aw scout 02-8x11nscout/web/phocadownload/scout010659.pdfสภาพส งคมท เปล...

สมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน ไดจดทำาโครงการ “การพฒนาหลกสตรและการบรหารจดการกจกรรมลกเสอเพอเสรมสรางทกษะชวต” และไดรบ การสนบสนนงบประมาณจากสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) มวตถประสงคเพอพฒนากจกรรมลกเสอใหเหมาะสมและสอดคลองกบสภาพสงคมปจจบนโดยไดมการศกษาความเปนไปได ศกษาเอกสารและงานวจยทเกยวของทงในและตางประเทศ ทงจดประชมขอความเหนจากผเชยวชาญทงดาน ลกเสอ ดานทกษะชวต และดานการพฒนาเดกและเยาวชน เพอจดทำาคมอการจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวตขน สำาหรบผบงคบบญชาลกเสอและครผเกยวของ โดยไดทดลองใชคมอดงกลาวในโรงเรยนจากทกภมภาคของประเทศ จำานวน 26 โรงเรยน ตลอดปการศกษา พ.ศ.2553 ควบคไปกบการวจยและประเมนผลการใชคมอ

คมอการจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวตฉบบนไดรบการปรบปรงใหม จากการประชมเชงปฏบตการ เพอปรบปรงคมอ ในเดอนเมษายน พ.ศ.2554 และปรบปรงโดยเทยบกบหลกสตรตามขอบงคบของสำานกงานลกเสอแหงชาต เพอใหครอบคลมสาระทจำาเปนอยางครบถวน มการเพมเตมแผนการจดกจกรรมเพอครอบคลมสาระทจำาเปน ปรบปรงแผนการจดกจกรรมตามบนทกการสอนของผทดลองใชคมอ รวมทงเพมเตม เพลง เกม นทาน เรองสนและเนอหาใหครบถวนยงขน เพอความสะดวกของครผใชคมอ และการขยายผลตอไป

คมอชดนไดแบงออกเปน 3 เลมสำาหรบลกเสอแตละระดบ แตละเลมมเนอหาประกอบดวยแผนการจดกจกรรม ทงกจกรรมลกเสอตามขอบงคบคณะลกเสอแหงชาต และกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต แยกเปน 3 ชนป ไดแก • แผนการจดกจกรรมลกเสอสำารอง ชนประถมศกษาปท 1 ประถมศกษาปท 2 และประถมศกษาปท 3 • แผนการจดกจกรรมลกเสอสามญ ชนประถมศกษาปท 4 ประถมศกษาปท 5 และประถมศกษาปท 6 • แผนการจดกจกรรมลกเสอสามญรนใหญ ชนมธยมศกษาปท 1 มธยมศกษาปท 2 และมธยมศกษาปท 3

สมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทยฯ ขอขอบพระคณหนวยงานและบคลากรทกทานทมสวนรวมในการจดทำา ทดลองใช และปรบปรงคมอชดนใหสำาเรจลลวงไว ณ โอกาสน หวงเปนอยางยงวาคมอชดนจะชวย สงเสรมใหกจกรรมลกเสอของประเทศไทย ซงดำาเนนมาครบวาระ 100 ป ในป พ.ศ.2554 น กอใหเกดประโยชนสงสดตอการพฒนาเดกและเยาวชนในโรงเรยนตอไป

สมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทยในพระราชปถมภสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน

กรกฎาคม พ.ศ.2554

คำ�นำ�

สภาพสงคมทเปลยนแปลงอยางมากในปจจบน ไดสงผลกระทบตอเดกวยเรยน ทงการดำาเนนชวตตามกระแสเทคโนโลยทเปลยนแปลงอยางรวดเรว ความคาดหวงของผปกครองดานการศกษา และสงยวยหรอตวแบบทไมเหมาะสมตางๆ กอใหเกดปญหาเดกและเยาวชนอยางมาก ทงปญหาการปรบตว ปญหาทางดานอารมณจตใจ ปญหาสขภาพ ปญหาความรนแรง ปญหาเดกตดเกม ปญหายาเสพตด ปญหาทางเพศ ฯลฯ โดยเฉพาะในเดกและเยาวชนมทกษะชวตตำา ขาดภมคมกนทางสงคมทด เมอจบการศกษาไปแลว ไมสามารถปรบตวได มปญหาทางอารมณจตใจ และเกดความขดแยงในชวต

ในชวงทศวรรษทผานมานกการศกษาและนกจตวทยา ไดพยายามทจะแกไขปญหาทตนเหตอยางยงยน แนวคดหนงทมการพฒนาและขยายรปแบบ และวธการอยางแพรหลายคอ การเสรมสรางและพฒนา “ทกษะชวต” ใหกบเดก ซงรเรมจากองคการอนามยโลก (WHO) โดยกลาวถงองคประกอบทกษะชวต 5 ค คอ ความคดวเคราะหและความคดสรางสรรค ความตระหนกรในตนและความเหนใจผอน การสรางสมพนธภาพและการสอสาร การตดสนใจและการแกไขปญหา การจดการกบอารมณและความเครยด ซงประเทศไทยไดนำามาปรบใชใหเหมาะสมกบบรบทของสงคมไทย โดยไดเพมองคประกอบอกคหนงคอ ความภมใจในตนเองและความรบผดชอบตอสงคม

ในชวงป พ.ศ.2537 กรมสขภาพจต ไดรเรมพฒนาทกษะชวตใหกบเดกและเยาวชนอยางจรงจงโดยรวมมอกบหนวยงานระดบกรมของกระทรวงศกษาธการ จดทำาโครงการสงเสรมทกษะชวต เชน โครงการสงเสรมการเรยนรเพอปองกนและแกไขปญหาเอดสและสารเสพตดของสำานกงานคณะกรรมการการประถมศกษาแหงชาต โครงการสงเสรมสขภาพจตในสถานศกษาของกรมสามญศกษา เปนตน สำาหรบกจกรรมลกเสอยงไมเคยมการพฒนาการจดกจกรรมเพอสงเสรมทกษะชวตมากอน สำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) ไดดำารใหนำากระบวนการลกเสอมาทบทวนเพอพฒนาหลกสตรกจกรรมลกเสอภายใตหลกสตรแกนกลางการศกษาขนพนฐาน พ.ศ.2551 ใหมความเหมาะสม สอดคลองกบสภาพสงคมปจจบนเพอปองกนปญหาเดกและเยาวชน สมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทย ในพระราชปถมภสมเดจพระศรนครนทราบรมราชชนน (สวท) รวมกบสถาบนวจยพฤตกรรมศาสตร มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒประสานมตร ไดทำาการศกษาความ เปนไปไดในการพฒนากจกรรมลกเสอ ในระหวางเดอนพฤศจกายน พ.ศ.2550-พฤษภาคม พ.ศ.2551 โดยศกษาวจยเชงคณภาพในกลมตวอยาง 4 กลม คอ ผบรหารสถานศกษา ครผสอน นกเรยน และพอแม ผปกครอง จากสถานศกษาซงมการเรยนการสอนกจกรรมลกเสอ จำานวน 7 แหง จาก 4 ภมภาคทวประเทศ ผลการศกษาโดยสรป พบวา • ผบรหาร เหนวาโครงสรางหลกสตรลกเสอมความเหมาะสมในระดบหนง แตยงไมสอดคลองกบพฒนาการของลกเสอ และไมทนกบการเปลยนแปลงของบรบททางสงคมในปจจบน

คว�มสำ�คญและคว�มเปนม�

• ครผสอน เหนวาหลกสตรลกเสอมเนอหามากเกนไปและซำาซอน ไมเหมาะสมกบสงคมปจจบน และบางเรองกไมเหมาะสมกบวฒภาวะของลกเสอ การวดและประเมนผลไมเหมาะสม อกทงเวลาจดกจกรรมลกเสอไมเพยงพอ • นกเรยน เหนวากจกรรมลกเสอเปนสงทด และอยากมสวนรวมในการพฒนาหลกสตร เพอใหไดหลกสตรทตอบสนองความตองการของผเรยนอยางแทจรง • พอแมผปกครองและองคกรชมชน เหนวาชมชนใหความรวมมอในการจดกจกรรมลกเสอเปนอยางด ดวยการสนบสนนงบประมาณและวสดอปกรณ รวมทงตองการมสวนรวมในการพฒนาหลกสตรลกเสอในบางดาน เพอชวยพฒนาคณลกษณะทพงประสงคของลกเสอ

ผลการศกษาสรปไดวา หลกสตรกจกรรมลกเสอควรตองไดรบการพฒนาใหเหมาะสมสอดคลองกบสภาพสงคมปจจบน โดยบรณาการเรองทกษะชวตเขาในหลกสตรลกเสอ เพอใหเยาวชนทเขารวมกจกรรมลกเสอ ไดพฒนาความสามารถในการเผชญและจดการกบปญหาตางๆ ทเกดขนในชวตประจำาวนไดอยางเหมาะสม

สมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทยฯ มประสบการณทำางานดานเยาวชนและกจกรรมลกเสอมาอยางตอเนอง จงไดเปนแกนในการรบผดชอบดำาเนนโครงการพฒนาหลกสตรลกเสอทเนนทกษะชวต โดยไดรบ งบประมาณสนบสนนจากสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) และมคณะกรรมการทปรกษาโครงการประกอบดวยผแทนจากองคกรตางๆ ดงน 1. ผแทนคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต 2. ผอำานวยการสำานกการลกเสอ ยวกาชาดและกจการนกเรยน กระทรวงศกษาธการ 3. ผอำานวยการสำานกพฒนากจกรรมนกเรยน กระทรวงศกษาธการ 4. ผอำานวยการสำานกวชาการและมาตรฐานการศกษา กระทรวงศกษาธการ 5. ผแทนองคกรและผเชยวชาญทเกยวของกบกจกรรมลกเสอ 6. ผอำานวยการสำานกงานกองทนสนบสนนการสรางเสรมสขภาพ (สสส.) 7. ผอำานวยการสมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทยฯ (เลขานการ)

โครงการนมขนตอนการดำาเนนงานดงนคอ รวบรวมขอมลเกยวกบหลกสตรและกจกรรมลกเสอทงในและตางประเทศ เชญผเชยวชาญและผเกยวของรวมกนพฒนาหลกสตรลกเสอและคมอการจดกจกรรมลกเสอ ทเนนทกษะชวต ทดลองใชคมอฯ ในโรงเรยนจากทกภมภาคของประเทศจำานวน 26 โรงเรยน ในปการศกษา พ.ศ.2553 ควบคไปกบการวจยและประเมนผลการใชคมอฯ และจดประชมเชงปฏบตการเพอปรบปรงคมอฯ ในเดอน เมษายน พ.ศ.2554 ผรวมประชมประกอบดวย ครผสอนทอาสาสมครใชคมอฯ ในการสอนลกเสอตลอดปการศกษา พ.ศ.2553 นกวชาการและผเชยวชาญดานลกเสอ ดานการศกษา และดานทกษะชวต ตลอดจน นกพฒนาเยาวชน และผแทนจากสำานกงานลกเสอแหงชาต โดยในการปรบปรงครงน ไดมการปรบเทยบหลกสตรลกเสอทเนนทกษะชวตกบหลกสตรตามขอบงคบของสำานกงานลกเสอแหงชาต เพอใหครอบคลมสาระทจำาเปนอยางครบถวน นำาขอเสนอแนะจากผลการวจยและประเมนคมอเขามาปรบปรง มการเพมเตมแผนการจดกจกรรมเพอครอบคลมสาระทจำาเปน ปรบปรงแผนการจดกจกรรมตามบนทกการสอนของผทดลองใช รวมทงเพมเตม เพลง เกม นทาน เรองสนและเนอหาใหครบถวนยงขน เพอความสะดวกของครผใชคมอ และการขยายผลในระยะตอไป

คำ�ชแจงก�รใชคมอ

แผนก�รจดกจกรรมลกเสอส�มญรนใหญ ชนมธยมศกษ�ปท 1

หนวยท 1 ส�ระสำ�คญของก�รลกเสอ

แผนการจดกจกรรมท 1 ความเขาใจในเรองกจการของลกเสอ

หนวยท 2 ทกษะลกเสอและกจกรรมกล�งแจง

แผนการจดกจกรรมท 2 ระเบยบแถวลกเสอ

แผนการจดกจกรรมท 3 การกอและจดไฟกลางแจงแลวปรงอาหาร

แผนการจดกจกรรมท 4 การอานและใชแผนทเขมทศ

แผนการจดกจกรรมท 5 เงอนเชอกลกเสอสามญรนใหญ

แผนการจดกจกรรมท 6 การบรรจเครองหลงสำาหรบการเดนทางไกลไปพกแรม

แผนการจดกจกรรมท 7 การกางและรอเตนททพกแรม

หนวยท 3 สขภ�พอน�มย

แผนการจดกจกรรมท 8 เบองหลงกวยเตยว

หนวยท 4 คว�มปลอดภย

แผนการจดกจกรรมท 9 ภยสงคมจากอนเทอรเนต

หนวยท 6 อนรกษและรวมแกไขทรพย�กรธรรมช�ตและสงแวดลอม

แผนการจดกจกรรมท 10 ขยะนมมลคา

หนวยท 7 ก�รคดวเคร�ะห ตดสนใจ แกปญห�

แผนการจดกจกรรมท 11 รเทาทนสอ

หนวยท 8 จดด จดดอย และก�รพฒน�ตนเอง

แผนการจดกจกรรมท 12 ดตดดาว

หนวยท 10 ปฏบตต�มวถไทย และภมปญญ�ทองถน

แผนการจดกจกรรมท 13 วถไทยและภมปญญาทองถน

หนวยท 11 คณธรรม จรยธรรม

แผนการจดกจกรรมท 14 ปฏบตตามคำาปฏญาณ และกฎของลกเสอ

แผนการจดกจกรรมท 15 ความซอสตยสจรต

แผนการจดกจกรรมท 16 ความเปนสภาพบรษและสภาพสตร

หนวยท 12 สมพนธภ�พและก�รสอส�ร

แผนการจดกจกรรมท 17 การคบเพอน

หนวยท 13 จตอ�ส� / บรก�ร

แผนการจดกจกรรมท 18 การปฐมพยาบาล

หนวยท 15 รบผดชอบปญห�สงคม

แผนการจดกจกรรมท 19 โฆษณาเปนพษ

ส�รบญ

หน�

8

11

14

28

54

58

73

82

87

92

96

100

107

110

112

114

119

122

124

126

129


หนวยท 1 ส�ระสำ�คญของก�รลกเสอ

แผนการจดกจกรรมท 1 หนาทของลกเสอตามวถประชาธปไตย

หนวยท 2 ทกษะลกเสอและกจกรรมกล�งแจง

แผนการจดกจกรรมท 2 การเดนทางสำารวจ


แผนการจดกจกรรมท 3 ลกเสอไทยกายสมารท


แผนการจดกจกรรมท 4 ภยสงคม

หนวยท 5 ดำ�เนนชวตต�มหลกปรชญ�เศรษฐกจพอเพยง ใชทรพย�กรคมค�

แผนการจดกจกรรมท 5 การใชเวลาหลงเลกเรยน

แผนการจดกจกรรมท 6 การประหยด

หนวยท 6 อนรกษและรวมแกไขทรพย�กรธรรมช�ตและสงแวดลอม

แผนการจดกจกรรมท 7 สวนสวยดวยวสดเหลอใช

หนวยท 7 ก�รคดวเคร�ะห ตดสนใจ แกไขปญห�

แผนการจดกจกรรมท 8 เสยงไมเสยงรไดอยางไร


แผนการจดกจกรรมท 9 สงดๆ ของฉน

แผนการจดกจกรรมท 10 บญชชวต

หนวยท 9 รกและศรทธ� สถ�บนช�ต ศ�สน กษตรย

แผนการจดกจกรรมท 11 โครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร

หนวยท 10 ปฏบตต�มวถไทยและภมปญญ�ทองถน

แผนการจดกจกรรมท 12 ปมชวตปราชญชาวบาน


แผนการจดกจกรรมท 13 คครองในฝน

แผนการจดกจกรรมท 14 ยกยองคนด


แผนการจดกจกรรมท 15 อยางนตองปฏเสธ

แผนการจดกจกรรมท 16 ฉนไมชอบถกลอ

แผนการจดกจกรรมท 17 คดอยางไรไมเปนทกข

หนวยท 14 รกและหวงแหนส�ธ�รณสมบตของชมชน / ช�ต

แผนการจดกจกรรมท 18 เสยหายเพราะอะไร

ส�รบญ (ตอ)

หน�

135

138

145

149

156

159

162

165

169

173

175

178

185

188

191

193

197

201

203



แผนการจดกจกรรมท 1 รเทาทนสอโฆษณา

แผนการจดกจกรรมท 2 สารพษปนเปอนในอาหาร


แผนการจดกจกรรมท 3 อบตเหตรถจกรยานยนต

หนวยท 5 ดำ�เนนชวตต�มหลกปรชญ�เศรษฐกจพอเพยง ใชทรพย�กรคมค�

แผนการจดกจกรรมท 4 ใชทรพยากรคมคา

แผนการจดกจกรรมท 5 การจดการเวลา

แผนการจดกจกรรมท 6 การประหยด

หนวยท 7 ก�รคดวเคร�ะห ตดสนใจ แกไขปญห�

แผนการจดกจกรรมท 7 ลวนลามทางเพศ


แผนการจดกจกรรมท 8 คนดรอบตว

แผนการจดกจกรรมท 9 เรองเลาเราพลง

แผนการจดกจกรรมท 10 เปาหมายชวต

หนวยท 9 รกและศรทธ� สถ�บนช�ต ศ�สน กษตรย

แผนการจดกจกรรมท 11 พระมหากรณาธคณของบรพมหากษตรยไทย

หนวยท 10 ปฏบตต�มวถไทยและภมปญญ�ทองถน

แผนการจดกจกรรมท 12 วยรนไทยหวใจเกาหล


แผนการจดกจกรรมท 13 สภาพบรษและสภาพสตรในดวงใจ

แผนการจดกจกรรมท 14 การชวยเหลอผอน


แผนการจดกจกรรมท 15 สมพนธภาพชาย-หญง

แผนการจดกจกรรมท 16 คดเชงบวก

แผนการจดกจกรรมท 17 การแสดงความชนชมและการใหกำาลงใจ

หน�

207

216

219

222

225

231

235

238

246

249

251

254

258

262

269

271

274

276

279

281


หนวยท 15 รบผดชอบปญห�สงคม

แผนการจดกจกรรมท 19 ความรนแรง

หนวยท 16 ก�รแสดงออกท�งศลปะ

แผนการจดกจกรรมท 20 การแสดงออกทางศลปะ

หนวยท 13 จตอ�ส� / บรก�ร

แผนการจดกจกรรมท 18 เปนลกเสอทงตวและหวใจ

ภ�คผนวก

ภาคผนวก ก ทกษะชวตกบกจกรรมลกเสอ

ภาคผนวก ข กจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต

บรรณ�นกรม

คณะผจดทำ�คมอก�รจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต

หน�

285

289

290

304

307

311


คมอการจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวตชดน จดทำาขนสำาหรบผบงคบบญชาลกเสอและครผเกยวของเพอใชเปนแนวทางในการจดกจกรรมพฒนาผเรยนสำาหรบลกเสอ 3 ประเภท คอ ลกเสอสำารอง ลกเสอสามญ และลกเสอสามญรนใหญ

วตถประสงคหลกสตรลกเสอทเนนทกษะชวต ไดนำา หลกการและวตถประสงคของหลกสตรลกเสอโลก ซงเนนการพฒนาเยาวชน 6 ดาน คอ ดานรางกาย ดานสตปญญา ดานจรยธรรม ดานจตใจ ดานสงคม และดานจตวญญาณ มาพจารณารวมกบ แนวทางการพฒนาลกเสอไทย 8 ประการ ไดแก พฒนาการดานรางกาย ดานสตปญญา ดานจตใจและศลธรรม ดานสรางคานยมและเจตคต ดานสมพนธภาพระหวางบคคล ดานสมพนธภาพกบชมชน ดานสมพนธภาพทางสงคมและดานความรบผดชอบตอสงแวดลอม และใช เหตการณและสภาพปญหาทเกดขนจรงของเดกแตละชวงวย เปนตวตงในการกำาหนดโครงสรางหลกสตร

หลงการวเคราะหผลการเรยนรทตองการใหเกดขนในตวลกเสอ พบวา ในแนวทางการพฒนาลกเสอไทยทง 8 ดาน แตละดานมความซำาซอนกนอยบาง จงไดรวมสวนทซำาซอนเขาดวยกน เปนแนวทางการพฒนาลกเสอ 4 ดาน คอ ดานรางกายและสงแวดลอม ดานสตปญญา คานยม และเจตคต ดานจตใจ ศลธรรม และสมพนธภาพระหวางบคคล และดานสมพนธภาพกบชมชนและสงคม ซงวเคราะหผลการเรยนรไดจำานวน 15 หนวย (ดรายละเอยดในภาคผนวก ก เรองทกษะชวตกบกจกรรมลกเสอ)

แผนการจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวตในคมอชดน ไดออกแบบโดยบรณาการกจกรรมทสรางทกษะชวตเขากบวธการลกเสอ คอการใชระบบหมหรอกลมยอย โดยใหเดกเปนศนยกลาง และมผใหญทำาหนาท ชวยเหลอและสงเสรมใหเกดกระบวนการเรยนรในกลม แนะนำา สงสอน และฝกอบรมใหสามารถพงตนเองได ยดมนในคำาปฏญาณและกฎของลกเสอ รวมทงใชระบบเครองหมายหรอสญลกษณทางลกเสอและเครองหมายวชาพเศษ เปนแรงกระตนไปสเปาหมายในการพฒนาตนเอง

องคประกอบในการประชมกอง เนนการใชชวตกลางแจง นอกหองเรยน ใกลชดธรรมชาต เรยนรจากการลงมอปฏบตดวยตนเอง เกม และการบรการผอน ซงถอเปนหวใจของกจกรรมลกเสอทกประเภท โดยกจกรรมทใช แบงออกเปน 5 ประเภท คอ การแสดงออก การรายงานและการสำารวจ การวเคราะหและการประเมน เกมและการแขงขน และการบำาเพญประโยชน โดยออกแบบใหลกเสอใชกระบวนการกลมในการแลกเปลยนประสบการณ แลกเปลยนความคดความเชอ สรางองคความรและสรปความคดรวบยอด รวมทงเปดโอกาสใหลกเสอไดประยกตใชสงทไดเรยนรอกดวย

คำ�ชแจงก�รใชคมอ

8

เนอหาสาระในแผนการจดกจกรรม ประกอบดวย 1. กจกรรมตามขอบงคบของคณะลกเสอแหงชาต (ไมรวมกจกรรมทดสอบเพอรบเครองหมายหรอสญลกษณทางลกเสอและเครองหมายวชาพเศษ) 2. กจกรรมทเนนทกษะชวต เพอสรางภมคมกนทางสงคมตอเหตการณและสภาพปญหาของเดกแตละวย

คมอชดนไดรวบรวมแผนการจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวตของลกเสอแตละระดบจดทำาเปนตารางแยกตามชนเรยน ระดบละ 3 ชน และมหมายเหตบอกไวในตารางชองขวาสด วาเปนแผนการจดกจกรรมทเนนทกษะชวต

โครงสรางของแผนการจดกจกรรมประกอบดวย จดประสงคการเรยนร เนอหา สอวสดอปกรณ กจกรรม การประเมนผล เรยงตามลำาดบ และภาคผนวกประกอบแผนการจดกจกรรม

กจกรรมลกเสอยงคงแบบแผนของลกเสอไว คอ การเปดประชมกอง/ปดประชมกอง เพลง เกม นทาน และเรองสน ซงไดใสไวในทกแผนการจดกจกรรม ครผสอนสามารถปรบเปลยนไดตามความเหมาะสม

ผใชคมอชดนควรทำาความเขาใจแนวคดเรองทกษะชวต และกจกรรมลกเสอทสรางทกษะชวต โดยศกษาไดจากภาคผนวก ก และภาคผนวก ข นอกจากนกอนการจดกจกรรมควรศกษาแผนการจดกจกรรมใหเขาใจ ศกษาใบความรสำาหรบผสอนและใบกจกรรมสำาหรบผเรยน เพอทผสอนจะไดสอสารสาระการเรยนรไดตรงตามจดประสงคการเรยนรมากทสด จดประสงคการเรยนรดานพทธพสย มจดเนนทการตงประเดนใหวเคราะห สงเคราะหเนอหา ความรใหเขาใจอยางถองแท และสามารถนำาไปใชไดในชวตจรง จดประสงคการเรยนรดานเจตคต มจดเนนทอารมณความรสก และการตงประเดนใหผเรยนไดแลกเปลยนและตรวจสอบความคด ความเชอของตนเอง สวนจดประสงคการเรยนรดานทกษะ เนนทการทำาความเขาใจในขนตอนการลงมอทำา ไดทดลองและฝกฝนจนชำานาญ

แผนการจดกจกรรมเหลานถอเปนสาระจำาเปนเบองตนเทานน ผกำากบลกเสอสามารถเพมเตมสาระหรอปรบกจกรรมไดตามความเหมาะสม

หากมขอเสนอแนะเพอการปรบปรงคมอชดน กรณาตดตอท

สม�คมว�งแผนครอบครวแหงประเทศไทย ฯ เลขท 8 วภาวดรงสต 44 แขวงลาดยาว เขตจตจกร กรงเทพฯ 10900 โทรศพท 0-2941-2320 ตอ 151 โทรสาร 0-2561-5130

9

แผนการจดกจกรรมลกเสอสามญรนใหญชนมธยมศกษาปท 1

คมอก�รจดกจกรรมลกเสอส�มญรนใหญทเนนทกษะชวต ชนมธยมศกษ�ปท 1

12


ด�นก�รพฒน� ชอหนวยกจกรรม แผนก�รจดกจกรรมเรอง

จำ�นวนชวโมง

หม�ยเหต

ด�นร�งก�ย

และสงแวดลอม

ด�นสตปญญ�

ค�นยม และเจตคต

ด�นจตใจ ศลธรรม

และสมพนธภ�พ

ระหว�งบคคล

หนวยท 1

สาระสำาคญของการลกเสอ

หนวยท 2

ทกษะลกเสอ

และกจกรรมกลางแจง

หนวยท 3

สขภาพอนามย

หนวยท 4

ความปลอดภย

หนวยท 5

ดำาเนนชวตตามหลก

ปรชญาเศรษฐกจพอเพยง

ใชทรพยากรคมคา

หนวยท 6

อนรกษและ

รวมแกไทรพยากร

ธรรมชาตและสงแวดลอม

หนวยท 7

การคดวเคราะห ตดสนใจ

แกไขปญหา

หนวยท 8

จดด จดดอย และการ

พฒนาตนเอง

หนวยท 9

รกและศรทธา สถาบนชาต

ศาสน กษตรย

หนวยท 10 ปฏบตตามวถ

ไทย และภมปญญาทองถน

1. ความเขาใจในเรองกจการของ

ลกเสอ

2. ระเบยบแถวลกเสอ

3. การกอและจดไฟกลางแจงแลว

ปรงอาหาร

4. การอานและใชแผนทเขมทศ

5. เงอนเชอกลกเสอสามญรนใหญ

6. การบรรจเครองหลงสำาหรบการ

เดนทางไกลไปพกแรม

7. การกางและรอเตนททพกแรม

8. เบองหลงกวยเตยว

9. ภยสงคมทางอนเทอรเนต

บรณาการกบกลมสาระสงคมศกษา

ศาสนาและวฒนธรรมและกลมสาระ

การงานพนฐานอาชพและเทคโนโลย

10. ขยะนมมลคา

11. รเทาทนสอ

12. ดตดดาว


ศาสนาและวฒนธรรม

13. วถไทยและภมปญญาทองถน

2

2

2

3

3

2

1

2

1

3

1

1

1

ทกษะชวต






13







ด�นสมพนธภ�พ

กบชมชน สงคม

รวม 4 ดาน

หนวยท 11

คณธรรม จรยธรรม

หนวยท 12

สมพนธภาพ

และการสอสาร

หนวยท 13

จตอาสา/บรการ

หนวยท 14

รกและหวงแหนสาธารณ

สมบตของชมชน/ชาต

หนวยท 15

รบผดชอบปญหาสงคม

รวม 12 หนวย

14. ปฏบตตามคำาปฏญาณ

และกฎของลกเสอ

15. ความซอสตยสจรต

16. ความเปนสภาพบรษ

และสภาพสตร

17. การคบเพอน

18. การปฐมพยาบาล


ศาสนาและวฒนธรรม

19. โฆษณาเปนพษ

รวม 19 แผนการจดกจกรรม

2

2

1

1

2

2

34






14


หนวยท 1 ส�ระสำ�คญของก�รลกเสอแผนก�รจดกจกรรมท 1 คว�มเข�ใจในเรองกจก�รของลกเสอ เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมความรและเขาใจเกยวกบกจการของลกเสอโลก กจการของคณะลกเสอแหงชาต และบทบาทของตนเองในฐานะลกเสอสามญรนใหญ 2. เนอห� 2.1 กจการของลกเสอโลกและความสมพนธระหวางลกเสอนานาชาต 2.2 โครงสรางการบรหารงานของคณะลกเสอแหงชาต 2.3 บทบาทของลกเสอสามญรนใหญ3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบความร 1) เรอง การลกเสอโลกและความสมพนธระหวางลกเสอนานาชาต, 2) เรอง โครงสรางการบรหารงานของคณะลกเสอแหงชาต, 3) เรอง บทบาทของลกเสอสามญรนใหญ 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนาดวยคำาถาม ตอไปน • การลกเสอเรมตนมาจากประเทศใด • ลกเสอไทยกบลกเสอตางประเทศมความสมพนธกนอยางไร 4) ผกำากบแบงงานใหหมลกเสอศกษาใบความรตอไปน แลวสงตวแทนรายงานสรปในกองลกเสอ • กจการของลกเสอโลกและความสมพนธระหวางลกเสอนานาชาต • โครงสรางการบรหารงานของคณะลกเสอแหงชาต 5) ตวแทนหมลกเสอนำาเสนอ กองลกเสอซกถามเพอความเขาใจ และผกำากบชวยเพมเตม 6) ผกำากบและลกเสอรวมกนวเคราะหบทบาทของตนเอง ทจะสามารถมสวนรวมในกจการลกเสอไทยและลกเสอโลก เชน การรวมกจกรรมกบลกเสอตางโรงเรยน การรวมกจกรรมและการประชมกบลกเสอนานาชาต การรวมงานชมนมลกเสอโลก เปนตน 7) ผกำากบเลาเรองสมญานามของ B.P.

• “คนตาไก” แปลวาคนสวมหมวกปกกวาง • “อมปซา” แปลวา หมาปาทไมเคยนอนหลบ • วรบรษแหงเมองมฟฟคง


15

8) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายลกเสอเขยนบนทกความจำา ประสบการณของตนเองในบทบาทหนาทจากการทเคยเปนลกเสอสำารอง ลกเสอสามญ เนตรนารสามญ ยวกาชาด หรอผบำาเพญประโยชน 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบสมใหลกเสอเลาประสบการณของตนเอง 2-3 คน ทเคยปฏบตหนาทในฐานะลกเสอสำารอง ลกเสอสามญ เนตรนารสามญ ยวกาชาด หรอผบำาเพญประโยชน โดยเปดโอกาสใหเพอนลกเสอซกถามและเลาประสบการณเพมเตมได 4) ผกำากบสรปวา “ในฐานะลกเสอสามญรนใหญ ลกเสอทกคนกจะตองมบทบาทหนาท ทตองรบผดชอบเชนกน” 5) ผกำากบมอบหมายใหหมลกเสอรวมกนศกษาใบความรเรอง บทบาทของลกเสอสามญรนใหญ และอภปรายหาขอสรปในเรอง “บทบาทหนาทของตนเองในฐานะเปนลกเสอสามญรนใหญ” ในประเดนตอไปน และสงตวแทนรายงานในกองลกเสอ • บทบาทหนาทในการพฒนากจกรรมลกเสอในโรงเรยน • การบรการชวยเหลอโรงเรยนและชมชน • การบำาเพญตนใหเปนประโยชน • การปฏบตตนเปนผมเกยรต เชอถอได 6) สมใหรายงานหมละ 1 ประเดน ผกำากบนำาอภปรายใหหมอนเพมเตม ทละประเดนจนครบ 7) ผกำากบและลกเสอรวมกนสรปและวางแผนการปฏบตงานในกองลกเสอ ตามบทบาทหนาทในฐานะเปนลกเสอสามญรนใหญ และสงเสรมใหลกเสอนำาไปปฏบตจรงในชวตประจำาวน 8) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) ขอเสนอแนะเพมเตมในการจดกจกรรม ผกำากบอาจมอบหมายใหหมลกเสออภปรายหรอศกษาคนควาเพมเตม และนำาเสนอในรปแบบแผนทความคด (Mind Mapping) หรอใชวธการนำาเสนออนๆ5.ก�รประเมนผล

5.1 ลกเสอไดปฏบตกจกรรมตามทผกำากบวางแผนครบทกกจกรรม 5.2 ลกเสอมผลการจดกจกรรมผานเกณฑระดบด มความรความเขาใจในเนอหาและมพฤตกรรมตามจดประสงค รวมทงมเจตคตทดตอกจการลกเสอ


16

ภ�คผนวกประกอบแผนก�รจดกจกรรมท 1

ใบคว�มร

เพลง

เพลง ลกเสอธรร�ช

เหลาลกเสอ ของธรราช ทะนงองอาจ สบชาตเชอพงศพนธ สมครสมาน โดยมสามคคมน พวกเราจะรวมรกกน จะผกสมพนธตลอดกาล มจรรยา รกษาชอ สรางเกยรตระบอ เลองลอตอไปชานาน ราเรงแจมใสใฝใจรกใหยนนาน พวกเราลวนชนบาน เพราะกจการลกเสอไทย

เพลง เกยรตศกดลกเสอ

ลกเสอ ลกเสอ ไวศกดซลกผชาย ลกเสอ ลกเสอ ไวลาย ซลกเสอไทยรกเกยรต รกวนย แขงแรงและอดทน เราจะบาเพญตนใหเปนประโยชนตอผอน แมลาบากตรากตรา กจะทาใหสาเรจ ทาทาทา ขาสญญาวาจะทาเสยชพอยาเสยสตย รกชาตใหมนไว ดงนามอนเกรยงไกร พระมงกฎทรงประทาน

เรอง ก�รลกเสอโลกและคว�มคว�มสมพนธระหว�งลกเสอน�น�ช�ต

ภมหลง การลกเสอเรมตนทประเทศองกฤษ เมอ พ.ศ. 2450 (ค.ศ.1907) จากแนวคดของลอรดเบเดน เพาเวลล และหนงสอเรอง “การลกเสอสาหรบเดกชาย” (Lord Baden Powell – “Scouting for Boys”) ซงประกอบดวยเรองราวทชวนใหเดกๆ เกดความคดสรางสรรค รวมกนทำากจกรรมตามอดมการณและวธการของลกเสอ กอใหเกดสนตภาพความเขาใจอนด และภราดรภาพแหงโลก

วตถประสงค หลกก�รและวธก�รลกเสอ

การลกเสอเปนขบวนการทางการศกษาสำาหรบเยาวชน มวตถประสงคในการสรางบคลกภาพและพฒนาการทางสงคมใหกบเยาวชน เพอใหเปนพลเมองดของประเทศ โดยใชวธการลกเสอซงประกอบดวย การยดมนในกฎและคำาปฏญาณ (Scout Promise and Laws) การเรยนรโดยการกระทำา (Learning by Doing) เนนการปฏบตกจกรรมกลางแจง (Outdoor Activities) การใชระบบหม (Patrol System)

และการสงเสรมความกาวหนาตามวถทางของลกเสอ ดวยหลกสตรและวชาพเศษลกเสอ (Profi ciency

Badges)


17


การลกเสอเปนการอาสาสมครทำางาน ใหการศกษาและพฒนาเยาวชน โดยไมมการแบงแยกกดกนในเรองเชอชาต ผวพรรณ วรรณะ ลทธทางศาสนาใดๆ และไมอยภายใตอทธพลหรอเกยวของกบการเมอง ยดถอและปฏบตตามอดมการณของผใหกำาเนดลกเสอโลกอยางมนคง

พนธกจหลก (Mission)

พนธกจหลกของการลกเสอในการฝกอบรมเยาวชน ม 3 ประการ คอ 1. ใหเดกไดเปนลกเสอแตเยาววย โดยจดในรปกจกรรมอาสาสมครหรอกจกรรมเสรมหลกสตร 2. ใชวธการลกเสอในการพฒนาเยาวชน ใหมคณสมบตทพงประสงค 4 ประการ คอ 2.1) เปนผทเชอถอได 2.2) สามารถพงตนเองได 2.3) มความรบผดชอบ 2.4) กลาสงานหนก 3. พฒนาระบบการฝกอบรมใหมประสทธภาพ ในการขดเกลาคณธรรม จรยธรรมของเยาวชนโดยใชกฎลกเสอเปนหลก จากพนธกจหลก (Mission) ทง 3 ประการน นำาไปสยทธศาสตรหลก (Strategy) ทใชในการพฒนาการลกเสอใหตอบสนองสอดคลองกบพนธกจ

ยทธศ�สตร (Strategy)

1. ใหเยาวชนไดมสวนรวมคด รวมทำา และรวมตดสนใจ 2. มผใหญเปนผใหการสนบสนนกจกรรมลกเสอ 3. ฝกอบรมลกเสอชาย-หญงอยางเสมอภาค ใหเขาใจในสทธและหนาท ทงตอตนเองและผอน 4. ใหทมเทงานหนก 5. ใชระบบอาสาสมคร 6. องคกรลกเสอตองปรบตวใหมความยดหยน สอดคลองกบกระแสโลกาภวตน 7. ปรบระบบลกเสอใหเขมแขง 8. ใชเทคโนโลยการสอสารอยางมประสทธภาพ เพอใหการทำางานทนสมย ทนคน และทนตอเหตการณ 9. สงเสรมการเผยแพรประชาสมพนธผลงาน เพอรายงานความกาวหนาใหสงคมรบร 10. สรางเครอขายการทำางานรวมกนในองคกรลกเสอ ทงในระดบประเทศและระหวางประเทศ 11. สรางเครอขายการทำางานรวมกบองคกรเอกชนและองคกรเยาวชนอนๆ 12. สนบสนนใหมประเทศสมาชกใหม เขารวมองคการลกเสอโลก และสงเสรมการเพมจำานวนสมาชกลกเสอในประเทศ 13. จดตงกองทนเพอหาเงนสนบสนนกจการลกเสออยางเปนระบบและมนคง


18


องคก�รลกเสอโลก (WOSM: World Organization of the Scout Movement)

การลกเสอไดเจรญเตบโตและแพรขยายไปทวโลก มสมาชกกวา 28 ลานคน ใน 160 ประเทศ และเขตปกครอง อาณานคม แควนตางๆ ทวโลก (ขอมล พ.ศ.2553) คณะกรรมการลกเสอโลกประกอบดวยบคคล 12 คน จากประเทศสมาชก 12 ประเทศ เลอกตงโดยทประชมสมชชาลกเสอโลก กรรมการลกเสอโลกอยในตำาแหนงคนละ 6 ป และเลอกตงกนเองเปนประธานและรองประธาน กรรมการจะพนจากตำาแหนง 6 คน ทกๆ 3 ป และเลอกคนใหมเขาแทนท โดยวธลงคะแนนลบในการประชมสมชชาลกเสอโลก ซงมผแทนมาจาก 160 ประเทศทวโลก โดยปกตคณะกรรมการลกเสอโลกจะมการประชมอยางนอยปละ 1 ครง ณ เมองเจนวา ประเทศสวตเซอรแลนด อำานาจและหนาทของคณะกรรมการลกเสอโลก มดงน 1. สงเสรมกจการลกเสอทวโลก 2. แตงตงเลขาธการของสำานกงานลกเสอโลก 3. ควบคมการปฏบตงานของสำานกงานลกเสอโลก 4. จดหาเงนทนสำาหรบสงเสรมกจการลกเสอโลก 5. พจารณามอบเครองหมายลกเสอสดดใหแกผทไดมสวนชวยเหลอกจการลกเสออยางดเดน

สมชช�ลกเสอโลก (World Scout Conference)

สมชชาลกเสอโลก คอทประชมของผแทนคณะลกเสอประเทศตางๆ (พ.ศ.2553 ม 160 ประเทศ) เปนผแทนของลกเสอทวโลกประมาณ 28 ลานคน ประเทศสมาชกสงผแทนเขารวมประชมไดไมเกนประเทศละ 6 คน และตองมาจากองคการเดยวทเปนผแทนของแตละประเทศ สมชชาลกเสอโลกมอำานาจและหนาทในการรบสมาชกใหม ซงตองยนใบสมครและรบรองวาจะปฏบตตามวตถประสงค และหลกการสำาคญของลกเสอโลก เปนอสระไมเกยวของกบลทธการเมองใดๆ การประชมสมชชาลกเสอโลก จดใหมขนทก 4 ป ในแตละครงจะมประเทศตางๆ ขอเปนเจาภาพจดการประชม และสมชชาลกเสอโลกเปนผคดเลอกวาจะจดประชมทประเทศใด ครงลาสดเปนการประชมครงท 38 จดทประเทศเกาหล เมอวนท 14–18 กรกฎาคม 2552

สำ�นกง�นลกเสอโลก (World Scout Bureau) ตงอยทกรงเจนวา ประเทศสวสเซอรแลนด ทำาหนาทเปนสำานกงานเลขาธการฯ ดแลการดำาเนนงานของประเทศสมาชก ใหพฒนาไปตามกรอบนโยบายขององคการลกเสอโลก และตามมตของทประชมสมชชาลกเสอโลก งานของสำานกงานลกเสอโลกอาจจำาแนกไดดงน 1. ใหคำาชแจงแนะนำาแกประเทศสมาชก และองคการทเกยวของ 2. ชวยเหลอการฝกอบรมผบงคบบญชาลกเสอในประเทศสมาชก 3. จดการประชมสมชชาลกเสอโลกและการชมนมลกเสอโลก 4. การเยยมเยอน และการชวยเหลอโดยตรง


19


5. การจดพมพเอกสารและการคนควา นอกจากสำานกงานลกเสอโลกแลว ยงมสำานกงานลกเสอภาคพนในภมภาคทวโลก อก 6 แหง ไดแก 1. ภาคพนยโรป (Europe) สำานกงานใหญตงอยทกรงเจนวา ประเทศสวตเซอรแลนด และกรงบรสเซลส ประเทศเบลเยยม 2. ภาคพนยเรเชย (Eurasia) สำานกงานใหญตงอยทสาธารณรฐยเครน และสำานกงานสาขาทกรงมอสโคว ประเทศรสเซย 3. ภาคพนอนเตอรอเมรกา (Interamerica) สำานกงานใหญตงอยทกรงซานดเอโก ประเทศชล 4. ภาคพนอาหรบ (Arab) สำานกงานใหญตงอยทกรงไคโร ประเทศอยปต 5. ภาคพนอาฟรกา (Africa) สำานกงานใหญตงอยทกรงไนโรบ ประเทศเคนยา 6. ภาคพนเอเชย-แปซฟก (Asia-Pacifi c) สำานกงานใหญตงอยทกรงมนลา ประเทศฟลปปนส

คว�มสมพนธระหว�งลกเสอน�น�ช�ต

กจการลกเสอของทกประเทศยดมนในวตถประสงค หลกการสำาคญ และวธการของลกเสอ เหมอนกนทวโลก ทกประเทศเขาเปนสมาชกโดยสมครใจ และเปนอสระจากอทธพลการเมอง มงพฒนาเยาวชนดวยรากฐานของอดมการณลกเสอ ซงมคำาปฏญาณและกฎลกเสอเปนพนฐาน

ก�รชมนมลกเสอโลก (World Scout Jamboree)

รเรมโดยลอรดเบเดน เพาเวลล วตถประสงคเพอใหลกเสอนานาชาตไดมาทำากจกรรมรวมกน การประชมครงแรกจดทโอลมเปย กรงลอนดอน ประเทศองกฤษ พ.ศ. 2463 มลกเสอรวมประชมจำานวน 8,000 คน จาก 34 ประเทศ จากนนไดมการประชมทก 4 ป โดยเปลยนสถานทประชมไปตามประเทศสมาชก มสำานกงานลกเสอโลกเปนผรบผดชอบดำาเนนการ การชมนมลกเสอโลกครงท 20 วนท 28 ธนวาคม 2545 ถง 7 มกราคม 2546 ประเทศไทยเปนเจาภาพ จดประชมทชายทะเลอำาเภอสตหบ จงหวดระยอง มลกเสอชาย–หญง เขารวมประชมรวม 24,000 คน จาก 147 ประเทศ ครงลาสดคอครงท 21 เปนปฉลองอาย 150 ปของลอรดเบเดน เพาเวลล จดประชมท Hylands Park เมอง Chelmsford ประเทศองกฤษ เมอ พ.ศ. 2550 มลกเสอชาย-หญงจากทวโลก เขารวมประชมกวา 40,000 คน

สมชช�ลกเสอภ�คพนเอเชย - แปซฟค

เดมเรยกวา Far East Scout Conference เปลยนชอเรยกเปน Asia – Pacifi c Regional Scout

Conference เมอพ.ศ. 2513 จดประชมครงแรกเมอ พ.ศ. 2501 ทประเทศฟลปปนส ระยะแรกมการประชมทก 2 ป ตอมาเปลยนเปนประชมทก 3 ป ตงแต พ.ศ. 2532 คณะกรรมการประกอบดวย ผแทนจากประเทศสมาชกลกเสอภาคพนเอเชย–แปซฟค ทมาจากการคดเลอกจำานวน 10 คน อยในตำาแหนงคราวละ 6 ป ทง 10 คน จะคดเลอกประธานและรองประธาน


