฏตามกฎหมายตางๆ

เชนพ.ร.บ.ฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดพ.ศ.๒๕๔๕,พ.ร.บ.สงเสรมการจดสวสดการสงคมพ.ศ.๒๕๔๖,

พ.ร.บ.ผสงอายพ.ศ.๒๕๔๖,พ.ร.บ.คมครองเดกพ.ศ.๒๕๔๖,พ.ร.บ.คมครองผถกกระท�าดวยความรนแรง

ในครอบครวพ.ศ.๒๕๕๐,พ.ร.บ.สงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการพ.ศ.๒๕๕๐,พ.ร.บ.สขภาพจต

๒๕๕๑,พ.ร.บ.ปองกนและปราบปรามการคามนษยพ.ศ.๒๕๕๑เปนตน

-การพทกษสทธผใชบรการในรายทผใชบรการไมสามารถดแลตนเองหรอตดสนใจดวยตนเองไดเชน

การคมครองสทธทางดานอาชพและการถกเลอกปฏบตแกผพการ

-การพทกษและคมครองผใชบรการใหเขาถงสทธสวสดการดานการรกษาพยาบาลตามพ.ร.บ.หลกประกน

สขภาพแหงชาตพ.ร.บ.ประกนสงคมและพ.ร.บ.กองทนเงนทดแทน

46 47แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๒. การวางแผนและ การจดท�าแผนการ บรการ

- โรงเรยน/การศกษา(การเขาเรยนตามเกณฑ/การศกษาตามอธยาศย การปรบตวของเดกกบเพอน/คร/การเขาสระบบในสภาวะปกต) - เพอนบาน(ความรวมมอ/ความชวยเหลอ/การพฒนาความสมพนธ ในฐานะผสนบสนน/การแกปญหาความขดแยงระหวางกน) - การจดการทรพยากร(การพฒนาใหเกดความสนบสนนในรปแบบตางๆ / การเขาถงทรพยากร/การแกไขขอจ�ากด-ระเบยบของหนวยงานทเปนอปสรรค ตอการเขาถงบรการ/การแสวงหา-ระดมความชวยเหลอจากทรพยากรในระดบ ตางๆ ) - การท�างาน/รายไดของครอบครว(การงานทมนคงรายไดทแนนอน/ การเปลยนการงานทลดความเสยง/การสรางงานเพอการเพมรายได)•สขภาพกาย •สขภาพพอ/แม(การหาแนวทางในการลดเหลา/สารเสพตด/การพบ แพทย เพอการปองกน/การสรางเสรมสขภาพ)•สขภาพจตใจ/อารมณ(การ ประเมนสภาวะจากผเชยวชาญ/การไดรบการฟนฟสภาพจตใจอารมณ/การ แกปญหาความเครยด - ปจจยแวดลอมทศนคตความเชอวฒนธรรมชมชนฯลฯ ๒.๒.๒การก�าหนดเปาหมายของแผนบรการใหมความกระจางชดเจน ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหหรอบรการทางสงคมสามารถท�าแผนรวมกบผรบ บรการและครอบครวชมชนไดโดยก�าหนดเปาหมายทตองการเปาหมายนน มความเปนไปไดทจะประสบความส�าเรจ แผนบรการควรมการก�าหนดประเดนทเปนรปธรรมในลกษณะใครท�าอะไร ทไหนเมอไหรท�าไมและอยางไรควรท�างานรวมกบทมงานสหวชาชพเพอคนหา ขอมลใหมๆ และรวมกนทบทวนการวางแผนใหมสรางความเขาใจกบผรบบรการ กลมสหวชาชพผปฏบตงานทเกยวของใหเขาใจแผนทรวมกนวางไวและกระตน ใหทกฝายมความรบผดชอบในหนาททแตละฝายจะท�างานรวมกน วางแผนการปฏบตงานใหชดเจนโดยจดท�าแผนภารกจก�าหนดระยะเวลา งานและทบทวนแผนใหชดเจนเพอใหเกดการฟนฟสภาพทครบทงกายจตสงคม จตวญญาณตลอดจนเตรยมกจกรรมเพอเปนการกระตนใหผปวยปรบเปลยน พฤตกรรมใหเหมาะสมกบบทบาทหนาท

๙๐นาท

๖๐นาท

๓.ด�าเนนการ ๓.๑ ด�าเนนการตามแผนทก�าหนดไวผปฏบตงานดานการบรการสงคมท�าหนาท เชอมโยงผประสบปญหากบแหลงทรพยากรแหลงความชวยเหลอรวมกน ระหวางนกวชาชพสาขาตางๆ ๓.๒ เปนผประสานงานจดกระบวนการจดการวางแผนหรอเปนผตอรอง ผลกดนใหเกดการบรการทดทสดแกผใชบรการ๓.๓ จดบรการฟนฟสมรรถภาพทางสงคมในชมชนเตรยมผรบบรการเตรยม ครอบครวเตรยมชมชนเตรยมสงคมและปจจยแวดลอมอน๓.๔ เลอกกจกรรมทเหมาะสม๓.๕ ใหก�าลงใจกระตนใหผปวยใชศกยภาพในการท�ากจกรรม๓.๖ การเสรมความมนใจใหแกผรบบรการและ/หรอครอบครวในแผนการท รวมกนคดและผลกดนใหเขาถงฐานทรพยากรตางๆ ทงโดยตนเองและโดยความ รวมมอของครอบครวและชมชน๓.๗การตดตอประสานงานใหผรบบรการเขาถงบรการตางๆ และรวมใหค�าแนะน�า ชวยเหลอแกไขปญหาในการประสานเขาถงแหลงทรพยากรบางครงอาจตองท�า หนาทเปนผพทกษหรอเปนนายหนาตอรองกบแหลงทรพยากรทมขอจ�ากด

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๑.การรวบรวมขอมล/การศกษาขอมลชมชนและการประเมน(informationgathering&Assessment)

๑.๑ ศกษาขอมลทางสงคมเพอประเมนสมรรถภาพทางสงคมของผปวยแสวงหา ขอเทจจรงของปญหาและสถานการณทเกดขน๑.๒ การรวบรวมขอมลสวนตวของผรบบรการดานกายจตสงคมความสมพนธ ทางสงคมของผรบบรการกบครอบครวเครอญาตกลมสงคม๑.๓ สถานการณปญหาความรนแรงสาเหตทกอใหเกดปญหาการหาขอเทจจรง มใชเพยงการรบรสถานการณจากค�าบอกเลาฟงกนตอๆ มาเทานนแตตองม การแสวงหาขอมลขอเทจจรงในรายละเอยดเพมเตมจากหลายแหลงเพอน�าไป สการประเมนความชวยเหลอขนอนๆ ตอไป - การประเมนความรนแรงความส�าคญเรงดวนของปญหาปญหาทเผชญ มลกษณะทเปนภาวะวกฤตหรอไมเพยงไรการประเมนปญหาขอทาทายทผรบ บรการเผชญมรายละเอยดหลายดานทงเรองสวนตวครอบครวญาตพนอง ปญหาเศรษฐกจทอยอาศยการท�างานรายไดปญหาทางคด - การประเมนความสามารถ/ความพรอมของผรบบรการในการเผชญปญหา การประเมนจดแขงทรพยากรตวชวยทงในฐานะบคคลหนวยงานและชมชน ทเปนหนวยสนบสนนใหการแกปญหาบรรลเปาหมาย

๓๐นาท

ปญหาระดบจลภาค(micro) สวนใหญเกยวพนกบพฤตกรรมสขภาพความสมพนธของผรบบรการกบ ครอบครวความพรอมและความรวมมอของครอบครวในการรวมแกปญหา ความเขมแขงของทรพยากรแวดลอมทจะชวยใหเขา/เธอพนปญหาไดปญหาระดบมชฌมภาค(messo) หนวยงานองคกรหรอชมชนใดทมทรพยากรทจ�าเปนและเหมาะสมในการ ชวยผรบบรการจากปญหาขอบเขตเงอนไขของการใหความชวยเหลออปสรรค ขอขดของทอาจไดพบในระบบบรการทรพยากร/ความชวยเหลอเฉพาะทจ�าเปน ตอการแกปญหาอยในหนวยงานหรอบรการใดท�าไมcaseเขาไมถงบรการ เหลานในระยะตนเหตผลปญหาระดบมหภาค(macro) มนโยบายใดของรฐทกอผลกระทบตอพวกเขา/เธอจ�านวนมากและควรม การเปลยนแปลงความเหมาะสมเปนไปไดในการรวมกลมผรบบรการเพอปกปอง คมครองสทธของกลมตนเองแนวทางในการคมครองพทกษสทธผรบบรการใน ระดบกลมใหญ

ครงละ๖๐นาท

๒. การวางแผนและการจดท�าแผนการบรการ

๒.๑ เนนการคนหา“พลง”ในตวผใชบรการ•เนนการคนหาและพฒนาพลง “ครอบครว”เนนการท�าความเขาใจ“ขอทาทาย”ของผใชบรการดวยทศนคต เชงบวก๒.๒ เนนการวางแผนรวมกบเจาของชวต(LifePlan)แผนชวตทเกดจากการม สวนรวมดงน ๒.๒.๑การก�าหนดเปาหมายรวมทเกดจากการคดและตกลงรวมกนประเดน - ครอบครว(ความผกพน-ความพรอม-ปจจยบวก-ปจจยลบ-ปจจยเสยง) - บานทพกอาศย(ความปลอดภย/ความมนคง/ความสะอาด/ความ เปนสดสวน/ความเสยงจากสภาพแวดลอม)

การท�งานำสงคำมสงเคำราะหชมชนำกบการฟนำฟผใชสารเสพตด

• กระบวนำการ/ขนำตอนำ การท�งานำสงคำมสงเคำราะหชมชนำ

46 47แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsการท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๒. การวางแผนและ การจดท�าแผนการ บรการ

- โรงเรยน/การศกษา(การเขาเรยนตามเกณฑ/การศกษาตามอธยาศย การปรบตวของเดกกบเพอน/คร/การเขาสระบบในสภาวะปกต) - เพอนบาน(ความรวมมอ/ความชวยเหลอ/การพฒนาความสมพนธ ในฐานะผสนบสนน/การแกปญหาความขดแยงระหวางกน) - การจดการทรพยากร(การพฒนาใหเกดความสนบสนนในรปแบบตางๆ / การเขาถงทรพยากร/การแกไขขอจ�ากด-ระเบยบของหนวยงานทเปนอปสรรค ตอการเขาถงบรการ/การแสวงหา-ระดมความชวยเหลอจากทรพยากรในระดบ ตางๆ ) - การท�างาน/รายไดของครอบครว(การงานทมนคงรายไดทแนนอน/ การเปลยนการงานทลดความเสยง/การสรางงานเพอการเพมรายได)•สขภาพกาย •สขภาพพอ/แม(การหาแนวทางในการลดเหลา/สารเสพตด/การพบ แพทย เพอการปองกน/การสรางเสรมสขภาพ)•สขภาพจตใจ/อารมณ(การ ประเมนสภาวะจากผเชยวชาญ/การไดรบการฟนฟสภาพจตใจอารมณ/การ แกปญหาความเครยด - ปจจยแวดลอมทศนคตความเชอวฒนธรรมชมชนฯลฯ ๒.๒.๒การก�าหนดเปาหมายของแผนบรการใหมความกระจางชดเจน ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหหรอบรการทางสงคมสามารถท�าแผนรวมกบผรบ บรการและครอบครวชมชนไดโดยก�าหนดเปาหมายทตองการเปาหมายนน มความเปนไปไดทจะประสบความส�าเรจ แผนบรการควรมการก�าหนดประเดนทเปนรปธรรมในลกษณะใครท�าอะไร ทไหนเมอไหรท�าไมและอยางไรควรท�างานรวมกบทมงานสหวชาชพเพอคนหา ขอมลใหมๆ และรวมกนทบทวนการวางแผนใหมสรางความเขาใจกบผรบบรการ กลมสหวชาชพผปฏบตงานทเกยวของใหเขาใจแผนทรวมกนวางไวและกระตน ใหทกฝายมความรบผดชอบในหนาททแตละฝายจะท�างานรวมกน วางแผนการปฏบตงานใหชดเจนโดยจดท�าแผนภารกจก�าหนดระยะเวลา งานและทบทวนแผนใหชดเจนเพอใหเกดการฟนฟสภาพทครบทงกายจตสงคม จตวญญาณตลอดจนเตรยมกจกรรมเพอเปนการกระตนใหผปวยปรบเปลยน พฤตกรรมใหเหมาะสมกบบทบาทหนาท

๙๐นาท

๖๐นาท

๓.ด�าเนนการ ๓.๑ ด�าเนนการตามแผนทก�าหนดไวผปฏบตงานดานการบรการสงคมท�าหนาท เชอมโยงผประสบปญหากบแหลงทรพยากรแหลงความชวยเหลอรวมกน ระหวางนกวชาชพสาขาตางๆ ๓.๒ เปนผประสานงานจดกระบวนการจดการวางแผนหรอเปนผตอรอง ผลกดนใหเกดการบรการทดทสดแกผใชบรการ๓.๓ จดบรการฟนฟสมรรถภาพทางสงคมในชมชนเตรยมผรบบรการเตรยม ครอบครวเตรยมชมชนเตรยมสงคมและปจจยแวดลอมอน๓.๔ เลอกกจกรรมทเหมาะสม๓.๕ ใหก�าลงใจกระตนใหผปวยใชศกยภาพในการท�ากจกรรม๓.๖ การเสรมความมนใจใหแกผรบบรการและ/หรอครอบครวในแผนการท รวมกนคดและผลกดนใหเขาถงฐานทรพยากรตางๆ ทงโดยตนเองและโดยความ รวมมอของครอบครวและชมชน๓.๗การตดตอประสานงานใหผรบบรการเขาถงบรการตางๆ และรวมใหค�าแนะน�า ชวยเหลอแกไขปญหาในการประสานเขาถงแหลงทรพยากรบางครงอาจตองท�า หนาทเปนผพทกษหรอเปนนายหนาตอรองกบแหลงทรพยากรทมขอจ�ากด

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๑.การรวบรวมขอมล/การศกษาขอมลชมชนและการประเมน(informationgathering&Assessment)

๑.๑ ศกษาขอมลทางสงคมเพอประเมนสมรรถภาพทางสงคมของผปวยแสวงหา ขอเทจจรงของปญหาและสถานการณทเกดขน๑.๒ การรวบรวมขอมลสวนตวของผรบบรการดานกายจตสงคมความสมพนธ ทางสงคมของผรบบรการกบครอบครวเครอญาตกลมสงคม๑.๓ สถานการณปญหาความรนแรงสาเหตทกอใหเกดปญหาการหาขอเทจจรง มใชเพยงการรบรสถานการณจากค�าบอกเลาฟงกนตอๆ มาเทานนแตตองม การแสวงหาขอมลขอเทจจรงในรายละเอยดเพมเตมจากหลายแหลงเพอน�าไป สการประเมนความชวยเหลอขนอนๆ ตอไป - การประเมนความรนแรงความส�าคญเรงดวนของปญหาปญหาทเผชญ มลกษณะทเปนภาวะวกฤตหรอไมเพยงไรการประเมนปญหาขอทาทายทผรบ บรการเผชญมรายละเอยดหลายดานทงเรองสวนตวครอบครวญาตพนอง ปญหาเศรษฐกจทอยอาศยการท�างานรายไดปญหาทางคด - การประเมนความสามารถ/ความพรอมของผรบบรการในการเผชญปญหา การประเมนจดแขงทรพยากรตวชวยทงในฐานะบคคลหนวยงานและชมชน ทเปนหนวยสนบสนนใหการแกปญหาบรรลเปาหมาย

๓๐นาท

ปญหาระดบจลภาค(micro) สวนใหญเกยวพนกบพฤตกรรมสขภาพความสมพนธของผรบบรการกบ ครอบครวความพรอมและความรวมมอของครอบครวในการรวมแกปญหา ความเขมแขงของทรพยากรแวดลอมทจะชวยใหเขา/เธอพนปญหาไดปญหาระดบมชฌมภาค(messo) หนวยงานองคกรหรอชมชนใดทมทรพยากรทจ�าเปนและเหมาะสมในการ ชวยผรบบรการจากปญหาขอบเขตเงอนไขของการใหความชวยเหลออปสรรค ขอขดของทอาจไดพบในระบบบรการทรพยากร/ความชวยเหลอเฉพาะทจ�าเปน ตอการแกปญหาอยในหนวยงานหรอบรการใดท�าไมcaseเขาไมถงบรการ เหลานในระยะตนเหตผลปญหาระดบมหภาค(macro) มนโยบายใดของรฐทกอผลกระทบตอพวกเขา/เธอจ�านวนมากและควรม การเปลยนแปลงความเหมาะสมเปนไปไดในการรวมกลมผรบบรการเพอปกปอง คมครองสทธของกลมตนเองแนวทางในการคมครองพทกษสทธผรบบรการใน ระดบกลมใหญ

ครงละ๖๐นาท

๒. การวางแผนและการจดท�าแผนการบรการ

๒.๑ เนนการคนหา“พลง”ในตวผใชบรการ•เนนการคนหาและพฒนาพลง “ครอบครว”เนนการท�าความเขาใจ“ขอทาทาย”ของผใชบรการดวยทศนคต เชงบวก๒.๒ เนนการวางแผนรวมกบเจาของชวต(LifePlan)แผนชวตทเกดจากการม สวนรวมดงน ๒.๒.๑การก�าหนดเปาหมายรวมทเกดจากการคดและตกลงรวมกนประเดน - ครอบครว(ความผกพน-ความพรอม-ปจจยบวก-ปจจยลบ-ปจจยเสยง) - บานทพกอาศย(ความปลอดภย/ความมนคง/ความสะอาด/ความ เปนสดสวน/ความเสยงจากสภาพแวดลอม)

การท�งานำสงคำมสงเคำราะหชมชนำกบการฟนำฟผใชสารเสพตด

• กระบวนำการ/ขนำตอนำ การท�งานำสงคำมสงเคำราะหชมชนำ

49แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clients48การท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

ภาคผนวก

กจกรรมทตองใชทกษะคำวามเชยวชาญ/ตนำทนำ/คำาบรการ/งบประมาณ

กจกรรม คำบรกำร/บำท

๑.ทกษะการใหค�าปรกษา(BA/BI) ๕๐

๒.การใหค�าปรกษาแบบเสรมสรางแรงจงใจ(MotivationalInterviewing) ๑๐๐

๓.การบ�าบดทางความคดและพฤตกรรม(CognitiveBehavioralTherapy) ๑๐๐

๔.การบ�าบดตามแนวSatir ๑๐๐

๕.การเยยมบาน ๑๐๐

๖.การเตรยมความพรอมกลบสครอบครวและชมชน ๑๐๐

๗.การประเมนคณภาพชวต ๑๐๐

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๔. ประเมนและ ตดตามผล

๔.๑ การตดตามดผลการด�าเนนงานตามแผนทงในดานทกาวหนาและดานทเปน อปสรรคตอการท�างานการก�ากบใหผรบบรการไดรบบรการตามแผนในเวลาท ก�าหนดไวอยางมประสทธภาพและตองตดตามหนวยงานทใหบรการดวยวาผลของบรการเปนอยางไรมปญหาใดและมแนวทางแกปญหานนรวมกนอยางไร แสวงหาแนวทางแกปญหาผลกดนตอรองหรอสรางความยดหยนใหแกระบบ บรการใหเหมาะสมกบแผนทก�าหนดไว๔.๒ สงเกตการเปลยนแปลงสมรรถภาพทางสงคม๔.๓ ใหผปวยครอบครวชมชนวางแผนการด�าเนนการครงตอไป

อางจากอภญญาเวชชยชย,การจดการรายกรณ(CaseManagement)ผปวยยาเสพตด,๒๕๖๐

49แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clients48การท�างานสงคมสงเคราะหกบผ ปวยยาเสพตดกลมเปราะบาง

บทท๓

ภาคผนวก

กจกรรมทตองใชทกษะคำวามเชยวชาญ/ตนำทนำ/คำาบรการ/งบประมาณ

กจกรรม คำบรกำร/บำท

๑.ทกษะการใหค�าปรกษา(BA/BI) ๕๐

๒.การใหค�าปรกษาแบบเสรมสรางแรงจงใจ(MotivationalInterviewing) ๑๐๐

๓.การบ�าบดทางความคดและพฤตกรรม(CognitiveBehavioralTherapy) ๑๐๐

๔.การบ�าบดตามแนวSatir ๑๐๐

๕.การเยยมบาน ๑๐๐

๖.การเตรยมความพรอมกลบสครอบครวและชมชน ๑๐๐

๗.การประเมนคณภาพชวต ๑๐๐

ขนตอน อธบำยเพมเตม เวลำ

๔. ประเมนและ ตดตามผล

๔.๑ การตดตามดผลการด�าเนนงานตามแผนทงในดานทกาวหนาและดานทเปน อปสรรคตอการท�างานการก�ากบใหผรบบรการไดรบบรการตามแผนในเวลาท ก�าหนดไวอยางมประสทธภาพและตองตดตามหนวยงานทใหบรการดวยวาผลของบรการเปนอยางไรมปญหาใดและมแนวทางแกปญหานนรวมกนอยางไร แสวงหาแนวทางแกปญหาผลกดนตอรองหรอสรางความยดหยนใหแกระบบ บรการใหเหมาะสมกบแผนทก�าหนดไว๔.๒ สงเกตการเปลยนแปลงสมรรถภาพทางสงคม๔.๓ ใหผปวยครอบครวชมชนวางแผนการด�าเนนการครงตอไป

อางจากอภญญาเวชชยชย,การจดการรายกรณ(CaseManagement)ผปวยยาเสพตด,๒๕๖๐

50 51แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

มาตรฐานำขอท ๘เรองทนทางสงคมและการบรหารจดการทรพยากรทางสงคมและสภาพแวดลอม

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดควรใหความส�าคญตอทนทางสงคมซงเกดจากความผกพน

ผานระบบความสมพนธในองคประกอบหลกไดแกคนสถาบนวฒนธรรมและองคความรรวมถงการบรหาร

จดการทรพยากรทางสงคมและสภาพแวดลอมในการจดการใหเกดประโยชนแกผใชบรการ

มาตรฐานำขอท ๙เรองการจดการขอมลและเทคโนโลยสารสนเทศ

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดตองมการจดการขอมลและเทคโนโลยสารสนเทศเพอเปน

ประโยชนตอการวางระบบการปฏบตงานทมประสทธภาพการจดบรการกลมเปาหมายตางๆ เปนไปอยางม

ประสทธภาพและประสทธผลรวมถงมการจดวางระบบการจดการขอมลทดเพยงพอโดยค�านงถงแหลงขอมล

ทจะน�ามาใชความเปนไปไดความถกตองทนสมยตลอดจนการน�าไปใชประโยชนในการปฏบตงานไดอยาง

หลากหลาย

มาตรฐานำขอท ๑๐เรองการบรหารการจดการภายในองคการและก�าหนดภารกจ

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดควรวางระบบการบรการทมประสทธภาพและสามารถสนอง

ตอบตอความตองการจ�าเปนของกลมผใชบรการแตละกลมไดนอกจากนตองใหความส�าคญตอการจดระบบการ

บรหารจดการภายในองคการเพอใหเกดความคลองตวในการด�าเนนงานและการจดบรการใหกบผใชบรการ

สามารถสรางขอบเขตการปฏบตงานของผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดอยางเปนรปธรรมทงภายใน

และภายนอกองคการและสามารถสรางการยอมรบจากองคการตางๆ ทเปนองคการตนสงกดและองคการทรวม

ปฏบตงานอนๆ ในฐานะภาคเครอขายในการปฏบตงานใหความชวยเหลอแกผใชบรการทกระดบ

มาตรฐานำขอท ๑๑เรองการประเมนทางวชาชพ

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดตองมการประเมนคณภาพการปฏบตงานอยางเหมาะสม

ตอเนองเพอพฒนาระบบการปฏบตงานใหเกดประสทธภาพสงสด

มาตรฐานำการปฎบตงานำสงคำมสงเคำราะหดานำยาเสพตด (สมาคำมนำกสงคำมสงเคำราะหแหงประเทศไทย,๒๕๕๔)

มาตรฐานำขอท ๑เรองจรรยาบรรณและคานยมในการปฏบตงาน

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดตองยดมนในคานยมและจรยธรรมของวชาชพสงคมสงเคราะห

โดยค�านงถงหลกคานยมและจรรยาบรรณทางวชาชพสงคมสงเคราะหตามทสมาคมนกสงคมสงเคราะห

แหงประเทศไทยก�าหนด

มาตรฐานำขอท ๒เรองความรความสามารถและทกษะในการปฏบตงานวชาชพสงคมสงเคราะหดานยาเสพตด

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดควรจะไดน�าความรความสามารถและทกษะการปฏบตงาน

เฉพาะทางวชาชพไปใชในการปฏบตงานทงในระดบบคคลครอบครวกลมชมชนตลอดจนการบรหารจดการ

และการศกษาวจยเพอพฒนาตนเองและวชาชพอยางตอเนอง

มาตรฐานำขอท ๓การประเมนทางสงคมประเมนความเสยงและความซบซอนของปญหา

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดควรท�าการประเมนทางสงคมประเมนความเสยงในการด�าเนน

ชวตและความซบซอนของปญหาของผใชบรการและประเมนทรพยากรโดยใชความรความเขาใจทถกตอง

เหมาะสมสามารถวเคราะหเชอมโยงสภาพปญหาทเกยวของเพอใหไดขอมลทถกตองแมนย�าและสามารถ

น�าไปใชในการวางแผนการจดบรการและด�าเนนงานไดอยางเหมาะสม

มาตรฐานำขอท ๔เรองการวางแผนการด�าเนนงาน ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดตองน�าผลการประเมนและวนจฉยทางสงคมในทกมตไปใชใน

การวางแผนการด�าเนนงานการจดบรการทเหมาะสมแกผใชบรการโดยมงเนนกระบวนการสงเสรมและสนบสนน

ศกยภาพภายในบคคลครอบครวกลมและชมชนในการจดการแกไขปญหาและตอบสนองความตองการจ�าเปน

ของผใชบรการ

มาตรฐานำขอท ๕เรองสมพนธภาพทางวชาชพ

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดควรสรางสมพนธภาพทดกบผใชบรการทมงานเพอนรวมวชาชพ

สหวชาชพตางๆ และองคการทเกยวของเพอใหผใชบรการเขาถงบรการไดและจดบรการไดอยางมประสทธภาพ

มาตรฐานำขอท ๖เรองทมงานและทมสหวชาชพในการปฏบตงาน

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดพงตระหนกวาการท�างานในกระบวนการด�าเนนงานดานยา

เสพตดการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดตองอาศยความรวมมอในการท�างานจากทมงานเพอนรวมวชาชพ

และสหวชาชพเพอเกดประสทธภาพในการปฏบตงาน

มาตรฐานำขอท ๗เรองการจดการความรและการพฒนาทางวชาชพ

ผ ปฏบตงานสงคมสงเคราะหด านยาเสพตดควรพฒนาศกยภาพเพมพนความร เทคนคทกษะ

ความสามารถและคณลกษณะอนๆ ทจ�าเปนตอการปฏบตงานอยางตอเนองตามมาตรฐานการปฏบตงานวชาชพ

ของสมาคมฯและใหถอวาการเรยนรดงกลาวเปนหนาทสวนบคคลอนเปนสวนส�าคญทจะน�าไปสการพฒนาวชาชพ

สงคมสงเคราะหตอไป

50 51แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

มาตรฐานำขอท ๘เรองทนทางสงคมและการบรหารจดการทรพยากรทางสงคมและสภาพแวดลอม

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดควรใหความส�าคญตอทนทางสงคมซงเกดจากความผกพน

ผานระบบความสมพนธในองคประกอบหลกไดแกคนสถาบนวฒนธรรมและองคความรรวมถงการบรหาร

จดการทรพยากรทางสงคมและสภาพแวดลอมในการจดการใหเกดประโยชนแกผใชบรการ

มาตรฐานำขอท ๙เรองการจดการขอมลและเทคโนโลยสารสนเทศ

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดตองมการจดการขอมลและเทคโนโลยสารสนเทศเพอเปน

ประโยชนตอการวางระบบการปฏบตงานทมประสทธภาพการจดบรการกลมเปาหมายตางๆ เปนไปอยางม

ประสทธภาพและประสทธผลรวมถงมการจดวางระบบการจดการขอมลทดเพยงพอโดยค�านงถงแหลงขอมล

ทจะน�ามาใชความเปนไปไดความถกตองทนสมยตลอดจนการน�าไปใชประโยชนในการปฏบตงานไดอยาง

หลากหลาย

มาตรฐานำขอท ๑๐เรองการบรหารการจดการภายในองคการและก�าหนดภารกจ

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดควรวางระบบการบรการทมประสทธภาพและสามารถสนอง

ตอบตอความตองการจ�าเปนของกลมผใชบรการแตละกลมไดนอกจากนตองใหความส�าคญตอการจดระบบการ

บรหารจดการภายในองคการเพอใหเกดความคลองตวในการด�าเนนงานและการจดบรการใหกบผใชบรการ

สามารถสรางขอบเขตการปฏบตงานของผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดอยางเปนรปธรรมทงภายใน

และภายนอกองคการและสามารถสรางการยอมรบจากองคการตางๆ ทเปนองคการตนสงกดและองคการทรวม

ปฏบตงานอนๆ ในฐานะภาคเครอขายในการปฏบตงานใหความชวยเหลอแกผใชบรการทกระดบ

มาตรฐานำขอท ๑๑เรองการประเมนทางวชาชพ

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดตองมการประเมนคณภาพการปฏบตงานอยางเหมาะสม

ตอเนองเพอพฒนาระบบการปฏบตงานใหเกดประสทธภาพสงสด

มาตรฐานำการปฎบตงานำสงคำมสงเคำราะหดานำยาเสพตด (สมาคำมนำกสงคำมสงเคำราะหแหงประเทศไทย,๒๕๕๔)

มาตรฐานำขอท ๑เรองจรรยาบรรณและคานยมในการปฏบตงาน

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดตองยดมนในคานยมและจรยธรรมของวชาชพสงคมสงเคราะห

โดยค�านงถงหลกคานยมและจรรยาบรรณทางวชาชพสงคมสงเคราะหตามทสมาคมนกสงคมสงเคราะห

แหงประเทศไทยก�าหนด

มาตรฐานำขอท ๒เรองความรความสามารถและทกษะในการปฏบตงานวชาชพสงคมสงเคราะหดานยาเสพตด

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดควรจะไดน�าความรความสามารถและทกษะการปฏบตงาน

เฉพาะทางวชาชพไปใชในการปฏบตงานทงในระดบบคคลครอบครวกลมชมชนตลอดจนการบรหารจดการ

และการศกษาวจยเพอพฒนาตนเองและวชาชพอยางตอเนอง

มาตรฐานำขอท ๓การประเมนทางสงคมประเมนความเสยงและความซบซอนของปญหา

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดควรท�าการประเมนทางสงคมประเมนความเสยงในการด�าเนน

ชวตและความซบซอนของปญหาของผใชบรการและประเมนทรพยากรโดยใชความรความเขาใจทถกตอง

เหมาะสมสามารถวเคราะหเชอมโยงสภาพปญหาทเกยวของเพอใหไดขอมลทถกตองแมนย�าและสามารถ

น�าไปใชในการวางแผนการจดบรการและด�าเนนงานไดอยางเหมาะสม

มาตรฐานำขอท ๔เรองการวางแผนการด�าเนนงาน ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดตองน�าผลการประเมนและวนจฉยทางสงคมในทกมตไปใชใน

การวางแผนการด�าเนนงานการจดบรการทเหมาะสมแกผใชบรการโดยมงเนนกระบวนการสงเสรมและสนบสนน

ศกยภาพภายในบคคลครอบครวกลมและชมชนในการจดการแกไขปญหาและตอบสนองความตองการจ�าเปน

ของผใชบรการ

มาตรฐานำขอท ๕เรองสมพนธภาพทางวชาชพ

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดควรสรางสมพนธภาพทดกบผใชบรการทมงานเพอนรวมวชาชพ

สหวชาชพตางๆ และองคการทเกยวของเพอใหผใชบรการเขาถงบรการไดและจดบรการไดอยางมประสทธภาพ

มาตรฐานำขอท ๖เรองทมงานและทมสหวชาชพในการปฏบตงาน

ผปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตดพงตระหนกวาการท�างานในกระบวนการด�าเนนงานดานยา

เสพตดการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดตองอาศยความรวมมอในการท�างานจากทมงานเพอนรวมวชาชพ

และสหวชาชพเพอเกดประสทธภาพในการปฏบตงาน

มาตรฐานำขอท ๗เรองการจดการความรและการพฒนาทางวชาชพ

ผ ปฏบตงานสงคมสงเคราะหด านยาเสพตดควรพฒนาศกยภาพเพมพนความร เทคนคทกษะ

ความสามารถและคณลกษณะอนๆ ทจ�าเปนตอการปฏบตงานอยางตอเนองตามมาตรฐานการปฏบตงานวชาชพ

ของสมาคมฯและใหถอวาการเรยนรดงกลาวเปนหนาทสวนบคคลอนเปนสวนส�าคญทจะน�าไปสการพฒนาวชาชพ

สงคมสงเคราะหตอไป

52 53แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

แผนำภมการปฏบตงานำ (flow chart) สงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตด: ผปวยทมภาวะคำวามพการ

ด�าเนนการตามพรบ.สงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ๒๕๕๐

ประสานแพทยเพอตรวจวดระดบความพการ

ใหค�าแนะน�าตามพรบ.ฯและเขาสการรกษาตามขนตอน

ของร.พ.

บตรผพการYES NO

น�าผปวยขนท�าเบยนและท�าบตรผพการทพมจ.แตละจงหวด

ใหค�าปรกษาและการชวยเหลอผปวยและครอบครวตามสภาพปญหา

ผปวยทมภาวะความพการ

ประสานทรพยากรทางสงคมทเกยวของ

ตดตามประเมนผลการใหความชวยเหลอและการตดตามตามระบบบสต.๕

การปฏบตงานำ (flow chart) สงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตด: ผปวยเดกและวยรนำ ทมอาย ไมเกนำ ๑๘ ป

ผปวยเดกและวยรนทมอายไมเกน๑๘ป

ด�าเนนการตามพรบ.คมครองเดกพ.ศ.๒๕๔๖

ประสานเครอขายทางสงคมตามทอยของผปวยโดยม

พนกงานจนท.ตามพรบ.ฯเปนผประเมนปญหารวมกบนกสงคมสงเคราะหทดแล

ผปวยยาเสพตด

ครอบครวมศกยภาพในการดแล

YES NO

ประสานทรพยากรทางสงคมทเกยวของ

ประชมทมสหวชาชพเพอวางแผนในการดแลและประเมนความพรอมของผปวยและครอบครวรวมกบทมสหวชาชพทงภายในและภายนอกหนวยงาน

รบรายงานการประเมนและใหความชวยเหลอตามแผนงาน

สงเขารบการคมครองฯ

สงเขารบการคมครองฯ

YES NOประเมนซ�า

ตดตามประเมนผลกบหนวยงานตามพรบ.คมครองเดกและพรบ.สงเสรมพฒนาและคมครองสถาบนครอบครวการตดตามตามระบบบสต.๕

ใหค�าแนะน�าตามพรบ.ฯและเขาสการรกษาตามขนตอน

ของร.พ.

ประชมทมสหวชาชพเพอวางแผนในการดแลนกสงคมสงเคราะห

ใหบรการค�าปรกษาและการชวยเหลอผปวยและครอบครวตามสภาพ

ปญหา/ความตองการ

52 53แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

แผนำภมการปฏบตงานำ (flow chart) สงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตด: ผปวยทมภาวะคำวามพการ

ด�าเนนการตามพรบ.สงเสรมและพฒนาคณภาพชวตคนพการ๒๕๕๐

ประสานแพทยเพอตรวจวดระดบความพการ

ใหค�าแนะน�าตามพรบ.ฯและเขาสการรกษาตามขนตอน

ของร.พ.

บตรผพการYES NO

น�าผปวยขนท�าเบยนและท�าบตรผพการทพมจ.แตละจงหวด

ใหค�าปรกษาและการชวยเหลอผปวยและครอบครวตามสภาพปญหา

ผปวยทมภาวะความพการ

ประสานทรพยากรทางสงคมทเกยวของ

ตดตามประเมนผลการใหความชวยเหลอและการตดตามตามระบบบสต.๕

การปฏบตงานำ (flow chart) สงคำมสงเคำราะหกบผปวยยาเสพตด: ผปวยเดกและวยรนำ ทมอาย ไมเกนำ ๑๘ ป

ผปวยเดกและวยรนทมอายไมเกน๑๘ป

ด�าเนนการตามพรบ.คมครองเดกพ.ศ.๒๕๔๖

ประสานเครอขายทางสงคมตามทอยของผปวยโดยม

พนกงานจนท.ตามพรบ.ฯเปนผประเมนปญหารวมกบนกสงคมสงเคราะหทดแล

ผปวยยาเสพตด

ครอบครวมศกยภาพในการดแล

YES NO

ประสานทรพยากรทางสงคมทเกยวของ

ประชมทมสหวชาชพเพอวางแผนในการดแลและประเมนความพรอมของผปวยและครอบครวรวมกบทมสหวชาชพทงภายในและภายนอกหนวยงาน

รบรายงานการประเมนและใหความชวยเหลอตามแผนงาน

สงเขารบการคมครองฯ

สงเขารบการคมครองฯ

YES NOประเมนซ�า

ตดตามประเมนผลกบหนวยงานตามพรบ.คมครองเดกและพรบ.สงเสรมพฒนาและคมครองสถาบนครอบครวการตดตามตามระบบบสต.๕

ใหค�าแนะน�าตามพรบ.ฯและเขาสการรกษาตามขนตอน

ของร.พ.

ประชมทมสหวชาชพเพอวางแผนในการดแลนกสงคมสงเคราะห

ใหบรการค�าปรกษาและการชวยเหลอผปวยและครอบครวตามสภาพ

ปญหา/ความตองการ

54 55แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

นำโยบายการปองกนำและแกไขปญหายาเสพตดแนำวใหม

การท�าสงครามกบยาเสพตดทมงขจดใหยาเสพตดหมดไปจากโลกนนนเปนไปไมไดการใชแนวทางบงคบ

ใชกฎหมายอยางสดโตงไมสามารถแกไขปญหายาเสพตดไดเพราะแททจรงแลวปญหายาเสพตดเปนเรองของ

สขภาพระบบสาธารณสขอาชญากรรมสทธมนษยชนความยากจนการพฒนาและอกหลากหลายการแกไขปญหา

ยาเสพตดจงตองอาศยนโยบายทถกตองในการจดความสมดลทเหมาะสมในการแกไขปญหาโดยเฉพาะอยางยง

การแกไขปญหาผเสพ/ผตดยาเสพตดตองใชแนวทางสาธารณสขน�าและตองด�าเนนการบนฐานคดทวา“ผเสพคอ

ผปวย”

กระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานหลกในการบ�าบดรกษาผเสพยาเสพตดตามมาตรการการลดอนตราย

จากยาเสพตดโดยใชหลกสาธารณสขและสทธมนษยชนเนนการดแลสขภาพในระบบบ�าบดทมคณภาพตาม

มาตรฐานสากลโดยในปงบประมาณ๒๕๖๒ตงเปาน�าผตดยาเสพตดเขารบการบ�าบด๒๑๙,๒๗๕คนแบงเปน

ระบบสมครใจ๑๓๖,๗๒๕คนบงคบบ�าบด๕๖,๕๕๐คนตองโทษ๒๖,๐๐๐คนจากผลการด�าเนนงานของ

ศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวงสาธารณสขตงแต๑ตลาคม๒๕๖๑-๑๘มถนายน

๒๕๖๒ไดน�าผเสพเขาสกระบวนการบ�าบดฯในโรงพยาบาลสงกดทวประเทศกวา๘๐๐แหงจ�านวน๑๓๓,๙๖๒คน

คดเปนรอยละ๖๑.๐๙ระบบสมครใจ๖๑,๓๖๐คนระบบบงคบบ�าบด๕๘,๘๖๔คนและระบบตองโทษ

๑๓,๗๓๘คน

การบ�าบดผตดยาเสพตดของกระทรวงสาธารณสขด�าเนนการโดยศนยปรบเปลยนพฤตกรรมส�าหรบกลม

ผเสพยาเสพตดใชกจกรรมสรางความตระหนกรถงปญหาและผลกระทบจากการใชยาเสพตดการจดการอารมณ

สรางแรงบนดาลใจเหนอกเหนใจพรอมระบบการตดตามดแลชวยเหลอหลงเขารบบรการใหครอบคลมทวถง

ภายใตหลกการ“เขาใจเขาถงพงได”ปองกนการกลบมาเสพซ�าเพอลดผลกระทบจากปญหายาเสพตดทงดาน

เศรษฐกจและอาชญากรรมรปแบบตางๆ รวมถงการใหความร ในการปองกนโรคตดตอทเกดจากการเสพ

ยาเสพตดอาทเอชไอวไวรสตบอกเสบบและซ

กระทรวงสาธารณสขใหความส�าคญกบสภาพจตใจของผเขารบการบ�าบดดวยการปรบมมมองผตด

ยาเสพตดคอ“ผปวย”ทตองไดรบการรกษาซงจ�าเปนตองใชความรวมมอและความเขาใจจากทกภาคสวน

ทงภาครฐทองถนชมชนและครอบครวในการปองกนเฝาระวงบ�าบดแกไขและฟนฟดแลผใชยาเสพตด

แบบองครวมทงกายจตใจสงคมโดยชมชนเปนศนยกลาง(CommunityBasedTreatmentandCare)

รวมถงใหโอกาสผบ�าบดสามารถกลบมาด�ารงชวตไดตามปกตทงดานการศกษาและการประกอบอาชพ

การปรบนำโยบายการแกไขปญหายาเสพตด

- น�าเอาทศทางของโลกคอขอสรปจากUNGASS๒๐๑๖มาเปนทศทางในการก�าหนดนโยบายของประเทศ

- การจดความสมดลทเหมาะสมในการแกไขปญหาไมเนนหนกในมาตรการใดมาตรการหนง

- การแกไขปญหาผเสพใชแนวทางสาธารณสขเปนหลกน�าแทนการใชแนวทางการบงคบใชกฎหมาย

- การปรบและพฒนากฎมายแกปญหาตวคนและแกปญหาตวยา

- การจ�าแนกผเขาไปเกยวของระหวางผคาและผเสพใหชดเจน

แผนำภมการปฏบตงานำ (flow chart) แยกตาม พรบ.ทเกยวของ กรณผปวยหญง

ผปวยหญง

ด�าเนนการตามพรบ.ทเกยวของ

ประสานเครอขายทางสงคมตามทอยของผปวย

โดยมพนกงานจนท.ตามพรบ.ฯเปนผประเมนปญหารวมกบ

นกสงคมสงเคราะห

พบปญหาทางสงคม

YES NO

ประสานทรพยากรทางสงคมทเกยวของ

ประเมนความพรอมของผปวยและครอบครวรวมกบทมสหวชาชพทงภายในและภายนอก

หนวยงานเชนปญหาการตงครรภปญหาความรนแรงในครอบครวฯลฯ

รบรายงานการประเมนและใหความชวยเหลอตามแผนงาน

สงเขารบการคมครองฯ

สงเขารบการคมครองฯ

YES NOประเมนซ�า

ตดตามระบบบสต.๕ตดตามประเมนผลกบหนวยงานตามพรบ.คมครองเดกพรบ.สงเสรมพฒนาพรบ.การปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวนรนและคมครองสถาบนครอบครว

ใหค�าแนะน�าตามพรบ.ฯและเขาสการรกษาตามขนตอน

ของร.พ.

ใหค�าปรกษาและการชวยเหลอผปวยและ

ครอบครวตามสภาพปญหา

54 55แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

นำโยบายการปองกนำและแกไขปญหายาเสพตดแนำวใหม

การท�าสงครามกบยาเสพตดทมงขจดใหยาเสพตดหมดไปจากโลกนนนเปนไปไมไดการใชแนวทางบงคบ

ใชกฎหมายอยางสดโตงไมสามารถแกไขปญหายาเสพตดไดเพราะแททจรงแลวปญหายาเสพตดเปนเรองของ

สขภาพระบบสาธารณสขอาชญากรรมสทธมนษยชนความยากจนการพฒนาและอกหลากหลายการแกไขปญหา

ยาเสพตดจงตองอาศยนโยบายทถกตองในการจดความสมดลทเหมาะสมในการแกไขปญหาโดยเฉพาะอยางยง

การแกไขปญหาผเสพ/ผตดยาเสพตดตองใชแนวทางสาธารณสขน�าและตองด�าเนนการบนฐานคดทวา“ผเสพคอ

ผปวย”

กระทรวงสาธารณสขเปนหนวยงานหลกในการบ�าบดรกษาผเสพยาเสพตดตามมาตรการการลดอนตราย

จากยาเสพตดโดยใชหลกสาธารณสขและสทธมนษยชนเนนการดแลสขภาพในระบบบ�าบดทมคณภาพตาม

มาตรฐานสากลโดยในปงบประมาณ๒๕๖๒ตงเปาน�าผตดยาเสพตดเขารบการบ�าบด๒๑๙,๒๗๕คนแบงเปน

ระบบสมครใจ๑๓๖,๗๒๕คนบงคบบ�าบด๕๖,๕๕๐คนตองโทษ๒๖,๐๐๐คนจากผลการด�าเนนงานของ

ศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวงสาธารณสขตงแต๑ตลาคม๒๕๖๑-๑๘มถนายน

๒๕๖๒ไดน�าผเสพเขาสกระบวนการบ�าบดฯในโรงพยาบาลสงกดทวประเทศกวา๘๐๐แหงจ�านวน๑๓๓,๙๖๒คน

คดเปนรอยละ๖๑.๐๙ระบบสมครใจ๖๑,๓๖๐คนระบบบงคบบ�าบด๕๘,๘๖๔คนและระบบตองโทษ

๑๓,๗๓๘คน

การบ�าบดผตดยาเสพตดของกระทรวงสาธารณสขด�าเนนการโดยศนยปรบเปลยนพฤตกรรมส�าหรบกลม

ผเสพยาเสพตดใชกจกรรมสรางความตระหนกรถงปญหาและผลกระทบจากการใชยาเสพตดการจดการอารมณ

สรางแรงบนดาลใจเหนอกเหนใจพรอมระบบการตดตามดแลชวยเหลอหลงเขารบบรการใหครอบคลมทวถง

ภายใตหลกการ“เขาใจเขาถงพงได”ปองกนการกลบมาเสพซ�าเพอลดผลกระทบจากปญหายาเสพตดทงดาน

เศรษฐกจและอาชญากรรมรปแบบตางๆ รวมถงการใหความร ในการปองกนโรคตดตอทเกดจากการเสพ

ยาเสพตดอาทเอชไอวไวรสตบอกเสบบและซ

กระทรวงสาธารณสขใหความส�าคญกบสภาพจตใจของผเขารบการบ�าบดดวยการปรบมมมองผตด

ยาเสพตดคอ“ผปวย”ทตองไดรบการรกษาซงจ�าเปนตองใชความรวมมอและความเขาใจจากทกภาคสวน

ทงภาครฐทองถนชมชนและครอบครวในการปองกนเฝาระวงบ�าบดแกไขและฟนฟดแลผใชยาเสพตด

แบบองครวมทงกายจตใจสงคมโดยชมชนเปนศนยกลาง(CommunityBasedTreatmentandCare)

รวมถงใหโอกาสผบ�าบดสามารถกลบมาด�ารงชวตไดตามปกตทงดานการศกษาและการประกอบอาชพ

การปรบนำโยบายการแกไขปญหายาเสพตด

- น�าเอาทศทางของโลกคอขอสรปจากUNGASS๒๐๑๖มาเปนทศทางในการก�าหนดนโยบายของประเทศ

- การจดความสมดลทเหมาะสมในการแกไขปญหาไมเนนหนกในมาตรการใดมาตรการหนง

- การแกไขปญหาผเสพใชแนวทางสาธารณสขเปนหลกน�าแทนการใชแนวทางการบงคบใชกฎหมาย

- การปรบและพฒนากฎมายแกปญหาตวคนและแกปญหาตวยา

- การจ�าแนกผเขาไปเกยวของระหวางผคาและผเสพใหชดเจน

แผนำภมการปฏบตงานำ (flow chart) แยกตาม พรบ.ทเกยวของ กรณผปวยหญง

ผปวยหญง

ด�าเนนการตามพรบ.ทเกยวของ

ประสานเครอขายทางสงคมตามทอยของผปวย

โดยมพนกงานจนท.ตามพรบ.ฯเปนผประเมนปญหารวมกบ

นกสงคมสงเคราะห

พบปญหาทางสงคม

YES NO

ประสานทรพยากรทางสงคมทเกยวของ

ประเมนความพรอมของผปวยและครอบครวรวมกบทมสหวชาชพทงภายในและภายนอก

หนวยงานเชนปญหาการตงครรภปญหาความรนแรงในครอบครวฯลฯ

รบรายงานการประเมนและใหความชวยเหลอตามแผนงาน

สงเขารบการคมครองฯ

สงเขารบการคมครองฯ

YES NOประเมนซ�า

ตดตามระบบบสต.๕ตดตามประเมนผลกบหนวยงานตามพรบ.คมครองเดกพรบ.สงเสรมพฒนาพรบ.การปองกนและแกไขปญหาการตงครรภในวนรนและคมครองสถาบนครอบครว

ใหค�าแนะน�าตามพรบ.ฯและเขาสการรกษาตามขนตอน

ของร.พ.

