๑๒ ปที่ ๑๒๑ ฉบับที่ ๔ ประจําเดือนกรกฎาคม - กันยายน ๒๕๕๖

ธรรมะมีทํานอง ตอน “รักแม รักชาติ รักสถาบัน”

Ã.Í.ÊØ¸Õ ÊØ¢ÊҡŠ͹ØÈÒʹҨÒÃÂ� ¡ÃÁ¡Ò÷ËÒÃÊ×èÍÊÒÃ

ท่านผู้อ่านที่เคารพ...ขึ้นชื่อวา “เพลง” หรือ “ดนตรีการ” นับเปนสิ่งที่

ชวยประโลมจิตกลอมวิญญาณไดเปนอยางดี นับแตแรก

เกิดจนจวบวันสิ้นลม ทวงทํานองของดนตรี หรือเสียง

เพลงบรรเลง-ขับขาน มีสวนสรางตํานานทุกบรรยากาศ

ของชีวิตเติมเต็มในส วนที่ เ รียกว า “สุนทรียจิต”

ไดไมใชนอย

เสียงเพลงจากปากแมที่ผสมผสานกับรักแท

ผานบทเพลงกลอมลูก ผูกพันหัวใจลูกสาวลูกชายมาจน

เติบใหญ เชื่อวาคนทั่วไปคงจะยังรู สึกไดกับวันเกาคืน

กอนตอนยังเปนเด็กทารก นอกจากนํ้านมจากอกของ

ทานที่อุดมคุณคา ภายใตนํ้านมอุน ก็ยังมีนํ้าใจที่เปยมรัก

ไหลรินผานเสียงเพลงขับกลอมใหลูกนอย ไดพลอยหลับ

ทวงทํานองของชีวิตคิดใหแน ชางเหมือนแทกับทํานองของเพลงนั้นเพลงชีวิตสุขเศราคละเคลากัน เหมือนทํานองที่สรางสรรคผานเสียงเพลงอีกทํานองคลองธรรมเคยจําจด บรรพชนกําหนดไวครัดเครง อนุชนคนรุนหลังไมวังเวง ฝึกตนเองยอมใสผองตามคลองธรรมยามใดตองทํานองอันหมองเศรา โปรดเรงเราทํานองธรรมะคํ้ายามใดเพลิดเพลินจิตคิดพูดทํา โปรดเนนยํ้ารักษาแนวอารมณเพลงมีเริ่มมีจบครบจังหวะ เหมือนวาระของชีวิตคิดใหสมจากวันเกิดจนวันตายหมายนิยม หมั่นพรางพรมทํานองใดไวกอนตาย

สบายเต็มตา-เต็มตื่น ซึ่งปรากฏวา ทุกภูมิภาคทั่วไทย

เสียงจากหัวใจของแม แมตางสําเนียง ก็ยังถูกรอยเรียง

มาเปนเสียงเพลงขับไดอยางลงตัว แนนอนวาในบทเพลง

เหลานั้นยอมเจือดวย “ธรรมะ” อยางไมตองสงสัย

อยางนอยก็ “เมตตา” “กรุณา” และ “มุทิตา” อันสุด

ประมาณ ท่ีสงผานนํ้าเสียงท่ีนุมนวลของยอดสุภาพสตรี

ที่เราเรียกทานวา “แม”

ลองมาทบทวน บทเพลง “กลอมลกู” บางบทเพลง

เปนไร เผื่อวาหัวใจอาจจะไดทบทวนความหลัง มีแรง

เสรมิเพิม่พลงัแหงความรกัความกตญัเูขามาสูหองหวัใจ

อีกครั้ง อีกท้ังยังไดเห็น “ธรรมะ” บางขอ ท่ีชูชออยูใน

บทเพลงเหลานี ้และหลายคนกค็งซาบซึง้กนัดกีบับทเพลง

“กลอม” ท่ีราชินีลูกทุง พุมพวง ดวงจันทร เคยขับรอง

๑๓

นิตยสารยุทธโกษ

ปที่ ๑๒๑ ฉบับที่ ๔ ประจําเดือนกรกฎาคม - กันยายน ๒๕๕๖

เอาไวไดอยางไพเราะจับใจ จากฝมือการประพันธคํารอง

โดย ม.จ.จักรพันธเพ็ญศิริ จักรพันธุ และประพันธทํานอง

โดย เวส สุนทรจามร เนื้อเพลงมีดังนี้...