20


กนเอง ในการประชมทก 3 ป จะมกรรมการครบวาระ 5 คน และจะมการเลอกกรรมการใหมเขามาทดแทน โดยมคนไทยหลายทานทเคยไดรบคดเลอกเขาเปนกรรมการ

เรอง โครงสร�งก�รบรห�รง�นของคณะลกเสอแหงช�ต

คณะลกเสอแหงช�ต ตามพระราชบญญต ลกเสอ พ.ศ.2551 ประกอบดวย บรรดาลกเสอทงปวงและบคลากรทางการลกเสอ มพระมหากษตรยทรงเปนประมขของคณะลกเสอแหงชาต มวตถประสงคเพอพฒนาลกเสอทงทางกาย สตปญญา จตใจ และศลธรรม ใหเปนพลเมองด มความรบผดชอบ และชวยสรางสรรคสงคมใหเกดความสามคค และมความเจรญกาวหนา ทงนเพอความสงบสข และความมนคงของประเทศชาตตามแนวทาง ดงตอไปน 1. ใหมนสยในการสงเกต จดจำา เชอฟง และพงตนเอง 2. ใหซอสตยสจรต มระเบยบวนยและเหนอกเหนใจผอน 3. ใหรจกบำาเพญตนเพอสาธารณประโยชน 4. ใหรจกทำาการฝมอ และฝกฝนใหทำากจการตางๆ ตามความเหมาะสม 5. ใหรจกรกษาและสงเสรมจารตประเพณ วฒนธรรม และความมนคงของประเทศชาต กระทรวงศกษาธการมหนาทสงเสรมและสนบสนนงานของคณะลกเสอแหงชาต รวมทงสงเสรมและสนบสนนการดำาเนนการของสำานกงานลกเสอแหงชาต สำานกงานลกเสอจงหวด สำานกงานลกเสอเขตพนทการศกษาสถานศกษาและหนวยงานอนทเกยวของ เพอใหการจดกจกรรมลกเสอเปนไปอยางทวถงและมประสทธภาพ


21


สภ�ลกเสอไทย มนายกรฐมนตร เปนสภานายก และเลขาธการสำานกงานลกเสอแหงชาต เปนกรรมการและเลขานการ มอำานาจหนาท ดงตอไปน (1) วางนโยบายเพอความมนคงและความเจรญกาวหนาของคณะลกเสอแหงชาต (2) ใหคำาแนะนำาในการปฏบตงานของคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต (3) พจารณารายงานประจำาปของคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต (4) มวาระการดำารงตำาแหนงคราวละสป

คณะกรรมก�รบรห�รลกเสอแหงช�ต

เปนองคกรบรหารของคณะลกเสอแหงชาต มรฐมนตรวาการกระทรวงศกษาธการ เปนประธานกรรมการ และเลขาธการสำานกงานลกเสอแหงชาตเปนกรรมการและเลขานการ มอำานาจหนาท ดงตอไปน (1) ดำาเนนการตามวตถประสงคของคณะลกเสอแหงชาตและตามนโยบายของสภาลกเสอไทย (2) สงเสรมความสมพนธกบคณะลกเสอนานาชาต (3) สนบสนนและสงเสรมใหมการพฒนาบคลากรทางการลกเสอ (4) สนบสนนใหมการจดกจกรรมอยางตอเนอง (5) จดการทรพยสนของสำานกงานลกเสอแหงชาต (6) ใหความเหนชอบในการลงทนเพอประโยชนของสำานกงานลกเสอแหงชาต (7) ออกขอบงคบของคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาตตามทระบไวในพระราชบญญตน โดยประกาศในราชกจจานเบกษา (8) วางระเบยบและแนวทางปฏบตเกยวกบกจการลกเสอ (9) จดทำารายงานประจำาปเสนอสภาลกเสอไทยพจารณา (10) แตงตงทปรกษาคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต (11) แตงตงคณะอนกรรมการเพอพจารณาหรอปฏบตการตามทคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาตมอบหมาย (12) กำากบดแล สนบสนน และสงเสรมกจการลกเสอชาวบาน (13) จดตงตำาแหนงกตตมศกดและตำาแหนงอนใดทมไดระบไวในพระราชบญญตน (14) ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำาหนด ใหเปนอำานาจหนาทของคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาตหรอตามทคณะรฐมนตรมอบหมาย

สำ�นกง�นลกเสอแหงช�ต

เปนหนวยงานของรฐทมฐานะเปนนตบคคลและอยในกำากบของกระทรวงศกษาธการ รฐมนตรแตงตงรองปลดกระทรวงศกษาธการคนหนงทำาหนาทเลขาธการสำานกงานลกเสอแหงชาต มหนาทดำาเนนการตามวตถประสงคของคณะลกเสอแหงชาตและตามนโยบายของสภาลกเสอไทย รวมทงใหมอำานาจหนาทดงตอไปน


22


1. ถอกรรมสทธหรอสทธครอบครองในทรพยสนของคณะลกเสอแหงชาตหรอดำาเนนการใดๆ เกยวกบทรพยสน 2. ทำานตกรรมสญญาหรอขอตกลงอน 3. รบผดชอบการดำาเนนงานของคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต 4. ควบคมดแลกจการลกเสอใหเปนไปตามกฎหมาย ขอบงคบ และระเบยบของทางราชการ และคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต รวมทงถกตองตามแบบธรรมเนยมของลกเสอ 5. จดใหมการฝกอบรมหรอการชมนมลกเสอ ผบงคบบญชาลกเสอและเจาหนาทลกเสอ 6. จดทำารายงานประจำาปพรอมงบดลเสนอคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต 7. จดใหมทะเบยนและสถตตาง ๆ เกยวกบลกเสอ 8. ประสานและสงเสรมสำานกงานลกเสอจงหวด และสำานกงานลกเสอเขตพนทการศกษา 9. ปฏบตหนาทตามทกำาหนดไวในขอบงคบและตามมตของคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต

คณะกรรมก�รลกเสอจงหวด

แตละจงหวดจดระเบยบการปกครองลกเสอตามเขตจงหวด สำาหรบการจดระเบยบการปกครองลกเสอในกรงเทพมหานครและองคกรปกครองสวนทองถน ทมกฎหมายจดตงเปนรปแบบพเศษใหเปนไปตามทกำาหนดในกฎกระทรวง คณะกรรมการลกเสอจงหวดมผวาราชการจงหวด เปนประธานกรรมการ และผอำานวยการสำานกงานเขตพนทการศกษาเขต 1 เปนกรรมการและเลขานการ มอำานาจหนาทภายในเขตจงหวด ดงตอไปน (1) ควบคมดแลกจการลกเสอใหเปนไปตามกฎหมาย ขอบงคบ และระเบยบของทางราชการและคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต (2) สงเสรมและสนบสนนความมนคงและความเจรญกาวหนาของกจการลกเสอ (3) สนบสนนและสงเสรมใหมการพฒนาบคลากรทางการลกเสอ (4) ควบคมดแลทรพยสนในกจการของลกเสอจงหวด (5) พจารณาคำาขอการจดตงคายลกเสอตามมาตรา 32 (6) พจารณารายงานประจำาปของสำานกงานลกเสอจงหวด (7) ใหความเหนชอบแผนปฏบตการประจำาป (8) ใหคำาแนะนำาผอำานวยการลกเสอเขตพนทการศกษาในการปฏบตงานลกเสอ (9) จดใหมทะเบยนและสถตตางๆ เกยวกบการดำาเนนกจการลกเสอ (10) ออกระเบยบปฏบตเกยวกบกจการลกเสอ เพอความเหมาะสมแกการปกครองในจงหวดซงจะตองไมขดหรอแยงกบกฎหมาย ขอบงคบ และระเบยบของทางราชการและคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต (11) จดทำารายงานประจำาปและรายงานทเกยวของกบกจการลกเสอในจงหวด เสนอตอคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต


23


(12) แตงตงคณะอนกรรมการเพอดำาเนนการอยางหนงอยางใด ตามทคณะกรรมการลกเสอจงหวดมอบหมาย (13) ปฏบตงานอนตามทคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาตมอบหมาย ใหมสำานกงานลกเสอจงหวดอยในสำานกงานเขตพนทการศกษาเขต 1 โดยมผอำานวยการ สำานกงานเขตพนทการศกษาเขต 1 เปนหวหนาสำานกงานลกเสอจงหวด บงคบบญชาและรบผดชอบการดำาเนนงานของสำานกงานลกเสอจงหวด

คณะกรรมก�รลกเสอเขตพนทก�รศกษ� มผอำานวยการสำานกงานเขตพนทการศกษา เปนประธานกรรมการ และรองผอำานวยการสำานกงานเขตพนทการศกษาทไดรบมอบหมายเปนกรรมการและเลขานการ มอำานาจหนาทภายในเขตพนทการศกษา ดงตอไปน (1) ควบคมดแลกจการลกเสอใหเปนไปตามกฎหมาย ขอบงคบ และระเบยบของทางราชการ และคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต (2) สงเสรมและสนบสนนความมนคงและความเจรญกาวหนาของกจการลกเสอ (3) สงเสรมและสนบสนนใหมการจดกจกรรมลกเสอทงในและนอกสถานศกษา (4) ควบคมดแลทรพยสนในกจการของลกเสอเขตพนทการศกษา (5) พจารณารายงานประจำาปของสำานกงานลกเสอเขตพนทการศกษา และรายงานใหคณะกรรมการลกเสอจงหวดทราบ (6) ใหความเหนชอบในแผนปฏบตการประจำาป (7) ใหคำาแนะนำาแกผอำานวยการสถานศกษาในการปฏบตงานหรอจดกจกรรมลกเสอ (8) จดใหมทะเบยนและสถตตาง ๆ เกยวกบลกเสอ (9) กำากบดแล สนบสนนและสงเสรมกจการลกเสอชาวบานในเขตพนทการศกษา (10) ออกระเบยบปฏบตเกยวกบกจการลกเสอ เพอความเหมาะสมแกการปกครองในเขตพนทการศกษา ซงจะตองไมขดแยงกบกฎหมาย ขอบงคบ และระเบยบของทางราชการและคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต มสำานกงานลกเสอเขตพนทการศกษาอยในสำานกงาเขตพนทการศกษานน โดยมผอำานวยการสำานกงานเขตพนทการศกษา เปนหวหนาสำานกงานลกเสอเขตพนทการศกษา บงคบบญชาและรบผดชอบ

ตำ�แหนงลกเสอ ตำาแหนงผบงคบบญชาลกเสอ มลำาดบ ดงตอไปน (1) ผอำานวยการใหญ (รมต. กระทรวงศกษาธการ) (2) รองผอำานวยการใหญ (ปลดกระทรวงศกษาธการ/เลขาธการ สพฐ./เลขาธการคณะกรรมการการอาชวศกษา)


24


(3) ผชวยผอำานวยการใหญ (รองปลดกระทรวงศกษาธการ) (4) ผอำานวยการลกเสอจงหวด (ผวาราชการจงหวด) (5) รองผอำานวยการลกเสอจงหวด (รองผวาราชการจงหวด) (6) ผชวยผอำานวยการลกเสอจงหวด (ปลดจงหวด) (7) ผอำานวยการลกเสอเขตพนทการศกษา (ผอำานวยการเขตพนทการศกษา) (8) รองผอำานวยการลกเสอเขตพนทการศกษา (รองผอำานวยการเขตพนทการศกษา) (9) ผอำานวยการลกเสอโรงเรยน (ผอำานวยการโรงเรยน) (10) รองผอำานวยการลกเสอโรงเรยน (11) ผกำากบกลมลกเสอ (12) รองผกำากบกลมลกเสอ (13) ผกำากบกองลกเสอ (14) รองผกำากบกองลกเสอ (15) นายหมลกเสอ (16) รองนายหมลกเสอ การแตงตงผบงคบบญชาลกเสอใหเปนไปตามขอบงคบคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต

ตำ�แหนงผตรวจก�รลกเสอ มลำาดบ ดงตอไปน (1) ผตรวจการใหญพเศษ (นายกรฐมนตร) (2) ผตรวจการใหญ (รองนายกรฐมนตร และรฐมนตรวาการกระทรวงมหาดไทย) (3) รองผตรวจการใหญ (ปลดกระทรวงมหาดไทย ผตรวจราชการ กระทรวงศกษาธการ อธบดกรมการปกครอง และอธบดกรมสงเสรมการปกครองทองถน) (4) ผตรวจการลกเสอประจำาสำานกงานลกเสอแหงชาต (5) รองผตรวจการลกเสอประจำาสำานกงานลกเสอแหงชาต (6) ผชวยผตรวจการลกเสอประจำาสำานกงานลกเสอแหงชาต (7) ผตรวจการลกเสอจงหวด (8) รองผตรวจการลกเสอจงหวด (9) ผชวยผตรวจการลกเสอจงหวด (10) ผตรวจการลกเสอเขตพนทการศกษา (11) รองผตรวจการลกเสอเขตพนทการศกษา การแตงตงผตรวจการลกเสอและการกำาหนดหนาทของผตรวจการลกเสอใหเปนไปตามขอบงคบคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต ผตรวจการลกเสอมหนาทตรวจตรา แนะนำา ชแจง และรายงานเพอใหการบรหารงานลกเสอเปนไปตามนโยบาย ขอบงคบ ระเบยบ และแบบธรรมเนยมของลกเสอ สภาลกเสอแหงชาต คณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต คณะกรรมการลกเสอจงหวด คณะ


25


กรรมการลกเสออำาเภอ ตามพระราชบญญตลกเสอ พ.ศ. 2507 ปฏบตหนาทตอไปจนกวาจะไดมสภาลกเสอไทย คณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต คณะกรรมการลกเสอจงหวด และคณะกรรมการลกเสอเขตพนทการศกษา ตามพระราชบญญตลกเสอ พ.ศ. 2551 ใหนำากฎกระทรวง ขอบงคบคณะลกเสอแหงชาต ระเบยบ ประกาศ หรอคำาสงทออกตามพระราชบญญตลกเสอ พ.ศ. 2507 ทใชอยในวนทพระราชบญญตลกเสอ พ.ศ. 2551 ประกาศใชมาใชบงคบโดยอนโลมในระหวางทยงมไดออกกฎกระทรวง ขอบงคบคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต ระเบยบ ประกาศ คำาสง เพอปฏบตการตามพระราชบญญตลกเสอ พ.ศ. 2551 ในฐานะทคณะลกเสอแหงชาต (The National Scout Organization of Thailand : NSOT) เปนสมาชกขององคการลกเสอโลก (World Organization of the Scout Movement: WOSM) นอกจากจะปฏบตตามวตถประสงค หลกการ และวธการของการลกเสอ ตามทองคการลกเสอโลกไดกำาหนดไวอยางเครงครดแลว คณะลกเสอแหงชาตยงยดมนในวตถประสงคของคณะลกเสอแหงชาต ตามพระราชบญญตลกเสอ พ.ศ. 2551 และปฏบตตามขอบงคบคณะลกเสอแหงชาตวาดวยการปกครอง หลกสตรและวชาพเศษ พ.ศ. 2509 ดวย การเรยนการสอนกจกรรมลกเสอเดมเปนกจกรรมเลอก ตอมาในพ.ศ.2544 กระทรวงศกษาธการ จงไดกำาหนดใหสถานศกษาใชหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544 เรมตงแตป พ.ศ. 2546 เปนตนไป โดยกำาหนดใหกจกรรมลกเสอ ยวกาชาด และผบำาเพญประโยชน อยในกลมกจกรรมพฒนาผเรยน

เรอง บทบ�ทของลกเสอส�มญรนใหญ

ผสมครเขาเปนลกเสอสามญรนใหญตองมอายระหวาง 14-18 ป หรอกำาลงเรยนในชนมธยมศกษาปท 1-3 โดยไมจำาเปนตองเคยเปนลกเสอมากอน นกเรยนหญงทสมครเขาเปนลกเสอสามญรนใหญใหเรยกวา เนตรนารสามญรนใหญ กจกรรมลกเสอสามญรนใหญใชการฝกอบรมและกจกรรมเปนระบบหม ฝกใหมความรบผดชอบสงขน เปนผนำาในระบอบประชาธปไตย ฝกการใชชวตกลางแจง การผจญภย ทกษะลกเสอ ฝกอบรมความรพนฐานทางวชาชพตามทถนด รวมทงการบำาเพญประโยชน โดยมงพฒนาลกเสอซงอยในวยรนดงน 1. พฒนาความคดวเคราะหวจารณ และความคดสรางสรรค ใหเปนผรจกใชเหตผล สงเกตและสบคนขอมล ความเปนจรง และรเทาทนความเปลยนแปลงของโลกปจจบน ตลอดจนมแนวทางในการแกปญหาทเกดขนในชวตประจำาวนอยางสรางสรรค 2. พฒนาความสามารถในการสอสารทงภาษาพดและภาษาทาทาง 3. กลาแสดงออก รกษาสทธของตนเอง ยอมรบสทธและคสามคดเหนของผอน ซงเปนรากฐานของประชาธปไตย 4. แสวงหาเอกลกษณทดของตนเอง


26


บทบาทหนาทของลกเสอสามญรนใหญ อาจสรปได ดงน 1. หนาทในการพฒนาตนเอง 2. หนาทตอผอน ทงในโรงเรยน และชมชนทลกเสออาศยอย ไดแก 2.1 กจกรรมบำาเพญประโยชนตางๆ เชน การทำาความสะอาด การดแลความปลอดภยใหเดกเลก ลกเสอจราจร การกำาจดลกนำายงลาย ฯลฯ ทงนขนอยกบปญหา และความตองการทเกดขน ในโรงเรยนและชมชนในขณะนน ลกเสอตองมใจพรอมอาสาทกเมอ 2.2 กจกรรมโครงการเพอการพฒนาดานตางๆ ทผกำากบลกเสอและลกเสอเหนควรจดใหมขน อาจเปนโครงการทดำาเนนการเอง หรอรวมมอกบผนำาชมชน หรอหนวยงานราชการซงเขามาดำาเนนโครงการอยในชมชนกได ขนตอนการดำาเนนโครงการมดงน 1) ขนวางแผน เปนการสำารวจขอมล เขยนโครงการ และกำาหนดรายละเอยดทตองปฏบต รวมทงการประสานงาน งบประมาณและการขอรบการสนบสนนจากผเกยวของ 2) ขนลงมอปฏบต เปนการจดแบงงาน และกำาหนดผรบผดชอบอยางชดเจน มรายละเอยดในการปฏบต กำาหนดระยะเวลาการทำางาน สถานท เครองมอเครองใช และงบประมาณ 3) การตดตามและประเมนผลการปฏบต เปนการตดตามดวามปญหา อปสรรคใดทตองแกไข ปรบปรงบาง/การปฏบตงานถกตอง เรยบรอย และเปนไปตามเปาหมายหรอไม/ทกฝายทเกยวของมความพงพอใจและใหความรวมมอมากนอยเพยงใด/ปรบปรงโครงการใหเหมาะสม/การเขยนบนทกและรายงาน

ตวอยางกจกรรมโครงการพฒนาชมชน • ปลกตนไม • รณรงครกษาความสะอาด • ขดลอกค คลอง ทางระบายนำา และกำาจดแหลงนำาขง ทเปนแหลงเพาะพนธยง • พฒนาถนน ทางเขา หมบาน วด โรงเรยน และสาธารณสถานอนๆ • ปลกพชสวนครว สมนไพร • เพาะพนธปลา เลยงปลาเพอเปนแหลงอาหารโปรตน และเพมรายได • เลยงไก เพอกนไข • การกำาจดขยะ อยางครบวงจร ฯลฯ


27

เรองเล�ทมคตสอนใจ

เรอง สจจะ

ณ ปาใหญแหงหนงเปนทอยอาศยของสตวตางๆ สตวใหญและแขงแรงกฆาสตวทออนแอกวาเพอกนเปนอาหาร สตวปาทออนแอกอยอยางไมเปนสข หวาดกลวอนตรายอยตลอดเวลา สงหโตซงเปนเจาปาเหนวาสตวทงหลายตางไมมความสข จงเรยกประชมและขอใหสตวปาเลกฆากน กนแตเนอของสตวทตายแลวเทานน สตวทงหลายตางเชอฟงและทำาตามจงอยรวมกนอยางมความสข วนหนงมคนเขามาปลกบานอยรมนำากลางปา สตวปาตางพากนกลวอกวาคนจะมาทำาราย สงหโตจงเรยกประชมเพอชวยกนคดวาจะทำาอยางไรกบคน “บกเขาไปพงบานเสยกหมดเรอง” ชางพดพลางยกงวงชไปมา “อยาเพงเลยตอนนเราตองคอยดความเคลอนไหวของเขากอน” มาเสนอความคด “ฉนจะพาพวกบกเขาไปกนคนพวกนนใหสาสมกบทเขามาบกรกปาของพวกเรา” เสอโครงพดอยางเดอดพลาน “เรานาจะสงตวแทนไปบอกใหเขาออกไปเสยจากปา พวกเราจะไดอยอยางสงบสข” ลงแนะนำาขณะทมอยงถอกลวยอย สตวทกตวเหนดวยกบขอเสนอของลง สงหโตจงรบหนาทไปขอรองใหคนออกจากปาไป “เราไมมทอย จงมาอยในปา” ชายคนหนงบอก “แตสตวทงหลายกลวพวกทานจะทารายเอา” สงหโตบอก “อยากลวพวกเราเลย พวกเรามาอยในปาเพอทามาหากน เราจะไมรบกวนและทารายสตว เราขอใหสญญา” ชายคนนนกลาว สงหโตเหนวาคำาพดของคนเหลานนนาเชอถอจงยนยอมใหอยในปาตอไป กอนกลบสงหโตไดยำากบคนเหลานนวา “เราขอใหทานรกษาคาพดตลอดไป ทงคนและสตวจะไดอยรวมกนอยางสงบสข ปาแหงนกจะเปนทรมเยนนาอยตลอดไป” คตสอนใจ การรกษาคำาพดหรอสจจะสญญาทใหไวตอกนเปนสงด และนำามาซงความสงบสข


28


หนวยท 2 ทกษะลกเสอและกจกรรมกล�งแจงแผนก�รจดกจกรรมท 2 ระเบยบแถวลกเสอ เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร 1.1 ลกเสอปฏบตตามสญญาณนกหวด สญญาณมอ และสญญาณมอลกเสอสากลได 1.2 ลกเสอปฏบตกจกรรมระเบยบแถวบคคลทามอเปลา บคคลทาประกอบอาวธ และทาเคลอนทได2. เนอห� 2.1 การปฏบตตามสญญาณนกหวด สญญาณมอ และสญญาณมอลกเสอสากล 2.2 การฝกบคคลทามอเปลา บคคลทาประกอบอาวธ และ ทาเคลอนท3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบความร เรอง ระเบยบแถวลกเสอ 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบมอบหมายใหนายหมใชคำาบอกคำาสง ทบทวนทกษะการปฏบตระเบยบแถวในหมของตนเอง และใหสมาชกลกเสอปฏบตตาม • สญญาณนกหวด สญญาณมอ • ระเบยบแถวบคคลทามอเปลา • ระเบยบแถวบคคลทาประกอบอาวธ และทาเคลอนท 4) ลกเสอฝกปฏบตทกษะตามคำาบอกคำาสง สญญาณนกหวด สญญาณมอ ระเบยบแถวบคคลทามอเปลา ระเบยบแถวบคคลทาประกอบอาวธและทาเคลอนท ผกำากบใหคำาแนะนำาเพมเตมเพอใหลกเสอมความมนใจในการปฏบตกจกรรม 5) ผกำากบมอบหมายใหหวหนานายหมใชคำาบอกคำาสงในการฝกเปนกอง เพอใหเกดทกษะความพรอมเพรยงในกองลกเสอ 6) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายหวหนานายหมลกเสอทบทวนทกษะการใชสญญาณมอลกเสอสากล 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบใหหวหนานายหมลกเสอใชคำาบอกคำาสง และปฏบตการใชสญญาณมอลกเสอสากล ทง 9 สญญาณ โดยกองลกเสอปฏบตตาม


29

4) ผกำากบใหคำาแนะนำาการปฏบตการใชสญญาณมอลกเสอสากล ทเกดความรวดเรวและพรอมเพรยง 5) ผกำากบและลกเสอรวมกนสรปการฝกปฏบตและวางแผนการฝกสวนสนามนอกเวลา เพอเขารวมกจกรรมพธสวนสนามลกเสอประจำาป 6) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

5.1 ลกเสอใชและปฏบตตาม คำาบอกคำาสง สญญาณนกหวด สญญาณมอและสญญาณมอลกเสอสากล ไดถกตองรวดเรวและพรอมเพรยง 5.2 นายหมลกเสอวางแผนการจดกจกรรมไดอยางเหมาะสม


เพลง

เพลง วชร�วธรำ�ลก

วชราวธพระมงกฎเกลา เจาประชา กอกาเนดลกเสอมา ขาเลอมใสพวกเราลกเสอ เชอชาตไทย เทดเกยรตพระองคไว ดวยภกดลกเสอราลกนกพระคณ เทดบชา ปฏภาณรกกษตรย ชาต ศาสนศรมาเถดลกเสอ สรางความด เพอศกดศรลกเสอไทย ดงใจปอง

เพลง สย�ม�นสสต

ใครรานใครรก ดาวแดนไทย ไทยรบจนสดใจ ขาดดนเสยเนอเลอดหลงไหล ยอมสละสนแล เสยชพไปเสยสน ชอกองเกยรตงาม หากสยามยงอย ยงยนยง เรากเหมอนอยคง ชพดวยหากสยามพนาศลง ไทยอยได เรากเหมอนมอดมวย หมดสนสกล


30


เรอง ระเบยบแถวลกเสอ

วธสงก�รในก�รฝกระเบยบแถว

มหลายวธ ไดแก 1. การใชคำาบอก/คำาสง 2. การใชสญญาณแตร/สญญาณนกหวด 3. การใชสญญาณมอ และสญญาณมอลกเสอสากล

ก�รใชสญญ�ณนกหวด

ใชในการออกคำาสงแกลกเสอในการฝกประจำาวน หรอในโอกาสทผบงคบบญชาลกเสออยหางไกลจากลกเสอ สญญาณทควรรมดงน 1. หวดยาว 1 ครง ความหมาย - ถาเคลอนทอยใหหยด - ถาหยดอยใหถอวาเปนสญญาณเตอน, เตรยมตว หรอ คอยฟงคำาสง 2. หวดยาว 2 ครง ความหมาย - เดนตอไป, เคลอนทตอไป, ทำางานตอไป ผปฏบต - ปฏบตกจกรรมทกำาลงปฏบตอยนนตอไป หรอ ใหปฏบตกจกรรมทสงนนตอไป 3. หวดสน 1 ครง หวดยาว 1 ครง สลบกนไป หลายๆ ครง

ความหมาย - เกดเหต ผปฏบต - ตรวจดเหตการณกอนวามอะไรเกดขน ควรรวมกนทผกำากบ (ผบงคบบญชา) กอน เพอการสงการตอไป แลวแตกรณ

4. หวดสน 3 ครง หวดยาว 1 ครง ตดตอกนไปหลายๆ ชด

ความหมาย - เรยกนายหมลกเสอใหมารบคำาสง ผปฏบต - นายหมรบมาพบผใหสญญาณ ถานายหมไมอย หรอไปพบไมไดใหสงตวแทนไป


31

5. หวดสนตดตอกนหลายๆ ครง ความหมาย - รวม, ประชม หรอ รวมกอง ผปฏบต - ทกคนไปรวมกนทผใหสญญาณ 6. หวดยาว 3 ครง หวดสน 1 ครง (เปาไดเพยงชดเดยว) ความหมาย - ชกธงชาตลงเวลา 18.00 น. โดยลกเสอบรการ 2 คน ผปฏบต - ในกรณอยคายพกแรม เวลา 18.00 น. หมบรการจะสงตวแทน 2 คน ทำาหนาทชกธงชาตลงทกคนทอยในคายพกแรมยนตรงหนหนาไปทางเสาธง และ วนทยหตถ จนสนสดสญญาณ หมายเหต : กอนทจะใหสญญาณท 2-6 ตองใหสญญาณท 1 เตอนกอนทกครง


ก�รใชสญญ�ณมอ

ใชแทนคำาบอกคำาสงขณะทผบงคบบญชาอยหางไกลจากลกเสอ หรอไมสามารถทจะใชคำาบอกใหลกเสอไดยนทวถง หรอในกรณทตองการความสงบเงยบ ไดแก

1) เตรยม คอยฟงคาสง หรอหยด การใหสญญาณ เหยยดแขนขวาขนตรงเหนอศรษะ มอแบ นวทงหาเรยงชดตดกน หนฝามอไปขางหนา เมอเหนสญญาณน ใหลกเสอหยดการเคลอนไหวหรอการกระทำาใดๆ ทงสน พรอมกบนงคอยฟงคำาสง โดยหนหนาไปยงผบงคบบญชาเพอคอยฟงคำาสง แตถาอยในแถวใหยนในทาตรง

2) รวม หรอ กลบมา การใหสญญาณ เหยยดแขนขวาขนตรงเหนอ ศรษะ แบมอไปขางหนา นวมอทงหาชดตดกนและหมนมอเปนวงกลมจากซายไปขวา เมอเหนสญญาณน ใหลกเสอรวมกองรบมาเขาแถวรวมกน


32


3) จดแถวหนากระดาน การใหสญญาณ เหยยดแขนทงสองออกไปดานขางเสมอแนวไหล ฝามอแบไปขางหนานวเรยงชดตดกน เมอเหนสญญาณน ใหลกเสอจดแถวหนากระดาน หนหนาไปหาผใหสญญาณ

4) จดแถวตอน การใหสญญาณ เหยยดแขนทงสองขางไปขางหนา แนวเดยวกบไหล โดยใหแขนขนานกนและฝามอแบเขาหากน เมอเหนสญญาณน ใหลกเสอเขาแถวตอน หนหนาไปหาผใหสญญาณ

การใหสญญาณ เหยยดแขนทงสองออกไปดานขางเสมอ

เมอเหนสญญาณน ใหลกเสอจดแถวหนากระดาน หนหนา

5) เคลอนทไปยงทศทางทตองการ (ดานหนา ขวา/ซาย กงขวา/กงซาย และดานหลง) การใหสญญาณ ผใหสญญาณหนหนาไปยงทศทางทตองการ โดยชแขนขวาขนเหนอศรษะสดแขน ฝามอแบไปขางหนา นวชดกน แลวลดแขนลงขางหนาใหเสมอแนวไหล เมอเหนสญญาณน ใหลกเสอวงไปยงทศทางทมอผใหสญญาณชไป

6) เรงจงหวะหรอทาใหเรวขน การใหสญญาณ ผใหสญญาณงอแขนขวามอ กำาเสมอบา ชขนตรงเหนอศรษะแลวลดลงหลายๆ ครงตดตอกน เมอเหนสญญาณน ใหลกเสอรบวงหรอเรงจงหวะสงททำาอยใหเรวขน


33


7) นอนลงหรอเขาทกาบง การใหสญญาณ ผใหสญญาณเหยยดแขนขวาตรงไปขางหนาใหเสมอแนวไหล ฝามอแบควำาลงนวชดกน พรอมกบลดแขนลงขางหนา แลวยกขนทเดมหลายๆ ครง เมอลกเสอเหนสญญาณนใหรบนอนหรอเขาทกำาบงทนท

ก�รใชสญญ�ณมอในก�รเรยกแถวของลกเสอส�กล

การฝกอบรมลกเสอตามแบบสากลของลกเสอทกประเภท ผบงคบบญชาทจะเรยกแถวตองเลอกสถานทโลงและกวางพอเหมาะกบจำานวนของลกเสอ ผใหสญญาณยนตรงแลวจงใหสญญาณเรยกแถว คำาเรยกแถวของลกเสอสำารองใชคำาวา “แพค” สวนลกเสอสามญ สามญรนใหญ และวสามญ ใชคำาวา “กอง”

1) ทาพกตามระเบยบ ขณะทลกเสออยในแถว ผเรยกแถวจะทำาสญญาณมอเปน 2 จงหวะดงน จงหวะท 1 กำามอขวา งอขอศอกใหมอทกำาอยประมาณหวเขมขด หนฝามอทกำาเขาหาหวเขมขด จงหวะท 2 สลดมอทกำาและหนาแขนออกไปทางขวา เปนมม 180 องศา ประมาณแนวเดยวกบเขมขดเปนสญญาณใหลกเสอ “พก” ตามระเบยบ

2) ทาตรง ขณะลกเสอกำาลงพกตามระเบยบ ผเรยกแถวจะทำาสญญาณมอเปน 2 จงหวะดงน จงหวะท 1 กำามอขวา แขนเหยยดตรงไปทางขวา ใหมอกำาอยในระดบเดยวกบเขมขด (เหมอนกบการสลดแขนสง “พก” ในจงหวะท 2) จงหวะท 2 กระตกหนาแขนเขาหาตว ใหมอทกำากลบมาอยตรงหวเขมขด (เหมอนจงหวะท 1 ของสญญาณสง “พก”) เมอเหนสญญาณน ใหลกเสอชกเทาซายมาชดเทาขวา ลดแขนทไขวหลงมาอยในทาตรง


34


3) แถวหนากระดานแถวเดยว

การใหสญญาณ ผเรยกแถวอยในทาตรงเหยยดแขนทงสองไปดานขางเสมอแนวไหล มอแบ หนฝามอไปขางหนา นวมอเรยงชดตดกน ลกเสอเขาแถวหนากระดานแถวเดยว หนหนาเขาหาผเรยก โดยนายหมยนทางซายมอของผเรยกกะใหผเรยกอยกงกลางแถวและหางจากแถวประมาณ 6 กาว ลกหมยนตอกนไปทางซายมอของนายหมจนถงคนสดทายคอรองนายหม การจดระยะเคยง ถาเปน “ปดระยะ” ระยะเคยงจะเปน 1 ชวงศอก คอ ใหลกเสอยกมอซายขนเทาสะโพก นวเหยยดชดตดกนอยประมาณแนวตะเขบกางเกง แขนขวาแนบกบลำาตวและจดปลายศอกซายของคนทอยดานขวา จดแถวใหตรงโดยสะบดหนาแลขวา ใหเหนหนาอกคนท 4 นบจากตวลกเสอเองเมอผเรยกตรวจแถวสงวา “นง” ใหลดมอลงพรอมกบสะบดหนามาอยในทาตรงและนง ถา “เปดระยะ” ระยะเคยงจะเปนสดชวงแขนซายของลกเสอ โดยใหทกคน (ยกเวนคนทายแถว) ยกแขนซายขนเสมอไหล เหยยดแขนตรงออกไปทางขาง ควำาฝามอลง นวชดตดกน ใหปลายนวซายจดไหลขวาของคนตอไป จดแถวใหตรงโดยนายหมยนแลตรงเปนหลก ลกหมสะบดหนาแลขวาใหเหนหนาอกคนท 4 เมอไดยนคำาสงวา “นง” จงลดมอลง สะบดหนากลบมาอยในทาตรงและนง

4) แถวตอนเรยงหนง (กรณมหลายหมจะเรยกวา “แถวตอนหม”) การใหสญญาณ ผเรยกแถวอยในทาตรงเหยยดแขนทงสองไปขางหนาเสมอแนวไหล มอแบหนฝามอเขาหากน นวเรยงชดตดกน ลกเสอเขาแถวตอนเรยงหนงโดยนายหมยนตรงเปนหลกขางหนาผเรยก กะใหหางจากผเรยกประมาณ 6 กาว ลกหมเขาแถวตอหลงนายหมตอๆ กนไปจดแถวใหตรงคอคนหนา ระยะตอระหวางบคคล 1 ชวงแขน และปดทายดวยรองนายหม


35


5) แถวตอนหม แถวตอนเรยงหนงหลายหม เรยกวา “แถวตอนหม” สมมตวาม 5 หม ใหหมทอยตรงกลางคอหมท 3 ยนเปนหลกตรงหนาผเรยก หางจากผเรยกประมาณ 6 กาว หมท 2 และหมท 1 เขาแถวอยในแนวเดยวกนไปทางซายมอของผเรยก สวนหมท 4 และหมท 5 กเขาแถวอยในแนวเดยวกน แตไปทางขวามอของผเรยก ระยะเคยงระหวางหมประมาณ 1 ชวงศอก สวนระยะตอระหวางบคคล 1 ชวงแขน

6) แถวหนากระดานหม ปดระยะ

การใหสญญาณ ผเรยกแถวยนในทาตรง กำามอทง 2 ขาง เหยยดแขนตรงไปขางหนาขนานกบพน งอขอศอกขนเปนมมฉาก หนหนามอเขาหากน ลกเสอหมแรกเขาแถวตรงหนาผเรยก อยหางจากผเรยกประมาณ 6 กาว นายหมอยทางซายมอของผเรยก กะใหกงกลางของหมอยตรงหนาผเรยก ลกหมยนตอๆ ไปทางซายของนายหม เวนระยะเคยง 1 ชวงศอก หมอนๆ เขาแถวหนากระดานขางหลงหมแรก ซอนๆ กนไปตามลำาดบ เวนระยะตอระหวางหมประมาณ 1 ชวงแขน การจดแถว เมอผสงวา “จดแถว” ใหทกคน (ยกเวนคนสดทาย) ยกมอซายขนเทาสะโพก นวเหยยดชดกน นวกลางอยในแนวตะเขบกางเกง แขนขวาแนบลำาตว จดแถวใหตรงโดยนายหมยนแลตรงเปนหลก ลกหมสะบดหนาแลขวาใหเหนหนาอกคนท 4 การตรวจแถว ผเรยกแถวตรวจการจดแถวแลว จงสง “นง” ลกเสอทกคนลดแขนลงพรอมสะบดหนากลบมาอยในทาตรงและนง


36


7) แถวหนากระดานหม เปดระยะ ผเรยกยนในทาตรง กำามอทง 2 ขาง งอขอศอกเปนมมฉาก แขนทอนบนแบะออกจนเปนแนวเดยวกบไหล หนหนามอไปขางหนา ใหลกเสอเขาแถวเชนเดยวกบแถวหนากระดานหมปดระยะ แตเวนระยะตอระหวางหมขยายออกไปทางดานหลง หางกนหมละประมาณ 3 ชวงแขน หรอ 3 กาว การจดแถว และตรวจแถว ใหปฏบตเชนเดยวกบแถวหนากระดานหมปดระยะ

8) แถวรปครงวงกลม

การใหสญญาณ ผเรยกแถวยนในทาตรง แบมอทง 2 ขาง แขนเหยยดตรงดานหนาและลงขางลาง ควำาฝามอเขาหาตว ขอมอขวาไขวทบขอมอซาย แลวโบกผานลำาตวชาๆ เปนรปครงวงกลม 3 ครง นายหมลกเสอหมแรกยนอยในแนวเดยวกบผเรยกทางดานซาย หางจากผเรยกพอสมควร ลกหมยนตอๆ กนไปทางซายมอของนายหม เวนระยะเคยง 1 ชวงศอก (มอเทาสะโพก) สะบดหนาไปทางขวารอคำาสง “นง” หมท 2 และหมอนๆ เขาแถวตอจากดานซายของหมแรก ตามลำาดบ เวนระยะระหวางหม 1 ชวงศอก รองนายหมสดทาย จะยนตรงดานขวาของผเรยก ในแนวเดยวกนกบนายหม หมแรก การจดแถว ยกมอซายขนทาบสะโพก สะบดหนาไปทางขวา (ยกเวนนายหม หมแรก) จดแถวใหเปนรปครงวงกลม การตรวจแถว ผเรยกแถวตรวจการจดแถวแลว จงสง “นง” ลกเสอทกคนลดแขนลงพรอมกบสะบดหนากลบมาอยในทาตรง


37


9) แถวรปวงกลม ม 2 แบบ

• การเรยกแถวแบบผเรยกยนอยทจดศนยกลาง การใหสญญาณ ผเรยกแถวยนในทาตรง แบมอทง 2 ขาง แขนเหยยดตรงลงขางลาง ควำาฝามอเขาหาตว ขอมอขวาไขวทบขอมอซาย แลวโบกผานลำาตวประสานกนจากดานหนาจดดานหลง (โบกผานลำาตว 3 ครง) ลกเสอหมแรกยนดานซายมอของผเรยก เขาแถวเชนเดยวกบแถวครงวงกลม สวนหม 2 และหมตอๆ ไปอยทางดานซายของหมทอยกอนตามลำาดบ จนคนสดทาย (รองนายหม) ของหมสดทายไปจดกบนายหมของหมแรก ถอผเรยกเปนศนยกลาง การจดแถว ลกเสอยกมอซายขนเทาสะโพก สะบดหนาไปทางขวา (ยกเวนนายหม หมแรก) จดแถวใหเปนรปวงกลม การตรวจแถว ผเรยกแถวตรวจการจดแถวแลว จงสง “นง” ลกเสอทกคนลดแขนลงพรอมกบสะบดหนากลบมาอยในทาตรง และนง • การเรยกแถวแบบผเรยกอยทเสนรอบวง การใหสญญาณ ผเรยกแถวยนในทาตรง กำามอขวา เหยยดแขนขวาตรงไปขางหนา ยกขนบน และเลยไปขางหลง หมนกลบมาดานหนา ทำา 3 ครง ลกเสอหมแรกยนชดดานซายมอของผเรยก หมท 2 และหมตอๆ ไปอยทางซายมอของหมทอยกอนตามลำาดบ จนรองนายหมของหมสดทายไปจดขวามอของผเรยกใหผเรยกอยในเสนรอบวง การจดแถวและการตรวจแถว กระทำาเชนเดยวกบแบบแรก

การเรยกแถวแบบผเรยกยนอยทจดศนยกลาง


38


ก�รฝกระเบยบแถวบคคลท�มอเปล�

การฝกระเบยบแถว เปนการฝกใหลกเสอเกดความพรอมเพรยง มระเบยบวนย และความสามคครวมทงสามารถฟงและปฏบตตามคำาสงได

1. ท�ตรง

ทาตรง เปนทาเบองตน และเปนรากฐานของการปฏบตในทาอนๆ ตอไปและยงใชเปนทาสำาหรบการแสดงความเคารพไดทาหนงดวย • คำาบอก “แถว – ตรง “ • การปฏบต 1) ลำาตวยดตรง อกผาย ไหลเสมอกน ตามองตรง 2) ยนใหนำาหนกตวอยทเทาทง 2 ขาง สนเทาชดกน ปลายเทาแยกหางกน 1 คบ เขาเหยยดตง 3) แขนทง 2 ขาง เหยยดตรงแนบลำาตว พลกศอกไปขางหนาเลกนอย จนไหลตง 4) นวมอเหยยดและชดกน นวกลางแตะกงกลางตะเขบกระโปรง 5) นง ไมเคลอนไหวรางกาย

2. ท�พก

ทาพก เปนทาเปลยนอรยาบถจากทาตรง เพอชวยผอนคลายความตงเครยดซงม 4 ทา ดงน 1) ทาพกตามปกต ใชพกในระหวางการฝกสอน เพออธบายหรอแสดงตวอยางแกลกเสอ • คำาบอก “พก” • การปฏบต (1) หยอนเขาขวา ตอไปหยอนเขาซาย หรอเคลอนไหวสวนตางๆ ของรางกาย แตหามเคลอนท (2) เมอไดยนคำาวา “แถว” ใหยดตวขน สดลมหายใจเขาเตมปอดและจดทกสวนของรางกายใหอยในทาตรง (3) เมอไดยนคำาวา “ตรง” ใหกระตกเขาขวากลบไปอยในทาตรง 2) ทาพกตามระเบยบ ใชพกในโอกาสรอพธการตางๆ เชน รอรบการตรวจพลสวนสนาม หรอรออยในแถวกองเกยรตยศ ฯลฯ • คำาบอก “ตามระเบยบ – พก” • การปฏบต (1) ลำาตวยดตรง ขาทง 2 ขางตง ใหนำาหนกตวอยบนเทาทง 2 ขางเทาๆกน (2) แยกเทาซายออกไปขางซายประมาณครงกาว อยางรวดเรวและเขมแขง (3) เอามอไขวหลง โดยใหหลงมอซายแนบตดลำาตวในแนวกงกลางหลงและอยใตเขมขดเลกนอย มอขวาทบมอซายและยนนง (4) เมอไดยนคำาวา “แถว-ตรง” กใหชกเทาซายกลบมาชดเทาขวา พรอมกบทงมอทง 2 ขางลงแนบลำาตว กลบมาอยในทาเดม


39


3) ทาพกตามสบาย ใชพกในโอกาสทรอรบคำาสง เพอปฏบตตอไปเปนระยะเวลาสนๆ เชน เมอผควบคมแถวตองไปรบคำาสงจากผบงคบบญชา เปนตน • คำาบอก “ตามสบาย – พก” • การปฏบต (1) หยอนเขาขวากอน ปฏบตเชนเดยวกบทาพกตามปกต (2) เคลอนไหวรางกายไดตามสบาย แตตองอยกบท เชน จดเครองแตงกาายเรยบรอย จดหมวกใหตรง เชดหนา ผกเชอกรองเทา เปนตน (3) พดคยกนได แตหามเสยงดง และหามนงหากผกำากบไมอนญาต (4) เมอไดยนคำาวา “แถว-ตรง” ใหกลบมายนตรงในทาเดมทนท โดยปฏบตเชนเดยวกบทาพกตามปกต 4) ทาพกนอกแถว ใชพกในโอกาสทตองรอคำาสง เพอปฏบตตอไปเปนระยะเวลานานๆ • คำาบอก “พกแถว” • การปฏบต (1) ทกคนแยกยายออกจากแถว แตตองอยในบรเวณใกลเคยงกบทตงแถว เพอทจะไดยนเมอผกำากบเรยกเขาแถวอกครง (2) ไมสงเสยงอกทกครกโครม ใหเปนทรบกวนผอน (3) เมอไดยนคำาวา “แถว” ใหรบกลบมาเขาแถวตรงทเดมโดยเรวในรปแถวเดม และเมอจดแถวเรยบรอยแลว ใหอยในทาตรงจนกวาจะมคำาสงตอไป