ใหค�าปรกษาและการชวยเหลอผปวยและ

ครอบครวตามสภาพปญหา

56 57แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

๓. โรงพยำบำลขนำด M๑ (Middle-level Hospital) โรงพยาบาลทมขดความสามารถรองรบผปวย

ทตองการการรกษาทยงยากซบซอนระดบเชยวชาญขดความสามารถในการจดบรการยาเสพตดประกอบดวย

ผปวยนอกและหรอผปวยในจ�านวน๗คนประกอบดวย

๑)แพทยทผานการอบรมยาเสพตดจ�านวน๑คน

๒)พยาบาลเฉพาะทางยาเสพตดหรอพยาบาลเฉพาะทางจตเวชทผานการอบรมระยะสน

ดานยาเสพตดจ�านวน๒คน

๓)นกวชาการสาธารณสขจ�านวน๑คน

๔)นกจตวทยาคลนกจ�านวน๑คน

๕)นกสงคมสงเคราะหจ�านวน๑คน

๖)เจาพนกงานบนทกขอมลจ�านวน๑คน

๔. โรงพยำบำลขนำด M๒ (Middle-level Hospital)โรงพยาบาลชมชนขนาด๑๒๐เตยงขนไป

ทมแพทยเวชปฏบตหรอแพทยเวชศาสตรครอบครว๓-๕คนและแพทยเฉพาะทางครบทง๖สาขาหลก

สาขาละอยางนอย๒คนขดความสามารถในการจดบรการยาเสพตดประกอบดวยผปวยนอกบคลากรในหนวย

บรการดานยาเสพตดจ�านวน๖คนประกอบดวย

๑)แพทยทผานการอบรมยาเสพตดจ�านวน๑คน

๒)พยาบาลเฉพาะทางยาเสพตดหรอพยาบาลเฉพาะทางจตเวชทผานการอบรมระยะสน

ดานยาเสพตดจ�านวน๑คน

๓)นกวชาการสาธารณสขจ�านวน๑คน

๔)นกจตวทยาคลนกจ�านวน๑คน

๕)นกสงคมสงเคราะหจ�านวน๑คน

๖)เจาพนกงานบนทกขอมลจ�านวน๑คน

อางจาก:แนวทางการด�าเนนงานยาเสพตดกระทรวงสาธารณสขบคลากรในหนวยบรการดานยาเสพตดป๒๕๕๙

มาตรฐานำพนำฐานำการจดบรการดานำยาเสพตดในำสถานำบรการระดบตาง ๆ (Minimum Requirement ) กระทรวงสาธารณสข

กระทรวงสาธารณสขไดจ�าแนกประเภทการใหบรการของหนวยบรการไวดงน

๑. โรงพยำบำลขนำด A (Advance-level Hospital) โรงพยาบาลทมขดความสามารถรองรบผปวย

ทตองการการรกษาทยงยากซบซอนระดบเชยวชาญและเทคโนโลยขนสงและมราคาแพงขดความสามารถ

ในการจดบรการยาเสพตดประกอบดวยบ�าบดฟนฟผปวยนอกผปวยในบคลากรในหนวยบรการดานยาเสพตด

จ�านวน๙คนประกอบดวย

๑)จตแพทยหรอแพทยทผานการอบรมยาเสพตดจ�านวน๑คน

๒)พยาบาลเฉพาะทางยาเสพตดหรอพยาบาลเฉพาะทางจตเวชทผ านการอบรมระยะสน

ดานยาเสพตดจ�านวน๓คน

๓)นกวชาการสาธารณสขจ�านวน๑คน

๔)นกจตวทยาคลนกจ�านวน๑คน

๕)นกสงคมสงเคราะหจ�านวน๑คน

๖)นกกจกรรมบ�าบดจ�านวน๑คน

๗)เจาพนกงานบนทกขอมลจ�านวน๑คน ๒. โรงพยำบำลขนำด S (Standard-level Hospital) โรงพยาบาลทมขดความสามารถรองรบผปวย ทตองการการรกษาทย งยากซบซอนระดบเชยวชาญเฉพาะขดความสามารถในการจดบรการยาเสพตด ประกอบดวยผปวยนอกและหรอผปวยในบคลากรในหนวยบรการดานยาเสพตดจ�านวน๙คนประกอบดวย ๑)จตแพทยหรอแพทยทผานการอบรมยาเสพตดจ�านวน๑คน ๒)พยาบาลเฉพาะทางยาเสพตดหรอพยาบาลเฉพาะทางจตเวชทผ านการอบรมระยะสน ดานยาเสพตดจ�านวน๓คน ๓)นกวชาการสาธารณสขจ�านวน๑คน ๔)นกจตวทยาคลนกจ�านวน๑คน ๕)นกสงคมสงเคราะหจ�านวน๑คน ๖)นกกจกรรมบ�าบดจ�านวน๑คน ๗)เจาพนกงานบนทกขอมลจ�านวน๑คน

- กลมผคายาเสพตดคอนายทนผผลตผคารายใหญซงตองด�าเนนการโดยใชมาตรการทางกฎหมาย

อยางเขมขนและไมผอนปรน

- กลมแรงงานยาเสพตดคอผ ล�าเลยงหรอมอขนผคารายยอยซงตองด�าเนนการโดยใชมาตรการ

ทางกฎหมายโดยยดหลกการลงโทษทไดสดสวนกบการกระท�าความผดควบคไปกบการบ�าบดรกษาในรายทเปน

ผเสพ/ผตด

- กลมเหยอคอผเสพ/ผตดยาเสพตดทไมไดมพฤตการณเกยวของกบการคาซงตองด�าเนนการโดยใช

มาตรการทางสาธารณสขหรอการบ�าบดรกษารวมถงการตดตามดแลชวยเหลอ

ผเสพคอผปวยผสมครใจบ�าบดไมเสยประวตไมมความผดผคาผผลตตองถกลงโทษไมอนญาตใหเสพ

อยางเสรยาเสพตดยงเปนสงผดกฎหมาย

56 57แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

๓. โรงพยำบำลขนำด M๑ (Middle-level Hospital) โรงพยาบาลทมขดความสามารถรองรบผปวย

ทตองการการรกษาทยงยากซบซอนระดบเชยวชาญขดความสามารถในการจดบรการยาเสพตดประกอบดวย

ผปวยนอกและหรอผปวยในจ�านวน๗คนประกอบดวย

๑)แพทยทผานการอบรมยาเสพตดจ�านวน๑คน

๒)พยาบาลเฉพาะทางยาเสพตดหรอพยาบาลเฉพาะทางจตเวชทผ านการอบรมระยะสน

ดานยาเสพตดจ�านวน๒คน

๓)นกวชาการสาธารณสขจ�านวน๑คน

๔)นกจตวทยาคลนกจ�านวน๑คน

๕)นกสงคมสงเคราะหจ�านวน๑คน

๖)เจาพนกงานบนทกขอมลจ�านวน๑คน

๔. โรงพยำบำลขนำด M๒ (Middle-level Hospital)โรงพยาบาลชมชนขนาด๑๒๐เตยงขนไป

ทมแพทยเวชปฏบตหรอแพทยเวชศาสตรครอบครว๓-๕คนและแพทยเฉพาะทางครบทง๖สาขาหลก

สาขาละอยางนอย๒คนขดความสามารถในการจดบรการยาเสพตดประกอบดวยผปวยนอกบคลากรในหนวย

บรการดานยาเสพตดจ�านวน๖คนประกอบดวย

๑)แพทยทผานการอบรมยาเสพตดจ�านวน๑คน

๒)พยาบาลเฉพาะทางยาเสพตดหรอพยาบาลเฉพาะทางจตเวชทผ านการอบรมระยะสน

ดานยาเสพตดจ�านวน๑คน

๓)นกวชาการสาธารณสขจ�านวน๑คน

๔)นกจตวทยาคลนกจ�านวน๑คน

๕)นกสงคมสงเคราะหจ�านวน๑คน

๖)เจาพนกงานบนทกขอมลจ�านวน๑คน

อางจาก:แนวทางการด�าเนนงานยาเสพตดกระทรวงสาธารณสขบคลากรในหนวยบรการดานยาเสพตดป๒๕๕๙

มาตรฐานำพนำฐานำการจดบรการดานำยาเสพตดในำสถานำบรการระดบตาง ๆ (Minimum Requirement ) กระทรวงสาธารณสข

กระทรวงสาธารณสขไดจ�าแนกประเภทการใหบรการของหนวยบรการไวดงน

๑. โรงพยำบำลขนำด A (Advance-level Hospital) โรงพยาบาลทมขดความสามารถรองรบผปวย

ทตองการการรกษาทยงยากซบซอนระดบเชยวชาญและเทคโนโลยขนสงและมราคาแพงขดความสามารถ

ในการจดบรการยาเสพตดประกอบดวยบ�าบดฟนฟผปวยนอกผปวยในบคลากรในหนวยบรการดานยาเสพตด

จ�านวน๙คนประกอบดวย

๑)จตแพทยหรอแพทยทผานการอบรมยาเสพตดจ�านวน๑คน

๒)พยาบาลเฉพาะทางยาเสพตดหรอพยาบาลเฉพาะทางจตเวชทผ านการอบรมระยะสน

ดานยาเสพตดจ�านวน๓คน

๓)นกวชาการสาธารณสขจ�านวน๑คน

๔)นกจตวทยาคลนกจ�านวน๑คน

๕)นกสงคมสงเคราะหจ�านวน๑คน

๖)นกกจกรรมบ�าบดจ�านวน๑คน

๗)เจาพนกงานบนทกขอมลจ�านวน๑คน ๒. โรงพยำบำลขนำด S (Standard-level Hospital) โรงพยาบาลทมขดความสามารถรองรบผปวย ทตองการการรกษาทย งยากซบซอนระดบเชยวชาญเฉพาะขดความสามารถในการจดบรการยาเสพตด ประกอบดวยผปวยนอกและหรอผปวยในบคลากรในหนวยบรการดานยาเสพตดจ�านวน๙คนประกอบดวย ๑)จตแพทยหรอแพทยทผานการอบรมยาเสพตดจ�านวน๑คน ๒)พยาบาลเฉพาะทางยาเสพตดหรอพยาบาลเฉพาะทางจตเวชทผ านการอบรมระยะสน ดานยาเสพตดจ�านวน๓คน ๓)นกวชาการสาธารณสขจ�านวน๑คน ๔)นกจตวทยาคลนกจ�านวน๑คน ๕)นกสงคมสงเคราะหจ�านวน๑คน ๖)นกกจกรรมบ�าบดจ�านวน๑คน ๗)เจาพนกงานบนทกขอมลจ�านวน๑คน

- กลมผคายาเสพตดคอนายทนผผลตผคารายใหญซงตองด�าเนนการโดยใชมาตรการทางกฎหมาย

อยางเขมขนและไมผอนปรน

- กลมแรงงานยาเสพตดคอผ ล�าเลยงหรอมอขนผคารายยอยซงตองด�าเนนการโดยใชมาตรการ

ทางกฎหมายโดยยดหลกการลงโทษทไดสดสวนกบการกระท�าความผดควบคไปกบการบ�าบดรกษาในรายทเปน

ผเสพ/ผตด

- กลมเหยอคอผเสพ/ผตดยาเสพตดทไมไดมพฤตการณเกยวของกบการคาซงตองด�าเนนการโดยใช

มาตรการทางสาธารณสขหรอการบ�าบดรกษารวมถงการตดตามดแลชวยเหลอ

ผเสพคอผปวยผสมครใจบ�าบดไมเสยประวตไมมความผดผคาผผลตตองถกลงโทษไมอนญาตใหเสพ

อยางเสรยาเสพตดยงเปนสงผดกฎหมาย

58 59แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

๔. การบ�าบดยาเสพตดในกลมผ ตดในโรงพยาบาลชมชนขนไป(ทมศกยภาพ)กรณบ�าบด

แบบผปวยในรบผปวยไวในการบ�าบดฟนฟจ�านวน๔เดอนหรอรบไวแบบผปวยในจ�านวน๑เดอน+ผปวยนอก

จ�านวน๓เดอนและสมตรวจปสสาวะหาสารเสพตดอยางนอย๔ครง

๕. การบ�าบดยาเสพตดในกล มผ ตดรนแรง/เรอรงหรอนอนรกษาแบบผ ปวยในมากกวา

๗-๑๔วนใหสงตวบ�าบดฟนฟในโรงพยาบาลธญญารกษกรมการแพทย

๖. การบ�าบดยาเสพตดในกลมผ ตดในกรณผ ตดยาเสพตดและมอาการทางจตเวชรวมดวย

ทรนแรงใหสงตวบ�าบดฟนฟในโรงพยาบาลสงกดกรมสขภาพจต

๗. ระบบบงคบบ�าบดแบบไมควบคมตวสงเขาบ�าบดฟ นฟยาเสพตดในหนวยบรการของ

กระทรวงสาธารณสข

๘. ระบบบงคบบ�าบดแบบควบคมตวแบงเปน๒ประเภทคอไมเขมงวดบ�าบดฟ นฟ

โดยหนวยบรการกรมการแพทยกรมสขภาพจตและพหภาค(ทอ.ทบ.ทร.ตร.ปค.)กรณเขมงวดเขารบ

การบ�าบดในหนวยของกรมคมประพฤตและทอ.ทร.

๒.๓ มาตรการตดตามผปวยยาเสพตดหลงบ�าบดฟนฟ

๑. ระบบสมครใจ

๑.๑)การตดตามผปวยยาเสพตดในกลมใช โดยบคลากรกระทรวงสาธารณสขเปนหลก

รวมกบพหภาคจ�านวน๑ครง

๑.๒)การตดตามผปวยยาเสพตดในกลมผเสพใหมการตดตามผปวยอยางนอย๔ครงและ

สมตรวจปสสาวะอยางนอย๔ครงในระยะเวลา๑ป

๑.๓)การตดตามผปวยยาเสพตดในกลมผตดใหมการตดตามผปวยอยางนอย๔ครงและ

สมตรวจปสสาวะอยางนอย๔ครงในระยะเวลา๑ป

๒.ระบบบงคบบ�าบด

ตดตามโดยเจาหนาทกระทรวงมหาดไทยเปนหลกรวมกบพหภาค

๓. ระบบตองโทษ

ตดตามโดยเจาหนาทกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรมราชทณฑเปนหลกรวมกบ

พหภาคโดยประสานส�านกงานสาธารณสขจงหวดในพนทรบทราบขณะบ�าบดและพนโทษ

๓. มาตรการลดอนำตราย (Harm Reduction) ๑.การใหความรเพอสรางความเขาใจความตระหนกและประเมนความเสยงของตนเองตอการปองกน

การตดเชอHIV/AIDS,HepatitisBและCในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลขนไป

๒.จดใหมบรการตรวจเลอดหาHIV,HepatitisBและCและโรคตดตอทางเพศสมพนธโดยสมครใจ

VoluntaryCounselingandtesting(VCT)ใหผใชสารเสพตดในโรงพยาบาลชมชนขนไป

๓.จดบรการMethadoneระยะยาวในโรงพยาบาลชมชนขนไปตามบรบทพนททมปญหา

๔.จดบรการเขมและอปกรณความสะอาดในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลขนไป

๑. มาตรการดานำสงเสรมปองกนำ ๑.สงเสรมใหประชาชนเลอกสงทดตอสขภาพ

๒.การรณรงคใหความร เรองโทษของยาเสพตดผานสอตางๆ เชนวทยโทรทศนหนงสอพมพ

แผนปายเปนตน

๓.ด�าเนนการและสนบสนนโครงการToBeNumberOne

๔.การสรางภมคมกนและปองกนยาเสพตดในสถานศกษาสถานประกอบการและในชมชน

๒. มาตรการดานำบ�บดฟนำฟผปวยยาเสพตด ๒.๑ มาตรการคดกรองผปวยยาเสพตด

๑.มาตรการสอสารเชงบวกกบผ ใช/ผเสพ/ผตดยาเสพตดเพอเขาสระบบสมครใจบ�าบด

โดยอาศยความรวมมอของครอบครวชมชนโรงเรยนสถานประกอบการต�ารวจและภาคเครอขาย

๒. มาตรการคสช.๑๐๘คนหาผปวยยาเสพตดโดยการตงจดตรวจ,จดระเบยบสงคม,ประชาคม

แบบบรณาการรวมกบภาคเครอขายฝายปกครองต�ารวจสาธารณสขแรงงานฯลฯในกรณยนยอมใหสงศนย

เพอการคดกรอง

๓. ใหจดตงศนยเพอการคดกรองในระดบโรงพยาบาลชมชนโรงพยาบาลทวไปโรงพยาบาลศนย

โรงพยาบาลสงกดกรมสขภาพจตโรงพยาบาลธญญารกษกรมการแพทยและศนยบรการสาธารณสขกทม.

๔. ใชแบบคดกรองและสงตอผปวยทใชยาและสารเสพตดเพอรบการบ�าบดรกษากระทรวง

สาธารณสข(บคก.กสธ.)V.๒แยกผ ปวยเปน๓ประเภทผใช (V๒=๒-๓)ผเสพ(V๒=๔-๒๖)และผตด

(V๒มากกวาหรอเทากบ๒๗)

๒.๒ มาตรการบ�าบดฟนฟผปวยยาเสพตด

๑.การบ�าบดยาเสพตดในกลมผใชในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลขนไปโดยใหค�าปรกษา

ระยะสน๑ครง

๒. การบ�าบดยาเสพตดในกลมผเสพในโรงพยาบาลชมชนขนไปโดยใหค�าปรกษา(briefCounselling)

อยางนอย๓-๑๒ครงในระยะเวลา๔เดอนและสมตรวจปสสาวะหาสารเสพตดอยางนอย๒ครงบ�าบดไดใน

โรงพยาบาลชมชนขนไปการสงตวเขารบการรกษาในคายปรบพฤตกรรม๙วนในกรณประเมนดวยแบบ

คดกรองและสงตอผปวยทใชยาและสารเสพตดเพอเขารบการบ�าบดรกษากระทรวงสาธารณสขบคก.สธ.

(V.๒)เปนกลมผ เสพในระดบเสพนอยรวมกบดลพนจของผคดกรองในศนยคดกรองกระทรวงสาธารณสข

เหนวาควรสงเขาบ�าบดระบบคายปรบเปลยนพฤตกรรมและขณะบ�าบดฟนฟผปวยยงมอาการอยากยารนแรง

จากการใชสารเสพตดมากสามารถสงตวเขารบการบ�าบดฟนฟภายในโรงพยาบาลธญญารกษสงกดกรมการแพทยได

๓. การบ�าบดยาเสพตดในกลมผตดในโรงพยาบาลชมชนขนไปในกรณบ�าบดแบบผปวยนอก

บ�าบดฟนฟโดยใชMatrixprogramอยางนอย๑๖ครงใน๔เดอนและสมตรวจปสสาวะหาสารเสพตด

อยางนอย๔ครง

สรปมาตรการดานำยาเสพตด กระทรวงสาธารณสข

58 59แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

๔. การบ�าบดยาเสพตดในกลมผ ตดในโรงพยาบาลชมชนขนไป(ทมศกยภาพ)กรณบ�าบด

แบบผปวยในรบผปวยไวในการบ�าบดฟนฟจ�านวน๔เดอนหรอรบไวแบบผปวยในจ�านวน๑เดอน+ผปวยนอก

จ�านวน๓เดอนและสมตรวจปสสาวะหาสารเสพตดอยางนอย๔ครง

๕. การบ�าบดยาเสพตดในกล มผ ตดรนแรง/เรอรงหรอนอนรกษาแบบผ ปวยในมากกวา

๗-๑๔วนใหสงตวบ�าบดฟนฟในโรงพยาบาลธญญารกษกรมการแพทย

๖. การบ�าบดยาเสพตดในกลมผตดในกรณผ ตดยาเสพตดและมอาการทางจตเวชรวมดวย

ทรนแรงใหสงตวบ�าบดฟนฟในโรงพยาบาลสงกดกรมสขภาพจต

๗. ระบบบงคบบ�าบดแบบไมควบคมตวสงเขาบ�าบดฟ นฟยาเสพตดในหนวยบรการของ

กระทรวงสาธารณสข

๘. ระบบบงคบบ�าบดแบบควบคมตวแบงเปน๒ประเภทคอไมเขมงวดบ�าบดฟ นฟ

โดยหนวยบรการกรมการแพทยกรมสขภาพจตและพหภาค(ทอ.ทบ.ทร.ตร.ปค.)กรณเขมงวดเขารบ

การบ�าบดในหนวยของกรมคมประพฤตและทอ.ทร.

๒.๓ มาตรการตดตามผปวยยาเสพตดหลงบ�าบดฟนฟ

๑. ระบบสมครใจ

๑.๑)การตดตามผปวยยาเสพตดในกลมใช โดยบคลากรกระทรวงสาธารณสขเปนหลก

รวมกบพหภาคจ�านวน๑ครง

๑.๒)การตดตามผปวยยาเสพตดในกลมผเสพใหมการตดตามผปวยอยางนอย๔ครงและ

สมตรวจปสสาวะอยางนอย๔ครงในระยะเวลา๑ป

๑.๓)การตดตามผปวยยาเสพตดในกลมผตดใหมการตดตามผปวยอยางนอย๔ครงและ

สมตรวจปสสาวะอยางนอย๔ครงในระยะเวลา๑ป

๒.ระบบบงคบบ�าบด

ตดตามโดยเจาหนาทกระทรวงมหาดไทยเปนหลกรวมกบพหภาค

๓. ระบบตองโทษ

ตดตามโดยเจาหนาทกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชนกรมราชทณฑเปนหลกรวมกบ

พหภาคโดยประสานส�านกงานสาธารณสขจงหวดในพนทรบทราบขณะบ�าบดและพนโทษ

๓. มาตรการลดอนำตราย (Harm Reduction) ๑.การใหความรเพอสรางความเขาใจความตระหนกและประเมนความเสยงของตนเองตอการปองกน

การตดเชอHIV/AIDS,HepatitisBและCในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลขนไป

๒.จดใหมบรการตรวจเลอดหาHIV,HepatitisBและCและโรคตดตอทางเพศสมพนธโดยสมครใจ

VoluntaryCounselingandtesting(VCT)ใหผใชสารเสพตดในโรงพยาบาลชมชนขนไป

๓.จดบรการMethadoneระยะยาวในโรงพยาบาลชมชนขนไปตามบรบทพนททมปญหา

๔.จดบรการเขมและอปกรณความสะอาดในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลขนไป

๑. มาตรการดานำสงเสรมปองกนำ ๑.สงเสรมใหประชาชนเลอกสงทดตอสขภาพ

๒.การรณรงคใหความร เรองโทษของยาเสพตดผานสอตางๆ เชนวทยโทรทศนหนงสอพมพ

แผนปายเปนตน

๓.ด�าเนนการและสนบสนนโครงการToBeNumberOne

๔.การสรางภมคมกนและปองกนยาเสพตดในสถานศกษาสถานประกอบการและในชมชน

๒. มาตรการดานำบ�บดฟนำฟผปวยยาเสพตด ๒.๑ มาตรการคดกรองผปวยยาเสพตด

๑.มาตรการสอสารเชงบวกกบผใช/ผ เสพ/ผ ตดยาเสพตดเพอเขาส ระบบสมครใจบ�าบด

โดยอาศยความรวมมอของครอบครวชมชนโรงเรยนสถานประกอบการต�ารวจและภาคเครอขาย

๒. มาตรการคสช.๑๐๘คนหาผปวยยาเสพตดโดยการตงจดตรวจ,จดระเบยบสงคม,ประชาคม

แบบบรณาการรวมกบภาคเครอขายฝายปกครองต�ารวจสาธารณสขแรงงานฯลฯในกรณยนยอมใหสงศนย

เพอการคดกรอง

๓. ใหจดตงศนยเพอการคดกรองในระดบโรงพยาบาลชมชนโรงพยาบาลทวไปโรงพยาบาลศนย

โรงพยาบาลสงกดกรมสขภาพจตโรงพยาบาลธญญารกษกรมการแพทยและศนยบรการสาธารณสขกทม.

๔. ใชแบบคดกรองและสงตอผปวยทใชยาและสารเสพตดเพอรบการบ�าบดรกษากระทรวง

สาธารณสข(บคก.กสธ.)V.๒แยกผปวยเปน๓ประเภทผ ใช (V๒=๒-๓)ผ เสพ(V๒=๔-๒๖)และผ ตด

(V๒มากกวาหรอเทากบ๒๗)

๒.๒ มาตรการบ�าบดฟนฟผปวยยาเสพตด

๑.การบ�าบดยาเสพตดในกลมผใชในโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบลขนไปโดยใหค�าปรกษา

ระยะสน๑ครง

๒. การบ�าบดยาเสพตดในกลมผเสพในโรงพยาบาลชมชนขนไปโดยใหค�าปรกษา(briefCounselling)

อยางนอย๓-๑๒ครงในระยะเวลา๔เดอนและสมตรวจปสสาวะหาสารเสพตดอยางนอย๒ครงบ�าบดไดใน

โรงพยาบาลชมชนขนไปการสงตวเขารบการรกษาในคายปรบพฤตกรรม๙วนในกรณประเมนดวยแบบ

คดกรองและสงตอผ ปวยทใชยาและสารเสพตดเพอเขารบการบ�าบดรกษากระทรวงสาธารณสขบคก.สธ.

(V.๒)เปนกลมผ เสพในระดบเสพนอยรวมกบดลพนจของผคดกรองในศนยคดกรองกระทรวงสาธารณสข

เหนวาควรสงเขาบ�าบดระบบคายปรบเปลยนพฤตกรรมและขณะบ�าบดฟนฟผปวยยงมอาการอยากยารนแรง

จากการใชสารเสพตดมากสามารถสงตวเขารบการบ�าบดฟนฟภายในโรงพยาบาลธญญารกษสงกดกรมการแพทยได

๓. การบ�าบดยาเสพตดในกลมผตดในโรงพยาบาลชมชนขนไปในกรณบ�าบดแบบผปวยนอก

บ�าบดฟนฟโดยใชMatrixprogramอยางนอย๑๖ครงใน๔เดอนและสมตรวจปสสาวะหาสารเสพตด

อยางนอย๔ครง

สรปมาตรการดานำยาเสพตด กระทรวงสาธารณสข

60 61แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ชมชนำบ�บด - T.C. หรอ Therapeutic Community

เปนกระบวนการในการบ�าบดรกษาทใหความชวยเหลอเพอใหผเขารบการอบรมสามารถชวยเหลอตนเองได

โดยจ�าลองรปแบบการด�ารงชวตในสงคมเพอสรางการพฒนาทครอบคลมในดานตางๆ ของบคคลทเขารบการ

อบรมและพฒนาจตใจโดยเรมตงแตการจดการพฤตกรรมความสามารถแนวความคดวฒภาวะและประสบการณ

ของแตละบคคลใหเกดการเรยนร เกดความเขาใจในตวเองและเสรมสรางความมนใจจนสามารถกลบไป

ใชชวตปกตไดแบบสขเปนทกขเปนโดยทไมตองพงพายาเสพตดอก

ชมชนบ�าบดนนมความเชอทวาบคคลสามารถเปลยนแปลงได โดยอาศยกล มสงคมในชมชนบ�าบด

ทจะเปนแรงผลกดนเพอท�าใหเกดการเปลยนแปลงอนประกอบไปดวยการใหบทบาทและความรบผดชอบ

ในโครงสรางทเหมาะสมเพอเปนการฝกฝนจนสรางเปนอปนสย

จากแนวคดของMaxwellJones(มงคลมณฑา,๒๕๔๔)หลกการท�างานและการด�าเนนการกลมของ

ชมชนบ�าบดสามารถแบงได๖ประเภทดงน

๑. สามารถมการสอสารถงกนไดทกระดบ

๒. ทกระดบสามารถท�าการตดสนใจได

๓. การผลดเปลยนบทบาทการเปนหวหนา

๔. ถอมตสวนใหญในการตดสนใจ

๕. หลกการเรยนรทางสงคมนนเกดจากการมปฏกรยาการตอบโตซงกนและกนในทางสงคมโดยยดถอ

หลกทนและเดยวน(Here&Now)

๖. สงแวดลอมถอวาเปนองคประกอบส�าคญในการบ�าบดดงนนชมชนบ�าบดจะไมมการรกษาเฉพาะตว

แตจะตองท�าการวางแผนการบ�าบดแบบเฉพาะตวเพอชวยใหผเขารบการอบรมสามารถพฒนาพฤตกรรมในกลมได

นอกจากนนชมชนบ�าบดยงยดถอหลกการการเรยนรทางสงคมแบบพงพาตนเองเปนรปแบบในกระบวนการ

เรยนร(Self-helpSocialLearningTreatmentProgramModel)โดยมความเชอทวา

๑. การเรยนรเกดจากสงเราการทาทายและการลงมอท�าปฏบตจรง

๒. ความเขาใจในมนษยและการเปนสากลของมนษย(คนเหมอนคนแตคนไมเหมอนกน)

๓. การเปดเผยตวตนทไมใชเพยงแคการแสดงออกทางพฤตกรรมแตรวมไปถงความรสกนกคด

ความหวาดกลวความหวงฯลฯ

๔. การเขาถงตวตนภายในทงอยางทเปนทางการและไมเปนทางการโดยคณะเจาหนาทโดยม

วตถประสงคเบองตนคอ

๑)สามารถด�ารงชวตโดยไมพงพายาเสพตดได

๒)สามารถเปลยนวถการด�าเนนชวตได

๓)สามารถสรางทศนคตทดตอตนเองไดรสกถงความมคณคาในตนเองเพอใหเกดความเชอมน

ตนเองและลดพฤตกรรมการตอตานจากสงคม

๔)สามารถท�างานรวมกบผอนได

คำสช.๑๐๘ / ประกาศ คำสช คำณะรกษาคำวามสงบแหงชาต ฉบบท ๑๐๘/๒๕๕๗ลงวนำท ๒๑ กรกฎาคำม ๒๕๕๗

เจตนารมณเรองการน�าผตองสงสยเขารบการบ�าบดฟนฟฯไดก�าหนดขนเพอใหผเสพ/ผตดยาเสพตด

ไดมโอกาสเขารบการบ�าบดฟนฟโดยไมถอวาเปนความผดทางกฎหมายเพอใหผเสพ/ผตดยาเสพตดเหลานน

ไดเขารบการบ�าบดฟนฟฯโดยเรวกอนทจะกอใหเกดปญหาตอตนเองครอบครวและสงคมแตอยางไรกตาม

หากผเสพ/ผตดยาเสพตดทยนยอมเขารบการบ�าบดฟนฟไมวาจะบ�าบดฟนฟจนครบก�าหนดหรอไมครบก�าหนด

หากยนยอมเขารบการบ�าบดฯตามประกาศฉบบนเปนจ�านวน๕ครงแลวแตยงไมสามารถเลกไดและกลบไป

ใชยาเสพตดอกใหน�าผเสพ/ผตดยาเสพตดดงกลาวเขาสกระบวนการบ�าบดฟนฟในระบบบงคบบ�าบดแบบควบคม

ตวเปนล�าดบตอไป

แนวทางเปนขอสรปส�าหรบการปฏบตของเจาหนาทต�ารวจดงน

การสงผตองสงสยวากระท�าความผดฐานเสพยาเสพตดหรอเสพและมยาเสพตดไวในครอบครอง

มองคประกอบคอ

- ตรวจปสสาวะพบสารเสพตดหรอมยาเสพตดไวในครอบครอง

- ไมถกด�าเนนคดในความผดอนทมโทษจ�าคก

- ไมมพฤตกรรมทอาจกอใหเกดอนตรายแกผอนหรอสงคมอนนเปนการใชดลยพนจของเจาหนาทต�ารวจ

ตองพงระวงอาจมขอโตแยงจะใหดควรมหนงสอรองเรยนจากชาวบานหรอมผน�าชมชนยนยนพฤตกรรม

- ยนยอมเขารบการบ�าบดฟนฟถาไมยนยอมกด�าเนนคดตามปกต

แนำวคำดการพฒนำารปแบบการคำนำหา และตดตาม โดยกลไกคำณะกรรมการพฒนำาคำณภาพชวตอ�เภอ (พชอ.) และการพฒนำารปแบบบ�บดในำชมชนำ (Community based therapy)

การพฒนานวตกรรมรปแบบการบ�าบดฟนฟในการคนหาและตดตามผานกลไกคณะกรรมการพฒนา

คณภาพชวตอ�าเภอ(พชอ.)รวมถงรปแบบการบ�าบดในชมชน(Communitybasedtherapy)ซงเปนการดแล

ทเคารพความเปนสวนตวของผมปญหาจากการใชสารเสพตดชวยใหผทมปญหาจากการใชสารเสพตดรวมถง

ครอบครวสามารถเขาถงบรการและตดตามผลเพอพฒนาระบบการบ�าบดฟนฟผปวยยาเสพตดอยางมประสทธผล

ดวยกระบวนการคนหาและตดตามโดยกลไกคณะกรรมการพฒนาคณภาพชวตอ�าเภอ(พชอ.)

การจดบรการการบ�บดในำชมชนำ ๑.การคนหา:สอดสองดแลเนนการชกน�าใหผ เกยวของกบยาเสพตดผานการท�าความเขาใจกบ

ผปกครองและคนใกลชดแบบเครอญาตเชญชวนเขาสการดแลและชวยเหลอโดยคณะกรรมการพฒนาคณภาพ

ชวตระดบอ�าเภอ(พชอ.)

๒.การคดกรอง:ชมชนรวมกบสาธารณสขจดบรการคดกรองสขภาพพนฐานและการใชยาเสพตด

๓.การฟนฟ:ชมชนรวมกบสาธารณสขเสรมพลงชมชนและเสรมอาชพ

๔.การตดตาม:ตดตามเชงประชารฐแนวใหมเนนพชอ.และอสม.

๕.การสงตอ:เพอการรกษาและดแลชวยเหลออยางตอเนอง

60 61แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ชมชนำบ�บด - T.C. หรอ Therapeutic Community

เปนกระบวนการในการบ�าบดรกษาทใหความชวยเหลอเพอใหผเขารบการอบรมสามารถชวยเหลอตนเองได

โดยจ�าลองรปแบบการด�ารงชวตในสงคมเพอสรางการพฒนาทครอบคลมในดานตางๆ ของบคคลทเขารบการ

อบรมและพฒนาจตใจโดยเรมตงแตการจดการพฤตกรรมความสามารถแนวความคดวฒภาวะและประสบการณ

ของแตละบคคลใหเกดการเรยนร เกดความเขาใจในตวเองและเสรมสรางความมนใจจนสามารถกลบไป

ใชชวตปกตไดแบบสขเปนทกขเปนโดยทไมตองพงพายาเสพตดอก

ชมชนบ�าบดนนมความเชอทวาบคคลสามารถเปลยนแปลงได โดยอาศยกลมสงคมในชมชนบ�าบด

ทจะเปนแรงผลกดนเพอท�าใหเกดการเปลยนแปลงอนประกอบไปดวยการใหบทบาทและความรบผดชอบ

ในโครงสรางทเหมาะสมเพอเปนการฝกฝนจนสรางเปนอปนสย

จากแนวคดของMaxwellJones(มงคลมณฑา,๒๕๔๔)หลกการท�างานและการด�าเนนการกลมของ

ชมชนบ�าบดสามารถแบงได๖ประเภทดงน

๑. สามารถมการสอสารถงกนไดทกระดบ

๒. ทกระดบสามารถท�าการตดสนใจได

๓. การผลดเปลยนบทบาทการเปนหวหนา

๔. ถอมตสวนใหญในการตดสนใจ

๕. หลกการเรยนรทางสงคมนนเกดจากการมปฏกรยาการตอบโตซงกนและกนในทางสงคมโดยยดถอ

หลกทนและเดยวน(Here&Now)

๖. สงแวดลอมถอวาเปนองคประกอบส�าคญในการบ�าบดดงนนชมชนบ�าบดจะไมมการรกษาเฉพาะตว

แตจะตองท�าการวางแผนการบ�าบดแบบเฉพาะตวเพอชวยใหผเขารบการอบรมสามารถพฒนาพฤตกรรมในกลมได

นอกจากนนชมชนบ�าบดยงยดถอหลกการการเรยนรทางสงคมแบบพงพาตนเองเปนรปแบบในกระบวนการ

เรยนร(Self-helpSocialLearningTreatmentProgramModel)โดยมความเชอทวา

๑. การเรยนรเกดจากสงเราการทาทายและการลงมอท�าปฏบตจรง

๒. ความเขาใจในมนษยและการเปนสากลของมนษย(คนเหมอนคนแตคนไมเหมอนกน)

๓. การเปดเผยตวตนทไมใชเพยงแคการแสดงออกทางพฤตกรรมแตรวมไปถงความรสกนกคด

ความหวาดกลวความหวงฯลฯ

๔. การเขาถงตวตนภายในทงอยางทเปนทางการและไมเปนทางการโดยคณะเจาหนาทโดยม

วตถประสงคเบองตนคอ

๑)สามารถด�ารงชวตโดยไมพงพายาเสพตดได

๒)สามารถเปลยนวถการด�าเนนชวตได

๓)สามารถสรางทศนคตทดตอตนเองไดรสกถงความมคณคาในตนเองเพอใหเกดความเชอมน

ตนเองและลดพฤตกรรมการตอตานจากสงคม

๔)สามารถท�างานรวมกบผอนได

คำสช.๑๐๘ / ประกาศ คำสช คำณะรกษาคำวามสงบแหงชาต ฉบบท ๑๐๘/๒๕๕๗ลงวนำท ๒๑ กรกฎาคำม ๒๕๕๗

เจตนารมณเรองการน�าผตองสงสยเขารบการบ�าบดฟนฟฯไดก�าหนดขนเพอใหผเสพ/ผตดยาเสพตด

ไดมโอกาสเขารบการบ�าบดฟนฟโดยไมถอวาเปนความผดทางกฎหมายเพอใหผเสพ/ผตดยาเสพตดเหลานน

ไดเขารบการบ�าบดฟนฟฯโดยเรวกอนทจะกอใหเกดปญหาตอตนเองครอบครวและสงคมแตอยางไรกตาม

หากผเสพ/ผตดยาเสพตดทยนยอมเขารบการบ�าบดฟนฟไมวาจะบ�าบดฟนฟจนครบก�าหนดหรอไมครบก�าหนด

หากยนยอมเขารบการบ�าบดฯตามประกาศฉบบนเปนจ�านวน๕ครงแลวแตยงไมสามารถเลกไดและกลบไป

ใชยาเสพตดอกใหน�าผเสพ/ผตดยาเสพตดดงกลาวเขาสกระบวนการบ�าบดฟนฟในระบบบงคบบ�าบดแบบควบคม

ตวเปนล�าดบตอไป

แนวทางเปนขอสรปส�าหรบการปฏบตของเจาหนาทต�ารวจดงน

การสงผตองสงสยวากระท�าความผดฐานเสพยาเสพตดหรอเสพและมยาเสพตดไวในครอบครอง

มองคประกอบคอ

- ตรวจปสสาวะพบสารเสพตดหรอมยาเสพตดไวในครอบครอง

- ไมถกด�าเนนคดในความผดอนทมโทษจ�าคก

- ไมมพฤตกรรมทอาจกอใหเกดอนตรายแกผอนหรอสงคมอนนเปนการใชดลยพนจของเจาหนาทต�ารวจ

ตองพงระวงอาจมขอโตแยงจะใหดควรมหนงสอรองเรยนจากชาวบานหรอมผน�าชมชนยนยนพฤตกรรม

- ยนยอมเขารบการบ�าบดฟนฟถาไมยนยอมกด�าเนนคดตามปกต

แนำวคำดการพฒนำารปแบบการคำนำหา และตดตาม โดยกลไกคำณะกรรมการพฒนำาคำณภาพชวตอ�เภอ (พชอ.) และการพฒนำารปแบบบ�บดในำชมชนำ (Community based therapy)

การพฒนานวตกรรมรปแบบการบ�าบดฟนฟในการคนหาและตดตามผานกลไกคณะกรรมการพฒนา

คณภาพชวตอ�าเภอ(พชอ.)รวมถงรปแบบการบ�าบดในชมชน(Communitybasedtherapy)ซงเปนการดแล

ทเคารพความเปนสวนตวของผมปญหาจากการใชสารเสพตดชวยใหผทมปญหาจากการใชสารเสพตดรวมถง

ครอบครวสามารถเขาถงบรการและตดตามผลเพอพฒนาระบบการบ�าบดฟนฟผปวยยาเสพตดอยางมประสทธผล

ดวยกระบวนการคนหาและตดตามโดยกลไกคณะกรรมการพฒนาคณภาพชวตอ�าเภอ(พชอ.)

การจดบรการการบ�บดในำชมชนำ ๑.การคนหา:สอดสองดแลเนนการชกน�าใหผ เกยวของกบยาเสพตดผานการท�าความเขาใจกบ

ผปกครองและคนใกลชดแบบเครอญาตเชญชวนเขาสการดแลและชวยเหลอโดยคณะกรรมการพฒนาคณภาพ

ชวตระดบอ�าเภอ(พชอ.)

๒.การคดกรอง:ชมชนรวมกบสาธารณสขจดบรการคดกรองสขภาพพนฐานและการใชยาเสพตด

๓.การฟนฟ:ชมชนรวมกบสาธารณสขเสรมพลงชมชนและเสรมอาชพ

๔.การตดตาม:ตดตามเชงประชารฐแนวใหมเนนพชอ.และอสม.

๕.การสงตอ:เพอการรกษาและดแลชวยเหลออยางตอเนอง

62 63แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หลกกำรท ๑ บรกำรทงำย ตอกำรเขำถง

การใหบรการบ�าบดฟนฟสามารถเขาถงไดโดยงาย (ตงอยในชมชน)ราคาไมแพง(ทงคาใชจายของผรบ

บรการในการเดนทางและผใหบรการ(ชมชน)ทใชการบ�าบดฟนฟในรปแบบอนทไมเกยวของกบการใชยาทาง

การแพทยหรอสารทดแทน)และไดรบการพสจนโดยการศกษาวจยแลววาผลการรกษามคณภาพประสทธภาพ

และประสทธผลค�านงถงความเหมาะสมตามบรบทพนทและความตองการสนบสนนของผใชยาเปนหลก

หลกกำรท ๒ กำรจ�ำแนกลกษณะรำยบคคล

ใชการคดกรองประเมนผลตรวจวนจฉยและวางแผนการฟนฟเปนรายบคคลทจะท�าใหเขาถงความ

ตองการของผปวยในแตละคนและสามารถชวยผปวยใหมสวนรวมในการรกษาได

หลกกำรท ๓ กำรบ�ำบดฟนฟผตดยำเสพตด บนฐำนขอมลและองคควำมร

การก�าหนดวธการบ�าบดฟนฟตองมขอมลรองรบในวธการปฎบตทดและความรในเชงวทยาศาสตร

๑.ขอมลเฉพาะของผใชยาแตละคน

๒.วธการดแลทผานการพสจนทงเปนและไมเปนทางการวาไดผล

หลกกำรท ๔ ค�ำนงถงสทธมนษยชน และศกดศรของผปวย

กระบวนการฟนฟผปวยยาเสพตดโดยการสอดแทรกการใหค�าปรกษาและเปนไปตามขอปฏบตตาม

พนธกรณสทธมนษยชนใหผตดยาเสพตดสมครใจเขารบการรกษาและใหการรกษาฟนฟเปนไปตามมาตรฐาน

สขภาพสงสดทรางกายจตใจตนจะรบได

หลกกำรท ๕ ค�ำนงถงกลมเปำหมำยเฉพำะ

การบ�าบดฟนฟผตดยาเสพตดค�านงถงกลมเปาหมายทตองไดรบการดแลเปนพเศษดวยความเสมอภาคเชน

กลมวยรนกลมผหญงกลมหญงตงครรภกลมโรคจตเวชรวมกลมกรรมกรกลมขายบรการทางเพศกลมชายทม

เพศสมพนธกบชายกลมชาตพนธกลมไรรฐไรสทธไรทพงและแรงงานตางดาว

หลกกำรท ๖ ควำมยตธรรมทำงอำญำ

ภายใตการลดทอนความเปนอาญาโดยจ�าแนกลกษณะผใชยาเปนผเสพผตดและผปวยเนนการบ�าบด

ฟนฟมากกวาการเขาสระบบการจบกมคมขง

หลกกำรท ๗ กำรมสวนรวมของชมชน

สงเสรมใหชมชนมการเปลยนแปลงเกดการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในทองถนตลอดจนการ

สนบสนนและการระดมทรพยากรในชมชน

หลกกำรท ๘ กำรบรหำรจดกำรอยำงเปนระบบ

สงส�าคญของการใหบรการบ�าบดฟนฟจะตองมการก�าหนดขอปฏบตทชดเจนเชนนโยบายวธการรกษา

ฟนฟกระบวนการ/แนวทางการจดการบทบาทหนาทของผก�ากบดแลและแหลงงบประมาณสนบสนน

หลกกำรท ๙ กำรท�ำงำนอยำงเปนระบบระบบกำรรกษำ กำรพฒนำนโยบำย กำรวำงแผนเชงกลยทธ

และกำรประสำนกำรบรกำร

(เอกสารเผยแพรUnitedNationsOfficeonDrugsandCrime:UNODCเรองการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวม

ของชมชนส�าหรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตดการบรรยายสรปส�าหรบทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใต)

ทงนชมชนบ�าบดนนอาศยทฤษฎพนฐานการเรยนรทางสงคม(SocialLearningTheory)ประกอบไปดวย

o กระบวนการของกลม

o พลงจากกลมเพอน(PositivePeerPresure)

o การสงเกตและบนทกพฤตกรรม

o การเปนแบบอยางทด(RoleModel)

o การเรยนรจากประสบการณ(LearningExperience)

o ความเชอในระบบภายในชมชน(SystemBelief)

o อปสรรคมผลตอการพฒนาพฤตกรรม

อางองจากหนงสอรลก...ชมชนบ�าบดโดยนรญญาศรบรพา

แนำวคำดการฟนำสภาพ ( Recovery) กบ การบ�บดรกษาโดยมสวนำรวมของชมชนำส�หรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตด

UnitedNationsOfficeonDrugsandCrime:UNODCไดใหค�านยามการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวม

ของชมชนหมายถงรปแบบการรกษาในเชงบรณาการโดยเฉพาะตอผใชยาเสพตดและตดยาในชมชนเพอให

เกดการรกษาอยางตอเนองตงแตการรกษาในระยะเรมตนถงการรกษาแบบการถอนพษยาและสรางความ

เสถยรภาพจนถงการตดตามผลการรกษาและการคนผปวยสสงคมรวมถงการบ�าบดดวยยาอยางตอเนอง

โดยเกยวของถงการประสานงานรวมกบหลายหนวยงานทใหบรการทางดานสขภาพสงคมและการบรการอนๆ

จากบคคลทไมใชผเชยวชาญเพอใหเขาใจถงความตองการของผปวยตลอดจนสนบสนนครอบครวและชมชนของ

ผปวยอยางเขมแขงในการแกปญหายาเสพตดและเครองดมแอลกอฮอลเพอใหเกดผลสมฤทธในระยะยาว

การบ�าบดรกษาโดยมสวนรวมของชมชนไดรบการออกแบบมาเพอ:

๑.ชวยเหลอผปวยใหสามารถพฒนาทกษะตางๆ ในการบ�าบดรกษาตนจากการตดยาเสพตดและ

ตดเครองดมแอลกอฮอลและปญหาอนๆ ทเกยวของในชมชน

๒.หยดหรอลดการใชยาเสพตดและเครองดมแอลกอฮอล

๓.ตอบสนองตอความตองการของแตละบคคลใหมากทสดและใหไดผลลพธทดทสดเทาทเปนไปได

๔.มสวนรวมในองคกรทองถนสมาชกในชมชนและประชากรกลมเปาหมายอยางแขงขนเพอสราง

เครอขายแบบบรณาการในการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวมของชมชนในรปแบบของการเสรมสรางพลงในตนเอง

๕.ลดความตองการสงผปวยเขาสสถานบ�าบดผตดยาเสพตดและเครองดมแอลกอฮอลและลดความ

ตองการกกขงผปวยในศนยกกขงหรอเรอนจ�าลกษณะทส�าคญของการบรการทดคอการบรการทจะบรณาการ

การรกษาฟนฟผตดยาเสพตดและเครองดมแอลกอฮอลเขาสการบรการทางสงคมและสขภาพในชมชนมความยงยน

และทชมชนตรวจสอบได

กระบวนำการหลกของการบ�บดฟนำฟผใชยาเสพตดโดยใชชมชนำเปนำศนำยกลาง การบ�าบดฟนฟผใชยาเสพตดโดยใชชมชนเปนศนยกลางมกระบวนการหลกในการบ�าบดฟนฟเพอเพม

ชองทางการบ�าบดฟนฟทมคณภาพตรงตามลกษณะ(ผเสพ/ผตด)และความตองการ (บ�าบดโดยวธทางการแพทย

หรอวธอนๆ )ของผใชยาดงน

62 63แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หลกกำรท ๑ บรกำรทงำย ตอกำรเขำถง