“ลูกเอย นอนเถิดนอนเสียเจา

ยังออน ยังเยาว ขวัญเจาดวงจิตแมเอย

หวงจริง แมไมทิ้งไปเลย

นอนเสียเอย ตื่นไดเชยชมกัน

ฟงกลอม ฟงเถอะจอมขวัญ

ฟงแมรําพัน ใหสวรรคคุมครองเจา

ทวยเทพ ครองปาครองเขา

ลูกยังออนเยาวโปรดเฝาดูแล

...ฮืม...

หลับเสียดวงหทัยของแม

แมอยูดูแล ขวัญแมนอนเถิดแมนอน

ลูกเอยแมเฉลยคําพร

บุญครั้งกอน แมเคยทํามา

ขอใหบุญชวยรักษา

วอนไหวบูชา ใหฟากฟามาปกปอง

คุมเหตุ ภัยเภททั้งผอง

เทพเจาครอง ปกปองดวงใจ”

การขบัรองเพลงกลอมลกู ความมุงหมายจากหวัใจ

ของคุณแมก็คือ ใหลูกหลับงาย หลับสบาย ในเนื้อเพลง

จึงอาจจะมีทั้ง บทสอน ซึ่งคําสอนในเพลงกลอมลูก

มีตั้งแตการสอนชีวิตทั่ว ๆ ไป เชน เวลาฝนตกใหไป

หลบซอนเพิงตนไม รวมถึงสอนปริศนาธรรมข้ันสูง เชน

เพลงกลอมลูกภาคใตบางเพลง ซ่ึงทานพุทธทาสเคย

กลาวถงึวามเีนือ้หาวาดวยพระนพิพาน คอืสภาพหลดุพน

จากพันธะทุกประการ นอกจากนั้น ก็มี บทขู มีเนื้อหา

ใหเด็กกลัว วิธีแกความกลัวคือตองหลับตา ไมเชนนั้น

ตุกแกก็จะมาหา แมวคราวแมวพงปาก็จะมามอง เปนตน

รวมไปถึง บทปลอบ คุณแมมักจะปลอบวาขอให

นอนหลับเสีย นอนในอูแกวอันแสนสบาย ครั้นตื่นแลว

แมจะหาของดี ๆ มาปอน หาเสื้อใหใส หาผาใหม

ใหนุง ฯลฯ

ทวงทํานองของบทเพลงกลอมลูก ผูกพันหัวใจ

คนในครอบครัวไดเปนอยางดี เพราะในการขับรองแม

ปราศจากดนตรี แต “สุนทรีจากหัวใจแม” แผออกมา

ผานธรรมะคือ “เมตตา-ความรักความปรารถนาดี”

ตอลกูนอยกลอยใจของทาน จดุนีน้าจะเปนจดุสาํคญั

ที่บันดาลหัวใจของลูกใหออนโยน ไมกาวราว

รุนแรง จึงปรากฏวามีผู ผลิตบทเพลงสําหรับ

กลอมดวงใจนอย ๆ เพื่อการนี้ ออกมาเปน

ตัวชวยคุณแมท่ีอาจจะไมสันทัดในการขับรอง

สรางทํานองดวยตนเอง

จากทารก สูวัยเด็ก วัยรุน หนุมสาว กระทั่งเปน

ผูใหญตามวยัทีเ่ปลีย่นแปลงทวงทาํนองของบทเพลงตาม

เหตกุารณ ตามสถานการณ ตามโอกาสแหงการมสีวนรวม

๑๔

นิตยสารยุทธโกษ

ปที่ ๑๒๑ ฉบับที่ ๔ ประจําเดือนกรกฎาคม - กันยายน ๒๕๕๖

ก็กลายมาเปนสวนหน่ึงของชีวิตไปโดยปริยาย เชน

ที่เราคนไทยผูกพันชิดใกลกับสถาบันชาติ ศาสนา และ

พระมหากษัตริย เพลงก็มีสวนจัดสรรบรรยากาศและ

ความรูสึกนึกตามความหมายของบทเพลงและทํานอง

ที่คุ นใจไดเปนอยางดี เชน ทุกเชาเวลาแปดนาฬกา

ภายหลังจากฟงบทนําที่วา...