3. ท�เค�รพ

1) วนทยหตถ เปนทาแสดงการเคารพเมอยลำาพงนอกแถวของลกเสอทกประเภท โดยปฏบตตอจากทาตรง แบงออกเปนการฝกขนตน และเมอมผรบการเคารพ 1.1 การฝกขนตน • คำาบอก “วนทยหตถ” และ “มอลง” • การปฏบต ยกมอขวาขนโดยเรวและแขงแรง จดนวแบบเดยวกบทารหสของลกเสอ ปลายนวชแตะขอบลางของหมวกคอนไปขางหนาเลกนอยในแนวหางตาขวา (ถาไมสวมหมวกใหปลายนวชแตะทหางตาขวา)เหยยดมอตามแนวแขนขวาทอนลาง แขนขวาทอนบนยนไปทางขางประมาณแนวไหล นวเหยยดตรงเรยงชดตดกน ขอมอไมหก และเปดฝามอขนประมาณ 30 องศา ถาอยในทแคบใหลดศอกลงไดตามความเหมาะสม แตรางกายสวนอนตองไมเสยลกษณะทาตรง เมอไดยนคำาบอกวา “มอลง” ใหลดมอขวามลงอยในทาตรงโดยเรวและแขงแรง (สำาหรบลกเสอสำารองใหทำาวนทยหตถ 2 นว คอนวชและนวกลางเหยยดตรง สวนนวทเหลองอเขาหาฝามอ) 1.2 เมอมผรบการเคารพ • คำาบอก “ทางขวา (ทางซาย, ตรงหนา) – วนทยหตถ”


40


• การปฏบต สะบดหนาไปยงผรบการเคารพ พรอมกบยกมอขวาทำาวนทยหตถกอนถงผรบการเคารพ 3 กาว ตามองจบไปทผรบการเคารพ และหนหนาตาม จนกวาผรบการเคารพจะผานพนไปแลว 2 กาว จากนนสะบดหนากลบพรอมกบลดมอลง ถาผรบการเคารพไมไดเคลอนทผาน ใหสะบดหนากลบพรอมกบลดมอลงตามคำาบอกวา “มอลง” ถาผรบการเคารพอยตรงหนากปฏบตไดโดยไมตองสะบดหนา 2) แลขวา (ซาย) – ทา เปนทาแสดงการเคารพ เมอลกเสออยในแถวมอเปลาหรอถออาวธททำาทาวนทยาวธไมได และเปนทาแสดงการเคารพตามลำาพงนอกแถวของลกเสอ ในกรณทไมสามารถแสดงการเคารพดวยทาวนทยหตถ • คำาบอก “แลขวา (ซาย) – ทา” • การปฏบต สะบดหนาไปทางขวา (ซาย) ประมาณกงขวา (ซาย) กอนถงผรบการเคารพ 3 กาว ตามองจบไปทผรบการเคารพ พรอมกบหนหนาตามจนกวาผรบการเคารพจะผานพนไปแลว 2 กาว แลวสะบดหนากลบทเดม ถาผรบการเคารพไมไดเคลอนทผาน ใหสะบดหนากลบทเดมตามคำาบอกวา “แล – ตรง” ขอแนะนาในการแสดงการเคารพ การแสดงการเคารพในเวลาเคลอนท แขนตองไมแกวง คงเหยยดตรงตลอดปลายนว และหอยอยขางตว (มอไมตดขาเหมอนอยางอยกบท) รศมแสดงการเคารพ ถอเอาระยะทมองเหนเครองหมายหรอจำาไดเปนเกณฑ กรณเขาแถวรวมกบลกเสอถออาวธ เมอไดยนคำาบอก “ทางขวา (ซาย)-ระวง-วนทยา-วธ” ใหทำาทาแลขวา (ซาย) พรอมกบผทำาวนทยาวธ และทำาทา “แลตรง” เมอขาดคำาบอกวา “เรยบ-อาวธ” ในเวลาเคลอนท เมอจะตองแสดงการเคารพโดยวธหยด กอนผรบการเคารพจะเขามาถงระยะแสดงการเคารพ ใหทำาทาหนในเวลาเดนไปทางทศทผรบการเคารพจะผานมา โดยหยดชดเทาในทาตรงแลวแสดงการเคารพ เมอเลกการเคารพแลวใหทำาทาหนไปในทศทางเดม และกาวเทาหลงเคลอนทตอไปโดยไมตองชดเทา ในกรณผรบการเคารพอยกบท ผแสดงการเคารพไมตองหยดแสดงการเคารพ การแสดงการเคารพประกอบการรายงาน เชน ในหนาทเวรยาม ใหวงเขาไปหยดยนหางจากผรบการเคารพ 3 กาว แลวแสดงการเคารพ หลงจากทรายงานจบหรอซกถามเสรจแลว ใหลดมอลง (จากวนทยหตถ) หรอเรยบอาวธ (จากวนทยาวธ) และกลบไปปฏบตหนาทตอไป

4. ท�หนอยกบท

เปนทาทชวยปรบเปลยนทศทางการหนหนาของแถว แตกอนทจะมคำาบอกใหแถวหนไปยงดานใด ตองใหแถวอยในทาตรงเสยกอน ทาหนอยกบทม 3 ทา ดงน


41


1) ทาขวาหน เปนทาททำาใหแถวหนไปทางดานขวา • คำาบอก “ขวา – หน” • การปฏบต ม 2 จงหวะ จงหวะท 1 เปดปลายเทาขวาและยกสนเทาซาย ทนใดนนใหหนตวไปทางขวาจนได 90 องศา พรอมกบหมนเทาทง 2 ขางตาม โดยใหสนเทาและปลายเทาซงเปนหลกตดอยกบพน นำาหนกตวอยทเทาขวา ขาซายเหยยดตง บดสนเทาซายออกขางนอกเลกนอย ลำาตวยดตรง แขนแนบชดกบลำาตว จงหวะท 2 ชกเทาซายมาชดเทาขวาในลกษณะทาตรงอยางรวดเรวและแขงแรง 2) ทาซายหน เปนทาททำาใหแถวหนไปทางดานซาย • คำาบอก “ซาย – หน” • การปฏบต ปฏบตเปน 2 จงหวะเชนเดยวกบทาขวาหน แตเปลยนหนไปทางซายแทน และใหเทาซายเปนหลกอยกบทแลวดงเทาขวามาชด 3) ทากลบหลงหน เปนทาสำาหรบเปลยนการหนหนาของแถว จากดานหนาเปนดานหลง • คำาบอก “กลบหลง – หน” • การปฏบต ทำาเปน 2 จงหวะ จงหวะท 1 ทำาเชนเดยวกบทาขวาหนจงหวะท 1 แตหนเลยไปจนกลบจากหนาเปนหลงครบ180 องศา ใหปลายเทาซายหนไปหยดอยขางหลง เฉยงซายประมาณครงกาวและอยในแนวสนเทาขวา จงหวะท 2 ชกเทาซายมาชดเทาขวาในลกษณะทาตรงอยางรวดเรวและแขงแรง

5. ท�เดน

เปนทาทชวยใหการเคลอนยายหรอการเดนขบวนของแถวดเปนระเบยบและสงางาม กอนทจะมคำาบอกใหเดนตองใหแถวอยในทาตรงเสยกอน ม 6 ทา 1) เดนตามปกต • คำาบอก “หนา – เดน” • การปฏบต โนมนำาหนกตวไปขางหนา พรอมกบกาวเทาซายออกเดนกอน ขาเหยยดตงปลายเทางม สนเทาสงจากพนประมาณ 1 คบ เมอจะวางเทาและกาวเทาตอไป ใหโนมนำาหนกตวไปขางหนาตบเตมฝาเทาอยางแขงแรง แลวจงกาวเทาขวาตาม โดยเดนตบเทาซายและขวาสลบกนเปนจงหวะอยางตอเนอง ทรงตวและศรษะอยในทาตรง แกวงแขนตามปกตเฉยงไปขางหนาและขางหลงพองาม เมอแกวงแขนไปขางหนาขอศอกงอเลกนอย เมอแกวงแขนไปขางหลงใหแขนเหยยดตรงตามธรรมชาต หนหลงมอออกนอกตว แบมอ นวมอเรยงชดตดกน ความยาวของกาวนบจากสนเทาถงสนเทา ประมาณ 40-60 ซม. รกษาความยาวของกาวใหคงท อตราความเรวในการเดนนาทละ 90-100 กาว การเดนเปนหมตองเดนใหพรอมกน ถามจงหวะตองเดนใหเขาจงหวะ


42


2) เดนตามสบาย • คำาบอก “เดนตามสบาย” • การปฏบต เปลยนจากเดนตามปกตเปนเดนตามสบาย ระยะกาวเชนเดยวกบเดนปกต แตอตราความเรวในการเดนนาทละ 120-150 กาว ไมตองรกษาทาทางใหเครงครด การเดนเปนหมไมจำาเปนตองเดนใหพรอมกน อาจพดกนไดเวนแตจะมคำาสงหาม 3) เปลยนเทา • คำาบอก “เปลยนเทา” • การปฏบต กาวเทาไปขางหนาอก 1 กาว ยงตวพรอมกบกาวเทาหลงใหปลายเทาหลงชดสนเทาหนา และกาวเทาหนาออกเดนตอไป 4) เดนครงกาว • คำาบอก “ครงกาว – เดน” • การปฏบต เปลยนจากเดนตามปกตเปนเดนตามสบาย ระยะกาวเชนเดยวกบเดนปกต แตอตราความเรวในการเดนนาทละ 120-150 กาว ไมตองรกษาทาทางใหเครงครด การเดนเปนหมไมจำาเปนตองเดนใหพรอมกน อาจพดกนไดเวนแตจะมคำาสงหาม ถาจะใหเดนเตมกาวตอไป ใหใชคำาบอกวา “หนา – เดน” สวนทาหยดจากทาเดนครงกาวปฏบตเชนเดยวกบทาเดนปกต 5) ซอยเทา • คำาบอก “ซอยเทา – ทา” • การปฏบต เมอหยดอยกบท ถาไดยนคำาบอกวา “ซอยเทา – ทา” ใหยกเทาขนลงสลบกนอยกบทตามจงหวะการเดนในครงนน โดยยกเทาซายขนกอน เทาทยกขนนนพนรองเทาตองสงจากพนประมาณ 1 คบ มอและการแกวงแขนเปนไปตามทาเดนครงนน ถากำาลงเดน เมอไดยนคำาบอกวา “ซอยเทา – ทา” ไมวาเทาใดจะตกถงพนกตาม ใหเดนตอไปอก 1 กาว แลวกาวเทาหลงใหสนเทาหลงเสมอแนวเดยวกบสนเทาหนา และยกเทาเดมนนขนกอน ตอไปเปนการปฏบตเชนเดยวกบเมอหยดอยกบท ทง 2 แบบ เมอจะใหเดนตอไป ใชคำาบอกวา “หนา – เดน” เมอเทาซายตกถงพน ซอยเทาขวาอยกบท แลวกาวเทาซายออกเดนตอไป ถาจะใหหยดใชคำาบอกวา “แถว – หยด” เชนเดยวกบทาหยดในเวลาเดน ในการฝกถาลกเสอคนใดซอยเทาผด ใหซอยเทาซำาเทาเดมอกหนงครง 6) เดนเฉยง • คำาบอก “เฉยงขวา (ซาย), ทา”


43


• การปฏบต เมอขาดคำาบอกวา “ทา” ในขณะทเทาขวา (ซาย) ตกถงพน ใหกาวเทาซาย (ขวา) ออกเดนตอไป พรอมกบบดปลายเทาและหนตวไปทางกงขวา (ซาย) แลวกาวเทาหลงเดนไปในทศทางใหมทเปนมม 45 องศากบทศทางเดมโดยตอเนอง ไมมการหยดชะงก จงหวะกาวเปนไปตามจงหวะของทาเดนครงนน ถาจะใหกลบมาเดนในทศทางเดม ใชคำาบอกวา “เดนตรง” ลกเสอกาวเทาทำากงซาย (ขวา) แลวเดนตรงไปขางหนาตอไป คำาบอกตองบอกในขณะทเทาซาย (ขวา) ตกถงพน

6. ท�หยด

เปนทาทตดตามมาจากทาเดน ซงชวยทำาใหการหยดแถวของลกเสอมความพรอมเพรยงกน • คำาบอก “แถว – หยด” • การปฏบต ขณะกำาลงเดนตามปกต เมอไดยนคำาบอก “แถว – หยด” ไมวาเทาขางใดขางหนงจะตกถงพนกตาม ใหปฏบตเปน 2 จงหวะ คอ จงหวะท 1 กาวเทาตอไปอก 1 กาว จงหวะท 2 ชกเทาหลงชดเทาหนาในลกษณะทาตรง อยางแขงแรง

7. ท�ก�วท�งข�ง

ใชฝกลกเสอเพอนำาไปใชตามลำาพงในแถว และเมอมการจดหรอรนแถวในระยะสนๆ ซงตองการความเปนระเบยบเรยบรอย เชน ในพธตรวจพลสวนสนาม เปนตน • คำาบอก “กาวทางขวา (ซาย), ทา” • การปฏบต ยกสนเทาทงสองขาง แลวกาวเทาขวา (ซาย) ไปทางขวา (ซาย) 30 ซม. (หรอประมาณครงกาวปกต) แลวชกเทาซาย (ขวา) ไปชดอยางแขงแรง ระหวางทใชเทาเคลอนทนน เขาทงสองตองตง สนเทายก และกาวทางขางตอไปในจงหวะเดนปกต ถาจะใหหยดจากทากาวทางขาง ใหใชคำาบอกวา “แถว – หยด” ในขณะทเทาทงสองขางมาชดกน ใหปฏบตโดยกาวไปทางขวา (ซาย) อก 1 กาว และหยดดวยการกาวเทาอกขางหนงไปชด จากนนใหอยในลกษณะทาตรงทนท ถามการกำาหนดจำานวนกาวให ลกเสอคงกาวตอไปตามจำานวนกาวทกำาหนด แลวหยดเองโดยไมตองใชคำาบอก “แถว – หยด”

8. ท�ก�วถอยหลง

ใชในการจดแถวเมออยกบท และทำาในระยะสนๆ เทานน เปนการฝกลกเสอเพอนำาไปใชตามลำาพงในแถว หรอในความควบคมตามคำาบอก เชน “กาวถอยหลง 3 กาว, ทา” เปนตน • คำาบอก “กาวถอยหลง, ทา”


44


• การปฏบต เอนตวไปขาหลงเลกนอย พรอมกบกาวเทาซายถอยหลง วางเทาลงใหปลายเทาลงกอน แกวงแขนตามปกต ระยะกาว 30 ซม. (ครงกาวปกต) จงหวะกาวเชนเดยวกบทาเดนตามปกต ถาจะใหหยดจากทากาวถอยหลง ใหใชคำาบอกวา “แถว – หยด” ไมวาเทาขางใดจะตกถงพนใหกาวถอยหลงไปอก 1 กาว แลวชกเทาทอยขางหนาไปชดสนเทาทอยขางหลง และอยในลกษณะทาตรงทนท ถามการกำาหนดจำานวนกาวให ลกเสอคงกาวตอไปตามจำานวนกาวทกำาหนด แลวหยดเองโดยไมตองใชคำาบอก “แถว – หยด”

9. ท�วง

ใชในโอกาสทตองการความรวดเรวในการเคลอนท ระยะใกลๆ หรอใชเพอการออกกำาลงกายของลกเสอ 1) การวง • คำาบอก “วง, หนา – วง” • การปฏบต ออกวงดวยเทาซาย และวางปลายเทาลงพนกอน งอเขาเลกนอย โนมตวไปขางหนา ขาหลงไมตองเหยยดตง ปลายเทายกสงจากพนพอควร มอยกขนเสมอราวนม กำามอ หนฝามอเขาหาตว ยดอก ศรษะตงตรง ขณะวงใหแกวงแขนทงอตามจงหวะกาวไดพอสมควร ระยะกาวประมาณ 50-60 ซม. พยายามรกษาระยะกาวใหคงท อตราความเรวนาทละ 150-160 กาว ทานเรมไดทงเวลาอยกบทและขณะกำาลงเดน ถากำาลงเดนอย เมอสนคำาบอกไมวาเทาใดจะตกถงพนกตาม ใหกาวตอไปอก 1 กาวแลวเรมวงทนท (ปกตควรบอกเมอตกเทาขวา) 2) การหยด • คำาบอก “แถว – หยด” • การปฏบต เมอสนคำาบอกไมวาเทาใดจะตกถงพนกตาม ใหคงวงดวยอาการยงตวตอไปขางหนาอก 3 กาวและทำาทาหยดเชนเดยวกบการหยดในเวลาเดน 3) เปลยนเปนเดน • คำาบอก “เดน – ทา” • การปฏบต เมอสนคำาบอกไมวาเทาใดจะตกถงพนกตาม ใหคงวงดวยอาการยงตวตอไปขางหนาอก 3 กาวแลวทำาทาเดนตามปกต 4) เปลยนเทา ใชในโอกาสเปลยนเทาใหพรอมกบสวนรวมของแถว • คำาบอก “เปลยนเทา” • การปฏบต


45


ทานใหทำาเปนจงหวะเดยว โดยใชคำาบอกในขณะทเทาซายและขวาตกถงพนในลำาดบตดตอกน ใหกาวเทาไปขางหนาอก 2 กาว (ซาย, ขวา) จากนนจงกระโดดกาวซำาเทาขวาไปขางหนาอก 1 กาว และกาวเทาซายวงตอไปอกตามระยะของการกาวปกต

10. ท�หนในเวล�เดน

1) ทาขวาหน ใชในโอกาสตองการเปลยนทศทางหรอหนาแถวในระหวางการเดน • คำาบอก “ขวา – หน” • การปฏบต ใชคำาบอกในจงหวะทเทาขวาจดถงพนในลำาดบตดตอกน ปฏบตเปน 2 จงหวะ จงหวะท 1 กาวเทาซายไปขางหนาในแนวปลายเทาขวาประมาณครงกาว พรอมกบบดปลายเทาใหไปทางกงขวาดวย ขณะเดยวกนใหยกสนเทาขวาและหมนตวดวยสะโพก โดยใชปลายเทาทงสองเปนหลก หนไปทางขวาจนได 90 องศา จงหวะท 2 กาวเทาขวาตอไปตามจงหวะการเดนแบบเดมในทศทางใหม 2) ทาซายหน ใชในโอกาสตองการเปลยนทศทางหรอหนาแถวในระหวางการเดน • คำาบอก “ซาย – หน” • การปฏบต ใชคำาบอกในจงหวะทเทาซายจดถงพนในลำาดบตดตอกน ปฏบตเปน 2 จงหวะเชนเดยวกบทาขวาหน โดยเปลยนคำาบอกวาขวามาเปนซายแทน ทาขวาหน และซายหน เมอปฏบตเปดจงหวะตองไมหยดชะงก และแกวงแขนตามจงหวะกาวโดยตอเนองกน 3) ทากลบหลงหน เปนทาสำาหรบเปลยนการหนหนาของแถว จากดานหนาเปนดานหลงในระหวางเดน • คำาบอก “กลบหลง – หน” • การปฏบต ใชคำาบอกในจงหวะทเทาซายจดถงพนในลำาดบตดตอกน ปฏบตเปน 3 จงหวะ จงหวะท 1 กาวเทาขวาไปขางหนา 1 กาว จงหวะท 2 ชกเทาซายไปขางหนาเฉยงขวา และตบลงกบพนดวยปลายเทาในแนวทางขวาของปลายเทาขวาเลกนอยพอเขาซายตง ทนใดนนยกสนเทาขวาและหมนตวดวยสะโพก โดยใชปลายเทาทงสองเปนหลก ไปขางหลงจนได 180 องศา ขณะหมนตวนวมอทงสองตดอยกบขางขา จงหวะท 3 กาวเทาซายออกเดน พรอมยกมอและแกวงแขนตามจงหวะของทาเดนครงนนตอไป การหดในขนแรกๆ ควรใหลกเสอนบจงหวะดวยเสยงดงกอน จนทำาไดคลองแลวจงนบในใจ


46


11. ท�หนในเวล�วง ใชในโอกาสตองการเปลยนทศทางหรอหนาแถวในเวลาวง 1) ทาขวาหน • คำาบอก “ขวา – หน” • การปฏบต ใชคำาบอกในจงหวะทเทาขวาจดถงพน ปฏบตเปน 4 จงหวะ ดงน จงหวะท 1 กาวเทาซายไปขางหนา 1 กาวเพอยงตว จงหวะท 2 กาวเทาขวาไปขางหนาอก 1 กาว พรอมกบหมนตวไปทางกงขวา จงหวะท 3 กาวเทาซายไปอยหนาปลายเทาขวา พรอมกบหมนตวไปทางขวา จนได 90 องศาจากทศทางเดม จงหวะท 4 กาวเทาขวาออกวงตอไปตามจงหวะเดม 2) ทาซายหน • คำาบอก “ซาย – หน” • การปฏบต ใชคำาบอกในจงหวะทเทาซายจดถงพน ปฏบตเปน 4 จงหวะเชนเดยวกบทาขวาหน โดยเปลยนคำาบอกวาขวามาเปนซายแทน ทาขวาหน และซายหน เมอปฏบตเปดจงหวะตองไมหยดชะงก และแกวงแขนทงอขนตามจงหวะกาวโดยตอเนองกน 3) ทากลบหลงหน เปนทาสำาหรบเปลยนการหนหนาของแถว จากดานหนาเปนดานหลงในระหวางเดน • คำาบอก “กลบหลง – หน” • การปฏบต ใชคำาบอกในจงหวะทเทาซายจดถงพนในลำาดบตดตอกน ปฏบตเปน 4 จงหวะ จงหวะท 1 กาวเทาขวาไปขางหนา 1 กาวเพอยงตว จงหวะท 2 กาวเทาซายไปขางหนาอก 1 กาว พรอมกบหมนตวไปทางขวาประมาณ 90 องศา จงหวะท 3 กาวเทาขวาไปอยหนาปลายเทาซาย พรอมกบหมนตวไปทางขวาอกประมาณ 90 องศา จากทศทางเดม จงหวะท 4 กาวเทาซายออกวงตอไปตามจงหวะเดมการหดในขนแรกๆ ควรใหลกเสอนบจงหวะดวยเสยงดงกอน จนทำาไดคลองแลวจงนบในใจ

12. ก�รนบ

ใชสำาหรบหนากระดานแถวเดยว เพอหดใหลกเสอออกเสยงใหถกตองตามลกษณะของลกเสอ • คำาบอก “นบ” • การปฏบต


47


ลกเสอคนทอยหวแถวสะบดหนาไปทางซาย พรอมกบนบ 1 แลวสะบดหนากลบมาอยในทาตรงโดยเรว ลกเสอคนอนๆ นบเรยงไปตามลำาดบเชนเดยวกบคนหวแถว เวนคนทอยทายแถวใหสะบดหนามาทางขวา • คำาบอก “นบสอง (สาม,ส,หา ฯลฯ)” • การปฏบต ลกเสอนบตามจำานวนทบอก โดยเรมจากคนทอยหวแถวเชนเดยวกบการนบตามปกต เชน นบสอง ลกเสอจะนบ หนง สอง,หนง สอง, หนง สอง เรยงตอไปตามลำาดบจนสดแถว การนบเมอแถวมการแยกคขาด ใหคนทอยทายแถวของแถวหลงสดขานจำานวนทขาดใหทราบ โดยขานวา “ขาดหนง (สอง,สาม....ฯลฯ)”

13. ท�ถอดหมวก สวมหมวก

ใชในโอกาสเกยวกบพธสงฆ หรอพธทางศาสนา เชน พธสวนสนามทมการประพรมนำาพระพทธมนต เปนตน • คำาบอก “ถอดหมวก” • การปฏบต 1) แบมอซายและงอศอกจนแขนทอนลางและทอนบนตงฉากกน นวหวแมมอตงขนขางบน พรอมกนนนใชมอขวาจบทกะบงหนาหมวก (หมวกทรงกลมทมกะบงหนาหมวก,หมวกทรงหมอตาล) หรอจบทปกหมวกดานหนา (หมวกปกกวางพบขาง และไมพบขาง) หรอจบทหมวกดานขวา (หมวกทรงออน) หรอจบทขอบหมวกบนดานหนา (หมวกกลาส) 2) ถอดหมวกออกจากศรษะ วางครอบหวแมมอซาย ใหหนาหมวกหนไปทางขวา ขอบหมวกดานนอกอยระหวางนวหวแมมอกบนวช 3) ลดมอขวาลงมาอยในทาตรง พรอมกบมอซายจบหมวกดวยนวหวแมมอกบนวอนทงส • คำาบอก “สวมหมวก” • การปฏบต 1) ใชมอขวาจบหมวกทอยในมอซาย เชนเดยวกบการถอดหมวก 2) ยกหมวกขนสวมศรษะ มอซายชวยจดหมวก 3) ลดมอทงสองลงมาอยในทาตรงอยางแขงแรง การฝกในขนแรก ควรกระทำาเปนตอนๆ เมอลกเสอมความเขาใจดแลวจงฝกโดยเปดตอน ถาลกเสอถอไมพลองหรอไมงาม กอนทำาทาถอดหมวก และสวมหมวก ใหนำาอาวธมาไวระหวางปลายเทาทงสอง แลวพงทอนบนไวกบแขนซาย แลวจงปฏบตตามขนตอนตางๆ ตอไป เมอถอดหมวกหรอสวมหมวกเรยบรอยแลว จงนำาไมพลองหรอไมงามไปอยในทาเรยบอาวธตามเดม


48


14. ก�รถว�ยร�ชสดด

• คำาบอก “ถอดหมวก, นง” • การปฏบต เมอสง “ถอดหมวก” เวนระยะใหลกเสอทกคนถอดหมวกเรยบรอยแลวใหสง “นง” เมอลกเสอไดยนคำาสง “นง” ใหกาวเทาซายไปขางหนาครงกาว คกเขาขวาลงตงเขาซาย นงลงบนสนเทาขวา มอขวาแบควำาวางลงบนเขาขวา แขนซายวางพาดลงตงฉากบนเขาซาย มอทถอหมวกหนเขาหาตว เมอรองเพลงราชสดดใหกมหนาเลกนอย เงยขนเมอเพลงจบ เมอไดยนคำาสงวา “ลก”

ใหลกเสอลกขน โดยดงเทาซายกลบมาชดเทาขวา และเมอสง “สวมหมวก” ใหลกเสอสวมหมวกโดยเรวแลวอยในทาตรง ในกรณทลกเสอมไมพลอง หรอไมงาม ใหถอดหมวกในทามอาวธกอน แลวจงนงลง วางอาวธตามยาวชดขาขวาทางขวา มอขวาวางควำาบนเขาตามปกต

15. ท�หมอบ – ลก (มอเปล�)

• คำาบอก “หมอบ” และ “ลก” • การปฏบต เมอไดยนคำาบอกวา “หมอบ” ใหลกเสอปฏบตเปน 3 จงหวะ จงหวะท 1 ลกเสอกาวเทาซายไปขางหนา 1 กาว นำาหนกตวอยบนเทา 2 ขาง แขนอยทเดม จงหวะท 2 ทรดตวลงคกเขาขวาและเขาซายตามลำาดบ พรอมกมตวไปขางหนา เหยยดแขน 2 ขางใชมอยนพนเพอรบนำาหนกตว แลวเหยยดขาขวาตง เงยหนาตามองตรงไปขางหนา จงหวะท 3 เหยยดเทาซายออกใหสนเทา 2 ขางชดกน ลดตวลงนอนราบกบพน งอแขน ฝามอควำาลงกบพนใหนวมอขวาทบนวมอซายแคโคนนว แนวกงกลางระหวางมอทงสองอยประมาณหนาผาก (เวลากมหนา) กางศอก 2 ขางเตมท เงยหนาทำาศรษะใหตำา เมอไดยนคำาบอกวา “ลก” ใหลกเสอปฏบตเปน 3 จงหวะ จงหวะท 1 ลกเสอชกมอทง 2 ขางเขาหาตว ยนพนยกตวขนแลวชกเทาขวาคกเขา จงหวะท 2 คกเขาซาย แลวยกตวขนยนโดยเรว ใหมอทง 2 อยทขางขา จงหวะท 3 ชกเทาขวามาชดเทาซายตอไปอยในลกษณะตรง ถาเปนการเคลอนทในภมประเทศเหยยดหรอจะตองเดนตอไปไมตองชกเทาขวาชด เมอยนขนแลวใหออกเดนไดเลย การฝกในขนแรก ควรกระทำาเปนตอนๆ เมอลกเสอมความเขาใจดแลวจงฝกโดยเปดตอน และใหปฏบตดวยความรวดเรวตอไป


49


ก�รฝกระเบยบแถวบคคลท�ประกอบอ�วธ และท�เคลอนท

1. ท�ตรง – พก • คำาบอก “กอง (หม) – ตรง” • การปฏบต ทาตรงและทาพกในเวลาถอไมพลองหรอไมงาม เหมอนกบทามอเปลา ไมพลองหรอไมงามอยในทาเรยบอาวธ ไมพลองหรอไมงามในทาเรยบอาวธ คอ ลกเสออยในทาตรง ถอไมพลองหรอไมงามดวยมอขวา โดยไมพลองหรอไมงามอยประมาณโคนนวกอยเทาขวาและชดกบเทาขวา ไมพลองหรอไมงามอยระหวางนวหวแมมอกบนวช นวหวแมมอจบไมพลองหรอไมงามชดขา นวอนอก 4 นว ชดตดกนจบไมพลองหรอไมงามเฉยงลงไปเบองลาง ปลายไมพลองหรอไมงามอยในรองไหลขวา ลำาไมพลองหรอไมงามตงตรงแนบตว สำาหรบพกตามระเบยบ เหมอนกบทามอเปลา มอขวาทถอไมพลองหรอไมงาม ใหเลอนขนมาเสมอเอว แลวยนไมพลองหรอไมงามไปขางหนา เฉยงขวาประมาณ 45 องศา มอซายไพลหลงใตเขมขดเลกนอย มอแบตามธรรมชาตและนวเรยงชดตดกน

2. ท�วนทย�วธ – เรยบอ�วธ เปนท�แสดงก�รเค�รพ

• คำาบอก “วนทยา – วธ” • การปฏบต ลกเสอปฏบตเปนจงหวะเดยว โดยยกแขนซายขนมาเสมอแนวไหล ศอกงอไปขางหนาใหตงฉากกบลำาตว ฝามอแบควำา รวบนวหวแมมอกบนวกอยจดกน คงเหลอนวช นวกลางและนวนาง เหยยดตรงชดตดกน ใหขางปลายนวชแตะไมพลองหรอไมงามในรองไหลขวา • คำาบอก “เรยบ – อาวธ” • การปฏบต เมอเลกทำาความเคารพ ใหลกเสอลดแขนซายลงมาอยทเดมโดยเรว ถาผรบการเคารพเคลอนทมาทางขวา ซาย หรอตรงหนา ผควบคมแถวจะบอกทศทางเสยกอน “ขวา (ซายหรอตรงหนา) ระวง – วนทยา – วธ” ใหลกเสอทำาวนทยาวธ พรอมกบหนหนาไปยงผรบการเคารพ ตาอยทผรบการเคารพ หนหนาตามจนผรบการเคารพผานหนาตนไปแลว ประมาณ 2 กาว จงหนมาอยในทาตรง เมอผรบการเคารพผานพนแถว ใหผควบคมแถวบอกเลกทำาความเคารพ

3. ท�แบกอ�วธ – เรยบอ�วธ • คำาบอก “แบก – อาวธ” • การปฏบต ลกเสอปฏบตเปน 2 จงหวะ


50


จงหวะท 1 ยกไมพลองหรอไมงามดวยมอขวาผานหนาเฉยดลำาตวไปขางซาย ใหโคนไมพลองหรอไมงามอยในองมอซาย ลำาไมพลองหรอไมงามตงอยตรงรองไหลซาย มอขวาจบไมพลองหรอไมงามอยทเดม ศอกงอไปขางหนาแนวเดยวกบไหล จงหวะท 2 ดนไมพลองหรอไมงามดวยมอซาย พรอมกบสงไมพลองหรอไมงามดวยมอขวา ไหไมพลองหรอไมงามพาดขนไปบนไหลซาย แขนซายทอนบนชดลำาตว ศอกซายงอ แขนทำามม 100 องศากบลำาตว ขณะเดยวกนลดมอขวาลงในทาตรงโดยเรว ขอควรระวง ขณะลกเสอทำาทาแบกอาวธ จงหวะ 2 ระวงอยาใหศรษะเคลอนหลบไมพลองหรอไมงาม ทรงศรษะใหคงทเหมอนอยในทาตรงเสมอ แขนซายอยในลกษณะทถกตองและนง ปลายไมพลองจงจะไดระดบ ไมเฉไปมา • คำาบอก “เรยบ – อาวธ” • การปฏบต ลกเสอปฏบตเปน 3 จงหวะ จงหวะท 1 ยกมอขวาขนจบไมพลองหรอไมงาม ศอกงอไปขางหนาในแนวเดยวกบไหล พรอมกบเหยยดแขนซาย โดยลดไมพลองหรอไมงามลงชดกบลำาตว จงหวะท 2 จบไมพลองหรอไมงามดวยมอขวานำามาไวขางลำาตวในรองไหลขวา (แขนขวาเหยยดเกอบสดระยะทมอจบไมพลองหรอไมงามในทาเรยบอาวธ) ขณะเดยวกนยกมอซายขนกนไมพลองหรอไมงามทรองไหลขวา ศอกงอไปขางหนาในแนวเดยวกบไหล จงหวะท 3 ลดแขนซายอยในทาเรยบอาวธตามเดม (ในจงหวะนเหยยดแขนขวาลงสดระยะทมอขวาจบไมพลองหรอไมงามอยในทาเรยบอาวธ โดยไมพลองหรอไมงามจดพน) ขอสงเกต ตอนเหยยดแขนขวาจากจงหวะ 2 ลงสดระยะทมอขวาจบไมพลองในทาเรยบอาวธ ในจงหวะท 3 จะรสกวาตนไมพลองหรอไมงามจดพน

4. ท�ถอดหมวก – สวมหมวก

• คำาบอก “ถอดหมวก” • การปฏบต ลกเสอปฏบตเปนจงหวะเดยว โดยนำาไมพลองหรอไมงามในมอขวามาไวตรงหนา ใหตนไมพลองหรอไมงามอยตรงกงกลางระหวาง 2 เทา สวนบนพงแขนซายดานในตรงตำาแหนงศอกทงอตงฉากอยแขนซายทอนบนชดลำาตว ฝามอแบหงายมาดานหนา ขณะเดยวกนใชมอขวาถอดหมวกออกจากศรษะ (ถาใสสายรดคางใหปลดออกกอน) แลวนำามาวางบนฝามอซาย (หมวกเบเรต หนาหมวกอยขวา, หมวกทรงหมอตาล ใหขอบหมวกดานซายอยหนา หนาหมวกอยขวา, หมวกทรงปกกวาง ใหนวหวแมมอซายชขนชดขอบหมวกดานใน นวทง 4 งอขนตดขอบหมวกดานนอก หนาหมวกอยดานขวา) แลวลดแขนขวาลงอยในทาตรงตามเดม • คำาบอก “สวมหมวก” • การปฏบต


51


ลกเสอใชมอขวานำาหมวกในมอซายขนสวมโดยใชมอซายชวย (ถาเปนหมวกปกกวางใหใสสายรดทายทอยใหเรยบรอย) แลวใชมอขวาจบไมพลองหรอไมงามทพงไวกบแขนซายมาถอไวในทาเรยบอาวธตามเดม

5. ท�หนและก�รเคลอนทในเวล�ถอไมพลองหรอไมง�ม

ทาหนในเวลาถอไมพลองหรอไมงาม ใชคำาบอกและวธปฏบตเหมอนทาอยกบทมอเปลา ถาหนในขณะทไมพลองหรอไมงามอยในทาเรยบอาวธ เพอใหการหนสะดวกใหยกไมพลองหรอไมงามในมอขวาพนพนเลกนอยจงหน เมอหนเสรจใหลดมอขวาลงจนไมพลองหรอไมงามจดพน การเคลอนทในเวลาถอไมพลองหรอไมงาม ใชคำาบอกและวธปฏบตเหมอนกบการเคลอนทมอเปลา ตามปกตเมอจะใหเคลอนท ผควบคมแถวตองบอกใหแบกอาวธเสยกอน แลวจงสงใหเดนในทาเดนแบกอาวธอยในแถวควบคม เมอจะทำาความเคารพ ผควบคมแถวบอก “แลขวา (ซาย) –ทา” ใหลกเสอหนหนาไปยงผรบการเคารพ แขนแกวงตามปกตและรกษาทาแบกอาวธไวคงเดม เมอพนผรบการเคารพแลวลกเสอหนหนาแลตรงเอง ถาลกเสออยในทาแบกอาวธเคลอนทอยตามลำาพง เมอจะทำาความเคารพใหลดไมพลองหรอไมงามลงจากทาปกตอาวธมาเปนทาเรยบอาวธ จงหวะท 1 แตมอขวาทยกขนมาจบไมพลองในรองไหลซายใหจดนวเหมอนทารหสลกเสอ ฝามอแบควำาใหขางปลายนวชแตะไมพลองหรอไมงาม ศอกงอไปขางหนาในแนวเดยวกบไหล หนหนาไปยงผรบการเคารพทยนหรอเดนอย (สวนมาหรอเดนไป) เมอผานผรบการเคารพไปแลว เลกทำาความเคารพโดยใชมอซายดนไมพลองขนไปอยในทาแบกอาวธตามเดม พรอมกบหนหนาแลตรง ลดแขนขวาลง แขนแกวงตอไปในทาเดนตามปกต ในการเคลอนทดวยทาแบกอาวธ เมอผควบคมแถวบอก “เดนตามสบาย” ลกเสอจะเปลยนทาแบกอาวธจากบาซายมาบาขวากได แตเมอใหเดนเขาระเบยบแลว ตองจดไมพลองหรอไมงามไปไวบาซายตามเดม เมอผควบคมแถวบอก “แถว – หยด” ลกเสอหยดอยในทาแบกอาวธ จนกวาผควบคมแถวจะสงใหเรยบอาวธหรอสงเปนอยางอนตอไป ถาเคลอนทไปโดยไมบอกใหแบกอาวธหรอไปในระยะใกลๆเพอจดแนวหรอระยะตอ – ระยะเคยงของขบวน หรอเคลอนทไปบนพนทขรขระไมสมำาเสมอ เมอบอกใหเดนลกเสอกเคลอนทไปในทาคอนไมพลองหรอไมงาม โดยยกไมพลองหรอไมงามใหปลายไมพลองหรอไมงามเอนไปขางหนา ตนไมพลองหรอไมงามคลอยไปขางหลงพนพน แนวไมพลองหรอไมงามเฉยงกบลำาตวพอประมาณ เมอคอนไมพลองหรอไมงามอยในแถวควบคมและผานผรบการเคารพ ผควบคมแถวไมตองบอกแถวทำาความเคารพ ผควบคมแถวคงทำาความเคารพตามลำาพงแตผเดยว ถาลกเสอคอนไมพลองหรอไมงามไปโดยลำาพงผเดยว เมอผานผรบการเคารพใหลกเสอทำาความเคารพดวยทาแลขวา (ซาย) โดยแนบไมพลองหรอไมงามชดลำาตว แขนไมแกวง เมอผานพนผรบการเคารพไปแลวหนหนาแลตรง แขนแกวงตามสบาย


52


6. ท�หมอบ – ลก ในเวล�ถอไมพลองหรอไมง�ม

• คำาบอก “หมอบ” และ “ลก” • การปฏบต เมอไดยนคำาบอกวา “หมอบ” ใหลกเสอปฏบตเปน 3 จงหวะ จงหวะท 1 กาวเทาซายไปขางหนา 1 กาว พรอมกบสงไมพลองหรอไมงามใหมอซาย ถอในทาทถนด จงหวะท 2 คกเขาขวาลง มอขวายนพน ศอกซายวางพาดขาซายทอนบน จงหวะท 3 ปลอยตวนอนควำาลงไปโดยเรว ใหไมพลองหรอไมงามอยขางตวดานขวา มอขวาชวยรองรบไมพลองหรอไมงามกระชบไวขางตว แขนซายทอนลางทอดไปขางหนามากๆ โดยวางขวางความยาวของลำาตว เมอไดยนคำาบอกวา “ลก” ใหลกเสอปฏบตเปน 3 จงหวะกลบกน จงหวะท 1 ผลกตวลกขนนงคกเขาขวา หยบไมพลองหรอไมงามใสมอซาย ศอกซายพาดขาซายทอนบน มอขวายนพน จงหวะท 2 ทรงตวขนยน โดยใหเทาซายอยขางหนา 1 กาวเหมอนเดม ไมพลองหรอไมงามยงอยในมอซาย จงหวะท 3 ชกเทาซายชดพรอมกบสงไมพลองหรอไมงามใหมอขวา และอยในทาเรยบอาวธ การฝกในขนแรก ควรกระทำาเปนตอนๆ เมอลกเสอมความเขาใจดแลวจงฝกโดยเปดตอน และใหปฏบตดวยความรวดเรวตอไป


เรอง คว�มส�มคค

นานมาแลวมเมองๆ หนง ราษฎรมความเปนอยอยางรมเยนเปนสข จนกระทงมยกษตนหนงเรมมาจบคนในเมองไปกนทกวนๆ ราษฎรจงมความหวาดกลวเปนอนมาก ไมเปนอนทำามาหากน ไดรบความเดอดรอนไปทวหวระแหง และพากนไปรองทกขตอพระราชา พระราชาจงใหมหาดเลกปาวประกาศวา ถาใครปราบยกษไดจะพระราชทานขาวของเงนทองเปนรางวล มชาย 2 คนขอรบอาสาไปปราบยกษ คนแรกเปนนกแมนธนสามารถยงธนไดทละ 2 ดอก คนท 2 วงเรวมากและเปนผมพละกำาลงมหาศาล ทง 2 คนผลดกนไปปราบยกษ ปรากฏวาพายแพกลบมาทกครง และหวดหวดจะถกยกษจบกนหลายครง การกระทำาของชายทงสองยงทวความโกรธแคนแกยกษมากขน มนยงอาละวาดพงบานเรอนราษฎรเสยหายหนกขน ทง 2 คนจงหนมาปรกษากนและตกลงรวมมอไปปราบยกษพรอมกน ชายคนทแมนธนไปอยบนหนาผา ชายคนทวงเรวไปตะโกนทาทายยกษ ลอใหตามมาจนถงหนาผา นกแมนธนทซอนอยกยงธนไปถกลกนยนตาทงสองขาง ยกษลมลงรองครวญครางดวยความเจบปวด ชายคนทวงเรวและทรงพลงมหาศาลไดยกกอนหนใหญทมใสศรษะยกษถงแกความตาย


53


ชายทงสองจงไดรบพระราชทานรางวลมากมาย และไดรบแตงตงใหเปนทหารมหาดเลกประจำาพระองค ตงแตนนมาประชาชนกอยอยางรมเยนเปนสข คตสอนใจ ในการกระทำาสงใดๆ หากมความสามคครวมมอกนยอมจะประสบผลสำาเรจไดโดยงาย

เรอง หวใจไรเดยงส�

ณ ชมชนเลกๆ แหงหนงฝนแลงมานานแลว พชผลเสยหายหนก พระจงระดมชาวบานเตรยมประกอบพธขอฝนในวด เดกหญงคนหนงแทรกตวอยในกลมคนผขอฝนดวย เนองจากตวเธอเลก จงเกอบจะไมมใครสงเกตเหน ทนใดนน พระเหนสงทเดกหญงถออย จงพดอยางตนเตนพลางชไปมอไปทเดกหญง “หนนอยนนทาใหอาตมาซาบซงมาก วนนเรามาอธษฐานขอฝนกน แตในทประชมแหงนไมมใครนารมมาเลยนอกจากเดกหญงคนน” ทกคนหนมองไปยงเธอ กเหนเดกหญงตวนอยในมอมรมสแดงถออย ความเงยบงนเกดขนแลวตามดวยเสยงปรบมอสนนหวนไหว หลายคนมกบนำาตาเออลนนยนดวยความซาบซงใจ คตสอนใจ เดกตวเลกกจรง แตจตใจไมเลกเลย เดกมจตใจรกและความเชอมนทยงใหญมาก ทสมควรเอาอยาง


54


หนวยท 2 ทกษะลกเสอและกจกรรมกล�งแจงแผนก�รจดกจกรรมท 3 ก�รกอและจดไฟกล�งแจงแลวปรงอ�ห�ร เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอสามารถปฏบตกจกรรมกอและจดไฟแลวปรงอาหารสำาหรบ 2 คนได 2.เนอห� สงอำานวยความสะดวกในชวตประจำาวนเชนเตาแกส เตาไมโครเวฟ เปนอปกรณอำานวยความสะดวกภายในบาน แตเมอลกเสอตองไปใชชวตในการอยคาย บางครงกไมสามารถนำาสงเหลานตดตวไปดวยได การฝกปฏบตกจกรรมการกอไฟและปรงอาหารจงเปนประโยชนอยางมากสำาหรบลกเสอ เมอตองอยในสถานการณทขาดสงอำานวยความสะดวกเหลาน3.สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 วสดสำาหรบการกอกองไฟ, เครองปรงและอปกรณในการประกอบอาหาร 3.3 ใบความร เรอง การกอกองไฟ 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4.กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ลกเสอเลาประสบการณการกอกองไฟ 4) ผกำากบใหลกเสอดรปภาพกองไฟแบบตางๆ ลกเสอแสดงความคดเหนเรองรปแบบของกองไฟทใหความรอน และทใหแสงสวาง ในกจกรรมการอยคายพกแรม 5) ลกเสอและผกำากบรวมกนสรปประโยชนของกองไฟรปแบบตางๆ 6) หมลกเสอฝกปฏบตกอกองไฟ 3 แบบ (แบบคอกหม แบบกระโจม และแบบผสม) 7) ผกำากบใหขอเสนอแนะ ลกเสอนำาทกษะประสบการณไปใชในการอยคายพกแรม 8) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายใหลกเสอจบค วางแผนการทำาอาหารและการจดเตรยมเครองปรงอาหาร รวมทงวสดอปกรณ ในสปดาหตอไป 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบใหลกเสอแตละคกอไฟ และประกอบอาหารตามทไดวางแผนไว ภายในเวลาทกำาหนด 4) ผกำากบและลกเสอ รวมกนประเมนการปฏบตงานและสรป