การใหบรการบ�าบดฟนฟสามารถเขาถงไดโดยงาย (ตงอยในชมชน)ราคาไมแพง(ทงคาใชจายของผรบ

บรการในการเดนทางและผใหบรการ(ชมชน)ทใชการบ�าบดฟนฟในรปแบบอนทไมเกยวของกบการใชยาทาง

การแพทยหรอสารทดแทน)และไดรบการพสจนโดยการศกษาวจยแลววาผลการรกษามคณภาพประสทธภาพ

และประสทธผลค�านงถงความเหมาะสมตามบรบทพนทและความตองการสนบสนนของผใชยาเปนหลก

หลกกำรท ๒ กำรจ�ำแนกลกษณะรำยบคคล

ใชการคดกรองประเมนผลตรวจวนจฉยและวางแผนการฟนฟเปนรายบคคลทจะท�าใหเขาถงความ

ตองการของผปวยในแตละคนและสามารถชวยผปวยใหมสวนรวมในการรกษาได

หลกกำรท ๓ กำรบ�ำบดฟนฟผตดยำเสพตด บนฐำนขอมลและองคควำมร

การก�าหนดวธการบ�าบดฟนฟตองมขอมลรองรบในวธการปฎบตทดและความรในเชงวทยาศาสตร

๑.ขอมลเฉพาะของผใชยาแตละคน

๒.วธการดแลทผานการพสจนทงเปนและไมเปนทางการวาไดผล

หลกกำรท ๔ ค�ำนงถงสทธมนษยชน และศกดศรของผปวย

กระบวนการฟนฟผปวยยาเสพตดโดยการสอดแทรกการใหค�าปรกษาและเปนไปตามขอปฏบตตาม

พนธกรณสทธมนษยชนใหผตดยาเสพตดสมครใจเขารบการรกษาและใหการรกษาฟนฟเปนไปตามมาตรฐาน

สขภาพสงสดทรางกายจตใจตนจะรบได

หลกกำรท ๕ ค�ำนงถงกลมเปำหมำยเฉพำะ

การบ�าบดฟนฟผตดยาเสพตดค�านงถงกลมเปาหมายทตองไดรบการดแลเปนพเศษดวยความเสมอภาคเชน

กลมวยรนกลมผหญงกลมหญงตงครรภกลมโรคจตเวชรวมกลมกรรมกรกลมขายบรการทางเพศกลมชายทม

เพศสมพนธกบชายกลมชาตพนธกลมไรรฐไรสทธไรทพงและแรงงานตางดาว

หลกกำรท ๖ ควำมยตธรรมทำงอำญำ

ภายใตการลดทอนความเปนอาญาโดยจ�าแนกลกษณะผใชยาเปนผเสพผตดและผปวยเนนการบ�าบด

ฟนฟมากกวาการเขาสระบบการจบกมคมขง

หลกกำรท ๗ กำรมสวนรวมของชมชน

สงเสรมใหชมชนมการเปลยนแปลงเกดการมสวนรวมของผมสวนไดสวนเสยในทองถนตลอดจนการ

สนบสนนและการระดมทรพยากรในชมชน

หลกกำรท ๘ กำรบรหำรจดกำรอยำงเปนระบบ

สงส�าคญของการใหบรการบ�าบดฟนฟจะตองมการก�าหนดขอปฏบตทชดเจนเชนนโยบายวธการรกษา

ฟนฟกระบวนการ/แนวทางการจดการบทบาทหนาทของผก�ากบดแลและแหลงงบประมาณสนบสนน

หลกกำรท ๙ กำรท�ำงำนอยำงเปนระบบระบบกำรรกษำ กำรพฒนำนโยบำย กำรวำงแผนเชงกลยทธ

และกำรประสำนกำรบรกำร

(เอกสารเผยแพรUnitedNationsOfficeonDrugsandCrime:UNODCเรองการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวม

ของชมชนส�าหรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตดการบรรยายสรปส�าหรบทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใต)

ทงนชมชนบ�าบดนนอาศยทฤษฎพนฐานการเรยนรทางสงคม(SocialLearningTheory)ประกอบไปดวย

o กระบวนการของกลม

o พลงจากกลมเพอน(PositivePeerPresure)

o การสงเกตและบนทกพฤตกรรม

o การเปนแบบอยางทด(RoleModel)

o การเรยนรจากประสบการณ(LearningExperience)

o ความเชอในระบบภายในชมชน(SystemBelief)

o อปสรรคมผลตอการพฒนาพฤตกรรม

อางองจากหนงสอรลก...ชมชนบ�าบดโดยนรญญาศรบรพา

แนำวคำดการฟนำสภาพ ( Recovery) กบ การบ�บดรกษาโดยมสวนำรวมของชมชนำส�หรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตด

UnitedNationsOfficeonDrugsandCrime:UNODCไดใหค�านยามการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวม

ของชมชนหมายถงรปแบบการรกษาในเชงบรณาการโดยเฉพาะตอผใชยาเสพตดและตดยาในชมชนเพอให

เกดการรกษาอยางตอเนองตงแตการรกษาในระยะเรมตนถงการรกษาแบบการถอนพษยาและสรางความ

เสถยรภาพจนถงการตดตามผลการรกษาและการคนผปวยสสงคมรวมถงการบ�าบดดวยยาอยางตอเนอง

โดยเกยวของถงการประสานงานรวมกบหลายหนวยงานทใหบรการทางดานสขภาพสงคมและการบรการอนๆ

จากบคคลทไมใชผเชยวชาญเพอใหเขาใจถงความตองการของผปวยตลอดจนสนบสนนครอบครวและชมชนของ

ผปวยอยางเขมแขงในการแกปญหายาเสพตดและเครองดมแอลกอฮอลเพอใหเกดผลสมฤทธในระยะยาว

การบ�าบดรกษาโดยมสวนรวมของชมชนไดรบการออกแบบมาเพอ:

๑.ชวยเหลอผปวยใหสามารถพฒนาทกษะตางๆ ในการบ�าบดรกษาตนจากการตดยาเสพตดและ

ตดเครองดมแอลกอฮอลและปญหาอนๆ ทเกยวของในชมชน

๒.หยดหรอลดการใชยาเสพตดและเครองดมแอลกอฮอล

๓.ตอบสนองตอความตองการของแตละบคคลใหมากทสดและใหไดผลลพธทดทสดเทาทเปนไปได

๔.มสวนรวมในองคกรทองถนสมาชกในชมชนและประชากรกลมเปาหมายอยางแขงขนเพอสราง

เครอขายแบบบรณาการในการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวมของชมชนในรปแบบของการเสรมสรางพลงในตนเอง

๕.ลดความตองการสงผปวยเขาสสถานบ�าบดผตดยาเสพตดและเครองดมแอลกอฮอลและลดความ

ตองการกกขงผปวยในศนยกกขงหรอเรอนจ�าลกษณะทส�าคญของการบรการทดคอการบรการทจะบรณาการ

การรกษาฟนฟผตดยาเสพตดและเครองดมแอลกอฮอลเขาสการบรการทางสงคมและสขภาพในชมชนมความยงยน

และทชมชนตรวจสอบได

กระบวนำการหลกของการบ�บดฟนำฟผใชยาเสพตดโดยใชชมชนำเปนำศนำยกลาง การบ�าบดฟนฟผใชยาเสพตดโดยใชชมชนเปนศนยกลางมกระบวนการหลกในการบ�าบดฟนฟเพอเพม

ชองทางการบ�าบดฟนฟทมคณภาพตรงตามลกษณะ(ผเสพ/ผตด)และความตองการ (บ�าบดโดยวธทางการแพทย

หรอวธอนๆ )ของผใชยาดงน

64 65แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

สรปพระราชบญญตสขภาพจต (พ.ศ. ๒๕๕๑)

เปนกฎหมายทมจดมงหมายคมครองผทมปญหาสขภาพจตใหไดรบการบ�าบดรกษารวมทงเปนการปองกน

อนตรายอนเกดจากผปวยจตเวชทมตอตนเองผอนและสงคมและน�าบคคลทมภาวะอนตรายหรอ“มความจ�าเปน

ตองไดรบการบ�าบดรกษา”ใหไดรบการบ�าบดรกษา

มำตรำ ๒๒บคคลทมความผดปกตทางจตในกรณใดกรณหนงดงตอไปนเปนบคคลทตองไดรบการบ�าบดรกษา

(๑)มภาวะอนตราย

(๒)มความจ�าเปนตองไดรบการบ�าบดรกษา

โดยสรป เนนการบงคบรกษาผปวยทางจตแมผปวยจะไมยนยอมถอเปนการใหความคมครองจากเจาพนกงานต�ารวจ

หรอเจาหนาทโรงพยาบาลทเอาตวผปวยไวรกษาในโรงพยาบาลโดยไมถอวาเปนการกกขงหนวงเหนยวแตอยางใด

“การดแลผปวยจตเวชทมคำวามเสยงสงตอการกอคำวามรนำแรง” SMI-V

ผปวยจตเวชยงยากซบซอนทมความเสยงสงตอการกอความรนแรง(SeriousMentalIllnessWithHigh

RisktoViolence:SMI-V)และมภาวะอนตรายสง

• มประวตท�ารายตนเองดวยวธรนแรงมงหวงใหเสยชวต

• มประวตท�ารายผอนดวยวธรนแรง/กอเหตการณรนแรงในชมชน

• มอาการหลงผดท�ารายผอนใหถงแกชวตหรอมงรายผอนแบบเฉพาะเจาะจง

• เคยมประวตกอคดอาญารนแรง(ฆาพยายามฆาขมขนวางเพลง)

กรณเดกเพมเกณฑจ�าแนกดงน

• มพฤตกรรมเสยงตอการเกดความรนแรงเชนพกอาวธ

• มประวตบคคลในครอบครวหรอผดแลทมความเสยงสงตอการกอความรนแรง

64 65แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

สรปพระราชบญญตสขภาพจต (พ.ศ. ๒๕๕๑)

เปนกฎหมายทมจดมงหมายคมครองผทมปญหาสขภาพจตใหไดรบการบ�าบดรกษารวมทงเปนการปองกน

อนตรายอนเกดจากผปวยจตเวชทมตอตนเองผอนและสงคมและน�าบคคลทมภาวะอนตรายหรอ“มความจ�าเปน

ตองไดรบการบ�าบดรกษา”ใหไดรบการบ�าบดรกษา

มำตรำ ๒๒บคคลทมความผดปกตทางจตในกรณใดกรณหนงดงตอไปนเปนบคคลทตองไดรบการบ�าบดรกษา

(๑)มภาวะอนตราย

(๒)มความจ�าเปนตองไดรบการบ�าบดรกษา

โดยสรป เนนการบงคบรกษาผปวยทางจตแมผปวยจะไมยนยอมถอเปนการใหความคมครองจากเจาพนกงานต�ารวจ

หรอเจาหนาทโรงพยาบาลทเอาตวผปวยไวรกษาในโรงพยาบาลโดยไมถอวาเปนการกกขงหนวงเหนยวแตอยางใด

“การดแลผปวยจตเวชทมคำวามเสยงสงตอการกอคำวามรนำแรง” SMI-V

ผปวยจตเวชยงยากซบซอนทมความเสยงสงตอการกอความรนแรง(SeriousMentalIllnessWithHigh

RisktoViolence:SMI-V)และมภาวะอนตรายสง

• มประวตท�ารายตนเองดวยวธรนแรงมงหวงใหเสยชวต

• มประวตท�ารายผอนดวยวธรนแรง/กอเหตการณรนแรงในชมชน

• มอาการหลงผดท�ารายผอนใหถงแกชวตหรอมงรายผอนแบบเฉพาะเจาะจง

• เคยมประวตกอคดอาญารนแรง(ฆาพยายามฆาขมขนวางเพลง)

กรณเดกเพมเกณฑจ�าแนกดงน

• มพฤตกรรมเสยงตอการเกดความรนแรงเชนพกอาวธ

• มประวตบคคลในครอบครวหรอผดแลทมความเสยงสงตอการกอความรนแรง

66 67แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

พฒนา

กลไก

ประส

านกา

รท�าง

านแ

ละกร

ะตน

ใหมก

ารท�า

หนาท

ในกา

รปอ

งกนแ

ละแก

ไขปญ

หาทา

งสงค

มในช

มชน

-ขา

ดการ

ท�างา

นแบบ

บร

ณาก

ารระ

ดบใน

ชมชน

ขา

ดการ

เชอม

โยงร

วมกน

เรอง

ปญหา

ยาเสพต

ด

-คว

ามรบ

ผดชอ

บและ

กา

รสงต

อขอ

งแตละ

หน

วยงา

นบท

บาทห

นาท

การส

งตอย

งไมช

ดเจน

-

บคลา

กรยง

ขาดท

กษะ

ในกา

รท�างาน

การเข

าไมถ

ง กล

มเปา

หมาย

การท

�างาน

เช

งรบม

ากกว

าเชง

รก-

ขาดก

ารแล

กเปล

ยน

เรยน

รเรอ

งการ

ดแลผ

ใช

ยาเสพต

ดและ

ครอบ

ครว

แบบอ

งครว

ม-

ไมคร

อบคล

มทกพ

นท

ทกระ

ดบ(ช

มชน

อ�าเภ

อ

จงหว

ด)-

หนวย

งานร

าชกา

รไม

เหนค

วามส

�าคญใน

เรอง

ขอ

งการ

ปองก

น

๑.ปร

ะชมห

ารอก

นในร

ะดบ

ในระ

ดบชม

ชนพฒ

นากล

ไก

ประส

านกา

รท�าง

านอย

างเป

น ระ

บบแล

ะมเอ

กภาพ

๒.

ปร

ะชมป

รกษา

หารอ

รป

แบบก

ารท�า

งานแ

บบบร

ณา

การร

ะดบช

มชน

เรอง

การ

ดแ

ลทาง

สงคม

จตใ

จหล

ง กา

รบ�าบ

ดกล

มผใช

ยาเส

พตด

ในชม

ชน๓.

จด

ท�าม

าตรก

ารหร

อ ขอ

ตกลง

(ระด

บชมช

นหร

อ ระ

ดบหน

วยงา

นในช

มชน)

ท

สนบ

สนน

การข

บเค

ลอน

ภารก

จหร

อชวย

แกปญหา

ทเ

กดขน

๔.

จด

กจกร

รมแล

กเปล

ยน

เรยน

ร๕.

ตด

ตามผ

ลการ

บงคบ

ใช

หรอป

ฏบต

และเกด

ผลตา

มท

มงหว

ง

ทกเด

อน-ป

ระธา

นโคร

งการ

-ค

ณะก

รรมก

าร

ชมชน

บรหา

รโค

รงกา

ร ๑๐

-๑๕

คน-ค

ณะก

รรมก

ารระ

ดบอ�า

เภอ

ต�าบล

-ค

ณะท

�างาน

ปฏบต

การ

ในชม

ชน

ตวแท

นองค

กรหล

กตว

แทนเ

ครอข

ายสง

กดสา

ธารณ

สข

โรงพ

ยาบา

ลสงเส

รมสข

ภาพ

ต�าบล

ส�าน

กงาน

สาธา

รณสข

อ�าเภ

อตว

แทนน

กบรห

ารสว

สดกา

รสงค

มในช

มชน

ฯตว

แทนก

ารศก

ษาป

ระถม

มธ

ยมต

วแทน

นกกฎ

หมาย

และท

นาย

ตวแท

นองค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน

ตว

แทนอ

งคกร

เอกช

นภาค

ประช

าชน

สภาเยา

วชนเ

ดกแล

ะเยา

วชน

๒ปร

ะธาน

/ตวแ

ทนกร

รมกา

รระ

ดบอ�า

เภอต

�าบล

๓ปร

ะธาน

/ตวแ

ทนกร

รมกา

รปร

ะเมน

ผล:

ทมเล

ขานก

ารโค

รงกา

ร

๑.ค�า

สงแต

งตงคก

ก./

คทง.ทร

บผด

ชอบก

าร

ขบเค

ลอนโ

ครงก

ารใน

ระ

ดบชม

ชนทป

ระกอ

บ ดว

ยผแท

นองค

กรทร

วมขบ

เคลอ

นในช

มชน

๒.รา

ยงาน

ประช

มคก

ก./ค

ทง.ด

งกลา

วอย

างนอ

ยทก

๓เด

อนทแ

สดงถ

งการ

เสนอ

ความ

กาวห

นาป

ญหา

ทพบ

และข

อตกล

งในก

ารแก

ปญหา

๓.

กา

รราย

งานค

วาม

กาวห

นาตอ

ผใหญ

บาน

ก�านน

นาย

อ�าเภ

อผว

าราช

การจ

งหวด

ใหม

ขอ

เสนอ

เชงน

โยบา

ยเพ

อใหห

นวยง

านระ

ดบจง

หวดม

มาตร

การ

สนบส

นนอย

างนอ

ยปละ

๑

ครง

๑.มน

โยบา

ยมา

ตรกา

รหร

อขอต

กลง(ระด

บชมช

นระ

ดบอ�า

เภอ

ระดบ

จงหว

ดหร

อระด

บหนว

ยงาน

)ทส

นบสน

นการ

ขบเค

ลอน

ภารก

จหร

อชวย

แกปญ

หาทเ

กดขน

๒.

มข

อมลท

แสดง

ใหเห

นวา

นโยบ

ายม

าตรก

ารหร

อขอ

ตกลง

ตามข

อ๑)

มกา

รบง

คบใช

หรอ

ปฏบต

และ

เกดผ

ลตาม

ทมงห

วงใน

ปท๒

แล

ะ๓

Alte

rnat

ive

car

e m

odel

CBR:

COM

MUN

ITY

BASE

D SO

CIAL

REH

ABILI

TATI

ON ช

มชนำเ

ปนำฐา

นำเพอ

การฟ

นำฟดแ

ลทาง

สงคำม

ผใชย

าเสพต

ด โด

ยชมช

นำมสว

นำรวม

ตวอย

ำง ผ

งกำร

ท�ำงำ

น จำ

กกำร

ถอดบ

ทเรย

นกำร

เฝำร

ะวงป

ญหำ

ทำงส

งคมแ

ละปญ

หำยำ

เสพต

ดในช

มชนต

นแบบ

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

การส

นบสน

นใหพ

อแม

มทกษ

ะคยก

บลกอ

ยาง

เปดใ

จเรอ

งสาร

ะส�าค

ญขอ

งชวต

ทก

ษะกา

รปฎเ

สธ

ทกษะ

ชวต

ตามว

ยแล

ะกา

รเลย

งดตา

มเกณ

ฑมา

ตรฐา

นขนต

�าตา

มพรบ

.คมค

รองเด

ก

-พอ

แมมท

ศนคต

ทไมด

เรอง

ยาเส

พตด

มองว

าผใ

ชยาเสพ

ตดเป

นปญหา

สงคม

-คร

อบคร

วขาด

ทกษะ

การส

อสาร

การ

ท�าคว

ามเข

าใจก

บวยร

นระห

วาง

พอแ

มลก

-วย

รนขา

ดทกษ

ะการ

สอสา

รกบ

พอแ

มอา

ยทจ

ะถาม

ไมกล

า-

การส

อสาร

ยงไม

ทวถง

,สอ

การส

อนยง

ไมเพ

ยงพอ

-ชอ

งทาง

การเขา

ถงบร

การไมต

รงกบ

ความ

ตองก

าร-

การเขา

ถงสอ

ในปจ

จบนเ

ขาถง

งายเ

กนไป

แตผป

กครอ

งยงเข

าไมถ

ง

๑.

จดอบ

รมส�า

หรบค

รอบค

รวให

มสอก

ลางในค

วามค

ดเหน

ของว

ยรน

แลกเ

ปลยน

ความ

คดเห

นของ

พอแม

และล

กเรอ

งปญหา

ทางส

งคม

และย

าเสพ

ตด๒.

สร

างคว

ามเข

าใจใ

นคร

อบคร

วเกย

วกบเ

รองป

จจย

ทกอใ

หปญหา

ทางส

งคมแ

ละยา

เสพต

ด๓.

สอ

ดแทร

กกจก

รรม

นนทน

าการ

หรอส

งตาง

ๆใน

การใหค

วามร

๔.สง

เสรม

กจกร

รมใน

ครอบ

ครวใ

หแตล

ะครอ

บครว

ไดแล

กเปล

ยนคว

ามคด

เหน

ปญหา

และแ

นวทา

งแกไ

ขตา

งๆข

องคน

ในคร

อบคร

วเช

นพอ

แมสล

ก,ล

กสพอ

แม,

ครอบ

ครวส

ชมชน

,ชมช

นสส

ถานศ

กษา

๕.แล

กเปล

ยนเรยน

รแล

ะให

ความ

รเรอ

งการ

เลยง

ดตาม

เกณฑม

าตรฐ

านขน

ต�าต

ามพร

บ.คม

ครอง

เดก

ใหแก

พอแม

/ผปก

ครอง

๖.ถอ

ดบทเ

รยน

กจกร

รมตา

งๆท

เกยว

กบกา

รเสร

มสร

างคว

ามเข

มแขง

ของ

ครอบ

ครว

๑ป

-องค

การบ

รหาร

ปกคร

องสว

นทอง

ถน-พ

ฒนาส

งคมแ

ละคว

ามมน

คงขอ

งมน

ษยจ

งหวด

-บ

านพก

เดกแ

ละคร

อบคร

วจงห

วด- ศ

นยพฒ

นาสง

คม

ส�านก

งานส

งเสรม

และส

นบสน

นวช

าการ

ในระ

ดบ

จงหว

ดกร

ะทรว

งพฒ

นาสง

คมแล

ะควา

มมนค

งขอ

งมนษ

ย

ครอบ

ครวแ

กนน�า

ในชม

ชน

อาสา

สมครช

มชน

ทมสห

วชาช

พผป

ฎบตง

านดา

นสวส

ดการ

สงคม

๗ดา

นได

แก

๑)ด

านทอ

ยอาศ

ย

๒)ด

านกา

รศกษ

า

๓)ด

านอา

ชพแล

ะราย

ได

๔)ด

านสา

ธารณ

สข

๕) ดา

นควา

มมงค

งปลอ

ดภย

๖)

ดาน

สนทน

าการ

๗)

ดาน

บรกา

รสงค

ม

๑.มก

จกรร

มทสง

เสรม

บทบา

ทพอ

แมใน

การ

ปองก

นปญหา

ครอบ

ครว

ปญหา

สงคม

ปญหา

ยาเส

พตด

๒.มก

จกรร

มเสร

มทกษ

ะให

แกพอ

แม/ผ

ปกคร

องใน

การค

ยกบล

ก

๓.มก

ารปร

ะเมน

ผล

เพอป

รบปร

งกระ

บวนก

ารเส

รมทกษ

ะฯให

ม

คณภา

พจ�า

นวนพ

อแม/

ผปกค

รองท

ไดรบ

การ

เสรม

ทกษะ

ฯ(อา

จเรม

จาก

แกนน

�า.

๔.%

ชมช

นในพ

นท

ปฏบต

การทม

พอแม

/ผป

กครอ

งไดร

บการ

เสรม

ทกษะ

ฯ๕.

จ�าน

วนพอ

แม/

ผปกค

รองท

ไดรบ

การ

เสรม

ทกษะ

ฯ

๖.%

ชมช

นในพ

นท

ปฏบต

การ

ทมพอ

แม/ผ

ปกคร

องได

รบกา

รเสร

มทกษ

ะฯ

รายง

านผล

ประเมน

กระบ

วนกา

รเสร

มทกษ

ะพอแ

มฯแ

ละขอ

เสนอ

แนะใ

นการ

พฒนา

(อ

าจใช

KM/

รร.จ�าน

วน

อปท.

ในพน

ทปฏบ

ตการ

หรอ

หนวย

งานอ

นทม

การจ

ดท�า

แผนส

นบสน

นงบฯ

ท�า

กจกร

รมใน

ปตอไ

ป)

จ�านว

นอป

ท.ใน

พนทป

ฏบต

การห

รอหน

วยงา

นอน

และ

จ�านว

นงบฯ

ทสน

บสนน

ด�าเน

นกจก

รรมอ

ยางต

อเนอ

ง

66 67แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

พฒนา

กลไก

ประส

านกา

รท�าง

านแ

ละกร

ะตน

ใหมก

ารท�า

หนาท

ในกา

รปอ

งกนแ

ละแก

ไขปญ

หาทา

งสงค

มในช

มชน

-ขา

ดการ

ท�างา

นแบบ

บร

ณาก

ารระ

ดบใน

ชมชน

ขา

ดการ

เชอม

โยงร

วมกน

เรอง

ปญหา

ยาเสพต

ด

-คว

ามรบ

ผดชอ

บและ

กา

รสงต

อขอ

งแตละ

หน

วยงา

นบท

บาทห

นาท

การส

งตอย

งไมช

ดเจน

-

บคลา

กรยง

ขาดท

กษะ

ในกา

รท�างาน

การเข

าไมถ

ง กล

มเปา

หมาย

การท

�างาน

เช

งรบม

ากกว

าเชง

รก-

ขาดก

ารแล

กเปล

ยน

เรยน

รเรอ

งการ

ดแลผ

ใช

ยาเสพต

ดและ

ครอบ

ครว

แบบอ

งครว

ม-

ไมคร

อบคล

มทกพ

นท

ทกระ

ดบ(ช

มชน

อ�าเภ

อ

จงหว

ด)-

หนวย

งานร

าชกา

รไม

เหนค

วามส

�าคญใน

เรอง

ขอ

งการ

ปองก

น

๑.ปร

ะชมห

ารอก

นในร

ะดบ

ในระ

ดบชม

ชนพฒ

นากล

ไก

ประส

านกา

รท�าง

านอย

างเป

น ระ

บบแล

ะมเอ

กภาพ

๒.

ปร

ะชมป

รกษา

หารอ

รป

แบบก

ารท�า

งานแ

บบบร

ณา

การร

ะดบช

มชน

เรอง

การ

ดแ

ลทาง

สงคม

จตใ

จหล

ง กา

รบ�าบ

ดกล

มผใช

ยาเส

พตด

ในชม

ชน๓.

จด

ท�าม

าตรก

ารหร

อ ขอ

ตกลง

(ระด

บชมช

นหร

อ ระ

ดบหน

วยงา

นในช

มชน)

ท

สนบ

สนน

การข

บเค

ลอน

ภารก

จหร

อชวย

แกปญหา

ทเ

กดขน

๔.

จด

กจกร

รมแล

กเปล

ยน

เรยน

ร๕.

ตด

ตามผ

ลการ

บงคบ

ใช

หรอป

ฏบต

และเกด

ผลตา

มท

มงหว

ง

ทกเด

อน-ป

ระธา

นโคร

งการ

-ค

ณะก

รรมก

าร

ชมชน

บรหา

รโค

รงกา

ร ๑๐

-๑๕

คน-ค

ณะก

รรมก

ารระ

ดบอ�า

เภอ

ต�าบล

-ค

ณะท

�างาน

ปฏบต

การ

ในชม

ชน

ตวแท

นองค

กรหล

กตว

แทนเ

ครอข

ายสง

กดสา

ธารณ

สข

โรงพ

ยาบา

ลสงเส

รมสข

ภาพ

ต�าบล

ส�าน

กงาน

สาธา

รณสข

อ�าเภ

อตว

แทนน

กบรห

ารสว

สดกา

รสงค

มในช

มชน

ฯตว

แทนก

ารศก

ษาป

ระถม

มธ

ยมต

วแทน

นกกฎ

หมาย

และท

นาย

ตวแท

นองค

กรปก

ครอง

สวนท

องถน

ตว

แทนอ

งคกร

เอกช

นภาค

ประช

าชน

สภาเยา

วชนเ

ดกแล

ะเยา

วชน

๒ปร

ะธาน

/ตวแ

ทนกร

รมกา

รระ

ดบอ�า

เภอต

�าบล

๓ปร

ะธาน

/ตวแ

ทนกร

รมกา

รปร

ะเมน

ผล:

ทมเล

ขานก

ารโค

รงกา

ร

๑.ค�า

สงแต

งตงคก

ก./

คทง.ทร

บผด

ชอบก

าร

ขบเค

ลอนโ

ครงก

ารใน

ระ

ดบชม

ชนทป

ระกอ

บ ดว

ยผแท

นองค

กรทร

วมขบ

เคลอ

นในช

มชน

๒.รา

ยงาน

ประช

มคก

ก./ค

ทง.ด

งกลา

วอย

างนอ

ยทก

๓เด

อนทแ

สดงถ

งการ

เสนอ

ความ

กาวห

นาป

ญหา

ทพบ

และข

อตกล

งในก

ารแก

ปญหา

๓.

กา

รราย

งานค

วาม

กาวห

นาตอ

ผใหญ

บาน

ก�านน

นาย

อ�าเภ

อผว

าราช

การจ

งหวด

ใหม

ขอ

เสนอ

เชงน

โยบา

ยเพ

อใหห

นวยง

านระ

ดบจง

หวดม

มาตร

การ

สนบส

นนอย

างนอ

ยปละ

๑

ครง

๑.มน

โยบา

ยมา

ตรกา

รหร

อขอต

กลง(ระด

บชมช

นระ

ดบอ�า

เภอ

ระดบ

จงหว

ดหร

อระด

บหนว

ยงาน

)ทส

นบสน

นการ

ขบเค

ลอน

ภารก

จหร

อชวย

แกปญ

หาทเ

กดขน

๒.

มข

อมลท

แสดง

ใหเห

นวา

นโยบ

ายม

าตรก

ารหร

อขอ

ตกลง

ตามข

อ๑)

มกา

รบง

คบใช

หรอ

ปฏบต

และ

เกดผ

ลตาม

ทมงห

วงใน

ปท๒

แล

ะ๓

Alte

rnat

ive

car

e m

odel

CBR:

COM

MUN

ITY

BASE

D SO

CIAL

REH

ABILI

TATI

ON ช

มชนำเ

ปนำฐา

นำเพอ

การฟ

นำฟดแ

ลทาง

สงคำม

ผใชย

าเสพต

ด โด

ยชมช

นำมสว

นำรวม

ตวอย

ำง ผ

งกำร

ท�ำงำ

น จำ

กกำร

ถอดบ

ทเรย

นกำร

เฝำร

ะวงป

ญหำ

ทำงส

งคมแ

ละปญ

หำยำ

เสพต

ดในช

มชนต

นแบบ

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

การส

นบสน

นใหพ

อแม

มทกษ

ะคยก

บลกอ

ยาง

เปดใ

จเรอ

งสาร

ะส�าค

ญขอ

งชวต

ทก

ษะกา

รปฎเ

สธ

ทกษะ

ชวต

ตามว

ยแล

ะกา

รเลย

งดตา

มเกณ

ฑมา

ตรฐา

นขนต

�าตา

มพรบ

.คมค

รองเด

ก

-พอ

แมมท

ศนคต

ทไมด

เรอง

ยาเส

พตด

มองว

าผใ

ชยาเสพ

ตดเป

นปญหา

สงคม

-คร

อบคร

วขาด

ทกษะ

การส

อสาร

การ

ท�าคว

ามเข

าใจก

บวยร

นระห

วาง

พอแ

มลก

-วย

รนขา

ดทกษ

ะการ

สอสา

รกบ

พอแ

มอา

ยทจ

ะถาม

ไมกล

า-

การส

อสาร

ยงไม

ทวถง

,สอ

การส

อนยง

ไมเพ

ยงพอ

-ชอ

งทาง

การเขา

ถงบร

การไมต

รงกบ

ความ

ตองก

าร-

การเขา

ถงสอ

ในปจ

จบนเ

ขาถง

งายเ

กนไป

แตผป

กครอ

งยงเข

าไมถ

ง

๑.

จดอบ

รมส�า

หรบค

รอบค

รวให

มสอก

ลางในค

วามค

ดเหน

ของว

ยรน

แลกเ

ปลยน

ความ

คดเห

นของ

พอแม

และล

กเรอ

งปญหา

ทางส

งคม

และย

าเสพ

ตด๒.

สร

างคว

ามเข

าใจใ

นคร

อบคร

วเกย

วกบเ

รองป

จจย

ทกอใ

หปญหา

ทางส

งคมแ

ละยา

เสพต

ด๓.

สอ

ดแทร

กกจก

รรม

นนทน

าการ

หรอส

งตาง

ๆใน

การใหค

วามร

๔.สง

เสรม

กจกร

รมใน

ครอบ

ครวใ

หแตล

ะครอ

บครว

ไดแล

กเปล

ยนคว

ามคด

เหน

ปญหา

และแ

นวทา

งแกไ

ขตา

งๆข

องคน

ในคร

อบคร

วเช

นพอ

แมสล

ก,ล

กสพอ

แม,

ครอบ

ครวส

ชมชน

,ชมช

นสส

ถานศ

กษา

๕.แล

กเปล

ยนเรยน

รแล

ะให

ความ

รเรอ

งการ

เลยง

ดตาม

เกณฑม

าตรฐ

านขน

ต�าต

ามพร

บ.คม

ครอง

เดก

ใหแก

พอแม

/ผปก

ครอง

๖.ถอ

ดบทเ

รยน

กจกร

รมตา

งๆท

เกยว

กบกา

รเสร

มสร

างคว

ามเข

มแขง

ของ

ครอบ

ครว

๑ป

-องค

การบ

รหาร

ปกคร

องสว

นทอง

ถน-พ

ฒนาส

งคมแ

ละคว

ามมน

คงขอ

งมน

ษยจ

งหวด

-บ

านพก

เดกแ

ละคร

อบคร

วจงห

วด- ศ

นยพฒ

นาสง

คม

ส�านก

งานส

งเสรม

และส

นบสน

นวช

าการ

ในระ

ดบ

จงหว

ดกร

ะทรว

งพฒ

นาสง

คมแล

ะควา

มมนค

งขอ

งมนษ

ย

ครอบ

ครวแ

กนน�า

ในชม

ชน

อาสา

สมครช

มชน

ทมสห

วชาช

พผป

ฎบตง

านดา

นสวส

ดการ

สงคม

๗ดา

นได

แก

๑)ด

านทอ

ยอาศ

ย

๒)ด

านกา

รศกษ

า

๓)ด

านอา

ชพแล

ะราย

ได

๔)ด

านสา

ธารณ

สข

๕) ดา

นควา

มมงค

งปลอ

ดภย

๖)

ดาน

สนทน

าการ

๗)

ดาน

บรกา

รสงค

ม

๑.มก

จกรร

มทสง

เสรม

บทบา

ทพอ

แมใน

การ

ปองก

นปญหา

ครอบ

ครว

ปญหา

สงคม

ปญหา

ยาเส

พตด

๒.มก

จกรร

มเสร

มทกษ

ะให

แกพอ

แม/ผ

ปกคร

องใน

การค

ยกบล

ก

๓.มก

ารปร

ะเมน

ผล

เพอป

รบปร

งกระ

บวนก

ารเส

รมทกษ

ะฯให

ม

คณภา

พจ�า

นวนพ

อแม/

ผปกค

รองท

ไดรบ

การ

เสรม

ทกษะ

ฯ(อา

จเรม

จาก

แกนน

�า.

๔.%

ชมช

นในพ

นท

ปฏบต

การทม

พอแม

/ผป

กครอ

งไดร

บการ

เสรม

ทกษะ

ฯ๕.

จ�าน

วนพอ

แม/

ผปกค

รองท

ไดรบ

การ

เสรม

ทกษะ

ฯ

๖.%

ชมช

นในพ

นท

ปฏบต

การ

ทมพอ

แม/ผ

ปกคร

องได

รบกา

รเสร

มทกษ

ะฯ

รายง

านผล

ประเมน

กระบ

วนกา

รเสร

มทกษ

ะพอแ

มฯแ

ละขอ

เสนอ

แนะใ

นการ

พฒนา

(อ

าจใช

KM/

รร.จ�าน

วน

อปท.

ในพน

ทปฏบ

ตการ

หรอ

หนวย

งานอ

นทม

การจ

ดท�า

แผนส

นบสน

นงบฯ

ท�า

กจกร

รมใน

ปตอไ

ป)

จ�านว

นอป

ท.ใน

พนทป

ฏบต

การห

รอหน

วยงา

นอน

และ

จ�านว

นงบฯ

ทสน

บสนน

ด�าเน

นกจก

รรมอ

ยางต

อเนอ

ง

68 69แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

การว

เครา

ะห

และอ

อกแบ

บการ

ท�างา

นเพ

อเจา

ะกลม

วยรน

ทม

แนวโ

นมวา

จะมป

ญหา

การใชย

าเสพ

ตด

๑.ไม

มระบ

บขอม

ลท

ชวยว

เครา

ะหระ

บกลม

วยรน

เปาห

มายว

าอยใ

นse

tting

ใดบา

ง๒.

ไมมแ

บบปร

ะเมน

เฉพา

ะเจา

ะจงแ

ละ๓.

ไมคร

อบคล

มทง

กลม

เปรา

ะบาง

และพ

นทม

ความ

เสยง

๔.ไม

มแบบ

คดกร

องกล

มเป

ราะบ

างทง

ในระ

บบแล

ะนอก

ระบบ

และ

แบบค

ดกรอ

งพนท

ทม

ความ

เสยง

๕.ไม

มทบท

วนจา

กงา

นวจย

หรอข

อมลเ

ชงสถ

ตในจ

งหวด

เรอง

ขอ

มลกล

มเปา

ะบาง

ของ

วยรน

๖.ไม

มการ

ส�ารว

จขอม

ลกล

มเฉพ

าะเจ

าะจง

ในกล

มเปร

าะบา

ง๗.

การ

จดเวทร

ะดม

ความ

คดเห

นเน

นการ

มสว

นรวม

จากท

กภาค

สวน

ทเกย

วของ

เรอง

กลม

เปรา

ะบาง

กล

มวยร

นขา

ดควา

มตอ

เนอง

๑.จ

ดท�าแ

บบปร

ะเมน

เฉพา

ะเจาะ

จงแล

ะไมค

รอบค

ลมทง

กลมเ

ปราะ

บางแ

ละพน

ททม

ความ

เสยง

๒.ส

รางแ

บบคด

กรอง

กลม

เปรา

ะบาง

ทงใน

ระบบ

และ

นอกร

ะบบแ

ละแบ

บคดก

รอง

พนทท

มควา

มเสย

ง๓.

ทบท

วนจา

กงาน

วจยหร

อขอ

มลเช

งสถต

ในจง

หวด

๔.ส

�ารวจ

ขอมล

จดท�า

โครง

การท

เฉพา

ะเจา

ะจง

ในกล

มเปร

าะบา

ง๕.

จดเ

วทระ

ดมคว

ามคด

เหน

เนนก

ารมส

วนรว

มจาก

ทกภา

คสวน

ทเกย

วของ

๖.ท

�าการ

ศกษา

และว

เครา

ะหอย

างเรงด

วน๗.

สนบ

สนนก

ลมเย

าวชน

ทจดก

จกรร

มในส

ถานศ

กษา

เพอใ

หควา

มรแล

ะการ

แกปญ

หาวย

รน

๓ป

-ก

ลมอ

ปท.

๑.องค

การบ

รหาร

ปกคร

องสว

นทอง

ถน๒.

เทศบ

าล

ผอ�าน

วยกา

รกอง

สาธา

รณสข

(ผอ�า

นวยก

ารกอ

งสว

สดกา

รสงค

มผอ

�านวย

การก

องกา

รศกษ

า)

๑.ท

องถน

จงหว

ด๒.

นาย

อ�าเภ

อ๓.

นาย

กเทศ

มนตร

นายก

องคก

าร

บรหา

รสวน

ทองถ

น๔.

ผก�า

กบกา

รต�าร

วจภธ

ร๖.

ผอ�า

นวยก

ารโรงเร

ยน๕.

องค

กรเอ

กชน

๖.อ

าสมค

รในช

มชน

๗.ผ

อ�านว

ยการ

โรงพ

ยาบา

ล

สงเส

รมสข

ภาพต

�าบล

๘.ผ

น�าชม

ชน๙.

แกน

น�าอา

สาสม

คร

๑.ม

ระบบ

ขอมล

ทชวย

วเคร

าะหร

ะบกล

มวยร

นเป

าหมา

ยวาอ

ยใน

setti

ngใด

บาง

๒.มขอ

เสนอ

การอ

อกแบ

บกร

ะบวน

การฯ

และ

เรม

ทดลอ

งด�าเนน

งาน

๓.มกา

รด�าเนน

โครง

การ

ปองก

นปญหา

และผ

ลกร

ะทบจ

ากกา

รปญหา

ยาเส

พตดใ

นวยร

นกล

มเสย

ง๔.

ประ

เมน/

ทบทว

นผล

การด

�าเนน

งาน

เพอป

รบกร

ะบวน

การ

๕.จ

�านวน

กลมว

ยรน

ในse

tting

ตาง

ๆท

เขา

สกระ

บวนก

าร๖.

เอกส

ารถอ

ดบทเ

รยน

กระบ

วนกา

รทใช

และ

สามา

รถปร

บเปล

ยนพฤ

ตกรร

มได

-ขอม

ลแสด

งกจก

รรมก

ารด�า

เนนง

านส�า

หรบว

ยรน

กลมเ

สยง

-ขอม

ลทแส

ดงสด

สวนก

ารเป

ลยนแ

ปลงพ

ฤตกร

รมขอ

งวยร

นกลม

เปาห

มาย

มหนว

ยงาน

/อปท

.ทมก

ารจด

ท�าแผ

นสนบ

สนนง

บฯ

เพอท

�ากจก

รรมใ

นปตอ

ไป

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

ระบบ

บรกา

รทสม

พนธ

เชอม

โยงก

นทงด

านสข

ภาพ

การศ

กษาแล

ะดา

นสงค

มท

ใหกา

รชว

ยเหล

อวยร

นทปร

ะสบ

ปญหา

ตงแต

เรมร

บร

ปญหา

จนก

ระทง

วยรน

และผ

เกยว

ของส

ามาร

ถจด

การป

ญหา

ไดอย

างเห

มาะส

มโด

ยควา

มมส

วนรว

มและ

การต

ดสน

ใจขอ

งตวว

ยรน

-ขาด

การท

บทวน

ปญหา

อปสร

รคแ

นวปฏ

บต/

แนวท

างใน

การช

วยเห

ลอวย

รน-จ

�านวน

ผรบบ

รการ

มจ�า

นวนม

ากบ

คลาก

รไม

เพยง

พอ-บ

คลาก

รมบท

บาท

หนาท

หลาย

ดาน

ขาดก

ารตด

ตามผ

ใช

บรกา

รอยา

งตอเ

นอง

-ขาด

การเชอ

มโยง

และ

พฒนา

แนวท

างชว

ยเหล

อให

ครบว

งจร

กรณหล

งการ

บ�าบด

๑.

ดาน

ทอยอ

าศย

๒.

ดาน

การศ

กษา

๓.ดาน

อาชพ

และร

ายได

๔.

ดาน

สาธา

รณสข

๕.ด

านคว

ามมง

คงปล

อดภย

ในชม

ชน๖.

ดาน

สนทน

าการ

๗.ด

านบร

การส

งคม

-ยงไมม

จดกา

รท�าเนย

บผง

ภมกา

รสงต

อระห

วาง

หนวย

บรกา

รตาง

ๆ

ตามป

ระเภ

ทบรก

ารทจ

�าเปน

ส�าหร

บวยร

นทป

ระสบ

ปญหา

ทงทเ

กยวก

บ

๑.ห

นวยง

านแน

วรวม

ทกหน

วยทเ

กยวข

องท

บทวน

บทบา

ทหนา

ทกร

ะบวน

การ

ท�างา

นกา

รประ

สานง

านแล

ะสง

ตอต

ดตาม

ระด

บชมช

นต�า

บลอ

�าเภอ

จงห

วดแ

ละรว

มกนก

�าหนด

แนวท

างปฏ

บตให

ไปใน

แนวเดย

วกน

๒.จ

ดกจก

รรมแ

ลกเป

ลยน

เรยน

รกรณ

ศกษา

กรณวย

รนตด

ยาเส

พตดแ

ละผล

งาน

บรกา

รโดย

หนวย

งานแ

นวรว

มชว

ยเหล

อสงค

มในก

ารปร

ะชม

คณะก

รรมก

ารพฒ

นาคณ

ภาพช

วตระ

ดบอ�า

เภอ

ขายป

ระจ�า

เดอน

ทก๑-

๒เด

อน๓.

ประ

เมนผ

ล

๑๒

เดอน

๑.ม

ผงภม

การส

งตอ

ระหว

างหน

วยบร

การ

ตางๆ

ตาม

ประเภท

บรกา

รทจ�า

เปนส

�าหรบ

วยรน

ทประ

สบปญ

หา๑

.ดาน

ทอยอ

าศย

๒.ด

านกา

รศกษ

า๓

.ดาน

อาชพ

และร

ายได

๔.ด

านสา

ธารณ

สข๕

.ดาน

ความ

มงคง

ปลอ

ดภยใ

นชมช

น๖

.ดาน

สนทน

าการ

๗.ด

านบร

การส

งคม

๒.ต

อจาก

ขอ๑

)มผร

บผด

ชอบ(co

ntac

tpoint

)ทช

ดเจน

สาม

ารถเ

ขาถง

ไดสะ

ดวก

(มเบ

อรโท

รตด

ตอหร

อชอง

ทางอ

น๓.

ผน�า

ชมขน

และค

รใน

รร.ใ

นพนท

ปฏบต

การ

ไดรบ

ขอมล

ตามข

อ๑)

แล

ะ๒)

๔.ม

รายง

านกา

รประ

ชมรว

มกนร

ะหวา

งผรบ

ผดชอ

บหนว

ยบรก

ารตา

งๆอ

ยางน

อยทก

๒

เดอน

เพอท

บทวน

แนวท

างกา

รสงต

อหร

อเสน

อปญหา

และ

หาขอ

ตกลง

รวมก

นในก

ารแก

ปญหา

จ�านว

นวยร

นทปร

ะสบป

ญหา

แล

ะไดร

บการ

ชวยเ

หลออ

ยาง

เหมา

ะสม

กระท

งสาม

ารถ

กลบไ

ปใชช

วตปก

ตได

68 69แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

การว

เครา

ะห

และอ

อกแบ

บการ

ท�างา

นเพ

อเจา

ะกลม

วยรน

ทม

แนวโ

นมวา

จะมป

ญหา

การใชย

าเสพ

ตด

๑.ไม

มระบ

บขอม

ลท

ชวยว

เครา

ะหระ

บกลม

วยรน

เปาห

มายว

าอยใ

นse

tting

ใดบา

ง๒.

ไมมแ

บบปร

ะเมน

เฉพา

ะเจา

ะจงแ

ละ๓.

ไมคร

อบคล

มทง

กลม

เปรา

ะบาง

และพ

นทม

ความ

เสยง

๔.ไม

มแบบ

คดกร

องกล

มเป

ราะบ

างทง

ในระ

บบแล

ะนอก

ระบบ

และ

แบบค

ดกรอ

งพนท

ทม

ความ

เสยง

๕.ไม

มทบท

วนจา

กงา

นวจย

หรอข

อมลเ

ชงสถ

ตในจ

งหวด

เรอง

ขอ

มลกล

มเปา

ะบาง

ของ

วยรน

๖.ไม

มการ

ส�ารว

จขอม

ลกล

มเฉพ

าะเจ

าะจง

ในกล

มเปร

าะบา

ง๗.

การ

จดเวทร

ะดม

ความ

คดเห

นเน

นการ

มสว

นรวม

จากท

กภาค

สวน

ทเกย

วของ

เรอง

กลม

เปรา

ะบาง

กล

มวยร

นขา

ดควา

มตอ

เนอง

๑.จ

ดท�าแ

บบปร

ะเมน

เฉพา

ะเจาะ

จงแล

ะไมค

รอบค

ลมทง

กลมเ

ปราะ

บางแ

ละพน

ททม

ความ

เสยง

๒.ส

รางแ

บบคด

กรอง

กลม

เปรา

ะบาง

ทงใน

ระบบ

และ

นอกร

ะบบแ

ละแบ

บคดก

รอง

พนทท

มควา

มเสย

ง๓.

ทบท

วนจา

กงาน

วจยหร

อขอ

มลเช

งสถต

ในจง

หวด

๔.ส

�ารวจ

ขอมล

จดท�า

โครง

การท

เฉพา

ะเจา

ะจง

ในกล

มเปร

าะบา

ง๕.

จดเ

วทระ

ดมคว

ามคด

เหน

เนนก

ารมส

วนรว

มจาก

ทกภา

คสวน

ทเกย

วของ

๖.ท

�าการ

ศกษา

และว

เครา

ะหอย

างเรงด

วน๗.

สนบ

สนนก

ลมเย

าวชน

ทจดก

จกรร

มในส

ถานศ

กษา

เพอใ

หควา

มรแล

ะการ

แกปญ

หาวย

รน

๓ป

-ก

ลมอ

ปท.

๑.องค

การบ

รหาร

ปกคร

องสว

นทอง

ถน๒.

เทศบ

าล

ผอ�าน

วยกา

รกอง

สาธา

รณสข

(ผอ�า

นวยก

ารกอ

งสว

สดกา

รสงค

มผอ

�านวย

การก

องกา

รศกษ

า)

๑.ท

องถน

จงหว

ด๒.

นาย

อ�าเภ

อ๓.

นาย

กเทศ

มนตร

นายก

องคก

าร

บรหา

รสวน

ทองถ

น๔.

ผก�า

กบกา

รต�าร

วจภธ

ร๖.

ผอ�า

นวยก

ารโรงเร

ยน๕.

องค

กรเอ

กชน

๖.อ

าสมค

รในช

มชน

๗.ผ

อ�านว

ยการ

โรงพ

ยาบา

ล

สงเส

รมสข

ภาพต

�าบล

๘.ผ

น�าชม

ชน๙.