“ธงชาติและเพลงชาติไทย เปนสัญลักษณของ

ความเปนไทย เราจงรวมใจยืนตรงเคารพธงชาติ ดวย

ความภาคภูมิใจในเอกราช และความเสียสละของ

บรรพบุรุษไทย”

เพลงชาติไทย ที่เราคนไทยภาคภูมิใจ ยืนขับ

รองกอนเขาชั้นเรียน หรือยืนฟงในที่สาธารณะ แมแต

นั่งฟงในคราวที่นักกีฬาไทยไดเหรียญทองในการแขงขัน

กีฬานานาชาติขึ้นรับเหรียญรางวัล บทเพลงชาติไทยนี้

ทั้งคํารองและทํานองมีความเขมขลังอยูในตัว ฟงหรือ

รองอยางตั้งใจ จะพบ “ธรรมะ” ที่แทรกไวในบทเพลง

ชาติไทยนี้ดวย ลองมาทบทวนอานเนื้อเพลงไปชา ๆ

พรอมกันครับ...

“ประเทศไทยรวมเลือดเนื้อชาติเชื้อไทย

เปนประชารัฐ ไผทของไทยทุกสวน

อยูดํารงคงไวไดทั้งมวล

ดวยไทยลวนหมาย รักสามัคคี

ไทยนี้รักสงบ แตถึงรบไมขลาด

เอกราชจะไมใหใครขมขี่

สละเลือดทุกหยาดเปนชาติพลี

เถลิงประเทศชาติไทยทวี มีชัย ชโย”

ท านผู ประพันธ คําร องเพลงชาติไทยนี้ คือ

นายพันเอกหลวงสารานุประพันธ (นวล ปาจิณพยัคฆ)

สวนทํานองเพลงและการเรียบเรียงดนตรี เปนฝมือของ

พระเจนดุริยางค (ปติ วาทยะกร) เปนการผสมผสาน

คํารองและทํานองไดอยางลงตัว ซึ่งมาจากหัวใจที่เปยม

ความรักชาติของทั้งสองทาน

ธรรมะทีป่รากฏในบทเพลงชาตไิทยนีอ้ยางชดัเจน

คือ “ความสามัคคี” และ “ความเสียสละ” ซ่ึงธรรมะ

ทั้งสองประการเปนพื้นฐานแหงความรักและความสุข

ของสังคมตั้งแตระดับลางจนถึงสังคมระดับโลก

ไทยกวาจะเปน “ไท” ได ก็ตองอาศัยคุณธรรม

ท้ังสองประการนี้ท่ีมีอยู ในหัวใจของบรรพชน โดยมี

บูรพมหากษัตริยาธิราชเจ าทรงเปนประมุขนําทาง

อีกทั้งชายชาติทหารผูมีหัวใจรุกรบ ไมยอมสยบยอมตอ

ขาศึกศัตรูผูมุงหมายจะมาทําลายเอกราช รวมกําลังตั้ง

ความสามารถรักษาเอกลักษณของชาติเอาไวอยางมั่นคง

ซึ่งหากจะกลาวกันใหตรงเอกลักษณที่ชวยกันธํารงชาติ

ไทยนี้คือ ความกลาหาญชาญชัยไมขลาดกลัว แมพื้นฐาน

ใจของคนไทยท่ีรูกนัท่ัวคอื “รกัสงบ” แต “ถึงรบไมขลาด”

นั่นแปลวา ในยามปกติวิถีชีวิตของคนไทยชิดใกลกับ

พระศาสนา ไมตั้งทาเปนศัตรูผู ใด แตหากคราวไหน

บานเมืองไทยถูกรุกราน ก็พรอมที่จะประสานสามัคคี

เรียกความเสียสละมาปกปองธานีอยางไมคิดหวั่นเกรง

บทปลงใจ ที่ทหารไทยเราใชเปนบท “บอกใจ”

ไมใหลืมที่มา ก็มีเนื้อหาชัดเจน ระบุวา...