55


เพลง

5) ผกำากบใหขอเสนอแนะเพมเตม เรองการจดเกบทำาความสะอาดภาชนะประกอบอาหารและการฝกฝนเพมเตมในครอบครว เพอเตรยมพรอมในการอยคายพกแรม 7) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 8) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 5. ก�รประเมนผล

5.1 ลกเสอบอกลกษณะของกองไฟ ประโยชน และสามารถกอกองไฟแบบตางๆ ได 5.2 ลกเสอสามารถจดไฟกลางแจงได 5.3 ลกเสอสามารถปรงอาหารอยางพอเพยงสำาหรบ 2 คนได

เพลง ม�กนข�วส

มากนขาวส (ซา) กบดๆ (ซา) มทงแกงและตมยา (ซา) อรอยด ๆ

เพลง โอเมอมไฟ

(ทานองเพลงครสโตเฟอร โคลมบส)

โอเมอมไฟ ไฟ ไฟ ลกขนแจมจา พวกเรามาสขอราพรอมหนากนคนวนนมสข ปลดเปลองทกขรบความสาราญ เธอกบฉนนนมาเลนรอบกองไฟ (ซา)

เกมตอนปล�เข�อวน

แบงกองลกเสอออกเปน 2 กลม ใหกลมหนงทำาหนาทเปนอวน โดยใชมอจบกนไวเปนลกโซ ไลตอนอกกลมททำาหนาทเปนปลาใหเขามาอยในวง จบเวลา เมอครบ 2 นาทกรรมการนบจำานวนปลาทอยในวง แลวใหสลบหนาทกน กลมทเปนปลากลบมาจบมอกนเปนอวน ไลตอนอกกลมเขาวง จนครบ 2 นาท การตดสน กลมใดตอนปลาไดมากกวากลมนนเปนผชนะ

เกม


56


เรอง ก�รกอกองไฟ

การกอกองไฟมไดหลายรปแบบ ไดแก

แบบกระโจมอนเดยแดง หรอ แบบปรามด วธกอแบบน ขนแรกตองนำาเชอไฟมากอสมกนเสยกอน จากนนจงนำากงไมเลกๆ กอสมกนขนมา โดยชนบนสดจะมฟนทอนใหญสมทบอกทหนง

แบบไฟด�ว เปนการกอกองไฟโดยการนำาทอนไมมาวางเรยงซอนกน ซงจะมลกษณะคลาย ซลอจกรยาน การกอกองไฟแบบนจะทำาใหไฟมเปลวเพอใหแสงสวางและความอบอน

แบบผสม

เปนการกอกองไฟโดยการเรยงทอนฟนแบบ เชงตะกอน สวนตรงกลาง ใชกงไมเลกๆ กอกนเปนรปกระโจม การกอกองไฟแบบเหมาะแกการเลนรอบกองไฟ

แบบเชงตะกอนหรอแบบคอกหม

เปนการกอกองไฟโดยการนำาทอนฟนใหญมากองเรยงกนเปนชนๆ สวนฟนทอนเลกๆ จะอยขางลาง การกอกองไฟแบบนจะใหความรอนมากและใหแสงสวางด

การเลอกสถานท ควรเลอกทแหง ในบรเวณโลงแจง หางจากตนไมและสงปลกสราง โดยเกบกวาดและถางหญาแหงรอบๆ เพอปองกนการลกลามของไฟ การเลอกเชอเพลง เลอกกงไมแหงเลกๆ โดยเฉพาะทแหงคาตน จะตดไฟงาย ถาเปนกงใหญควรผาออกเปนซกๆ กอน แตถาเปยกชนควรนำาไปผงแดดใหแหง


57



เรอง ไกกบสนขจงจอก

สนขจงจอกตวหนงคอยเดนวนเวยนอยใกลๆ กบเลาไก สรางความหวาดกลวใหกบลกไกมาก ไกตวหนงจงบนขนไปอยบนรวและเฝาจบตาดสนขจงจอกดวยความหวาดกลว เมอใดทเจาสนขจงจอกขยบตวเขามาใกล มนกจะบนหนไปอยางรวดเรว ทำาใหไกตวอนๆ เยาะเยยถากถางในการกระทำาของมน และดหมนวามนขขลาด เจาไกไดฟงดงนนกตอบออกไปวา “เจาจะเรยกขาวาอยางไรกได แตสาหรบขาแลว ขารจกพษสงของสนขจงจอกด และแนใจวาถาพวกเจาไดเผชญหนากบสนขจงจอกเหมอนอยางทขาเคยโดนมาแลว พวกเจากอาจจะมสภาพไมผดไปจากขาอยางแนนอน” คตสอนใจ การยอมรบวาตนเปนคนขลาด แตรจกระวงภย ดกวาเสแสรงเปนคนกลาหาญ แลวตองพบจดจบในภายหลง

เรอง นกอนทรกบอก�

นกอนทรตวหนงคอยจองตะปบลกแกะอยบนยอดผาสง เมอไดโอกาสเหมาะ มนกโฉบเอาลกแกะขนไปดวยองเลบอนแขงแกรง แลวบนกลบสรงบนยอดผาสง อกาซงอยบรเวณนนเหนการกระทำาของนกอนทรมาโดยตลอด กคดจะเอาอยางบาง จงบนถลาตรงไปตะปบลกแกะทกนหญาอยเพอจบตวมนบนขน แตลกแกะนนตวหนกเกนกวาทมนจะพาบนขนไปได มนจงคดจะปลอยลกแกะลงมา แตองเลบของมนกลบจกแนนเขาไปในเนอลกแกะ ไมวาจะพยายามสลดออกอยางไรกไมหลด เมอคนเลยงแกะเหนเขา กรองวา “โอโห! นมนนกอะไรกน” ลกชายผเหนเหตการณโดยตลอดจงกลาวขนวา “พอ ทขาเหนเมอครน มนแสดงทาทางราวกบเปนนกอนทร แตตอนนขาคดวา มนคงเขาใจแลวละ วาตวมนนนเปนแคเพยงอกาเทานน” คตสอนใจ คนโงเขลามกคดทำาในสงทเกนความสามารถของตน สวนคนฉลาดรวาจะใชความสามารถทมอยของตนใหเกดประโยชนไดอยางไร

การจดไมขดไฟ ผจดนงในลกษณะบงลม จดโดยหนขดออกนอกตว เมอกานไมขดตดดแลวรบนำาไปจดเชอไฟตอ ขอควรระวง ตองดบไฟใหเรยบรอยทกครงเมอเลกใช แลวเกบเศษถานและขเถาลงหลมกลบแลวปรบพนทใหอยในสภาพเดม


58


หนวยท 2 ทกษะลกเสอและกจกรรมกล�งแจงแผนก�รจดกจกรรมท 4 ก�รอ�นและใชแผนทเขมทศ เวล� 3 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร 1.1 ลกเสอสามารถอาน และจดทำาแผนทได 1.2 ลกเสอสามารถใชเขมทศนำาทางไปสเปาหมาย และบอกทศโดยอาศยธรรมชาตได2. เนอห�

การอานแผนทและการใชเขมทศเปนทกษะทจำาเปนในการเดนทางของลกเสอ ทงในกจกรรมการเดนทางไกลและกจกรรมการเดนทางสำารวจ 3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 แผนภาพแผนท เขมทศ, อปกรณสำาหรบการทำาแผนท เชน กระดาษ ดนสอ ดนสอส ฯลฯ 3.3 ใบความร 1) เรองแผนทและเขมทศ 2) เรองการหาทศโดยอาศยธรรมชาต 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบใหลกเสอแยกแบบผงแตกรง เพอศกษาเรองแผนทตามฐาน ใหครบทง 2 ฐาน จากแผนภาพโดยมนายหม เปนวทยากรประจำาฐาน • ฐานท 1 ชนดของแผนท • ฐานท 2 การอานแผนท 4) ลกเสอกลบมารวมกอง ผกำากบมอบหมายใหลกเสอจดทำาแผนทหมบานทตนเองอาศยอย โดยใหแสดงเครองหมายสญลกษณและสในแผนทดวย 5) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายลกเสอเรองการจดทำาแผนททตงหมบาน และนดหมายนายหมศกษาเรองเขมทศนอกเวลาเพอเปนวทยากรประจำาฐาน 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบใหนายหมปฏบตการประจำาฐานเขมทศ • ฐานท 1 การอานและการใชเขมทศ • ฐานท 2 การใชเขมทศหาพกดตาแหนงในแผนท • ฐานท 3 การหาทศโดยอาศยธรรมชาต


59

4) รองนายหมลกเสอนำาลกเสอศกษาตามฐานตางๆ แลวรวมกนสรปกจกรรมทศกษา 5) ผกำากบใหขอมลเพมเตมเรองการหาทศโดยอาศยธรรมชาต 6) ลกเสอรวมกนสรปความรเรองการใชเขมทศประกอบกบแผนท และการหาทศโดยอาศยธรรมชาต 7) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 8) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายลกเสอเตรยมการจดกจกรรมในสปดาหตอไป 4.3 กจกรรมครงท 3 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบทบทวน เกยวกบการใชแผนท - เขมทศ 4) ลกเสอฝกทกษะการใชแผนท - เขมทศ โดยเลน เกมหามมอาซมท 5) ลกเสอรวมกนสรปความรเกยวกบแผนท - เขมทศ เพอนำาไปปฏบตในกจกรรมอยคายพกแรม 6) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในกจกรรม การปฏบต และสอบถามความเขาใจในเรองการใชแผนทและเขมทศ


เพลง

เพลง ทศแปดทศ

ทศทงแปดทศ ขอใหคดจาใหเคยชนอดรตรงขามทกษณ บรพาประจมจาไว อสานตรงหรด ทองอกท จาใหขนใจพายพนนอยทางไหน (ซา) ตรงขามไปคออาคเนย

เพลง เดนวน

เดนเอยเดนวน สคนสคน ขอถามสกนด อยทศอะไร ทศเหนอหรอทศใต ทศไหนบอกมา


60

เกม

เกม ทศทงส

ผกำากบกำาหนดทศใหสทศ คอ ทศเหนอ ทศใต ทศตะวนออก และทศตะวนตก เมอเรมเลนใหลกเสอยนรวมกน ใครจะหนหนาไปทางใดกได เมอผกำากบลกเสอบอกทศ (โดยคำาพดสนๆ วา เหนอ ใต ออก ตก) ลกเสอทกคนจะตองหนหนาไปทางทศนนทนท กตกา ใครหนผดคนนนออกจากการเลน ผกำากบจะบอกทศตอไป จนกวาจะเหลอลกเสอคนสดทายซงปนผทประสาทสงงานด จะเปนผชนะ

เกมห�มมอ�ซมท

การเตรยมอปกรณ 1. เขมทศแบบซลวา 2. เสาหลกไม 12 เสา 3. กระดาษแขง 4. ปากกาเคม 5. เชอก

วธจดทาฐานกจกรรม 1. สถานท ททำากจกรรมควรเปนสนามหรอลานกวางๆ 2. ปกเสาหลกไมไวตรงกลางบรเวณฐาน ใชเชอกผกกบเสาหลกดวยเงอนบวงสายธน สามารถหมนเชอกไปไดรอบๆเสาหลกได ปลายเชอกอกดานหนงใหมความยาวหรอรศมตามความเหมาะสมของสถานท 3. ใชเขมทศหาทศเหนอ จะไดมมอาซมท เทากบ 0 องศา หรอ 360 องศา ดงเชอกทคลองกบเสาหลกใหตง เปนเสนตรงแนวเดยวกบทศเหนอ ใชเสาหลกไมปกเปนจดหมายไว เขยนตวเลข 12 บนกระดาษแขงนำาไปตดไวทเสาหลก เปนสญลกษณ เลข 12 บนหนาปทมนากา 4. ใชเขมทศหามมสกดกลบ เปนทศใต จะไดมมอาซมท เทากบ 180 องศา ดงเชอกใหตงกลบไปแนวเดยวกบทศใตหรอมม 180 องศา ปกเสาหลกไมเปนจดหมาย เขยนตวเลข 6 บนกระดาษแขงนำาไปตดไวทเสาหลก เปนสญลกษณ เลข 6 บนหนาปทมนากา 5. ปรบมมอาซมทท 90 องศา เพอหาทศตะวนออก ดงเชอกใหตงเปนแนวทศตะวนออก ปกเสาหลกไม เขยนตวเลข 3 ตดไว 6. ใชเขมทศทำามมสกดกลบ เปนทศตะวนตก จะเทากบมม 270 องศา ดงเชอกเปนแนวทศตะวนตกปกเสาหลกไมเขยนตวเลข 9 ตดไว 7. ใชเขมทศทำามม 30 องศา ตดหมายเลข 1 ทำามม 60 องศา ตดหมายเลข 2 ทำามม 120 องศา ตดหมายเลข 4 ทำามม 150 องศา ตดหมายเลข 5 ทำามม 210 องศา ตดหมายเลข 7 ทำามม 240 องศา ตดหมายเลข 8 ทำามม 300 องศา ตดหมายเลข 10 ทำามม 330 องศา ตดหมายเลข 11 8. จะไดฐานวงกลมหนาปทมนากา การตดหมายเลขบนหลกไมใหหนตวเลขเขาหาศนยกลางของวงกลม


61

เกม

วธการฝกปฏบต 1. แจกใบกจกรรมใหลกเสอสำาหรบปฏบตตามคำาสง 2. ใหฝกปฏบตชดละ 2 คน โดยทคนทหนงเปนผปรบมมของเขมทศ คนท 2 เปนผอานจดทกำาหนด และจดบนทก อาจมการเปลยนหนาทกนบาง 3. ลกเสอคนท 1 อานคำาสงจดท 1 เชนจากจดหมายเลข 3 ไปยงจดหมายเลข 10 ใหลกเสอคนท 2 ไปยนทเสาหลกหมายเลข 3 โดยยนดานนอกวงกลมหนหนาไปทางหมายเลข 10 4. ลกเสอคนท 2 ใชเขมทศชลกศรชทาง ไปยงหมายเลข 10 หมนกรอบหนาปทมเขมทศใหลกศรหาทศสแดงซอนทบกบเขมแมเหลกสแดง ซงจะชไปทางทศเหนอจะอานคามมอาซมททลกศรชทางได เทากบ 300 องศา ใหลกเสอคนท 1 จดบนทกลงในใบงาน และเรมอานคำาสงจดตอไป โดยใชเวลาตามทกำาหนด

ตวอยางใบกจกรรม เรองการใชเขมทศ คาสง ใหลกเสอหามมอาซมทจากฐานหนาปทมนากา ใชเวลา 5 นาท

จดท 1 จาก จดหมายเลข 1 ไปยงจดหมายเลข 6 จะไดมมอาซมท เทากบ………….องศา






จดท 1 จาก จดหมายเลข 1 ไปยงจดหมายเลข 6 จะไดมมอาซมท เทากบ 195 องศา






เฉลยใบกจกรรม เรองการใชเขมทศ คาสง ใหลกเสอหามมอาซมทจากฐานหนาปทมนากา ใชเวลา 5 นาท


62

เกม

เกมห�สงของ

การเตรยมอปกรณ 1. เขมทศแบบซลวา 2. กระดาษแขง 3. ปากกาเคม 4. สงของทตองการใหหา เชนเหรยญบาท ขนม ฯลฯ

การจดทาฐานกจกรรม 1. สถานท ควรเปนบรเวณกวาง เชนบรเวณโรงเรยน 2. การสำารวจเพอวางจดคำาสงใหลกเสอปฏบต ผกำากบตองสำารวจใหถกตองแมนยำา โดยวธนำาแผนผงของโรงเรยนมาชวยในการวางจด 3. เขยนคำาสงลงในกระดาษแขง เชน “จากจดททานยนใหทานหมนหนาปทมเขมทศไปท มม 250 องศา แลวเดนไปตามลกศรช จานวน 24 กาว และรบคาสงตอไป” นำากระดาษไปตดหรอวางไวตรงจดททำาเครองหมายไว 4. การฝกปฏบตควรวางจดไวประมาณ 3-4 จด

ตวอยางการวางจดกจกรรม

จดท 3

ทศเหนอ

จดท 4จดทซอนสงของ

จดท 1

จดเรมตน

จดท 2


63

เกม

ตวอยางคาสงจากแผนผง

จดเรมตน “จากจดเรมตนททานยนอยใหทานหมนหนาปทมเขมทศไปท มม 40 องศา แลวเดนไปตามลกศรช จำานวน 18 กาว และรบคำาสงตอไป”

จดท 1 “จากจดท 1ใหทานหมนหนาปทมเขมทศไปท มม 260 องศา แลวเดนไปตามลกศรช จำานวน 52 กาว และรบคำาสงตอไป”

จดท 2 “จากท 2 ใหทานหมนหนาปทมเขมทศไปท มม 35 องศา แลวเดนไปตามลกศรช จำานวน 22 กาว และรบคำาสงตอไป”

จดท 3 “จากจดท 3 ใหทานหมนหนาปทมเขมทศไปท มม 110 องศา แลวเดนไปตามลกศรช จำานวน 43 กาว แลวรบคำาสงตอไป”

จดท 4 “ทานเดนทางมาถงจดหมายแลวใหทานหาเหรยญทระลกงานชมนมลกเสอแหงชาตครงท 15 แลวนำาไปมอบใหกบผกำากบตอไป”


64


เรอง แผนทและเขมทศ

แผนทคออะไร

แผนท คอ สงแสดงรายละเอยดของภมประเทศบนพนผวโลก ทงทมอยตามธรรมชาตและทมนษยสรางขน โดยจำาลองไวบนวตถพนระนาบมาตราสวน ซงรายละเอยดเหลาน แสดงดวยเสน ส และสญลกษณตางๆ เชน • สนำาเงนแก แสดงถง ทะเล มหาสมทรทลกมาก • สฟาออน แสดงถง เขตนำาตน หรอไหลทวป • สเขยว แสดงถง ทราบระดบตำา • สเหลอง แสดงถง ทราบระดบสง • สแสด แสดงถง ภเขาทสงปานกลาง • สแดง แสดงถง ภเขาทสงมาก • สนำาตาล แสดงถง ยอดเขาทสงมากๆ • สขาว แสดงถง ยอดเขาทสงจนมหมะปกคลม ประเทศไทย เรมทำาแผนทในสมยรชกาลท 4 พ.ศ. 2418 การปรบปรงแผนทของไทย เรมใน พ.ศ.2491 โดยความชวยเหลอจากรฐบาลสหรฐ สงหนวยทำาแผนททางอากาศมาทำาการสำารวจและจดทำาแผนท มาตราสวน 1 ตอ 50,000 (2 ซ.ม. ตอ กม.) และกรมแผนททหารไดดำาเนนการตอมาจนปจจบน

ชนดของแผนท

แผนทโดยทวไป แบงออกเปน 3 ชนด 1. แผนทแบนราบ แสดงพนผวโลกความสงตำา ใชแสดงตำาแหนง ระยะทาง และเสนทาง 2. แผนทภมประเทศ แสดงพนผวโลกในทางราบ ไมแสดงความสงตำา ละเอยดกวาและใชประโยชนไดมากวาแผนทแบนราบ 3. แผนทภาพถาย ทำาขนจากภาพถายทางอากาศ มความละเอยดและความถกตองมากกวาแผนทชนดอนมาก สามารถมองเหนสงตางๆ ตามธรรมชาต และสงทมนษยสรางขนอยางชดเจน นอกจากนยงแบงชนดของแผนทตามลกษณะการใชงาน ตวอยาง เชน • แผนททวไป เชนแผนทโลก แผนทประเทศตางๆ • แผนททรวดทรงหรอแผนทนน แสดงความสงตำาของภมประเทศ • แผนททหาร เปนแผนทยทธศาสตร ยทธวธ • แผนทเดนอากาศ ใชสำาหรบการบน เพอบอกตำาแหนง และทศทางของเครองบน • แผนทเดนเรอ ใชในการเดนเรอ แสดงสนดอน ความลก แนวปะการง • แผนทประวตศาสตร แสดงอาณาเขตยคและสมยตางๆ • แผนทการขนสง แสดงการคมนาคมทางบก เรอ อากาศ ฯลฯ


65


สทใชในแผนท

• สดำา ใชแทนรายละเอยดทเกดจากแรงงานมนษย ยกเวนถนน • สแดง ใชแทนรายละเอยดทเปนถนน • สนำาเงน ใชแทนรายละเอยดทเปนนำาหรอทางนำา เชน ทะเล แมนำา บง ฯลฯ • สเขยว ใชแทนรายละเอยดทเปนปาไม และบรเวณททำาการเพาะปลก • สนำาตาล ใชแทนลกษณะทรวดทรงความสง

เสนคว�มสงในแผนท

บรเวณภเขา จะมเสนสนำาตาลเปนวงรอบภเขาเปนวงๆ แตละวงนนจะหางไมเทากน บางวงใกลชดกน บางวงหางกน เปนเสนแสดงความสงจากระดบนำาทะเลปานกลาง (วดทเกาะหลก จ.ประจวบครขนธ) เราจะทราบวาภเขานสงเทาใด ลกษณะชน หรอลาดไดจากเสนน โดยระยะแตละวงนนสงตางกน 500 ฟต ถาวงอยชดกนกจะชน วงหางกนกจะลาด

ก�รอ�นแผนท

วางแผนทในแนวราบ บนพนทไดระดบ ทศเหนอของแผนทชไปทางทศเหนอ จดใหแนวตางๆ ในแผนทขนานกบแนวทเปนจรงในภมประเทศทกแนว โดยทวไปแผนทจะบอกทตงของสงตางๆ ระบบทใชในการหาทตงของสงตางๆ ทนยมใชกนม 2 ระบบ คดระบบพกดภมศาสตร และระบบพกดตาราง 1. ระบบพกดภมศาสตร ใชคาละตจดหรอเสนรง และลองตจดหรอเสนแวง เปนตวกำาหนดทตงของสงตางๆ ละตจด เปนเสนทขดรอบโลกตามแนวนอนขนานกน โดยมเสนศนยสตร (อเควเตอร) เปนเสนกำาหนดเขตแบงโลกเปนซกโลกเหนอและซกโลกใต เสนละตจดทอยเหนอและใตเสนศนยสตรเรยกวาละตจดเหนอและละตจดใต มจำานวนซกโลกละ 90 เสน มหนวยเปนองศา ทขอบแผนทจะมเลขกำากบวา 10, 20, 30 เรากทราบวา 10 องศา, 20 องศา, 30 องศา


66


ลองตจด เปนเสนทลากจากจากขวโลกเหนอมายงขวโลกใต โดยเรมจากเสนทลากผานเมองกรนช ประเทศองกฤษ เปนเสนลองตจดท 0 องศา ถาวดไปทางขวามอจะเปนซกโลกตะวนออก ม 180 เสน ถาวดไปทางซายมอจะเปนซกโลกตะวนตก ม 180 เสน มหนวยเปนองศาเชนกน

ในแผนท จะมตวเลขกำากบทขอบบน เชน 20, 30, 40, 50 เรากทราบวา 20 องศา, 30 องศา, 40องศา และกทราบวาบรเวณนนอยซกโลกตะวนออกหรอตะวนตก 2. ระบบพกดตาราง อาศยเสนตรง 2 ชด เปนตวกำาหนดทตงของสงตางๆ เสนคขนานในแนวตงเรยกวา เสนพกดตง เสนคขนานในแนวนอนเรยกวา เสนพกดราบหรอนอน เสนคขนานทง 2 ชดจะตดกนเปนรปสเหลยมจตรสเรยกวา พกดกรด ระหวางเสนคขนานแตละคทงแนวตง และแนวนอนยงแบงยอยออกเปน 10 ชองเทาๆ กน ระบบนจะมในแผนททละเอยดมาก คอ มาตราสวน 1ตอ 50,000 ขนไป (1 ซ.ม.ตอครง กม.) ตวอยาง การหาพกดจด A ในระบบตาราง (1) ดตารางสเหลยมจตรสทลอมรอบจด A (2) อานเสนพกดในแนวนอน โดยอานตวเลขทกำากบเสนตงจากซายไปขวาทผานจด A (3) อานเสนพกดในแนวนอน โดยอานตวเลขทกำากบเสนแนวนอนจากลางขนบนทผานจด A (4) นำาเลขชดทอานไดในขอ (2) และ (3) มาเรยงตอกนตามลำาดบ ตวเลขนขจะเปนพกดของจด A

จด A = 937604จด B = 920585จด C = …………..จด X = ………….จด Y = ………….


67

เขมทศซลวา (silva)


จากตารางน ตำาแหนงของจด A จะอยทเสน 93.7 ตดกบเสน 60.4 จงอานเปน 937604 โดยอานตอกน ไมอานและเขยนคำาวาจด ตำาแหนงจด B กเชนเดยวกน อยทเสน 92 พอด กคอ 92.0 ตดกบเสนท 58.5 กอาน 920585

ระยะท�งในแผนท

เปนมาตราสวนทยอขนาดลง คออตราสวนระหวางระยะทางในแผนทกบระยะทางในภมประเทศ เชน 1:50,000 หมายความวา 1 หนวยของระยะในแผนทเทากบ 50,000 หนวยของระยะในภมประเทศ (ตองเปนหนวยเดยวกน ตวอยาง : 1 เซนตเมตรในแผนทเทากบระยะทาง 500 เมตรในพนท)

ก�รห�ทศในแผนท

ปกตหวกระดาษแผนทจะเปนทศเหนอมลกศรชอย วางแผนทใหหวลกศรในแผนทชไปทางทศเหนอตามเขมทศ

เขมทศ

เปนเครองมอทใชในการหาทศ ทำาขนจากแมเหลกแทงเลกๆ ตดกบแกนใหหมนไปโดยรอบอยางอสระ โดยอาศยคณสมบตของแมเหลกทวา เมอแขวนใหหมนอยางอสระแลวปลายขางหนงจะชไปทางทศเหนอเสมอ บนหนาปดของเขมทศจะมเครองหมายแสดงทศและเลขบอกองศาของทศตางๆ

ชนดของเขมทศ

เขมทศมหลายชนด เชน • เขมทศตลบ เปนเขมทศแมเหลกเลกๆ หาแนวทศเหนอไดอยางเดยว • เขมทศแบบเลนซาตก ฝาตลบมชองเลง ขงงเสนลวดไวตรงกลางเพอชวยในการเลงทหมาย • เขมทศขอมอ • เขมทศซลวา (Silva) เปนเขมทศทนยมใชในวงการลกเสอ

เขมทศซลว� (Silva)

เปนเขมทศททำาในประเทศสวเดน มไมโปรแทรกเตอรรวมอยดวยกน นยมใชกนทวโลก เนองจากใชทำาแผนทและหาทศไดด นอกจากใชงายแลวยงพกพาสะดวกและราคาถกดวย


68


สวนประกอบเขมทศแบบซลวา 1. แผนฐานเปนตววตถโปรงใส 2. ทขอบมมาตราสวนเปนนวหรอเซนตเมตร 3. มลกศรชทศทาง 4. เลนสขยาย 5. ตลบเขมทศเปนวงกลมหมนได บนกรอบหนาปดของเขมทศม 360 องศา 6. ปลายเขมทศเปนแมเหลกสแดง ซงจะชไปทางทศเหนอเสมอ 7. ชอตำาแหนงสำาหรบตงมมและอานคามม อยตรงปลายลกศรชทศทาง

วธใชเขมทศซลว�

ควรใชเขมทศหางจากสงทเปนเหลกหรอวงจรไฟฟา ระยะปลอดภยโดยประมาณมดงนหมวกเหลก 1 หลา โทรศพท,ลวดหนาม 10 หลา รถยนต 20 หลา สายไฟฟาแรงสง 60 หลา • การหาทศ วางเขมทศในแนวระนาบ ปลายเขมทศขางหนงจะชไปทางทศเหนอ คอยๆ หมนหนาปดของเขมทศใหตำาแหนงตวเลขหรออกษรทบอกทศเหนอบนหนาปดตรงกบปลายเหนอของเขมทศ เมอปรบเขมตรงกบทศเหนอแลว จะสามารถอานทศตางๆ ไดอยางถกตองจากหนาปดเขมทศ ลกเสอสามารถนำาเขมทศไปใชในกจกรรมตางๆ ได เชน การเดนทางไกล การสำารวจปา การผจญภยการสำารวจและการเยอนสถานท เปนตน เมอเรมออกเดนทางลกเสอควรหาทศทจะมงหนาไปใหทราบกอนวาเปนทศใด เมอเกดหลงทศหรอหลงทางจะสามารถหาทศทางตางๆ จากเขมทศได • กรณบอกมมอะซมทมาใหและตองการรวาจะตองเดนทางไปในทศทางใด สมมตวามมอะซมท 60 องศา 1) วางเขมทศในแนวระดบใหเขมแมเหลกหมนไปมาไดอสระ 2) หมนกรอบหนาปดของตลบเขมทศใหเลข 60 อยตรงขดตำาแหนงตงมม 3) หนตวเขมทศทงฐานไปจนกวาเขมแมเหลกสแดงภายในตลบเขมทศชตรงกบอกษร N บนกรอบหนาปด ทบสนทกบเครองหมายหวลกศรทพมพไว 4) เมอลกศรชทศทางชไปทศใด ใหเดนไปตามทศทางนน โดยเลงหาจดเดนทอยในแนวลกศรชทศทางเปนหลก แลวเดนตรงไปยงสงนน • กรณทจะหาคาของมมอะซมทจากตาบลทเรายนอย ไปยงตาบลทเราจะเดนทางไป 1) วางเขมทศในแนวระดบใหเขมแมเหลกหมนไปมาไดอสระ 2) หนลกศรชทศทางไปยงจดหรอตำาแหนงทเราจะเดนทางไป 3) หมนกรอบหนาปดเขมทศไปจนกวาอกษร N บนกรอบหนาปด อยตรงปลายเขมแมเหลกสแดงในตลบเขมทศ 4) ตวเลขบนกรอบหนาปดจะอยตรงขดตำาแหนงสำาหรบตงมมและอานคามม คอคาของมมทเราตองการทราบ


69


ก�รใชเขมทศห�พกดตำ�แหนงในแผนท

กอนอนจะตองรวาตนเองอย ณ ทใดของแผนท โดยใชเขมทศชวยในการวางแผนทใหถกทศทาง หรอวางแผนทใหขนานกบเสนทางหรอถนนพนทจรง การวางขนานกบเสนทางตองระวงไมใหกลบทางทศเหนอ-ใต โดยตรวจสอบสงอนบนแผนท ประกอบอยางนอย 2 แหง วางเขมทศบนแผนท ใหเครองหมายศรชทศเหนอทางแนวทศเหนอในแผนท จากนนกหมนกระดาษแผนท (อยาใหเขมทศเคลอน) ไปจนเขมแดงศรชทศเหนอ แลวจงกดเขมทศตดกบแผนท แลวหมนแปนบอกองศาใหตรงทศ

จากนนใหมองหาทหมายจรงบนภมประเทศ กบบนแผนทสก 2 แหง เชน บนภมประเทศ A และ a บนแผนท กบ B บนภมประเทศ และ b บนแผนท ใชบรรทดลากเสนจาก A a และ B b และตอเสนใหตดกนจะไดตำาแหนง c บนแผนท คอททเรายนอย

ขนตอไป จะหาตำาแหนงใดๆ บนแผนท วาของจรงบนภมประเทศอยทใด กหาไดจากแผนทและตงมมเขมทศไปได ตลอดจนสามารถจะทราบระยะทางจรงบนภมประเทศไดโดยเทยบมาตราสวนบนแผนท


70


ก�รเดนท�งต�มแผนท

เมอทราบตำาแหนงของตนเองบนแผนท และจะเดนทางไปสทหมายตางๆบนภมประเทศนน หากตงมมอาซมทแลวมองเหนทหมายจรงกเปนสงงาย หากมองไมเหนกเดนตรงไปตามทศทางนน โดยสงเกตเปาหมายใดๆ ไว ขณะเดนตองระวงอยาใหเขมทศเบนแนวทาง และหมนตรวจสอบกบทหมายเรมตนดวยหากเดนไปพบสงกดขวาง เชน หนองนำา ตองเดนออมไปตงตน ณ จดตรงฟากหนองนำาใหม หากจดตรงฟากนนไมม กตงมมอาซมท คำานวณระยะทางทเดนออมใหถกตอง

เรอง ก�รห�ทศโดยอ�ศยธรรมช�ต

ในกรณทลกเสอไมมเขมทศ อาจหาทศโดยการสงเกตจากสงทมอยตามธรรมชาต หรอสงแวดลอมทเปนจดเดนสงเกตไดงาย ดงน 1. สงเกตทศทางลม โดยวธงายๆ เชน โยนหญาแหง หรอฝนขนไปบนอากาศ เมอคดวาอาจเดนหลงทางกใหตรวจสอบทศทางลมอกครงหนง 2. สงเกตเถาวลย โดยธรรมชาตยอดเถาวลยจะพนตนไมไปทางทศตะวนออก เพอหนเขารบแสงอาทตย เมอทราบทศตะวนออกกสามารถหาทศอนๆ ได โดนยนกางแขนหนหนาไปทางทศตะวนออก ซายมอคอทศเหนอ ขวามอคอทศใต และขางหลงคอทศตะวนตก 3. สงเกตความอนของตนไม หลงอาทตยลบขอบฟาหาทศโดยใชแกมแนบกบตนไมใหญ ดานทอนกวาแสดงวาเปนทศตะวนตก เนองจากเพงไดรบแสงแดดมาไมนานนก เมอทราบทศตะวนตกกสามารถหาทศอนๆ ได โดยการยนกางแขนหนหลงชนตนไมขางทอน ดานหนาจะเปนทศตะวนตก ทศเหนออยขวา ทศใตอยซาย และดานหลงเปนทศตะวนออก 4. สงเกตดวงอาทตย ใน 1 ปดวงอาทตยขนตรงทศตะวนออกและตกทางทศตะวนตกพอดอย 2 วน คอ 21 มนาคม และ 22 กนยายน ระหวาง 22 มนาคมถง 21 กนยายน จะขนและตกเฉยงไปทางทศเหนอ และเฉยงเหนอมากทสด (23.5 องศา) ในวนท 21 มถนายน สวนระหวาง 23 กนยายนถง 20 มนาคม จะขนและตกเฉยงไปทางทศใต เฉยงมากทสด (23.5 องศา) ในวนท 21 ธนวาคม • ฤดหนาว สงเกตดวงอาทตยจากเวลาดงน 6.00 น. ทศตะวนออกคอนไปทางทศใตเลกนอย 9.00 น. ทศตะวนออกเฉยงใต 12.00 น. ทศใต 15.00 น. ทศตะวนตกเฉยงใต 18.00 น. ทศตะวนตก • ฤดรอน สงเกตดวงอาทตยจากเวลาดงน 6.00 น. ทศตะวนออกเฉยงเหนอ 9.00 น. ทศตะวนออกเฉยงเหนอ 12.00 น. ทศเหนอ 15.00 น. ทศตะวนตกเฉยงเหนอ 18.00 น. ทศตะวนตก


71


5. สงเกตดวงจนทร มขอสงเกตดงน • วนขางขน ดวงจนทรจะสวางไมเตมท และขนกอนดวงอาทตยลบขอบฟา หนดานสวางไปทางทศตะวนตก และหนดานแหวงไปทางทศตะวนออก • วนขน 15 คา ดวงจนทรสวางเตมดวงเปนวงกลมสกใส ขนกอนดวงอาทตยลบขอบฟาเลกนอย • วนขางแรม ดวงจนทรจะสวางไมเตมท และขนหลงจากดวงอาทตยลบขอบฟาไปแลว หนดานสวางไปทางทศตะวนออก และหนดานแหวงไปทางทศตะวนตก 6. สงเกตดาว สงเกตจากดาวฤกษซงขนประจำาท ไดแก 1) ดาวเหนอ ขนตรงทศเหนอเสมอ มแสงสวางมองเหนดวยตาเปลาไดงาย 2) กลมดาวเตา หรอกลมดาวพราน ประกอบดวยดาวฤกษ 7 ดวงเรยงกน เหนในชวงหวคำาตงแตเดอนธนวาคมเปนตนไป ขนทางทศตะวนออก ชวงหวคำาจะอยตรงศรษะพอด และตกทางทศตะวนตกในเดอนเมษายน 3) กลมดาวจระเขหรอดาวหมใหญ ดาวฤกษ 7 ดวง เรยงตวคลายกระบวยตกนำา ขนประจำาบนทองฟาทางทศเหนอ มองเหนไดดวยตาเปลา ชวงหวคำาเดอนกมภาพนธจะเหนขนทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ เมอขนสงสดแลวจะอยทางทศเหนอประมาณ 45 องศาในเวลาเทยงคน และตกลบขอบฟาทางทศตะวนตกเฉยงเหนอในเวลาใกลสวาง 4) กลมดาวแมงปอง เรยงตวคลายแมงปอง ขนทางทศตะวนออกเฉยงใต โดยเอาหวขนกอน และตกลบขอบฟาทางทศตะวนตกเฉยงใตโดยเอาขางลง ขนเวลาใกลสวางชวงตนเดอนกมภาพนธ และขนตอนหวคำาในเดอนพฤษภาคม 5) กลมดาวคางคาวหรอกลมดาวแคสสโอเปย กลมดาวฤกษ 5 ดวง เหนเปนรปตว M ในขณะขนทางทศตะวนออกเฉยงเหนอ และเหนเปนรป W ในขณะตกทางทศตะวนตกเฉยงเหนอ


72


เรอง แสงอ�ทตย

นายแดงเปนคนหาของปาประจำาหมบาน ทกๆ วนนายแดงจะเดนลกเขาไปในปาเรอยๆ ไมซำากนในแตละวน เพอนำาของปาทหาไดไปขายในหมบาน บายวนหนงขณะทนายแดงกำาลงหาของปาอยนนเกดลมพายและทองฟามดครม ทำาใหนายแดงไมสามารถหาทศกลบบานได เพราะมดแลวมองไมเหน นายแดงจำาไดแตหมบานอยทางทศตะวนออกของปาดงดบเทานน นายแดงพยายามคดหาทางกลบบาน เขานกไดวาในตอนบายตนไมใหญจะโดนแสงแดดทมาจากทศตะวนตก สวนดานตรงขามทไมโดนแสงแดดกจะเปนทศตะวนออก ดงนนเขาจงรบใชมอสมผสรอบๆ ตนไมเพอหาดานทอนๆ เมอหาพบแลวเขาจงตดสนใจเดนทางไปดานตรงกนขามกบดานทอนของตนไมไปเรอยๆ ไมนานเขากเดนถงหมบานอยางปลอดภย คตสอนใจ การรจกสงเกตสงแวดลอม ยอมมประโยชนตอตนเองและสามารถนำาไปใชในชวตประจำาวนได

เรอง คว�มฉล�ดชวยใหพนภย

ลงตวหนงอาศยอยใกลแมนำา ซงมเกาะกลางนำาอยมากมาย ลงตวนฉลาดและแขงแรงมาก ทกๆ วนมนจะกระโดดขามเกาะตางๆ ไปเรอยๆ เพอหาผลไมกน ในแมนำามจระเขสองผวเมยอาศยอย จระเขตวเมยอยากจะกนหวใจของลง จระเขตวผจงไปนอนบนโขดหนเพอรอลงกระโดดมา ลงเมอหากนเสรจแลวกจะกลบขนฝง แตดวยความฉลาดและรอบคอบจงสงเกตเหนวาโขดหนนนสงกวาปกต มนจงสงเสยงเรยกหนวา “หนๆๆๆ” จระเขกเงยบ ลงจงพดขนวา “ทกครงเราเคยเรยกหน แลวเจาจะตองขานรบทกครง วนนทาไมจงไมตอบ” แลวกเรยกอก “หนๆๆๆ” จระเขจงตอบวา “อะไรเลา เจาลง” ลงถามอกวา “เจาอยากไดอะไร” จระเขกตอบวา “อยากไดหวใจลง” ลงจงพดวา “ถาอยางนนกอาปากกวางๆ ซ” พอจระเขอาปากกวาง ตาของมนกมองไมเหนลง ลงจงกระโดดขามจระเขไปได คตสอนใจ ผทมความฉลาดและรจกคด ยอมเอาชนะอปสรรคตางๆ ได

เรอง พดดเปนศรแกป�ก

ชายสามคนอยากไดดอกบวเพอจะนำาไปใหหญงคนรก จงชวนกนไปทสระซงมชายจมกแหวงรกษาดอกบวอย ชายคนแรกพดวา “ธรรมดาผมทตดแลวยงงอกออกใหมได จมกของทานยอมจะงอกออกไดเชนกน ทานจงใหดอกบวแกเราเถอะ” ชายคนท 2 พดวา “ธรรมดาพชทหวานยงงอกออกเจรญเตบโตได จมกของทานยอมงอกไดเชนกนจงใหดอกบวแกเราเถอะ” ชายคนท 3 พดวา “ทงสองคนพดไมจรง ธรรมดาจมกของคนเราเมอแหวงแลวจะงอกออกมาเหมอนผมหรอพชทงหลายไมได ขาพเจาพดความจรง ทานจงใหดอกบวแกเราเถด” ชายจมกแหวงจงพดขนวา “ชายสองแรกนนพดเกนความจรงและพดเอาแตไดอยางเดยว เราจะไมใหดอกบว สวนทาน คนทสาม พดความจรงเราชอบใจ เราจะใหดอกบวแกทาน” คตสอนใจ การพดดวยความจรงใจ ยอมไดความจรงใจกลบคนมา


73


หนวยท 2 ทกษะลกเสอและกจกรรมกล�งแจงแผนก�รจดกจกรรมท 5 เงอนเชอกลกเสอส�มญรนใหญ เวล� 3 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร 1.1 ลกเสอสามารถผกเงอน 9 เงอน และผกแนนได 1.2 ลกเสอบอกและใชประโยชนจากเงอนทง 9 เงอนได2. เนอห� กจกรรมการบกเบกและการผจญภยตองอาศยทกษะการใชเงอนเชอกมาประกอบดวย ดงนนการเรยนรเรองเงอนเชอก จะชวยใหลกเสอสามารถเลอกใชประโยชนจากเงอนเชอกไดอยางรวดเรวและปลอดภย 3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 เชอก, ตวอยางรถมาโรมน 3.3 ใบความร เรอง เงอนประเภทตางๆ 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบใหลกเสอทบทวน ประโยชนของการใชเงอนเชอกชนดตางๆ และทบทวนการผกเงอนจากแบบจำาลองเงอน ตอไปน • เงอนพรอด • เงอนตะกรดเบด • เงอนขดสมาธ • เงอนกระหวดไม • เงอนบวงสายธน 4) ลกเสอฝกปฏบตเงอนประจำาฐาน โดยผกำากบและนายหมลกเสอ อธบายประโยชน พรอมสาธตการผกเงอน ตอไปน • ฐานท 1 เงอนปมตาไก • ฐานท 2 เงอนผกซง • ฐานท 3 เงอนผกรง • ฐานท 4 เงอนประมง • ฐานรวม ทบทวนและสรปการปฏบตผกเงอน ทง 4 ฐาน 5) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายลกเสอเตรยมเชอกลกเสอเพอปฏบตกจกรรมในสปดาหตอไป


74

4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ลกเสอฝกปฏบตประจำาฐานผกเงอน โดยผกำากบลกเสอ และนายหมสาธตประกอบการอธบายการนำาเงอนไปใชประโยชนในชวตประจำาวน • ฐานท 1 ผกประกบ • ฐานท 2 ผกทแยง • ฐานท 3 ผกกากบาท • ฐานรวม ผกแนน 4) ผกำากบและลกเสอสรป ขอสงเกต และความปลอดภยในการใชเชอก การนำาเงอนไปใชประโยชนอยางมประสทธภาพ 5) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • ผกำากบมอบแบบราง ตอหมอสะพาน ใหหมลกเสอศกษา วางแผน เตรยมการ สรางตอหมอสะพาน ดวยเงอนทเรยนรมา เพอปฏบตในการประชมกองครงตอไป 4.3 กจกรรมครงท 3 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบชแจงวตถประสงคการสรางตอมอสะพาน เพอการแขงขน “เกมแขงมาโรมน” 4) หมลกเสอรวมกนสรางตอมอสะพาน ดวยเงอนเชอกและการผกแนน ตามแบบรางและหมไดวางแผนเตรยมการไว 5) หมลกเสอนำาตอมอสะพาน ทสรางเสรจแลว ใหชอวา “รถมาโรมน” มาทำาการแขงขนโดยกอนการแขงขน ผกำากบตรวจสอบความถกตอง แขงแรงและปลอดภย 6) หมลกเสอแขงขน เกมแขงมาโรมน ดงน 6.1 หมลกเสอเลอกสมาชกในหมจำานวน 3 คน (2 คนเปนมา อกหนงคนเปนผขบข) 6.2 ผกำากบใหสญญาณเรมการแขงขน เมอลกเสอไดรบสญญาณ ผมหนาทขบข ตองขนไปยนบนรถมาโรมนและ ผททำาหนาทเปนมาทง 2 คนจะลากรถโรมนทบรรทกผขบขนน วงจากจดเรมตน ไปจนถงเสนชย โดยผขบขตองไมตกหรอกระโดดลงจากรถ และตวรถมาโรมนตองอยในสภาพทใชการได หมใดถงเสนชยกอน และรถโรมนอยในสภาพด จะถอวาหมลกเสอหมนนเปนผชนะการแขงขน 7) หมลกเสอทชนะสรปกระบวนการวางแผนการปฏบตกจกรรม ผกำากบใหขอเสนอแนะเพมเตม 8) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 5. ก�รประเมนผล