แกน

น�าอา

สาสม

คร

๑.ม

ระบบ

ขอมล

ทชวย

วเคร

าะหร

ะบกล

มวยร

นเป

าหมา

ยวาอ

ยใน

setti

ngใด

บาง

๒.มขอ

เสนอ

การอ

อกแบ

บกร

ะบวน

การฯ

และ

เรม

ทดลอ

งด�าเนน

งาน

๓.มกา

รด�าเนน

โครง

การ

ปองก

นปญหา

และผ

ลกร

ะทบจ

ากกา

รปญหา

ยาเส

พตดใ

นวยร

นกล

มเสย

ง๔.

ประ

เมน/

ทบทว

นผล

การด

�าเนน

งาน

เพอป

รบกร

ะบวน

การ

๕.จ

�านวน

กลมว

ยรน

ในse

tting

ตาง

ๆท

เขา

สกระ

บวนก

าร๖.

เอกส

ารถอ

ดบทเ

รยน

กระบ

วนกา

รทใช

และ

สามา

รถปร

บเปล

ยนพฤ

ตกรร

มได

-ขอม

ลแสด

งกจก

รรมก

ารด�า

เนนง

านส�า

หรบว

ยรน

กลมเ

สยง

-ขอม

ลทแส

ดงสด

สวนก

ารเป

ลยนแ

ปลงพ

ฤตกร

รมขอ

งวยร

นกลม

เปาห

มาย

มหนว

ยงาน

/อปท

.ทมก

ารจด

ท�าแผ

นสนบ

สนนง

บฯ

เพอท

�ากจก

รรมใ

นปตอ

ไป

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

ระบบ

บรกา

รทสม

พนธ

เชอม

โยงก

นทงด

านสข

ภาพ

การศ

กษาแล

ะดา

นสงค

มท

ใหกา

รชว

ยเหล

อวยร

นทปร

ะสบ

ปญหา

ตงแต

เรมร

บร

ปญหา

จนก

ระทง

วยรน

และผ

เกยว

ของส

ามาร

ถจด

การป

ญหา

ไดอย

างเห

มาะส

มโด

ยควา

มมส

วนรว

มและ

การต

ดสน

ใจขอ

งตวว

ยรน

-ขาด

การท

บทวน

ปญหา

อปสร

รคแ

นวปฏ

บต/

แนวท

างใน

การช

วยเห

ลอวย

รน-จ

�านวน

ผรบบ

รการ

มจ�า

นวนม

ากบ

คลาก

รไม

เพยง

พอ-บ

คลาก

รมบท

บาท

หนาท

หลาย

ดาน

ขาดก

ารตด

ตามผ

ใช

บรกา

รอยา

งตอเ

นอง

-ขาด

การเชอ

มโยง

และ

พฒนา

แนวท

างชว

ยเหล

อให

ครบว

งจร

กรณหล

งการ

บ�าบด

๑.

ดาน

ทอยอ

าศย

๒.

ดาน

การศ

กษา

๓.ดาน

อาชพ

และร

ายได

๔.

ดาน

สาธา

รณสข

๕.ด

านคว

ามมง

คงปล

อดภย

ในชม

ชน๖.

ดาน

สนทน

าการ

๗.ด

านบร

การส

งคม

-ยงไมม

จดกา

รท�าเนย

บผง

ภมกา

รสงต

อระห

วาง

หนวย

บรกา

รตาง

ๆ

ตามป

ระเภ

ทบรก

ารทจ

�าเปน

ส�าหร

บวยร

นทป

ระสบ

ปญหา

ทงทเ

กยวก

บ

๑.ห

นวยง

านแน

วรวม

ทกหน

วยทเ

กยวข

องท

บทวน

บทบา

ทหนา

ทกร

ะบวน

การ

ท�างา

นกา

รประ

สานง

านแล

ะสง

ตอต

ดตาม

ระด

บชมช

นต�า

บลอ

�าเภอ

จงห

วดแ

ละรว

มกนก

�าหนด

แนวท

างปฏ

บตให

ไปใน

แนวเดย

วกน

๒.จ

ดกจก

รรมแ

ลกเป

ลยน

เรยน

รกรณ

ศกษา

กรณวย

รนตด

ยาเส

พตดแ

ละผล

งาน

บรกา

รโดย

หนวย

งานแ

นวรว

มชว

ยเหล

อสงค

มในก

ารปร

ะชม

คณะก

รรมก

ารพฒ

นาคณ

ภาพช

วตระ

ดบอ�า

เภอ

ขายป

ระจ�า

เดอน

ทก๑-

๒เด

อน๓.

ประ

เมนผ

ล

๑๒

เดอน

๑.ม

ผงภม

การส

งตอ

ระหว

างหน

วยบร

การ

ตางๆ

ตาม

ประเภท

บรกา

รทจ�า

เปนส

�าหรบ

วยรน

ทประ

สบปญ

หา๑

.ดาน

ทอยอ

าศย

๒.ด

านกา

รศกษ

า๓

.ดาน

อาชพ

และร

ายได

๔.ด

านสา

ธารณ

สข๕

.ดาน

ความ

มงคง

ปลอ

ดภยใ

นชมช

น๖

.ดาน

สนทน

าการ

๗.ด

านบร

การส

งคม

๒.ต

อจาก

ขอ๑

)มผร

บผด

ชอบ(co

ntac

tpoint

)ทช

ดเจน

สาม

ารถเ

ขาถง

ไดสะ

ดวก

(มเบ

อรโท

รตด

ตอหร

อชอง

ทางอ

น๓.

ผน�า

ชมขน

และค

รใน

รร.ใ

นพนท

ปฏบต

การ

ไดรบ

ขอมล

ตามข

อ๑)

แล

ะ๒)

๔.ม

รายง

านกา

รประ

ชมรว

มกนร

ะหวา

งผรบ

ผดชอ

บหนว

ยบรก

ารตา

งๆอ

ยางน

อยทก

๒

เดอน

เพอท

บทวน

แนวท

างกา

รสงต

อหร

อเสน

อปญหา

และ

หาขอ

ตกลง

รวมก

นในก

ารแก

ปญหา

จ�านว

นวยร

นทปร

ะสบป

ญหา

แล

ะไดร

บการ

ชวยเ

หลออ

ยาง

เหมา

ะสม

กระท

งสาม

ารถ

กลบไ

ปใชช

วตปก

ตได

70 71แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

๑.ด

านทอ

ยอาศ

ย๒.

ดาน

การศ

กษา

๓.ดาน

อาชพ

และร

ายได

๔.

ดาน

สาธา

รณสข

๕.ด

านคว

ามมง

คงปล

อดภย

๖.ด

านสน

ทนาก

าร๗.

ดาน

บรกา

รสงค

ม-ย

งไมม

ผรบผ

ดชอบ

(con

tact

point

)ท

ชดเจ

นสา

มารถ

เขาถ

งได

สะดว

ก(ม

เบอร

โทร

ตดตอ

หรอช

องทา

งอน)

๘.

ไมมร

ายงา

นการ

ประช

มรวม

กนระ

หวาง

ผรบผ

ดชอบ

หนวย

บรกา

รตา

งๆอ

ยางต

อเนอ

งเพ

อทบท

วนแน

วทาง

การ

สงตอ

หรอ

เสนอ

ปญหา

แล

ะหาข

อตกล

งรวม

กนใน

การแ

กปญหา

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

อปท.

ทกพ

นทพ

ฒนา

"พ

นทสร

างสร

รคส�า

หรบ

เยาว

ชน"แ

ละสน

บสนน

ทรพย

ากรอ

ยางเห

มาะส

มเพ

อเออ

ใหวย

รนได

ใช

เวลา

วางท

�ากจก

รรมด

ๆ

อยาง

สราง

สรรค

ชวย

ให

เกดค

วามต

ระหน

กใน

คณคา

ของต

นเอง

๑.อ

ปท.จ

ดท�า"พ

นท

สราง

สรรค

ส�าหร

บเย

าวชน

"ไมค

รอบค

ลมทก

พนท

๒.อ

ปท.ยงไมต

ระหน

กถง

การจ

ดทรพ

ยากร

อยาง

เหมา

ะสม

เพอเ

ออให

วยรน

ไดใช

เวลา

วาง

ท�ากจ

กรรม

ดๆอ

ยาง

สราง

สรรค

ชวย

ใหเก

ดคว

ามตร

ะหนก

ในคณ

คาขอ

งตนเ

อง๓.

กจก

รรมค

ณภา

พ

๑.ก

จกรร

มฟงค

วามค

ดเหน

เพอร

วมท�า

ขอตก

ลงโด

ยสมค

รใจทจ

ะท�าก

าร“

พฒนา

พนท

สราง

สรรค

ส�ารบ

เยาว

ชน”

และต

อบสน

องคว

ามตอ

งการ

ของเย

าวชน

ในแต

ละชม

ชน

๒.แ

ตงตง

คณะก

รรมก

ารพฒ

นาพน

ทสรา

งสรร

คของ

แตละ

ต�าบล

และอ

�าเภอ

จดท

�าโค

รงกา

รและ

แผนด

�าเนน

งาน

๓.ขอ

การส

นบสน

นงบป

ระมา

ณอง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

นเอ

กชน

ประช

าชน

๔.จด

พนทก

จกรร

มสนท

นากา

รส�า

หรบว

ยรน

ใหคร

อบคล

ม๕.

ทกๆ

บรก

ารส�า

หรบว

ยรน

ตองค

รอบค

ลมใน

พนทน

�ารอง

๖.ส

นบสน

นใหม

ทปรก

ษา/

ปราช

ญชา

วบาน

อยใน

ทกหม

บาน

เรอง

ปญหา

วยรน

ในชม

ชน๗.

ด�าเนน

การพ

ฒนา

พนท

สถ

านท

โครง

สราง

อปก

รณ/

เครอ

งมอ

กจกร

รมค

วาม

ยงยน

๘.ป

ระเม

นผล

๖เด

อน-ก

ลมอ

ปท.

๑.องค

การบ

รหาร

ปกคร

องสว

นทอง

ถน๒.

เทศบ

าล

(ผอ�า

นวยก

ารกอ

งสาธ

ารณสข

ผอ�าน

วยกา

รกอง

สวสด

การส

งคม

ผอ�าน

วยกา

รกอ

งการ

ศกษา

)

๑.ท

องถน

จงหว

ด๒.

นาย

อ�าเภ

อ๓.

นาย

กเทศ

มนตร

นา

ยกอง

คการ

บรหา

รสวน

ทองถ

น๔.

ผก�า

กบกา

รต�าร

วจภธ

ร๕.

ผอ�า

นวยก

ารโรงเร

ยน๖.

องค

กรเอ

กชน

๗.ก

ลมอา

สมคร

ในชม

ชน๘.

วฒนธ

รรมจ

งหวด

และป

ราชญ

ชาวบ

าน๙.

ผน�า

ชมชน

๑๐.ก

ลมจต

อาสา

สงคม

สงเค

ราะห

๑๑

.สภ

าเดก

และเยา

วชน

๑๒.ผ

อ�านว

ยการ

โรงพ

ยาบา

ลสง

เสรม

สขภา

พต�าบ

ล๑๓

.ผน�า

ชมชน

๑๔.แ

กนน�า

อาสา

สมคร

๑.ชอร

ายกา

ร/กจก

รรม

ในระ

ดบอ

ปท.ท

เปน

"พนท

สราง

สรรค

ส�าหร

บเย

าวชน

"(ซง

ระยะ

แรก

อาจจ

ดโดย

การล

งทน

รวมร

ะหวา

งโคร

งการ

กบ

อปท.

)๒.

จ�าน

วนแล

ะรอย

ละ

ของเย

าวชน

ในพน

ททเ

ขารว

มกจก

รรมต

ามขอ

๑)โ

ดยแย

กเปน

เยาว

ชนใน

ระบบ

และ

นอกร

ะบบก

ารศก

ษา

๓.ก

ารปร

ะเมน

ผลเช

งคณ

ภาพใ

นกลม

เยาว

ชนทเ

ขารว

มและ

ไมเข

ารวม

กจกร

รม

(อาจ

ท�าใน

ปท๒

)

จ�านว

นอป

ท.ใน

พนท

ปฏบต

การแ

ละจ�า

นวนง

บฯ

ทสนบ

สนกา

รท�าก

จกรร

มใน

ปนนๆ

๑.จ

�านวน

อปท

.ในพน

ทปฏ

บตกา

รแล

ะจ�าน

วนงบ

ฯทส

นบสน

นการ

ท�ากจ

กรรม

ในปน

นๆ๒.

ราย

งานก

ารศก

ษาเช

งคณ

ภาพ

และก

ารน�า

ผลปร

ะเมน

มาป

รบปร

งกร

ะบวน

การ

70 71แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

๑.ด

านทอ

ยอาศ

ย๒.

ดาน

การศ

กษา

๓.ดาน

อาชพ

และร

ายได

๔.

ดาน

สาธา

รณสข

๕.ด

านคว

ามมง

คงปล

อดภย

๖.ด

านสน

ทนาก

าร๗.

ดาน

บรกา

รสงค

ม-ย

งไมม

ผรบผ

ดชอบ

(con

tact

point

)ท

ชดเจ

นสา

มารถ

เขาถ

งได

สะดว

ก(ม

เบอร

โทร

ตดตอ

หรอช

องทา

งอน)

๘.

ไมมร

ายงา

นการ

ประช

มรวม

กนระ

หวาง

ผรบผ

ดชอบ

หนวย

บรกา

รตา

งๆอ

ยางต

อเนอ

งเพ

อทบท

วนแน

วทาง

การ

สงตอ

หรอ

เสนอ

ปญหา

แล

ะหาข

อตกล

งรวม

กนใน

การแ

กปญหา

ภำรก

จปญ

หำกล

ยทธ/

วธกำ

รชว

งเวล

ำผร

บผดช

อบหล

กผม

สวนร

วมตว

ชวดผ

ลผลต

ตวชว

ดผลล

พธ

อปท.

ทกพ

นทพ

ฒนา

"พ

นทสร

างสร

รคส�า

หรบ

เยาว

ชน"แ

ละสน

บสนน

ทรพย

ากรอ

ยางเห

มาะส

มเพ

อเออ

ใหวย

รนได

ใช

เวลา

วางท

�ากจก

รรมด

ๆ

อยาง

สราง

สรรค

ชวย

ให

เกดค

วามต

ระหน

กใน

คณคา

ของต

นเอง

๑.อ

ปท.จ

ดท�า"พ

นท

สราง

สรรค

ส�าหร

บเย

าวชน

"ไมค

รอบค

ลมทก

พนท

๒.อ

ปท.ยงไมต

ระหน

กถง

การจ

ดทรพ

ยากร

อยาง

เหมา

ะสม

เพอเ

ออให

วยรน

ไดใช

เวลา

วาง

ท�ากจ

กรรม

ดๆอ

ยาง

สราง

สรรค

ชวย

ใหเก

ดคว

ามตร

ะหนก

ในคณ

คาขอ

งตนเ

อง๓.

กจก

รรมค

ณภา

พ

๑.ก

จกรร

มฟงค

วามค

ดเหน

เพอร

วมท�า

ขอตก

ลงโด

ยสมค

รใจทจ

ะท�าก

าร“

พฒนา

พนท

สราง

สรรค

ส�ารบ

เยาว

ชน”

และต

อบสน

องคว

ามตอ

งการ

ของเย

าวชน

ในแต

ละชม

ชน

๒.แ

ตงตง

คณะก

รรมก

ารพฒ

นาพน

ทสรา

งสรร

คของ

แตละ

ต�าบล

และอ

�าเภอ

จดท

�าโค

รงกา

รและ

แผนด

�าเนน

งาน

๓.ขอ

การส

นบสน

นงบป

ระมา

ณอง

คกรป

กครอ

งสวน

ทองถ

นเอ

กชน

ประช

าชน

๔.จด

พนทก

จกรร

มสนท

นากา

รส�า

หรบว

ยรน

ใหคร

อบคล

ม๕.

ทกๆ

บรก

ารส�า

หรบว

ยรน

ตองค

รอบค

ลมใน

พนทน

�ารอง

๖.ส

นบสน

นใหม

ทปรก

ษา/

ปราช

ญชา

วบาน

อยใน

ทกหม

บาน

เรอง

ปญหา

วยรน

ในชม

ชน๗.

ด�าเนน

การพ

ฒนา

พนท

สถ

านท

โครง

สราง

อปก

รณ/

เครอ

งมอ

กจกร

รมค

วาม

ยงยน

๘.ป

ระเม

นผล

๖เด

อน-ก

ลมอ

ปท.

๑.องค

การบ

รหาร

ปกคร

องสว

นทอง

ถน๒.

เทศบ

าล

(ผอ�า

นวยก

ารกอ

งสาธ

ารณสข

ผอ�าน

วยกา

รกอง

สวสด

การส

งคม

ผอ�าน

วยกา

รกอ

งการ

ศกษา

)

๑.ท

องถน

จงหว

ด๒.

นาย

อ�าเภ

อ๓.

นาย

กเทศ

มนตร

นา

ยกอง

คการ

บรหา

รสวน

ทองถ

น๔.

ผก�า

กบกา

รต�าร

วจภธ

ร๕.

ผอ�า

นวยก

ารโรงเร

ยน๖.

องค

กรเอ

กชน

๗.ก

ลมอา

สมคร

ในชม

ชน๘.

วฒนธ

รรมจ

งหวด

และป

ราชญ

ชาวบ

าน๙.

ผน�า

ชมชน

๑๐.ก

ลมจต

อาสา

สงคม

สงเค

ราะห

๑๑

.สภ

าเดก

และเยา

วชน

๑๒.ผ

อ�านว

ยการ

โรงพ

ยาบา

ลสง

เสรม

สขภา

พต�าบ

ล๑๓

.ผน�า

ชมชน

๑๔.แ

กนน�า

อาสา

สมคร

๑.ชอร

ายกา

ร/กจก

รรม

ในระ

ดบอ

ปท.ท

เปน

"พนท

สราง

สรรค

ส�าหร

บเย

าวชน

"(ซง

ระยะ

แรก

อาจจ

ดโดย

การล

งทน

รวมร

ะหวา

งโคร

งการ

กบ

อปท.

)๒.

จ�าน

วนแล

ะรอย

ละ

ของเย

าวชน

ในพน

ททเ

ขารว

มกจก

รรมต

ามขอ

๑)โ

ดยแย

กเปน

เยาว

ชนใน

ระบบ

และ

นอกร

ะบบก

ารศก

ษา

๓.ก

ารปร

ะเมน

ผลเช

งคณ

ภาพใ

นกลม

เยาว

ชนทเ

ขารว

มและ

ไมเข

ารวม

กจกร

รม

(อาจ

ท�าใน

ปท๒

)

จ�านว

นอป

ท.ใน

พนท

ปฏบต

การแ

ละจ�า

นวนง

บฯ

ทสนบ

สนกา

รท�าก

จกรร

มใน

ปนนๆ

๑.จ

�านวน

อปท

.ในพน

ทปฏ

บตกา

รแล

ะจ�าน

วนงบ

ฯทส

นบสน

นการ

ท�ากจ

กรรม

ในปน

นๆ๒.

ราย

งานก

ารศก

ษาเช

งคณ

ภาพ

และก

ารน�า

ผลปร

ะเมน

มาป

รบปร

งกร

ะบวน

การ

72 73แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

เคำรองมอประเมนำ วนำจฉย และจดการทางสงคำม(Social Diagnosis and Management Assessment) ตวยอ S.D.M.A.

ค�ำชแจงเครองมอประเมน วนจฉย และจดการทางสงคม เปนเครองมอในระดบเบองตนทใชท�างานกบผ ปวยทกราย และทกกลมเปาหมายการท�างานของนกสงคมสงเคราะหทางการแพทยเนอหามรายละเอยดดงน

สวนท ๑ ขอมลทวไปรหสสถานบรการ........................วนทรบCASE.........ว/ด/ป/......................HN.……....……เลขสค(SN)…………..….. ค�าหนา............ชอ-สกล............................เลขบตรประชาชน_-____-____-___-_ว/ด/ปเกด................... อาย...............ปสญชาต................เชอชาต...............ศาสนา.............สถานภาพสมรส……........การศกษา................... สทธการรกษา...................................................อาชพ......................................................หมายเลขโทรศพท…………..…….. ทอยปจจบน/ทตดตอไดบานเลขท.........หม.......ชอชมชน..........ต�าบล.........อ�าเภอ...........จงหวด/ประเทศ...........รหสไปรษณย

สวนท ๒ ขอมลจำกกำรสบคนขอเทจจรงเบองตน๒.๑.๑ การรบเรอง[]มาดวยตนเอง[]แผนกผปวยนอกระบ........[]คลนคพเศษระบ.......[]แผนกผปวยในระบ........... Admitวนท........................AN.................[]หนวยงานภายนอก(ระบ)..................[]ชมชน(ระบ).................

๒.๑.๒ กลมเปาหมาย(เลอกตอบ๑ขอ)ขอ๒ระบกลมโรคICD๑๐ขอ๓-๑๐กลมเปาหมายสงคมสงเคราะหทางการแพทย

๑. []ผใชบรการทวไป.................................๒. []ผปวยโรคทวไประบ...........................๓. []ผปวยโรคเรอรงระบ..........................๔. []OSCCระบประเภท...........................๕. []ผตดสารเสพตดระบ..........................๖. []ผประสบอบตเหตจากการท�างาน๗. []ผมปญหาสขภาพจตแลจตเวชระบ๘. []ผปวยตดเชอเอชไอว/เอดส๑๒.[]ผปวยมะเรงและระยะทาย

๙. ผพการ []พการทางการเหน/สายตา []พการทางการไดยน/สอความหมาย []พการทางการเคลอนไหว/รางกาย []พการทางจต/พฤตกรรม/ออทสตก []พการทางสตปญญา []พการทางการเรยนร๑๐.[]ผทไดรบบาดเจบจากคนอนท�า๑๓.[]ผปวยทประสบปญหาวกฤตจากภยพบต

๑๑.ผปวยมปญหาหลกประกนและการใชสทธ []ตางดาว/ตางชาตไมมเงนช�าระคารกษา []สทธการรกษาไมคมครองยานอกบญช []สทธการรกษาไมคมครองอปกรณพเศษ []ขามเขต/มาผดขนตอน []ไมมพ.ร.บ.รถ []อนๆ ระบกลมเสยงตอการรองเรยน []คนไทยไมมเลขหลก/ตกหลน []ตางดาวหลบหนเขาเมอง๑๔.[]ผปวยวณโรคดอยา

คารกษาพยาบาล.................................บาทช�าระเงนได................................................อนเคราะห.............................................บาท ๒.๑.๓ผใหขอมล ๑.ผใชบรการ ๒.ผอนระบชอ...............................เกยวของเปน.................................................๒.๑.๔ทอยผใหขอมลปจจบน/ทตดตอได............................................หมายเลขโทรศพท.................................รหสไปรษณย.............๒.๑.๕รายไดเฉลยตอเดอนจ�านวน..........................บาทแหลงทมาของรายได จากการท�างาน จากผอนระบ๒.๑.๖การมหนสน ไมม มจ�านวน............................บาทแหลงหนสน ในระบบ นอกระบบ๒.๑.๗ จดท�ำผงครอบครวและประวตครอบครว / ๑.๓ ท�ำแผนทบำนผใชบรกำร พอสงเขป (ถาม/แนบทาย)

สวนท ๓ ขอมลทำงสงคม / ปญหำทสงมำรบบรกำร/กำรประเมนวนจฉยทำงปญหำทำงสงคมระบปญหาไดมากกวา๑ปญหา

zz๐๐ไมมปญหาสงคม๐๑ปญหาคสมรสและการครองเรอน๐๒ปญหาระหวางบดามารดาบตร๐๓ปญหาความแตกแยกในครอบครว๐๔ปญหาความสมพนธระหวางเครอญาต๐๕ปญหาความรก๐๖ปญหาทางเพศ๐๗ปญหาภาระในการดแลผเจบปวย/ผพการฯ๐๘ปญหาทอยอาศย/สภาพแวดลอมทเปนภยตอสขภาพ

๐๙ปญหาทเกดจากบคคลอนนอกครอบครว๑๐ปญหาการเงน๑๑ปญหาการศกษา๑๒ปญหาการประกอบอาชพ๑๓ปญหาทางกฎหมาย๑๔ปญหาทเปนอปสรรคตอการดแลสขภาพของผปวย๑๕ปญหาความเชอวฒนธรรมและการเมอง๑๖ปญหาสารเสพตด/สารทออกฤทธตอจตประสาท๑๗ปญหาทเปนปรากฏการณทางสงคม/ปญหาอนๆ

เอกสารชดเคำรองมอประเมนำ วนำจฉย และจดการทางสงคำม(Social Diagnosis and Management Assessment : S.D.M.A.)

วตถประสงคำ ๑. เพอใชในการคนหาขอเทจจรงของผปวย

๒. เพอประเมนและวนจฉยทางสงคม

๓. เพอวางแผนการปฏบตงานสงคมสงเคราะห

๔. เพอใหการด�าเนนการชวยเหลอทงในระยะสนและระยะยาว

๕. เพอตดตามประเมนผลการใหบรการทางสงคมสงเคราะห

กลมเปาหมาย ผปวยรายบคคลทกกลมเปาหมายทางสงคม

ประโยชนำ ๑. นกสงคมสงเคราะหสามารถใชเปนเครองมอในการคนหาขอเทจจรงประเมนวนจฉยและวางแผนให

บรการทางสงคมสงเคราะห

๒. นกสงคมสงเคราะหสามารถด�าเนนการชวยเหลอตดตามและประเมนผลการใหบรการทางสงคม

สงเคราะห

๓. นกสงคมสงเคราะหไดขอวนจฉยทจะน�าไปสการประเมนทางวชาชพเชงลกดานตางๆ ตอไป

๔. ผปวยไดรบการประเมนตามหลกวชาชพสงคมสงเคราะหและไดรบการบรการตรงตามความตองการ

ทแทจรง

วธใชเคำรองมอ นกสงคมสงเคราะหทางการแพทยสามารถน�าไปใชตงแตขนตอนการรบเรองจนสนสดกระบวนการทาง

สงคมสงเคราะหเพอประกอบการตดสนใจเชงวชาชพสงคมสงเคราะหในการใหบรการในกรณผปวยทมปญหา

ยงยากซบซอนนกสงคมสงเคราะหทางการแพทยพจารณาใชแบบประเมนเชงลกตอไปทงนเครองมอประเมน

วนจฉยและจดการทางสงคมไดแสดงใหเหนถงกระบวนการทางสงคมสงเคราะหทนกสงคมสงเคราะหไดท�างาน

รวมกบผปวยในทกขนตอนเรมตงแตขนตอนการรบเรองทนกสงคมสงเคราะหเขาไปศกษาขอเทจจรงเพอใหได

ขอมลประวตบคคลประวตครอบครววเคราะหสภาพปญหาและความตองการโดยใชหลกการวนจฉยทางสงคม

ตามแบบบญชปญหาทางสงคม(SocialProblemList)ทแยกลกษณะสภาพปญหาตางๆ อนสอดคลองกบ

สงคมไทยน�าไปสการวางแผนชวยเหลอทงระยะเฉพาะหนาและระยะยาวเพอปองกนการเกดปญหาซ�าสบเนอง

ไปถงการด�าเนนการทางสงคมสงเคราะหโดยค�านงถงการใชทรพยากรทางสงคมทมอยมาใชใหเกดประโยชนสงสด

ตอผปวยและญาตจนถงกระบวนการทตองตดตามและประเมนผลการใหบรการแตละรายกอนทจะยตการให

บรการ

72 73แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

เคำรองมอประเมนำ วนำจฉย และจดการทางสงคำม(Social Diagnosis and Management Assessment) ตวยอ S.D.M.A.

ค�ำชแจงเครองมอประเมน วนจฉย และจดการทางสงคม เปนเครองมอในระดบเบองตนทใชท�างานกบผ ปวยทกราย และทกกลมเปาหมายการท�างานของนกสงคมสงเคราะหทางการแพทยเนอหามรายละเอยดดงน

สวนท ๑ ขอมลทวไปรหสสถานบรการ........................วนทรบCASE.........ว/ด/ป/......................HN.……....……เลขสค(SN)…………..….. ค�าหนา............ชอ-สกล............................เลขบตรประชาชน_-____-____-___-_ว/ด/ปเกด................... อาย...............ปสญชาต................เชอชาต...............ศาสนา.............สถานภาพสมรส……........การศกษา................... สทธการรกษา...................................................อาชพ......................................................หมายเลขโทรศพท…………..…….. ทอยปจจบน/ทตดตอไดบานเลขท.........หม.......ชอชมชน..........ต�าบล.........อ�าเภอ...........จงหวด/ประเทศ...........รหสไปรษณย

สวนท ๒ ขอมลจำกกำรสบคนขอเทจจรงเบองตน๒.๑.๑ การรบเรอง[]มาดวยตนเอง[]แผนกผปวยนอกระบ........[]คลนคพเศษระบ.......[]แผนกผปวยในระบ........... Admitวนท........................AN.................[]หนวยงานภายนอก(ระบ)..................[]ชมชน(ระบ).................

๒.๑.๒ กลมเปาหมาย(เลอกตอบ๑ขอ)ขอ๒ระบกลมโรคICD๑๐ขอ๓-๑๐กลมเปาหมายสงคมสงเคราะหทางการแพทย

๑. []ผใชบรการทวไป.................................๒. []ผปวยโรคทวไประบ...........................๓. []ผปวยโรคเรอรงระบ..........................๔. []OSCCระบประเภท...........................๕. []ผตดสารเสพตดระบ..........................๖. []ผประสบอบตเหตจากการท�างาน๗. []ผมปญหาสขภาพจตแลจตเวชระบ๘. []ผปวยตดเชอเอชไอว/เอดส๑๒.[]ผปวยมะเรงและระยะทาย

๙. ผพการ []พการทางการเหน/สายตา []พการทางการไดยน/สอความหมาย []พการทางการเคลอนไหว/รางกาย []พการทางจต/พฤตกรรม/ออทสตก []พการทางสตปญญา []พการทางการเรยนร๑๐.[]ผทไดรบบาดเจบจากคนอนท�า๑๓.[]ผปวยทประสบปญหาวกฤตจากภยพบต

๑๑.ผปวยมปญหาหลกประกนและการใชสทธ []ตางดาว/ตางชาตไมมเงนช�าระคารกษา []สทธการรกษาไมคมครองยานอกบญช []สทธการรกษาไมคมครองอปกรณพเศษ []ขามเขต/มาผดขนตอน []ไมมพ.ร.บ.รถ []อนๆ ระบกลมเสยงตอการรองเรยน []คนไทยไมมเลขหลก/ตกหลน []ตางดาวหลบหนเขาเมอง๑๔.[]ผปวยวณโรคดอยา

คารกษาพยาบาล.................................บาทช�าระเงนได................................................อนเคราะห.............................................บาท ๒.๑.๓ผใหขอมล ๑.ผใชบรการ ๒.ผอนระบชอ...............................เกยวของเปน.................................................๒.๑.๔ทอยผใหขอมลปจจบน/ทตดตอได............................................หมายเลขโทรศพท.................................รหสไปรษณย.............๒.๑.๕รายไดเฉลยตอเดอนจ�านวน..........................บาทแหลงทมาของรายได จากการท�างาน จากผอนระบ๒.๑.๖การมหนสน ไมม มจ�านวน............................บาทแหลงหนสน ในระบบ นอกระบบ๒.๑.๗ จดท�ำผงครอบครวและประวตครอบครว / ๑.๓ ท�ำแผนทบำนผใชบรกำร พอสงเขป (ถาม/แนบทาย)

สวนท ๓ ขอมลทำงสงคม / ปญหำทสงมำรบบรกำร/กำรประเมนวนจฉยทำงปญหำทำงสงคมระบปญหาไดมากกวา๑ปญหา

zz๐๐ไมมปญหาสงคม๐๑ปญหาคสมรสและการครองเรอน๐๒ปญหาระหวางบดามารดาบตร๐๓ปญหาความแตกแยกในครอบครว๐๔ปญหาความสมพนธระหวางเครอญาต๐๕ปญหาความรก๐๖ปญหาทางเพศ๐๗ปญหาภาระในการดแลผเจบปวย/ผพการฯ๐๘ปญหาทอยอาศย/สภาพแวดลอมทเปนภยตอสขภาพ

๐๙ปญหาทเกดจากบคคลอนนอกครอบครว๑๐ปญหาการเงน๑๑ปญหาการศกษา๑๒ปญหาการประกอบอาชพ๑๓ปญหาทางกฎหมาย๑๔ปญหาทเปนอปสรรคตอการดแลสขภาพของผปวย๑๕ปญหาความเชอวฒนธรรมและการเมอง๑๖ปญหาสารเสพตด/สารทออกฤทธตอจตประสาท๑๗ปญหาทเปนปรากฏการณทางสงคม/ปญหาอนๆ

เอกสารชดเคำรองมอประเมนำ วนำจฉย และจดการทางสงคำม(Social Diagnosis and Management Assessment : S.D.M.A.)

วตถประสงคำ ๑. เพอใชในการคนหาขอเทจจรงของผปวย

๒. เพอประเมนและวนจฉยทางสงคม

๓. เพอวางแผนการปฏบตงานสงคมสงเคราะห

๔. เพอใหการด�าเนนการชวยเหลอทงในระยะสนและระยะยาว

๕. เพอตดตามประเมนผลการใหบรการทางสงคมสงเคราะห

กลมเปาหมาย ผปวยรายบคคลทกกลมเปาหมายทางสงคม

ประโยชนำ ๑. นกสงคมสงเคราะหสามารถใชเปนเครองมอในการคนหาขอเทจจรงประเมนวนจฉยและวางแผนให

บรการทางสงคมสงเคราะห

๒. นกสงคมสงเคราะหสามารถด�าเนนการชวยเหลอตดตามและประเมนผลการใหบรการทางสงคม

สงเคราะห

๓. นกสงคมสงเคราะหไดขอวนจฉยทจะน�าไปสการประเมนทางวชาชพเชงลกดานตางๆ ตอไป

๔. ผปวยไดรบการประเมนตามหลกวชาชพสงคมสงเคราะหและไดรบการบรการตรงตามความตองการ

ทแทจรง

วธใชเคำรองมอ นกสงคมสงเคราะหทางการแพทยสามารถน�าไปใชตงแตขนตอนการรบเรองจนสนสดกระบวนการทาง

สงคมสงเคราะหเพอประกอบการตดสนใจเชงวชาชพสงคมสงเคราะหในการใหบรการในกรณผปวยทมปญหา

ยงยากซบซอนนกสงคมสงเคราะหทางการแพทยพจารณาใชแบบประเมนเชงลกตอไปทงนเครองมอประเมน

วนจฉยและจดการทางสงคมไดแสดงใหเหนถงกระบวนการทางสงคมสงเคราะหทนกสงคมสงเคราะหไดท�างาน

รวมกบผปวยในทกขนตอนเรมตงแตขนตอนการรบเรองทนกสงคมสงเคราะหเขาไปศกษาขอเทจจรงเพอใหได

ขอมลประวตบคคลประวตครอบครววเคราะหสภาพปญหาและความตองการโดยใชหลกการวนจฉยทางสงคม

ตามแบบบญชปญหาทางสงคม(SocialProblemList)ทแยกลกษณะสภาพปญหาตางๆ อนสอดคลองกบ

สงคมไทยน�าไปสการวางแผนชวยเหลอทงระยะเฉพาะหนาและระยะยาวเพอปองกนการเกดปญหาซ�าสบเนอง

ไปถงการด�าเนนการทางสงคมสงเคราะหโดยค�านงถงการใชทรพยากรทางสงคมทมอยมาใชใหเกดประโยชนสงสด

ตอผปวยและญาตจนถงกระบวนการทตองตดตามและประเมนผลการใหบรการแตละรายกอนทจะยตการให

บรการ

74 75แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

คำมอการใชเคำรองมอประเมนำ วนำจฉย และจดการทางสงคำม(Social Diagnosis and Management Assessment) ตวยอ S.D.M.A.

คำ�ชแจง เครองมอประเมนวนจฉยและจดการทางสงคมเปนเครองมอในระดบเบองตนทใชท�างานกบผปวย

ทกรายและทกกลมเปาหมายการท�างานของนกสงคมสงเคราะหทางการแพทยเนอหามรายละเอยดดงน

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

สวนท ๑ ขอมลทวไป ๑.๑ กำรคนหำขอเทจจรงเบองตน (Intake and Fact Finding )

มารบบรการครงท ครงทใชรบบรการสงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม(vis-itnumber)

รหสสถานบรการ/หนวยงาน หนวยงานทมาใชบรการระบโรงพยาบาลหรอรหสหนวยงานตามสปสช

วนทรบCASE วนทรบเรองสงปรกษาและมการประเมนทางสงคมสงเคราะหเบองตน ระบวนเดอนป

HN.(HospitalNumber)SN.(SocialWorkNumber)

เลขทผปวยโรงพยาบาล/ศนยบรการสาธารณสขเลขทผใชบรการสงคมสงเคราะห

(นาย/นาง/นางสาว/สมณะ) ค�าน�าหนาชอสกลระบทครงเพอระบสถานภาพทางเพศแตก�าเนดวาเปนหญงหรอชาย

ชอ-สกล ชอและนามสกลตามทะเบยนราษฎรหรอเอกสารททางราชการออกให

เลขทบตรประชาชน เลขทบตรประชาชนตามฐานขอมลทะเบยนราษฎร

วน/เดอน/ปเกด วน/เดอน/ปเกดตามหลกฐานราชการ

อาย อายปจจบนนบจากปทเกด

สญชาต/เชอชาต สถานภาพของสญชาต/เชอชาตตามหลกฐานราชการ

ศาสนา ระบตามทผใชบรการนบถอ

สถานภาพสมรส สถานภาพของบคคลไดแกโสด-บคคลทยงไมแตงงานมครอบครวค-บคคลทอยรวมกนฉนทสามภรรยาครอบคลมถงการจดและไมจดทะเบยนสมรสหมาย-บคคลทเคยสมรสหรอเคยอยกนฉนทสามภรรยาแตอกฝายเสยชวตแลวหยา/แยกกนอย-บคคลทจดทะเบยนหยาหรอแยกกนอยกบคโดยไมมความสมพนธฉนทสามภรรยา

การศกษาไดแก๑.ยงไมเขาเรยน เดกเลกทยงมอายไมถงเกณฑศกษา

๒.ไมไดเรยน ผทเขาเกณฑศกษาแลวแตไมไดเขารบการศกษา

๓.ประถมศกษา ผทก�าลงศกษาหรอจบการศกษาในระดบประถมศกษา๑-๖

๓.๑ สภำพปญหำทพบและบนทกเพมเตมถาม(อธบายพอสงเขป).................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

๓.๒ และ ๓.๓ กำรวำงแผนกำรชวยเหลอ ระยะสน/ระยะยำว....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

๔ กำรชวยเหลอตำมสภำพปญหำและควำมตองกำรของผใชบรการสามารถระบไดมากกวา๑หวขอ

[]๐.ไมมความตองการ............................................................[]๒.การฟนฟสมรรถภาพทางสงคม.........................................[]๔.การบรการทางสงคม.........................................................

[]๑.การเสรมพลงอ�านาจ…………………..….……....………......[]๓.การจดการทรพยากรทางสงคม.....................................

๕. กำรประเมนควำมเสยงของผใชบรกำรสามารถระบไดมากกวา๑ประเดนความเสยง/ปจจยความเสยง

zz

[]๐.ไมมความเสยง............................................................................[]๒.การเจบปวยซ�า………………………………………………............……….[]๔การท�าแทง/ทอดทงบตร…………………………………..........……...[]๖.การท�ารายผอน………..……………………………………...............….…[]๘.การถกลวงละเมด/กออาชญากรรม/การเปนเหยอการคามนษย[]๑๐.การรบและแพรเชอHIV………………………………....................…[]๑๒.การเกดปญหาสขภาพจต/จตเวช………….............………………

[]๑.การหลบหน/ปฏเสธการรกษา…………………..…………[]๓.การมปญหาครอบครว…………………................….……[]๕.การตดสารเสพตด/เสพซ�า…………………………...……[]๗.การฆาตวตาย……………….....……………………….…….…[]๙.การถกกดกน/ถกเลอกปฏบตจากชมชนหรอสงคม/ไมไดรบความเปนธรรม[]๑๑.การไดรบการเลยงด/ดแลไมเหมาะสม……….....….[]๑๓.การถกญาตทอดทง/ไมยอมรบ...............................

zz

๖ กำรใชแหลงสนบสนนทำงสงคมของผใชบรกำร / ครอบครวระบ..................................................................................

๗. กำรตดตำมและประเมนผล(FollowupandEvaluation) ๗.๑ไดตดตามวน.....เดอน...........ป........ระบผล.......

ผใชบรการสามารถด�ารงชวตไดอยางปกต สงตอไปรบบรการยงหนวยงานอนระบ.............

ผใชบรการถงแกกรรม ผใชบรการปฏเสธการบรการ ๗.๕ยายทอย

๗.๒ไมไดตดตาม ๗.๓นดตดตามครงตอไปวน..........เดอน................ป..........................

๘. ยตกำรใหบรกำร (Termination) เพราะ ๘.๑ผใชบรการสามารถด�ารงชวตไดอยางปกต

๘.๒สงตอไปรบบรการยงหนวยงานอนระบ.............................................................................................................................

๘๓ผใชบรการถงแกกรรม ๘.๔ผใชบรการปฏเสธการบรการ ๘.๕ยายทอย

๙. มกำรประเมนครอบครวหรอไม ๙.๑ ไมม๙.๒ มผลการประเมนคะแนน....................คะแนน

ผประเมน/นกสงคมสงเคราะห................................................................................................................................................

๑๐ ผงครอบครว/ประวตครอบครว (ท�ำแผนทบำนผรบบรกำรพอสงเขป)

ตนทนการใหบรการ............บาท

zz

สญลกษณ =เพศหญง =เพศชาย =caseเพศหญง =caseเพศชาย

X =เสยชวต =มความสมพนธทด------------=ความสมพนธหางเหน

WWW=มปญหาทะเลาะ/ขดแยง =แตกแยก =แนบแนน

74 75แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

คำมอการใชเคำรองมอประเมนำ วนำจฉย และจดการทางสงคำม(Social Diagnosis and Management Assessment) ตวยอ S.D.M.A.

คำ�ชแจง เครองมอประเมนวนจฉยและจดการทางสงคมเปนเครองมอในระดบเบองตนทใชท�างานกบผปวย

ทกรายและทกกลมเปาหมายการท�างานของนกสงคมสงเคราะหทางการแพทยเนอหามรายละเอยดดงน

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

สวนท ๑ ขอมลทวไป ๑.๑ กำรคนหำขอเทจจรงเบองตน (Intake and Fact Finding )

มารบบรการครงท ครงทใชรบบรการสงคมสงเคราะหและสวสดการสงคม(vis-itnumber)

รหสสถานบรการ/หนวยงาน หนวยงานทมาใชบรการระบโรงพยาบาลหรอรหสหนวยงานตามสปสช

วนทรบCASE วนทรบเรองสงปรกษาและมการประเมนทางสงคมสงเคราะหเบองตน ระบวนเดอนป

HN.(HospitalNumber)SN.(SocialWorkNumber)

เลขทผปวยโรงพยาบาล/ศนยบรการสาธารณสขเลขทผใชบรการสงคมสงเคราะห

(นาย/นาง/นางสาว/สมณะ) ค�าน�าหนาชอสกลระบทครงเพอระบสถานภาพทางเพศแตก�าเนดวาเปนหญงหรอชาย

ชอ-สกล ชอและนามสกลตามทะเบยนราษฎรหรอเอกสารททางราชการออกให

เลขทบตรประชาชน เลขทบตรประชาชนตามฐานขอมลทะเบยนราษฎร

วน/เดอน/ปเกด วน/เดอน/ปเกดตามหลกฐานราชการ

อาย อายปจจบนนบจากปทเกด

สญชาต/เชอชาต สถานภาพของสญชาต/เชอชาตตามหลกฐานราชการ

ศาสนา ระบตามทผใชบรการนบถอ

สถานภาพสมรส สถานภาพของบคคลไดแกโสด-บคคลทยงไมแตงงานมครอบครวค-บคคลทอยรวมกนฉนทสามภรรยาครอบคลมถงการจดและไมจดทะเบยนสมรสหมาย-บคคลทเคยสมรสหรอเคยอยกนฉนทสามภรรยาแตอกฝายเสยชวตแลวหยา/แยกกนอย-บคคลทจดทะเบยนหยาหรอแยกกนอยกบคโดยไมมความสมพนธฉนทสามภรรยา

การศกษาไดแก๑.ยงไมเขาเรยน เดกเลกทยงมอายไมถงเกณฑศกษา

๒.ไมไดเรยน ผทเขาเกณฑศกษาแลวแตไมไดเขารบการศกษา

๓.ประถมศกษา ผทก�าลงศกษาหรอจบการศกษาในระดบประถมศกษา๑-๖

๓.๑ สภำพปญหำทพบและบนทกเพมเตมถาม(อธบายพอสงเขป).................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

๓.๒ และ ๓.๓ กำรวำงแผนกำรชวยเหลอ ระยะสน/ระยะยำว....................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................................

๔ กำรชวยเหลอตำมสภำพปญหำและควำมตองกำรของผใชบรการสามารถระบไดมากกวา๑หวขอ

[]๐.ไมมความตองการ............................................................[]๒.การฟนฟสมรรถภาพทางสงคม.........................................[]๔.การบรการทางสงคม.........................................................

[]๑.การเสรมพลงอ�านาจ…………………..….……....………......[]๓.การจดการทรพยากรทางสงคม.....................................

๕. กำรประเมนควำมเสยงของผใชบรกำรสามารถระบไดมากกวา๑ประเดนความเสยง/ปจจยความเสยง

zz

[]๐.ไมมความเสยง............................................................................[]๒.การเจบปวยซ�า………………………………………………............……….[]๔การท�าแทง/ทอดทงบตร…………………………………..........……...[]๖.การท�ารายผอน………..……………………………………...............….…[]๘.การถกลวงละเมด/กออาชญากรรม/การเปนเหยอการคามนษย[]๑๐.การรบและแพรเชอHIV………………………………....................…[]๑๒.การเกดปญหาสขภาพจต/จตเวช………….............………………

[]๑.การหลบหน/ปฏเสธการรกษา…………………..…………[]๓.การมปญหาครอบครว…………………................….……[]๕.การตดสารเสพตด/เสพซ�า…………………………...……[]๗.การฆาตวตาย……………….....……………………….…….…[]๙.การถกกดกน/ถกเลอกปฏบตจากชมชนหรอสงคม/ไมไดรบความเปนธรรม[]๑๑.การไดรบการเลยงด/ดแลไมเหมาะสม……….....….[]๑๓.การถกญาตทอดทง/ไมยอมรบ...............................

zz

๖ กำรใชแหลงสนบสนนทำงสงคมของผใชบรกำร / ครอบครวระบ..................................................................................

๗. กำรตดตำมและประเมนผล(FollowupandEvaluation) ๗.๑ไดตดตามวน.....เดอน...........ป........ระบผล.......

ผใชบรการสามารถด�ารงชวตไดอยางปกต สงตอไปรบบรการยงหนวยงานอนระบ.............

ผใชบรการถงแกกรรม ผใชบรการปฏเสธการบรการ ๗.๕ยายทอย

๗.๒ไมไดตดตาม ๗.๓นดตดตามครงตอไปวน..........เดอน................ป..........................

๘. ยตกำรใหบรกำร (Termination) เพราะ ๘.๑ผใชบรการสามารถด�ารงชวตไดอยางปกต

๘.๒สงตอไปรบบรการยงหนวยงานอนระบ.............................................................................................................................

๘๓ผใชบรการถงแกกรรม ๘.๔ผใชบรการปฏเสธการบรการ ๘.๕ยายทอย

๙. มกำรประเมนครอบครวหรอไม ๙.๑ ไมม๙.๒ มผลการประเมนคะแนน....................คะแนน

ผประเมน/นกสงคมสงเคราะห................................................................................................................................................