“ชาติของเราเปนไทยอยูไดจนถึงตัวเราคนหนึ่งนี้

เพราะบรรพบุรุษของเราเอาเลือด เอาเนื้อ เอาชีวิต และ

ความลาํบากยากเข็ญเขาแลกไว เราตองรกัษาชาต ิเราตอง

บํารุงชาติ เราตองสละชีพเพื่อชาติ”

เปนทาํนองแหงใจของชายชาตทิหาร ทีถ่กูปลกูฝง

มาอยางยาวนานจากรุนสูรุน แนนอนวาเปนการสืบทอด

“ธรรมะ” ไปในตัว

“สามัคคีคือพลัง” “ความพรอมเพรียงแหง

หมูคณะนําความสุขมาให” หรือ “พึงสละทรัพยเพื่อ

รกัษาอวยัวะ พงึสละอวยัวะเพือ่รกัษาชวีติ พงึสละแมชวีติ

๑๕

นิตยสารยุทธโกษ

ปที่ ๑๒๑ ฉบับที่ ๔ ประจําเดือนกรกฎาคม - กันยายน ๒๕๕๖

เพื่อรักษาธรรม” พุทธศาสนสุภาษิตดังกลาวนี้ มีสวน

หลอหลอมหวัใจ ใหคนไทยรกัชาตริกัสถาบันเปนอยางมาก

และธรรมะนีก้ย็งัเปนสิง่ท่ีทนตอการพสิจูนทุกกาลทุกสมยั

ไมวาเวลาจะผานไปนานเทาไร ความศักดิ์สิทธิ์แหงธรรม

ก็ยังดํารงอยู นั่นคือ “ธรรมยอมรักษาผูประพฤติธรรม”

อีกหนึ่งบทเพลงที่มาจากความจงรักภักดีต อ

สถาบันพระมหากษัตริยอยางไมเสื่อมคลาย คือเพลง

“สรรเสริญพระบารมี” ที่เราคนไทยรวมใจขับรองใน

โอกาสสําคัญ ๆ หรือแมแตกอนท่ีจะรับชมภาพยนตร

ในโรง โยงไปถึงธรรมะคือ “กตัญู” ที่เราตางรับรู

วาอยูบนผืนแผนดินไทยไดอยาง “เย็นศิระ” ก็เพราะ

“พระบริบาล” ความสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ และ

ความซาบซึ้งใจในพระราชกรณียกิจท่ีพระมหากษัตริย

ทรงบําเพ็ญดับทุกขเข็ญของพสกนิกร เปนสวนสะทอน

ถึงคณุธรรมอกีมากมายหลายประการ ซึง่เมือ่ม ี“กตญั”ู

คือ “รูคุณ” ก็ยอมสนับสนุน “กตเวที” คือ “ทําความดี

ใหปรากฏ” ผานกิจกรรมในโครงการตาง ๆ มากมาย

ท่ีลงท ายว าเฉลิมพระเกียรติ หรือน อมถวายเป น

พระราชกุศล สถาบันพระมหากษัตริยจึงเปนแรงดลใจ

ใหคนไทยทุกยุคสมัย “รักดีใฝงาม” เจริญรอยตามเบ้ือง

พระยุคลบาท สนองพระราชดําริ มิประพฤติสวนทาง

พระราชดํารัส

ทาํนองแหงธรรมทีง่ามลํา้ผานบทเพลง “สรรเสรญิ

พระบารมี” จึงควรคาแกการชวนชี้กันมาดู มารอง

มาฟงอยางตัง้อกตัง้ใจ และทราบความหมายอยางแทจรงิ

“ขาวรพุทธเจา เอามโนและศิระกราน

นบพระภูมิบาล บุญดิเรก

เอกบรมจักริน พระสยามินทรพระยศยิ่งยง

เย็นศิระเพราะพระบริบาล ผลพระคุณ ธ รักษา

ปวงประชาเปนสุขศานต ขอบันดาล ธ ประสงคใด

จงสฤษดิ์ดัง หวังวรหฤทัย ดุจถวายชัย ชโย”

(คาํรองเปนพระนพินธในสมเดจ็พระเจาบรมวงศเธอ

เจาฟากรมพระยานริศรานุวัดติวงศ ซ่ึงนิพนธข้ึนเพื่อใช

ในพระราชพิธีลงสรงของสมเด็จพระบรมโอรสาธิราช

เจาฟามหาวชิรณุหศิ สยามมกุฎราชกุมาร สวนทํานองเพลง

๑๖

นิตยสารยุทธโกษ

ปที่ ๑๒๑ ฉบับที่ ๔ ประจําเดือนกรกฎาคม - กันยายน ๒๕๕๖

เปนฝมือของปโยตร ชูรอฟสกี้ (Pyotr Schurovsky)