5.1 ลกเสอบอกประเภท ประโยชน และเลอกใชเงอนเชอกไดเหมาะสมกบงาน 5.2 ลกเสอสามารถผกเงอนทจำาเปนในชวตประจำาวนได


75


เพลง

เพลง เร�ม�สนกกน

ชะ ชะ ชา…………. ประกอบทาทางมาเถดเรามา มารวมรองเพลงกน พวกเราทงนน ลกขนพลนทนทแลวเรามาหนหนามาหากน ยกมอไหวกน แลวตบมอสามท (เอา 1..2..3)เสรจพลน แลวกหนกลบมา สนกหนกหนา แลวสายเอว 5 ท (เอา 1..2…3..4..5)

เพลง เงอน

เชอกขนาดเทากน ตอกนเปนเงอนพรอดสองเสนไมเทาตลอด สมาธสอดตอเปนเสนยาวบวงสายธนอาจชวยกชวตยนยาว กระหวดไมใชเชอกยาว ลากอาวๆ ไมขาดหลดเลย

เพลง พ�ยเรอ

พายเรอเอย พายเรอไปถงไกลแสนไกล กไปไดถาชวยกน รวมนาใจกนใหมนไมตร(ซา) ความสามคคดยงสงใด


เรอง เงอนประเภทต�งๆ

เงอนปมต�ไก ( A Figure of Eight Knot) ใชขมวดปลายเชอกใหเปนปม ถาตองการปมขนาดใหญใหขมวดหลายๆ ครง ประโยชน 1. ใชผกปลายเชอกใหเปนปม เพอใหถนดในการถอหรอหว 2. ใชผกกนหวเชอกลยชวคราว


76


วธผก ใชปลายเชอกดานหนงวางทบบนตวเชอก แลวพนรอบตวเชอก 2 รอบ จากนนสอดปลายเชอกเขาในบวงแลวดงปลายเชอกอกดานหนงใหตง

เงอนผกซง (Timber Hitch) ใชสำาหรบผกสงของตางๆ ใหยดตดกนแนน เปนเงอนทผกงาย แกงาย แตยงดงยงแนน ประโยชน 1. ใชผกสตว เรอ หรอแพ ไวกบหลก 2. ใชมดลากวตถทรงกระบอก หรอทรงกลม เชน ลากซง 3. ใชผกหนแทนสมอเรอ หรอใชผกกบหนแทนสมอบกกได 4. ใชเปนเงอนเรมตนในการผกแทยง วธผก ใชปลายเชอกดานหนงพนรอบไม 1 รอบ แลวพนทบตวเชอกตามรป จากนนดงปลายเชอกอกดานหนงใหตง

เงอนปมตาไก

เงอนผกซง


77


เงอนผกรง (Tarbuck Knot)

ใชผกยดกบสงอน มลกษณะพเศษคอสามารถปรบใหตงหรอหยอนไดตามความตองการ ประโยชน 1. ใชผกยดสายเตนท เสาธง สมอบก 2. ใชผกรงตนไม 3. ใชผกกบหวงตางๆ วธผก คลองเชอกรอบหลก แลวสอดปลายเชอกพนเกลยวยอนกบเชอกเสนหลก 3 รอบ ใชปลายเชอกเดมสอดลงใตเชอกเสนหลก แลวยอนขนในบวงทเกดขนใหม จากนนดงใหแนน

เงอนประมง (Fisherman’s Knot)

ใชสำาหรบตอเชอกทมขนาดเดยวกน รจกกนทวไปอกชอหนงวา เงอนหวลานชนกน ประโยชน 1. ใชตอเชอกทมขนาดเลกเชน สายเบด สายเอน 2. ใชตอเชอกทมขนาดเทากน 3. ผกคอขวดสำาหรบเปนทถอหว 4. ใชตอเชอกทมขนาดใหญ เพอใชลากจงเพราะสามารถรบกำาลงลากไดด วธผก นำาเชอก 2 เสน (a และ b) พนกนตามลกศรในรปท 1 ทำาใหเกดปมเชอก 2 ปม ( a และ b) จากนนดงเชอกทง 2 เสนใหปม a และ b เลอนเขาหากน เชอกทง 2 เสนจะตอกนแนน

เงอนผกรง

เงอนประมง


78


ก�รผกแนน

การผกแนนเปนการผกวตถใหตดแนนเขาดวยกน โดยใชเชอกหรอวสดทคลายเชอก แบงออกเปน 3 ประเภท 1. ผกประกบ (sheer Lashing)

2. ผกทแยง (Diagonal Lashing)

3. ผกกากบาท (square Lashing)

1. ผกประกบ (sheer Lashing) เปนการผกไมทอนทวางขนานกนใหแนน สามารถผกไดหลายวธ ทนยมไดแก ผกประกบ 2 ทอน และผกประกบ 3 ทอน ประโยชน 1. ใชตอไมหลายๆ ทอนใหยาวออกไป 2. ใชผกตอไมในการกอสราง 3. ใชผกตอพลองทำาเสาธงลอย วธผก • ผกประกบ 2 ทอน

1) นำาไมทจะตอมาวางชอนขนานกนตรงปลายทจะตอ ระยะซอนประมาณ ¼ ของความยาวไมหรอเสา เรมจากผกเงอนตะกรดเบดกบไมทอนหนง แลวบดพนปลายเชอกเขากบตวเชอก(แตงงานกน) ใชลมยดระหวางทอนไม 2) พนเชอกรอบไมทง 2 ทอนใหเชอกเรยงกน ความหนาของเชอกทพนมขนาดกวางเทาความกวางของไม 2 ทอนรวมกน แลวสอดเชอกเขาตรงกลางระหวางไม 2 ทอน พนหกคอไก (พนรอบเสนเชอกชวงทอยระหวางไม 2-3 รอบ แลวดงใหแนน) 3) ผกปลายเชอกเปนเงอนตะกรดเบดบนไมอกทอนหนงทไมใชอนเรมตนผก หมายเหต รป 6 ไมมหกคอไก แตใชลมอด ทำาใหเชอกทผกไวรดแนน


79


• ผกประกบ 3 ทอน (Tripod Lashing) ม 2 วธ วธท 1 ผกตะกรดเบดทเสาหลก(ตนกลาง) เอาปลายเชอกบดขวนเขาดวยกน แลวพนเชอกรอบเสาทง 3 ตน ใหมความกวางของเชอกทพนอยางนอยเทากบเสนผาศนยกลางของเสาหลก ปลายเชอกพนหกคอไกแลวดงใหแนน จากนนผกปลายเชอกดวยเงอนตะกรดเบดทเสาตนรม

วธท 2 ผกตะกรดเบดทเสาตนรมตนหนง ปลายเชอกพนแตงงานกน จากนนพนเชอกรอบเสาทง 3 ตนสลบเปนเลข 8 ใหมความกวางอยางนอยเทากบเสนผาศนยกลางของเสาหลก ตามดวยพนหกคอไก ระหวางเสาทง 2 ชอง รดจนแนนดแลว จงผกเงอนตะกรดเบดทเสาตนรมทเปนคนละตนกบตนแรก

วธท 1

วธท 2

2. ผกทแยง (Diagonal Lashing)

เปนการผกทอนไมทไขวกนอยใหตดแนนเขาดวยกน เชน ผกนงรานในการกอสราง ผกตอมอสะพาน สรางทพกอาศยดวยไมไผ เปนตน ประโยชน 1. ใชผกนงรานในการกอสรางใหเกดความมนคง 2. ใชผกไมคำายนเสาเพอปองกนเสาลม 3. ใชผกตอมอเสาสะพาน


80


วธผก ใชเชอกพนรอบเสาไมทง 2 ตน ตรงระหวางมมตรงขามกน แลวผกดวยเงอนผกซง ปลายเชอกบดพนเขากบตวเชอก แลวจงพนเชอกรอบเสาไมทง 2 ตน ทแยงไขวไปมาขางละ 2-3 รอบ ตามดวยพนหกคอไก (พนรอบเชอกทอยระหวางไม) อก 2-3 รอบ ดงเชอกใหแนน จากนนผกปลายเชอกดวยเงอนตะกรดเบดทเสาไมตนใดตนหนง แลวเกบปลายเชอกใหเรยบรอย

ผกทแยง

3. ผกกากบาท (Square Lashing)

เปนการผกทอนไมทไขวกนอยใหตดแนนเขาดวยกน คลายกนกบการผกทแยง ประโยชน 1. ใชผกนงรานในการกอสราง เชน ทำานงรานทาสอาคาร 2. ใชผกสรางคายพกแรมและอปกรณคายพกแรม 3. ใชผกทำารวหรอคอกสตว และผกตอมอเสาสะพาน วธผก

ผกเชอกดวยเงอนตระกรดเบดทไมอนตง (หรอจะผกอนขวางกอนกได) เอาปลายเชอกบดเขากบตวเชอก (แตงงานกน) ใหเรยบรอย จากนนดงเชอกออมใตไมอนขวางทางดานซายของไมอนตง (ขวากได) ออมไปหลงไมอนขวาง ดงเชอกขนขางบนทางซายของไมอนตง แลวดงเชอกออมมาดานหนาไมอนตงใหเชอกอยเหนอและไปทางขวาของไมอนขวาง ออมเชอกไปดานหลงไมอนขวาง ดงเชอกลงใตไมอนขวางทางขวาของไมอนตง ดงออกมาทางดานหนาไมอนตงจนครบรอบ พนออมมาทางซายแลวเรมพนจากซายไปใหม ทกรอบทพนตองเรยงเชอกใหเรยบรอย พนอยางนประมาณ 3-4 รอบ แลวหกคอไก 2-3 รอบ เอาปลายเชอกผกดวยเงอนตระกรดเบดทไมอนขวาง


81


เรอง บตรดมกตญ

ชายคนหนงเปนลกจางทำางานกบเศรษฐ ไดอาหารสามมอแลกเปนคาแรง เมอถงเวลากนอาหาร เขาคดถงแมซงอดอยากอยทบานไมมใครดแล จงจดแบงอาหารหอไปฝากแมทบาน เศรษฐเหนชายคนนนแบงอาหารใสหอทกวนกเรยกมาถาม ชายคนนนจงตอบวา “พอแมมพระคณลนเหลอกระผมจงแบงปนใหทานกนตามแตจะไดรบ ถากระผมทอดทงไมเหลยวแลแมกคงเปนบาปหนก” เศรษฐไดยนดงนนจงพดขนวา “เราขอชมเชยเจาวาเปนผกตญ เอาเถอะแมของเจานนเราจะรบอปการะเลยงดเอง” คตสอนใจ พอแมเปนผมพระคณมากมาย ควรตอบแทนบญคณทานเตมกำาลงทกระทำาได”

เรอง คดกอนพด

ชาย 2 คนเปนพนองกน พวกเขาเลยงหมาสขาวตวหนง วนหนงชายผนองออกไปเยยมญาต ระหวางทางฝนเทลงมาอยางหนกทำาใหเสอผาสขาวของเขาเปยกโชก เมอไปถงบานญาตจงเปลยนใสเสอผาชดดำาแทน เมอกลบบานในตอนเยน หมาจำาเขาไมไดจงเหากระโชกเปนการใหญ ชายผนองโกรธ มาก รองดาพลางไลตหมาไปรอบๆ บาน ชายผพมาพบเขาจงรองหามพรอมกบพดวา “อยาตมน อยาตมน” ชายผนองกพดวา “ตใหตาย หมาระยา จาเจาของไมได” ชายผพจงกลาวเตอนสตผนองวา “ถาหมาสขาวของเรามนออกจากบานไปแลวกลายเปนหมาดา เมอกลบมาเจาจะจาไดหรอไม” ชายผนองจงไดสตเพราะไมสามารถตอบคำาถามของพได คตสอนใจ เวลาเราจะทำาหรอพดอะไรกตามจะตองคดใหรอบคอบเสยกอน

เรอง แมวกบหน

เจาของบานหลงหนงรำาคาญฝงหนทเขามาอยในบาน จงเอาแมวมาเลยงไว ไมนานแมวกกำาจดหนไปจำานวนมาก พวกหนทยงรอดชวตอยจงประชมกน ตกลงกนวาจะไมลงไปทหองเกบอาหารชนลางอก เมอแมวไมเหนพวกหนจงคดวางอบายลอใหพวกหนตายใจดวยการนงนงเฉยอยทพน เกบซอนองเลบทงสเอาไวเพอใหพวกหนเขาใจวา ตวมนเปนเพยงรางไรวญญาณของกระตายหรอลกไกเทานน ในไมชา หนตวหนงกไตลงมาจากชนวางของแลวพดกบแมววา “สวสด เจาแมวจอมโหด! เจาหลอกพวกเราไมสาเรจหรอก เพราะพวกเรารจกนสยเจาด พวกเราไมหลงกลอบายตนๆ ของเจาแนๆ” คตสอนใจ ความรอบคอบและไมประมาท ชวยใหพนภย


82


หนวยท 2 ทกษะลกเสอและกจกรรมกล�งแจงแผนก�รจดกจกรรมท 6 ก�รบรรจเครองหลงสำ�หรบก�รเดนท�งไกลไปพกแรม เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอสามารถบรรจเครองหลงสำาหรบการเดนทางไกลไปพกแรมคางคนไดถกตอง2. เนอห� 2.1 การวางแผนเตรยมอปกรณ วสด สงของเครองใชสวนตวและสวนรวมสำาหรบเดนทางไกลไปพกแรมคางคน 2.2 วธการบรรจเครองหลง 3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 อปกรณสำาหรบการบรรจเครองหลง และเครองหลง 3.3 ใบความร เรอง การบรรจเครองหลงสำาหรบการเดนทางไกลไปอยคายพกแรม 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาตวอยางสงของเครองใชสวนตว วสด อปกรณสำาหรบเดนทางไกลและอยคายพกแรม เชน ชอน จาน ผาเชดตว สบ แปรงสฟน ยาสฟน รองเทาแตะ อาหารสำาเรจรป ฯลฯ มาจดเปนนทรรศการรปแบบรานคา โดยกำากบราคาสงของเหลานนไว ทกรายการ 4) ผกำากบใหลกเสอ เลอกวสดอปกรณสงของเครองใชสำาหรบพกแรม ตามความจำาเปน โดยจดรายการซอสงของนน จากนทรรศการรานคาในจำานวนเงนคนละไมเกน 300 บาท ตามใบรายการทไดกำาหนดไว 5) ลกเสอนำารายการทไดซอไวจากรานคา มาตรวจสอบ และอภปรายในกลมถงเหตผล ความจำาเปน แลวสรปเปนขอกำาหนดของกลม 6) ผกำากบสรป และใหขอเสนอแนะในการจดเตรยม วสดอปกรณทเปนประโยชนและคมคาในการอยคายพกแรม โดยยดหลกปฏบตในเรองความพอเพยง 7) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 8) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจเครองแบบ ชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายลกเสอเตรยมอปกรณปฏบตกจกรรมและนดหมายนายหมฝกปฏบตการบรรจเครองหลงเตรยมสาธตในสปดาหตอไป 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม


83

3) ผกำากบมอบหมายให นายหมลกเสอแตละหมบรรยาย และสาธตวธการบรรจเครองหลงทถกตอง 4) ลกเสอปฏบตการบรรจวสดอปกรณสงของสวนตวทเตรยมมาลงเครองหลง ตามวธการทนายหมลกเสอไดสาธต 5) ลกเสอประเมนนำาหนกสงของเครองใช ทบรรจเครองหลงวาเหมาะสมและสามารถนำาพาไปไดดวยตนเองในระยะทาง 15 กโลเมตร ไดหรอไม 6) ลกเสอนำาเครองหลงของตนมาเปรยบเทยบ และแลกเปลยนความคดเหนกบลกเสอคนอน แลวจดเครองหลงของตนใหเหมาะสม 7) ผกำากบและลกเสอรวมกนสรปการเตรยมวสด อปกรณของใชสวนตวลงบรรจเครองหลงสำาหรบการพกแรมคางคน 8) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจเครองแบบ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

5.1 ลกเสอจดเตรยมวสดอปกรณสงของสวนตวและสวนรวมได 5.2 ลกเสอจดวสดอปกรณสงของสวนตวบรรจเครองหลงได


เพลง

เพลง เดนท�งไกล

เดนทางไกล เดนทางไกล ไปไปซไปไปซไปดวยกนเหนอยอยางไร ไมเคยหวน รวมใจกนและสามคคเดนทางไป ในกลางดง ใจนกทนงหลงเพลนเขาดอยมงหนาไป ไมยอหยอน ลมทกขรอน มงสปลายทาง

เพลง รวมเงน

รวมเงน รวมเงนใหด รวมเงนวนนอยาใหมผดพลาดผหญงนนเปนเหรยญบาท ผชายฉลาดเปนหาสบสตางค


84

เกม

เกมรวมเงน

1. กำาหนดใหลกเสอทเปนผชายสวมหมวก เปนผหญงถอดหมวก 2. อธบายการเลนเกมกำาหนดใหลกเสอชายเปนเงนมคา หาสบสตางค ผหญงเปนเงนมคา 1 บาท 3. เรมเลนใหลกเสอเดนปะปนกนในกลมโดยรวมกนรองเพลงรวมเงน เมอจบเพลงผกำากบเปนผกำาหนดการรวมเงน เชน สบาทหาสบ ใหลกเสอรวมกนเปนกลมใหครบจำานวนเงน สบาทหาสบสตางคเมอครบแลวใหนงลง กลมทรวมไมครบตองออกจากเกม 4. เลนและรองซำาประมาณ 3 รอบ เพอหาลกเสอทรวมกลมทเปนผชนะ


เรอง ก�รบรรจเครองหลงสำ�หรบก�รเดนท�งไกลไปอยค�ยพกแรม

การเดนทางไกลไปอยคายพกแรม เปนกจกรรมหนงซงลกเสอจะตองมการเตรยมการเรองเครองหลงใหพรอม และเหมาะสมกบการเดนทางไกลไปพกคางคน อปกรณทตองจดเตรยมแบงออกเปน 2 ประเภท คอ 1. อปกรณเฉพาะบคคล หรอ อปกรณประจำาตว 2. อปกรณสวนรวม หรออปกรณสำาหรบหมหรอกอง • อปกรณเฉพาะบคคล ควรเปนสงจำาเปน มนำาหนกไมมากนก ไดแก 1. กระตกนำา ใสนำาสะอาดใหเตม 2. เครองใชประจำาตว เชน ผาเชดตว ผาขาวมา ผาถง สบ แปรงสฟน ยาสฟน รองเทาแตะ ไฟฉาย ชอนสอม จานขาว ยาทากนยง เปนตน 3. เครองแบบและเครองประกอบเครองแบบ ไดแก เสอ กางเกง (กระโปรงสำาหรบเนตรนาร) ผาพนคอ หมวก เขมขด รองเทา ถงเทา เปนตน 4. ยาประจำาตวและอปกรณปฐมพยาบาล 5. เขมทศ แผนท สมดจดบนทกการเดนทาง ดนสอ ปากกา 6. ฤดฝนตองเตรยมชดกนฝน ฤดหนาวใหเตรยมเสอกนหนาว 7. เครองนอน เชน เตนท ผาปทนอน เสอ ผาหม ถงนอน เปนตน 8. ถงพลาสตก เพอใชสำาหรบใสเสอผาเปยกชนหรอเสอผาทใชแลว 9. เชอกหรอยางเพอใชผกรดอปกรณสงของเลกๆ นอยๆ 10. ไมงาม • อปกรณสวนรวม หรออปกรณสำาหรบหมหรอกอง เปนอปกรณทใชสำาหรบทกคนในหมหรอกอง ในการอยคายพกแรมรวมกน และตองแบงหนาทกนนำาสงของไป เชน


85


- นายหม เอาตะเกยง มดพรา และแผนท - รองนายหม นำาพลวสนาม เตนท กระดาษชำาระ กระเปายาและอปกรณในการปฐมพยาบาล ถงนำา กะละมง ไมขดไฟ เชอไฟ ยาขดรองเทา ยาขดโลหะ - หวหนาคนครว เตรยมกระทะ หมอ ทพพ หมอ สำาหรบปรงอาหาร กระทะ มดทำาครว - รองหวหนาคนครว นำากบขาว เครองปรง อาหารสด อาหารแหง และอาหารกระปองสำาหรบรบประทานทงหม

สงทไมควรบรรจเครองหลง

ไมควรนำาสงของอนๆ ทไมจำาเปนและของมคาทกชนดไป เชน สายสรอยทองคำา โทรศพทราคาแพง เครองเลนรวมถงอปกรณอเลคโทรนกอนๆ เปนตน นำาเงนตดตวไปเทาทจำาเปนตองใช รวมทงไมพกพาอาวธทกชนด

ก�รบรรจสงของลงในถงเครองหลงหรอกระเป�

เครองหลง คอถงหรอกระเปาสำาหรบใสสงของตางๆ ใชสะพายหลงเพอสามารถนำาสงของตดตวไปไดสะดวก จดเปนสงสำาคญและมความจำาเปนมากสำาหรบกจกรรมการเดนทางไกล เพราะลกเสอตองใชบรรจอปกรณประตว อปกรณประจำาหม ทตองนำาไปใชในการอยคายพกแรม เครองหลงมหลายชนดแลวแตลกเสอจะเลอกใชเชน กระเปา ยาม หรอ เป ลกเสอควรเลอกใชเครองหลงทมลกษณะคลายเป เพราะมชองสำาหรบแยกบรรจสงของไดหลายประเภท การบรรจสงของลงในถงเครองหลงหรอกระเปา มขอแนะนำาดงน 1. เลอกเครองหลงทมขนาดพอเหมาะไมเลกหรอใหญจนเกนไป 2. บรรจสงของทมนำาหนกมากหรอสงของทใชภายหลงไวขางลาง สวนสงของทใชกอนหรอใชรบดวน เชนไฟฉาย เสอกนฝน ไมขดไฟ ฯ ใหบรรจไวขางบนสดเพอสามารถนำาออกมาใชไดอยางสะดวก 3. บรรจสงของนม ๆ เชน ผาเชดตว ผาหม เสอผา ฯลฯ ตรงสวนทสมผสกบหลงของลกเสอเพอจะไดไมเจบหลงขณะเดนทาง 4. สงของบางประเภท เชน ยารกษาโรค ขาวสาร เปนตน ควรใสถงผาหรอถงพลาสตกกอน แลวจงบรรจลงเครองหลง 5. ในกรณทถงนอน และผาหมบรรจเครองหลงไมได ใหผกถงนอนและผาหมนอนของลกเสอไวนอกเครองหลง คลมดวยแผนพลาสตกใสเพอกนการเปยกนำา 6. เครองหลงทลกเสอนำาไปตองไมหนกจนเกนไป เพราะจะทำาใหลกเสอเหนอยเรว นำาหนกของเครองหลงควรหนกไมเกน 1 ใน 5 ของนำาหนกตวลกเสอ เชน ถาลกเสอหนก 60 กโลกรมเครองหลงควรหนกไมเกน 12 กโลกรม เปนตน


86


เรอง อก�กบเหยอก

ขณะทอกาตวหนงกำาลงบนอย มนรสกกระหายนำามาก เมอมองเหนเหยอกนำาตงอยดานลาง จงรอนลงไปยงจดหมาย เมอมองเขาไปในเหยอก พบวามนำาอยเพยงเลกนอย มนจงพยายามสอดจงอยปากเขาไปเพอจะดมนำา ไมวามนจะพยายามเทาใดกไมสามารถสอดจงอยปากเขาไปถงกนเหยอกได วธถดมา มนพยายามจะควำาเหยอก เพอใหนำาไหลหกออกมา แตเหยอกนนหนกเกนไป ในทสด มนเหลอบไปเหนกอนหนใกลๆ กบบรเวณนน จงคาบมาหยอนลงในเหยอกนำาทละกอน จนระดบนำาทกนเหยอกคอยๆ เออขนมา ในทสดมนกดมนำาไดตามทตองการ คตสอนใจ คนฉลาดมกคดหาวธไปสความสำาเรจไดดวยความอตสาหะไมยอทอเสมอ

เรอง หม�ป�กบหม�เลยงแกะ

วนหนง…ฝงหมาปากลาวกบบรรดาหมาเลยงแกะกลมหนงวา “พวกเธอกคลายกบพวกเรา ทาไมเธอไมมาอยเสยดวยกนกบเราเลา” หมาเลยงแกะจงตอบวา “เราตองทางานใหกบนายของเรา คอยดแลแกะพวกน นายเขาไวใจเราใหชวยดแลแกะเหลานใหพนจากการเปนเหยอของพวกหมาปาเชนเจา” “ทาไมเธอถงทางานกบเขาอยไดนะ” หมาปาตวหนงเอยขน “เขาใชงานเธอหนกมาก ใหอาหารเธอนอยนด ดพวกเราสไมตองทางานเลย แตเรากยงมอาหารกนอดมสมบรณ เธอควรไปอยกบพวกเราดกวา” หมาปาตวหนงเอยชกชวน พวกหมาเลยงแกะใชเวลาคดอยนาน ในทสดกตกลงใจรบคำาชกชวนของหมาปา “ดแลว” พวกหมาปาวา “พวกเราจะพาเธอไปอยดวยกน” ดงนน พวกหมาเลยงแกะจงผละจากฝงแกะตามพวกหมาปาไป เมอพากนมาไดระยะหนงทไกลพอแลว พวกหมาปากหนกลบมาบอกกบพวกหมาเลยงแกะวา “เอาละทนเรากไดพาพวกเจามาถงทนแลว เราจะกนพวกเจาละ” วาแลวหมาปาฝงนนกรมกนกดกนหมาเลยงแกะ คตสอนใจ ผทหลงเชอคนงาย ไมคดไตรตรองใหรอบคอบ มกตกเปนเหยอของคนชว


87


หนวยท 2 ทกษะลกเสอและกจกรรมกล�งแจงแผนก�รจดกจกรรมท 7 ก�รก�งและรอเตนททพกแรม เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอกางและรอเตนททพกแรมในเวลากลางคน รวมกบลกเสอสามญรนใหญอกคนหนงได2. เนอห� การเรยนรวธการกางเตนทเปนการเตรยมความพรอมในการเดนทางไกลพกแรมคางคน ชวยใหลกเสอปฏบตงานไดอยางรวดเรวและยงเปนการดแลรกษาเตนทใหมอายการใชงานไดอยางคมคา3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 เตนทสำาเรจรป, เตนท 5 ชาย 3.3 ใบความร เรอง เตนท 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (เขาแถว ชกธง สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 หมลกเสอศกษารปแบบตางๆ ของเตนท วธการกางเตนท ขอดและขอจำากดในการใชเตนทแตละประเภท เชน เตนท 5 ชาย เตนทสำาเรจรปแบบตางๆ ฯลฯ ผกำากบสนทนาความรเกยวเรองเตนทของลกเสอ ขณะเดยวกนมอบหมายใหนายหมเตรยมอปกรณเตนทเพอเปนวทยากรอธบายและสาธต 4.4 หมลกเสอวเคราะหรปแบบของเตนท และการนำาไปใชทเหมาะสมกบสภาพการอยคายพกแรมของหมตนเอง บนพนฐานขอมล ของสถานทพกแรม พรอมกบปจจยทเกยวของกบการกางเตนท เชน วสดอปกรณ พนทรองรบ อปกรณเสรมตางๆ 4.5 ลกเสอรวมกบเพอนอกหนงคน ปฏบตการกางและรอเตนทโดยมนายหมเปนผ ใหคำาแนะนำาทถกตอง รวมทงวธการดแลรกษาเตนท และการเกบเตนท 4.6 ลกเสอรวมกนอภปรายสรปการปฏบตงาน 4.7 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.8 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายลกเสอเตรยมอปกรณปฏบตกจกรรมในสปดาหตอไป 5. ก�รประเมนผล

5.1 ลกเสอบอกสวนประกอบ วธการเกบและดแลรกษาเตนททพกแรมได 5.2 ลกเสอปฏบตการกางและรอเตนทได


88


เพลง

เพลง ย�มคำ�

ฟามดมวลมเยนพดโชยกระหนา ฝนกตกพรา พรา ฟามดคามวไป ใจคดถงเมอครงมาพกแรมในปาแสนจะสขใจ ฟามดคาทใดพอเบกบานใจฝนกระหนาลงมา เสอเผาไทยรวมใจมานอนกลางปา แมเหนดเหนอยกายา เราสขอราเกนใครถงหนกเอาเบาส สามคคมอยแสนจะสขใจ ฟามดคาทไร เลนรอบกองไฟเราสนกเฮฮา


เรอง เตนท เตนททนยมนำาไปอยคายพกแรมม 3 ชนด 1. เตนทอำานวยการ มขนาดใหญ ใชเปนทประชม 2. เตนทหม ใชเปนทพกสำาหรบลกเสอทงหม 3. เตนทบคคล สำาหรบลกเสอ 2 คน ทนยมใชม 2 ชนด ไดแก เตนทกระแบะหรอเตนท 5 ชาย และเตนทสำาเรจรป

เตนทกระแบะ หรอเตนท 5 ช�ย

เหมาะสำาหรบลกเสอ 2 คน มขนาดเลก กระทดรด พกพาสะดวก ใชพนทกางเตนทไมกวางมาก และวธกางเตนทไมยงยาก มลกเสอชวยกนเพยง 2 คนกสามารถกางเตนทได • สวนประกอบของเตนท 5 ชาย มดงน 1. ผาเตนท 2 ผน 2. เสาเตนท 2 ชด (2 เสา) ชดละ 3 ทอน (3 ทอนตอกนเปน 1 ชดหรอ 1 เสา) 3. สมอบก 10 ตว (หวทาย 2 ตว ชายดานลางดานละ 3 ตว ประตหนา 1 ตว และหลง 1 ตว) 4. เชอกยดสมอบก 10 เสน (เชอกยาวใชรงหวทายเตนท 2 เสน เชอกสนใชยดชายเตนท 6 เสน และประตหนา-หลง 2 เสน) • การกางเตนท 5 ชาย ม 5 ขนตอน ดงน 1. ตดกระดมผาเตนททง 2 ผนเขาดวยกน ดานทตดกระดมเปนดานสนของหลงคา รตาไกทซอนกนและอยถดจากกระดมจะเปนทยดเสาทง 2 เสา สวนดานทมรตาไกดานละ 3 ร จะเปนชายดานลาง 2. นำาเสาชดท 1 (ตอ 3 ทอนเขาดวยกน) มาเสยบทรหลงคาเตนท ใหคนท 1 จบไว


89


3. ใหคนท 2 ใชเชอกยาว 1 เสนนำามายดจากหวเสา (หรอหวง) ไปยงสมอบกดานหนา (ผกดวยเงอนตะกรดเบด กระหวดไม หรอผกรง) แลวจงใชเชอกสน 2 เสนยดชายเตนทเขากบสมอบก เพอใหเตนทกางออกเปนรปหนาจว (ผกดวยเงอนปมตาไก) 4. ใหคนท 2 เดนออมไปอกดานหนง ตอเสาท 2 เสยบเขากบรหลงคาเตนทอกดานหนงแลวจบเสาไว ใหคนท 1 ปลอยมอจากเสาท 1 แลวนำาเชอกยาวเสนท 2 ยดจากหวเสาท 2 ไปยงสมอบกดานหลง(ผกดวยเงอนตะกรดเบด กระหวดไม หรอผกรง) 5. ใหคนท 2 ปลอยมอจากเสาท 2 ได เตนทจะไมลม และทง 2 คนชวยกนใชเชอกยดชายเตนทจดทเหลอเขากบสมอบก แลวปรบความตงหยอนของเตนทใหเรยบรอย • การรอเตนท 5 ชาย ม 7 ขนตอน 1. แกเชอกทรงเสาหวทายกบสมอบกออก เตนทจะลมลงทนท 2. ถอนเสาเตนทออกเปน 6 ทอน นำามารวมกนไว 3. ถอนสมอบกทง 10 ตว นำาไปรวมกนไวทใกลๆ กบเสาเตนท 4. แกเชอกและเกบเชอกใหเรยบรอย (เชอกสน 8 เสน เชอกยาว 2 เสน รวม 10 เสน) นำาไปรวมไวใกลๆ กองสมอบก 5. แกะกระดมเตนทเพอแยกผาเตนทออกเปน 2 ผน 6. ทำาความสะอาดอปกรณและเกบพบผาเตนทใหเรยบรอย 7. นำาผาเตนทและอปกรณเกบรวมไวในทเดยวกน

เตนทสำ�เรจรป

ใชเปนทพกสำาหรบลกเสอทงหม (1 หม) มขนาดใหญกวา และนำาหนกมากกวาเตนทกระแบะ แตยงสามารถพกพาไปไดสะดวก พนททใชกางเตนทมบรเวณกวางพอสมควร วธกางเตนทไมยงยาก มลกเสอชวยกนเพยง 2 คนกสามารถกางเตนทได เตนทสำาเรจรปมหลายแบบ มรปทรงไมเหมอนกน บางแบบคลายเตนทกระแบะ • สวนประกอบของเตนทสาเรจรป มดงน 1. ผาเตนท 1 ชด 2. เสาเตนท 2 ชด (2 เสา) ชดละ 3 ทอน (3 ทอนตอกนเปน 1 ชด หรอ 1 เสา) 3. สมอบก 12 ตว (ยดมมพน 4 ตว ยดชายหลงคา 6 ตว หว 1 ตว ทาย 1 ตว) 4. เชอกยดสมอบก 8 เสน ทกเสนมดตดกบแผนเหลกสำาหรบปรบความตงหยอนของเชอก โดยเชอกสน 6 เสนใชยดชายหลงคา และเชอกยาว 2 เสนใชรงหวทายเตนท • วธกางเตนทสาเรจรป ม 5 ขนตอน ดงน 1. ยดพนของเตนททง 4 มมดวยสมอบก 4 ตว 2. นำาเสาชดท 1 (ตอ 3 ทอนเขาดวยกน) มาเสยบทรหลงคาเตนท ใหคนท 1 จบไว 3. ใหคนท 2 ใชเชอกยาว 1 เสน ยดจากหวเสา (หรอหวง) ไปยงสมอบกดานหนา (โดยผกดวยเงอนตะกรดเบด หรอเงอนกระหวดไม ไมตองใชเงอนผรงเพราะมแผนปรบความตงอยแลว) แลวใชเชอกสน 2 เสน ยดชายเตนทเขากบสมอบก ใหเตนทกางออกเปนรปหนาจว


90


4. ใหคนท 2 เดนออมไปอกดานหนง ตอเสาท 2 เสยบเขากบรหลงคาเตนทอกดานหนงแลวจบเสาไว ใหคนท 1 ปลอยมอจากเสาท 1 แลวนำาเชอกยาวเสนท 2 ยดจากหวเสาท 2 ไปยงสมอบกดานหลง 5. ใหคนท 2 ปลอยมอจากเสาท 2 ได เตนทจะไมลม ทงสองคนชวยกนใชเชอกยดชายหลงคาเตนท (จดทเหลอ) ใหเขากบสมอบกแลวปรบความตงหยอนของเตนทใหเรยบรอย • วธรอเตนทสาเรจรป ม 5 ขนตอน ดงน 1. แกเชอกทรงเสาหวทายกบสมอบกออก เตนทจะลมลงทนท 2. ถอนเสาเตนทออกเปน 6 ทอน นำามารวมกนไว 3. ถอนสมอบกทง 12 ตว นำาไปรวมกนไวทใกลๆ กบเสาเตนท 4. เกบเชอกและแผนปรบความตงใหเรยบรอย (เชอกสน 6 เสน เชอกยาว 2 เสน แผนปรบความตง 8 อน) นำาไปรวมไวใกลๆ กองสมอบก 5. ทำาความสะอาดอปกรณทกชน แลวนำาไปเกบ

ก�รเลอกสถ�นทตงค�ยและก�งเตนท

ตองทำาการสำารวจความเหมาะสมของพนท แหลงนำา และเสนทางคมนาคม เพอปองกนปญหาตางๆ ทจะตามมา ควรมลกษณะดงน 1. เปนพนทโลงกวาง เหมาะสำาหรบการตงคายและจดกจกรรม 2. พนดนบรเวณทตงคายควรเปนดนปนทราย พนเปนทเรยบ ไมมนำาขง 3. อยใกลแหลงนำาสะอาด ปลอดภย 4. อยหางจากตนไมใหญ เพอปองกนอนตรายทจะเกดจากกงไมหลนลงมาทบ 5. ทศทางของลมเพอใชพจารณาในการตงเตนททพก 6. สามารถหาเชอไฟ เชน ฟน เศษไม สำาหรบหงตมไดสะดวก 7. การคมนาคมสะดวก ใกลกบโรงพยาบาลหรออนามย ใกลกบสถานตำารวจ 8. ไดรบอนญาตจากเจาของสถานทกอนจะตงคายพกแรม

ขอควรระวงในก�รก�งเตนท

1. เมอตองการกางเตนทหลายหลงเปนแนวเดยวกน ควรเลงใหสมอบกตวทอยดานหนาสดและเสาตนแรกของทกเตนทอยในแนวเดยวกน 2. การกางเตนทแตละหลงใหเลงสมอบกตวแรก เสาแรก เสาหลง และสมอบกตวหลงทง 4 จด ใหอยในแนวเดยวกน 3. เสาทกตนทยดเตนทจะตองตงฉากกบพนเสมอหลงคา 4. เตนทตองไมมรอยยน สมอบกดานขางของเตนทแตละหลงตองเรยงกนอยางเปนระเบยบ ถาเตนทตงไปอาจจะขาดได หรอถาหยอนเกนไปกจะกนฝนไมได ซงจะเปนสาเหตทำาใหนำาซมไดงาย และถาลมพดแรงอาจทำาใหเตนทขาดได 5. การผกเตนทควรใชเงอนผกรง เพราะสามารถปรบใหตงหยอนไดตามตองการ


91


ก�รดแลรกษ�เตนท

การดแลรกษาเตนทใหมอายการใชงานทยาวนาน 1. ฝกกางเตนทใหถกวธ เพราะการกางเตนทไมถกวธ อาจทำาใหอปกรณบางชนเกดความเสยหายได เชน ใสเสาเตนทผดอนทำาใหเกดความเสยหายเวลางอเสาเขากบเตนท เปนตน 2. อยาเกบเตนทขณะเปยกถาไมจำาเปน เพราะจะทำาใหเกดกลนอบ ควรจะนำาเตนทมาผงลมใหแหงกอนและนำาเศษสงสกปรกออกจากเตนทกอนปดซปใหเรยบรอย 3. ไมควรใชสารเคมในการทำาความสะอาดเตนท เพราะสารเคมจะทำาลายสารทเคลอบเตนทไวควรใชแคผาชบนำาเชดกพอ หามใชแปรงขดเพราะแปรงจะทำาใหสารเคลอบหลดออกเชนกน 4. ใชผาพลาสตกปรองพนกอนกางเตนท เพอชวยปกปองตวเตนทจากหนและกงไมทแหลมคมซงอาจจะทำาใหพนเตนทเกดความเสยหายได และนอกจากนยงชวยลดเวลาในการทำาความสะอาดเพราะเหลอแคทำาความสะอาดผาปรองพนเทานน 5. ใชสมอบกปกเตนท บางคนอาจคดวาไมจำาเปนเพราะเตนทสามารถทรงตวอยไดเอง แตเมอมลมแรงๆ เตนทอาจพลกทำาใหเกดความเสยหายได ในชวงทกางเตนทและเกดมลมแรงควรนำาสมภาระเกบไวในเตนทแลวปกสมอบกยดไว จะชวยปองกนเตนทพลกจากแรงลมได 6. ใชอปกรณซอมแซมเตนทเมอเตนทเกดความเสยหาย เชน ผนงเตนทมรอยฉกขาดควรใชพวกผาเทปปดรอยขาดนนไว มฉะนนรอยขาดนนจะใหญขนเรอยๆ อปกรณซอมแซมเตนทสามารถหาซอไดตามรานอปกรณแคมปงทวไป


เรอง หมกบผง

หมตวหนงนกทะนงตวในความแขงแรงและพละกำาลงอนมหาศาลของมน วนหนงขณะทมนกำาลงกนอาหารอย เผอญมผงตวหนงบนผานมา หมนกโมโหทถกกวนใจระหวางกน มนจงเอามอตะปบผงตวนนหวงจะบใหตาย ดวยสญชาตญาณในการปองกนตวของผง หมจงถกผงตอยเขาทหนงทหนา “อบะ เจาผงนอย วอนหาทตายซะแลว ตอยใครไมตอยมาตอยขา นแนะ” แตยงไมทนทหมจะจดการอยางไร ผงตวนนกบนหนไปเสยแลว สรางความโกรธแคนใหกบหมเปนอยางมาก มนนกในใจวามนจะตองแกแคนผงใหได พอกนอาหารเสรจ หมขโมโหกออกเดนปาตระเวนหารงผงทนท พอพบรงผงขนาดใหญรงหนงมนกตรงรเขารอรงผงนนทนท ฝงผงจำานวนมากตกใจพากนบนออกจากรง รมตอยเจาหมตวนนจนไดรบบาดเจบแสนสาหส คตสอนใจ คดกอนทำา อยาทำากอนคด


92


หนวยท 3 สขภ�พอน�มยแผนก�รจดกจกรรมท 8 เบองหลงกวยเตยว เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร 1.1 ลกเสอเหนความสำาคญในเรองความปลอดภยของอาหารและนำาดม 1.2 ลกเสอสามารถตรวจสอบมาตรฐานและความปลอดภยของอาหารดวยวธทดสอบเบองตน และสบคนทมาของเครองปรงทใชประกอบอาหาร2. เนอห� 2.1 ประสบการณตรวจสอบสารพษและสบคนทมาของเครองปรงกวยเตยว 2.2 การดำาเนนการเพอความปลอดภยในการบรโภคอาหารและนำาดมในโรงเรยน3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 ชดตรวจสอบสารพษในอาหาร ของ อย. (องคการอาหารและยา) 3.3 ใบความร เรอง สารพษในกวยเตยว อนตรายผอนสง 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนาดวยคำาถาม “ใครชอบรบประทานกวยเตยวบาง” และ “ทาไมจงชอบรบประทาน” ลกเสอรวมกนนำาเสนอเหตผลในการรบประทานกวยเตยว 4) ผกำากบตงคำาถามใหลกเสอชวยกนตอบ “ในกวยเตยวทรบประทาน มสวนผสมของเครองปรงอะไรบาง และ เครองปรงแตละอยางมประโยชนและโทษตอรางกายอยางไร” 5) ขออาสาสมครอานบทความเรอง “สารพษในกวยเตยว ชวตผอนสง” ใหกองลกเสอฟง 6) ผกำากบแบงงานใหหมลกเสอทำาการทดสอบสารพษในสวนผสมของกวยเตยวทขายในโรงเรยน เชน เสนกวยเตยว เครองกวยเตยว ถวงอกและผก เครองปรงรส นำาซป ผงชรส ฯลฯ โดยใชชดตรวจของ อย. (ผกำากบควรประสานทำาความเขาใจกบรานกวยเตยวของโรงเรยน เพอขอความรวมมอใหลกเสอไดมประสบการณ เพอใหเหนความสำาคญในความปลอดภยของอาหารทตนเองรบประทาน) 7) หมลกเสอทำาการทดสอบตามทไดรบมอบหมาย และวางแผนดำาเนนการสบคนทมาของสวนผสมททำาการตรวจวามมาตรฐานและความปลอดภยเพยงใด เพอรายงานผลในคาบตอไป (เชน นำาสม เปนนำาสมสายชแทหรอไม ยหออะไร มตรา อย.รบรองหรอไม / ถวลสงปน มทมาอยางไร ทรานควเองใหมๆ หรอซอมาจากทไหน เปนตน) 8) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)


93

4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) หมลกเสอรายงานผลการทดสอบสารพษในเครองปรงทเปนสวนผสมของกวยเตยว และการสบคนทมาของเครองปรงททำาการตรวจ วามมาตรฐานและความปลอดภยเพยงใด 4) ผกำากบนำาอภปราย ใหลกเสอรวมกนสรปวา “ไดขอคดอะไรบางจากกจกรรม” (1. การตรวจไมพบสารพษและไดรสวนผสมนนปลอดภยไดมาตรฐาน จะชวยใหมนใจในความปลอดภยของอาหารมากขน 2. ถาตรวจพบกเปนเรองดทจะไดแกไขและปองกนตนเองจากการไดรบสารพษ 3. ไดนำาแนวทางไปใชกบอาหารอนๆ ทไมแนใจวาจะปลอดภยหรอไม) 5) ผกำากบมอบหมายใหกองลกเสอประชมรวมกน ในการดำาเนนการขนตอไป เพอความปลอดภยในการบรโภคอาหารและนำาดมในโรงเรยน เชน การสมตรวจสารพษในอาหารชนดตางๆ เปนระยะๆ การทำาแผนพบประชาสมพนธใหความรเรองสารพษจากอาหารประเภทตางๆ การรณรงคใหลางมอกอนรบประทานอาหาร การใชภาชนะทสะอาด การตรวจสอบแหลงนำาดมในโรงเรยน เชน ตกดนำา กอกนำาดม ตองมการทำาความสะอาดอยเสมอ เปนตน 6) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจเครงแบบ ชกธงลง เลก) 5. ก�รประเมนผล

5.1 สงเกต การมสวนรวมในการทำากจกรรม และการแสดงความคดเหนในหม และในกองลกเสอ 5.2 ตรวจดผลงานในการดำาเนนการเพอความปลอดภยในการบรโภคอาหารในโรงเรยน


เพลง

เพลง กวยเตยวบะหม

กวยเตยวบะหม (ซา) แกงกะหรมสมน ขนมจนทอดมน (ซา) เนอสเตกสต แกงเนอ แกงหม แกงไกใสพรกไทย โอโฮ แกงเนอ แกงหม แกงไกใสพรกไทย โอโฮ


94

เกม

เกมวงสองข�

วธเลน 1. หมลกเสอคดเลอกตวแทนหมละ 2 คน ผกขาขวาและขาซายของคเขาดวยกนแลวเขาแขงขนวง 2 ขา กบหมอนๆ 2. หมใดถงเสนชยกอนเปนผชนะ