๑๐ ผงครอบครว/ประวตครอบครว (ท�ำแผนทบำนผรบบรกำรพอสงเขป)

ตนทนการใหบรการ............บาท

zz

สญลกษณ =เพศหญง =เพศชาย =caseเพศหญง =caseเพศชาย

X =เสยชวต =มความสมพนธทด------------=ความสมพนธหางเหน

WWW=มปญหาทะเลาะ/ขดแยง =แตกแยก =แนบแนน

76 77แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๑๐.อาชพอนๆ ใหระบอาชพ

๑๑.ไมไดประกอบอาชพ ผทไมไดประกอบอาชพเนองจากขอจ�ากดตางๆ เชนขอจ�ากดทางสขภาพและวยเปนตน

ทอยทตดตอได ทอยตามทะเบยนบานทอยตามบตรประชาชนหรอทะเบยนราษฎรหรอทอยปจจบนทพกอาศยซงผปวยอาศยในปจจบนทสามารถตดตอไดเพอสะดวกตอการตดตามและตดตอและสามารถสบคนสภาพแวดลอมทางสงคมของผใชบรการได

สวนท ๒ ขอมลกำรคนหำขอเทจจรงเบองตน

การรบเรอง การรบเรองเกยวกบผใชบรการสงคมสงเคราะหทมาดวยตนเองหนวยงานภายใน-ภายนอกสงมาโดยระบชอหนวยงานและผใชบรการทพบในชมชนโดยระบชอชมชน

AN.(AdmissionNumber) เลขทผปวยใน

๑.ผใชบรการทวไป ประชาชนทเขามาใชบรการสงคมสงเคราะห

๒.ผปวยทวไป ผปวยโรคทวไปทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลศนยบรการสาธารณสขโดยไมมภาวะเจบปวยดวยโรคเรอรง

๓.ผปวยโรคเรอรง ผปวยทปวยเปนโรคทตองรกษาระยะยาวการรกษาเปนเพยงการพยงไมใหมการสญเสยการท�างานของรางกายมากขนระบโรคเชนโรคเบาหวานโรคอวนโรคความดนโลหตสงโรคหวใจโรคไตวายโรคขอเสอมเปนตน

๔.ผปวยoscc ผทถกปฏบตกามกจทกรปแบบรวมถงถกขมขนซงผดกฎหมายผทถกกระท�าจนเกดอนตรายแกรางกายจตใจหรอสขภาพแตไมรวมถงการถกกระท�าโดยประมาทและผถกลวงละเมดทางเพศหญงทก�าลงตงครรภอยแตเปนการตงครรภเนองจากไมปองกนขณะมเพศสมพนธและไมตองการใหเดกเกดมาการตงครรภในระหวางทยงอยในวยเรยนตงครรภโดยพอของเดกไมรบผดชอบมความยากจนไมมเงนพอหรอปจจยอนจนไมพรอมทจะเลยงดเดกทก�าลงจะเกดมาหญงทกระท�าการดวยวธตางๆ เพอยตการตงครรภกอนทเดกจะสามารถด�ารงชวตอยนอกครรภมารดาผถกลวงละเมดทางเพศผถกกระท�าดวยความรนแรงหญงตงครรภไมพงประสงค/ไมพรอมรวมหญงท�าแทง

๕.ผตดสารเสพตด ผทเสพสารเสพตดประเภทตางๆ เปนเวลานานหรอชวงระยะเวลาหนงกอใหเกดผลเสยตอสขภาพของผเสพและสงคมระบประเภทสารเสพตด

๖.ผประสบอนตราย จากการท�างาน

ผทประสบอนตรายหรอเจบปวยอนเนองมาจากการท�างาน

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๔.มธยมศกษาตอนตน ผทก�าลงศกษาหรอจบการศกษาในระดบมธยมศกษา๑-๓

๕.มธยมศกษาตอนปลาย ผทก�าลงศกษาหรอจบการศกษาในระดบมธยมศกษา๔-๖

๖.ปวช./อนปรญญา ผทก�าลงศกษาหรอจบการศกษาในระดบประกาศนยบตรวชาชพชนตนป๑-๓และอนปรญญา(ปวส.)ป๑-๒

๗.ปรญญาตร ผทก�าลงศกษาหรอศกษาจบในระดบปรญญาตร

๘อนๆ ระบ ผทก�าลงศกษาหรอศกษาจบการศกษานอกเหนอจากทระบในขอท๑)-๘)รวมไปถงกรณอนๆ เชนไมไดเขารบการศกษาในระบบแตสามารถอานออกเขยนได

สทธการรกษาไดแก(สามารถระบไดมากกวา๑ขอ)๑.บตรประกนสขภาพ ผทมสทธตามพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต

พ.ศ.๒๕๔๕

๒.บตรประกนสงคม ผทมสทธตามพระราชบญญตประกนสงคมพ.ศ.๒๕๓๓

๓.เบกตนสงกด ผทมสทธเบกจายจากตนหนวยงานทสงกด

๔.เบกจายตรงกรมบญชกลาง ผสมครเบกจายตรงตามพระราชกฤษฎกาเงนสวสดการเกยวกบการรกษาพยาบาลพ.ศ.๒๕๒๓

๕.รฐวสาหกจ ผมสทธตามระเบยบของหนวยงานรฐวสาหกจ

๖.ไมมหลกประกนสขภาพ ผทไมมหลกประกนสขภาพใดๆ

๗.อนๆ ผใชสทธอนๆ เชนพระราชบญญตกองทนเงนทดแทนพระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถประกนอบตเหตประกนชวตเปนตน

อาชพไดแก๑.นกเรยนนกศกษา ผทก�าลงอยในชวงของการศกษา

๒.เกษตรกร ผท�างานภาคเกษตรกรรม

๓.ขาราชการ ผทท�างานในหนวยงานของทางราชการรวมขาราชการทเกษยณแลวไดรบบ�านาญ

๔.พนกงานของรฐ ผทท�างานในหนวยงานของทางราชการหรอรฐทระบเปนพนกงานของรฐ

๕.รฐวสาหกจ ผทท�างานในหนวยงานของรฐวสาหกจตางๆ

๖.รบจาง/พนกงานบรษท ผทท�างานรบจางรายวนรายเดอนรบจางเหมางานผทท�างานในองคกรเอกชน

๗.คาขาย/ธรกจสวนตว ผประกอบอาชพคาขายสนคาทงขนาดยอมและขนาดใหญหรอประกอบธรกจสวนตว

๘.วางงาน ผทอยในวยแรงงานและสามารถท�างานไดแตไมไดประกอบอาชพ

๙.พอบานแมบาน ผทมไดท�างานนอกบานแตรบผดชอบดแลความเรยบรอยในบาน

76 77แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๑๐.อาชพอนๆ ใหระบอาชพ

๑๑.ไมไดประกอบอาชพ ผทไมไดประกอบอาชพเนองจากขอจ�ากดตางๆ เชนขอจ�ากดทางสขภาพและวยเปนตน

ทอยทตดตอได ทอยตามทะเบยนบานทอยตามบตรประชาชนหรอทะเบยนราษฎรหรอทอยปจจบนทพกอาศยซงผปวยอาศยในปจจบนทสามารถตดตอไดเพอสะดวกตอการตดตามและตดตอและสามารถสบคนสภาพแวดลอมทางสงคมของผใชบรการได

สวนท ๒ ขอมลกำรคนหำขอเทจจรงเบองตน

การรบเรอง การรบเรองเกยวกบผใชบรการสงคมสงเคราะหทมาดวยตนเองหนวยงานภายใน-ภายนอกสงมาโดยระบชอหนวยงานและผใชบรการทพบในชมชนโดยระบชอชมชน

AN.(AdmissionNumber) เลขทผปวยใน

๑.ผใชบรการทวไป ประชาชนทเขามาใชบรการสงคมสงเคราะห

๒.ผปวยทวไป ผปวยโรคทวไปทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลศนยบรการสาธารณสขโดยไมมภาวะเจบปวยดวยโรคเรอรง

๓.ผปวยโรคเรอรง ผปวยทปวยเปนโรคทตองรกษาระยะยาวการรกษาเปนเพยงการพยงไมใหมการสญเสยการท�างานของรางกายมากขนระบโรคเชนโรคเบาหวานโรคอวนโรคความดนโลหตสงโรคหวใจโรคไตวายโรคขอเสอมเปนตน

๔.ผปวยoscc ผทถกปฏบตกามกจทกรปแบบรวมถงถกขมขนซงผดกฎหมายผทถกกระท�าจนเกดอนตรายแกรางกายจตใจหรอสขภาพแตไมรวมถงการถกกระท�าโดยประมาทและผถกลวงละเมดทางเพศหญงทก�าลงตงครรภอยแตเปนการตงครรภเนองจากไมปองกนขณะมเพศสมพนธและไมตองการใหเดกเกดมาการตงครรภในระหวางทยงอยในวยเรยนตงครรภโดยพอของเดกไมรบผดชอบมความยากจนไมมเงนพอหรอปจจยอนจนไมพรอมทจะเลยงดเดกทก�าลงจะเกดมาหญงทกระท�าการดวยวธตางๆ เพอยตการตงครรภกอนทเดกจะสามารถด�ารงชวตอยนอกครรภมารดาผถกลวงละเมดทางเพศผถกกระท�าดวยความรนแรงหญงตงครรภไมพงประสงค/ไมพรอมรวมหญงท�าแทง

๕.ผตดสารเสพตด ผทเสพสารเสพตดประเภทตางๆ เปนเวลานานหรอชวงระยะเวลาหนงกอใหเกดผลเสยตอสขภาพของผเสพและสงคมระบประเภทสารเสพตด

๖.ผประสบอนตราย จากการท�างาน

ผทประสบอนตรายหรอเจบปวยอนเนองมาจากการท�างาน

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๔.มธยมศกษาตอนตน ผทก�าลงศกษาหรอจบการศกษาในระดบมธยมศกษา๑-๓

๕.มธยมศกษาตอนปลาย ผทก�าลงศกษาหรอจบการศกษาในระดบมธยมศกษา๔-๖

๖.ปวช./อนปรญญา ผทก�าลงศกษาหรอจบการศกษาในระดบประกาศนยบตรวชาชพชนตนป๑-๓และอนปรญญา(ปวส.)ป๑-๒

๗.ปรญญาตร ผทก�าลงศกษาหรอศกษาจบในระดบปรญญาตร

๘อนๆ ระบ ผทก�าลงศกษาหรอศกษาจบการศกษานอกเหนอจากทระบในขอท๑)-๘)รวมไปถงกรณอนๆ เชนไมไดเขารบการศกษาในระบบแตสามารถอานออกเขยนได

สทธการรกษาไดแก(สามารถระบไดมากกวา๑ขอ)๑.บตรประกนสขภาพ ผทมสทธตามพระราชบญญตหลกประกนสขภาพแหงชาต

พ.ศ.๒๕๔๕

๒.บตรประกนสงคม ผทมสทธตามพระราชบญญตประกนสงคมพ.ศ.๒๕๓๓

๓.เบกตนสงกด ผทมสทธเบกจายจากตนหนวยงานทสงกด

๔.เบกจายตรงกรมบญชกลาง ผสมครเบกจายตรงตามพระราชกฤษฎกาเงนสวสดการเกยวกบการรกษาพยาบาลพ.ศ.๒๕๒๓

๕.รฐวสาหกจ ผมสทธตามระเบยบของหนวยงานรฐวสาหกจ

๖.ไมมหลกประกนสขภาพ ผทไมมหลกประกนสขภาพใดๆ

๗.อนๆ ผใชสทธอนๆ เชนพระราชบญญตกองทนเงนทดแทนพระราชบญญตคมครองผประสบภยจากรถประกนอบตเหตประกนชวตเปนตน

อาชพไดแก๑.นกเรยนนกศกษา ผทก�าลงอยในชวงของการศกษา

๒.เกษตรกร ผท�างานภาคเกษตรกรรม

๓.ขาราชการ ผทท�างานในหนวยงานของทางราชการรวมขาราชการทเกษยณแลวไดรบบ�านาญ

๔.พนกงานของรฐ ผทท�างานในหนวยงานของทางราชการหรอรฐทระบเปนพนกงานของรฐ

๕.รฐวสาหกจ ผทท�างานในหนวยงานของรฐวสาหกจตางๆ

๖.รบจาง/พนกงานบรษท ผทท�างานรบจางรายวนรายเดอนรบจางเหมางานผทท�างานในองคกรเอกชน

๗.คาขาย/ธรกจสวนตว ผประกอบอาชพคาขายสนคาทงขนาดยอมและขนาดใหญหรอประกอบธรกจสวนตว

๘.วางงาน ผทอยในวยแรงงานและสามารถท�างานไดแตไมไดประกอบอาชพ

๙.พอบานแมบาน ผทมไดท�างานนอกบานแตรบผดชอบดแลความเรยบรอยในบาน

78 79แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๑๓.ผปวยทประสบปญหาวกฤตจากภยพบต

ผประสบภาวะวกฤตหมายถงผไดรบผลกระทบจากภยพบตทงทางตรงและทางออมประกอบดวยผไดรบบาดเจบครอบครวผเสยชวต/บาดเจบผรอดชวตผสญเสยทรพยสนผอยในเหตการณผปวยทมประวตการรกษาทางจตเวช

๑๔.ผปวยวณโรคดอยา ผปวยวณโรคทขาดยาและเกดการดอยารวมถงผปวยวณโรคดอยาในผปวยทไมเคยรกษามากอน,การดอยาในผปวยทเคยรบการรกษามากอนหรอก�าลงรกษา,MDR-TBคอการดอยาวณโรคอยางนอย๒ขนาน

ผใหขอมล ผใชบรการ/ญาต/เพอนบาน/ผน�าสงโดยระบชอทอยและเบอรโทรศพททตดตอได

ผอน บคคลทอางถงหรอผทมความเกยวของกบผใชบรการทสามารถตดตอบคคลผนแทนตวผใชบรการไดระบความสมพนธกบผใชบรการรวมถงผดแลหรอผปกครองระบชอ-สกลหมายเลขโทรศพท

ทอยปจจบนผทตดตอได ทอยบคคลทอางถงหรอผทมความเกยวของกบผใชบรการทสามารถตดตอบคคลผนแทนตวผใชบรการได

รายไดเฉลยตอเดอน รายไดเฉลยของผใชบรการตอเดอนโดยระบจ�านวนเงนและแหลงทมาของรายไดวาไดรบจากการท�างานของตนเองหรอไดรบจากบคคล/หนวยงานโดยระบชอบคคล/หนวยงานทใหรายได

หนสน กรณทมใหระบจ�านวนเงนและแหลงทมาของหนสนวาเปนหนในหรอนอกระบบ

สวนท ๓ ขอมลทำสงคม/ กำรประเมนและวนจฉยทำงสงคม (Social Assessment and Diagnosis) ระบปญหำไดมำกกวำ ๑ ปญหำ/รหส

๓.๑ การประเมนและการวนจฉยทางสงคม(SocialDiagnosis)

การวนจฉยปญหาทางสงคม(Socialdiagnosis)ทเปนความเดอดรอน/ความทกขของผใชบรการในสงทเกยวของกบชวตความเปนอยซงตารางบญชปญหาทางสงคม(SocialProblemList) ฉบบนไดดดแปลงเนอหาจากตารางบญชปญหาทางสงคมขององคการอนามยโลกเพอใหสอดคลองกบการปฏบตงานจรงโดยวนจฉยตอเมอปญหานมความสมพนธชดเจนกบสาเหตของการมาใชบรการ โดยท�าเครองหมาย ในหมายเลขหมวดและระบหมายเลข รหสตางๆ ลงในชองวาง.........ซงสามารถระบไดมากกวา๑ปญหา/รหส (ศกษาตารางบญชปญหาทางสงคม(SocialProblemList) ไดในภาคผนวก)

๓.๒ สภาพปญหาทพบ การประเมนปญหาเชงอธบายตามสภาพปญหาทพบและบนทกเพมเตมอธบายพอสงเขป

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๗.ผพการ บคคลทมขอจ�ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ�าวนหรอเขาไปมสวนรวมทางสงคมเนองจากมความบกพรองทางการมองเหนการไดยนการเคลอนไหวการสอสารจตใจพฤตกรรมสตปญญาการเรยนรบกพรองอนใดประกอบกบมอปสรรคในดานตางๆ และมความจ�าเปนพเศษทจะตองไดรบการชวยเหลอเพอใหสามารถปฏบตกจกรรมในชวตประจ�าวนหรอเขาไปมสวนรวมทางสงคมไดอยางบคคลทวไประบประเภทความพการและลกษณะความพการตามพ.ร.บ.พฒนาคณภาพชวตคนพการ

๘.ผปวยจตเวช บคคลทขาดความสามารถในการปรบตวเปนผลใหเกดความแปรปรวนทงดานความคดอารมณและพฤตกรรมอยในสภาพทปวยเรอรงมผลกระทบตอการด�ารงชวตของผปวยและครอบครว

๙.ผทไดรบการบาดเจบอนตรายทางรางกายหรอจตใจจากคนอนกระท�า

ผไดรบบาดเจบสาหสไดรบบาดเจบทางรางกายจตใจพการหรอเสยชวตหรอตายจากการกระท�าโดยประมาทของผอนโดยไมมสวนเกยวของถกลกหลงถกขมขนถกกระท�าอนาจารถกหนวงเหนยวถกชงทรพยถกปลนทรพยหรอบกรก•เดกคนชราคนปวยทชวยเหลอไมไดและถกทอดทงผทประสบภยจากการจราจรเปนคนซอนคนเดนถนน

๑๐.ผตดเชอHIV/ผปวยโรคเอดส

ผปวยทรบเชอไวรสHIVหรอผทมอาการของโรคเอดส

๑๑.ผไมมหลกประกนประกนสขภาพและมปญหาการใชสทธระบบประกนสขภาพ๑๑.๑คนไทยไมมเลข๑๓หลก๑๑.๒คนตางดาวหลบหนเขาเมอง๑๑.๓สทธไมคมครอง๑๑.๔ขามเขต/ผดขนตอน๑๑.๕ไมมพ.ร.บรถ๑๑.๖อนๆ

๑๑.กลมบคคลทไมมหลกประกนสขภาพหมายถง๑๑.๑กลมคนไทยทไมม๑๓หลกหมายถงคนไทยทไมมหลกฐานทางทะเบยนราษฎรหรอรอพสจนสถานะหรอเปนบคคลตกหลน๑๑.๒ตางชาตทหลบหนเขาเมองหมายถงตางชาตทไมมหลกฐานการแสดงตนหรอเอกสารทางราชการในการเขาเมอง๑๑.๓กลมบคคลทไมใชสญชาตไทยหมายถงตางชาตมปญหาการใชสทธการรกษาหรอปญหาทางสงคมอนๆ ทมารบบรการทางสงคม๑๑.๔กลมทมปญหาการใชสทธหมายถงสทธไมคมครองหรอขอยกเวนตามขอตกลงหรอระเบยบการใชสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพทกสทธ๑๑.๕กลมทมปญหาการใชสทธหมายถง.ขามเขต/ผดขนตอนตามขอตกลงหรอระเบยบการใชสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพทกสทธ๑๑.๖ผประสบภยจากรถทไมมพรบ.หมายถงผทประสบภยจากการจราจรจนไดรบบาดเจบพการหรอเสยชวตไมไดจดท�าพรบ.รถหรอเขามาตรา๒๓(๑)๑๑.๗อนๆ ทมปญหาดานหลกประกนสขภาพเชนกลมเสยงม.๔๑ฯลฯ

๑๒.ผปวยมะเรงและระยะทาย ผปวยมะเรงทกชนดและแพทยเรมวนจฉยเปนผปวยโรคในระยะสดทายของชวต

78 79แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๑๓.ผปวยทประสบปญหาวกฤตจากภยพบต

ผประสบภาวะวกฤตหมายถงผไดรบผลกระทบจากภยพบตทงทางตรงและทางออมประกอบดวยผไดรบบาดเจบครอบครวผเสยชวต/บาดเจบผรอดชวตผสญเสยทรพยสนผอยในเหตการณผปวยทมประวตการรกษาทางจตเวช

๑๔.ผปวยวณโรคดอยา ผปวยวณโรคทขาดยาและเกดการดอยารวมถงผปวยวณโรคดอยาในผปวยทไมเคยรกษามากอน,การดอยาในผปวยทเคยรบการรกษามากอนหรอก�าลงรกษา,MDR-TBคอการดอยาวณโรคอยางนอย๒ขนาน

ผใหขอมล ผใชบรการ/ญาต/เพอนบาน/ผน�าสงโดยระบชอทอยและเบอรโทรศพททตดตอได

ผอน บคคลทอางถงหรอผทมความเกยวของกบผใชบรการทสามารถตดตอบคคลผนแทนตวผใชบรการไดระบความสมพนธกบผใชบรการรวมถงผดแลหรอผปกครองระบชอ-สกลหมายเลขโทรศพท

ทอยปจจบนผทตดตอได ทอยบคคลทอางถงหรอผทมความเกยวของกบผใชบรการทสามารถตดตอบคคลผนแทนตวผใชบรการได

รายไดเฉลยตอเดอน รายไดเฉลยของผใชบรการตอเดอนโดยระบจ�านวนเงนและแหลงทมาของรายไดวาไดรบจากการท�างานของตนเองหรอไดรบจากบคคล/หนวยงานโดยระบชอบคคล/หนวยงานทใหรายได

หนสน กรณทมใหระบจ�านวนเงนและแหลงทมาของหนสนวาเปนหนในหรอนอกระบบ

สวนท ๓ ขอมลทำสงคม/ กำรประเมนและวนจฉยทำงสงคม (Social Assessment and Diagnosis) ระบปญหำไดมำกกวำ ๑ ปญหำ/รหส

๓.๑ การประเมนและการวนจฉยทางสงคม(SocialDiagnosis)

การวนจฉยปญหาทางสงคม(Socialdiagnosis)ทเปนความเดอดรอน/ความทกขของผใชบรการในสงทเกยวของกบชวตความเปนอยซงตารางบญชปญหาทางสงคม(SocialProblemList) ฉบบนไดดดแปลงเนอหาจากตารางบญชปญหาทางสงคมขององคการอนามยโลกเพอใหสอดคลองกบการปฏบตงานจรงโดยวนจฉยตอเมอปญหานมความสมพนธชดเจนกบสาเหตของการมาใชบรการ โดยท�าเครองหมาย ในหมายเลขหมวดและระบหมายเลข รหสตางๆ ลงในชองวาง.........ซงสามารถระบไดมากกวา๑ปญหา/รหส (ศกษาตารางบญชปญหาทางสงคม(SocialProblemList) ไดในภาคผนวก)

๓.๒ สภาพปญหาทพบ การประเมนปญหาเชงอธบายตามสภาพปญหาทพบและบนทกเพมเตมอธบายพอสงเขป

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๗.ผพการ บคคลทมขอจ�ากดในการปฏบตกจกรรมในชวตประจ�าวนหรอเขาไปมสวนรวมทางสงคมเนองจากมความบกพรองทางการมองเหนการไดยนการเคลอนไหวการสอสารจตใจพฤตกรรมสตปญญาการเรยนรบกพรองอนใดประกอบกบมอปสรรคในดานตางๆ และมความจ�าเปนพเศษทจะตองไดรบการชวยเหลอเพอใหสามารถปฏบตกจกรรมในชวตประจ�าวนหรอเขาไปมสวนรวมทางสงคมไดอยางบคคลทวไประบประเภทความพการและลกษณะความพการตามพ.ร.บ.พฒนาคณภาพชวตคนพการ

๘.ผปวยจตเวช บคคลทขาดความสามารถในการปรบตวเปนผลใหเกดความแปรปรวนทงดานความคดอารมณและพฤตกรรมอยในสภาพทปวยเรอรงมผลกระทบตอการด�ารงชวตของผปวยและครอบครว

๙.ผทไดรบการบาดเจบอนตรายทางรางกายหรอจตใจจากคนอนกระท�า

ผไดรบบาดเจบสาหสไดรบบาดเจบทางรางกายจตใจพการหรอเสยชวตหรอตายจากการกระท�าโดยประมาทของผอนโดยไมมสวนเกยวของถกลกหลงถกขมขนถกกระท�าอนาจารถกหนวงเหนยวถกชงทรพยถกปลนทรพยหรอบกรก•เดกคนชราคนปวยทชวยเหลอไมไดและถกทอดทงผทประสบภยจากการจราจรเปนคนซอนคนเดนถนน

๑๐.ผตดเชอHIV/ผปวยโรคเอดส

ผปวยทรบเชอไวรสHIVหรอผทมอาการของโรคเอดส

๑๑.ผไมมหลกประกนประกนสขภาพและมปญหาการใชสทธระบบประกนสขภาพ๑๑.๑คนไทยไมมเลข๑๓หลก๑๑.๒คนตางดาวหลบหนเขาเมอง๑๑.๓สทธไมคมครอง๑๑.๔ขามเขต/ผดขนตอน๑๑.๕ไมมพ.ร.บรถ๑๑.๖อนๆ

๑๑.กลมบคคลทไมมหลกประกนสขภาพหมายถง๑๑.๑กลมคนไทยทไมม๑๓หลกหมายถงคนไทยทไมมหลกฐานทางทะเบยนราษฎรหรอรอพสจนสถานะหรอเปนบคคลตกหลน๑๑.๒ตางชาตทหลบหนเขาเมองหมายถงตางชาตทไมมหลกฐานการแสดงตนหรอเอกสารทางราชการในการเขาเมอง๑๑.๓กลมบคคลทไมใชสญชาตไทยหมายถงตางชาตมปญหาการใชสทธการรกษาหรอปญหาทางสงคมอนๆ ทมารบบรการทางสงคม๑๑.๔กลมทมปญหาการใชสทธหมายถงสทธไมคมครองหรอขอยกเวนตามขอตกลงหรอระเบยบการใชสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพทกสทธ๑๑.๕กลมทมปญหาการใชสทธหมายถง.ขามเขต/ผดขนตอนตามขอตกลงหรอระเบยบการใชสทธการรกษาในระบบประกนสขภาพทกสทธ๑๑.๖ผประสบภยจากรถทไมมพรบ.หมายถงผทประสบภยจากการจราจรจนไดรบบาดเจบพการหรอเสยชวตไมไดจดท�าพรบ.รถหรอเขามาตรา๒๓(๑)๑๑.๗อนๆ ทมปญหาดานหลกประกนสขภาพเชนกลมเสยงม.๔๑ฯลฯ

๑๒.ผปวยมะเรงและระยะทาย ผปวยมะเรงทกชนดและแพทยเรมวนจฉยเปนผปวยโรคในระยะสดทายของชวต

80 81แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๑๒๘ จดท�ากลมกลมบ�าบด(จตบ�าบด)

๑๒๙ จดท�ากลมใหค�าปรกษาครอบครว(FamilyGroupCounseling)

๑๓๐ จดท�ากลมพทกษสทธเชนหลกประกนสขภาพฯลฯ

๑๓๑ จดท�ากลมคมครองสทธเชนคมครองเดกตามพรบ.

๑๓๒ การเจรจาตอรองในภาวะวกฤต(MCC)

การเจรจาตอรอง/ไกลเกลย

๒. กำรฟนฟสมรรถภำพทำงสงคม(social rehabilitation) ไดแก

๒๑๑ การฟนฟสมรรถภาพทางสงคมรายกลม

๒๑๒ การฟนฟสมรรถภาพทางสงคมรายบคคล

๒๑๓ จดท�ากลมฝกทกษะทางสงคม(Socialskills)

๒๑๔ จดท�ากลมฝกทกษะชวต(LifeSkills)

๒๑๕ สรางทกษะ/วธการปรบเปลยนพฤตกรรม/ปรบทศนคตทดรายบคคล

๒๑๖ การสรางสมพนธภาพและการเสรมแรงจงใจในการรกษารายบคคล

๒๑๗ การสรางเสรมสขอนามยสวนบคคล

๒๑๘ สขภาพจตศกษารายบคคล

๒๑๙ การฟนฟทกษะชวตรายบคคล

๒๒๐ การเพมทกษะชวตในการดแลสขภาพ

๒๒๑ ฝกทกษะการแกไขปญหารายบคคล

๒๒๒ ฝกทกษะการด�ารงชวตเชนการอาบน�าการแตงกายการรบประทานอาหารรายบคคล

๒๒๓ ฝกทกษะพนฐานในการประกอบอาชพรายบคคล(pre-vocationaltraining,individual)

๒๒๔ ฝกทกษะพนฐานในการประกอบอาชพแบบกลม(pre-vocationaltraining,group)

๒๒๕ ฝกทดลองงานทงในสถานพยาบาลและสถานประกอบการ

๒๒๖ การใหการปรกษาแนะน�าในระหวางประกอบอาชพ(jobcoach)

๒๒๗ ทกษะพนฐานการท�างานและสงเสรมการประกอบอาชพอสระ(ฝกอาชพ)

๒๒๘ สงตอเครอขายทางสงคมใหมสวนรวมในการฟนฟฯ

๓. กำรจดกำรทรพยำกรทำงสงคม (Social Resources Management) ไดแก

๓๑๑ พจารณาคารกษาพยาบาลระบจ�านวนคารกษาพยาบาลทงหมดจ�านวนช�าระได...............บาทจ�านวนอนเคราะห...............บาท

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๓.๓ การชวยเหลอเฉพาะหนา/เรงดวน

ระบแผนการใหความชวยเหลอตามสภาพปญหาทมความเรงดวนวกฤตเชนการคมครองสวสดภาพผถกกระท�าดวยความรนแรงการใหการปรกษา/ชวยเหลอในภาวะวกฤตการเจรจาตอรองการไกลเกลยเปนตน

๓.๔ การชวยเหลอระยะยาว/การปองกนการเกดปญหาซ�า

ระบแผนการใหความชวยเหลอในระยะยาวเชนการบ�าบดทางจตสงคมการฟนฟสมรรถภาพทางสงคมการเฝาระวงทางสงคมเปนตน

สวนท ๔ กำรประเมนและชวยเหลอตำมสภำพปญหำ/ควำมตองกำรของผใชบรกำร (Social Intervention)

๔.๑ การชวยเหลอตามสภาพปญหา/การด�าเนนชวยเหลอทางสงคม(SocialIntervention)และความตองการของผใชบรการ

การชวยเหลอตามสภาพปญหาและความตองการของผใชบรการเปนการประเมนความตองการทแทจรง(RealNeed)ของผใชบรการเพอใหการชวยเหลอตามความเหมาะสมซงมการแบงแยกประเภทความตองการไดแกการฟนฟสมรรถภาพทางสงคมการจดการทรพยากรทางสงคมและการใหบรการทางสงคม โดยท�าเครองหมาย ในหมายเลขหวขอและระบหมายเลขประเดนความตองการตางๆ ลงในชองวาง...................ซงสามารถระบไดมากกวา๑หวขอ/ประเดนความตองการ(ศกษาแนวทางการประเมนและการชวยเหลอไดในภาคผนวก)

๑. กำรเสรมพลงอ�ำนำจ วธกำรสรำงเสรมพลงอ�ำนำจ(empowerment) ไดแก

๑๑๑ การใหแนะน�า/ความร/(Advice,Guidance)ดานสวสดการสงคม

๑๑๒ การใหความรทางกฎหมาย/พรบ.ทเกยวของ

๑๑๓ การใหความรเกยวกบเพศศกษา(SexEducation)

๑๑๔ การใหความรเกยวกบการดแลทางสงคมของผปวย

๑๑๕ การใหการปรกษา(Counseling)ของนกสงคมสงเคราะห<๓๐นาท

๑๑๖ การใหค�าปรกษา(Counseling)ของนกสงคมสงเคราะห>๓๐นาท

๑๑๗ การใหปรกษาเกยวกบบทบาทครอบครว<๓๐นาท

๑๑๘ การใหปรกษาคสมรส>๓๐นาท

๑๑๙ การใหปรกษาคสมรส<๓๐นาท

๑๒๐ การใหการปรกษาและชวยเหลอทางสงคม

๑๒๑ จดท�ากลมเสรมพลงครอบครว/ญาต/ผดแล

๑๒๒ จดท�ากลมเพอนชวยเพอน(PeerGroup)

๑๒๓ จดท�ากลมเสรมก�าลงใจ(GroupSupport)

๑๒๔ จดท�ากลมสนทนาการ

๑๒๕ จดท�ากลมบ�าบด

๑๒๖ จดท�ากลมกลมบ�าบด(ครอบครวบ�าบด)

๑๒๗ จดท�ากลมกลมบ�าบด(ศลปะบ�าบด)

80 81แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๑๒๘ จดท�ากลมกลมบ�าบด(จตบ�าบด)

๑๒๙ จดท�ากลมใหค�าปรกษาครอบครว(FamilyGroupCounseling)

๑๓๐ จดท�ากลมพทกษสทธเชนหลกประกนสขภาพฯลฯ

๑๓๑ จดท�ากลมคมครองสทธเชนคมครองเดกตามพรบ.

๑๓๒ การเจรจาตอรองในภาวะวกฤต(MCC)

การเจรจาตอรอง/ไกลเกลย

๒. กำรฟนฟสมรรถภำพทำงสงคม(social rehabilitation) ไดแก

๒๑๑ การฟนฟสมรรถภาพทางสงคมรายกลม

๒๑๒ การฟนฟสมรรถภาพทางสงคมรายบคคล

๒๑๓ จดท�ากลมฝกทกษะทางสงคม(Socialskills)

๒๑๔ จดท�ากลมฝกทกษะชวต(LifeSkills)

๒๑๕ สรางทกษะ/วธการปรบเปลยนพฤตกรรม/ปรบทศนคตทดรายบคคล

๒๑๖ การสรางสมพนธภาพและการเสรมแรงจงใจในการรกษารายบคคล

๒๑๗ การสรางเสรมสขอนามยสวนบคคล

๒๑๘ สขภาพจตศกษารายบคคล

๒๑๙ การฟนฟทกษะชวตรายบคคล

๒๒๐ การเพมทกษะชวตในการดแลสขภาพ

๒๒๑ ฝกทกษะการแกไขปญหารายบคคล

๒๒๒ ฝกทกษะการด�ารงชวตเชนการอาบน�าการแตงกายการรบประทานอาหารรายบคคล

๒๒๓ ฝกทกษะพนฐานในการประกอบอาชพรายบคคล(pre-vocationaltraining,individual)

๒๒๔ ฝกทกษะพนฐานในการประกอบอาชพแบบกลม(pre-vocationaltraining,group)

๒๒๕ ฝกทดลองงานทงในสถานพยาบาลและสถานประกอบการ

๒๒๖ การใหการปรกษาแนะน�าในระหวางประกอบอาชพ(jobcoach)

๒๒๗ ทกษะพนฐานการท�างานและสงเสรมการประกอบอาชพอสระ(ฝกอาชพ)

๒๒๘ สงตอเครอขายทางสงคมใหมสวนรวมในการฟนฟฯ

๓. กำรจดกำรทรพยำกรทำงสงคม (Social Resources Management) ไดแก

๓๑๑ พจารณาคารกษาพยาบาลระบจ�านวนคารกษาพยาบาลทงหมดจ�านวนช�าระได...............บาทจ�านวนอนเคราะห...............บาท

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๓.๓ การชวยเหลอเฉพาะหนา/เรงดวน

ระบแผนการใหความชวยเหลอตามสภาพปญหาทมความเรงดวนวกฤตเชนการคมครองสวสดภาพผถกกระท�าดวยความรนแรงการใหการปรกษา/ชวยเหลอในภาวะวกฤตการเจรจาตอรองการไกลเกลยเปนตน

๓.๔ การชวยเหลอระยะยาว/การปองกนการเกดปญหาซ�า

ระบแผนการใหความชวยเหลอในระยะยาวเชนการบ�าบดทางจตสงคมการฟนฟสมรรถภาพทางสงคมการเฝาระวงทางสงคมเปนตน

สวนท ๔ กำรประเมนและชวยเหลอตำมสภำพปญหำ/ควำมตองกำรของผใชบรกำร (Social Intervention)

๔.๑ การชวยเหลอตามสภาพปญหา/การด�าเนนชวยเหลอทางสงคม(SocialIntervention)และความตองการของผใชบรการ

การชวยเหลอตามสภาพปญหาและความตองการของผใชบรการเปนการประเมนความตองการทแทจรง(RealNeed)ของผใชบรการเพอใหการชวยเหลอตามความเหมาะสมซงมการแบงแยกประเภทความตองการไดแกการฟนฟสมรรถภาพทางสงคมการจดการทรพยากรทางสงคมและการใหบรการทางสงคม โดยท�าเครองหมาย ในหมายเลขหวขอและระบหมายเลขประเดนความตองการตางๆ ลงในชองวาง...................ซงสามารถระบไดมากกวา๑หวขอ/ประเดนความตองการ(ศกษาแนวทางการประเมนและการชวยเหลอไดในภาคผนวก)

๑. กำรเสรมพลงอ�ำนำจ วธกำรสรำงเสรมพลงอ�ำนำจ(empowerment) ไดแก

๑๑๑ การใหแนะน�า/ความร/(Advice,Guidance)ดานสวสดการสงคม

๑๑๒ การใหความรทางกฎหมาย/พรบ.ทเกยวของ

๑๑๓ การใหความรเกยวกบเพศศกษา(SexEducation)

๑๑๔ การใหความรเกยวกบการดแลทางสงคมของผปวย

๑๑๕ การใหการปรกษา(Counseling)ของนกสงคมสงเคราะห<๓๐นาท

๑๑๖ การใหค�าปรกษา(Counseling)ของนกสงคมสงเคราะห>๓๐นาท

๑๑๗ การใหปรกษาเกยวกบบทบาทครอบครว<๓๐นาท

๑๑๘ การใหปรกษาคสมรส>๓๐นาท

๑๑๙ การใหปรกษาคสมรส<๓๐นาท

๑๒๐ การใหการปรกษาและชวยเหลอทางสงคม

๑๒๑ จดท�ากลมเสรมพลงครอบครว/ญาต/ผดแล

๑๒๒ จดท�ากลมเพอนชวยเพอน(PeerGroup)

๑๒๓ จดท�ากลมเสรมก�าลงใจ(GroupSupport)

๑๒๔ จดท�ากลมสนทนาการ

๑๒๕ จดท�ากลมบ�าบด

๑๒๖ จดท�ากลมกลมบ�าบด(ครอบครวบ�าบด)

๑๒๗ จดท�ากลมกลมบ�าบด(ศลปะบ�าบด)

82 83แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

กำรประเมนควำมเสยงของผใชบรกำร

๕. กำรประเมนควำมเสยงของผใชบรกำร

การวเคราะหสภาพการณและองคประกอบทมแนวโนมใหเกดความเสยงของผใชบรการเพอน�าไปสการเฝาระวงและปองกนปญหาทางสงคม โดยท�าเครองหมาย ในหมายเลขประเดนความเสยงและระบหมายเลขปจจยความเสยงตางๆ ลงในชองวาง...................ซงสามารถระบไดมากกวา๑ประเดนความเสยง/ปจจยความเสยง

ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

หมำยเลข รำยละเอยด

๑.การหลบหน/ปฏเสธการรกษา ① เปนคนตางชาตแรงงานอพยพกลมชาตพนธผไมมสถานะบคคล

② ไมมญาตเฝาดแล③ มอาการทางจตรนแรง④ ผปวยคดเชนผปวยคดอาญาผปวยทไมมพรบ.คมครอง

ผประสบภยทางรถ⑤ ไมใหขอมลทเปนจรง/ไมใหเอกสารทางราชการแสดง

สถานะบคคล⑥ ไมสมครใจรกษาเชนผปวยยาเสพตดทถกบงคบบ�าบด

ผปวยจตเวช⑦ ไมมาตามนดการรกษา⑧ ไมใหความรวมมอในการรกษา

๒.การเจบปวยซ�า ① ไมมญาตหรอผดแล② ไมมาพบแพทยตามนด③ ขาดความรความเขาใจในการดแลตนเอง④ ไมปฏบตตามค�าแนะน�าของทมผรกษา⑤ ไมสามารถสอสารขอมลไดเชนผปวยจตเวช

ผพการแรงงานอพยพไมรภาษา⑥ สภาพแวดลอมของทพกอาศยไมเหมาะสม

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๓๑๒ จดหาคาพาหนะเดนทางกลบบาน/มารบบรการระบจ�านวน.....................บาท

๓๑๓ จดหาคาครองชพชวคราวระบ.............................จ�านวนบาท

๓๑๔ จดหาเครองอปโภค/บรโภคระบจ�านวน......................บาท

๓๑๕ สงเคราะหครอบครวระบจ�านวนเงน.................บาท

๓๑๖ จดหา/สงเคราะหเงนซอกายอปกรณและเครองชวยความพการระบประเภทจ�านวนเงน.....บาท

๓๑๗ จดหา/สงเคราะหเงนซออปกรณทางการแพทย/วสดการแพทยระบประเภทจ�านวนเงน

๓๑๘ จดหา/สงเคราะหเงนทนประกอบอาชพระบ............................บาท

๓๑๙ จดหา/สงเคราะหเบยยงชพระบ..........................บาท

๓๒๐ จดหา/สงเคราะหทนการศกษาระบ............................บาท

๓๒๑ จดหาทอยอาศยชวคราว/ถาวร

๓๒๒ จดหาสถานทดแล/คนดแล(หลงจ�าหนายออกโรงพยาบาลแลว)

๓๒๓ การจดสงแวดลอมเพอการบ�าบดรายบคคล

๓๒๔ ประสาน/สงตอศนยสขภาพชมชนและอาสาสมครดแลกนเองในชมชน

๓๒๕ การสงตอหนวยงานอน/ประสานงานเครอขายดานสวสดการสงคม

๔. จดบรกำรทำงสงคม ไดแก

๔๑๑ การประเมนครอบครว

๔๑๒ เตรยมครอบครวเพอฟนฟสมรรถภาพในครอบครว/ชมชน

๔๑๓ ประเมนความเสยง/เฝาระวงปญหาทางสงคม(SocialSurveillance)

๔๑๔ การพทกษสทธในการรกษาพยาบาล

๔๑๕ การเยยมบานรวมกบทมสหวชาชพ

๔๑๖ การเยยมบาน

๔๑๗ การคมครองและพทกษสทธตามกฎหมาย(RightsProtectionandAdvocacy)

๔๑๘ การจดการรายกรณ(casemanagement)

๔๙๑ การประเมนทางสงคม/จดทะเบยนผพการ

๔๒๐ การตดตอ/ตดตามญาต

๔๒๑ การประเมนทางสงคมอนๆ

82 83แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

กำรประเมนควำมเสยงของผใชบรกำร

๕. กำรประเมนควำมเสยงของผใชบรกำร

การวเคราะหสภาพการณและองคประกอบทมแนวโนมใหเกดความเสยงของผใชบรการเพอน�าไปสการเฝาระวงและปองกนปญหาทางสงคม โดยท�าเครองหมาย ในหมายเลขประเดนความเสยงและระบหมายเลขปจจยความเสยงตางๆ ลงในชองวาง...................ซงสามารถระบไดมากกวา๑ประเดนความเสยง/ปจจยความเสยง

ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

หมำยเลข รำยละเอยด

๑.การหลบหน/ปฏเสธการรกษา ① เปนคนตางชาตแรงงานอพยพกลมชาตพนธผไมมสถานะบคคล

② ไมมญาตเฝาดแล③ มอาการทางจตรนแรง④ ผปวยคดเชนผปวยคดอาญาผปวยทไมมพรบ.คมครอง

ผประสบภยทางรถ⑤ ไมใหขอมลทเปนจรง/ไมใหเอกสารทางราชการแสดง

สถานะบคคล⑥ ไมสมครใจรกษาเชนผปวยยาเสพตดทถกบงคบบ�าบด

ผปวยจตเวช⑦ ไมมาตามนดการรกษา⑧ ไมใหความรวมมอในการรกษา

๒.การเจบปวยซ�า ① ไมมญาตหรอผดแล② ไมมาพบแพทยตามนด③ ขาดความรความเขาใจในการดแลตนเอง④ ไมปฏบตตามค�าแนะน�าของทมผรกษา⑤ ไมสามารถสอสารขอมลไดเชนผปวยจตเวช

ผพการแรงงานอพยพไมรภาษา⑥ สภาพแวดลอมของทพกอาศยไมเหมาะสม

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๓๑๒ จดหาคาพาหนะเดนทางกลบบาน/มารบบรการระบจ�านวน.....................บาท

๓๑๓ จดหาคาครองชพชวคราวระบ.............................จ�านวนบาท

๓๑๔ จดหาเครองอปโภค/บรโภคระบจ�านวน......................บาท

๓๑๕ สงเคราะหครอบครวระบจ�านวนเงน.................บาท

๓๑๖ จดหา/สงเคราะหเงนซอกายอปกรณและเครองชวยความพการระบประเภทจ�านวนเงน.....บาท

๓๑๗ จดหา/สงเคราะหเงนซออปกรณทางการแพทย/วสดการแพทยระบประเภทจ�านวนเงน

๓๑๘ จดหา/สงเคราะหเงนทนประกอบอาชพระบ............................บาท

๓๑๙ จดหา/สงเคราะหเบยยงชพระบ..........................บาท

๓๒๐ จดหา/สงเคราะหทนการศกษาระบ............................บาท

๓๒๑ จดหาทอยอาศยชวคราว/ถาวร

๓๒๒ จดหาสถานทดแล/คนดแล(หลงจ�าหนายออกโรงพยาบาลแลว)

๓๒๓ การจดสงแวดลอมเพอการบ�าบดรายบคคล

๓๒๔ ประสาน/สงตอศนยสขภาพชมชนและอาสาสมครดแลกนเองในชมชน

๓๒๕ การสงตอหนวยงานอน/ประสานงานเครอขายดานสวสดการสงคม

๔. จดบรกำรทำงสงคม ไดแก

๔๑๑ การประเมนครอบครว

๔๑๒ เตรยมครอบครวเพอฟนฟสมรรถภาพในครอบครว/ชมชน

๔๑๓ ประเมนความเสยง/เฝาระวงปญหาทางสงคม(SocialSurveillance)

๔๑๔ การพทกษสทธในการรกษาพยาบาล

๔๑๕ การเยยมบานรวมกบทมสหวชาชพ

๔๑๖ การเยยมบาน

๔๑๗ การคมครองและพทกษสทธตามกฎหมาย(RightsProtectionandAdvocacy)

๔๑๘ การจดการรายกรณ(casemanagement)

๔๙๑ การประเมนทางสงคม/จดทะเบยนผพการ

๔๒๐ การตดตอ/ตดตามญาต

๔๒๑ การประเมนทางสงคมอนๆ

84 85แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

หมำยเลข รำยละเอยด

๖.การท�าแทง/ทอดทงบตร ① มเพศสมพนธกอนวยอนควร② ไมมาฝากครรภหรอฝากครรภต�ากวา๒ครง③ บตรมอาการเจบปวย/พการ④ ไมแสดงบทบาทความเปนมารดาเชนไมสมผสไมใหนมบตร⑤ แยกกบสาม⑥ ถกขมขน⑦ ญาตผใหญไมยอมรบ⑧ มปญหาสขภาพจต/จตเวช9 ตดสารเสพตด

10 เคยมประวตทอดทงบตร/ยกบตรใหญาตผอนสถานสงเคราะหเลยงด

11 อยเพยงล�าพง12 สามบงคบใหท�าแทง

๗.การฆาตวตาย ① มปญหาสขภาพปวยเรอรงรนแรง② พบความผดหวง/เสยใจอยางรนแรงเชนอกหก

ตกงานสอบตกฯลฯ③ มปญหาสขภาพจต/จตเวชเชนซมเศรา④ ใชยา/สารเสพตด⑤ มปญหาในครอบครว⑥ มประวตพยายามฆาตวตาย⑦ มปญหาทางเศรษฐกจ

ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

หมำยเลข รำยละเอยด

๓.การมปญหาครอบครว ① ใชความรนแรงในครอบครว② การไมท�าตามบทบาทหนาท/ความไมรบผดชอบ③ มความผกพนกบครอบครวเดมมากเกนไป④ มปญหาทางเพศสมพนธ⑤ มการสอสารไมเหมาะสม⑥ สมาชกในครอบครวพการ/เสยชวต⑦ สมาชกในครอบครวเกยวของกบอบายมข

๔.การถกลวงละเมด/กออาชญากรรม/ตกเปนเหยอการคามนษย

① มความบกพรองหรอมขอจ�ากดทางจตและสตปญญาใชสารเสพตด

② ใชสารเสพตด③ ขาดทกษะการด�ารงชวต④ เคยถกชกจงไปในทางไมดจากบคคลใกลชด⑤ อยในสภาพแวดลอมทเสยง⑥ ไมมอาชพ/ไมมรายได⑦ ถกกระท�าทารณกรรมทางกายจตใจอารมณทางเพศ/

ถกบงคบขเขญ⑧ เปนคนตางชาต/กลมคนชาตพนธไมเขาใจภาษาไทย

๕.การตดสารเสพตด/เสพซ�า ① มปญหาสขภาพจต② มปญหาภายในครอบครว③ ขาดทกษะการด�ารงชวตเชนการปฏเสธการปรบตว④ อยในสภาพแวดลอมทเสยง⑤ มประวตเคยเสพยาเสพตด⑥ เคยถกบงคบหรอถกหลอกใหเสพ/จ�าหนายยาเสพตด

84 85แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

หมำยเลข รำยละเอยด

๖.การท�าแทง/ทอดทงบตร ① มเพศสมพนธกอนวยอนควร② ไมมาฝากครรภหรอฝากครรภต�ากวา๒ครง③ บตรมอาการเจบปวย/พการ④ ไมแสดงบทบาทความเปนมารดาเชนไมสมผสไมใหนมบตร⑤ แยกกบสาม⑥ ถกขมขน⑦ ญาตผใหญไมยอมรบ⑧ มปญหาสขภาพจต/จตเวช9 ตดสารเสพตด

10 เคยมประวตทอดทงบตร/ยกบตรใหญาตผอนสถานสงเคราะหเลยงด

11 อยเพยงล�าพง12 สามบงคบใหท�าแทง

๗.การฆาตวตาย ① มปญหาสขภาพปวยเรอรงรนแรง② พบความผดหวง/เสยใจอยางรนแรงเชนอกหก

ตกงานสอบตกฯลฯ③ มปญหาสขภาพจต/จตเวชเชนซมเศรา④ ใชยา/สารเสพตด⑤ มปญหาในครอบครว⑥ มประวตพยายามฆาตวตาย⑦ มปญหาทางเศรษฐกจ

ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

หมำยเลข รำยละเอยด

๓.การมปญหาครอบครว ① ใชความรนแรงในครอบครว② การไมท�าตามบทบาทหนาท/ความไมรบผดชอบ③ มความผกพนกบครอบครวเดมมากเกนไป④ มปญหาทางเพศสมพนธ⑤ มการสอสารไมเหมาะสม⑥ สมาชกในครอบครวพการ/เสยชวต⑦ สมาชกในครอบครวเกยวของกบอบายมข