นักประพันธชาวรัสเซีย)

รศ. ดร.ดวงมน จิตรจํานงค อาจารย ภาค

วิชาภาษาไทย คณะมนุษยศาสตรและสังคมศาสตร

ม.สงขลานครินทร วิทยาเขตปตตานี ปูชนียบุคคล

ดานภาษาไทย ไดมาถอดรหัสความหมายของบทเพลง

เกียรติยศนี้ที่มีความหมายสุดลึกซึ้ง

“ขาวรพุทธเจา… หมายถึง ขาพเจาทั้งหลาย

ซ่ึงเปนขาของพระองคผู ประดุจดังพระพุทธเจา โดย

พระพุทธเจาในที่นี้ก็คือ เปนผูตรัสรูและโปรดมวลมนุษย

ใหบรรลธุรรม ใหพนจากกเิลส เพราะในมโนทศันของไทย

โบราณถือวากษัตริยคือพระโพธิสัตว

เอามโนและศิระกราน... หมายถึง ขอเอาดวงใจ

และศีรษะกมนอมกราบ

นบพระภูมิบาล บุญดิเรก... หมายถึง ขอนบไหว

พระผูปกครองแผนดิน ผูมีบุญญาธิการอันใหญหลวง

เอกบรมจักริน... หมายถึง ทรงเปนวงศแหง

พระจักรีอันประเสริฐ

พระสยามินทร.. . หมายถึง เป นผู เป นใหญ

แหงสยาม

พระยศยิ่งยง... หมายถึง เกียรติยศของพระองค

นั้นยิ่งใหญและยืนนาน

เย็นศิระเพราะพระบริบาล... หมายถึง พวกเราจึง

รมเย็นดวยการปกครองของพระองค

ผลพระคุณ ธ รักษา ปวงประชาเปนสุขศานต...

หมายถึง พระคุณของพระองคมีผลรักษาปวงประชา

ใหเปนสุข

ขอบนัดาล ธ ประสงคใด... หมายถงึ ขอพระคุณน้ัน

บนัดาลใหสิง่ทีพ่ระองคประสงคสาํเรจ็ตามความปรารถนา

จงสฤษดิ์ดัง หวังวรหฤทัย... หมายถึง ขอใหได

ดังใจหวัง

ดุจถวายชัย ชโย...หมายถึง ดังที่ไดนอมเกลาฯ

ถวายพระพรชัย

“สําหรับความหมายรวมก็คือ ขาพระพุทธเจาทั้ง

หลายขอกราบไหวพระองคผูมีบุญญาธิการ ซึ่งพระองค

เมื่อคนดีมีธรรมประจําจิต

ฉากชีวิตทุกตอนเปนพรยิ่ง

ใหกาวหนากาวไกลไดสุขจริง

ดวยแอบอิงใกลชิดสนิทธรรม

ตรงกันขามหากไรธรรมกํากับแลว

ไมยึดแนวความดีมีแตชํ้า

ธรรมะยอมรักษาผูประพฤติธรรม

ควรจดจําไวมั่น นิรันดรเทอญ

ที่ปกครองปวงชนใหเปนสุข ดวยใบบุญของพระองค

ประชาชนจึงสํานึกในพระมหากรุณาธิคุณ จึงขอบันดาล

ใหพระองคสมประสงคในทุกสิ่ง เปนการถวายพระพรชัย

แดพระองค”

ทํานองแหงธรรมคือ “กตัญูกตเวที” ตลอดถึง

“สัมมาคารวะ” เปนครรลองของสังคมไทยมายาวนาน

ซึง่ถอืวาเปนรากฐานอนัสาํคญัยิง่ตัง้แตระดบัครอบครวัไป

จนถึงระดับชาติ การที่เราคนไทยรวมใจประกาศกตัญู

ชูความมีสัมมาคารวะตอสถาบันพระมหากษัตริย หรือ

ผูมพีระคณุในชวีติ เปนการสะทอนถงึดวงจติทีใ่กลชดิธรรม

และเมื่อดวงใจใกลชิดธรรม ความดํารงอยู ของสังคม

จึงมั่นคง เพราะวา...