เรอง ส�รพษในกวยเตยว อนตร�ยผอนสง

กวยเตยวเปนอาหารยอดนยมของคนทกวย แตเราเคยรบางไหมวาเครองปรงแตละอยางทเปนสวนผสมของกวยเตยวทสดแสนอรอยนน อาจจะมสารพษทปนเปอนตดมาดวย ตวอยางเชน 1. ยาฆาแมลงทใชปราบศตรพช ทปนเปอนมากบผกสดทใสในกวยเตยวถาลางออกไมหมด และเมอกนเขาไปสะสมในรางกายมากๆ จะทำาใหออนเพลย คลนไส ปวดทอง จนถงขนหมดสตได 2. นำาสมสายชปลอม โดยใชกรดเกลอหรอกรดกำามะถน ซงเปนกรดทกดกรอนอยางแรง กนไมได เมอรางกายไดรบนำาสมสายชปลอมในปรมาณมาก จะเกดแผลในกระเพาะอาหารและลำาไส บางครงอาจรายแรงถงขนกระเพาะทะลได 3. ถวลสงและพรกปน ถาเกบไวนานหรออยในทอบชนจนขนรา จะมสารอลฟาทอกซนซงเปนสารพษทเชอราสรางขน เมอกนเขาไปสะสมในรางกาย จะทำาใหเซลตบถกทำาลาย ในทสดอาจกลายเปนมะเรงทตบได 4. สารตะกว เกดจากการใชหมอถกๆ ประเภททบดกรโดยใชวสดทมสารตะกวปนอย เมอถกนำารอนสารตะกวจะละลายออกมาปนกบนำาซป เมอกนเขาไปสะสมในรางกาย จะทำาลายระบบประสาท ไต และเมดเลอด ผทเปนพษเฉยบพลนจะทำาใหสมองบวมและชก หรอเปนอมพาตได 5. สารบอแรกซ เปนสารทมกใสในลกชน และอาหารทตองการความกรอบ ทำาใหเกดอาการปวดหว คลนไส อาเจยน ทองรวง และถาสะสมในรางกายมากๆ อาจทำาใหเสยชวตได 6. สารฟอกขาว พบในถวงอกทำาใหขาวอวบนากน ทำาใหเกดอาการปวดทอง ทองรวง ถาสะสมนานๆ ทำาใหเปนโรคหอบหดได 7. สารเรงเนอแดง ฟารมทไมไดมาตรฐานจะเลยงหมดวยสารน เพอใหเนอมสแดงสด ถาสะสมในรางกายมากๆ ทำาใหเกดอาการ ปวดหว อาเจยน กลามเนอกระตกได 8. นำามนเกา เครองปรงททอดมาจากนำามนททอดซำาหลายๆ ครง จะมสารอนมลอสระซงเปนสารกอมะเรง 9. เชอจลนทรย การลวกกวยเตยวไมนานพอ หรอลวกเนอแคพอดบๆ สกๆ รวมทงการลางผก


95


ไมสะอาด เครองปรงรสทไมมฝาปด คนทำากวยเตยวใชมอทไมสะอาดหรอมแผลหยบเครองปรงเหลาน อาจเปนสาเหตใหมเชอจลนทรยปนเปอนเขาสรางกายได ทำาใหเกดอาการปวดทอง ทองรวง ชอกหมดสต ไปจนถงเสยชวตได 10. สารโพลาร ใชเคลอบเสนกวยเตยวใหเปนมนเงาดนากน สารตวนทำาใหเกดมะเรงตบ และมะเรงเมดเลอดขาวได เมอรอยางนแลวกควรจะระมดระวงตรวจสอบความปลอดภย ถาไมแนใจวาปลอดภยควรหลกเลยงไมกน


เรอง มงกรบนดวงจนทร

นกดาราศาสตรคนหนง ขณะทเขากำาลงสองกลองดดวงจนทรอยบนหอดดาวนนเอง เขากไดเหนสตวประหลาดมปกและมขาตวหนงปรากฏอยบนดวงจนทร ดวยความตนเตนเขาจงรบวงลงจากหอดดาวไปบอกเพอนๆ นกดาราศาสตรใหเดนทางไปพสจน เมอทกคนไดดผานกลองตวนนตางกลงความเหนวามมงกรอยบนดวงจนทรจรง ยงมนกดาราศาสตรชราผหนงทรวมเดนทางมาดวยเกดความสงสย เขาจงกมลงมองไปทกลองตวนน เขาเพงพจารณาอยครหนง แลวคลายเกลยวตรงสวนทายของกลองออก แลวหยบแมลงวนตวหนงทตดอยทเลนสของกลองตวนนขนมา พลางบอกกบชายหนมวา “การคนพบของทานเปนเรองนาทงมาก แตจะเปนการฉลาดกวานถาทานจะคนหาสาเหตใหแนนอนเสยกอน วาเหตใดจงมมงกรบนดวงจนทรจากกลองทสกปรกของทานตวน” คตสอนใจ กอนจะพดอะไร ควรคดใหรอบคอบเสยกอน

เรอง หญงม�ยกบแมไก

หญงมายคนหนงอาศยอยในบานทเกาและทรดโทรมมาก มลกสาว 1 คน ทงสองยากจนมาก รายไดอยางเดยวทมกคอจากการขายไขไก แตแมไกทมอยเพยงตวเดยวกออกไขใหเพยงวนละ 1 ฟองเทานน อยมาวนหนงทง 2 คนเกดความโลภ อยากจะใหแมไกออกไขมากกวาน จงปรกษากน ลกสาวออกความเหนวา “ถาเราใหอาหารแมไกเปน 2 เทา มนคงจะออกไขใหเราเพมขนเปนวนละ 2 ฟอง” หญงมายเหนดวย ทงสองจงเพมอาหารใหแมไกมากขนกวาเดมเปน 2 เทา แมไกกอวนทวนขนทกวน แตมนกยงคงออกไขวนละฟองเดยวอยเชนเดม “เลยงเสยขาวสกเปลาๆ เราอยาเลยงไกไรประโยชนตวนอกตอไปเลย” หญงมายพดดวยความโกรธแลวตรงเขาเชอดไกตวนนทนท ตงแตนนมานอกจากจะไมมไกแลว ยงไมมไขใหเกบขายอกดวย คตสอนใจ โลภมาก ลาภหาย, คดใหรอบคอบกอนลงมอทำา จะไดไมเสยใจภายหลง


96


หนวยท 4 คว�มปลอดภยแผนก�รจดกจกรรมท 9 ภยสงคมท�งอนเทอรเนต เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอรเทาทนและระวงตนเองจากภยสงคมหรอการลอลวงทเกดทางสงคมอนเทอรเนต รวมทงมแนวทางในการปองกน2. เนอห� อนเทอรเนต เปนการสอสารทใหประโยชนอยางมาก โดยเฉพาะดานการศกษาและการสอสาร แตเนองจากสงคมอนเทอรเนต เปนสงคมทไมสามารถมองเหนซงกนและกน จงมทงคนดและคนไมด ดงนนการเรยนรถงภยทเคยมมาและภยทคาดการณวาอาจเกดขนได และหาวธระวงปองกนภยเหลานน จงเปนสงทจำาเปนอยางมาก3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบความร 1) เรอง ภยทางอนเทอรเนต 2) เรอง การตดตอกบเพอนใหม 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบลกเสอนำาสนทนาเรองการใชอนเทอรเนต และขออาสาสมครลกเสอรวมกนใหขอมลหรอประสบการณ การใชสออนเทอรเนตในการสอสารทางสงคมออนไลนเชน Facebook, Twitter, Chatroom,

Email, hi5 ฯลฯ โดยใชเวลาประมาณ 5 นาท 4.4 ขออาสาสมครลกเสออานบทความเรอง ภยจากอนเทอรเนต 4.5 ใหหมลกเสอรวมกนอภปราย ประเดนตอไปน และสงตวแทนรายงานในกองลกเสอ 1) ลกเสอมความคดเหนอยางไรตอบทความทไดฟง 2) ลกเสอคดวา ควรมแนวทางในการตดตอสอสารในสงคมออนไลนอยางไร จงจะเกดประโยชนสงสด และไมเกดผลเสยหรอภยอนตรายตางๆ ตามมา 4.6 ผกำากบสมใหหมลกสอรายงานทละประเดน และนำาอภปรายใหหมทเหลอเพมเตมจนครบทกประเดน 4.7 ผกำากบชวยเพมเตม (ใบความร เรอง การตดตอกบเพอนใหม) และใหกองลกเสอนำาขอสรปทไดออกเผยแพรรณรงคในโรงเรยน 4.8 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.9 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล สงเกตการมสวนรวมทำากจกรรม พฤตกรรมการแสดงออก และการแสดงความคดเหนในหมและกองลกเสอ


97


เพลง

เพลง ม�สนกกบฉน

มาสนกกนหนามาสญญารวมผกพน (สรอย) มาสนกกบฉนเหลาลกเสอเชอชาตไทย (สรอย)แผนดนถนนทงกลางเหนอใตอสาน สามคคคงอย รวมกนไมมเสอมคลาย (สรอย) (สรอย) ตาลาแรก แทกๆ


เรอง ภยท�งอนเทอรเนต

ปจจบนเดกและเยาวชน มโอกาสเขาถงสออนเทอรเนตอยางสะดวกและทวถง รานอนเทอรเนตมอยมากมาย อนเทอรเนตไดรบการตดตงในโรงเรยน ในบาน และเปนเหมอนของเลนของเดกเลกๆ ในขณะทอนเทอรเนตทำาใหการสอสารและชวตของผคนจำานวนมากดขน แตกไดถกผทมงแสวงผลประโยชนจากเดกนำาไปใชดวย เพราะอนเทอรเนตเปนสอทตรวจสอบและปองกนไดยาก สามารถตดตอสอสารกบเดกๆ ไดงาย โอกาสทจะถกจบไดมนอย ดงจะเหนไดจากกรณทปรากฎเปนขาวอยางตอเนอง • อนเทอรเนตเปนอนตรายตอเดกไดอยางนอย 2 แบบคอ 1. ไดพบกบเนอหาทผดกฎหมายหรอเปนอนตราย เชน การคายาเสพตด ภาพลามกอนาจาร ขอมลทสงเสรมการใชความรนแรง เวบไซตทลอลวงเอาประโยชนจากเดก โดยทเดกๆ ไมรเทาทนเลหเหลยมเหลาน จงอาจถกลอลวงและถกประทษรายทางเพศได ดงนนการจะปกปองเดกใหปลอดภย จงจำาเปนทจะตองคมครองเดกจากการเขาถงสงเหลาน 2. อาจถกตดตอโดยนกลวงละเมดทางเพศ หรอผทประสงครายตอเดกโดยตรง ผผลตสอลามกเดกมกจะเปนคนกลมเดยวกบผทตดตอกบเดกทางอนเทอรเนตเพอกระทำาชำาเรานนเอง ผทชนชอบการมเพศสมพนธกบเดกมกจะเขาไปในแชตรม และปลอมตวเปนเดกเสยเอง และคอยหลอกลอพดคยกบเดก พยายามโนมนาวใหไปคยในแชตรมสวนตว เพอพดคยกนอยางใกลชดมากขน สวนมากบคคลเหลานมกจะใชเวลาในการพดคยจนกวาเดกจะไวใจ จากนนกพยายามนดหมายใหเดกออกมาพบกนจรงๆ อกวธหนงกคอการลกพาตวเดก จากขอมลสวนตวทเดกไมทนระวง และใหขอมลไปโดยรเทาไมถงการณ • เดกไทยใชอนเทอรเนตอยางไร รอยละ 42 เขาอนเทอรเนตโดยใชคอมพวเตอรทโรงเรยน รอยละ 31 ใชทบาน และรอยละ 24 ใชทรานอนเทอรเนต


98


การพดคยกบเพอนใหมบนอนเทอรเนตเปนกจกรรมยอดนยมอยางหนง จากการสำารวจโดย มหาวทยาลยเอแบค ใน พ.ศ.2542 เรองวยรนไทยกบการใชแชตรมพบวา รอยละ 74.4 ใชแชตรมเพอหาเพอนใหม รอยละ 44.8 เคยออกไปพบเพอนทตนรจกทางอนเทอรเนตมาแลว และยงไปกวานน รอยละ 75 ระบวาตนอยากจะไปพบกบเพอนทางอนเทอรเนตหากมโอกาส คำาตอบเหลานสะทอนใหเหนวา เดกและเยาวชนจำานวนมากยงไมรตววา การกระทำาเชนนอาจเกดความเสยงตออนตรายอยางไรบาง ทำาอยางไรเดกไทยจงจะรทน และระวงตนเองใหปลอดภยได?

เรอง ก�รตดตอกบเพอนใหม

การตดตอคบหากบเพอนใหมเกดขนไดเสมอและมหลากหลายวธ เชน การแนะนำาโดยตรงจากเพอน การตดตอทางจดหมายหามตรทางไปรษณย การตดตอกนทางสงคมออนไลนทางอนเทอรเนตการใชบรการโทรศพททจดบรการเปนการเฉพาะทเรยกวา Chat Line หรอ Party Line เปนตน คนสวนใหญทเขามาใชบรการเหลานจะไมใชชอจรงในการตดตอ ความสมพนธทมตอกนจงเปนแบบฉาบฉวย เลนๆ ไมจรงจง ขอมลทใหอาจจรงบางไมจรงบาง การตดตอดวยวธนจงมทงขอดและขอเสยหลายประการ เชน ขอด ไดแก - ไดพดคยเพอความสนกสนานโดยไมตองระมดระวงตว - ไดแลกเปลยนขอมล ความร ทเปนประโยชน หากคนทตดตอกนมความสจรตใจในการตดตอ ขอเสย ไดแก - ขอมลทใหแกกนอาจเปนการหลอกลวงดวยจดมงหมายทไมสจรตบางอยาง - วเคราะหไดยาก วาผตดตอกนมความจรงใจหรอไม - อาจตกเปนเหยอของผไมประสงคดทแฝงเขามาตดตอ • คาแนะนาในการตดตอเพอนใหม ควรปฏบตดวยความระมดระวง เพอปองกนบคคลทมเจตนาแอบแฝงเขามาทำาอนตราย มหลกในการปฏบตดงน 1. ไมใหขอมลสวนตว เชน ชอพอแม บานเลขท รปถาย ฯลฯ ควรสนทนาเรองทวๆ ไปมากกวา 2. ถาเรมใชคำาพดทรกลำาเขามาในเรองสวนตว เชน ถามเรองรปราง หนาตา สดสวน ชดชนใน เปนตน ใหหยดสนทนาทนท และไมจำาเปนตองตอบ 3. การนดพบดตวกนเปนสงทมกเกดขนตามมาเสมอ จงควรหลกเลยงการนดพบดตว ถายงเพงคบกนใหมๆ และยงไมแนใจวาจะปลอดภย 4. ถาตดสนใจนดพบดตวกน ควรนดพบในสถานททเปดเผย ในเวลากลางวน และควรมเพอนไปดวยหลายคน ถาจะใหดยงขนควรบอกพอแมใหรวาจะไปไหนกบใคร จะกลบเมอไร


99


เรอง สนขจงจอกกบนกกระส�

วนหนง…สนขจงจอกเอยปากชวนนกกระสาวา “ฉนอยากจะเชญเธอไปกนอาหารทบานของฉนสกหนอย” “ขอบใจมาก” นกกระสาตอบรบ “ฉนยนดจะไป” แตเมอนกกระสาไปถงบานสนขจงจอก มนไดพบวาสนขจงจอกไดจดอาหารทจะเลยงไวในจานแบนๆ 2 จาน นกกระสาจงไมสามารถจะกนอะไรได เพราะจงอยปากของมนยาว สวนเจาสนขจงจอกกลบกนอาหารในจานของมนอยางสะดวกสบาย ซำายงกลาวกบนกกระสาอกวา “เธอไมชอบอาหารในจานของเธอหรอ ถาเธอกนอะไรไมไดละก ฉนจะชวยกนแทนเธอเอง” ดงนน สนขจงจอกจงกนอาหารทงในจานของมนและในจานของนกกระสาจนหมด ตอมาไมนาน นกกระสากออกปากเชญสนขจงจอกไปกนอาหารทบานของมนบาง นกกระสาจดอาหารใสไวในเหยอกคอสงสองใบ คราวน จงถงคราวทเจาสนขจงจอกไมสามารถจะกนอาหารทอยในเหยอกนนได มนจงตองเปนฝายนงเฝาด ขณะทนกกระสากนอาหารในเหยอกทงสองใบอยางเอรดอรอย คตสอนใจ เมอใชเลหกลกบคนอน คนอนกอาจจะใชเลหกลกบเราดวยเชนกน


100


หนวยท 6 อนรกษและรวมแกไขทรพย�กรธรรมช�ตและสงแวดลอมแผนก�รจดกจกรรมท 10 ขยะนมมลค� เวล� 3 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร 1.1 ลกเสอเหนความสำาคญของการแกปญหาเรองขยะซงเปนสาเหตหลกของปญหาสงแวดลอม 1.2 ลกเสอมสวนรวมในการจดการขยะในโรงเรยน และบรเวณโดยรอบ2. เนอห� ปจจบนขยะเปนปญหาสงแวดลอมทสำาคญมาก การทลกเสอเหนความสำาคญและมความรความเขาใจในการจดการขยะ จะชวยลดปญหาสงแวดลอมลงได3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบความร เรอง ตารางเทยบมลคาขยะ, เมอ “ไสเดอน” สรางมลคาและแกปญหาขยะใหเมองรงสต 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนาเรองปญหาขยะ และขออาสาสมครอานใบความรเรอง “เมอไสเดอนสรางมลคาและแกปญหาขยะใหเมองรงสต” 4) สมถามความคดเหนของลกเสอ 2-3 คน ตอเรองทไดฟง 5) ผกำากบเสนอกจกรรมการเกบขยะรไซเคล โดยแจก ตารางเทยบมลคาขยะ ใหหมลกเสอรวมกนวางแผนเพอแขงขนกนเกบขยะใหไดมลคาสงสด ในเวลา 20 นาท 6) ครบเวลา หมลกเสอแยกประเภทขยะ ชงและประเมนมลคาขยะทได รายงานในกองลกเสอ 7) ผกำากบประกาศหมลกเสอทเกบขยะไดมลคาสงสด และสมภาษณเคลดลบในการเกบขยะใหไดมลคามาก 8) ผกำากบรวบรวมมลคาขยะทเกบในเวลา 20 นาทของทงกองลกเสอ และตงคำาถามวา “ถามการทาเชนนอยางตอเนอง ลกเสอคดวา จะเกดประโยชนอยางไรบาง” 9) ผกำากบรวบรวมคำาตอบ สรป และนดหมายการทำากจกรรมครงตอไป คอการแปลงขยะใหเปนมลคาจรง 10) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 11) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบชแจงสงทกองลกเสอตองทำาในกจกรรมครงน


101

• รวบรวมและแยกประเภทขยะทงหมด จดบนทกประเภท และปรมาณของขยะทได เพอแปลงเปนมลคาจรง โดยการขายใหพอคาทมารบซอ • ประชมตกลงกนวา จะนำาเงนทไดไปทำาประโยชนแกสวนรวมอยางไร • กองลกเสอจะมสวนรวมสงเสรมการจดการขยะในโรงเรยน และบรเวณโดยรอบอยางไรใหเปนระบบและตอเนอง 4) กองลกเสอดำาเนนการตามทผกำากบไดชแจง และวางแผนการจดการขยะในโรงเรยนและบรเวณโดยรอบ 5) กองลกเสอสรปผลการประชมและแบงงานใหหมลกเสอรบผดชอบดำาเนนการในครงตอไป 6) ผกำากบรบทราบผลการประชม และใหคำาแนะนำาเพมเตม 7) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 8) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.3 กจกรรมครงท 3 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) หมลกเสอรวมกนปฏบตงานตามทไดรบมอบหมาย 4) ผกำากบใหคำาปรกษา แนะนำา ตามหมลกเสอ ทกำาลงปฏบตงานทไดรบมอบหมาย 5) รวมกอง ผกำากบตงคำาถาม “ลกเสอไดขอคดอะไรบางจากการทากจกรรมเรองขยะ” ลกเสอรวมกนแสดงความคดเหน 6) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 5. ก�รประเมนผล สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงความคดเหนในหมและกองลกเสอ การดำาเนนการเพอสงเสรมการจดการขยะในโรงเรยนและบรเวณโดยรอบ


102


เพลง

เพลง พม�เขว

เขว เขว เขว เสแสรงแตงเปนพมา (ซา) ถอกลองยางยองออกมา เอาวาทงยา บาเล เอาวาทงยา บาเล เล เล เล เล เล เล หมน หมน หมน หมนตวกมหวนดหนอย (ซา) เสยงเพลงดงนอย หนอย นอย เอาวาทงยา บาเล เอาวาทงยา บาเล เล เล เล เล เล เล เสยง เสยง เสยง เสยงกลองเถดเทงเทงบอง (ซา) ฟอนราตามจงหวะกลอง เอาวาทงยา บาเล เอาวาทงยา บาเล เล เล เล เล เล เล

เพลง อนรกษป�

ปาไมชวยทาใหฝนตก ปารกฝนตกมากมาย นาในคลองเจงนองหลากหลาย (ซา) แตไมอนตรายเพราะปาไมชวยขง ปาไมถาทาลายเสยหมด นาจะลดแสนสลดใจจง ยามฝนตกมาบานองลนฝง (ซา) พดบานเรอนพงโปรดระวงอนตราย ขอพวกเราโปรดชวยกนปลกปา พฒนารมเยนสดใส บานเมองจะรงเรองศรไล (ซา) ขอใหลกเสอไทยชวยปลกปาเอย

เพลง อย�ทงขยะ

เกะกะ เกะกะ อยาทงขยะเกะกะกลางถนน จาไวเดกๆ ทกคน ทงกลางถนน เกะกะนะคะ


103


ต�ร�งเทยบมลค�ขยะ

ประเภทกระด�ษ (ร�ค�ตอกโลกรม)

• กระดาษแขง 4.8 บาท • กลองลงนำาตาล กระดาษส กลองรองเทา กระดาษหนงสออานเลน เศษกระดาษยอย (สวย) 2 บาท • เศษกระดาษยอย (ขยะ) 0.9 บาท • กระดาษหนงสอพมพ 4 บาท • กระดาษสมด 5.7 บาท • กระดาษขาวดำา (เศษ, ฝอย) 5.7 บาท ประเภทเศษขวด, แกว

• ขวดแมโขงกลม 1.5 บาทตอกโลกรม • ขวดแบน-กลมแมโขง,แสงโสม 8 บาทตอกโลกรม • ขวดแมโขงกลมพรอมกลอง 12 ขวด ราคาตลาด 24 บาทตอกลอง • ขวดเบยรชาง – เบยรสงห (ใหญ) ราคาตลาด 0.5 บาทตอขวด • ขวดเบยรชางพรอมกลอง 12 ขวด ราคาตลาด 10.5 บาทตอกลอง • เบยรสงหพรอมกลอง 12 ขวด ราคาตลาด 8 บาทตอกลอง • ขวดโซดาสงห , ขวดนำาปลา ราคาตลาด 1 บาทตอกโลกรม • เศษแกวแดง , ขวดลโพ , ขวดเอมรอย ราคาตลาด 1 บาทตอกโลกรม พล�สตกและอนๆ (ราคาตอกโลกรม) • พลาสตกรวม 9 บาท • ขวดนำาดม 19 บาท • ขวดนำา (ใส), นำามนพช 14 บาท • สายยางออน 6 บาท • สายยางแขง, รองเทาบท 5 บาท • สายยางเขยว, รองเทายาง 4 บาท • ทอพวซ (สฟา ) 9 บาท • อะลมเนยมกระปองโคก 40 บาท


104


เรอง เมอ “ไสเดอน” สร�งมลค�และแกปญห�ขยะใหเมองรงสต

ปจจบน “ขยะ” เปนปญหาหนกอกขององคกรปกครองสวนทองถน (อปท.) บางพนทมแนวโนมรนแรงถงขนวกฤตเพราะหาททงไมได และคนในทองถนคดคานการสรางโรงกำาจดขยะ อปท. หลายแหงจงหาทางออกดวยการลดปรมาณขยะ คดแยกขยะ นำากลบมาใชใหม รวมทงทำาธนาคารขยะ จงหวดปทมธาน มปญหาถงขนวกฤต เนองจากเปนเขตปรมณฑล เมองขยายตวอยางรวดเรว แตละวนมปรมาณขยะมากกวา 1,000 ตน แมจะมศนยกำาจดขยะ 2 แหง ใชงบประมาณกอสรางไปมากกวา 1,000 ลานบาท แตกถกปดตายมานาน เพราะถกประชาชนคดคานอยางหนก ตองสญเสยงบประมาณไปโดยเปลาประโยชน เฉพาะเทศบาลเมองรงสต มปรมาณขยะวนละ 150 ตน เปนขยะเปยกจากตลาดสด 50 ตน และมแนวโนมเพมขนอยางตอเนอง แมปญหาจะวกฤต แต “เดชา กลนกสม” นายกเทศมนตรเทศบาลเมองรงสตกไมยอทอ เขาศกษาคนควาจนไดแนวทางจดการขยะทเหมาะสม และสามารถนำาผลผลตทไดจากขยะกลบมาใชประโยชนไดอก บรษทจดการขยะครบวงจร ไดจดตงขนทสถานขนถายขยะของเทศบาล ในพนท 51 ไร ท อ.หนองเสอ มจดมงหมายเพอลดปรมาณขยะเปยก โดยนำาไสเดอนเขามาใชในกระบวนการกนขยะ สวนขยะแหงจะคดแยกออกเพอนำาไปขาย ขยะสวนทเหลอจากการคดแยกกใชเครองบบอดทำาเปนเชอเพลงกอน จำาหนายใหอตสาหกรรมปนซเมนตเพอนำาไปใชแทนนำามนเชอเพลง ไสเดอนดนทใชเปนไสเดอนพนธขตาแรจากโครงการหลวง โดยเรมจากจำานวน 15 กโลกรม มอตราเฉลย 1,200 ตวตอกโลกรม นำามาขยายพนธตอ ซงพบวาไสเดอนเจรญเตบโตไดเรวมาก เพราะมขยะสดเปนอาหารชนด ขณะเดยวกนไสเดอนจะขบถายออกมาเปนปยนำา ซงเปนทตองการมากของเกษตรกร จงขายไดราคาด เมอเทยบกบปรมาณขยะสดในพนท จะตองใชไสเดอนถง 25 ตนตอการกำาจดขยะสด 50 ตนตอวนเทศบาลจงขยายโครงการโดยสงเสรมใหประชาชนมรายไดจากการผลตปยนำาชวภาพทไสเดอนขบถายโดยนำามาผสมนำาบรรจขวดขนาด 750 ซซ ขายราคา 40 บาท ปยผงชวภาพซงไดจากมลไสเดอนตากแหง กโลกรมละ 100 บาท และขายไสเดอนกโลกรมละ 400 บาท เนองจากกำาลงเปนทตองการของตลาด โดยเฉพาะ อปท.ทวประเทศ สำาหรบขยะอนทรยบางสวนทไสเดอนไมตองการ กสามารถนำาไปผสมกบสงปฏกลจากรถดดสวมเพอหมกทำาไบโอกาซตอ โดยเทศบาลมอปกรณพรอม ใชเปนเชอเพลงสำาหรบเครองยนตดดแปลง สวนทเหลอใชกขายใหการไฟฟาฝายผลตแหงประเทศไทยตอไป หาก อปท.ทวประเทศพรอมใจกนทำาตงแตครวเรอนจนถงสถานกำาจดขยะ รณรงคสรางจตสำานกใหประชาชนคดแยกขยะกอนทง โดยเฉพาะขยะเปยกและเศษอาหาร จะชวยลดดลการนำาเขาปยเคม ลดการนำาเขาเชอเพลงและเทคโนโลยจากตางประเทศลงไดมาก และยงไดแกปญหาสงแวดลอมอยางตรงจด

(ยอความจาก : หนงสอพมพมตชนรายวนฉบบประจาวนจนทรท 30 มถนายน พ.ศ.2551 หนา 8)


105


เรอง โลกกว�ง

ยพาหนตามมนมาตงรกรากทจงหวดเพชรบร ทงคขยน มานะอดทน รคด รทำาและรจกเกบหอมรอมรบ จงคอยๆกาวขนเปนเจาของกจการเรอประมงและมสวนของตนเอง ทงคมลกสคน คอ ลาภ ยศ สรรเสรญ และสข จากนนทงมนและยพากลมหลงการพนน กวาจะรสกตวกสญเสยทรพยสนทหามาไดทงหมด มนซงเปนหวหนาครอบครวจงออกหาปลา ไดถกโจรทเขามาขโมยเรอฆาตาย สวนยพาเสยชวตหลงมนไมนาน ขณะนนลาภ ลกชายคนโตอายเพยง 13 ปเทานน ลาภมงมนทจะดแลนองๆและสรางฐานะของครอบครวขนมาใหมใหได เขาลาออกจากโรงเรยนเปนลกจางเรอประมง ใหยศมาชวยกนถางปา ทำาไรสวนสรรเสรญและสขยงคงเรยนหนงสอและชวยพนองตามความสามารถ ทงสคนพนองชวยกนคด ชวยกนทำาทงปลกพช เลยงสตว และแปรรปผลผลตตางๆจนประสบผลสำาเรจ จนสามารถสรางฐานะขนมาจนเปนปกแผนเหมอนเดม คตสอนใจ ความมงมน ขยน และอดออม ทำาใหครอบครวมนคงมสข การพนนเปนเหตใหสนเนอประดาตว

เรอง บทเรยนจ�กกบ

กาลครงหนง ฝงกบไดจดการแขงขนปนขนยอดเสาสง มกบสมครเขาแขงขนจำานวนมาก และผชมการแขงขนมารอดกนอยเตมสนาม การแขงขนเรมขน ผแขงขนตางพยายามปนขนยอดเสาสง เสยงเชยรดงสนน แตไมนานผชมตางกเรมวพากยวจารณตางๆ นาๆ “สงออกอยางน ฉนวาไมมกบตวไหนปนถงยอดเสาหรอก” “โอย มนยากจะตาย กลวจะตกลงมาตายซะมากกวา จะเสยงแขงกนไปทาไมนะ” “ เลกแขงเถอะ แขงไปกไมสาเรจหรอก นาจะมาแขงอยางอนกนดกวา” “ แนะ เหนไหม พดขาดคากมกบหลนลงมาแลว เฮอ! จะสงสารดไหมเนย” เจากบตวนอยๆ ตางทะยอยรวงหลนลงมาทละตว ...ทละตว... ยกเวนกบตวหนงทยงคงปนตอไปดวยความมงมน มใยทผชมตางสงเสยงหามปราม เรยกใหลงมา “อยาขนสงไปกวานนมนอนตราย ลงมาเถอะ นกรวงกนลงมาเยอะมากแลว” กบทเหลอยอมแพ คอยๆ ทยอยกลบลงมา คงเหลอเจากบตวนนทไมยอมแพ ยงคงขนตอไปอกเรอยๆ จนในทสดกไปถงยอดเสา ไดรบชยชนะในทสด ฝงกบพากนซกถามวามนทำาสำาเรจไดอยางไร แตถามหลายครง มนกไมตอบ.....!!! กบผชนะนนหหนวก!!!!!!!! คตสอนใจ คำาพดดานลบจะลดทอนพลงความสามารถและความฝนใหสลายลงไป จงระวงพลงแหงคำาพดเสมอ ทกสงทคณพดหรอไดยน มนมผลตอการกระทำาของคณ จงหหนวกตอคำาพดทลดทอนพลงความสามารถของคณ และจงคดเสมอวาคณทำาได


106


เรอง แพะกบองน

แพะตวหนงหนการไลลาของนายพรานเขาไปหมอบตวหลบซอนอยใตตนองน เมอเหนวาพนจากอนตรายแลว มนจงลกขน แลวเรมแทะเลมผลและใบของตนองนทมนใชอาศยกำาบงตวอยนนเอง นายพรานทอยไมไกลนกไดยนเสยงใบไมไหว จงหวนกลบมาแลวพบวาแพะกำาลงกนใบองนอย จงยงธนจนแพะถงแกความตาย คตสอนใจ การไมรจกสำานกบญคณ ซำายงทำารายผมพระคณยอมจะไดรบผลรายในวนหนา


107


หนวยท 7 ก�รคดวเคร�ะห ตดสนใจแกไขปญห�แผนก�รจดกจกรรมท 11 รเท�ทนสอ เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอเหนความสำาคญและเขาใจแนวทางในการรเทาทนสอ2. เนอห� การรเทาทนสอ คอ การรทนสงทสอกำาลงนำาเสนอ โดยอาศยฐานความคดของคนทไมตกอยภายใตอทธพลใดๆ ไมเชออะไรงายๆ และไมประมาท แตใชปญญาและเหตผลในการคดวเคราะห ผรเทาทนสอเทานน จงจะสามารถดำาเนนชวตทามกลางการชนำาของสอในสงคมยคใหมได อยางฉลาดและมเหตผล3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 หนงสอพมพ / นตยสาร ทมโฆษณา 3.3 ใบความร เรอง การรเทาทนสอ 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 หมลกเสอ รวมกนตดโฆษณา จากหนงสอพมพ/นตยสาร จำานวนหมละ 20 ชน 4.4 ลกเสอแตละหมรวมกนวเคราะหและสรปวา สนคาในโฆษณาแตละชนนนเปนสงจำาเปนตอครอบครวของลกเสอหรอไม แลววางแยกออกเปน 2 กอง คอ จำาเปน และไมจำาเปน 4.5 หมลกเสอสงตวแทนรายงานในกองลกเสอ 4.6 ผกำากบนำาอภปรายในประเดน “สนคาสวนใหญ เมอวเคราะหอยางละเอยดจะพบวาไมใชของจาเปนในชวตประจาวนเลย แตเหตใดสนคาเหลานจงยงมผซออยจานวนมาก” 4.7 ผกำากบและลกเสอรวมกนสรป (สนคาสวนใหญ ไมเปนสงจำาเปนตอครอบครว แตการโฆษณาของสอมผลกระตนใหเกดความอยากซอ ทงทไมจำาเปน) 4.8 ผกำากบเสนอแนะ เพมเตม เรองการรเทาทนสอ 4.9 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.10 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม และการแสดงความคดเหนในหมและกองลกเสอ


108


เพลง

เพลง ช�งโชคด

ชางโชคดวนนมาพบเธอ (ซา) ฉนดใจจรงนะเออมาพบเธอฉนสขใจ เธอนนอยสบายดหรอไร (ซา) มารองราเพลนฤทยใหหวใจสขสาราญ ตบมอไปกนใหพรอมเพรยง (ซา) ยกมอไกว สายหวเอยง ใหพรอมเพรยงตามกน แลวหมนกลบปรบตวเสยใหทน (ซา) มอเทาเอว ซอยเทาพลนใหพรอมกนเถดเอย


เรอง ก�รรเท�ทนสอ (Media Literacy)

สอทกชนด เชน โทรทศน วทย หนงสอพมพ นตยสาร ฯลฯ เปนธรกจทลงทนสง และมรายไดหลกจากโฆษณาทเจาของสนคามาใชบรการ โฆษณาจงเปนสงทตงใจออกแบบมา เพอจงใจและกระตนใหกลมเปาหมายซอสนคาใหมากๆ กระบวนการผลตสอโฆษณา จงใหแตขอมลดานดเทานน โฆษณาบางอยางใชเทคโนโลยเขาชวย ทำาใหดเสมอนจรงแตไมจรง จงมผลตอพฤตกรรมของผซออยางมาก เชน ผลตภณฑเสรมความงามททำาใหหนาขาว ลดสวฝา เปนตน บางชนดเนนการสรางภาพลกษณแตไมใหขอมลเกยวกบสนคา เชน ชาพรอมดมยหอตางๆ ทสวนใหญเนนภาพลกษณความเปนญปน แตในความเปนจรงเครองดมประเภทนมกมปรมาณนำาตาลทสงมาก ซงเปนผลเสยอยางมากตอผบรโภค นอกจากนสอยงนำาเสนอขอมล ขาวสาร อกหลายดาน ทงสงคม เศรษฐกจ และการเมอง สอจงมอทธพลชนำาไดสง โดยเฉพาะสำาหรบผทขาดประสบการณ และผทไมสามารถเขาถงแหลงขอมลทหลากหลายเพอเปรยบเทยบ คนเหลานมกจะเชอทกสงทสอนำาเสนอ ผผลตสอและผทใชสอเปนเครองมอจงสามารถชนำาผรบสอไปในทางทเขาตองการได ขอสำาคญตองเขาใจใหถองแทวา ผททำาหนาทสอขาวสารตาง ๆ ลวนเปนผลผลตของสงคมเชนกน ดงนน จงอาจเตมไปดวยอวชชา อคตและกเลส ทเราในฐานะ “ผรบสาร” ตองรเทาทนและสรางภมคมกนใหตนเอง นคอสงทแวดวงวชาการเรยกวา “การรเทาทนสอ” การรทนสอ จงเปนการรทนสงทสอกำาลงนำาเสนอ โดยอาศยฐานคดของคนทไมตกอยภายใตอทธพลใดๆ ไมเชออะไรงายๆ และไมประมาท แตใชปญญาและเหตผลในการคดวเคราะห ตงขอสงสย รวมทงเปนผบรโภคทกระตอรอรน แสวงหาขอมลเพมเตมและเปรยบเทยบจากแหลงตางๆ อยเสมอ ผรเทาทนสอเทานน จงจะสามารถดำาเนนชวตทามกลางการชนำาของสอในสงคมยคใหมไดอยางฉลาดและมเหตผล อาจสรปสนๆไดวาการรเทาทนสอคอการรเทาทนบรโภคนยม รเทาทนการเมอง รเทาทนสงคมและตนเอง


109


เรอง สนขจงจอกกบแพะ

สนขจงจอกกบแพะเปนเพอนกน พวกมนมกจะถกเถยงกนอยเรอยๆ วาใครจะฉลาดกวากน วนหนงขณะทพวกมนชวนกนกระโดดลงไปดมนำาในบอทชาวบานชวยกนสรางขนมาเพอเกบนำา แตเพราะความหวเลยไมทนสงเกตวาบอนำานนลกมาก พอกนนำาในบอจนอมแลว ตางกพยายามหาทางขนจากบอ แตกจนปญญา สนขจงจอกผฉลาดและเจาเลหกวา จงออกอบายใหแพะยนเอาขาหนาทงสองเกาะกำาแพงบอไว แลวยดตวใหเตมทเพอผลดกนปนขนไป สนขจงจอกใชโอกาสนนเหยยบตวแพะแลวกระโดดขนไปไดกอน แลวมนจงหนมาพดเยาะเยยแพะวา “ถาเจาฉลาดอยางทเจาวา เจากจงหาทางปนขนมาจากบอเอาเองเถด ขาไปกอนนะ” คตสอนใจ ผทมความฉลาด ยอมเอาตวรอดไดเสมอ


110


หนวยท 8 จดด จดดอย และก�รพฒน�ตนเองแผนก�รจดกจกรรมท 12 ดตดด�ว เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอรจกและเขาใจขอดของตนเอง ดวยการวเคราะหจากความเหนของเพอนๆ 2. เนอห�

การนำาเสนอสงดๆ ลกษณะเดน หรอความสามารถพเศษของตนเองโดยมเพอนชวยใหความเหน จะสรางความมนใจและรจกตนเองไดดทสด3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 กระดาษเอ 4, สตกเกอรรปดาว 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 หมลกเสอนงลอมวง แจกกระดาษ ขนาด เอ 4 ทแบงเปน 4 ชอง ใหคนละ 1 แผน 4.4 ลกเสอแตละคนเขยน ขอดของตนเอง คนละ 3 ขอ ในกระดาษทไดรบ ชองละ 1 ขอ ชองทเหลอใหเขยนชอตนเองลงไป 4.5 นำากระดาษมาวางเรยงกน แจกสตกเกอรรปดาวใหลกเสอคนละ 10 ดวง 4.6 ลกเสอเดนดกระดาษของหม ถาเหนดวยกบขอดของเพอนขอใด ใหตดดาวลงในชองนน ตดไดแคชองละ 1 ดวง และตองใชดาวจนหมด ดงนนแตละคนตองเลอกใหครบ 10 ชอง 4.7 เมอตดเสรจลกเสอแตละคนนำากระดาษของตนกลบไปด แลวเขารวมในกองลกเสอ 4.8 ผกำากบนำาอภปราย ในประเดน “ลกเสอดกระดาษของตนเองแลวรสกอยางไร และไดขอคดอะไรบาง” และสรป (สงทลกเสอคดวาเปนขอดของตนเอง อยางนอยกมเพอนเหนดวย ดงนนลกเสอจงควรภาคภมใจในตนเอง และพฒนาขอดเหลานนใหมากขน) 4.9 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.10 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม และการแสดงความคดเหนในหมและกองลกเสอ


111


เพลง

เพลง ดอกบว

ดอกเอย ดอกบว ดอกนเพอตว แลวอยาลม (ๆ) ขอจงเคยงอยกบใจ ไวใหด (ซา) สดสวยเดนตา ดอกนแหละหนา แลวอยาลม (ๆ) ขอจงเคยงอยคกบไทย เพอชาตไทย(ซา) เกบบว ใสพาน ตงใจอธษฐาน พทธองค พทธองค ขอจงเคยงอยคกบเรา ใหเจรญ (ซา


เรอง ห�นกบนกกระส�

ณ บงใหญแหงหนงใจกลางปา มหานและนกกระสาเปนเพอนกน มน 2 ตวกำาลงเดนทองนำาหาปลากนเปนอาหาร โดยไมรตวเลยวาภายในพมไมทอยเบองหลงของพวกมนนน มพรานปาคนหนงยนถอปนคอยทาจะยงพวกมนอย หานกมหนากมตากนอยางไมยง ในขณะทนกกระสาคอยๆ กนอยางไมรบรอนนก เมอมนหนมาเหนหานกนเอากนเอา มนกพดเตอนขนวา “นทาน กนขนาดน ระวงบนไมไหวนะ” แตหานไมฟง มนยงคงกนอยางไมคดถงอะไรทงสน สวนนายพรานพอเหนนกกระสาและหานเผลอ เขากยกปนขนตงทาจะยงทนท นกกระสาหนไปเหนเขาพอด จงฉวยโอกาสบนหนไปได ในขณะทหานแมจะหนมาเหนนายพรานเหมอนกน แตมนกหนไมพน เพราะทองอนหนกของมนนนเอง ทำาใหไมสามารถบนหนได มนจงตกเปนอาหารของนายพรานในทสด คตสอนใจ ไมวาจะทำาอะไร ควรตองคดถงและระวงอนตรายทอาจเกดขนไวดวย ไมควรประมาทหรอพลงเผลอ


112


หนวยท 10 ปฏบตต�มวถไทยและภมปญญ�ทองถนแผนก�รจดกจกรรมท 13 วถไทยและภมปญญ�ทองถน เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร 1.1 ลกเสอวางแผนการจดกจกรรมโตวาทได 1.2 ลกเสอมจตสำานกในการปฏบตตามวถไทยและภมปญญาทองถน2. เนอห� การปฏบตตนตามวถไทยแสดงออกถงความสมพนธระหวางคนกบคน คนกบธรรมชาตและสงแวดลอม รวมทงคนกบสงเหนอธรรมชาต ซงเปนภมปญญาของบรรพบรษทลกเสอควรศกษาและนำาไปปฏบตเพอใหเกดสำานกความเปนไทย3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 เรองเลาทมคตสอนใจ 4. กจกรรม 4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบใหลกเสอจดสถานทสำาหรบจดกจกรรมการโตวาท 4.4 ผดำาเนนรายการ ดำาเนนกจกรรมโตวาทญตต “คนไทยเปนสขไดดวยวถไทย ภมปญญาไทย” • ฝายเสนอและฝายคานตางมหวหนา 1 คน และมผสนบสนน 3 คน • ลกเสอเลอกกรรมการตดสน 3 คน 4.5 หวหนาฝายเสนอนำาเสนอขอมล 3 นาท และหวหนาฝายคานนำาเสนอขอมล 3 นาท 4.6 ผสนบสนนแตละฝายคนละ 2 นาท 4.7 หวหนาฝายเสนอและฝายคานสรปคนละ1 นาท 4.8 ผดำาเนนรายการใหกรรมการตดสนผชนะการโตวาท 4.9 ผกำากบใหขอเสนอแนะและกลาวคำาชมเชยลกเสอ 4.10 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.11 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 5. ก�รประเมนผล

ลกเสอมจตสำานกในการปฏบตตามวถไทยและภมปญญาทองถน


113


เพลง

เพลง เมองกงวล

เมองใดไมมทหาร เมองนนไมนานเปนขา เมองใดไรจอมพารา เมองนนไมชาอบจน เมองใดไมมพานชเลศ เมองนนยอมเกดขดสน เมองใดไรศลปะโสภณ เมองนนไมพนเสอมทราม เมองใดไมมกวแกว เมองนนไมแคลวคนหยาม เมองใดไรนารงาม เมองนนสนความภมใจ เมองใดไมมดนตรเลศ เมองนนไมเพรศพศมย เมองใดไรธรรมอาไพ เมองนนบรรลยแนเอย


เรอง คำ�บนของนกยง

กาลครงหนงนานมาแลว ยงมนกยงตวหนงไมพอใจในนำาเสยงของมนทไมไพเราะเหมอนนกรองเพลงตวอนๆ มนจงบนกบเทพธดาจโนวา “เสยงของขาชางแหบแหงเสยจรงๆ ทานชวยเสกใหขามนาเสยงทไพเราะดวยเถด จะไดเหมาะสมกบความงามของปกและหางของขา” มนพดพรอมกบรำาแพนขนหางของมนดวยความภาคภมใจ เทพธดาจโนไดฟงจงตอบวา “ทานมขนสวยเชนนกถอวาโชคดกวานกชนดอนๆ อกมากมาย ยงมนกอกหลายชนดทไมมขนตงแตเกดแมแตเสนเดยว ทานจงจาไววาถงทานไมมนาเสยงทไพเราะ แตทานกมขนหางทสวยงามมาทดแทน ในขณะทนกทมเสยงไพเราะหลายชนดกยงมขนสวยไมเทาขนของทาน ทานกควรจะพอใจในสงทธรรมชาตไดสรางใหทานมา” คตสอนใจ จงพอใจในสงทตนมอย