๔.การถกลวงละเมด/กออาชญากรรม/ตกเปนเหยอการคามนษย

① มความบกพรองหรอมขอจ�ากดทางจตและสตปญญาใชสารเสพตด

② ใชสารเสพตด③ ขาดทกษะการด�ารงชวต④ เคยถกชกจงไปในทางไมดจากบคคลใกลชด⑤ อยในสภาพแวดลอมทเสยง⑥ ไมมอาชพ/ไมมรายได⑦ ถกกระท�าทารณกรรมทางกายจตใจอารมณทางเพศ/

ถกบงคบขเขญ⑧ เปนคนตางชาต/กลมคนชาตพนธไมเขาใจภาษาไทย

๕.การตดสารเสพตด/เสพซ�า ① มปญหาสขภาพจต② มปญหาภายในครอบครว③ ขาดทกษะการด�ารงชวตเชนการปฏเสธการปรบตว④ อยในสภาพแวดลอมทเสยง⑤ มประวตเคยเสพยาเสพตด⑥ เคยถกบงคบหรอถกหลอกใหเสพ/จ�าหนายยาเสพตด

86 87แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

หมำยเลข รำยละเอยด

๑๑.การไดรบการเลยงด/ดแลไมเหมาะสม

① ความเจบปวยของโรคทรนแรงเรอรง② ผดแลขาดความร/ความเขาใจ/ทกษะในการดแล③ ผดแลมพฤตกรรมไมเหมาะสมตดสรายาเสพตดเลนการพนน

ทะเลาะเบาะแวง④ ผดแลไมมเวลามทศนคตไมดรงเกยจอบอายไมสนใจ⑤ ผดแลมทอยไมแนนอน/ไมเปนหลกแหลง⑥ พฒนาการไมสมวยเชนภาวะโภชนาการน�าหนกผดปกต⑦ การถกปลอยปละละเลย

๑๒.ปญหาสขภาพจต/จตเวช ① มความเครยดในระดบสง② ไมสามารถควบคม/จดการอารมณ/มพฤตกรรมรนแรง③ สมาชกในครอบครวเจบปวย/เสยชวต④ กรรมพนธ/มประวตบคคลในครอบครวเจบปวยทางจตเวช⑤ ประสบภยพบต⑥ ตดยา/สารเสพตด⑦ เปนผกระท�า/ผถกกระท�าดวยความรนแรง

๑๓.การถกญาตทอดทง/ไมยอมรบ

① เจบปวยดวยโรคเรอรง② ความพการทางกาย/จต③ ไมสามารถชวยเหลอตนเองได④ อยเพยงล�าพง/โดดเดยว⑤ ไมมญาตมาเยยม⑥ มปญหาอารมณและพฤตกรรมเชนกาวราวพฤตกรรมรนแรง

ไมสามารถปรบตวได⑦ มปญหาในครอบครว⑧ ญาตไมพรอมทจะดแล

ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

หมำยเลข รำยละเอยด

๘.การท�ารายผอน ① ใชยา/สารเสพตด② พบความผดหวง/เสยใจอยางรนแรงเชนอกหกตกงาน

ตดเชอHIVถกขมขน③ ประชดชวต-สงคม/ถกปฏเสธจากสงคม④ ปญหาสขภาพจต/จตเวช⑤ ภาวะการเจบปวยเรอรง⑥ นยมใชความรนแรงในการแกไขปญหา⑦ มประวตการท�ารายผอน

๙.การถกกดกน/เลอกปฏบตจากชมชนหรอสงคม

① การเจบปวยดวยโรคเรอรงโรคตดเชอเชนเอดสวณโรคโรคตดตอรายแรงจตเวช

② การใชยา/สารเสพตด③ การไมเปดเผยตนเองเชนผตดเชอHIV④ การถกละเมดสทธจากระบบ/การปฏบตของเจาหนาท

เชนการประกาศชอผปวยเอดสตอทสาธารณะ⑤ การไดรบการปฏบตอยางไมเทาเทยม⑥ การถกปฏเสธการใหบรการจากหนวยงาน

๑๐.การรบและแพรเชอHIV ① ใชยา/สารเสพตด② มพฤตกรรมเสยงทางเพศสมพนธเชนไมใชถงยางอนามย

ใชถงยางอนามยไมถกวธการเปลยนคนอน③ มปญหาสขภาพจต/จตเวช④ การถกลวงละเมดทางเพศเชนถกขมขนรมโทรม⑤ ขาดความรความเขาใจ⑥ ไมเปดเผยผลเลอดกบคเพศสมพนธ⑦ ความตองการมบตร

86 87แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

หมำยเลข รำยละเอยด

๑๑.การไดรบการเลยงด/ดแลไมเหมาะสม

① ความเจบปวยของโรคทรนแรงเรอรง② ผดแลขาดความร/ความเขาใจ/ทกษะในการดแล③ ผดแลมพฤตกรรมไมเหมาะสมตดสรายาเสพตดเลนการพนน

ทะเลาะเบาะแวง④ ผดแลไมมเวลามทศนคตไมดรงเกยจอบอายไมสนใจ⑤ ผดแลมทอยไมแนนอน/ไมเปนหลกแหลง⑥ พฒนาการไมสมวยเชนภาวะโภชนาการน�าหนกผดปกต⑦ การถกปลอยปละละเลย

๑๒.ปญหาสขภาพจต/จตเวช ① มความเครยดในระดบสง② ไมสามารถควบคม/จดการอารมณ/มพฤตกรรมรนแรง③ สมาชกในครอบครวเจบปวย/เสยชวต④ กรรมพนธ/มประวตบคคลในครอบครวเจบปวยทางจตเวช⑤ ประสบภยพบต⑥ ตดยา/สารเสพตด⑦ เปนผกระท�า/ผถกกระท�าดวยความรนแรง

๑๓.การถกญาตทอดทง/ไมยอมรบ

① เจบปวยดวยโรคเรอรง② ความพการทางกาย/จต③ ไมสามารถชวยเหลอตนเองได④ อยเพยงล�าพง/โดดเดยว⑤ ไมมญาตมาเยยม⑥ มปญหาอารมณและพฤตกรรมเชนกาวราวพฤตกรรมรนแรง

ไมสามารถปรบตวได⑦ มปญหาในครอบครว⑧ ญาตไมพรอมทจะดแล

ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

หมำยเลข รำยละเอยด

๘.การท�ารายผอน ① ใชยา/สารเสพตด② พบความผดหวง/เสยใจอยางรนแรงเชนอกหกตกงาน

ตดเชอHIVถกขมขน③ ประชดชวต-สงคม/ถกปฏเสธจากสงคม④ ปญหาสขภาพจต/จตเวช⑤ ภาวะการเจบปวยเรอรง⑥ นยมใชความรนแรงในการแกไขปญหา⑦ มประวตการท�ารายผอน

๙.การถกกดกน/เลอกปฏบตจากชมชนหรอสงคม

① การเจบปวยดวยโรคเรอรงโรคตดเชอเชนเอดสวณโรคโรคตดตอรายแรงจตเวช

② การใชยา/สารเสพตด③ การไมเปดเผยตนเองเชนผตดเชอHIV④ การถกละเมดสทธจากระบบ/การปฏบตของเจาหนาท

เชนการประกาศชอผปวยเอดสตอทสาธารณะ⑤ การไดรบการปฏบตอยางไมเทาเทยม⑥ การถกปฏเสธการใหบรการจากหนวยงาน

๑๐.การรบและแพรเชอHIV ① ใชยา/สารเสพตด② มพฤตกรรมเสยงทางเพศสมพนธเชนไมใชถงยางอนามย

ใชถงยางอนามยไมถกวธการเปลยนคนอน③ มปญหาสขภาพจต/จตเวช④ การถกลวงละเมดทางเพศเชนถกขมขนรมโทรม⑤ ขาดความรความเขาใจ⑥ ไมเปดเผยผลเลอดกบคเพศสมพนธ⑦ ความตองการมบตร

88 89แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หมวด รหส รำยละเอยด

๐๐ ไมมปญหาทางสงคม(NoSocialProblem)หรอยงไมพบปญหาในวนทเขาเยยมผใชบรการ

๐๑ ปญหาคสมรสและการครองเรอน

นยาม คสมรสฝายใดฝายหนงไมปฏบตตามบทบาทหนาทความรบผดชอบของตนเอง ท�าใหเกดภาระหรอปญหาแกอกฝายหนงทงทเจตนา หรอเกดความเจบปวย

๐๑๐๑ ปญหาการสอสารสอสารไมเหมาะสมไมสามารถสอสารความตองการของแตละฝายไดสอสารไมชดเจนทะเลาะเบาะแวงกนเปนประจ�าพดประชดประชนต�าหนตเตยนการดาวาใชวาจารนแรงหยาบคายการออกค�าสงบงคบขเขญเจากเจาการเฉยเมยไมพดตางคนตางอยไมสนใจกนและกน

๐๑๐๒ การใชความรนแรงเชนทบตมการกระท�าทารณระหวางกน

๐๑๐๓ ความคดความเชอทศนคตจารตประเพณวฒนธรรมแตกตางกนไมสามารถปรบตวเขาหากนไมยอมรบหรอขาดความภมใจในคสมรส

๐๑๐๔ ฝายใดฝายหนงไมรบผดชอบครอบครวผกพนกบครอบครวเดมหรอญาตเขามาวนวายมากเกนไป

๐๑๐๕ สามหรอภรรยามความสมพนธกบชายหรอหญงอนทไมใชสามหรอภรรยาตนเอง

๐๑๐๖ ปญหาเพศสมพนธเชนความตองการทางเพศลดลงปญหาการรวมเพศความเยนชาหมดสมรรถภาพทางเพศหรอมพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศเปนตน

๐๑๐๗ อนๆ

๐๒ ปญหาระหวางบดามารดาบตร

นยาม ปญหาเรองการอบรมเลยงดบตร และปญหาสมพนธภาพทท�าใหเกดความแตกแยก บาดหมางกน ระหวางบดา มารดา บตร

๐๒๐๑ บดามารดาบตรมพฤตกรรมไมเหมาะสมเชนตดสรายาเสพตดเลนการพนนทะเลาะเบาะแวงดดากนเปนประจ�าหนโรงเรยนมเพศสมพนธกอนวยอนควรรวมถงบตรถกปลอยปละละเลยหรอกาวราวบดามารดาเปนตน

๐๒๐๒ การอบรมเลยงดเชนไมมเวลาใหบตรใหความสนใจนอยเลยงดบตรอยางไมคงเสนคงวาขดแยงกนเองในการเลยงดเปรยบเทยบความสามารถหรอพฤตกรรมของบตรกบเดกอนๆ ปกปองหรอตามใจบตรมากเกนไป

๐๒๐๓ ทศนคตเชนไมยอมรบมการรงเกยจหรออบอายสงคมเนองจากโรคภยไขเจบอาชพการศกษาของฝายใดฝายหนงบดาหรอมารดาอจฉาบตรรสกวาบตรมาแยงความรกความเอาใจใสไปจากตนรกบตรไมเทากนจนเกดความล�าเอยงไมเตมใจไมพรอมและไมตองการบตรขาดความสนใจรวมถงมงหวงในตวบตรมากเกนไปจนเกนความสามารถของเดกเปนตน

๐๒๐๔ เพศสมพนธในสายเลอดเดยวกน

๐๒๐๕ ปญหาเกยวกบการเปนบตรบญธรรม

แบบบญชปญหาทางสงคำม (Social Problem List)ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

รำยละเอยด

๖. กำรใชแหลงสนบสนนทำงสงคม ของผใชบรกำร / ครอบครว

ผใชบรการและครอบครวไดรบการชวยเหลอ/สวสดการสงคมจากบคคลหรอหนวยงานใดเพอการแกไขปญหา

๗. กำรตดตำมและประเมนผล (Follow Up and Evaluation)

กำรตดตำมและประเมนผล การด�าเนนการเพอตดตามผลทเกดขนจากการใหบรการมความเปลยนแปลงทเกดขนกบผใชบรการและครอบครวรวมทงปญหาอปสรรคโดยเปนการตดตามในระหวางภายหลงหรอยตการใหบรการระบครงทวนเดอนปทพบผปวย

๘. กำรยตกำรใหบรกำร (Termination)

กำรยตกำรใหบรกำร การสนสดการใหความชวยเหลอผใชบรการและครอบครวเชนผใชบรการและครอบครวสามารถด�ารงชวตอยในสงคมไดอยางปกตสงตอผใชบรการไปยงหนวยงานอนผใชบรการเสยชวตเปนตน

กำรจดท�ำผงครอบครวและประวตครอบครว

ประวตครอบครว

๑).สญลกษณ

อธบายประวตและใชแผนผงครอบครว(FamilyMap)เพออธบายความสมพนธของสมาชกในครอบครวทผใชบรการมความเกยวของสมพนธดวยเพอน�าไปใชประเมนสภาพครอบครวของผใชบรการโดยใชเสนสญลกษณอธบายความสมพนธดงนเพศหญงโดยระบชอ-อาย

๒).สญลกษณ เพศชายโดยระบชอ-อาย

๓).สญลกษณ CASEเพศหญงโดยระบชอ-อาย

๔).สญลกษณ CASEเพศชายโดยระบชอ-อาย

๕).สญลกษณ× เสยชวตโดยระบอายและสาเหตการเสยชวต

๖).สญลกษณ มความสมพนธทดระหวางกน

๗).สญลกษณ --------- สมพนธหางเหน

๘).สญลกษณWWW มปญหาความสมพนธทะเลาะ/ขดแยง

๙).สญลกษณ ความสมพนธแตกแยกใชกบสาม-ภรรยา

๑๐).สญลกษณ มความสมพนธแนบแนนพงพามากเกนไป

๑.๓ แผนทบานผใชบรการ แผนททางไปบาน/ทอยอาศยของผใชบรการ

88 89แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หมวด รหส รำยละเอยด

๐๐ ไมมปญหาทางสงคม(NoSocialProblem)หรอยงไมพบปญหาในวนทเขาเยยมผใชบรการ

๐๑ ปญหาคสมรสและการครองเรอน

นยาม คสมรสฝายใดฝายหนงไมปฏบตตามบทบาทหนาทความรบผดชอบของตนเอง ท�าใหเกดภาระหรอปญหาแกอกฝายหนงทงทเจตนา หรอเกดความเจบปวย

๐๑๐๑ ปญหาการสอสารสอสารไมเหมาะสมไมสามารถสอสารความตองการของแตละฝายไดสอสารไมชดเจนทะเลาะเบาะแวงกนเปนประจ�าพดประชดประชนต�าหนตเตยนการดาวาใชวาจารนแรงหยาบคายการออกค�าสงบงคบขเขญเจากเจาการเฉยเมยไมพดตางคนตางอยไมสนใจกนและกน

๐๑๐๒ การใชความรนแรงเชนทบตมการกระท�าทารณระหวางกน

๐๑๐๓ ความคดความเชอทศนคตจารตประเพณวฒนธรรมแตกตางกนไมสามารถปรบตวเขาหากนไมยอมรบหรอขาดความภมใจในคสมรส

๐๑๐๔ ฝายใดฝายหนงไมรบผดชอบครอบครวผกพนกบครอบครวเดมหรอญาตเขามาวนวายมากเกนไป

๐๑๐๕ สามหรอภรรยามความสมพนธกบชายหรอหญงอนทไมใชสามหรอภรรยาตนเอง

๐๑๐๖ ปญหาเพศสมพนธเชนความตองการทางเพศลดลงปญหาการรวมเพศความเยนชาหมดสมรรถภาพทางเพศหรอมพฤตกรรมเบยงเบนทางเพศเปนตน

๐๑๐๗ อนๆ

๐๒ ปญหาระหวางบดามารดาบตร

นยาม ปญหาเรองการอบรมเลยงดบตร และปญหาสมพนธภาพทท�าใหเกดความแตกแยก บาดหมางกน ระหวางบดา มารดา บตร

๐๒๐๑ บดามารดาบตรมพฤตกรรมไมเหมาะสมเชนตดสรายาเสพตดเลนการพนนทะเลาะเบาะแวงดดากนเปนประจ�าหนโรงเรยนมเพศสมพนธกอนวยอนควรรวมถงบตรถกปลอยปละละเลยหรอกาวราวบดามารดาเปนตน

๐๒๐๒ การอบรมเลยงดเชนไมมเวลาใหบตรใหความสนใจนอยเลยงดบตรอยางไมคงเสนคงวาขดแยงกนเองในการเลยงดเปรยบเทยบความสามารถหรอพฤตกรรมของบตรกบเดกอนๆ ปกปองหรอตามใจบตรมากเกนไป

๐๒๐๓ ทศนคตเชนไมยอมรบมการรงเกยจหรออบอายสงคมเนองจากโรคภยไขเจบอาชพการศกษาของฝายใดฝายหนงบดาหรอมารดาอจฉาบตรรสกวาบตรมาแยงความรกความเอาใจใสไปจากตนรกบตรไมเทากนจนเกดความล�าเอยงไมเตมใจไมพรอมและไมตองการบตรขาดความสนใจรวมถงมงหวงในตวบตรมากเกนไปจนเกนความสามารถของเดกเปนตน

๐๒๐๔ เพศสมพนธในสายเลอดเดยวกน

๐๒๐๕ ปญหาเกยวกบการเปนบตรบญธรรม

แบบบญชปญหาทางสงคำม (Social Problem List)ประเดนควำมเสยง ปจจยควำมเสยง

รำยละเอยด

๖. กำรใชแหลงสนบสนนทำงสงคม ของผใชบรกำร / ครอบครว

ผใชบรการและครอบครวไดรบการชวยเหลอ/สวสดการสงคมจากบคคลหรอหนวยงานใดเพอการแกไขปญหา

๗. กำรตดตำมและประเมนผล (Follow Up and Evaluation)

กำรตดตำมและประเมนผล การด�าเนนการเพอตดตามผลทเกดขนจากการใหบรการมความเปลยนแปลงทเกดขนกบผใชบรการและครอบครวรวมทงปญหาอปสรรคโดยเปนการตดตามในระหวางภายหลงหรอยตการใหบรการระบครงทวนเดอนปทพบผปวย

๘. กำรยตกำรใหบรกำร (Termination)

กำรยตกำรใหบรกำร การสนสดการใหความชวยเหลอผใชบรการและครอบครวเชนผใชบรการและครอบครวสามารถด�ารงชวตอยในสงคมไดอยางปกตสงตอผใชบรการไปยงหนวยงานอนผใชบรการเสยชวตเปนตน

กำรจดท�ำผงครอบครวและประวตครอบครว

ประวตครอบครว

๑).สญลกษณ

อธบายประวตและใชแผนผงครอบครว(FamilyMap)เพออธบายความสมพนธของสมาชกในครอบครวทผใชบรการมความเกยวของสมพนธดวยเพอน�าไปใชประเมนสภาพครอบครวของผใชบรการโดยใชเสนสญลกษณอธบายความสมพนธดงนเพศหญงโดยระบชอ-อาย

๒).สญลกษณ เพศชายโดยระบชอ-อาย

๓).สญลกษณ CASEเพศหญงโดยระบชอ-อาย

๔).สญลกษณ CASEเพศชายโดยระบชอ-อาย

๕).สญลกษณ× เสยชวตโดยระบอายและสาเหตการเสยชวต

๖).สญลกษณ มความสมพนธทดระหวางกน

๗).สญลกษณ --------- สมพนธหางเหน

๘).สญลกษณWWW มปญหาความสมพนธทะเลาะ/ขดแยง

๙).สญลกษณ ความสมพนธแตกแยกใชกบสาม-ภรรยา

๑๐).สญลกษณ มความสมพนธแนบแนนพงพามากเกนไป

๑.๓ แผนทบานผใชบรการ แผนททางไปบาน/ทอยอาศยของผใชบรการ

90 91แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หมวด รหส รำยละเอยด

๐๕๐๔ แอบรกเขาขางเดยวอยากมคนรก/คชวต

๐๕๐๕ รกสามเสา/มคนรกหลายคนในเวลาเดยวกน(มกก)

๐๕๐๖ กลววตกกงวลเรองความรกและการมชวตค

๐๕๐๗ อนๆ

๐๖ ปญหาทางเพศ

นยาม ปญหาเกยวกบความผดปกตหรอไมเหมาะสมทางเพศ (ตวบคคล)

๐๖๐๑ ถกขมขน/ถกลวงละเมดทางเพศ

๐๖๐๒ เพศสมพนธไมเหมาะสมเชนมเพศสมพนธกอนวยอนควรเพศสมพนธหมมพฤตกรรมทางเพศรนแรงกวาปกต

๐๖๐๓ ไมพอใจในเพศของตนเอง

๐๖๐๔ ความผดปกตทางเพศเชนถ�ามองลกขโมยชดชนในชอบโชวอวยวะเพศ

๐๖๐๕ อนๆ

๐๗ ปญหาภาระในการดแลผเจบปวย/ผพการ/ผสงอายในครอบครว

นยาม ปญหาการเจบปวยทางจตทเกดจากการตองรบภาระในการดแลผเจบปวย / ผพการ / ผสงอายในครอบครว

๐๗๐๑ มสมาชกในครอบครวสงอายทตองดแลจนท�าใหเกดปญหาสขภาพจต

๐๗๐๒ มสมาชกในครอบครวเจบปวยเรอรงพการทางกาย/จตหรอสารเสพตด

๐๗๐๓ อนๆ

๐๘ ปญหาทอยอาศย/สภาพแวดลอมทเปนภยตอสขภาพ

นยาม สภาพของทอยอาศยทท�าใหเกดปญหาและการเปลยนทอยอาศย รวมทงสภาพแวดลอมทเปนภยตอสขภาพ

๐๘๐๑ ไมมบาน

๐๘๐๒ สภาพบานทอยไมเหมาะสมและไมถกสขลกษณะไดแกคบแคบแออดยดเยยดไมเปนสดสวนสกปรกรงรงอากาศไมถายเทหรออปกรณกอสรางไมถกสขลกษณะใชวสดซงมโอกาสเปนพาหะน�าเชอโรคไดงายหรอมสารพษวสดผพงวสดจากกองขยะ

๐๘๐๓ สภาพแวดลอมในบานกอใหเกดการยวยทางกามารมณเชนตดรปโปVDOโปอยในแหลงเสอมโทรมแหลงยาเสพตดสถานเรงรมยมเสยงรบกวนเพอนบานรงแก

๐๘๐๔ สภาพแวดลอมเปนพษเชนกลนเหมนจากโรงงานน�าเปนพษสารพษเสยงรบกวน

๐๘๐๕ การเปลยนทอยอาศยโดยสมครใจเชนมโรคภยไขเจบเกรงเพอนบานรงเกยจเปลยนอาชพเชนไปหางานท�าไมอยากอยบานกลวเกดคดฆาลางแคนถกเพอนบานรงแก

หมวด รหส รำยละเอยด

๐๒๐๖ การกระท�าทารณกรรมตอกนทงทางรางกายจตใจอารมณหรอทางเพศการทอดทงปลอยปละละเลยบงคบขเขญดดาหรอท�าโทษบตรเกนกวาเหตใชงานเกนความสามารถเขมงวดหรอควบคมบตรมากเกนไป

๐๒๐๗ บดาหรอมารดาขาดความรความเขาใจและทกษะเรองพฒนาการตามวยเพศการสอสารและกรณเดกพเศษ

๐๒๐๘ บดามารดาบตรมความผดปกตทางดานบคลกภาพอารมณหรอมความเจบปวยทางจต

๐๒๐๙ อนๆ

๐๓ ปญหาความแตกแยกในครอบครว

นยาม ปญหาทท�าใหสภาพของครอบครวซงหมายถง บดา มารดา บตร เกดการแยกกนอยทงโดยยนยอมและไมยนยอม

๐๓๐๑ ปญหาการหยา/ราง

๐๓๐๒ การแยกกนอยเพราะเหตผลตางๆ เชนโรคภยไขเจบเรอรงหนาทการงานฝายใดฝายหนงไมปฏบตตามบทบาทหนาททรบผดชอบจนท�าใหอกฝายตองรบภาระเกนความสามารถหรออยในภาวะทเกดความทกขสามมภรรยานอยภรรยามชถกกฎหมายลงโทษฝายใดฝายหนงทอดทงไปเชนไปศกษาตอเปนเวลานานๆ หรอบตรนอกสมรสเปนตน

๐๓๐๓ การเสยชวตของสมาชกในครอบครว

๐๓๐๔ การสญหายของสมาชกในครอบครว

๐๓๐๕ อนๆ

๐๔ ปญหาความสมพนธระหวางเครอญาต

นยาม ปญหาความสมพนธทเกดขนระหวางพนอง และวงศญาตในครอบครว แตไมใชบดา มารดา บตร

๐๔๐๑ การไมเขาใจกนระหวางญาตพนองมการทะเลาะกนเปนประจ�าไมไววางใจกนจนท�าใหเกดความแตกราวระหวางญาตพนอง

๐๔๐๒ การหวงผลประโยชนเชนแยงชงทรพยสนมรดกกลนแกลงใสรายขมขท�ารายกน

๐๔๐๓ ปญหาระหวางญาตของสามหรอภรรยาเชนแมสามกบลกสะใภแมยายกบลกเขย

๐๔๐๔ อนๆ

๐๕ ปญหาความรก

นยาม ปญหาทเกดจากความไมสมหวงเรองความรก เชน ผดหวง / ขดแยงกบคนรก / การสญเสยพลดพราก

๐๕๐๑ ผดหวงในความรกเชนถกปฏเสธ/ตดสมพนธถกหลอกลวงปดบงท�าใหผดหวงจากความรก

๐๕๐๒ ขดแยงกบคนรก

๐๕๐๓ การสญเสยพลดพรากจากคนรก

90 91แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หมวด รหส รำยละเอยด

๐๕๐๔ แอบรกเขาขางเดยวอยากมคนรก/คชวต

๐๕๐๕ รกสามเสา/มคนรกหลายคนในเวลาเดยวกน(มกก)

๐๕๐๖ กลววตกกงวลเรองความรกและการมชวตค

๐๕๐๗ อนๆ

๐๖ ปญหาทางเพศ

นยาม ปญหาเกยวกบความผดปกตหรอไมเหมาะสมทางเพศ (ตวบคคล)

๐๖๐๑ ถกขมขน/ถกลวงละเมดทางเพศ

๐๖๐๒ เพศสมพนธไมเหมาะสมเชนมเพศสมพนธกอนวยอนควรเพศสมพนธหมมพฤตกรรมทางเพศรนแรงกวาปกต

๐๖๐๓ ไมพอใจในเพศของตนเอง

๐๖๐๔ ความผดปกตทางเพศเชนถ�ามองลกขโมยชดชนในชอบโชวอวยวะเพศ

๐๖๐๕ อนๆ

๐๗ ปญหาภาระในการดแลผเจบปวย/ผพการ/ผสงอายในครอบครว

นยาม ปญหาการเจบปวยทางจตทเกดจากการตองรบภาระในการดแลผเจบปวย / ผพการ / ผสงอายในครอบครว

๐๗๐๑ มสมาชกในครอบครวสงอายทตองดแลจนท�าใหเกดปญหาสขภาพจต

๐๗๐๒ มสมาชกในครอบครวเจบปวยเรอรงพการทางกาย/จตหรอสารเสพตด

๐๗๐๓ อนๆ

๐๘ ปญหาทอยอาศย/สภาพแวดลอมทเปนภยตอสขภาพ

นยาม สภาพของทอยอาศยทท�าใหเกดปญหาและการเปลยนทอยอาศย รวมทงสภาพแวดลอมทเปนภยตอสขภาพ

๐๘๐๑ ไมมบาน

๐๘๐๒ สภาพบานทอยไมเหมาะสมและไมถกสขลกษณะไดแกคบแคบแออดยดเยยดไมเปนสดสวนสกปรกรงรงอากาศไมถายเทหรออปกรณกอสรางไมถกสขลกษณะใชวสดซงมโอกาสเปนพาหะน�าเชอโรคไดงายหรอมสารพษวสดผพงวสดจากกองขยะ

๐๘๐๓ สภาพแวดลอมในบานกอใหเกดการยวยทางกามารมณเชนตดรปโปVDOโปอยในแหลงเสอมโทรมแหลงยาเสพตดสถานเรงรมยมเสยงรบกวนเพอนบานรงแก

๐๘๐๔ สภาพแวดลอมเปนพษเชนกลนเหมนจากโรงงานน�าเปนพษสารพษเสยงรบกวน

๐๘๐๕ การเปลยนทอยอาศยโดยสมครใจเชนมโรคภยไขเจบเกรงเพอนบานรงเกยจเปลยนอาชพเชนไปหางานท�าไมอยากอยบานกลวเกดคดฆาลางแคนถกเพอนบานรงแก

หมวด รหส รำยละเอยด

๐๒๐๖ การกระท�าทารณกรรมตอกนทงทางรางกายจตใจอารมณหรอทางเพศการทอดทงปลอยปละละเลยบงคบขเขญดดาหรอท�าโทษบตรเกนกวาเหตใชงานเกนความสามารถเขมงวดหรอควบคมบตรมากเกนไป

๐๒๐๗ บดาหรอมารดาขาดความรความเขาใจและทกษะเรองพฒนาการตามวยเพศการสอสารและกรณเดกพเศษ

๐๒๐๘ บดามารดาบตรมความผดปกตทางดานบคลกภาพอารมณหรอมความเจบปวยทางจต

๐๒๐๙ อนๆ

๐๓ ปญหาความแตกแยกในครอบครว

นยาม ปญหาทท�าใหสภาพของครอบครวซงหมายถง บดา มารดา บตร เกดการแยกกนอยทงโดยยนยอมและไมยนยอม

๐๓๐๑ ปญหาการหยา/ราง

๐๓๐๒ การแยกกนอยเพราะเหตผลตางๆ เชนโรคภยไขเจบเรอรงหนาทการงานฝายใดฝายหนงไมปฏบตตามบทบาทหนาททรบผดชอบจนท�าใหอกฝายตองรบภาระเกนความสามารถหรออยในภาวะทเกดความทกขสามมภรรยานอยภรรยามชถกกฎหมายลงโทษฝายใดฝายหนงทอดทงไปเชนไปศกษาตอเปนเวลานานๆ หรอบตรนอกสมรสเปนตน

๐๓๐๓ การเสยชวตของสมาชกในครอบครว

๐๓๐๔ การสญหายของสมาชกในครอบครว

๐๓๐๕ อนๆ

๐๔ ปญหาความสมพนธระหวางเครอญาต

นยาม ปญหาความสมพนธทเกดขนระหวางพนอง และวงศญาตในครอบครว แตไมใชบดา มารดา บตร

๐๔๐๑ การไมเขาใจกนระหวางญาตพนองมการทะเลาะกนเปนประจ�าไมไววางใจกนจนท�าใหเกดความแตกราวระหวางญาตพนอง

๐๔๐๒ การหวงผลประโยชนเชนแยงชงทรพยสนมรดกกลนแกลงใสรายขมขท�ารายกน

๐๔๐๓ ปญหาระหวางญาตของสามหรอภรรยาเชนแมสามกบลกสะใภแมยายกบลกเขย

๐๔๐๔ อนๆ

๐๕ ปญหาความรก

นยาม ปญหาทเกดจากความไมสมหวงเรองความรก เชน ผดหวง / ขดแยงกบคนรก / การสญเสยพลดพราก

๐๕๐๑ ผดหวงในความรกเชนถกปฏเสธ/ตดสมพนธถกหลอกลวงปดบงท�าใหผดหวงจากความรก

๐๕๐๒ ขดแยงกบคนรก

๐๕๐๓ การสญเสยพลดพรากจากคนรก

92 93แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หมวด รหส รำยละเอยด

๑๑๐๔ ขาดโอกาสทางการศกษาเนองจากไมมคาอปกรณหรอคาเลาเรยนการคมนาคมไมสะดวกระบบการศกษาไมเอออ�านวยปญหาเรองระบบการจดการเงนทนเพอการศกษาสถานการศกษาไมสามารถท�าหนาทไดตามปกตการกอการรายภยพบตตางๆ บดามารดาไมสนบสนนหรอไมเหนความส�าคญการศกษาของบตร

๑๑๐๕ มปญหากบคร/เพอน/รนพเชนครไมเขาใจเดก

๑๑๐๖ อนๆ

๑๒ ปญหาการประกอบอาชพ

นยาม สภาวะปญหาทเกยวกบการท�างานหรอการประกอบอาชพ

๑๒๐๑ ไมมงานท�าเนองจากเลอกงานเปลยนงานบอยตกงานไมอยากท�างานหรอตองเลยงดบตรในครอบครว

๑๒๐๒ ไมสามารถปรบตวเขากบเพอนรวมงาน/นายจาง/งานได

๑๒๐๓ รายไดไมเปนธรรมสวสดการไมดงานหนกเกนไปการเอาเปรยบแรงงานถกหลอกขายแรงงาน

๑๒๐๔ ความไมมนคงหรอลมเหลวในการประกอบอาชพเชนขาดทนลมละลายประสบภยพบตไมมทท�ากนงานไมตรงกบความสามารถเปนตน

๑๒๐๕ อนๆ

๑๓ ปญหาทางกฎหมาย

นยาม การเปนความกนทางกฎหมาย ไดแก การฟองรอง ถกไตสวน ถกด�าเนนคด ถกจ�าคกหรอก�าลงอยในระหวางอทธรณหรอฎกา หรอการเสยสทธทางกฎหมายจนท�าใหเกดปญหา

๑๓๐๑ ปญหาเกยวกบกฎหมายแพงและกฎหมายอาญาเชนการถกจบการฟองรองการด�าเนนคดการขอเปนผพทกษผอนบาลการถกหลอกลวงใหสญเสยทรพยสนอวยวะชอเสยงการละเมดสทธผปวยในการรกษาพยาบาลเปนตน

๑๓๐๒ ไมไดรบสทธการคมครองตามกฎหมายประกนสงคมคมครองความปลอดภยและสขภาพอนามยของผท�างานทเอาประกนหรอผท�างานเสยงบางประเภทรวมถงคาเสยหายคาตอบแทนเงนชดเชยอบตเหตจากการท�างานท�าใหเสยผลประโยชนหรอเดอดรอนการถกหลอกมาใชงานหรอเปนโสเภณ

๑๓๐๓ ไมไดรบสทธและคมครองตามพ.ร.บ.ฟนฟคนพการ/พ.ร.บ.สขภาพจตป๒๕๕๑/พ.ร.บ.สงเสรมคณภาพชวตคนพการฯลฯ

๑๓๐๔ ไมไดรบสทธคมครองดานการรกษาพยาบาลตามหลกประกนสขภาพ

๑๓๐๕ ไมไดรบสทธและความคมครองตามกฎหมายอาญาไมมสถานภาพทางกฎหมายเชนไมมบตรประชาชนไมมทะเบยนบานไมมทะเบยนสมรสไมมสตบตร

๑๓๐๖ ผปวยเขาเมองผดกฎหมาย/ตางดาว/ตางชาต

๑๓๐๗ อนๆ

หมวด รหส รำยละเอยด

๐๘๐๖ การเปลยนทอยอาศยโดยไมสมครใจเชนถกไลออกจากบานถกไลท/ทอยอาศยเวนคนทดน

๐๘๐๗ ผปวยเรรอนทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลรวมไปถงผปวยตามพรบ.สขภาพจตป๒๕๕๑(มญาตและไมมญาต)

๐๘๐๘ อนๆ

๐๙ ปญหาทเกดจากบคคลอนนอกครอบครว

นยาม ปญหาทเกดจากบคคลอนนอกครอบครวซงสงผลตอสขภาพจต เชน ความไมเขาใจกนไมยอมรบ ไมลงรอยกน การสญเสย การจากไปของเพอนฝงหรอเพอนบาน

๐๙๐๑ การไมสามารถเขากบเพอนเพอนบานผพกรวมและเจาของบานเชาได

๐๙๐๒ ถกแสดงความรงเกยจหลอกลวงถกเอารดเอาเปรยบกลนแกลงยยงใสรายขมขท�ารายจนท�าใหรสกเปนศตรกนถกสงคมรงเกยจดถกลอเลยนกลนแกลงถกนนทาวารายถกปรกปร�าใสราย

๐๙๐๓ ถกปฏเสธหรอตดความสมพนธจากคนทรกใครสนทสนมไมใชคนรกในขอท๐๕

๐๙๐๔ การเสยชวตหรอพลดพรากจากคนทรกใครสนทสนมไมใชคนรกในขอท๐๕

๐๙๐๕ อนๆ

๑๐ ปญหาการเงน

นยาม การขาดแคลนทนทรพย ส�าหรบการใชจายเพอการด�ารงชพดานตาง ๆ

๑๐๐๑ ไมมรายได/รายไดไมเพยงพอตอการครองชพคาเลาเรยนคาเชาบานคาทพกรวมถงขาดแคลนเงนทนในการประกอบอาชพ

๑๐๐๒ มหนสน

๑๐๐๓ ปญหาคาใชจายในการรกษาพยาบาลเชนคาตรวจรกษาพยาบาลคาพาหนะเปนตน

๑๐๐๔ ถกโกงถกหลอกลวงใหเสยทรพย

๑๐๐๕ อนๆ

๑๑ ปญหาการศกษา

นยาม  การขาดการศกษาหรอไดรบการศกษาไมตอเนอง อนเนองจากอปสรรคตาง ๆ  และประสทธภาพการศกษาต�าลง

๑๑๐๑ พฤตกรรมไมสนใจเรยนเชนเดกตดเกมสหนเทยวตดยาเสพตด

๑๑๐๒ มปญหาการเรยนอนเกดจากความเจบปวยเชนสมาธสนสตปญญาไมดมปญหาทางสมองไดรบอบตเหตฯลฯ

๑๑๐๓ ไมประสบความส�าเรจทางดานการศกษาตามทหวงไวเชนสอบตกเอนทรานซไมตดเปนตน

92 93แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หมวด รหส รำยละเอยด

๑๑๐๔ ขาดโอกาสทางการศกษาเนองจากไมมคาอปกรณหรอคาเลาเรยนการคมนาคมไมสะดวกระบบการศกษาไมเอออ�านวยปญหาเรองระบบการจดการเงนทนเพอการศกษาสถานการศกษาไมสามารถท�าหนาทไดตามปกตการกอการรายภยพบตตางๆ บดามารดาไมสนบสนนหรอไมเหนความส�าคญการศกษาของบตร

๑๑๐๕ มปญหากบคร/เพอน/รนพเชนครไมเขาใจเดก

๑๑๐๖ อนๆ

๑๒ ปญหาการประกอบอาชพ

นยาม สภาวะปญหาทเกยวกบการท�างานหรอการประกอบอาชพ

๑๒๐๑ ไมมงานท�าเนองจากเลอกงานเปลยนงานบอยตกงานไมอยากท�างานหรอตองเลยงดบตรในครอบครว

๑๒๐๒ ไมสามารถปรบตวเขากบเพอนรวมงาน/นายจาง/งานได

๑๒๐๓ รายไดไมเปนธรรมสวสดการไมดงานหนกเกนไปการเอาเปรยบแรงงานถกหลอกขายแรงงาน

๑๒๐๔ ความไมมนคงหรอลมเหลวในการประกอบอาชพเชนขาดทนลมละลายประสบภยพบตไมมทท�ากนงานไมตรงกบความสามารถเปนตน

๑๒๐๕ อนๆ

๑๓ ปญหาทางกฎหมาย

นยาม การเปนความกนทางกฎหมาย ไดแก การฟองรอง ถกไตสวน ถกด�าเนนคด ถกจ�าคกหรอก�าลงอยในระหวางอทธรณหรอฎกา หรอการเสยสทธทางกฎหมายจนท�าใหเกดปญหา

๑๓๐๑ ปญหาเกยวกบกฎหมายแพงและกฎหมายอาญาเชนการถกจบการฟองรองการด�าเนนคดการขอเปนผพทกษผอนบาลการถกหลอกลวงใหสญเสยทรพยสนอวยวะชอเสยงการละเมดสทธผปวยในการรกษาพยาบาลเปนตน

๑๓๐๒ ไมไดรบสทธการคมครองตามกฎหมายประกนสงคมคมครองความปลอดภยและสขภาพอนามยของผท�างานทเอาประกนหรอผท�างานเสยงบางประเภทรวมถงคาเสยหายคาตอบแทนเงนชดเชยอบตเหตจากการท�างานท�าใหเสยผลประโยชนหรอเดอดรอนการถกหลอกมาใชงานหรอเปนโสเภณ

๑๓๐๓ ไมไดรบสทธและคมครองตามพ.ร.บ.ฟนฟคนพการ/พ.ร.บ.สขภาพจตป๒๕๕๑/พ.ร.บ.สงเสรมคณภาพชวตคนพการฯลฯ

๑๓๐๔ ไมไดรบสทธคมครองดานการรกษาพยาบาลตามหลกประกนสขภาพ

๑๓๐๕ ไมไดรบสทธและความคมครองตามกฎหมายอาญาไมมสถานภาพทางกฎหมายเชนไมมบตรประชาชนไมมทะเบยนบานไมมทะเบยนสมรสไมมสตบตร

๑๓๐๖ ผปวยเขาเมองผดกฎหมาย/ตางดาว/ตางชาต

๑๓๐๗ อนๆ

หมวด รหส รำยละเอยด

๐๘๐๖ การเปลยนทอยอาศยโดยไมสมครใจเชนถกไลออกจากบานถกไลท/ทอยอาศยเวนคนทดน

๐๘๐๗ ผปวยเรรอนทเขารบการรกษาในโรงพยาบาลรวมไปถงผปวยตามพรบ.สขภาพจตป๒๕๕๑(มญาตและไมมญาต)

๐๘๐๘ อนๆ

๐๙ ปญหาทเกดจากบคคลอนนอกครอบครว

นยาม ปญหาทเกดจากบคคลอนนอกครอบครวซงสงผลตอสขภาพจต เชน ความไมเขาใจกนไมยอมรบ ไมลงรอยกน การสญเสย การจากไปของเพอนฝงหรอเพอนบาน

๐๙๐๑ การไมสามารถเขากบเพอนเพอนบานผพกรวมและเจาของบานเชาได

๐๙๐๒ ถกแสดงความรงเกยจหลอกลวงถกเอารดเอาเปรยบกลนแกลงยยงใสรายขมขท�ารายจนท�าใหรสกเปนศตรกนถกสงคมรงเกยจดถกลอเลยนกลนแกลงถกนนทาวารายถกปรกปร�าใสราย

๐๙๐๓ ถกปฏเสธหรอตดความสมพนธจากคนทรกใครสนทสนมไมใชคนรกในขอท๐๕

๐๙๐๔ การเสยชวตหรอพลดพรากจากคนทรกใครสนทสนมไมใชคนรกในขอท๐๕

๐๙๐๕ อนๆ

๑๐ ปญหาการเงน

นยาม การขาดแคลนทนทรพย ส�าหรบการใชจายเพอการด�ารงชพดานตาง ๆ

๑๐๐๑ ไมมรายได/รายไดไมเพยงพอตอการครองชพคาเลาเรยนคาเชาบานคาทพกรวมถงขาดแคลนเงนทนในการประกอบอาชพ

๑๐๐๒ มหนสน

๑๐๐๓ ปญหาคาใชจายในการรกษาพยาบาลเชนคาตรวจรกษาพยาบาลคาพาหนะเปนตน

๑๐๐๔ ถกโกงถกหลอกลวงใหเสยทรพย

๑๐๐๕ อนๆ

๑๑ ปญหาการศกษา

นยาม  การขาดการศกษาหรอไดรบการศกษาไมตอเนอง อนเนองจากอปสรรคตาง ๆ  และประสทธภาพการศกษาต�าลง

๑๑๐๑ พฤตกรรมไมสนใจเรยนเชนเดกตดเกมสหนเทยวตดยาเสพตด

๑๑๐๒ มปญหาการเรยนอนเกดจากความเจบปวยเชนสมาธสนสตปญญาไมดมปญหาทางสมองไดรบอบตเหตฯลฯ

๑๑๐๓ ไมประสบความส�าเรจทางดานการศกษาตามทหวงไวเชนสอบตกเอนทรานซไมตดเปนตน

94 95แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หมวด รหส รำยละเอยด

๑๖๐๕ กลบไปเสพซ�า

๑๖๐๖ อนๆ

๑๗ ปญหาทเปนปรากฏการณทางสงคมปญหาอนๆ เกยวกบสภาวะทางจตและสงคม

นยาม ปญหาตาง ๆ  ทสงผลกระทบตอสภาวะจตใจ ซงไมอยในหมวด ๑ - ๑๖

๑๗๐๑ ตงครรภไมพงประสงค

๑๗๐๒ ตงครรภในวยรน(ต�ากวา๑๘ป)

๑๗๐๓ การถกหลอกใชแรงงาน(แรงงานเดก,แรงงานขามชาต)

๑๗๐๔ ปญหาการคาประเวณ/คามนษย

๑๗๐๕ เจบปวยดวยโรคทางกายทตองการปดบง/เรอรงทมผลตอสภาพจตใจเชนโรคเอดสโรคเรอนโรคมะเรงโรคเบาหวานวณโรคฯลฯ

๑๗๐๖ ภยพบตตางๆ (วกฤตทางเศรษฐกจ-การเมอง,วกฤตสขภาพจตเชนภยธรรมชาตภยจากน�ามอมนษย)

๑๗๐๗ สถานการณการกอการรายเชนการวางระเบดตามสถานทตางๆ

๑๗๐๘ อบตเหตทรนแรงเชนเครองบนตกตกถลมรถชนฯลฯ

๑๗๐๙ อนๆ

หมวด รหส รำยละเอยด

๑๔ ปญหาทเปนอปสรรคตอการดแลสขภาพของผปวย

นยาม อปสรรคตาง ๆ  ทท�าใหเกดปญหาในการดแลรกษาสขภาพของผปวย

๑๔๐๑ ผปวยหรอญาตขาดความรความเขาใจเกยวกบโรคและการดแลรกษาทเหมาะสมเชนไมยอมรบการเจบปวยไมรวมมอในการฝกฟนฟสขภาพตนเองไมไดรบประทานยาตามแพทยสงไมไดรบการรกษาตอเนองเปนตน

๑๔๐๒ การสอภาษาการแปลความหมายของภาษาทองถนไมเขาใจหรอเขาใจผด

๑๔๐๓ ผปวยหรอญาตกลวถกสงคมรงเกยจอบอายถกตตรา

๑๔๐๔ ไมไดรบความสะดวกในการขอรบบรการสาธารณสขเชนการใหขอมลบรการไมชดเจน/ไมใหขอมลมปญหาในการขอใบสงตอไมมการนดตอการนดหมายครงตอไปนานเกนไปหรอไมตอเนองมาผดวน/ผดเวลาท�าใหไมไดรบการรกษาเปนตน

๑๔๐๕ การขาดผดแลหรอไมพรอมในการดแลเชนผดแลเปนผสงอายผดแลตองท�างานเปนตน

๑๔๐๖ ญาตปฏเสธการดแลรสกเปนภาระ/เกยงกนดแลคนทไมมอ�านาจตอรองหรอสมยอมจะตองรบผดชอบ/รงเกยจหวาดกลวผปวย

๑๔๐๗ ผปวยสมองเสอม/ผปวยจตเวชยงยากซบซอนเรอรง/ผปวยพการ/ตางดาว/ตางชาตจ�าหนายยาก/ไมได

๑๔๐๘ อนๆ

๑๕ ปญหาความเชอวฒนธรรมและการเมอง

นยาม การปฏบตตามสงคม วฒนธรรม ความเชอทท�าใหเกดปญหาทงทางรางกายและจตใจ

๑๕๐๑ มความเชอทมผลตอการเจบปวยทางจตและการรกษาเชนเชอวาถกกระท�าทางไสยศาสตรเชอวาตนเองเปนรางทรงรวมทงความเชอใหการรกษาทางดานไสยศาสตรตางๆ

๑๕๐๒ มความขดแยงทางการเมอง

๑๕๐๓ การถกปฏเสธและไมไดรบการยอมรบจากสงคมเชนรกเพศเดยวกนกลวสงคมรงเกยจ(ขนอยกบบรบทของแตละสงคม)

๑๕๐๔ การปรบตวเขาสสงคมและวฒนธรรมใหมเชนการยายถนไปประกอบอาชพการศกษาทองเทยว

๑๕๐๕ อนๆ

๑๖ ปญหาสารเสพตด/สารทออกฤทธตอจตประสาท

นยาม การเกยวของกบสารเสพตด / สารทออกฤทธทมอนตรายตอสขภาพทงเตมใจและ ไมเตมใจ

๑๖๐๑ การใชสราและแอลกอฮอล

๑๖๐๒ การใชสารเสพตดเชนยาบาเฮโรอนกญชาดมกาวฯลฯ

๑๖๐๓ การใชยาลดความอวน

๑๖๐๔ การถกบงคบหรอถกหลอกใหใช/จ�าหนายสารเสพตด

94 95แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หมวด รหส รำยละเอยด

๑๖๐๕ กลบไปเสพซ�า

๑๖๐๖ อนๆ

๑๗ ปญหาทเปนปรากฏการณทางสงคมปญหาอนๆ เกยวกบสภาวะทางจตและสงคม

นยาม ปญหาตาง ๆ  ทสงผลกระทบตอสภาวะจตใจ ซงไมอยในหมวด ๑ - ๑๖

๑๗๐๑ ตงครรภไมพงประสงค

๑๗๐๒ ตงครรภในวยรน(ต�ากวา๑๘ป)

๑๗๐๓ การถกหลอกใชแรงงาน(แรงงานเดก,แรงงานขามชาต)

๑๗๐๔ ปญหาการคาประเวณ/คามนษย

๑๗๐๕ เจบปวยดวยโรคทางกายทตองการปดบง/เรอรงทมผลตอสภาพจตใจเชนโรคเอดสโรคเรอนโรคมะเรงโรคเบาหวานวณโรคฯลฯ

๑๗๐๖ ภยพบตตางๆ (วกฤตทางเศรษฐกจ-การเมอง,วกฤตสขภาพจตเชนภยธรรมชาตภยจากน�ามอมนษย)

๑๗๐๗ สถานการณการกอการรายเชนการวางระเบดตามสถานทตางๆ

๑๗๐๘ อบตเหตทรนแรงเชนเครองบนตกตกถลมรถชนฯลฯ

๑๗๐๙ อนๆ

หมวด รหส รำยละเอยด

๑๔ ปญหาทเปนอปสรรคตอการดแลสขภาพของผปวย

นยาม อปสรรคตาง ๆ  ทท�าใหเกดปญหาในการดแลรกษาสขภาพของผปวย

๑๔๐๑ ผปวยหรอญาตขาดความรความเขาใจเกยวกบโรคและการดแลรกษาทเหมาะสมเชนไมยอมรบการเจบปวยไมรวมมอในการฝกฟนฟสขภาพตนเองไมไดรบประทานยาตามแพทยสงไมไดรบการรกษาตอเนองเปนตน

๑๔๐๒ การสอภาษาการแปลความหมายของภาษาทองถนไมเขาใจหรอเขาใจผด

๑๔๐๓ ผปวยหรอญาตกลวถกสงคมรงเกยจอบอายถกตตรา

๑๔๐๔ ไมไดรบความสะดวกในการขอรบบรการสาธารณสขเชนการใหขอมลบรการไมชดเจน/ไมใหขอมลมปญหาในการขอใบสงตอไมมการนดตอการนดหมายครงตอไปนานเกนไปหรอไมตอเนองมาผดวน/ผดเวลาท�าใหไมไดรบการรกษาเปนตน

๑๔๐๕ การขาดผดแลหรอไมพรอมในการดแลเชนผดแลเปนผสงอายผดแลตองท�างานเปนตน

๑๔๐๖ ญาตปฏเสธการดแลรสกเปนภาระ/เกยงกนดแลคนทไมมอ�านาจตอรองหรอสมยอมจะตองรบผดชอบ/รงเกยจหวาดกลวผปวย

๑๔๐๗ ผปวยสมองเสอม/ผปวยจตเวชยงยากซบซอนเรอรง/ผปวยพการ/ตางดาว/ตางชาตจ�าหนายยาก/ไมได

๑๔๐๘ อนๆ

๑๕ ปญหาความเชอวฒนธรรมและการเมอง

นยาม การปฏบตตามสงคม วฒนธรรม ความเชอทท�าใหเกดปญหาทงทางรางกายและจตใจ

๑๕๐๑ มความเชอทมผลตอการเจบปวยทางจตและการรกษาเชนเชอวาถกกระท�าทางไสยศาสตรเชอวาตนเองเปนรางทรงรวมทงความเชอใหการรกษาทางดานไสยศาสตรตางๆ

๑๕๐๒ มความขดแยงทางการเมอง

๑๕๐๓ การถกปฏเสธและไมไดรบการยอมรบจากสงคมเชนรกเพศเดยวกนกลวสงคมรงเกยจ(ขนอยกบบรบทของแตละสงคม)

๑๕๐๔ การปรบตวเขาสสงคมและวฒนธรรมใหมเชนการยายถนไปประกอบอาชพการศกษาทองเทยว

๑๕๐๕ อนๆ

๑๖ ปญหาสารเสพตด/สารทออกฤทธตอจตประสาท

นยาม การเกยวของกบสารเสพตด / สารทออกฤทธทมอนตรายตอสขภาพทงเตมใจและ ไมเตมใจ

๑๖๐๑ การใชสราและแอลกอฮอล

๑๖๐๒ การใชสารเสพตดเชนยาบาเฮโรอนกญชาดมกาวฯลฯ

๑๖๐๓ การใชยาลดความอวน

๑๖๐๔ การถกบงคบหรอถกหลอกใหใช/จ�าหนายสารเสพตด

96 97แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

เคำรองมอประเมนำคำวามพรอมคำรอบคำรว (Family Readiness Assessment) ตวยอ F.A.

ชอ-นามสกลของผใหขอมล............................................................อาย...........ปเกยวของเปน........................

ชอ-นามสกลของผปวย................................................................HN................................อาย.................ป

ค�าชแจงใสเครองหมายลงในชอง□ตามการประเมนครอบครวทงนแบบประเมนนไมสามารถใชโดยการ

ซกถาม/สมภาษณขอมลจากผปวยหรอผใหขอมลโดยตรงแตตองมาจากการเกบรวบรวมขอมลรอบดานใน

กระบวนการปฏบตงานของนกสงคมสงเคราะหทางการแพทย

๑. ระดบรำยไดของครอบครว คะแนนทได**

□๐.ไมมรายไดทงจากตนเองหรอไดรบจากผอน

□๑.ไมมรายไดของตนเอง(มหนสนไมมเงนออม)๑คะแนน นบคะแนนตามตวเลขหนาขอทตอบ……………คะแนน

□๒.มรายไดนอยกวารายจาย(มหนสนไมมเงนออม)๒คะแนน

□๓.มรายไดเทากบรายจาย(ไมมเงนออมและไมมปญหาหนสน)๓คะแนน

□๔.มรายไดสงกวารายจายแตไมมเงนออม(ไมมเงนออมและไมมปญหาหนสน)๔คะแนน

□๕.มรายไดสงกวารายจาย(มเงนออมไมมปญหาหนสน)๕คะแนน

๒. สภำพแวดลอมภำยในบำน (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ)ขอละ๑คะแนน ……...……คะแนน

□๐.ไมมทอยแนนอนเรรอนไรบาน

□๑.มทอยแนนอนแตสภาพแวดลอมไมเหมาะสม

□๒.ทอยมความเปนสดสวน

□๓.ทอยถกสขลกษณะสะอาดอากาศถายเท

□๔.ทอยมความปลอดภยทางกายภาพ

□๕.ทอยมพนทวางในการท�ากจกรรม

๓. ควำมรกใครผกพนในครอบครว (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ) ขอละ๑คะแนน ……...……คะแนน

□๐.ไมไดรบความรก

□๑.ดแลเอาใจใสเอออาทร

□๒.สงเสรมสนบสนนทางจตใจกลาวชนชม

□๓.มการสมผสทางกาย

□๔.ท�ากจกรรมรวมกนสม�าเสมอ

๔. ควำมสำมำรถในกำรแกไขปญหำของสมำชกในครอบครว (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ) ขอละ๑คะแนน

คะแนนทได**

□๐.ไมมความสามารถในการแกไขปญหา

□๑.เผชญปญหารวมกน ……...……คะแนน

□๒.รบรปญหาและหารอรวมกน

□๓.รบผดชอบปญหารวมกน

□๔.ชวยกนแกไขปญหา

□๕.ยอมรบความเจบปวย

คำ�อธบายเคำรองมอประเมนำคำวามพรอมคำรอบคำรว(Family Readiness Assessment) ตวยอ F.A.

วตถประสงคำ

๑. เพอใชในการวเคราะหและประเมนความพรอมของครอบครวผปวยในการดแลผปวย

๒. เพอน�าไปสการวางแผนและการชวยเหลอไดอยางเหมาะสม

กลมเปาหมาย

ครอบครวหลกของผปวยรวมไปถงครอบครวอนทผปวยไปอาศยอยดวย

ประโยชนำ

๑. นกสงคมสงเคราะหสามารถใชเปนเครองมอในการประเมนความพรอมของครอบครวผปวยในการท

จะดแลผปวยทมปญหาได

๒. นกสงคมสงเคราะหสามารถน�าขอมลไปวางแผนและใหความชวยเหลอผปวยและครอบครวในกรณดแล

ผปวยทมปญหาทางจตสงคมทซบซอน

วธใชเคำรองมอ

นกสงคมสงเคราะหสามารถน�าไปใชตงแตขนตอนการรบเรองจนสนสดกระบวนการทางสงคมสงเคราะห

เพอประกอบการตดสนใจเชงวชาชพสงคมสงเคราะหในการใหบรการในกรณผปวยทมปญหายงยากซบซอนเชน

มปญหาความรนแรงในครอบครวมปญหาสขภาพจตไมมความรในการดแลผปวยขาดทกษะในการดแลผปวย

การเจบปวยดวยโรคเรอรงเปนตน

แบบประเมนม๑๐ขอครอบคลมเนอหาดงนเรองรายไดของครอบครวสภาพแวดลอมภายในบาน

ความรกใครผกพนในครอบครวความสามารถในการแกไขปญหาของสมาชกในครอบครวความสามารถของสมาชก

ในครอบครวตอการจดการพฤตกรรมทไมเหมาะสมของผปวยการยอมรบและใหอภยของสมาชกในครอบครว

เมอผปวยท�าผดหรอมพฤตกรรมไมเหมาะสมการสอสารระหวางกนของสมาชกในครอบครวการตระหนกและ

สามารถท�าหนาทตามบทบาทของตนอยางเหมาะสมของสมาชกในครอบครวความรความเขาใจของสมาชก

ในครอบครวตอการดแลผปวยและการมเครอขายทางสงคมของสมาชกในครอบครวเพอขอรบการชวยเหลอ

96 97แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

เคำรองมอประเมนำคำวามพรอมคำรอบคำรว (Family Readiness Assessment) ตวยอ F.A.

ชอ-นามสกลของผใหขอมล............................................................อาย...........ปเกยวของเปน........................

ชอ-นามสกลของผปวย................................................................HN................................อาย.................ป

ค�าชแจงใสเครองหมายลงในชอง□ตามการประเมนครอบครวทงนแบบประเมนนไมสามารถใชโดยการ

ซกถาม/สมภาษณขอมลจากผปวยหรอผใหขอมลโดยตรงแตตองมาจากการเกบรวบรวมขอมลรอบดานใน

กระบวนการปฏบตงานของนกสงคมสงเคราะหทางการแพทย

๑. ระดบรำยไดของครอบครว คะแนนทได**

□๐.ไมมรายไดทงจากตนเองหรอไดรบจากผอน

□๑.ไมมรายไดของตนเอง(มหนสนไมมเงนออม)๑คะแนน นบคะแนนตามตวเลขหนาขอทตอบ……………คะแนน

□๒.มรายไดนอยกวารายจาย(มหนสนไมมเงนออม)๒คะแนน

□๓.มรายไดเทากบรายจาย(ไมมเงนออมและไมมปญหาหนสน)๓คะแนน

□๔.มรายไดสงกวารายจายแตไมมเงนออม(ไมมเงนออมและไมมปญหาหนสน)๔คะแนน

□๕.มรายไดสงกวารายจาย(มเงนออมไมมปญหาหนสน)๕คะแนน

๒. สภำพแวดลอมภำยในบำน (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ)ขอละ๑คะแนน ……...……คะแนน

□๐.ไมมทอยแนนอนเรรอนไรบาน

□๑.มทอยแนนอนแตสภาพแวดลอมไมเหมาะสม

□๒.ทอยมความเปนสดสวน

□๓.ทอยถกสขลกษณะสะอาดอากาศถายเท

□๔.ทอยมความปลอดภยทางกายภาพ

□๕.ทอยมพนทวางในการท�ากจกรรม

๓. ควำมรกใครผกพนในครอบครว (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ) ขอละ๑คะแนน ……...……คะแนน

□๐.ไมไดรบความรก

□๑.ดแลเอาใจใสเอออาทร

□๒.สงเสรมสนบสนนทางจตใจกลาวชนชม

□๓.มการสมผสทางกาย

□๔.ท�ากจกรรมรวมกนสม�าเสมอ

๔. ควำมสำมำรถในกำรแกไขปญหำของสมำชกในครอบครว (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ) ขอละ๑คะแนน

คะแนนทได**

□๐.ไมมความสามารถในการแกไขปญหา

□๑.เผชญปญหารวมกน ……...……คะแนน

□๒.รบรปญหาและหารอรวมกน

□๓.รบผดชอบปญหารวมกน

□๔.ชวยกนแกไขปญหา

□๕.ยอมรบความเจบปวย

คำ�อธบายเคำรองมอประเมนำคำวามพรอมคำรอบคำรว(Family Readiness Assessment) ตวยอ F.A.

วตถประสงคำ

๑. เพอใชในการวเคราะหและประเมนความพรอมของครอบครวผปวยในการดแลผปวย

๒. เพอน�าไปสการวางแผนและการชวยเหลอไดอยางเหมาะสม

กลมเปาหมาย

ครอบครวหลกของผปวยรวมไปถงครอบครวอนทผปวยไปอาศยอยดวย

ประโยชนำ

๑. นกสงคมสงเคราะหสามารถใชเปนเครองมอในการประเมนความพรอมของครอบครวผปวยในการท

จะดแลผปวยทมปญหาได

๒. นกสงคมสงเคราะหสามารถน�าขอมลไปวางแผนและใหความชวยเหลอผปวยและครอบครวในกรณดแล

ผปวยทมปญหาทางจตสงคมทซบซอน

วธใชเคำรองมอ

นกสงคมสงเคราะหสามารถน�าไปใชตงแตขนตอนการรบเรองจนสนสดกระบวนการทางสงคมสงเคราะห

เพอประกอบการตดสนใจเชงวชาชพสงคมสงเคราะหในการใหบรการในกรณผปวยทมปญหายงยากซบซอนเชน

มปญหาความรนแรงในครอบครวมปญหาสขภาพจตไมมความรในการดแลผปวยขาดทกษะในการดแลผปวย

การเจบปวยดวยโรคเรอรงเปนตน

แบบประเมนม๑๐ขอครอบคลมเนอหาดงนเรองรายไดของครอบครวสภาพแวดลอมภายในบาน

ความรกใครผกพนในครอบครวความสามารถในการแกไขปญหาของสมาชกในครอบครวความสามารถของสมาชก

ในครอบครวตอการจดการพฤตกรรมทไมเหมาะสมของผปวยการยอมรบและใหอภยของสมาชกในครอบครว

เมอผปวยท�าผดหรอมพฤตกรรมไมเหมาะสมการสอสารระหวางกนของสมาชกในครอบครวการตระหนกและ

สามารถท�าหนาทตามบทบาทของตนอยางเหมาะสมของสมาชกในครอบครวความรความเขาใจของสมาชก

ในครอบครวตอการดแลผปวยและการมเครอขายทางสงคมของสมาชกในครอบครวเพอขอรบการชวยเหลอ

98 99แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

๑๐. กำรมเครอขำยทำงสงคมของสมำชกในครอบครว เพอขอรบกำรชวยเหลอ (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ) ขอละ๑คะแนน

……...……คะแนน

□๐.ไมมเครอขาย

□๑.ญาต(ทไมไดอยในครอบครว)

□๒.เพอนบาน

□๓.ผน�าชมชน/อาสาสมครในชมชน

□๔.หนวยงานภาครฐ/เอกชน

รวมคะแนนทได ……...……คะแนน

**การใหคะแนนการประเมนขอท๒-๑๐นบคะแนนตามจ�านวนขอทเลอกตอบ ความพรอมของครอบครวอยในระดบ

....................................นกสงคมสงเคราะหผประเมน...............................................วนท...............................................

คะแนน ควำมพรอม กำรบรกำร กำรแปลผล

≤๑๐ นอยทสด FamilyTherapy **คะแนนต�ากวา๒๐ครอบครวไมมความพรอมในการดแลผปวยนกสงคมสงเคราะหตองพจารณาใหความชวยเหลออยางเรงดวน๑๑-๒๐ นอย FamilyTherapy/FamilyCounseling

๒๑-๓๐ ปานกลาง Counseling **คะแนน๒๑คะแนนขนไปครอบครวมความพรอมในการดแลผปวย๓๑-๔๐ มาก Psycho-SocialSupport

๔๑-๔๗ มากทสด Psycho-SocialEducation

๕. ควำมสำมำรถของสมำชกในครอบครวตอกำรจดกำรพฤตกรรมทไมเหมำะสมของผปวย (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ)ขอละ๑คะแนน

……...……คะแนน

□๐.ไมมความสามารถจดการพฤตกรรม

□๑.ทกษะการควบคมพฤตกรรม

□๒.การใหแรงเสรมทเหมาะสม

□๓.ฝกระเบยบวนย

□๔.สมาชกในครอบครวรวธการดแลเมอผปวยมปญหาพฤตกรรม

□๕.ยอมรบกฎกตกาของครอบครว

๖. กำรยอมรบและใหอภยของสมำชกในครอบครวเมอผปวยท�ำผดหรอมพฤตกรรมไมเหมำะสม (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ)ขอละ๑คะแนน

……...……คะแนน

□๐.ไมมการยอมรบหรอใหก�าลงใจ

□๑.ยอมรบความแตกตางสวนบคคล

□๒.ใหอภยและใหโอกาสแกไข

□๓.ยอมรบโดยไมมเงอนไข

□๔.ใหก�าลงใจ

๗. กำรสอสำรระหวำงกนของสมำชกในครอบครว (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ)ขอละ๑คะแนน ……...……คะแนน

□๐.ไมมการสอสารใดๆ

□๑.มการรบรความรสก

□๒.พดคย/แสดงความรสกและความตองการไดอยางเปดเผย

□๓.มอสระในการแสดงความคดเหน

□๔.มสมผสโอบกอดระหวางสมาชก

□๕.มการสอสารเพอลดการขดแยง

๘. กำรตระหนกและสำมำรถท�ำหนำทตำมบทบำทของตนอยำงเหมำะสมของสมำชกในครอบครว (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ)ขอละ๑คะแนน

คะแนนทได**

□๐.ไมมการท� า ห น า ท ต า มบทบาท

□๑.ตระหนกรมความชดเจนในบทบาทของตน ……...……คะแนน

□๒.การแบงเบาภาระ

□๓.การมสวนรวมในกจกรรมของครอบครว

□๔.การมอบหมายหนาทในครอบครว

□๕.รบผดชอบตามบทบาทหนาท

๙. ควำมร ควำมเขำใจของสมำชกในครอบครวตอกำรดแลผปวย (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ) ขอละ๑คะแนน

……...……คะแนน

□๐.ไมมความรความเขาใจในการดแล

□๑.มความรความเขาใจเรองโรคทผปวยเปน

□๒.มความรความเขาใจในการดแลผปวย

□๓.มความสามารถในการดแลผปวย

□๔.มความสามารถในการสงเกตอาการเปลยนแปลงอาการก�าเรบของผปวยได

□๕.มความเขาใจในสภาพจตใจของผปวย

98 99แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

๑๐. กำรมเครอขำยทำงสงคมของสมำชกในครอบครว เพอขอรบกำรชวยเหลอ (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ) ขอละ๑คะแนน

……...……คะแนน

□๐.ไมมเครอขาย

□๑.ญาต(ทไมไดอยในครอบครว)

□๒.เพอนบาน

□๓.ผน�าชมชน/อาสาสมครในชมชน

□๔.หนวยงานภาครฐ/เอกชน

รวมคะแนนทได ……...……คะแนน

**การใหคะแนนการประเมนขอท๒-๑๐นบคะแนนตามจ�านวนขอทเลอกตอบ ความพรอมของครอบครวอยในระดบ

....................................นกสงคมสงเคราะหผประเมน...............................................วนท...............................................

คะแนน ควำมพรอม กำรบรกำร กำรแปลผล

≤๑๐ นอยทสด FamilyTherapy **คะแนนต�ากวา๒๐ครอบครวไมมความพรอมในการดแลผปวยนกสงคมสงเคราะหตองพจารณาใหความชวยเหลออยางเรงดวน๑๑-๒๐ นอย FamilyTherapy/FamilyCounseling

๒๑-๓๐ ปานกลาง Counseling **คะแนน๒๑คะแนนขนไปครอบครวมความพรอมในการดแลผปวย๓๑-๔๐ มาก Psycho-SocialSupport

๔๑-๔๗ มากทสด Psycho-SocialEducation

๕. ควำมสำมำรถของสมำชกในครอบครวตอกำรจดกำรพฤตกรรมทไมเหมำะสมของผปวย (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ)ขอละ๑คะแนน

……...……คะแนน

□๐.ไมมความสามารถจดการพฤตกรรม

□๑.ทกษะการควบคมพฤตกรรม

□๒.การใหแรงเสรมทเหมาะสม

□๓.ฝกระเบยบวนย

□๔.สมาชกในครอบครวรวธการดแลเมอผปวยมปญหาพฤตกรรม

□๕.ยอมรบกฎกตกาของครอบครว

๖. กำรยอมรบและใหอภยของสมำชกในครอบครวเมอผปวยท�ำผดหรอมพฤตกรรมไมเหมำะสม (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ)ขอละ๑คะแนน

……...……คะแนน

□๐.ไมมการยอมรบหรอใหก�าลงใจ

□๑.ยอมรบความแตกตางสวนบคคล

□๒.ใหอภยและใหโอกาสแกไข

□๓.ยอมรบโดยไมมเงอนไข

□๔.ใหก�าลงใจ

๗. กำรสอสำรระหวำงกนของสมำชกในครอบครว (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ)ขอละ๑คะแนน ……...……คะแนน

□๐.ไมมการสอสารใดๆ

□๑.มการรบรความรสก

□๒.พดคย/แสดงความรสกและความตองการไดอยางเปดเผย

□๓.มอสระในการแสดงความคดเหน

□๔.มสมผสโอบกอดระหวางสมาชก

□๕.มการสอสารเพอลดการขดแยง

๘. กำรตระหนกและสำมำรถท�ำหนำทตำมบทบำทของตนอยำงเหมำะสมของสมำชกในครอบครว (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ)ขอละ๑คะแนน

คะแนนทได**

□๐.ไมมการท� า ห น า ท ต า มบทบาท

□๑.ตระหนกรมความชดเจนในบทบาทของตน ……...……คะแนน

□๒.การแบงเบาภาระ

□๓.การมสวนรวมในกจกรรมของครอบครว

□๔.การมอบหมายหนาทในครอบครว

□๕.รบผดชอบตามบทบาทหนาท

๙. ควำมร ควำมเขำใจของสมำชกในครอบครวตอกำรดแลผปวย (ตอบไดมำกกวำ ๑ ขอ) ขอละ๑คะแนน

……...……คะแนน

□๐.ไมมความรความเขาใจในการดแล

□๑.มความรความเขาใจเรองโรคทผปวยเปน

□๒.มความรความเขาใจในการดแลผปวย

□๓.มความสามารถในการดแลผปวย

□๔.มความสามารถในการสงเกตอาการเปลยนแปลงอาการก�าเรบของผปวยได

□๕.มความเขาใจในสภาพจตใจของผปวย

100 101แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๕)ทอยมพนทวางในการท�ากจกรรม

บรเวณทพกมพนทใชสอยทสมาชกสามารถท�ากจกรรมตางๆ รวมกนได

๓. ควำมรกใครผกพนในครอบครว

๐)ไมไดรบความรก ไมไดรบความรกจากสมาชกในครอบครว

๑)ดแลเอาใจใสเอออาทร สมาชกในครอบครวมการดแลซงกนและกนตามพฒนาการของวยรวมกนปกปองชวยเหลออบรมแนะน�าแบงปนทรพยากรตางๆ ระหวางกน

๒)สงเสรมสนบสนนทางจตใจกลาวชนชม

สมาชกในครอบครวมการสงเสรมความสามารถผลกดนใหก�าลงใจ แสดงกรยาตางๆ หรอกลาวชนชมระหวางกนเพอสรางความ อบอนทางจตใจ

๔. ควำมสำมำรถในกำรแกไขปญหำของสมำชกในครอบครว

๐)มการสมผสทางกาย สมาชกในครอบครวมการแสดงออกทางกายทชดเจนเพอแสดงถงความรสกทดระหวางกนเชนการสมผสโอบกอดฯลฯ

๑)ท�ากจกรรมรวมกนสม�าเสมอ

สมาชกในครอบครวมเวลาและโอกาสในการท�ากจกรรมสม�าเสมอเชนทานอาหารทองเทยวเลนกฬาหรอท�ากจกรรมทสนใจตางๆ รวมกนเปนตน

๒)รบรปญหาและหารอรวมกน

สมาชกในครอบครวสามารถรบรถงปญหาทเกดขนและมการปรกษาหารอเพอแกไขปญหารวมกน

๓)รบผดชอบปญหารวมกน สมาชกในครอบครวมสวนรวมรบผดชอบในการแกไขปญหารวมกน

๔)ชวยกนแกไขปญหา สมาชกในครอบครวมความรวมมอรวมใจในการแกไขปญหาทเกดขนไดอยางมระบบ

๕)ยอมรบความเจบปวย สมาชกในครอบครวยอมรบถงสภาพความเจบปวยทเกดขนกบผปวยไดเปนอยางด

๕. ควำมสำมำรถของสมำชกในครอบครวตอกำรจดกำรพฤตกรรมทไมเหมำะสมของผปวย

๐)ไมมความสามารถในการจดการพฤตกรรม

สมาชกในครอบครวไมมความสามารถในการจดการกบพฤตกรรมทไมเหมาะสมของผปวย

๑)ทกษะการควบคมพฤตกรรม

สมาชกในครอบครวสามารถควบคมหรอจดการกบพฤตกรรมทไมเหมาะสมของผปวยได

๒)การใหแรงเสรมทเหมาะสม สมาชกในครอบครวรวธการทท�าใหผปวยเปลยนพฤตกรรมไปในทางทเหมาะสมได

๓)ฝกระเบยบวนย สมาชกในครอบครวสามารถฝกใหผปวยมระเบยบวนยในตนเองได

๔)สมาชกในครอบครวรวธการดแลเมอผปวยมปญหาพฤตกรรม

สมาชกในครอบครวมความรความเขาใจและสามารถดแลแกไขปญหาเมอผปวยมพฤตกรรมทไมเหมาะสมได

คำมอการใชเคำรองมอประเมนำคำวามพรอมคำรอบคำรว(Family Readiness Assessment) ตวยอ F.A.

คำ�ชแจง

คมอการใชเครองมอประเมนครอบครวจดท�าขนเพอใหนกสงคมสงเคราะหทางการแพทยใชในการประเมน

ความพรอมของครอบครวหลกของผปวยรวมไปถงครอบครวอนทผ ปวยไปอาศยอยดวยในการดแลผปวยท

มปญหาทางจตสงคมทซบซอนเชนไมมความรในการดแลผปวยขาดทกษะในการดแลผปวยบรบทของครอบครว

ทกอใหเกดโรคเรอรงหรอปวยซ�าเปนตน

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๑. ระดบรำยไดของครอบครว

๐)ไมมรายไดทงจากตนเองหรอไดรบจากผอน

ตนเองและสมาชกในครอบครวไมมรายได

๑)ไมมรายไดของตนเอง ไมมรายไดของตนเองแตไดรบจากผอนชวยเหลอแตยงคงมหนสนและไมมเงนออม

๒)มรายไดนอยกวารายจาย รายไดทไดรบนอยกวารายจายจนเกดมหนสนและไมมเงนออม

๓)มรายไดเทากบรายจาย มรายไดและรายจายทเทากนแตไมมเงนออมและไมมปญหาหนสน

๔)มรายไดสงกวารายจายแตไมมเงนออม

มรายไดสงกวารายจายแตไมมเงนออมและไมมปญหาหนสน

๕)มรายไดสงกวารายจาย มรายไดสงกวารายจายจนมเงนออมไมมปญหาหนสน

๒. สภำพแวดลอมในบำน

๐)ไมมทอยแนนอนเรรอนไรบาน

ครอบครวไมมทพกอาศยเปนของตนเองเรรอนอาศยตามทสาธารณะตางๆ ซงขาดสขอนามย

๑)มทอยแนนอนแตไมม สภาพแวดลอมท เหมาะสมใดๆ

ครอบครวมทพกอาศยเปนหลกแหลงแตขาดคณสมบตทเออใหเกดสขอนามยทดไดแกขาดความเปนสดสวนสกปรกอากาศถายเทไมสะดวกไมมความปลอดภยทางกายภาพและขาดพนทวางในการท�ากจกรรม

๒)ทอยมความเปนสดสวน ครอบครวมทพกแยกจากครอบครวอนภายในทพกมการจดแบงหองตามประโยชนของพนทใชสอยของสมาชก

๓)ทอยถกสขลกษณะสะอาดอากาศถายเท

ทพกมความสะอาดทงโครงสรางภายนอกและอปกรณใชสอยในบานมการจดสงแวดลอมทเออใหสมาชกมสขภาพแขงแรงไมมแหลงทเปนบอเกดของเชอโรคมชองเปดรบแสงแดดและอากาศถายเทไดด

๔)ทอยมความปลอดภยทางกายภาพ

ทพกปลกสรางมนคงแขงแรงบรเวณทางเดนไมมสงกดขวางหรอลนสงของหรออปกรณภายในบานสามารถใชงานไดดไมกอใหเกดอนตรายตอสมาชก

100 101แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๕)ทอยมพนทวางในการท�ากจกรรม

บรเวณทพกมพนทใชสอยทสมาชกสามารถท�ากจกรรมตางๆ รวมกนได

๓. ควำมรกใครผกพนในครอบครว

๐)ไมไดรบความรก ไมไดรบความรกจากสมาชกในครอบครว

๑)ดแลเอาใจใสเอออาทร สมาชกในครอบครวมการดแลซงกนและกนตามพฒนาการของวยรวมกนปกปองชวยเหลออบรมแนะน�าแบงปนทรพยากรตางๆ ระหวางกน

๒)สงเสรมสนบสนนทางจตใจกลาวชนชม

สมาชกในครอบครวมการสงเสรมความสามารถผลกดนใหก�าลงใจ แสดงกรยาตางๆ หรอกลาวชนชมระหวางกนเพอสรางความ อบอนทางจตใจ

๔. ควำมสำมำรถในกำรแกไขปญหำของสมำชกในครอบครว

๐)มการสมผสทางกาย สมาชกในครอบครวมการแสดงออกทางกายทชดเจนเพอแสดงถงความรสกทดระหวางกนเชนการสมผสโอบกอดฯลฯ

๑)ท�ากจกรรมรวมกนสม�าเสมอ

สมาชกในครอบครวมเวลาและโอกาสในการท�ากจกรรมสม�าเสมอเชนทานอาหารทองเทยวเลนกฬาหรอท�ากจกรรมทสนใจตางๆ รวมกนเปนตน

๒)รบรปญหาและหารอรวมกน

สมาชกในครอบครวสามารถรบรถงปญหาทเกดขนและมการปรกษาหารอเพอแกไขปญหารวมกน

๓)รบผดชอบปญหารวมกน สมาชกในครอบครวมสวนรวมรบผดชอบในการแกไขปญหารวมกน

๔)ชวยกนแกไขปญหา สมาชกในครอบครวมความรวมมอรวมใจในการแกไขปญหาทเกดขนไดอยางมระบบ

๕)ยอมรบความเจบปวย สมาชกในครอบครวยอมรบถงสภาพความเจบปวยทเกดขนกบผปวยไดเปนอยางด

๕. ควำมสำมำรถของสมำชกในครอบครวตอกำรจดกำรพฤตกรรมทไมเหมำะสมของผปวย

๐)ไมมความสามารถในการจดการพฤตกรรม

สมาชกในครอบครวไมมความสามารถในการจดการกบพฤตกรรมทไมเหมาะสมของผปวย

๑)ทกษะการควบคมพฤตกรรม

สมาชกในครอบครวสามารถควบคมหรอจดการกบพฤตกรรมทไมเหมาะสมของผปวยได

๒)การใหแรงเสรมทเหมาะสม สมาชกในครอบครวรวธการทท�าใหผปวยเปลยนพฤตกรรมไปในทางทเหมาะสมได

๓)ฝกระเบยบวนย สมาชกในครอบครวสามารถฝกใหผปวยมระเบยบวนยในตนเองได

๔)สมาชกในครอบครวรวธการดแลเมอผปวยมปญหาพฤตกรรม

สมาชกในครอบครวมความรความเขาใจและสามารถดแลแกไขปญหาเมอผปวยมพฤตกรรมทไมเหมาะสมได

คำมอการใชเคำรองมอประเมนำคำวามพรอมคำรอบคำรว(Family Readiness Assessment) ตวยอ F.A.

คำ�ชแจง

คมอการใชเครองมอประเมนครอบครวจดท�าขนเพอใหนกสงคมสงเคราะหทางการแพทยใชในการประเมน

ความพรอมของครอบครวหลกของผปวยรวมไปถงครอบครวอนทผ ปวยไปอาศยอยดวยในการดแลผปวยท

มปญหาทางจตสงคมทซบซอนเชนไมมความรในการดแลผปวยขาดทกษะในการดแลผปวยบรบทของครอบครว

ทกอใหเกดโรคเรอรงหรอปวยซ�าเปนตน

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๑. ระดบรำยไดของครอบครว

๐)ไมมรายไดทงจากตนเองหรอไดรบจากผอน

ตนเองและสมาชกในครอบครวไมมรายได

๑)ไมมรายไดของตนเอง ไมมรายไดของตนเองแตไดรบจากผอนชวยเหลอแตยงคงมหนสนและไมมเงนออม

๒)มรายไดนอยกวารายจาย รายไดทไดรบนอยกวารายจายจนเกดมหนสนและไมมเงนออม

๓)มรายไดเทากบรายจาย มรายไดและรายจายทเทากนแตไมมเงนออมและไมมปญหาหนสน

๔)มรายไดสงกวารายจายแตไมมเงนออม

มรายไดสงกวารายจายแตไมมเงนออมและไมมปญหาหนสน

๕)มรายไดสงกวารายจาย มรายไดสงกวารายจายจนมเงนออมไมมปญหาหนสน

๒. สภำพแวดลอมในบำน

๐)ไมมทอยแนนอนเรรอนไรบาน

ครอบครวไมมทพกอาศยเปนของตนเองเรรอนอาศยตามทสาธารณะตางๆ ซงขาดสขอนามย

๑)มทอยแนนอนแตไมม สภาพแวดลอมท เหมาะสมใดๆ

ครอบครวมทพกอาศยเปนหลกแหลงแตขาดคณสมบตทเออใหเกดสขอนามยทดไดแกขาดความเปนสดสวนสกปรกอากาศถายเทไมสะดวกไมมความปลอดภยทางกายภาพและขาดพนทวางในการท�ากจกรรม

๒)ทอยมความเปนสดสวน ครอบครวมทพกแยกจากครอบครวอนภายในทพกมการจดแบงหองตามประโยชนของพนทใชสอยของสมาชก

๓)ทอยถกสขลกษณะสะอาดอากาศถายเท

ทพกมความสะอาดทงโครงสรางภายนอกและอปกรณใชสอยในบานมการจดสงแวดลอมทเออใหสมาชกมสขภาพแขงแรงไมมแหลงทเปนบอเกดของเชอโรคมชองเปดรบแสงแดดและอากาศถายเทไดด

๔)ทอยมความปลอดภยทางกายภาพ

ทพกปลกสรางมนคงแขงแรงบรเวณทางเดนไมมสงกดขวางหรอลนสงของหรออปกรณภายในบานสามารถใชงานไดดไมกอใหเกดอนตรายตอสมาชก

102 103แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๒)การแบงเบาภาระ สมาชกในครอบครวมการชวยเหลอแบงเบาหนาทการงานในบานระหวางกน

๓)การมสวนรวมในกจกรรมของครอบครว

สมาชกในครอบครวในวถชวตประจ�าวนหรอกจกรรมทจดขนเปนพเศษของครอบครว

๔)การมอบหมายหนาทในครอบครว

สมาชกในครอบครวมการก�าหนดหนาทความรบผดชอบตามบทบาทของตนเองได

๕)รบผดชอบตามบทบาทหนาท

สมาชกในครอบครวด�าเนนการตามหนาททไดรบมอบหมาย

๙. ควำมร ควำมเขำใจของสมำชกในครอบครวตอกำรดแลผปวย

๐) ไมมความร ความเขาใจ ในการดแลผปวย

สมาชกในครอบครวไมมความรความเขาใจตอการดแลผปวย

๑)มความรความเขาใจเรองโรคทผปวยเปน

ครอบครวมความรความเขาใจเรองโรคอาการและสขภาพของผปวย

๒)มความรความเขาใจในการดแลผปวย

ครอบครวมความรความเขาใจเกยวกบการดแลผปวย

๓)มความสามารถในการดแลผปวย

ครอบครวมความสามารถในการดแลผปวยตามลกษณะอาการเจบปวยและมาพบแพทยเมอมอาการผดปกต

๔)มความสามารถในการสงเกตอาการเปลยนแปลงอาการก�าเรบของผปวยได

ครอบครวสามารถประเมนการเปลยนแปลงรวมถงอาการผดปกตหรออาการรนแรงของผปวยได

๕)มความเขาใจในสภาพจตใจของผปวย

ครอบครวมการดแลเอาใจใสเมอผปวยมปญหาทางจตใจ

๑๐. กำรมเครอขำยทำงสงคมของสมำชกในครอบครว เพอขอรบกำรชวยเหลอหลงจำกจ�ำหนำยแลว

๐)ไมมเครอขาย สมาชกในครอบครวไมมเครอขายทางสงคมเพอขอรบความชวยเหลอ

๑)ญาต(ทไมไดอยในครอบครว)

ผปวยมญาตในการดแลชวยเหลอเมอมปญหา

๒)เพอนบาน ผปวยมสมพนธภาพทดกบเพอนบานและสามารถพงพากนได

๓)ผน�าชมชน/อาสาสมครในชมชน

สมาชกในครอบครวรจกและสามารถขอความชวยเหลอจากผน�าชมชนอาสาสมครในชมชน

๔)หนวยงานภาครฐ/เอกชน

สมาชกในครอบครวรจกแหลงสนบสนนทางสงคมและสามารถไปใชบรการได

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๕)ยอมรบกฎกตกาของครอบครว

สมาชกในครอบครวมความเขาใจและยอมรบในกฎกตกาของครอบครวทวางไวได

๖. กำรยอมรบและใหอภยของสมำชกในครอบครวเมอผปวยท�ำผดหรอมพฤตกรรมไมเหมำะสม

๐)ไมมการยอมรบหรอใหก�าลงใจ

สมาชกในครอบครวไมมการยอมรบหรอใหก�าลงใจซงกนและกน

๑)ยอมรบความแตกตางสวนบคคล

สมาชกในครอบครวยอมรบในตวตนของผปวยไดโดยไมใชอคตสวนตวตดสนพฤตกรรมการแสดงออกของผปวย

๒)ใหอภยและใหโอกาสแกไข

สมาชกในครอบครวไมซ�าเตมผปวยทกระท�าพฤตกรรมในทางทไมเหมาะสมและไดใหโอกาสในการแกไขขอผดพลาดทเกดขน

๓)ยอมรบโดยไมมเงอนไข สมาชกในครอบครวยอมรบในตวตนและพฤตกรรมการแสดงออกทกประการของผปวย

๔)ใหก�าลงใจ สมาชกในครอบครวสงเสรมและสนบสนนใหผปวยแสดงพฤตกรรมทพงประสงคหรอสงเสรมก�าลงใจพดคยเมอสมาชกในครอบครวเผชญกบความผดหวงทอแท

๗. กำรสอสำรระหวำงกนของสมำชกในครอบครว

๐)ไมมการสอสารใดๆ สมาชกในครอบครวไมมการสอสารระหวางกน

๑)มการรบรความรสก สมาชกในครอบครวมการพดคยสอสารระหวางกนโดยการสอสารนนเกยวของกบสภาพอารมณจตใจวถชวตความเปนอย สถานการณตางๆ ทสมาชกในครอบครวก�าลงเผชญ

๒)พดคย/แสดงความรสกและความตองการไดอยางเปดเผย

สมาชกในครอบครวสามารถสอสารบอกความรสกความตองการของตนเองไดอยางเปดเผย

๓)มอสระในการแสดงความคดเหน

สมาชกในครอบครวสามารถแสดงความคดเหนระหวางกนไดอยางอสระ

๔)มสมผสโอบกอดระหวางสมาชก

สมาชกในครอบครวแสดงออกซงการสมผสทางกายการโอบกอดเพอสงเสรมสนบสนนทางอารมณจตใจระหวางกนไดแกการแสดงความรกระหวางกนการโอบกอดเพอแสดงความยนดการสมผสทางกายเมอสมาชกในครอบครวทอแทสนหวงเปนตน

๕)มการสอสารเพอลดความขดแยง

เมอเกดความขดแยงขนสมาชกในครอบครวสามารถสอสารเพอลดความขดแยง

๘. กำรตระหนกและสำมำรถท�ำหนำทตำมบทบำทของตนอยำงเหมำะสมของสมำชกในครอบครว

๐)ไมมการท�าหนาทตามบทบาท

สมาชกในครอบครวไมมการท�าหนาทตามบทบาทของตนอยางเหมาะสม

๑)ตระหนกรมความชดเจนในบทบาทของตน

สมาชกในครอบครวรจกบทบาทของตนเองและแสดงบทบาทนนๆ ของตนเองได

102 103แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๒)การแบงเบาภาระ สมาชกในครอบครวมการชวยเหลอแบงเบาหนาทการงานในบานระหวางกน

๓)การมสวนรวมในกจกรรมของครอบครว

สมาชกในครอบครวในวถชวตประจ�าวนหรอกจกรรมทจดขนเปนพเศษของครอบครว

๔)การมอบหมายหนาทในครอบครว

สมาชกในครอบครวมการก�าหนดหนาทความรบผดชอบตามบทบาทของตนเองได

๕)รบผดชอบตามบทบาทหนาท

สมาชกในครอบครวด�าเนนการตามหนาททไดรบมอบหมาย

๙. ควำมร ควำมเขำใจของสมำชกในครอบครวตอกำรดแลผปวย

๐) ไมมความร ความเขาใจ ในการดแลผปวย

สมาชกในครอบครวไมมความรความเขาใจตอการดแลผปวย

๑)มความรความเขาใจเรองโรคทผปวยเปน

ครอบครวมความรความเขาใจเรองโรคอาการและสขภาพของผปวย

๒)มความรความเขาใจในการดแลผปวย

ครอบครวมความรความเขาใจเกยวกบการดแลผปวย

๓)มความสามารถในการดแลผปวย

ครอบครวมความสามารถในการดแลผปวยตามลกษณะอาการเจบปวยและมาพบแพทยเมอมอาการผดปกต

๔)มความสามารถในการสงเกตอาการเปลยนแปลงอาการก�าเรบของผปวยได

ครอบครวสามารถประเมนการเปลยนแปลงรวมถงอาการผดปกตหรออาการรนแรงของผปวยได

๕)มความเขาใจในสภาพจตใจของผปวย

ครอบครวมการดแลเอาใจใสเมอผปวยมปญหาทางจตใจ

๑๐. กำรมเครอขำยทำงสงคมของสมำชกในครอบครว เพอขอรบกำรชวยเหลอหลงจำกจ�ำหนำยแลว

๐)ไมมเครอขาย สมาชกในครอบครวไมมเครอขายทางสงคมเพอขอรบความชวยเหลอ

๑)ญาต(ทไมไดอยในครอบครว)

ผปวยมญาตในการดแลชวยเหลอเมอมปญหา

๒)เพอนบาน ผปวยมสมพนธภาพทดกบเพอนบานและสามารถพงพากนได

๓)ผน�าชมชน/อาสาสมครในชมชน

สมาชกในครอบครวรจกและสามารถขอความชวยเหลอจากผน�าชมชนอาสาสมครในชมชน

๔)หนวยงานภาครฐ/เอกชน

สมาชกในครอบครวรจกแหลงสนบสนนทางสงคมและสามารถไปใชบรการได

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๕)ยอมรบกฎกตกาของครอบครว

สมาชกในครอบครวมความเขาใจและยอมรบในกฎกตกาของครอบครวทวางไวได

๖. กำรยอมรบและใหอภยของสมำชกในครอบครวเมอผปวยท�ำผดหรอมพฤตกรรมไมเหมำะสม

๐)ไมมการยอมรบหรอใหก�าลงใจ

สมาชกในครอบครวไมมการยอมรบหรอใหก�าลงใจซงกนและกน

๑)ยอมรบความแตกตางสวนบคคล

สมาชกในครอบครวยอมรบในตวตนของผปวยไดโดยไมใชอคตสวนตวตดสนพฤตกรรมการแสดงออกของผปวย

๒)ใหอภยและใหโอกาสแกไข

สมาชกในครอบครวไมซ�าเตมผปวยทกระท�าพฤตกรรมในทางทไมเหมาะสมและไดใหโอกาสในการแกไขขอผดพลาดทเกดขน

๓)ยอมรบโดยไมมเงอนไข สมาชกในครอบครวยอมรบในตวตนและพฤตกรรมการแสดงออกทกประการของผปวย

๔)ใหก�าลงใจ สมาชกในครอบครวสงเสรมและสนบสนนใหผปวยแสดงพฤตกรรมทพงประสงคหรอสงเสรมก�าลงใจพดคยเมอสมาชกในครอบครวเผชญกบความผดหวงทอแท

๗. กำรสอสำรระหวำงกนของสมำชกในครอบครว

๐)ไมมการสอสารใดๆ สมาชกในครอบครวไมมการสอสารระหวางกน

๑)มการรบรความรสก สมาชกในครอบครวมการพดคยสอสารระหวางกนโดยการสอสารนนเกยวของกบสภาพอารมณจตใจวถชวตความเปนอย สถานการณตางๆ ทสมาชกในครอบครวก�าลงเผชญ

๒)พดคย/แสดงความรสกและความตองการไดอยางเปดเผย

สมาชกในครอบครวสามารถสอสารบอกความรสกความตองการของตนเองไดอยางเปดเผย

๓)มอสระในการแสดงความคดเหน

สมาชกในครอบครวสามารถแสดงความคดเหนระหวางกนไดอยางอสระ

๔)มสมผสโอบกอดระหวางสมาชก

สมาชกในครอบครวแสดงออกซงการสมผสทางกายการโอบกอดเพอสงเสรมสนบสนนทางอารมณจตใจระหวางกนไดแกการแสดงความรกระหวางกนการโอบกอดเพอแสดงความยนดการสมผสทางกายเมอสมาชกในครอบครวทอแทสนหวงเปนตน

๕)มการสอสารเพอลดความขดแยง

เมอเกดความขดแยงขนสมาชกในครอบครวสามารถสอสารเพอลดความขดแยง

๘. กำรตระหนกและสำมำรถท�ำหนำทตำมบทบำทของตนอยำงเหมำะสมของสมำชกในครอบครว

๐)ไมมการท�าหนาทตามบทบาท

สมาชกในครอบครวไมมการท�าหนาทตามบทบาทของตนอยางเหมาะสม

๑)ตระหนกรมความชดเจนในบทบาทของตน

สมาชกในครอบครวรจกบทบาทของตนเองและแสดงบทบาทนนๆ ของตนเองได

104 105แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

เคำรองมอการส�รวจชมชนำ

ผงครอบครวหรอแผนภมครอบครว(Familytree,Familygenogram,Pedigree)แผนภมครอบครว

(Genogram)วาดอยางนอย๓รนเรมจากตวผปวยหลกล�าดบพนอง/สามภรรยาจากซายไปขวาวงรอบสมาชก

บานเดยวกบผปวยรายละเอยดสมาชกความสมพนธในครอบครว

ประโยชนท�าใหมองเหนภาพรวมของสมาชกในครอบครวเพอประเมนความเจบปวยทเชอมโยงกนหรอ

แมแตการหาแหลงทรพยากรเพอใชในการดแลผปวยและอาจน�าไปสการพยากรณการด�าเนนโรคหรอความเปน

ไปในครอบครวเพอใหค�าปรกษาแกผปวยและสมาชกคนอนๆ ไดอกดวย(กนกพรภญโญพรพาณชย,๒๕๖๑)

สญญาลกษณ ตวอยาง การเขยนำ ผงเคำรอญาต

ผงคำรอบคำรว

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๕)รจกหาขอมลเพมเตมจากทอน

สมาชกในครอบครวสามารถเขาถงขอมลความรจากแหลงขอมลและสอตางๆ

นกสงคมสงเครำะหตองพจำรณำใหควำมชวยเหลอตำมขอทมคะแนนกำรประเมนนอย**การใหคะแนนการประเมนขอท๒-๑๐นบคะแนนตามจ�านวนขอทเลอกตอบ ความพรอมของครอบครวอยในระดบ....................................นกสงคมสงเคราะหผประเมน...............................................วนท...............................................