114


หนวยท 11 คณธรรม จรยธรรมแผนก�รจดกจกรรมท 14 ปฏบตต�มคำ�ปฏญ�ณ และกฎของลกเสอ เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอยอมรบ และปฏบตตาม คำาปฏญาณ และกฎของลกเสอ และนำาไปปฏบตในชวตประจำาวน2. เนอห�

2.1 ความหมายของคำาปฏญาณ และกฎของลกเสอ 2.2 วางแผนนำาคำาปฏญาณ และกฎของลกเสอ ไปใชในชวตประจำาวน 2.3 การปฏบตตนตามคำาปฏญาณ และกฎของลกเสอ3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 ใบความร เรอง คำาปฏญาณ กฎ และคตพจนลกเสอสามญรนใหญ 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบใหลกเสอทบทวนคำาปฏญาณ และกฎของลกเสอ 4) แจกใบความร และแบงงานใหหมลกเสอวเคราะห ความหมาย การกระทำาทแสดงออกถงการยอมรบและปฏบตตามคำาปฏญาณและกฎของลกเสอ ในเรองตอไปน • ความจงรกภกดตอชาต • ความรกและศรทธาในศาสนา • ความจงรกภกดตอสถาบนพระมหากษตรย • การชวยเหลอผอนทกเมอ 5) หมลกเสอรายงาน ผกำากบนำาอภปรายใหหมอนๆเพมเตม ผกำากบชวยเพมเตมจนครบ 6) กองลกเสอรวมกนจดทำาตารางกจกรรมวนสำาคญของ ชาต ศาสนา พระมหากษตรย และกำาหนดเปนแผนงานของกองลกเสอ วาจะทำากจกรรมอะไรบางในวนสำาคญแตละวน 7) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 8) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจเครองแบบ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) กองลกเสอกำาหนดการปฏบตในวนสำาคญ ตามแผนงานทไดกำาหนดไวในกจกรรมครงท 1 และบนทกไวเปนหลกฐาน


115

4) รวบรวมผลการปฏบต แลวนำาออกเผยแพรตามสอตางๆ ของโรงเรยน หรอในโอกาสทเหมาะสม 5) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (เขาแถว นดหมาย ตรวจเครองแบบ ชกธงลง เลก) 5. ก�รประเมนผล สงเกตการมสวนรวมทำากจกรรม และการแสดงความคดเหนในหมและกองลกเสอ


เพลง

เพลง กฎลกเสอ

กฎทหนง พงจาใหด ลกเสอตองม เกยรตเชอถอได กฎทสอง นนรองลงไป ตองภกด ในผมพระคณ กฎทสาม นนบาเพญบญ ชวยเหลอเกอกล ผอนเรอยไป นะเธอ อยาลมๆ (ซา) กฎทส ทนนาคดนจะเปนมตรกบคนทวไป กฎทหา ทานวาเอาไว มารยาทนนไซรดดใหงามๆ กฎทหก นรกไมตามเพราะนาใจงามกรณาสตวมน นะเธอ อยาลมๆ (ซา) กฎทเจด จงเชอฟง ในคาสงโดยดษฎ กฎทแปด ยมๆไวซ ลกเสอไมหนตอความลาบาก กฎทเกา ออมไวยามยาก จะไมลาบาก เงนทองมากม กฎทสบ ประพฤตความดทง กาย วจ มโน พรอมกน นะเธอ อยาลมๆ (ซา)

เพลง คำ�ขวญลกเสอ

เกยรตคณลกเสอ เราจะเทดเหนอดวงฤทยเรานน เรามนในคาขวญ เสยชพอยาเสยสตยไวจนวนตาย เรานนประพฤตตนสมกบทเราเปนลกผชาย ไวลาย ไวลาย ลกเสอไทย กลาหาญ การชวยเหลอนานา เมตตาโดยไมเลอกวาใคร เปนมตรเปนมตรทดของคนทวไป รวมจตรวมใจสามคคมวฒนธรรม


116

เกม

เกม สงไมง�ม

วธเลน 1) ลกเสอแตละหมเขาแถวตอน โดยมจำานวนคนในแตละหมเทากน แตละแถวใหอยหางกนประมาณ 2 เมตร แจกไมงามใหคนอยหวแถว โดยวางไวทดานหนา 2) ลกเสอทกคนนงลง เมอไดยนสญญาณ ใหคนแรกสงไมงามขามศรษะของตนเองใหคนทอยดานหลงรบและสงตอไปเรอยๆ จนถงคนสดทาย 3) คนสดทายเมอไดรบไมงามแลวใหถอไมงามตงขน หมใดเสรจกอนจะเปนผชนะ


เรอง คำ�ปฏญ�ณ กฎ และคตพจนลกเสอส�มญรนใหญ

คาปฏญาณ คอ การใหคำามนสญญาวาจะประพฤตปฏบตตามสงทพดดวยความเตมใจ กอนทลกเสอจะกลาวคำาปฏญาณตองขนตนวา “ขาสญญาวา” แลวจงตามดวยคำาปฏญาณ กฎ คอ หลกเกณฑทลกเสอตองยดเปนหลกปฏบตอยเสมอ คำาปฏญาณลกเสอสามญรนใหญ ม 3 ขอ ดงน ดวยเกยรตของขา ขาสญญาวา ขอ 1 ขาจะจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรย (ลกเสอจะตองมความศรทธา เชอมนในชาต ศาสนา และพระมหากษตรยของตน เคารพเทดทนทง 3 สถาบนดวยความซอสตย) ขอ 2 ขาจะชวยเหลอผอนทกเมอ (ลกเสอจะตองประพฤตปฏบตตนใหเปนประโยชนตอผอนในทกโอกาส ทกสถานการณ เทาทจะทำาได โดยเรมตงแตครอบครวจนถงสงคมภายนอก) ขอ 3 ขาจะปฏบตตามกฎของลกเสอ (ลกเสอตองปฏบตตนตามกฎ 10 ขอ ของลกเสอซงเปนหลกยดเหนยวใหลกเสอปฏบตแตสงดงาม)

ลกเสอควรปฏบตตอช�ต ดงน

1) ประพฤตตนเปนพลเมองดหมนศกษาหาความรใสตว 2) ไมประพฤตตนผดตอขนบธรรมเนยมประเพณ วฒนธรรม และกฎหมายของบานเมอง 3) เปนผประกอบอาชพสจรต มความซอสตย 4) รกและหวงแหนแผนดนถนเกดของตน เปนผเสยสละและกลาหาญ

ลกเสอควรปฏบตตอศ�สน� ดงน

1) ปฏบตกจทางศาสนาตามจารตประเพณทตนนบถอดวยใจบรสทธ


117


2) ปฏบตตามคำาสอนของศาสนาทตนนบถอ 3) ไมแสดงอาการลบหลศาสนาอน 4) ละเวนการประพฤตชวกระทำาแตความด 5) เขารวมพธทางศาสนาตามเวลาและโอกาสอนควร

ลกเสอควรปฏบตตอพระมห�กษตรย ดงน

1) แสดงความเคารพตอพระมหากษตรยและพระบรมฉายาลกษณ 2) ไมกระทำาการใดๆ ทจะสงผลใหเสอมเสยพระเกยรตคณ และตองชวยปองกนไมใหคนอนกระทำาดวยเชนกน

กฎของลกเสอส�มญรนใหญ ม 10 ขอ ดงน ขอ 1 ลกเสอมเกยรตเชอถอได (ยดมนในความซอสตย ปฏบตตามคำามนสญญา กระทำาตนใหเปนทเชอถอและไววางใจได) ขอ 2 ลกเสอมความจงรกภกดตอชาต ศาสนา พระมหากษตรยและซอตรงตอผมพระคณ (ปกปองสถาบนชาต ศาสนา พระมหากษตรย และยดมนในความซอสตย กตญตอผมพระคณทกทาน) ขอ 3 ลกเสอมหนาทกระทำาตนใหเปนประโยชนและชวยเหลอผอน (พรอมอยเสมอทจะบำาเพญประโยชน และเปนทพงแกผอนได) ขอ 4 ลกเสอเปนมตรของคนทกคน และเปนพนองกบลกเสออนทวโลก (มใจโอบออมอาร มความเออเฟอเผอแผแกทกคน โดยไมเลอกเชอชาต ศาสนา และปฏบตตอเขาเหมอนญาตพนอง) ขอ 5 ลกเสอเปนผสภาพเรยบรอย (เปนผมกรยาวาจาสภาพ ออนโยน ออนนอมมความสมมาคาราวะตอบคคลทวไป) ขอ 6 ลกเสอมความเมตตากรณาตอสตว (มใจเมตตากรณา สงสารสตว ไมรงแกหรอทรมานสตว หรอเมอพบสตวบาดเจบตองใหการชวยเหลอ ) ขอ 7 ลกเสอเชอฟงคำาสงของบดา มารดา และผบงคบบญชาดวยความเคารพ (ปฏบตตามคำาสงสอน คำาชแนะของบดามารดา ครอาจารย และผบงคบบญชาดวยความเตมใจ และเคารพ) ขอ 8 ลกเสอมใจราเรงและไมยอทอตอความยากลำาบาก (มความราเรง ยมแยมแจมใสอยเสมอถงแมจะตกอยในความยากลำาบาก กจะไมแสดงอาการยอทอใหเหน) ขอ 9 ลกเสอเปนผมธยสถ (รจกประหยดทรพยทงของตนเองและผอนไมสรยสราย) ขอ 10 ลกเสอประพฤตชอบดวยกาย วาจา ใจ (รจกสำารวม และระวงกาย วาจา ใจ ไมใหมความอจฉารษยา มความบรสทธใจตอทกคน)

คตพจนและคำ�ขวญ ของลกเสอ

คตพจน และคาขวญ เปน คำาพดหรอขอความทเปนคตสอนใจใหยดถอปฏบต เพอประโยชนของตนเองและสวนรวม


118


คำ�ขวญลกเสอ

“เสยชพอยาเสยสตย” มความหมายวา ใหลกเสอรกษาความซอสตย จะไมยอมละความสตยถงแมจะถกบบบงคบจนเปนอนตรายถงแกชวตกตาม

คตพจนลกเสอส�มญรนใหญ มองไกล (Look wide) หมายถง การมองใหกวางและไกล ฉลาดทจะมองเหนความจรงของสงตางๆ วาผลจากการกระทำาภารกจของตน อาจสงผลกระทบถงภารกจอน บคคลอน จะประสบผลด ผลเสยตอองคกรสวนรวมหรอไมอยางไร วเคราะหและสามารถกำาหนดทศทางเปาหมาย วางแผนไดอยางถกตอง ชดเจน


เรอง เพอนทรยศ

สนขจงจอกกบลาเปนเพอนกน พวกมนสญญากนวาจะคอยชวยเหลอซงกนและกนเมอยามมภย วนหนงขณะทสตวทงสองตวออกไปลาเหยอดวยกน สนขจงจอกเหลอบไปเหนสงหโตตวหนงกำาลงเดนตรงมา มนรบบอกลาวา “ลาเพอนรก ทานรออยทนกอนนะ ขาจะอาสาเดนไปเจรจาผกมตรกบสงหโตตวนนเสยกอน พวกเราจะไดปลอดภย” วาแลวสนขจงจอกกเดนตรงเขาไปหาสงหโต มนบอกกบสงหโตวาถาสงหโตปลอยมนไป มนจะลอลวงลามาใหกนอยางสะดวกสบาย ไมตองวงไลจบใหเหนอย ในทสดลากตกเปนเหยอของสงหโต พอกนเสรจ สงหโตกหนมาตะปบสนขจงจอกกนเปนอาหารอกตวหนง กอนตายสนขจงจอกกพดเปนเชงตดพอวา “ทานไมนาทรยศกบขาเลย” สงหโตหวเราะกอนจะตอบวา “ทเจายงทรยศกบลาทเปนเพอนของเจาได ทาไมขาจะทรยศตอเจาไมได” คตสอนใจ บคคลทไรสจจะ อยาพงหวงสจจะจากผอน

เรอง ลงกบสนขจงจอก

มลงหางดวนตวหนง เหนสนขจงจอกมหางเปนพวงสวยกนกอยากจะมหางสวยงามบาง จงไปถามสนขจงจอกวา “ขาอยากมหางสวยเชนทานบาง ทานจะมวธแนะนาขาบางไหม” สนขจงจอกไดยนลงหางดวนพดเชนนน กนกขำาในความไมเจยมตวของลง มนจงแกลงบอกลงวา “ไมยากหรอก เพยงแตทานใหเพอนๆ ลงของทานชวยกนดงหางใหทานทกวน ไมนานหางของทานกยาวสวยเองแหละ” ลงหางดวนผโงเขลาไดยนกดใจ มนรบระดมเพอนๆ ลงจำานวนมากใหมาชวยกนดงหางของมน พรอมกบบอกวา “ดงใหเตมแรงเลยนะ พรรคพวก” บรรดาเพอนลงจงพากนดงหางทมอยเพยงนอยนดของลงโงสดแรงเกด ทำาใหหางของลงผไมเจยมตวขาดออกทนท สรางความเจบปวดใหมนอยางแสนสาหส คตสอนใจ จงพอใจในสงทตนมอย


119


หนวยท 11 คณธรรม จรยธรรมแผนก�รจดกจกรรมท 15 คว�มซอสตยสจรต เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอแสดงออกถงความเปนผมความซอสตยสจรต2. เนอห� ความซอสตยสจรตเปนพนฐานของความดทกอยาง ลกเสอจงตองหมนอบรมและฝกฝนใหเกดมขนในตนเอง ตามคำาขวญทพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 ทรงพระราชทานใหลกเสอวา “เสยชพอยาเสยสตย” 3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 เรองเลาทมคตสอนใจ 4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบมอบหมายใหลกเสอแตละหมเขยนบทละครสน ทแสดงออกถงความซอสตยสจรต หมละ 1 เรอง ทำาการซอมเพอแสดงในกองลกเสอคาบตอไป โดยใหเวลาเตรยม ประมาณ 30 นาท และเวลาในการแสดงหมละไมเกน 5 นาท (ตวอยางเชน เกบกระเปาสตางคไดแลวคนเจาของ การรกษาคำาพด/คำามนสญญา ไมโกหกหลอกลวง การไมเอาเปรยบคดโกงผอน การตรงตอเวลา การรกษาระเบบบวนย ไมลอกขอสอบ ไมรบเงนสนบน ประกอบอาชพสจรต เปนตน) 4) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 5) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธง สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) หมลกเสอใชเวลาแสดงหมละไมเกน 5 นาท 4) ผกำากบนำาอภปรายในประเดนตอไปน และสรป • จากละครสนทง 4 เรอง ลกเสอคดวาคำาวา “ซอสตยสจรต” มความหมายอยางไร (การประพฤตปฏบตในทางทถกตอง ตามความเปนจรง ทงกาย วาจา และใจ ทงตอตนเอง ผอน และหนาทการงาน) • เหตใดพระบาทสมเดจพระมงกฏเกลาเจาอยหว รชกาลท 6 จงใหความสำาคญกบความซอสตยมากโดยถงกบพระราชทานคำาขวญลกเสอไทยวา “เสยชพอยาเสยสตย”


120

• ถาสมาชกในหมลกเสอเปนคนไมซอสตย โกหกหลอกลวงไมรกษาสญญา ไมรกษากฏระเบยบ หมลกเสอนจะเปนอยางไร • ลกเสอไดขอคดอะไรบางจากกจกรรม และจะนำาไปใชในชวตประจำาวนอยางไร 5) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (เขาแถว นดหมาย ตรวจเครองแบบ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม และการแสดงความคดเหนในหมและกองลกเสอ


เพลง

เพลง คว�มซอสตย

ความซอสตยเปนสมบตของคนด หากวาใครไมมชาตนเอาดไมได มความรทวมหวเอาตวไมรอดถมไป คดโกงแลวใครจะรบไวใหรวมงานเอย ใครไมซอเปนเสยชอเหมนราไป จะยากจนเทาใดมนไวความดนเอย จงอยาเสยชอเสยงเพราะเพยงความโลภนเลย แมตายแลวเอยจะเสวยผลบาปโลกนต ความซอสตยเราตองหดใหมนม อยากจะเปนผดสงนตองมยดมน ชอจะหอมจะหวลทวนลมไปชวนรนดร ถงกายสญพลนชอเสยงนนมดบตามไป

เพลง คว�มเกรงใจ

ความเกรงใจเปนสมบตของผด ตรองดซทกคนกมหวใจ เกดเปนคนถาหากไมเกรงใจใคร คนนนไซรไรคณธรรมประจาตน


121


เรอง เต�กบนกอนทร

เตาตวหนงรสกเบอทไดแตคลานอยางเชองชาอยบนพนดน จงไดรองบอกสตวปกทงหลายวา ถามผใดสามารถพามนขนไปชมโลกเบองบนได มนจะมอบทรพยสมบตมหาศาลทซอนเอาไวใหทงหมด ดวยองเลบอนแขงแรง นกอนทรตวหนงจงตกลงใจทจะพาเตาบนขนไปบนทองฟา เมอมนไดลอยเลนลมอยเหนอทองฟาจนพอใจแลว นกอนทรกพาเตากลบลงมาถงพนอยางปลอดภย พรอมกบทวงรางวล แตเจาเตากลบตอบดวยเสยงออมแอมวา “ฉนไมมทรพยสมบตใดจะมอบใหหรอก ทพดออกไปกเพยงแตตองการจะไดขนไปบนทองฟาบางเทานน” ดงนน นกอนทรจงตะปบเจาเตาลอยขนไปจนสงจากพนดนอกครง แลวปลอยรางเตาตกลงมาทพนสนใจตายในทสด คตสอนใจ ความทะเยอะทะยานและการเสยสตย นำามาซงผลรายในภายหลง

เรอง นก สตวป� กบค�งค�ว

ครงหนงนานมาแลว ในสมยทคางคาวยงสามารถบนออกไปหากนในยามกลางวนได เกดเหตการณทะเลาะเบาะแวงกนระหวางฝงนกและสตวปาจนลกลามกลายเปนสงคราม โดยทฝงคางคาวไมไดเขารวมกบฝายใด มนประกาศวางตวเปนกลาง ผลการตอส ปรากฏวาฝายสตวปามชยเหนอฝายนก คางคาวเหนเปนโอกาสเหมาะจงสมครใจเขารวมอยกบฝายสตวปาผชนะทนท ตอมาไมนาน ฝงนกทงหลายตางรวมตวกนอยางแขงขน และเขาจกตฝงสตวปาจนแตกกระเจง และสามารถชงชยชนะกลบคนมาได เมอฝงคางคาวเหนฝายสตวปาพายแพ กขอเปลยนมาเขารวมกบฝงนกแทน แตฝงนกกลบขบไลคางคาวออกไปดวยความรงเกยจ ในทสด คางคาวกถกสตวตางๆ ขบไล จนตองคอยหลบซอนตวในยามกลางวน และออกหากนในเวลากลางคน จวบจนทกวนน คตสอนใจ ผทไมซอสตยตอผอน มนจะถกทอดทงในทสด


122


หนวยท 11 คณธรรม จรยธรรมแผนก�รจดกจกรรมท 16 คว�มเปนสภ�พบรษและสภ�พสตร เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอเหนคณคาและแสดงออกถงความเปนสภาพบรษสภาพสตรไดอยางเหมาะสม2. เนอห� ความเปนสภาพบรษและสภาพสตร อยทความภมใจในคณคาของความเปนมนษยและเพศของตน ซงขนกบวาตนเองไดสรางคณคาไวมากนอยแคไหน คณคาทสำาคญ ประกอบดวย รจกเอาใจเขามาใสใจเรา ใหเกยรตผอน รกษาเกยรตตนเอง เสยสละ และมความรบผดชอบ ซงเนอหาทงหมดลวนเปนสงทระบไวในคำาปฏญาณและกฎของลกเสอทงสน3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 กระดาษแผนเลก และกระดาษสำาหรบการเขยนบนทก 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ 4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 หมลกเสอนงลอมวง ผกำากบแจกกระดาษแผนเลก คนละ 2 แผน 4.4 ลกเสอเขยน “คณสมบตทสำาคญของสภาพบรษ” และ “คณสมบตทสำาคญของสภาพสตร” อยางละ 1 ขอ ลงกระดาษแตละแผน 4.5 นายหมรวบรวม จดลำาดบคณสมบตทสำาคญ ของสภาพบรษและสภาพสตร ฝายละ 4 ขอ 4.6 นายหมนำาอภปรายคณสมบตแตละขอวามความสำาคญอยางไร 4.7 ใหสมาชกออกเสยงเลอกคณสมบตทสำาคญทสด ฝายละ 3 ขอ 4.8 ใหสมาชกออกเสยง เลอกคณสมบตทสำาคญทสดจากฝายละ 3 ขอใหเหลอเพยงฝายละ 2 ขอ 4.9 นายหมนำาผลการออกเสยงทง 2 ครง รายงานในกองลกเสอ 4.10 ผกำากบนำาอภปรายในประเดนตอไปน และสรป • คำาปฏญาณและกฎลกเสอขอใดบางทสอความหมายถงคณลกษณะของความเปนสภาพบรษ สภาพสตร • ลกเสอไดขอคดอะไรบางจากกจกรรม (ในคณสมบตทดทงหมดเมอดดวยเหตผลแลว กมบางคณสมบตทจำาเปนมาก และเปนแกนของคณสมบตทงปวง) 4.11 ผกำากบเพมเตมนยามของคำาวาสภาพบรษและสภาพสตรดงน “แกนแทของความเปนสภาพบรษ และสภาพสตรอยทความภมใจในคณคาของความเปนมนษยและเพศของตน ซงขนกบวาตนเองไดสรางคณคาไวมากนอยแคไหน คณคาทสาคญนนประกอบดวย การรจกเอาใจเขามาใสใจเรา การใหเกยรตผอน รจกรกษาเกยรตตนเอง เปนผเสยสละและตองมความรบผดชอบ”


123

4.12 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.13 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 5. ก�รประเมนผล สงเกตการมสวนรวมทำากจกรรม การแสดงออก และการใหความคดเหนในหมและกองลกเสอ


เพลง

เพลง คองก�

หลอจรงนะดารา งามตาจรงแมสาวเอยวนนฉนมความสข สนกรนเรงหวใจ

ทนเปนแดนสวรรค (ซา) เธอกบฉนมาเตนคองกา (ซา)


เรอง พกลทอง

หญงหมายคนหนงมลกสาว 2 คน คนโตชอมะล คนรองชอพกล หญงหมายนนรกมะลมาก เพราะมรปรางหนาตาและนสยเหมอนนาง สวนพกลเปนหญงสาวทหนาตาสะสวย กรยามารยาทด พดจาไพเราะและนำาใจงาม พกลตองทำางานหนกเนองจากความลำาเอยงของมารดา แตดวยความมนำาใจตอคนอน ทำาใหพกลไดรบพรจากรกขเทวดาใหมดอกพกลทองรวงออกมาจากปากทกครงทพด หญงหมายมความละโมบไดบบคนใหพกลทองพดเพอเอาทองคำา และใหมะลไปขอพรรกขเทวดาบาง แตมะลมนสยหยาบชาจงไดรบผลตรงกนขามกบพกล พกลถกมารดาทำารายจนตองหนออกจากบาน และไดพบกบเจาชายรปงาม ครองคอยดวยกนอยางมความสข คตสอนใจ ความมนำาใจและความสภาพเปนเครองผกมตรตอผอน


124


หนวยท 12 สมพนธภ�พและก�รสอส�รแผนก�รจดกจกรรมท 17 ก�รคบเพอน เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอตระหนกถงความสำาคญของการคบเพอน และมแนวทางในการสรางสมพนธภาพทเหมาะสมกบเพอน ทงเพอนเพศเดยวกนและเพอนตางเพศ2. เนอห� เพอนมความสำาคญอยางมากกบคนทกวย โดยเฉพาะอยางยงวยรน การสรางสมพนธภาพทเหมาะสมกบทงเพอนเพศเดยวกนและตางเพศ จะเปนรากฐานสำาคญของการพฒนาทกษะทางสงคม เพอใชในการดำาเนนชวต ประกอบอาชพ เลอกคครองและสรางครอบครวทมนคงในอนาคต3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 กระดาษแผนเลก และกระดาษสำาหรบจดบนทก 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ชวนคดชวนคย “เพอนสาคญอยางไร” 4.4 ลกเสอนงลอมวงเปนหม แจกกระดาษแผนเลกคนละ 3 แผน 4.5 ลกเสอเขยน “คณสมบตของเพอนทลกเสออยากคบดวย” คนละ 3 ขอ ลงกระดาษขอละ 1 แผน แลวนำาไปจดประเภทตดบนบอรดโดยไมมการพดกน เพอใหเกดจากการตดสนใจของตนเองไมเอนเอยงจากคำาพดคนอน 4.6 นายหมรวบรวม และสรปผล นำารายงานในกองลกเสอ 4.7 ผกำากบสมใหรายงาน 1 หม หมทเหลอใหเพมเตม เฉพาะสวนทไมซำากน 4.8 ผกำากบนำาอภปรายทละประเดน โดยผกำากบชวยเพมเตมและสรป ดงน 1) เพอจะใหไดเพอนอยางทอยากคบ ลกเสอควรมแนวทางในการคบเพอนอยางไร • คบเพอนใหหลากหลายทงชายและหญง เพราะเพอนแตละคนจะมความแตกตางทงประสบการณ ความคด ความสามารถ และนสยใจคอ ทำาใหไดมโอกาสแลกเปลยนเรยนรกนในทกดาน เปนการพฒนาทกษะทางสงคม และยงสามารถชวยเหลอเกอกลกนได • เขาใจ ใหเกยรต และยอมรบเพอนแตละคนอยางทเขาเปน • เอาใจเขามาใสใจเรา ไมทำาในสงทเพอนไมชอบ • ซอสตย จรงใจ • ใชการสอสารทางบวก โดยเฉพาะอยางยงการปฏเสธและเตอนเพอน 2) ถาเปนการคบเพอนตางเพศ ลกเสอควรมแนวทางเพมเตมอยางไรบาง • คบอยางมขอบเขตในฐานะเพอน ใหโอกาสในการเรยนรนสยใจคอกนอยางเพยงพอ


125

• ไมควรสนทสนมใกลชดกบใครเพยงคนเดยวเพราะอาจเกดความเขาใจผดและปดกน โอกาสทจะคนพบคนทเหมาะสมจรงๆ • หลกเลยงการสมผส การอยดวยกนลำาพง และการอยในทลบตา เพราะอาจตกอยในสถานการณทยวยอารมณเพศ และนำาไปสการมเพศสมพนธโดยไมคาดคดได 4.9 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.10 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม และการเสนอความคดเหนในหมและกองลกเสอ


เพลง

เพลง มตรด

มตรดเปนทพงพา ไดทกคราเดอดรอนเศราใจ หาทางขจดปดภย ไมลหนไกลเมอยามอบจน มตรเลวมแตสอพลอ ยกยอเพอหวงประโยชนตน หากมภยทตวผจญ ถงคราอบจนเพอนลหนไกล


เรอง หมกบคนเดนท�ง

วนหนง…ชายสองคนอยในขณะเดนทาง เมอคนทงสองไปพบหมเขา หมไมทนไดเหนชายทงสองแตแรก ชายคนหนง จงรบวงหนไปขนตนไมอยางรวดเรว แตชายอกคนหนงวงไมไดเรว เขาจงรองขอความชวยเหลอ “ชวยดงฉนขนไปดวย” แตชายคนแรกปนขนไปอยบนกงไมสงเสยแลว และทงเพอนของเขาเอาตวรอดแตลำาพง “ฉนจะทาอยางไรด” ชายคนทอยใตตนไมรำาพง “ถาฉนวงหน หมมนกจะตองเหนฉน และถามนเหนฉนเขา มนกคงกดกนฉนแน” ดงนนเขาจงลมตวลงนอนกบพนไมไหวตง แลวทำาเปนตาย หมเดนเขามาใกลและเดนวนเวยนรอบตวเขา แลวในทสดมนกผละไปจากทนน ชายคนทปนขนไปอยบนตนไมจงไตลงมาหาเขา เอยปากถามเพอนวา “เมอก หมมนมาอยใกลๆ กบเพอนมาก มนพดวาอะไรบาง” เขาตอบกลบไปวา “หมมนพดวา อยาไดรวมทางไปกบคนททงเพอนยามทเพอนประสบอนตรายเปนอนขาด” คตสอนใจ เพอนแทตองไมทอดทงกนยามตกทกขไดยาก


126


หนวยท 13 จตอ�ส� บรก�รแผนก�รจดกจกรรมท 18 ก�รปฐมพย�บ�ล เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอรวธการปฐมพยาบาลเบองตน2. เนอห� กจกรรมลกเสอเปนกจกรรมททาทายความสามารถของผปฏบตในวยรน แตละกจกรรมทจดขน เชน การเดนทางไกล การบกเบกผจญภย เปนตน อาจเกดอบตเหตหรอการเจบปวยได ลกเสอจงจำาเปนตองเรยนรเรองการปฐมพยาบาลเพอเปนพนฐานในการชวยเหลอตนเองและผอน 3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 อปกรณสำาหรบการปฐมพยาบาล 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบสนทนากบลกเสอเกยวกบหลกทวไปของการปฐมพยาบาล 4) ขออาสาสมครลกเสอ เลาประสบการณทเคยปฏบตเกยวกบการปฐมพยาบาล และเพอนลกเสอใหขอเสนอแนะเพมเตม 5) ผกำากบแบงงานใหลกเสอแตละหมรบผดชอบ จดเตรยมอปกรณ และเปนวทยากร อธบายประกอบการสาธตการปฐมพยาบาล ในกรณตอไปน ใหเวลากรณละ 5 นาท • การปฐมพยาบาลคนเปนลมหมดสต • การปฐมพยาบาลคนทมบาดแผล • การปฐมพยาบาลผถกสตวมพษกดตอย • การปฐมพยาบาลผถกไฟไหมนำารอนลวก • การปฐมพยาบาลขอเทาแพลง • การผายปอด 6) ลกเสอหมอน ฝกปฏบตตามโดยจบคฝกปฏบตกบลกเสออกคนหนง 7) ผกำากบและลกเสอรวมกนประเมนผลการปฏบต 8) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายลกเสอเตรยมอปกรณสำาหรบการปฏบตกจกรรมในสปดาหตอไป 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนากบลกเสอเรองเกยวกบการเคลอนยายผปวย


127

4) ผกำากบอธบายประกอบการสาธต การเคลอนยายผปวยโดยใชรางกาย หรอวสดอปกรณทมอยรอบตว 5) หมลกเสอฝกปฏบตการเคลอนยายผปวยตามแบบสาธต 6) หมลกเสอแขงขนเกมการเคลอนยายผปวย 2 รอบ โดยสมมตลกเสอเปนผปวย 1 คน เคลอนยายจากจดเรมตนไปยงจดเสนชย หมใดถงเสนชยกอนเปนฝายชนะ รอบแรก - เคลอนยายโดยใชรางกาย โดยผชวยเหลอ 1 คน รอบท 2 - เคลอนยายโดยใชวสดอปกรณทอยใกลตวลกเสอ 7) หมลกเสอทชนะนำาเสนอวธการปฏบตงานททำาใหเกดความสำาเรจ 8) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายลกเสอเตรยมอปกรณสำาหรบการปฏบตกจกรรมในสปดาหตอไป5. ก�รประเมนผล

5.1 ลกเสอบอกหลกการทวไปของการปฐมพยาบาลได 5.2 ลกเสอเคลอนยายผปวยโดยใชรางกาย หรอใชวสดอปกรณใกลตวได


เพลง

เพลง นม (ประกอบท�ท�ง)

นมคออะไร รไหมเธอจา นมคอยาบารงกาลง ใครไดดมนม สมใจจง นมมพลงคอนมจากเตา

เพลง ม�รชปฐมพย�บ�ล

นกปฐมพยาบาล งานของเราชนตน คอคดจะชวยคน ทปวย กะทนหน หากใจหยดเตน กนวดเฟน และผายปอดพลน เลอดออกมากนน เรวไว หามไวกอน จบนอนตะแคง เครองแตงกาย นนชวยคลายผอน ซบเซาเฝานอน หามใหยา หามอาหาร ใหความอนพอ และรบตามหมอจดการ เราตองชวยพยาบาล กอนนาสงหมอ


128


เรอง นกเหยยวกบไกป�

ณ ชายปาแหงหนง มไกปาสองตวอาศยอยบนเนนดนใกลปากถำาทพวกมนใชเปนทหลบภยจากเหยยวศตรตวรายของมน ทกครงทเหยยวบนผาน พวกมนจะหลบเขาไปซอนตวอยในถำา พอเหยยวบนผานไป พวกมนจงจะออกจากทซอน พวกมนทำาเชนนทกวนและรอดพนจากเหยยวทกครง ตอมา วนหนงทงสองตวเกดตอสกนขนเพอแยงชงความเปนใหญเหนอเนนดนแหงน ตวทชนะดใจมาก มนรบออกจากทซอนเพอโกงคอขนแสดงความเปนใหญเหนอเนนดนแหงนใหไกปาตวอนไดทราบ ขณะนนเหยยวบนผานมาพอด พอไดยนเสยงไกขนมนกบนโฉบไปเหนอปากถำาทนท และยงมทนทไกปาตวชนะจะหลบหนไดทน มนกถกเหยยวโฉบไปเปนอาหารทนท ปลอยใหไกปาตวแพ ซงซอนตวอยภายในถำากลายเปนผชนะครอบครองเนนดนแหงนนแทน คตสอนใจ อยาสำาคญตนวาเกงกวาใคร ทแทยงมคนเกงกวาเราอกมาก

เรอง หม�ป�กบตนไมศกดสทธ

หมาปาผอมโซตวหนงไดไปบนบานกบตนไมศกดสทธ ขอเปนววบานตวอวนพ เมอไดกลายรางเปนววตามทตองการจงถกชาวบานใชไถนา มนเกดความเหนอยและเมอยลามาก จงไปบนบานกบตนไมศกดสทธขอเปลยนเปนมาปาแทน อยไดไมนานมนกถกทหารจบตวไปเปนพาหนะของพระราชาผครองนคร ทำาใหเกดความเบอหนายอก จงไปบนบานกบตนไมศกดสทธวาขอเปนพระราชาเสยเอง เมอไดเปนพระราชามความสขอยในวงไมนานกเรมเบออก อยากเดนทางทองเทยวไปในทตางๆ พระราชาจงสงทหารใหไปตดตนไมศกดสทธเพอตอเรอ ตนไมศกดสทธโกรธมากททำาคณไมขน จงบอกใหทหารไปตามพระราชามาตดเอง เมอพระราชามาถง ตนไมศกดสทธไดกลาวตำาหนในความไมรจกพอและสาปใหกลายรางกลบเปนหมาปาผอมโซเชนเดม คตสอนใจ ความไมรจกพอของมนษย ในทสดกไมไดอะไรเลย ตรงกบสำานวนทวา “โลภมากลาภหาย”


129


หนวยท 15 รบผดชอบปญห�สงคมแผนก�รจดกจกรรมท 19 โฆษณ�เปนพษ เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมทกษะในการสำารวจ สงเกต และรเทาทนปญหาทางดานสงคม 2. เนอห� กจกรรมสำารวจเปนทกษะททาทายความสามารถของลกเสอ นอกจากจะสำารวจธรรมชาตแลว การสำารวจสงคมยงเปนกจกรรมทชวยใหผปฏบตเกดความตระหนกในปญหาสงคมทมอย และรจกระวงปองกนตนเอง3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 ใบความร เรอง สรปพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนาเรองกฏหมายหามโฆษณา เหลา พรอมแจกใบความร “สรปพระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ. 2551” ใหลกเสอแตละหมศกษารวมกนในเวลา 10 นาท 4) ผกำากบถามความเหนของกองลกเสอวาเหนดวยกบกฏหมายฉบบนหรอไม เพราะอะไร 5) ผกำากบมอบหมายงานใหหมลกเสอทำาการสำารวจ สงเกตและวเคราะห (สอดแนม) วาในชมชนของเรามการละเมดโฆษณาตาม พรบ. ฉบบนหรอไม และละเมดอยางไร โดยการสงเกตแบบเงยบๆ ไมไดเกยวของกบการเอาผด หรอรองเรยนใดๆ เพอปองกนความเขาใจผดของผประกอบการคาเครองดมแอลกอฮอล 6) ลกเสอแตละหมวางแผนออกสำารวจ เพอรายงานในครงตอไป 7) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 8) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ลกเสอแตละหมรายงานผลการสำารวจ (สอดแนม) โดยเลารายละเอยดรปแบบทละเมดการหามโฆษณาใหเพอนฟง 4) ผกำากบเปดโอกาสใหลกเสอแสดงความคดเหนตอผลการสำารวจ 5) ผกำากบนำาอภปราย สรป และชวยเพมเตม ในประเดน “ลกเสอควรมสวนรวมในเรองทานองเดยวกนนอยางไร เชน การละเมดสบบหรในทหามสบ การละเมดกฎหมายยอมใหผเยาวทอายนอยกวา 18 ป เขาไปเทยวในสถานทเทยวกลางคน เปนตน”


130

6) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมทำากจกรรม พฤตกรรมการแสดงออก และการแสดงความคดเหนในหมและกองลกเสอ


เพลง

เพลง ใตรมธงไทย

ใตรมธงไทย รมเยนเหมอนดงอยในรมโพธรมไทร ทมกงใบแนนหนา ชาตไทยใหญหลวงแตกกระจดกระจาย ถกแบงแยกยายไปอยหลายสาขา เชญพวกพองพนองมาพรอมกน เชญอยใตรมธงไทย เลอดเนอเผาไทยนควรจะมสมานฉนท เหมอนนองพเลอดเนอเรามสายเดยวเกยวพน ใตรมธงไทยรมเหมอนดงโพธไทร ใตรมธงไทยเยนเหมอนใตแสงจนทร

เกม

เกม ก�รแขงขนโฆษณ�

ใหลกเสอแตละหมสงตวแทนออกมาเลยนแบบโฆษณาจากสอ (โทรทศน) แลวหมทเหลอชวยกนทายวาเปนการโฆษณาอะไร ทำาจนครบทกหม


131


เรอง สรป พระร�ชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ.2551

พระราชบญญต ควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ.2551 ใหไว ณ วนท 6 กมภาพนธ พ.ศ. 2551 เปนปท 63 ในรชกาลปจจบน พระบาทสมเดจพระปรมนทรมหาภมพลอดลยเดช มพระบรมราชโองการโปรดเกลาฯ ใหประกาศวาโดยทเปนการสมควรมกฎหมายวาดวยการควบคมเครองดมแอลกอฮอลพระราชบญญตนมบทบญญตบางประการเกยวกบการจำากดสทธและเสรภาพของบคคลซงมาตรา 29 ประกอบกบมาตรา 41 มาตรา 43 และมาตรา 45 ของรฐธรรมนญแหงราชอาณาจกรไทย บญญตใหกระทำาไดโดยอาศยอำานาจตามบทบญญตแหงกฎหมายจงทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหตราพระราชบญญตขนไวโดยคำาแนะนำาและยนยอมของสภานตบญญตแหงชาต ดงตอไปน

มาตรา 1 พระราชบญญตนเรยกวา พระราชบญญตควบคมเครองดมแอลกอฮอล พ.ศ.2551 มาตรา 2 พระราชบญญตนใหใชบงคบตงแตวนถดจากวนประกาศในราชกจจานเบกษา เปนตนไป

มาตรา 27 หามขายเครองดมแอลกอฮอลในสถานทหรอบรเวณดงตอไปน (1) วดหรอสถานทสำาหรบปฏบตพธกรรมทางศาสนา (2) สถานบรการสาธารณสขของรฐ สถานพยาบาลตามกฎหมายวาดวยสถานพยาบาลและรานขายยาตามกฎหมายวาดวยยา (3) สถานทราชการ ยกเวนบรเวณทจดไวเปนรานคาหรอสโมสร (4) หอพกตามกฎหมายวาดวยหอพก (5) สถานศกษาตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต (6) สถานบรการนำามนเชอเพลงตามกฎหมายวาดวยการควบคมนำามนเชอเพลง หรอรานคาในบรเวณสถานบรการนำามนเชอเพลง (7) สวนสาธารณะของทางราชการทจดไวเพอการพกผอนของประชาชนโดยทวไป (8) สถานทอนทรฐมนตรประกาศกำาหนดโดยความเหนชอบของคณะกรรมการมาตรา 28 หามมใหผใดขายเครองดมแอลกอฮอลในวน หรอเวลาทรฐมนตรประกาศกำาหนดโดยคำาแนะนำาของคณะกรรมการ ทงนประกาศดงกลาวจะกำาหนดเงอนไขหรอขอยกเวนใดๆ เทาทจำาเปนไวดวยกไดบทบญญตในวรรคหนง มใหใชบงคบกบการขายของผผลตผนำาเขาหรอตวแทนของผผลตหรอ ผนำาเขาไปยงผขายซงไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยสรา

มาตรา 29 หามมใหผใดขายเครองดมแอลกอฮอลแกบคคลดงตอไปน (1) บคคลซงมอายตำากวายสบปบรบรณ (2) บคคลทมอาการมนเมาจนครองสตไมได


132


มาตรา 30 หามมใหผใดขายเครองดมแอลกอฮอลโดยวธการหรอในลกษณะ ดงตอไปน (1) ใชเครองขายอตโนมต (2) การเรขาย (3) การลดราคาเพอประโยชนในการสงเสรมการขาย หนา 45 เลม 125 ตอนท 33 ก ราชกจจานเบกษา 13 กมภาพนธ 2551 (4) ใหหรอเสนอใหสทธในการเขาชมการแขงขน การแสดง การใหบรการ การชงโชคการชงรางวล หรอสทธประโยชนอนใดเปนการตอบแทนแกผซอเครองดมแอลกอฮอล หรอแกผนำาหบหอหรอสลากหรอสงอนใดเกยวกบเครองดมแอลกอฮอลมาแลกเปลยนหรอแลกซอ (5) โดยแจก แถม ให หรอแลกเปลยนกบเครองดมแอลกอฮอล หรอกบสนคาอน หรอการใหบรการอยางอนแลวแตกรณ หรอแจกจายเครองดมแอลกอฮอลในลกษณะเปนตวอยางของเครองดมแอลกอฮอล หรอเปนการจงใจสาธารณชนใหบรโภคเครองดมแอลกอฮอล รวมถงการกำาหนดเงอนไขการขายในลกษณะทเปนการบงคบซอเครองดมแอลกอฮอลโดยทางตรงหรอทางออม (6) โดยวธหรอลกษณะอนใดตามทรฐมนตรประกาศกำาหนดโดยคำาแนะนำาของคณะกรรมการ

มาตรา 31 หามมใหผใดบรโภคเครองดมแอลกอฮอลในสถานทหรอบรเวณดงตอไปน (1) วดหรอสถานทสำาหรบปฏบตพธกรรมทางศาสนา เวนแตเปนสวนหนงของพธกรรมทางศาสนา (2) สถานบรการสาธารณสขของรฐ สถานพยาบาลตามกฎหมายวาดวยสถานพยาบาลและรานขายยาตามกฎหมายวาดวยยา ยกเวนบรเวณทจดไวเปนทพกสวนบคคล (3) สถานทราชการ ยกเวนบรเวณทจดไวเปนทพกสวนบคคล หรอสโมสร หรอการจดเลยงตามประเพณ (4) สถานศกษาตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต ยกเวนบรเวณทจดไวเปนทพกสวนบคคลหรอสโมสร หรอการจดเลยงตามประเพณ หรอสถานศกษาทสอนการผสมเครองดมแอลกอฮอลและไดรบอนญาตตามกฎหมายวาดวยการศกษาแหงชาต (5) สถานบรการนำามนเชอเพลงตามกฎหมายวาดวยการควบคมนำามนเชอเพลงหรอรานคาในบรเวณสถานบรการนำามนเชอเพลง (6) สวนสาธารณะของทางราชการทจดไวเพอการพกผอนของประชาชนโดยทวไป (7) สถานทอนทรฐมนตรประกาศกำาหนดโดยคำาแนะนำาของคณะกรรมการ


133


เรอง ทม�ของเครองหม�ยลกเสอโลก

1. ดอกลลลสขาว ม 3 กลบ ดอกลลลเปนสญลกษณแหงการทำาความด สวน 3 กลบหมายถงคำาปฏญาณ 3 ขอ 2. รปดาว 5 แฉก 2 ดวง ในกลบดอกลลลดานซายและขวา รวมกนเปน 10 แฉก หมายถงกฎลกเสอ 10 ขอ 3. เสนเชอกสขาวทลอมรอบดอกลลลแสดงถงโลกใบน เกลยวเชอกหมายถงสมาชกลกเสอทวโลก 4. ปลายเชอกทงสองมาผกกนเปนเงอนพรอด แสดงถงการจบมอกนแบบลกเสอ “ลกเสอเปนมตรของคนทกคน และเปนพนองกบลกเสอทวโลก”

เรอง ผงขอพร

พระอศวรตรสถามผงทมกจะนำานำาผงสดๆ เตมรวงมาถวาย อยเสมอวา “เจาอยากไดพรใด จงขอมา ขาจะใหพรเเกเจา” ผงคดอยชวขณะจงทลตอบวา “ขาอยากไดเหลกในพระเจาขา เมอตอยเหลกในมพษใสใคร ผนนจะตองตายทนท” คำาขอของผงทำาใหพระอศวรทรงกรวทผงคดทำารายผอน เเตพระองคกทรงจำาตองใหพรตามทลนวาจาไว “ได ขาจะใหพรเเกเจา เเตคนหรอสตวทถกเจาตอยจะไมตายในทนท สวนเจานนเมอปลอยเหลกในเมอใดกตองตายเมอนน” คตสอนใจ ผทคดใหรายผอน มกตองไดรบกรรมดวย