คะแนน ควำมพรอม กำรบรกำร กำรแปลผล

≤๑๐ นอยทสด FamilyTherapy **คะแนนต�ากวา๒๐ครอบครวไมมความพรอมในการดแลผปวยนกสงคมสงเคราะหตองพจารณาใหความชวยเหลออยางเรงดวน

๑๑-๒๐ นอย FamilyTherapy/FamilyCounseling

๒๑-๓๐ ปานกลาง Counseling **คะแนน๒๑คะแนนขนไปครอบครวมความพรอมในการดแลผปวย

๓๑-๔๐ มาก Psycho-SocialSupport

๔๑-๔๗ มากทสด Psycho-SocialEducation

104 105แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

เคำรองมอการส�รวจชมชนำ

ผงครอบครวหรอแผนภมครอบครว(Familytree,Familygenogram,Pedigree)แผนภมครอบครว

(Genogram)วาดอยางนอย๓รนเรมจากตวผปวยหลกล�าดบพนอง/สามภรรยาจากซายไปขวาวงรอบสมาชก

บานเดยวกบผปวยรายละเอยดสมาชกความสมพนธในครอบครว

ประโยชนท�าใหมองเหนภาพรวมของสมาชกในครอบครวเพอประเมนความเจบปวยทเชอมโยงกนหรอ

แมแตการหาแหลงทรพยากรเพอใชในการดแลผปวยและอาจน�าไปสการพยากรณการด�าเนนโรคหรอความเปน

ไปในครอบครวเพอใหค�าปรกษาแกผปวยและสมาชกคนอนๆ ไดอกดวย(กนกพรภญโญพรพาณชย,๒๕๖๑)

สญญาลกษณ ตวอยาง การเขยนำ ผงเคำรอญาต

ผงคำรอบคำรว

หวขอ ประเภท รำยละเอยด ควำมหมำย

๕)รจกหาขอมลเพมเตมจากทอน

สมาชกในครอบครวสามารถเขาถงขอมลความรจากแหลงขอมลและสอตางๆ

นกสงคมสงเครำะหตองพจำรณำใหควำมชวยเหลอตำมขอทมคะแนนกำรประเมนนอย**การใหคะแนนการประเมนขอท๒-๑๐นบคะแนนตามจ�านวนขอทเลอกตอบ ความพรอมของครอบครวอยในระดบ....................................นกสงคมสงเคราะหผประเมน...............................................วนท...............................................

คะแนน ควำมพรอม กำรบรกำร กำรแปลผล

≤๑๐ นอยทสด FamilyTherapy **คะแนนต�ากวา๒๐ครอบครวไมมความพรอมในการดแลผปวยนกสงคมสงเคราะหตองพจารณาใหความชวยเหลออยางเรงดวน

๑๑-๒๐ นอย FamilyTherapy/FamilyCounseling

๒๑-๓๐ ปานกลาง Counseling **คะแนน๒๑คะแนนขนไปครอบครวมความพรอมในการดแลผปวย

๓๑-๔๐ มาก Psycho-SocialSupport

๔๑-๔๗ มากทสด Psycho-SocialEducation

106 107แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

แบบบนำทกการสงปรกษานำกสงคำมสงเคำราะห

ประวตทวไป SWADDICTSN……….……………………........................…

ผปวยชอ-สกล.......................................................................................อาย...............ปเบอรโทรศพท................................

ทอย...........................................................................................................................................................................................

ญาตทสามารถตดตอไดพรอมเบอรโทรศพท.............................................................................................................................

HN……………………………..............………AN……………………………….….…….แผนก.......................................................................

ตกผปวย…………………………………….......................……………วนทสงปรกษา..............................................................................

ประเภท()OPD()IPD()ER()ชมชน

จ�าแนก()ผใชสารเสพตด()ผเสพยาเสพตด()ผตดยาเสพตด

การวนจฉย................................................................................................................................................................................

โรครวมอนถาม..........................................................................................................................................................................

ผสงปรกษา................................................................................................วชาชพ....................................................................

SpecialConcerns

..................................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................

ผปวยมปญหาสงคม(เลอกไดมากกวา๑รายการ)ดงน

() ปญหาความสมพนธในครอบครวระหวางบดามารดาบตรภรรยาสามฯลฯ............………………………………..………..

() ปญหาความรนแรงในครอบครว……………………………………………………………………………………………………………………..

() ปญหาตามพรบ.คมครองเดก...................................................................................................………………………….......

() ปญหาการตงครรภ............................................................................................………………………………..……….............

() ปญหาทเปนอปสรรคตอการดแลสขภาพของผปวย……………………………………………………………..…………………………

() ปญหาไมมผดแล…………...............................................................………………………………………………..……………………

() ปญหาการเงนและเศรษฐกจ………………………………………………………………………………………………..………………………

() ปญหาการศกษา………………………………………………………………………………………………………..……………….……………….

() ปญหาการประกอบอาชพ……………………………………………………………………………………..…………..………..…………….....

() ปญหาดานหลกประกนสขภาพ………………………………………………………………………..……....…..……………………………….

() ปญหาดานทอยอาศยและสงแวดลอม……………………………………………………….………….................………………………..

() ปญหาดานความเชอ/วฒนธรรม/จตวญญญาน………………………………………………….................………………………………

() ปญหากฎหมาย……………..............................................................................…………...……..……………………………………

() ปญหาโรคตดตอรายแรงและโรคเพศสมพนธ………………………………………………………..…….......………………..……….....

() ปญหาความพการ…………………………………………………………………..……….............………..…………..…………..………..……

() ปญหาอนๆ ………………………………………………………………………………………………………………..…………..…………..……...

แผนำทสงคำมมต

แผนทสงคมมตถกพฒนาขนโดยAnnHatmanแผนทสงคมมตเปรยบเหมอนเครองมอตรวจจบความสมพนธ

ของผใชบรการกบสภาวะแวดลอมทส�าคญของเขาแสดงความสมพนธของผใชบรการกบองคกรทชวยเหลอ

ยามทกขยากเจานายโรงเรยนเพอนบานญาตวดฯลฯแผนทสงคมมตเปนภาพทท�าใหมองเหนความสมพนธ

เชอมโยงของผใชบรการกบแหลงทรพยากรณเวลาใดเวลาหนงซงหากเวลาเปลยนไปกอาจมการเปลยนแปลงได

ในแผนทยงแสดงความตอเนองความสะดวกสบายหรอความสมดลยของความสมพนธแผนทสงคมมตสามารถแสดง

ความสมพนธของผใชบรการกบสงแวดลอมไดในกระดาษแผนเดยวเพราะแผนทสงคมมตมระบบและเปนรปธรรม

ในการตดตามความสมพนธของผใชบรการกบสงแวดลอมทส�าคญของผใชบรการในระหวางทสมภาษณผจดการ

สามารถใหผใชบรการรวมจดท�าแผนทสงคมมตซงผใชบรการจะรสกไดวาเรารบรโลกของเขาไดอยางใกลชด

เราเขาไปมสวนรวมกบชวตรปแบบการแสดงความสมพนธ

_______________ ความสมพนธเขมแขงและตอเนอง

___________ ความสมพนธไมตอเนองนานๆ ครง(หางเหน)

//////////////// ความสมพนธบบคนกดดน

แสดงทศทางความสมพนธวาสมดลยหรอไมสมดลยหรออาจใชสญลญลกษณอนๆ เพมเตมตามความตองการ

ทจะอธบายแตทงผใชบรการและผจดการตองตความหรอเขาใจสญลกษณเหลานนเหมอนกน

อางจากโสภำ ออนโอภำสแผนทสงคมมตhttps://www.gotoknow.org/posts/๓๓๔๔๐๗

ตวอยาง แผนำทสงคำมมต (Ecological Mapping) ของ นำด คร/

โรงเรยน ญาต(ปา)

ผใหญบาน//อบต.

นกจตวทยา

องคกรการกศล

ผปกครองเพอนนกเรยนหอง

เดยวกนเพอนบาน

เจานายมารดา

แพทย

นกสงคมสงเคราะหโรงพยาบาลและพ.ม.จ

เพอนนกเรยนหองเดยวกน

ญาต(ยาย)

นำด

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ต�าบล

106 107แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

แบบบนำทกการสงปรกษานำกสงคำมสงเคำราะห

ประวตทวไป SWADDICTSN……….……………………........................…

ผปวยชอ-สกล.......................................................................................อาย...............ปเบอรโทรศพท................................

ทอย...........................................................................................................................................................................................

ญาตทสามารถตดตอไดพรอมเบอรโทรศพท.............................................................................................................................

HN……………………………..............………AN……………………………….….…….แผนก.......................................................................

ตกผปวย…………………………………….......................……………วนทสงปรกษา..............................................................................

ประเภท()OPD()IPD()ER()ชมชน

จ�าแนก()ผใชสารเสพตด()ผเสพยาเสพตด()ผตดยาเสพตด

การวนจฉย................................................................................................................................................................................

โรครวมอนถาม..........................................................................................................................................................................

ผสงปรกษา................................................................................................วชาชพ....................................................................

SpecialConcerns

..................................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................

..................................................................................................................................................................................................

ผปวยมปญหาสงคม(เลอกไดมากกวา๑รายการ)ดงน

() ปญหาความสมพนธในครอบครวระหวางบดามารดาบตรภรรยาสามฯลฯ............………………………………..………..

() ปญหาความรนแรงในครอบครว……………………………………………………………………………………………………………………..

() ปญหาตามพรบ.คมครองเดก...................................................................................................………………………….......

() ปญหาการตงครรภ............................................................................................………………………………..……….............

() ปญหาทเปนอปสรรคตอการดแลสขภาพของผปวย……………………………………………………………..…………………………

() ปญหาไมมผดแล…………...............................................................………………………………………………..……………………

() ปญหาการเงนและเศรษฐกจ………………………………………………………………………………………………..………………………

() ปญหาการศกษา………………………………………………………………………………………………………..……………….……………….

() ปญหาการประกอบอาชพ……………………………………………………………………………………..…………..………..…………….....

() ปญหาดานหลกประกนสขภาพ………………………………………………………………………..……....…..……………………………….

() ปญหาดานทอยอาศยและสงแวดลอม……………………………………………………….………….................………………………..

() ปญหาดานความเชอ/วฒนธรรม/จตวญญญาน………………………………………………….................………………………………

() ปญหากฎหมาย……………..............................................................................…………...……..……………………………………

() ปญหาโรคตดตอรายแรงและโรคเพศสมพนธ………………………………………………………..…….......………………..……….....

() ปญหาความพการ…………………………………………………………………..……….............………..…………..…………..………..……

() ปญหาอนๆ ………………………………………………………………………………………………………………..…………..…………..……...

แผนำทสงคำมมต

แผนทสงคมมตถกพฒนาขนโดยAnnHatmanแผนทสงคมมตเปรยบเหมอนเครองมอตรวจจบความสมพนธ

ของผใชบรการกบสภาวะแวดลอมทส�าคญของเขาแสดงความสมพนธของผใชบรการกบองคกรทชวยเหลอ

ยามทกขยากเจานายโรงเรยนเพอนบานญาตวดฯลฯแผนทสงคมมตเปนภาพทท�าใหมองเหนความสมพนธ

เชอมโยงของผใชบรการกบแหลงทรพยากรณเวลาใดเวลาหนงซงหากเวลาเปลยนไปกอาจมการเปลยนแปลงได

ในแผนทยงแสดงความตอเนองความสะดวกสบายหรอความสมดลยของความสมพนธแผนทสงคมมตสามารถแสดง

ความสมพนธของผใชบรการกบสงแวดลอมไดในกระดาษแผนเดยวเพราะแผนทสงคมมตมระบบและเปนรปธรรม

ในการตดตามความสมพนธของผใชบรการกบสงแวดลอมทส�าคญของผใชบรการในระหวางทสมภาษณผจดการ

สามารถใหผใชบรการรวมจดท�าแผนทสงคมมตซงผใชบรการจะรสกไดวาเรารบรโลกของเขาไดอยางใกลชด

เราเขาไปมสวนรวมกบชวตรปแบบการแสดงความสมพนธ

_______________ ความสมพนธเขมแขงและตอเนอง

___________ ความสมพนธไมตอเนองนานๆ ครง(หางเหน)

//////////////// ความสมพนธบบคนกดดน

แสดงทศทางความสมพนธวาสมดลยหรอไมสมดลยหรออาจใชสญลญลกษณอนๆ เพมเตมตามความตองการ

ทจะอธบายแตทงผใชบรการและผจดการตองตความหรอเขาใจสญลกษณเหลานนเหมอนกน

อางจากโสภำ ออนโอภำสแผนทสงคมมตhttps://www.gotoknow.org/posts/๓๓๔๔๐๗

ตวอยาง แผนำทสงคำมมต (Ecological Mapping) ของ นำด คร/

โรงเรยน ญาต(ปา)

ผใหญบาน//อบต.

นกจตวทยา

องคกรการกศล

ผปกครองเพอนนกเรยนหอง

เดยวกนเพอนบาน

เจานายมารดา

แพทย

นกสงคมสงเคราะหโรงพยาบาลและพ.ม.จ

เพอนนกเรยนหองเดยวกน

ญาต(ยาย)

นำด

โรงพยาบาลสงเสรมสขภาพ

ต�าบล

108 109แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

สถำบนบ�ำบดรกษำและฟนฟผตดยำเสพตดแหงชำตบรมรำชชนน กรมกำรแพทย จงหวดปทมธำน

จดอบรมหลกสตรกำรบ�ำบดรกษำฟนฟผปวยยำเสพตด

๑. หลกสตรกำรบ�ำบดรกษำฟนฟผปวยยำและสำรเสพตดทมภำวะแทรกซอนวกฤตและฉกเฉน

ผเขารบการอบรมแพทยพยาบาลทรบผดชอบและทมสหวชาชพปฏบตงานยาเสพตดหองฉกเฉนหรอ

หอผปวยรนละ๔๐ทานอบรม๒วน

๒. หลกสตรกำรบ�ำบดฟนฟรปแบบกำรสรำงแรงจงใจในผปวยยำเสพตด อบรม ๓ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรสาธารณสขทใหการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดในสถานพยาบาลทกระดบ

ทงภาครฐและเอกชนรนละ๕๐ทาน

๓. หลกสตรกำรบ�ำบดผปวยยำและสำรเสพตดดวยกำรปรบเปลยนควำมคดและพฤตกรรม (CBT) Level I

อบรม ๓ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรสาธารณสขทใหการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดในสถานพยาบาล

ทกระดบทงภาครฐและเอกชนรนละ๕๐ทาน

๔. หลกสตรกำรบ�ำบดผปวยยำและสำรเสพตดดวยกำรปรบเปลยนควำมคดและพฤตกรรม (CBT) Level II

อบรม ๓ วน

ผเขารบการอบรมผานการอบรมหลกสตรการบ�าบดความคดและพฤตกรรมในผตดยาและสารเสพตด

(CognitiveBehavioralTherapy)จ�านวน๒๐ทาน

๕. หลกสตรกำรบ�ำบดฟนฟสมรรถภำพรปแบบชมชนบ�ำบดและ FAST Model อบรม ๕ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรผมหนาทใหการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพผตดยาและสารเสพตดในศนยฟนฟฯ

ทงภาครฐและเอกชนจ�านวน๖๐ทาน

๖. หลกสตรกำรคดกรองบ�ำบดรกษำและสงตอผตดยำเสพตด (SBRIT Screening, Brief Intervention

and Referral to treatment) อบรม ๓ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรผมหนาทใหการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดในระดบปฐมภมรนละ๕๐ทาน

๗. หลกสตรกำรบ�ำบดรกษำฟนฟสมรรถภำพผตดยำเสพตดแบบผปวยนอก Matrix Program อบรม ๕ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรสาธารณสขทใหการบ�าบดรกษาผตดยาเสพตดแบบผปวยนอกรนละ๕๐ทาน

๘. หลกสตรกำรบ�ำบดฟนฟผปวยเสพตดสรำ อบรม ๕ วน

ผเขารบการอบรมแพทยพยาบาลทมหนาทใหการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดในสถานพยาบาล

ทกระดบทงภาครฐและเอกชนจ�านวน๕๐ทาน

๙. หลกสตรกำรดแลผปวยยำเสพตดทมภำวะบกพรองทำงสมอง (Cognitive Impairment) อบรม ๓ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรสาธารณสขผมหนาทใหการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดในสถานพยาบาล

ทกระดบทงภาครฐและเอกชนจ�านวน๓๕ทาน

๑๐. หลกสตรกำรบ�ำบดฟนฟสมรรถภำพผปวยเสพตดส�ำหรบทมสนบสนนกำรบ�ำบดรกษำและฟนฟ

ผปวยเสพตด (Para-medical) อบรม ๒ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรผใหการบ�าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพผปวยเสพตดทไมเคยผานการฝกอบรม

หลกสตรการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพรปแบบชมชนบ�าบดจ�านวน๕๐ทาน

หลกสตร การอบรมการปฎบตงานำบ�บดและฟนำฟสรรถภาพผตดยาและสารเสพตดส�หรบนำกสงคำมสงเคำราะห

๑. รปแบบ/โปรแกรมการบ�าบดรกษาผตดยา/สารเสพตด

๒. รปแบบการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดน(ส�าหรบผตดเฮโรอน/อนพนธฝน)

๓. รปแบบจตสงคมบ�าบดMatrixProgram(การบ�าบดผตดยาบาไอซอ)

๔. รปแบบการจดบรการลดอนตราย(HarmReduction)

๕. การฟนฟสมรรถภาพแบบชมชนบ�าบด(TherapeuticCommunity)

๖. การบ�าบดความคดและพฤตกรรม(Cognitive-BehavioralTherapy:CBT)

๗. การบ�าบดใชแนวคดเกยวกบกระบวนการปรบเปลยนพฤตกรรมTTMStagesofchange

(transtheoreticalModel)

๘. การบ�าบดแบบยอทเชอมตอผลจากASSISTASSIST-LINKEDBRIEFINTERVENTION

๙. การใหค�าแนะน�าแบบสน(BriefAdvice;BA)

๑๐. การใหค�าแนะน�าและค�าปรกษาครอบครว

๑๑. การบ�าบดแบบเสรมสรางแรงจงใจ(motivationalenhancementtherapy:MET)

๑๒. รปแบบการบ�าบดตามแนวคดการฟนสภาพ(Recovery)กบการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวมของชมชน

ส�าหรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตด

สถำบนบ�ำบดรกษำและฟนฟผตดยำเสพตดแหงชำตบรมรำชชนน กรมกำรแพทย จงหวดปทมธำน

จดโครงการอบรมหลกสตรการบ�าบดรกษายาเสพตดแบบสากลระดบพนฐานมวตถประสงคเพอเสรมสรางสมรรถนะ

เพมองคความรและฝกทกษะใหแกบคลากรผปฏบตงานดานการบ�าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

ของประเทศไทยและกลมประเทศอาเซยนเพอใหบคลากรทดแลบ�าบดรกษาผปวยยาเสพตดมความเชยวชาญ

ใหมมาตรฐานเทยบเทาในระดบสากล

๑. หลกสตรสรรวทยาและเภสชวทยา

๒. การบ�าบดรกษาผตดยาเสพตดและการดแลตอเนอง

๓. โรครวมทางจตเวชและความผดปกตดานการแพทย

๔. ทกษะการใหค�าปรกษาพนฐานส�าหรบวชาชพดานยาเสพตด

๕. การคดกรองการประเมนการวางแผนการบ�าบดรกษาและกระบวนการเอกสารทางการแพทย

๖. การบรหารจดการดแลผปวยแบบรายตว

๗. การดแลผปวยยาเสพตดภาวะวกฤต

๘. จรยธรรมในการบ�าบดรกษาผตดยาเสพตด

108 109แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

สถำบนบ�ำบดรกษำและฟนฟผตดยำเสพตดแหงชำตบรมรำชชนน กรมกำรแพทย จงหวดปทมธำน

จดอบรมหลกสตรกำรบ�ำบดรกษำฟนฟผปวยยำเสพตด

๑. หลกสตรกำรบ�ำบดรกษำฟนฟผปวยยำและสำรเสพตดทมภำวะแทรกซอนวกฤตและฉกเฉน

ผเขารบการอบรมแพทยพยาบาลทรบผดชอบและทมสหวชาชพปฏบตงานยาเสพตดหองฉกเฉนหรอ

หอผปวยรนละ๔๐ทานอบรม๒วน

๒. หลกสตรกำรบ�ำบดฟนฟรปแบบกำรสรำงแรงจงใจในผปวยยำเสพตด อบรม ๓ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรสาธารณสขทใหการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดในสถานพยาบาลทกระดบ

ทงภาครฐและเอกชนรนละ๕๐ทาน

๓. หลกสตรกำรบ�ำบดผปวยยำและสำรเสพตดดวยกำรปรบเปลยนควำมคดและพฤตกรรม (CBT) Level I

อบรม ๓ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรสาธารณสขทใหการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดในสถานพยาบาล

ทกระดบทงภาครฐและเอกชนรนละ๕๐ทาน

๔. หลกสตรกำรบ�ำบดผปวยยำและสำรเสพตดดวยกำรปรบเปลยนควำมคดและพฤตกรรม (CBT) Level II

อบรม ๓ วน

ผเขารบการอบรมผานการอบรมหลกสตรการบ�าบดความคดและพฤตกรรมในผตดยาและสารเสพตด

(CognitiveBehavioralTherapy)จ�านวน๒๐ทาน

๕. หลกสตรกำรบ�ำบดฟนฟสมรรถภำพรปแบบชมชนบ�ำบดและ FAST Model อบรม ๕ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรผมหนาทใหการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพผตดยาและสารเสพตดในศนยฟนฟฯ

ทงภาครฐและเอกชนจ�านวน๖๐ทาน

๖. หลกสตรกำรคดกรองบ�ำบดรกษำและสงตอผตดยำเสพตด (SBRIT Screening, Brief Intervention

and Referral to treatment) อบรม ๓ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรผมหนาทใหการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดในระดบปฐมภมรนละ๕๐ทาน

๗. หลกสตรกำรบ�ำบดรกษำฟนฟสมรรถภำพผตดยำเสพตดแบบผปวยนอก Matrix Program อบรม ๕ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรสาธารณสขทใหการบ�าบดรกษาผตดยาเสพตดแบบผปวยนอกรนละ๕๐ทาน

๘. หลกสตรกำรบ�ำบดฟนฟผปวยเสพตดสรำ อบรม ๕ วน

ผเขารบการอบรมแพทยพยาบาลทมหนาทใหการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดในสถานพยาบาล

ทกระดบทงภาครฐและเอกชนจ�านวน๕๐ทาน

๙. หลกสตรกำรดแลผปวยยำเสพตดทมภำวะบกพรองทำงสมอง (Cognitive Impairment) อบรม ๓ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรสาธารณสขผมหนาทใหการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดในสถานพยาบาล

ทกระดบทงภาครฐและเอกชนจ�านวน๓๕ทาน

๑๐. หลกสตรกำรบ�ำบดฟนฟสมรรถภำพผปวยเสพตดส�ำหรบทมสนบสนนกำรบ�ำบดรกษำและฟนฟ

ผปวยเสพตด (Para-medical) อบรม ๒ วน

ผเขารบการอบรมบคลากรผใหการบ�าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพผปวยเสพตดทไมเคยผานการฝกอบรม

หลกสตรการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพรปแบบชมชนบ�าบดจ�านวน๕๐ทาน

หลกสตร การอบรมการปฎบตงานำบ�บดและฟนำฟสรรถภาพผตดยาและสารเสพตดส�หรบนำกสงคำมสงเคำราะห

๑. รปแบบ/โปรแกรมการบ�าบดรกษาผตดยา/สารเสพตด

๒. รปแบบการบ�าบดรกษาดวยเมทาโดน(ส�าหรบผตดเฮโรอน/อนพนธฝน)

๓. รปแบบจตสงคมบ�าบดMatrixProgram(การบ�าบดผตดยาบาไอซอ)

๔. รปแบบการจดบรการลดอนตราย(HarmReduction)

๕. การฟนฟสมรรถภาพแบบชมชนบ�าบด(TherapeuticCommunity)

๖. การบ�าบดความคดและพฤตกรรม(Cognitive-BehavioralTherapy:CBT)

๗. การบ�าบดใชแนวคดเกยวกบกระบวนการปรบเปลยนพฤตกรรมTTMStagesofchange

(transtheoreticalModel)

๘. การบ�าบดแบบยอทเชอมตอผลจากASSISTASSIST-LINKEDBRIEFINTERVENTION

๙. การใหค�าแนะน�าแบบสน(BriefAdvice;BA)

๑๐. การใหค�าแนะน�าและค�าปรกษาครอบครว

๑๑. การบ�าบดแบบเสรมสรางแรงจงใจ(motivationalenhancementtherapy:MET)

๑๒. รปแบบการบ�าบดตามแนวคดการฟนสภาพ(Recovery)กบการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวมของชมชน

ส�าหรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตด

สถำบนบ�ำบดรกษำและฟนฟผตดยำเสพตดแหงชำตบรมรำชชนน กรมกำรแพทย จงหวดปทมธำน

จดโครงการอบรมหลกสตรการบ�าบดรกษายาเสพตดแบบสากลระดบพนฐานมวตถประสงคเพอเสรมสรางสมรรถนะ

เพมองคความรและฝกทกษะใหแกบคลากรผปฏบตงานดานการบ�าบดรกษาและฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตด

ของประเทศไทยและกลมประเทศอาเซยนเพอใหบคลากรทดแลบ�าบดรกษาผปวยยาเสพตดมความเชยวชาญ

ใหมมาตรฐานเทยบเทาในระดบสากล

๑. หลกสตรสรรวทยาและเภสชวทยา

๒. การบ�าบดรกษาผตดยาเสพตดและการดแลตอเนอง

๓. โรครวมทางจตเวชและความผดปกตดานการแพทย

๔. ทกษะการใหค�าปรกษาพนฐานส�าหรบวชาชพดานยาเสพตด

๕. การคดกรองการประเมนการวางแผนการบ�าบดรกษาและกระบวนการเอกสารทางการแพทย

๖. การบรหารจดการดแลผปวยแบบรายตว

๗. การดแลผปวยยาเสพตดภาวะวกฤต

๘. จรยธรรมในการบ�าบดรกษาผตดยาเสพตด

110 111แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ศนยบรการวชาการและพฒนาบคลากรดานการปองกนและแกไขปญหาสารเสพตดกลมทองถนและภมภาคศกษา สถาบนวจยสงคมมหาวทยาลยเชยงใหม(เอกสารเผยแพร) ศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดส�านกงานบรหารระบบบรการสขภาพจตกรรมสขภาพจต รวมกบส�านกพฒนาการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดส�านกงานป.ป.ส.,แนวทางการดแลผปวยจตเวชสรา/ยา/สารเสพตดทมความเสยงสงตอการกอความรนแรง,๒๕๖๑ ศนยฟนฟและพฒนาจตใจผตดยาเสพตดบานพงสขชมชนบ�าบด-T.C.หรอTherapeuticCommunity สกมาแสงเดอนฉายและคณะคมอโปรแกรมการบ�าบดความคดและพฤตกรรมในผปวยเมทแอมเฟตามนสถาบนธญญารกษกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข ส�านกงานปองกนยาเสพตดและปราบปรามอาชญากรรมแหงสหประชาชาต(UNODC).๒๕๕๘.การบรรยายสรปการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวมของชมชนส�าหรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตดส�าหรบทวปเอเซยตะวนออกเฉยงใต. ส�านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดนโยบายการด�าเนนงานปองกนและแกไขปญหา ยาเสพตดป๒๕๖๑(แผนประชารฐรวมใจปลอดภยยาเสพตดพ.ศ.๒๕๖๑) ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขกรอบแผนการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดภายใตโครงการไทยนยมยงยนเบญจพรปญญายงบรรณาการ,กรมสขภาพจตแนวทางการชวยเหลอผประสบปญหาหลกoscc ศนยชวยเหลอสงคมส�าหรบบคลากรสาธารณสขโรงพยบาลสงเสรมสขภาพต�าบล,๒๕๕๖ สกญญาเวยงอนทรโรงพยาบาลจตเวชนครพนมราชนครนทรพระราชบญญตสขภาพจต(พ.ศ.๒๕๕๑)สมาคมผตดยาเสพตดนรนามแหงประเทศไทยNA“NoncoticsAnonymous”สมาคมผตดยาเสพตดนรนามคออะไร ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขกรอบแผนการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดภายใตโครงการไทยนยมยงยนเบญจพรปญญายงบรรณาการ,กรมสขภาพจตแนวทางการชวยเหลอผประสบปญหาหลกoscc ศนยชวยเหลอสงคมส�าหรบบคลากรสาธารณสขโรงพยบาลสงเสรมสขภาพต�าบล,๒๕๕๖ สกญญาเวยงอนทรโรงพยาบาลจตเวชนครพนมราชนครนทรพระราชบญญตสขภาพจต(พ.ศ.๒๕๕๑)สมาคมผตดยาเสพตดนรนามแหงประเทศไทยNA“NoncoticsAnonymous”สมาคมผตดยาเสพตดนรนามคออะไรส�านกงานพฒนาการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดส�านกงานป.ป.สแนวทางการตดตามชวยเหลอผผานการบ�าบดฟนฟประจ�าปงบประมาณพ.ศ.๒๕๖๑สถาบนกลยาณราชนครนทรSMI-V“การดแลผปวยจตเวชทมความเสยงสงตอการกอความรนแรงสขภาพจต” อญมณบรณากานนททพาภรณโพธถวลและสรพรรณศรมชย.มาตรฐานการปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตด.,สถาบนวจยระบบสาธารณสข,๒๕๕๓ อทธศกดพลงามและคณะการวจยประเมนผลการพฒนาระบบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบควบคมตวไมเขมงวด(EvaluationResearchofRehabilitationModelDevelopmentforCompulsoryDrugAddicts) ศนยบ�าบดยาเสพตดขอนแกนสถาบนธญญารกษกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข,๒๕๕๓ แนวทางการปฏบตงานสงคมสงเคราะหwww.banpakdeknonthaburi.com กระบวนการท�างานสงคมสงเคราะหhttps://www.gotoknow.org/posts/๖๒๐๑๗๔ สถานการณยาเสพตดป๒๕๕๙https://www.hfocus.org/content/๒๐๑๖/๐๖/๑๒๓๓๗ จรรยาบรรณแหงวชาชพสงคมสงเคราะหสภาวชาชพสงคมสงเคราะห๘กรกฎาคม๒๕๕๙http://www.swpc.or.th/index.php/extras/k๒/k๒-about/history-swpc/code-of-ethics-swpc-๘-๗-๕๙ จรรยาเจตนสมบรณการสงคมสงเคราะหกบการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดhttps://www.sdtc.go.th/upload/forum/doc๔adc๑d๐ca๔b๒๓.pdf เอกสารเผยแพรUnitedNationsOfficeonDrugsandCrime:UNODCเรองการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวม ของชมชนส�าหรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตดการบรรยายสรปส�าหรบทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใต

เอกสารอางอง กระทรวงสาธารณสข,คมออบรมส�าหรบบคลากรคลนกบ�าบดเลมท๑เรองการประเมนปญหาการใชสารเสพตด, แผนงานวชาการพฒนารปแบบการดแลผเสพสารเสพตดในชมชน,๒๕๕๕กระทรวงสาธารณสขแนวทางการด�าเนนงานยาเสพตดกระทรวงสาธารณสขบคลากรในหนวยบรการดานยาเสพตด,๒๕๕๙ กระทรวงสาธารณสขคมอการปฏบตงาน(StandardOperatingProcedure)การด�าเนนงานบ�าบดฟนฟ ผปวยยาเสพตดระบบสมครใจกรณสมครใจรกษาและกรณสมครใจตามประกาศคสช.ฉบบท๑๐๘/๒๕๕๗,๒๕๖๑ กระทรวงสาธารณสข,คมอด�าเนนงานสวสดการสงคมโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป,๒๕๕๑ กระทรวงสาธารณสข,มาตรฐานการเกบรวบรวมและบนทกขอมลในสถานพยาบาลส�านกนโยบายและยทธศาสตรส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขกระทรวงสาธารณสข,พ.ศ.๒๕๕๙ กลมภารกจดานการพยาบาล,โรงพยาบาลธญญารกษปตตานแนวทางการบ�าบดยาเสพตด,๒๕๖๑กรมการแพทยกระทรวงสาธารณสขบญชสากลเพอการจ�าแนกการท�างานความพการและสขภาพICF(ฉบบภาษาไทย), ๒๕๔๗ กระทรวงศกษาธการคมอแนวทางการด�าเนนงานโครงการสถานศกษาสขาวปลอดยาเสพตดและอบายมข ส�านกสงเสรมกจการการศกษาส�านกงานปลดกระทรวงศกษาธการศนยอ�านวยการพลงแผนดนเอาชนะยาเสพตด คมอการด�าเนนงานในการแกไขปญหาผเสพผตดยาเสพตดตามประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาตฉบบท ๑๐๘/๒๕๕๗ลงวนท๒๑กรกฎาคม๒๕๕๗ คมอวทยากร(ครก.)หลกสตรเพมพนศกยภาพการใหค�าแนะน�าและค�าปรกษา/บ�าบดเบองตนในผมปญหาการใชสารเสพตดส�าหรบบคลากรโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล(รพ.สต.)ส�านกบรหารการสาธารณสขกระทรวงสาธารณสข คมอการด�าเนนงานในการแกไขปญหาผเสพผตดยาเสพตดประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาตฉบบท ๑๐๘/ ๒๕๕๗ลงวนท๒๑กรกฎาคม๒๕๕๗กองบรหารการสาธารณสขอาคาร๕ชน๖ตกส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ทพาวดเอมะวรรธนะจตวทยาการปรกษาส�าหรบผตดยาเสพยตดมหาวทยาลยธรรมศาสตร,กรงเทพฯ:๒๕๔๗ เทพนทรพชรานรกษ,บรบททางสงคมกบสขภาพ,สงคมวทยาการแพทย,๒๕๕๒โรงพยาบาลศรธญญา,แนวทางการฟนฟสมรรถภาพทางจตเวชสสขภาวะ:การจางงานส�าหรบบคลากรสาธารณสข:บรษทพรอเสพอรสพลสจ�ากดนนทบร,๒๕๔๙ นนทาชยพชตพนธการบ�าบดเพอเสรมสรางแรงจงใจ:ทางเลอกเพอชวยเหลอผปวยเสพตดธรรมศาสตรเวชสารปท๑๓ฉบบท๑ประจ�าเดอนมกราคม-มนาคม๒๕๕๖ นงลกษณเทพสวสด.ทฤษฎและการปฏบตงานสงคมสงเคราะห.กรงเทพฯ:ส�านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.๒๕๔๐. แผนปฏบตการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดป๒๕๖๐ส�านงานปปส.กระทรวงยตธรรม ไพวลอาจหาญผลของโปรแกรมการฟนฟสภาวะจตสงคมคณภาพชวตของผปวยยาเสพตดวทยานพนธการพยาบาลจตเวชและสขภาพจตคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรปการศกษา,๒๕๕๘ มาตรฐานการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพผเสพ/ผตดยาเสพตดระบบตองโทษในเรอนจ�า/ทณฑสถานศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวงคมอ/หนงสอ/เอกสารประกอบการประชม(ศอ.สป.สธ.)สาธารณสขhttp://ncmc.moph.go.th/download วนทนยวาสกะสน.นกสงคมสงเคราะหกบงานสงคมสงเคราะหทางการแพทย.กรงเทพฯ:โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.๒๕๒๙. วญญชะนะกล,รววรรณศรสชาต,ปรงจตเพงวนและคณะ.คมอการดแลทางสงคมจตใจส�าหรบผเสพตดยาบา.นครสวรรค:โรงพยาบาลจตเวชนครสวรรค,๒๕๔๔ ศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกรมสขภาพจตหลกสตรการดแลผปวยจตเวชสรา/ยา/สาร เสพตดส�าหรบนกสงคมสงเคราะห,๒๕๖๑

110 111แนวทางการปฏบตงานส�าหรบนกสงคมสงเคราะหกบผปวยยาเสพตด

Social Work Practice Guideline For Substance Use Disorder Clientsภาคผนวก

ศนยบรการวชาการและพฒนาบคลากรดานการปองกนและแกไขปญหาสารเสพตดกลมทองถนและภมภาคศกษา สถาบนวจยสงคมมหาวทยาลยเชยงใหม(เอกสารเผยแพร) ศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดส�านกงานบรหารระบบบรการสขภาพจตกรรมสขภาพจต รวมกบส�านกพฒนาการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดส�านกงานป.ป.ส.,แนวทางการดแลผปวยจตเวชสรา/ยา/สารเสพตดทมความเสยงสงตอการกอความรนแรง,๒๕๖๑ ศนยฟนฟและพฒนาจตใจผตดยาเสพตดบานพงสขชมชนบ�าบด-T.C.หรอTherapeuticCommunity สกมาแสงเดอนฉายและคณะคมอโปรแกรมการบ�าบดความคดและพฤตกรรมในผปวยเมทแอมเฟตามนสถาบนธญญารกษกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข ส�านกงานปองกนยาเสพตดและปราบปรามอาชญากรรมแหงสหประชาชาต(UNODC).๒๕๕๘.การบรรยายสรปการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวมของชมชนส�าหรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตดส�าหรบทวปเอเซยตะวนออกเฉยงใต. ส�านกงานคณะกรรมการปองกนและปราบปรามยาเสพตดนโยบายการด�าเนนงานปองกนและแกไขปญหา ยาเสพตดป๒๕๖๑(แผนประชารฐรวมใจปลอดภยยาเสพตดพ.ศ.๒๕๖๑) ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขกรอบแผนการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดภายใตโครงการไทยนยมยงยนเบญจพรปญญายงบรรณาการ,กรมสขภาพจตแนวทางการชวยเหลอผประสบปญหาหลกoscc ศนยชวยเหลอสงคมส�าหรบบคลากรสาธารณสขโรงพยบาลสงเสรมสขภาพต�าบล,๒๕๕๖ สกญญาเวยงอนทรโรงพยาบาลจตเวชนครพนมราชนครนทรพระราชบญญตสขภาพจต(พ.ศ.๒๕๕๑)สมาคมผตดยาเสพตดนรนามแหงประเทศไทยNA“NoncoticsAnonymous”สมาคมผตดยาเสพตดนรนามคออะไร ส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขกรอบแผนการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดภายใตโครงการไทยนยมยงยนเบญจพรปญญายงบรรณาการ,กรมสขภาพจตแนวทางการชวยเหลอผประสบปญหาหลกoscc ศนยชวยเหลอสงคมส�าหรบบคลากรสาธารณสขโรงพยบาลสงเสรมสขภาพต�าบล,๒๕๕๖ สกญญาเวยงอนทรโรงพยาบาลจตเวชนครพนมราชนครนทรพระราชบญญตสขภาพจต(พ.ศ.๒๕๕๑)สมาคมผตดยาเสพตดนรนามแหงประเทศไทยNA“NoncoticsAnonymous”สมาคมผตดยาเสพตดนรนามคออะไรส�านกงานพฒนาการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดส�านกงานป.ป.สแนวทางการตดตามชวยเหลอผผานการบ�าบดฟนฟประจ�าปงบประมาณพ.ศ.๒๕๖๑สถาบนกลยาณราชนครนทรSMI-V“การดแลผปวยจตเวชทมความเสยงสงตอการกอความรนแรงสขภาพจต” อญมณบรณากานนททพาภรณโพธถวลและสรพรรณศรมชย.มาตรฐานการปฏบตงานสงคมสงเคราะหดานยาเสพตด.,สถาบนวจยระบบสาธารณสข,๒๕๕๓ อทธศกดพลงามและคณะการวจยประเมนผลการพฒนาระบบการฟนฟสมรรถภาพผตดยาเสพตดแบบควบคมตวไมเขมงวด(EvaluationResearchofRehabilitationModelDevelopmentforCompulsoryDrugAddicts) ศนยบ�าบดยาเสพตดขอนแกนสถาบนธญญารกษกรมการแพทยกระทรวงสาธารณสข,๒๕๕๓ แนวทางการปฏบตงานสงคมสงเคราะหwww.banpakdeknonthaburi.com กระบวนการท�างานสงคมสงเคราะหhttps://www.gotoknow.org/posts/๖๒๐๑๗๔ สถานการณยาเสพตดป๒๕๕๙https://www.hfocus.org/content/๒๐๑๖/๐๖/๑๒๓๓๗ จรรยาบรรณแหงวชาชพสงคมสงเคราะหสภาวชาชพสงคมสงเคราะห๘กรกฎาคม๒๕๕๙http://www.swpc.or.th/index.php/extras/k๒/k๒-about/history-swpc/code-of-ethics-swpc-๘-๗-๕๙ จรรยาเจตนสมบรณการสงคมสงเคราะหกบการบ�าบดรกษาผตดยาและสารเสพตดhttps://www.sdtc.go.th/upload/forum/doc๔adc๑d๐ca๔b๒๓.pdf เอกสารเผยแพรUnitedNationsOfficeonDrugsandCrime:UNODCเรองการบ�าบดรกษาโดยมสวนรวม ของชมชนส�าหรบผใชยาเสพตดและตดยาเสพตดการบรรยายสรปส�าหรบทวปเอเชยตะวนออกเฉยงใต

เอกสารอางอง กระทรวงสาธารณสข,คมออบรมส�าหรบบคลากรคลนกบ�าบดเลมท๑เรองการประเมนปญหาการใชสารเสพตด, แผนงานวชาการพฒนารปแบบการดแลผเสพสารเสพตดในชมชน,๒๕๕๕กระทรวงสาธารณสขแนวทางการด�าเนนงานยาเสพตดกระทรวงสาธารณสขบคลากรในหนวยบรการดานยาเสพตด,๒๕๕๙ กระทรวงสาธารณสขคมอการปฏบตงาน(StandardOperatingProcedure)การด�าเนนงานบ�าบดฟนฟ ผปวยยาเสพตดระบบสมครใจกรณสมครใจรกษาและกรณสมครใจตามประกาศคสช.ฉบบท๑๐๘/๒๕๕๗,๒๕๖๑ กระทรวงสาธารณสข,คมอด�าเนนงานสวสดการสงคมโรงพยาบาลศนย/โรงพยาบาลทวไป,๒๕๕๑ กระทรวงสาธารณสข,มาตรฐานการเกบรวบรวมและบนทกขอมลในสถานพยาบาลส�านกนโยบายและยทธศาสตรส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสขกระทรวงสาธารณสข,พ.ศ.๒๕๕๙ กลมภารกจดานการพยาบาล,โรงพยาบาลธญญารกษปตตานแนวทางการบ�าบดยาเสพตด,๒๕๖๑กรมการแพทยกระทรวงสาธารณสขบญชสากลเพอการจ�าแนกการท�างานความพการและสขภาพICF(ฉบบภาษาไทย), ๒๕๔๗ กระทรวงศกษาธการคมอแนวทางการด�าเนนงานโครงการสถานศกษาสขาวปลอดยาเสพตดและอบายมข ส�านกสงเสรมกจการการศกษาส�านกงานปลดกระทรวงศกษาธการศนยอ�านวยการพลงแผนดนเอาชนะยาเสพตด คมอการด�าเนนงานในการแกไขปญหาผเสพผตดยาเสพตดตามประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาตฉบบท ๑๐๘/๒๕๕๗ลงวนท๒๑กรกฎาคม๒๕๕๗ คมอวทยากร(ครก.)หลกสตรเพมพนศกยภาพการใหค�าแนะน�าและค�าปรกษา/บ�าบดเบองตนในผมปญหาการใชสารเสพตดส�าหรบบคลากรโรงพยาบาลสงเสรมสขภาพต�าบล(รพ.สต.)ส�านกบรหารการสาธารณสขกระทรวงสาธารณสข คมอการด�าเนนงานในการแกไขปญหาผเสพผตดยาเสพตดประกาศคณะรกษาความสงบแหงชาตฉบบท ๑๐๘/ ๒๕๕๗ลงวนท๒๑กรกฎาคม๒๕๕๗กองบรหารการสาธารณสขอาคาร๕ชน๖ตกส�านกงานปลดกระทรวงสาธารณสข ทพาวดเอมะวรรธนะจตวทยาการปรกษาส�าหรบผตดยาเสพยตดมหาวทยาลยธรรมศาสตร,กรงเทพฯ:๒๕๔๗ เทพนทรพชรานรกษ,บรบททางสงคมกบสขภาพ,สงคมวทยาการแพทย,๒๕๕๒โรงพยาบาลศรธญญา,แนวทางการฟนฟสมรรถภาพทางจตเวชสสขภาวะ:การจางงานส�าหรบบคลากรสาธารณสข:บรษทพรอเสพอรสพลสจ�ากดนนทบร,๒๕๔๙ นนทาชยพชตพนธการบ�าบดเพอเสรมสรางแรงจงใจ:ทางเลอกเพอชวยเหลอผปวยเสพตดธรรมศาสตรเวชสารปท๑๓ฉบบท๑ประจ�าเดอนมกราคม-มนาคม๒๕๕๖ นงลกษณเทพสวสด.ทฤษฎและการปฏบตงานสงคมสงเคราะห.กรงเทพฯ:ส�านกพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.๒๕๔๐. แผนปฏบตการปองกนและแกไขปญหายาเสพตดป๒๕๖๐ส�านงานปปส.กระทรวงยตธรรม ไพวลอาจหาญผลของโปรแกรมการฟนฟสภาวะจตสงคมคณภาพชวตของผปวยยาเสพตดวทยานพนธการพยาบาลจตเวชและสขภาพจตคณะพยาบาลศาสตรมหาวทยาลยธรรมศาสตรปการศกษา,๒๕๕๘ มาตรฐานการบ�าบดฟนฟสมรรถภาพผเสพ/ผตดยาเสพตดระบบตองโทษในเรอนจ�า/ทณฑสถานศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกระทรวงคมอ/หนงสอ/เอกสารประกอบการประชม(ศอ.สป.สธ.)สาธารณสขhttp://ncmc.moph.go.th/download วนทนยวาสกะสน.นกสงคมสงเคราะหกบงานสงคมสงเคราะหทางการแพทย.กรงเทพฯ:โรงพมพมหาวทยาลยธรรมศาสตร.๒๕๒๙. วญญชะนะกล,รววรรณศรสชาต,ปรงจตเพงวนและคณะ.คมอการดแลทางสงคมจตใจส�าหรบผเสพตดยาบา.นครสวรรค:โรงพยาบาลจตเวชนครสวรรค,๒๕๔๔ ศนยอ�านวยการปองกนและปราบปรามยาเสพตดกรมสขภาพจตหลกสตรการดแลผปวยจตเวชสรา/ยา/สาร เสพตดส�าหรบนกสงคมสงเคราะห,๒๕๖๑

112 ภาคผนวก

แกวจตเวชStageofChangeการปรบเปลยนพฤตกรรมhttps://www.gotoknow.org/posts/๒๑๐๔๐๕ สพตราศรวณชชากร,สถาบนพฒนาสขภาพอาเซยนมหดล,เอกสารประกอบการสอนการพฒนาsystemmanger teamhttps://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC๒๗๕๖๖๘๘/ นพ.โอภาสการยกวนวงศรองปลดกระทรวงสาธารณสข๙กพ.๒๕๖๑พฒนาคณภาพชวตระดบอ�าเภอ(พชอ.)http://thlp.ops.moph.go.th/dhbinformation.phphttps://drive.google.com/drive/folders/๐BwNReELfy ๘๙gaUZqRmNqVVp๐WVUท�าความรจกกบกญชาwww.honestdocs.co/interesting-cannabis-medicinal-propertiesกระทอมhttps://th.wikipedia.org/wiki/สมหวงพวงบางโพรองอธบดกรมการพฒนาชมชนกองทนแมของแผนดนนรญญาศรบรพารลก...ชมชนบ�าบดhttps://www.gotoknow.org/posts/๒๘๙๒๑๙ThailandASSIST-SBIImplementationProject,๒๕๕๗,การบ�าบดแบบยอทเชอมตอผลจากASSISTASSIST-LINKED BRIEFINTERVENTIONWilliamCloud&RobertGranfieldConceptualizingRecoveryCapital:ExpansionofaTheoreticalConstruct, NewYork,๒๐๐๘.RONALDC.KESSLER,๑T.BEDIRHANÜSTÜN๒TheWorldMentalHealth(WMH)SurveyInitiativeVersion oftheWorldHealthOrganization(WHO)CompositeInternationalDiagnosticInterview(CIDI)Department ofHealthCarePolicy,HarvardMedicalSchool,BostonMA,USA๒GlobalProgrammeonEvidence forHealthPolicy,WorldHealthOrganization,Geneva,Switzerland,๒๐๑๖.MATE:MeasurementsintheAddictionsforTriageandEvaluationhttp://www.mateinfo.euReference: Schippers,G.M.,Broekman,T.G.,&Buchholz,A.(๒๐๑๑).MATE๒.๑.ManualandProtocol.English Edition:W.M.Cox.Nijmegen:BêtaBoeken.Publisher:BureauBêta,ICFbyWHO:Internationalclassificationoffunctioning,disabilityandhealth:children&youthversion :๒๐๐๖ UNODC.(๒๐๐๘b).“Drugdependencetreatment:Sustainedrecoverymanagement”.InM.S. Martindale&M.J.Zarza(Eds.),GoodPractice.Vienna:Treatnet:InternationalNetworkofDrug DependenceTreatmentandRehabilitationResourceCentres. NationalInstituteonDrugAbuse(NIDA),PrinciplesofDrugAbuseTreatmentforCriminal JusticePopulations.Rewardingbehaviors,๑๙๙๙Zinberg’s(๑๙๘๔)Interactivemodelofdrug-relatedharmDepartmentofHealthCommonwealthof Australia

กองบรหารการสาธรณสข

สำนกงานปลดกระทรวงสาธรณสข

กระทรวงสาธรณสข อ.เมอง จ.นนทบร ๑๑๐๐๐

โทร. ๐ ๒๕๙๐ ๑๗๙๙ โทรสาร ๐ ๒๕๙๐ ๒๘๔๐

www.phdb.moph.go.th