136












หนวยท 1


หนวยท 2



หนวยท 3


หนวยท 4


หนวยท 5

ดำาเนนชวตตามหลกปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง


หนวยท 6

อนรกษและรวมแกไข

ทรพยากรธรรมชาต


หนวยท 7

การคดวเคราะห

ตดสนใจ แกไขปญหา

หนวยท 8

จดด จดดอย

และการพฒนาตนเอง

หนวยท 9

รกและศรทธา

สถาบนชาต ศาสน กษตรย

หนวยท 10

ปฏบตตามวถไทย

และภมปญญาทองถน

หนวยท 11


หนวยท 12

สมพนธภาพและการสอสาร

1. หนาทของลกเสอ

ตามวถประชาธปไตย

2. การเดนทางสำารวจ

3. ลกเสอไทยกายสมารท

4. ภยสงคม

5. การใชเวลาหลงเลกเรยน

6. การประหยด

7. สวนสวยดวยวสดเหลอใช

8. เสยงไมเสยงรไดอยางไร

9. สงดๆ ของฉน

10. บญชชวต

11. โครงการอนเนองมาจาก

พระราชดำาร

12. ปมชวตปราชญชาวบาน

13.คครองในฝน

14. ยกยองคนด

15. อยางนตองปฏเสธ

16. ฉนไมชอบถกลอ

2

1

2

1

1

1

2

2

1

1

2

2

1

1

2

2












137







ด�นสมพนธภ�พกบ

ชมชน สงคม


หนวยท 12



หนวยท 13


หนวยท 14



หนวยท 15


หนวยท 16

การแสดงออกทางศลปะ


17. คดอยางไรไมเปนทกข

18. เสยหายเพราะอะไร

19. ความรนแรง

20.การแสดงออกทางศลปะ

รวม 20 แผนการจดกจกรรม

1

2

2

1

30




138


หนวยท 1 ส�ระสำ�คญของก�รลกเสอแผนก�รจดกจกรรมท 1 หน�ทของลกเสอต�มวถประช�ธปไตย เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอบอกบทบาทและหนาทของตนเอง ในฐานะพลเมองดตามวถประชาธปไตย2. เนอห�

2.1 คณลกษณะของพลเมองดตามวถประชาธปไตย 2.2 การปฏบตตนเปนพลเมองดตามวถประชาธปไตย3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 กระดาษปรฟ ปากกาเมจก ฯลฯ 3.3 ใบความร เรอง พระราชดำารสพระบาทสมเดจพระเจาอยหว คำาพอสอน พระบรมราโชวาท พลเมองดตามวถประชาธปไตย จรยธรรมของการเปนพลเมองด 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม 4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนาถงความหมายของคำาวา “พลเมองด” ลกเสอรวมกนแสดงความคดเหนโดยยงไมตองสรป 4) ผกำากบ แบงเอกสารเทาจำานวนหมลกเสอ (ไมซำากน) ใหหมลกเสอรวมกนศกษา และวเคราะห ในประเดน • คณลกษณะพลเมองดตามวถประชาธปไตยควรเปนอยางไร • แนวทางการปฏบตตนเปนพลเมองตามวถประชาธปไตยควรทำาอยางไร 5) สมใหหมลกเสอรายงานทละประเดน และใหหมอน ๆ ชวยเพมเตมในสวนของตนเอง ผกำากบนำาอภปรายสรป และชวยเพมเตมจนครบ โดยมอบหมายใหลกเสอทกหมจดบนทกขอสรปทได เพอใชปฏบตกจกรรมในคาบตอไป 6) ผกำากบมอบหมายใหแตละหม ศกษาขอสรปทได แลวเขยนบทละครสน หมละ 1 เรอง ทเนนพฤตกรรมหรอการกระทำาทแสดงถงคณลกษณะของพลเมองดตามวถประชาธปไตย โดยใหเวลาในการแสดงหมละประมาณ 5-8 นาท 7) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 8) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)


139

4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต ตรวจ สงบนง แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ลกเสอแสดงละครสนทละหม หลงจบการแสดงนายหมออกมาสรปขอคดในละครสน “การกระทาทเรยกวาพลเมองดตามวถประชาธปไตย” 4) ผกำากบและหมลกเสออนๆ แสดงความชนชมหรอชมเชยใหกำาลงใจ 5) ผกำากบและลกเสอรวมกนสรปขอคดทไดและการนำาไปใชในชวตประจำาวน เพอใหไดชอวาเปน “ลกเสอประชาธปไตย” 6) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลกแถว) 5. ก�รประเมนผล ลกเสอมพฤตกรรมความเปนประชาธปไตยในการทำางานในหมลกเสอ กองลกเสอ เชน ความรวมมอการรบฟงความคดเหน การแสดงความคดเหน การเปนผนำาและผตามทด เปนตน


เพลง

เพลง คำ�ขวญลกเสอ

เกยรตคณลกเสอ เราจะเทดเหนอดวงฤทยเรานน เรามนใจในคาขวญ “เสยชพอยาเสยสตย” ไวจนตาย เรานน ประพฤตตนสมกบทเราเปนลกผชาย ไวลาย ไลลาย ลกเสอไทย กลาหาญการชวยเหลอนาๆ เมตตาโดยมเลอกวาใคร เปนมตรทดของคนทวไป รวมจต รวมใจ สามคคมวฒนธรรม

เพลง ลกเสอของช�ต

ชาตตองการชายฉกรรจ จรรโลงชาต เอกราชคงอยศตรขามเกดเปนไทยฟนฝาพยายาม รกษาความเกงกลาสามคค เหลาลกเสอเชอไทยใจนกส ตองรอบรทกอยางทางไลหนมความสตยสจรตมตรไมตร เพอศกดศรลกเสอเชอชาตไทย


140


ชดท 1 พระร�ชดำ�รส

พระร�ชดำ�รสของพระบ�ทสมเดจพระเจ�อยหว

พระบาทสมเดจพระเจาอยหวไดพระราชทานคณธรรม 4 ประการ แกขาราชการและประชาชน ในคราวสมโภชกรงรตนโกสนทร 200 ป ความวา “ประการแรก คอ การรกษาความสจ ความจรงใจตอตวเอง รจกสละประโยชนสวนนอยของตนเอง เพอประโยชนสวนใหญของบานเมอง ทจะประพฤตปฏบตแตสงทเปนประโยชนและเปนธรรม ประการทสอง คอ การรจกขมใจตนเอง ฝกใจตนเองใหประพฤตปฏบตอยในความสจ ความดนน ประการทสาม คอ การอดทน อดกลน และอดออม ไมประพฤตลวงความสตยสจรต ไมวาจะดวยเหตประการใด ประการทส คอ การรจกละวางความชว ความทจรต และรจกเสยสละประโยชนสวนนอยของตน เพอประโยชนสวนใหญของบานเมอง”

พระร�ชดำ�รสของพระบ�ทสมเดจพระเจ�อยหว

“...การฝกฝนและปลกฝงความรจกเหตผล ความรจกผดชอบชวด เปนสงจาเปนไมนอยกวาการใชวชาการ เพราะการรจกพจารณาใหเหนเหตเหนผล ใหรจกจาแนกสงผดชอบชวดไดโดยกระจาง ยอมทาใหมองบคคล มองสงตางๆ ไดลกลงไปจนเหนความจรง...” (พระราชดารส เมอวนท 26 พฤศจกายน 2516)

คำ�พอสอน

“...ความสามคคพรอมเพรยงกน เปนพนฐานทสาคญยงในการปฏบต บรหารงานใหญๆ เชน งานของแผนดน และความสามคคนจะเกดมขนมนคงได กดวยบคคลในหมคณะมคณธรรมเปนเครองยดเหนยวผกพนจตใจของกนและกนไว คณธรรมเครองยดเหนยวจตใจนน ประการหนง ไดแก การให คอใหการสงเคราะหชวยเหลอกน ใหอภยไมถอโทษกน ใหคาแนะนาตกเตอนทดตอกน ประการทสอง ไดแก การมวาจาด คอพดแตคาสจคาจรงตอกน พดใหกาลงใจกน พดแนะนาประโยชนกน และพดใหรกใครปรองดองกน ประการทสาม ไดแก การทาประโยชนใหแกกน คอประพฤตปฏบตตนใหเกดประโยชนเกอกลทงแกกนและกน และแกหมคณะโดยสวนรวม ประการทส ไดแก การวางตนไดสมาเสมอ อยางเหมาะสม คอ ไมทาตวดเดนเกนกวาผอนและไมดอยใหตาทรามไปจากหมคณะ หมใดมคณธรรมเครองยดเหนยวกนไวดงกลาว หมคณะนนยอมจะมความเจรญมนคงขนดวยสามคคธรรม...” (พระราชดารส พระราชทานแกสามคคสมาคมในพระบรมราชปถมภในการเปดประชม ประจาป พ.ศ.2525 ระหวางวนท 10-11 เมษายน 2525)


141


พระบรมร�โชว�ทของพระบ�ทสมเดจพระเจ�อยหว

“…บานเมองไทยของเราดารงมนคงมาชานาน เพราะคนไทยมความพรอมเพรยงกนเขมแขง ถงจะมความเปลยนแปลงเกดขนบางตามกาลตามสมย กเปนไปตามความปรารถนาของพวกเราเอาทจะทาใหประเทศชาตเจรญกาวหนา การทานบารงบานเมองนน เปนงานสวนรวมของคนทงชาต จงเปนธรรมดาอยเองทจะตองมความขดแยงเกดขนบาง จะใหทกคนทกฝายมความคดเหนสอดคลองกนตลอดทกๆ เรองไปยอมเปนการผดวสย เพราะฉะนนแตละฝายแตละคนจงควรคานงถงจดประสงครวมกน คอ ความเจรญไพบลยของชาตเปนขอใหญ ทกฝายชอบทจะทาใจใหเทยงตรงเปนกลาง ทาความคดความเหนใหกระจางแจมใส ทาความเขาใจอนดในกนและกนใหเกดขน แลวนาความคดความเหนของกนและกนนน มาพจารณาเทยบเคยงกนโดยหลกวชาเหตผล ความชอบธรรม และความเมตตาสามคค ใหเหนแจงจรง ทกฝายจะสามารถปรบเปลยนความคด และวธปฏบตใหสอดคลองเขารปเขารอยกนไดทกเรอง...” (พระบรมราโชวาท พระราชทานแกประชาชนชาวไทยในโอกาสขนปใหม พทธศกราช 2535 เมอวนท 31 ธนวาคม 2534)

ชดท 2 พลเมองดต�มวถประช�ธปไตย

คว�มหม�ยของ พลเมองด ในวถประช�ธปไตย

พจนานกรมฉบบราชบณฑตยสถาน ไดใหความหมายของคำาวา พลเมอง หมายถง ชาวเมอง ชาวประเทศ ประชาชน และ วถ หมายถง สาย แนว ทาง ถนน ประชาธปไตย เปนคำาทประกอบดวยประชา + อธปไตย เมอ “อธปไตย” แปลวา “เปนใหญ” ประชาธปไตยจงหมายถง การทประชาชนผเปนใหญมอำานาจการตดสนใจในสงคมชมชนทตนอาศยผกพนอย “พลเมองดในวถประชาธปไตย” จงหมายถง พลเมองทมคณลกษณะทด คอ เปนผทยดมนในหลกศลธรรมและคณธรรม มหลกประชาธปไตยในการดำารงชวต คอ มสวนรวมในกจการสาธารณะของชมชน มความรบผดชอบในชมชน ปฏบตตนตามกฎหมาย ดำารงตนเปนประโยชนตอสงคม โดยมการชวยเหลอเกอกลกน อนจะกอใหเกดการพฒนาสงคมและประเทศชาต ใหเปนสงคมและประเทศทมวถชวตแบบประชาธปไตยอยางแทจรง

แนวท�งก�รปฏบตตนเปนพลเมองดต�มวถประช�ธปไตย

1) ดานสงคม ไดแก (1) การแสดงความคดอยางมเหตผล (2) การรบฟงขอคดเหนของผอน และยอมรบเมอผอนมเหตผลทดกวา


142


(3) การตดสนใจโดยใชเหตผลมากกวาอารมณ (4) ความเออเฟอเผอแผ เสยสละพรอมชวยเหลอผอน (5) การเคารพกฎหมายและกตกาตางๆ (6) การมจตสาธารณะ คอ การรกษาสาธารณสมบตและการอาสาทำางานเพอประโยชนของสวนรวม 2) ดานเศรษฐกจ ไดแก (1) การประหยดและอดออมในครอบครว (2) การซอสตยสจรตตออาชพททำา (3) การพฒนางานอาชพใหกาวหนา (4) การใชเวลาวางใหเปนประโยชนตอตนเองและสงคม (5) การสรางงานและสรางสรรคสงประดษฐใหมๆ เพอใหเกดประโยชนตอสงคมไทยและสงคมโลก (6) การเปนผผลตทมความรบผดชอบตอสงคมและผบรโภคทมความพอเพยง (7) อตสาหะหมนเพยรทำางานดวยความรบผดชอบและอยางเตมกำาลงความสามารถและสตปญญา 3) ดานการเมอง ไดแก (1) การเขามสวนรวมรบผดชอบชมชนสงคม (2) การยอมรบในความแตกตางหลากหลายทมอยในชมชนสงคม (3) การมความอดทนตอความขดแยงทเกดขนและมงแสวงหาการแกไขความขดแยงโดยสนตวธ (4) ความรบผดชอบและซอสตยตอหนาทโดยไมเหนแกประโยชนสวนตน (5) การกลาเสนอความคดเหนตอสวนรวม กลาเสนอตนเองเขารวมกจกรรมการเมอง

จรยธรรมของก�รเปนพลเมองด

จรยธรรม หมายถง ธรรมทเปนขอประพฤตปฏบต จรยธรรม ทสงเสรมความเปนพลเมองด เปนไปตามหลกคารวธรรม สามคคธรรมและปญญาธรรม ดงตวอยางตอไปน 1) ความสามคค หมายถง การยดมนในการอยรวมกนโดยเคารพกตกาทตกลงกน 2) ความกลาทางจรยธรรม หมายถง ความกลาหาญทจะกระทำาในสงทเหนวาถกตอง เปนธรรม 3) ความรบผดชอบ หมายถง การยอมรบผลของการกระทำาทตนเองเปนผกอขนไมวาผลของการกระทำานนเปนผลทดหรอไมดกตาม 4) การเสยสละ หมายถง การยอมเสยผลประโยชนสวนตนเพอผอน หรอสงคมโดยรวม 5) การตรงตอเวลา หมายถง การรกษาเวลาทตกลงกนไว


143


ก�รสงเสรมใหผอนปฏบตตนเปนพลเมองด

เมอบคคลปฏบตตนเปนพลเมองดในวถประชาธปไตยแลว ควรสนบสนนสงเสรมใหบคคลอนปฏบตตนเปนพลเมองดในวถประชาธปไตยดวย โดยมแนวทางการปฏบตดงน 1. ปฏบตตนใหเปนพลเมองดในวถประชาธปไตย โดยยดมนและใชหลกคณธรรม จรยธรรมของศาสนาและหลกการของประชาธปไตย ในวถการดำารงชวตประจำาวนเพอนเปนแบบอยางทดแกคนรอบขาง 2. เผยแพร อบรม หรอสงสอนโนมนาวบคคลในครอบครว เพอนบานคนในสงคมใหใชหลกประชาธปไตยเปนพนฐานในการดำารงชวตประจำาวน 3. สนบสนนชมชนในเรองทเกยวกบการปฏบตตนใหถกตองตามกฎหมาย โดยการบอกกลาวหรอชวยประชาสมพนธ โดยวธตางๆ เชน เขยนบทความเผยแพรผานสอมวลชน เปนตน 4. ชกชวนหรอสนบสนนคนดมความสามารถในการมสวนรวมกจกรรมทางการเมองหรอกจกรรมสาธารณประโยชนของชมชน 5. เปนหเปนตาใหรฐหรอหนวยงานของรฐในการสนบสนนคนด และปองกนดแลมใหคนไมดทำาผดกฎหมายบานเมอง การสนบสนนใหผอนปฏบตตนเปนพลเมองดในวถประชาธปไตย ควรเปนจตสำานกทบคคลพงปฏบตเพอใหเกดความเปนประชาธปไตยอยางแทจรง


เรอง ร�ชสหกบหม�ป�

หมาปาตวหนงออกลาลกแกะมาได และกำาลงพยายามทจะนำาซากลกแกะผนาสงสารนนกลบไปทรง แตโชครายทมนไปพบกบราชสหอดโซเขาตวหนง ราชสหตรงเขามาแยงลกแกะนนทนท ซงสรางความขนเคองใหกบหมาปามากมนตะโกนบอกราชสหวา “ทานไมนกละอายใจบางหรออยางไร ททาตวเปนเหมอนโจรราย เขาแยงอาหารของขาแบบน” ราชสหไดฟงดงนนกหวเราะรา แลวตอบกลบไปวา “ตวขานะร ทเจาประณามวาเปนไอโจรราย ฮะ...ฮะ...แลวสงทเจากระทามานนเลาเรยกวาความสจรตหรอกร ขาไมเชอหรอกวา คนเลยงแกะจะคดวาเจาเปนผบรสทธ ทงๆ ทเจาขโมยเอาลกแกะของเขามาเชนน!” คตสอนใจ คนททจรต ยากจะหาความยตธรรมจากผอนได


144


เรอง นกก�

รกนทวไปวา นกกาเปนนกทขขโมย โดยเฉพาะอาหารแลว นกกาขโมยไดเกงนก กาจงเปนนกทหนาดานทสด นอกจากนแลวกา ยงเปนนกทขรษยาตารอน เหนนกตวอนสวยกวาตน กาเกดความไมพอใจโดยเฉพาะนกยงดวยแลว กาไมชอบหนาเอาเลย วนหนง กาลงสำารวจตรวจดขนของตวเองแลว รสกไมพอใจในความดำาสนทมดหมมองไมเหนความสวยงามสวนไหนๆ เลย จงไปเทยวหาขนนกยงมาแซมขนของตน เสรจแลวกเทยวโฆษณาวาตวเองเปนนกทสวยงามกวานกใดๆ ในโลก จนเปนทเกลยดชงของนกทวไป เพราะนกทงหลายเหนแลวกรวามใชขนของกาจรงๆ เปนขนของนกยง จงตางพากนมารมจกขนทแซมออกหมด แตเพราะความหมนไสมากจงชวยกนจกขนดำาของกาออกดวย กาจงเหลอแตตวลอนจอนนาอบอาย ขายหนาจรงๆ คตสอนใจ จงพอใจในสงทตนมอย ไมฉกฉวยของผอน


145


หนวยท 2 ทกษะลกเสอและกจกรรมกล�งแจงแผนก�รจดกจกรรมท 2 ก�รเดนท�งสำ�รวจ เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร 1.1 ลกเสอสามารถวางแผนการเดนทางสำารวจอยางเปนขนตอน 1.2 ลกเสอสามารถวางแผนการเขยนรายงาน การเดนทางสำารวจได2. เนอห�

2.1 ขนตอนการวางแผนเดนทางสำารวจ 2.2 รปแบบวธการเขยนรายงานหลงการเดนทางสำารวจ 3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 แผนท แสดงเสนทางการเดนทางสำารวจ 3.3 ใบความร เรอง การเดนทางสำารวจ 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (เขาแถว ชกธง สวดมนต ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 หมลกเสอรวมกนกำาหนดสถานท ทตองการออกเดนทางสำารวจ โดยอาศยขอมลและแผนท 4.4 หมลกเสอวางแผนการเดนทางสำารวจ ตามขนตอนการวางแผนเดนทางสำารวจ และกำาหนดรปแบบวธการเขยนรายงาน หลงการเดนทางสำารวจ 4.5 หมลกเสอนำาเสนอแผนการเดนทางสำารวจของหมตวเอง หมลกเสออนรวมอภปรายถงความเปนไปไดจรง โดยผกำากบใหคำาแนะนำาเพมเตมจนครบทกหม หมลกเสอปรบปรงแผนของตนเองตามความเหมาะสม 4.6 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.7 พธปดประชมกอง (เขาแถว นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล ลกเสอสามารถวางแผนการเดนทางและสามารถเขยนรายงานการสำารวจได


146


เพลง

เพลง เดนท�งสำ�รวจ

มา มา เถดพวกเรา จบมอกนกาวเดนไปบานเราแสนสขใจ ธรรมชาตมากมายวดวากมภมปญญาทองถน แหลงทองเทยวทาเราสขสารวจใหด ชมชนเรานมอะไร


เรอง ก�รเดนท�งสำ�รวจ

การเดนทางสำารวจ หมายถง การเดนทางไปยงสถานทตางๆ ทไมคนเคย เพอศกษาสถานทเหลานน และเปนการฝกรางกายใหแขงแรงอดทน รวมทงฝกการแกปญหาตางๆ ดวย การเดนทางสำารวจในระดบลกเสอชนพเศษน การกำาหนดสถานท ระยะทาง และลกษณะการเดนทาง เชน ทางเทา ทางจกรยานหรอทางเรอ ใหเปนไปตามวตถประสงคในการฝก แตขอสำาคญลกเสอตองทำารายงานการเดนทางโดยตลอดอยางละเอยด พรอมทงบนทกสงทพบเหนไวดวย เชน สถานทสำาคญ อาชพของประชาชน ภมประเทศทง 2 ขางทาง เหตการณตางๆ การเจบปวยของเพอนรวมทาง การใหความชวยเหลอผอน การหยดพกระหวางปฏบตกจกรรมในขณะเดนทางและขณะพกผอน ฯลฯ นอกจากนระหวางการเดนทางสำารวจแตละครง ลกเสอควรรางภาพการเดนทางไวตลอดเสนทางทสำารวจดวย และควรมสมดบนทกในการเดนทางสำารวจครงละเลม เพอเกบไวเปนหลกฐานในการสอบวชาการเดนทางสำารวจตอไป

ขอแนะนำ�ในก�รเดนท�งสำ�รวจ

1. ไมควรไปและกลบในวนเดยวกน ควรพกแรมอยางนอย 1 คน 2. ควรเลอกเสนทางทผานภมประเทศทแปลกๆ เราความสนใจและความอยากรอยากเหนเพอใหลกเสอไดใชการสงเกต และจดจำาลกษณะภมประเทศทผานไปไว 3. ถาไมจำาเปนควรหลกเลยงการสำารวจดวยการเดนไปตามถนน ในเมอง หรอเดนสำารวจในตวชมชน อยางนอยควรมภมประเทศทเปนปาเขาทงนา หรอมสภาพแวดลอมทางธรรมชาตทเหมาะสม 4. ในการทำารายงานการเดนทางของลกเสอนน ควรกลาวถงลกษณะภมประเทศทง 2 ขางทาง อาชพของประชาชนในบรเวณทตงคายพกแรม สภาพถนนหนทาง ตนไม และสตวทพบเหน รวมทงควรบนทกภารกจททำาในแตละวนลงในสมดบนทก และทำาแผนทสงเขปประกอบ 5. ควรจดกจกรรมการเดนทางสำารวจและพกแรมอยางนอย 1 หรอ 2 ครง สำาหรบพกแรมใหญ สวนการสอบตองเปนไปตามกำาหนด


147


ประโยชนของก�รเดนท�งสำ�รวจ

1. เปนการฝกความอดทน ความรอบคอบ และความไมประมาทของลกเสอ 2. ทำาใหลกเสอรจกเตรยมการและสงทจำาเปนในการเดนทางสำารวจ 3. ทำาใหลกเสอเปนคนชางสงเกต 4. ทำาใหลกเสอเกดความระมดระวงตวตออนตรายทอาจเกดขนโดยไมประมาท 5. ทำาใหลกเสอเกดความสามคค ชวยเหลอซงกนและกน ในกจการสวนรวม 6. ทำาใหลกเสอไดฝกใชชวตอยางชาวบาน 7. ทำาใหลกเสอรจกชวยเหลอตนเอง เชน รจกประกอบอาหาร ทำาทพก เปนตน 8. ทำาใหลกเสอรจกชวยเหลอซงกนและกน เชน ชวยดแลทรพยสนผอน ชวยระวงภยดวยการเขาเวรยาม ชวยเหลอเพอนฝงเมอเกดการเจบปวย เปนตน

ก�รทำ�แบบร�ยง�นก�รสำ�รวจ

ลกเสอควรจะมการบนทกสงตางๆ ลงในสมดบนทกเหมอนๆ กน ดวยการกระทำาดงนคอ 1. แบบฟอรมรายงานจะตองบอกใหทราบถง วน เดอน ป ทกำาลงกระทำากจกรรมเดนทางสำารวจ 2. เวลา แสดงรายละเอยดวา เวลาเทาไหรของวนนนๆ ใชบอกเวลาแบบ 24 ชวโมง 3. รายงานอยางละเอยด โดยเฉพาะอยางยงรายการทสำาคญๆ 4. บอกระยะทางเปนกโลเมตร บอกตำาแหนงทตงของสถานทตางๆ หรอจะบอกระยะหางจากจดหนงไปยงอกจดหนงกได 5. ตองมแผนทสงเขป ทำาอยางประณตและสะอาดเรยบรอย ซงลกเสอจะตองเขยนสญลกษณแทนสงตางๆ ใหถกตอง เชน ถนน ทางรถไฟ แมนำา สะพาน เปนตน

แบบแสดงร�ยง�นก�รเดนท�งสำ�รวจ

วน เดอน ป เวลา รายการ ระยะทาง


148


เรอง ตะป

เดกชายคนหนง เปนคนเจาอารมณ โมโหงาย พอของเขาจงใหตะปกบเขา 1 ถง และบอกกบเขาวา “ทกครงทรสกโมโห หรอโกรธใครสกคน เจาจงตอกตะป 1 ตวทรวหลงบาน” วนแรก เดกนอยไดตอกตะปทรวหลงบานถง 37 ตว วนทสองลดลงเหลอ 30 ตว และในแตละวนทผานไป กลดจำานวนนอยลง นอยลง เรอยๆ เพราะเขารสกวาการควบคมอารมณตนเองใหสงบ มนงายกวาการตอกตะปตงเยอะ หลงจากนนไมนานเดกชายจงบอกกบพอของเขาวา “พอครบ เดยวนผมสามารถคมอารมณตวเองไดแลว ไมขโมโหเหมอนกอน” พอจงยมและพดวา “ถาเชนนนเจาตองพสจนใหพอด โดยทกครงทเจาสามารถควบคมอารมณขโมโหของเจาได ใหไปถอนตะปออกจากรวหลงบาน 1 ตว” วนแลววนเลา เดกชายคอยๆ ถอนตะปออก ทละตว ทละตว จนในทสดตะปไดถกถอนออก ไปจนหมด เดกชายดใจมากรบวงไปบอกพอวา “พอ...ผมทาไดแลว ในทสดผมกทาสาเรจ !!” พอไมไดพดอะไร แตจงมอลกชายออกไปทรวหลงบาน ชใหดรวบาน และบอกกบลกวา “เจาทาไดดมาก ลกพอ แตลองมองดทรว เจาเหนหรอไมวา รวนนมนไมเหมอนเดมอกตอไป จงจาไววาเมอใดทเจาไมควบคมตนเอง ปลอยใหอารมณควบคมเจา ความเสยหายทเกดจะไมสามารถแกไขใหดเหมอนเดมได เหมอนกบการเอามดไปแทงใครสกคน การ “ขอโทษ” สกกหน กไมอาจลบความเจบปวด และรอยแผลทเกดขนกบคนนนได” คตสอนใจ จงระมดระวงทกคำาพดและการกระทำา ไมใหสรางรอยราวในความสมพนธกบผอนเพราะถงแมเขาจะยกโทษใหแลวกตาม แตรอยราวทเกดขนนนคงไมอาจลมกนไดงายๆ


149


หนวยท 3 สขภ�พอน�มยแผนก�รจดกจกรรมท 3 ลกเสอไทยก�ยสม�รท เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอตระหนกรถงสถานการณสขภาพของตนเองในเรองความอวน โดยใชดชนมวลกายเปนตวชวด และมแนวทางในการดแลตนเอง2. เนอห� ความตระหนกถงสถานการณสขภาพของตนเองในเรองความอวน และการปฏบตตนใหมดชนมวลกายตามเกณฑสขภาพ จะชวยใหมสขภาพดแขงแรง 3. สอ วสดอปกรณ

3.1 เกม 3.2 ใบความร 1) เรอง อยางไรเรยกวาอวน, 2) เรอง พลงงานทไดจากอาหาร และพลงงานทใชในกจกรรมตางๆ 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม 4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนาดวยคำาถาม “ลกเสอคดวาตนเองอวนหรอไม เพราะอะไร” สมใหลกเสอตอบ 2-3 คนแลวนำาเขาสกจกรรม 4) ลกเสอชงนำาหนกวดสวนสง คำานวณหาคาดชนมวลกาย โดยศกษาจากใบความร เรอง อยางไรเรยกวาอวน 5) หมลกเสอนงลอมวง สมาชกแตละคนผลดกนพดคยแลกเปลยนในประเดน • คาดชนมวลกายทไดของตนเองตรงกบทคดไวตอนแรกหรอไม เพราะอะไร • ทบทวนการปฏบตตนวามปจจยอะไรททำาใหคาดชนมวลกายออกมาเชนน (ตำากวาเกณฑ อยในเกณฑ สงกวาเกณฑ) • ตงใจจะปรบพฤตกรรม หรอ ปฏบตตน อยางไรบาง 6) รวมกอง ผกำากบเพมเตมเรองการรบประทานอาหาร และการออกกำาลงกาย เพอควบคมดชนมวลกายใหอยในคาปกต และนดแนะการตดตามผลการปฏบตตน ในอก 3 เดอน 7) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 8) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 (3 เดอน หลงกจกรรมครงท 1) 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ลกเสอชงนำาหนกวดสวนสง คำานวณหาคาดชนมวลกาย เทยบกบเกณฑ และคาเดมในครงกอน


150

4) หมลกเสอนงลอมวง ใหสมาชกแตละคนผลดกนพดคยแลกเปลยนในประเดน • คาดชนมวลกายเปนไปตามทคาดไวหรอไม • ทบทวนการปฏบตตนแลวมปจจยอะไรททำาใหคาดชนมวลกายออกมาเชนน (เปนหรอไมเปน ตามทคาดไว) • การปรบพฤตกรรม หรอ ปฏบตตน ใน 3 เดอนทผานมามผลตอสขภาพอยางไรบาง 5) รวมกอง ผกำากบนำาอภปราย และสรปในประเดน “ไดขอคดอะไรจากกจกรรม และจะนาไปปฏบตในชวตประจาวนอยางไร” 6) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

5.1 ลกเสอมพฤตกรรมการใฝรใสใจปฏบตตามคำาสงผกำากบ รบฟงความคดเหน เสนอความคดเหน การเปนผนำาผตามทด 5.2 ลกเสอประเมนสขภาพตวเองโดยใชดชนมวลกายเปนตวชวด และปรบปรงตนเองเพอการพฒนาสขภาพใหไดมาตรฐานสภาวะโภชนาการ


เกม แขงขนยนกระโดดไกล

ผกำากบใหลกเสอแตละหมแขงขนยนกระโดดไกล โดยใหลกเสอแตละหมยนอยทเสนเรมตน เมอไดสญญาณจากผกำากบ ใหลกเสอทกคนในหมกระโดดไปขางหนาใหไดระยะไกลทสด และเมอเทาถงพนใหยนอยกบท ผกำากบมอบหมายใหลกเสอหนงนายวดระยะกระโดดของลกเสอแตหม แลวรวมระยะกระโดดของหม วาไดระยะเทาใด หมใดไดระยะมากทสด เปนหมชนะ

เกม แขงขนม�โรมน

ผกำากบใหหมลกเสอเลอกสมาชกทตวใหญแขงแรง 3 คน ยนเรยงกนคนกลางเปนมา อกสองคนยนดานขางเปนรถ คนกลางใชมอสองขางโอบเอวของคนดานขางทงสองไว สองคนดานขางประสานมอตนเองไวขางหลง และเลอกสมาชกตวเลกสดเปนคนบงคบ โดยขนไปยนบนมอทประสานกนไวของคนทยนทงสองขาง ใชมอเกาะบาคนกลางไวใหแนน เมอไดยนสญญาณใหทง 3 คน ออกวงพรอมกนจากจดเรมตน ไปใหถงเสนชย หมใดไปถงกอนเปนผชนะ

เกม


151


เรอง อย�งไรเรยกว�อวน

ความอวน คอภาวะทรางกายมนำาหนกเกนปกต และมการสะสมไขมนมากเกนความตองการของรางกาย เราจะรไดอยางไรวาเปนโรคอวน วธทนยมใช คอการคำานวณหาคาดชนมวลกาย โดยมสตรดงน ดชนมวลกาย = นำาหนกตวเปนกโลกรม หารดวย (สวนสงเปนเมตร ยกกำาลงสอง) การแปลผล

< 20 นน. นอยกวาปกต 20 – 24.9 นน. ปกต 25 – 29.9 นน. มากกวาปกต 30 – 39.9 โรคอวน > 40 โรคอวนขนรนแรง

ตวอยาง นายหม หนก 60 กโลกรม สง 1 เมตร 50 เซนตเมตร ดชนมวลกาย = 60 = 26.66 กโลกรมตอตารางเมตร (1.5)2

แสดงวานายหมเรมมนำาหนกมากกวาปกตแลว

คาทนอยกวา 20 กโลกรมตอตารางเมตร ถอวาผอมไป ควรตองปรบปรงภาวะโภชนาการใหสมดลย และเพยงพอตอการเจรญเตบโตของรางกาย เพราะลกเสอสามญรนใหญอยในวยทรางกายกำาลงเตบโตและสงขนอยางรวดเรว การกนอาหารทสมดลยครบ 5 หม และเพยงพอตอความตองการจงเปนเรองทสำาคญตอสขภาพในระยะยาว

คว�มอวนเปนปญห�ตอสขภ�พอย�งไร

• เดกอวนมโอกาสเปนโรคเชนเดยวกบผใหญอวน เพราะความอวนมผลตอการทำางานของฮอรโมนหลายชนด เชนอนซลน ซงทำาใหเกดโรคเบาหวาน และยงทำาใหเสยงตอโรคอนๆ เชน โรคหวใจ ความดนโลหตสง ไขมนในเลอดสง กรดยรกในเลอดสง เปนตน • เดกอวนจะเปนหนมเปนสาวเรวขน แตหยดเตบโตเรวเชนกน ในระยะแรกจงดวาโตเรวกวาเดกอน แตระยะทายกลบตวเตยกวาเดกทไมอวน นอกจากนการรบนำาหนกทมากเกนไป มผลทำาใหโครงสรางของกระดกและขอผดปกตโดยเฉพาะกระดกขาซงทำาหนาทรบนำาหนก เชน ปวดขอสะโพก ปวดเขา ขาโกง ฯลฯ • ปญหาทางระบบหายใจ เนองจากผนงลำาตวหนาทำาใหปอดขยายตวไดนอย และชองทางเดนหายใจแคบลงจากความอวน ทำาใหมอาการหายใจตดขดในชวงนอนหลบ กรนเสยงดง


152


• ผวหนงของเดกอวนบรเวณรอยพบ เชน ซอกคอ หลงคอ รกแร ใตราวนมและขอพบจะมสคลำา ซงลกษณะทผวหนงนจะดขนเมอมการลดนำาหนกลง • ปญหาจตใจ เดกอวนมกขาดความมนใจ ในรปรางและบคลกภาพของตนเอง ถกเพอนลอ อายจนไมกลาไปไหน และอาจเกดปญหาการเขากลมกบเพอนตามมา

เรมอวนแลวจะทำ�อย�งไร

1. กนอาหารใหครบ 5 หม และครบ 3 มอ โดยมสตรวา ผกครงหนงและอยางอนครงหนง ไมควรอดอาหาร เพราะเมอเกดความหวจะทำาใหกนมากขน ลดอาหารประเภท แปง นำาตาล และไขมน ทสำาคญคอกนอาหารเปนเวลา ไมกนจบจบ งดเครองดมทมนำาตาลผสมอย ควรดมนำาสะอาดแทน ปรมาณอาหารทกนตอวนเมอคำานวณพลงงานทไดควรอยระหวาง 1,200-1,500 แคลอร ไมควรเกนกวาน โดยสามารถคำานวณปรมาณพลงงานทไดจากอาหาร จากตารางพลงงานจากอาหาร 2. ออกกำาลงกายใหสมำาเสมอ เชน เดน วง ขจกรยาน กระโดดเชอก วายนำา เปนตน เพอเผาผลาญพลงงานและดงไขมนทสะสมอยในรางกายออก โดยสามารถคำานวณพลงงานทใชไปได จากตารางพลงงานทใชในการออกกำาลงกาย ซงทางการแพทย คำาวา แคลอร มกใชในความหมายถง “กโลแคลอร” ผออกกำาลงกายควรมหลกปฏบตเพอความพอเหมาะพอด คอ • ความหนกของการออกกำาลงกาย ผออกกำาลงกายมความจำาเปนจะตองทราบวา ควรออกกำาลงกายเทาใด จงจะไมเปนอนตราย ตอรางกายและไดผลดทสด โดยปกตเราจะใชอตราการเตนของหวใจเปนตววดความหนกของงาน ถาเปนการออกกำาลงกายเพอสขภาพ อตราการเตนของหวใจของผออกกำาลงกายควรอยในอตรา 70–80 % ของอตราการเตนของหวใจสงสด โดยอตราการเตนของหวใจสงสด มสตรในการคำานวณดงตอไปน ชพจรสงสด = (220-อายป) X (0.7-0.8) ตวอยาง “ตาย อาย 30 ป อตราการเตนของหวใจสงสดในการออกกาลงกาย คอ 133-152 ครง / นาท” • ความนานของการออกกำาลงกาย ในการออกกำาลงกายเพอสขภาพแตละครง โดยทวๆ ไปควรใชเวลาอยางนอย 20–30 นาท โดยใหอตราการเตนของหวใจคงท (ตามการคำานวณ) ไปตลอดเวลานน • ความบอยของการออกกำาลงกาย ความเหมาะสมในการออกกำาลงกายในหนงสปดาหนน ควรออกกำาลงกายไมนอยกวา 3 วน และไมเกน 6 วน และควรมวนพกผอนสปดาหละไมนอยกวา 1 วน 3. สรางแรงจงใจ เชน ชนชมและใหกำาลงใจตนเองทกวน ทปฏบตตนไดตามเทตงใจไว หาเพอนออกกำาลงกายรวมกน แขวนชดสวยๆ หลอๆ ทเคยใสไดเพอกระตนใหเกดความพยายามมากขน


153


พลงง�นทไดจ�กอ�ห�ร

พลงง�นทใชในกจกรรมต�งๆ

อาหาร

กจกรรมในเวลา 1 ชวโมง กจกรรมในเวลา 1 ชวโมง

แคลอร

แคลอรทใช แคลอรทใช

อาหาร แคลอร

เรอง พลงง�นทไดจ�กอ�ห�ร และพลงง�นทใชในกจกรรมต�งๆ

สม 1 ผล

ตมยำากง

ผดผกบงจน ครงถวย

แกงจดผกกาดขาว 1 ถวย

สมตำา 1 จาน

ไขลกเขย 1 ฟอง

นมจด 1 กลอง

กลวยไขเชอม 2 ลก

ขาวสวย 1 ถวย

ขาวตมทรงเครอง 1 ถวย

ลอดชองนำากระท 1 ถวย

นอนหลบ

ลงนอน (ไมหลบ)

นงดโทรทศน

นงทำางานใชสมอง

เยบผา

รดผา

เดนบนทางราบดวยความเรว

3.2 กม./ชม.

ขาวตมมด 1 ค

ถวดำาตมนำาตาล 1 ถวย

ขาวสวย 1 จาน

แกงกระหรไก 1 ถวย

กวยจบ 1 ชาม

ผดซอวไสไข

ขาวขาหม

ขาวหมแดง

ขาวมนไก

หอยทอดใสไข

ผดไทย 1 จาน

40

50

75

110

120

160

160

180

230

230

290

75

85

107

110

115

150

180

320

340

350

365

400

440

450

500

600

650

800

350

415

450

515

600

600

600

วอลเลยบอล, เลนเพอสนก

ขจกรยานดวยความเรว

14.4 กม./ชม.

เทนนส, เลนเพอสนก

เลอยไม

วายนำาดวยความเรว

2.00 กม./ชม.

วอลเลยบอล, แขงขน

เทนนส, แขงขน


154


กจกรรมในเวลา 1 ชวโมง กจกรรมในเวลา 1 ชวโมงแคลอรทใช แคลอรทใช

เดนลงบนได

ซกผาดวยมอ


8.8 กม./ชม.

ทำาสวน


4.8 กม./ชม.


5.6 กม./ชม.


1.12 กม./ชม.

กรรเชยงเรอดวยความเรว

4.0 กม./ชม.


6.4 กม./ชม.

214

240

240

250

260

300

300

300

350

640

660

660

660

700

825

850

970

1,390

เดนขนบนไดดวยความเรว

3.2 กม./ชม.

วงบนทางราบดวยความเรว

8.8 กม./ชม.


20.0 กม./ชม.


5.6 กม./ชม.


2.56 กม./ชม.


12.8 กม./ชม.


3.00 กม./ชม.


17.6 กม./ชม.


18.2 กม./ชม.


155


เรอง น�ยพลกบเดก

ครงหนงมนายพลทหารมาตองการทจะขามแมนำา เขาไมแนใจวาแมนำานนลกขนาดไหนและไมแนใจวามาของเขาจะขามจะสามารถขามแมนำานไปได เขาจงมองไปรอบๆ เพอขอความชวยเหลอ มเดกชายตวเลกๆ คนหนงอยในละแวกนน นายพลจงพดกบเดกชายวา “เจาคดวามาของขาจะสามารถพาขาขามแมนาไปฝงโนนไดไหม?” เดกชายมองมาของนายพลและกคดอยครหนง แลวพยกหนาบอกอยางเชอมนวา “ได” นายพลจงกระตนมาใหขามแมนำาไป เมอไปถงกลางแมนำาจงพบวาแมนำานนลกมากและทงตวเขาและมากำาลงจะจมนำา เขาโกรธเดกมากจงตะโกนบอกวาเดกจะตองถกลงโทษ เดกชายตกใจจงตอบกลบมาดวยความไรเดยงสาวา “กผมเคยเหนเปดขามแมนาอยทกวน ในเมอมามขายาวกวาเปดตงเยอะ ผมจงคดวาตองขามแมนาไดแนๆ” คตสอนใจ ควรขอคำาแนะนำาจากผทรจรง ในเรองนนๆ

เรอง คว�มหม�ยของ HB และ 2B บนดนสอ

ดนสอดำา ทใชโดยทวไปนน ไสดนสอทำาดวยถานกราไฟต ผสมกบดนชนดหนง ความแขงหรอออนของไสนน ขนอยกบความมากนอยของดนทใชผสม ดนสอออนมากขนาด 6B จะมดนผสมอยเปนสวนนอย แตถาดนสอขนาด 6H จะมดนผสมอยมากทสด ตว B และ H มาจากคำาวา Black และ Hard ซงบงบอกถงความเขมของไสและความแขงแรงของไส ดนสอทใชในการวาดเขยนมกจะใชดนสอทมจำานวน B กำากบซงอาจเรมตงแต HB, 2B ไปจนถง 6B ดนสอทมความเขมนอยๆ อาจใชในการรางภาพ และใชดนสอทมจำานวน B มากในการแรเงา แตโดยปกตผวาดจะไดรบการแนะนำาใหใชดนสอทมจำานวน B มากทสดคอ ดำาทสดเพยงแทงเดยว ใชทงรางภาพและแรเงา เหตผลคอไมตองสนเปลองและวนวายอยกบการกะความเขมของดนสอ แตจะสอนใหฝกควบคมนำาหนกมอ และกะระยะนำาหนกเขมใหสมพนธกบนำาหนกมอโดยใชดนสอดำาแทงเดยว

ทมา 108 ซองคาถาม


156


หนวยท 4 คว�มปลอดภยแผนก�รจดกจกรรมท 4 ภยสงคม เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมแนวทางในการแกปญหาเมอเผชญภยสงคมในรปแบบตางๆ 2. เนอห� ภยสงคมเกดขนไดหลากหลายรปแบบ และไมทนตงตว การไดฝกคดหาทางออกในเวลาปกตจะชวยใหลกเสอไดนำาประสบการณการแกปญหาไปใชได เมอตองเผชญเหตการณตางๆ3. สอ วสดอปกรณ 3.1 เกม 3.2 บตรคำา 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบแจกบตรคำาใหลกเสอหมละ 1 ใบ ใหสมาชกรวมกนอภปรายแสดงความคดเหนเพอหาคำาตอบวา “หากลกเสอตกอยในสถานการณเชนนน จะแกปญหาอยางไร” และนำาเสนอในกองลกเสอในรปแบบบทบาทสมมต • ถกจเอาโทรศพทมอถอ • ถกถำามองเวลาอาบนำา • ถกขมขรดไถเงน • ถกลวนลามทางเพศ 4.4 รวมกอง นำาเสนอผลการอภปรายทละหม ในรปแบบบทบาทสมมต ผกำากบนำาอภปรายใหหมอนๆ รวมแสดงความคดเหน 4.5 ผกำากบนำาอภปรายสรปแนวทางแกปญหาเมอเผชญภยสงคมในรปแบบตางๆ (1. อยาเกบเรองเปนความลบ ตองแจงใหคร ผปกครอง หรอผใหญทไวใจทราบเพอชวยแกปญหา 2.ไมทำาใหเกดอนตรายตอตนเอง 3. ปองกนไวดกวาตามแกไข) 4.6 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.7 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงออก และการใหความคดเหนในหมและในกองลกเสอ


157


เกม

เกม แขงกงกอ

1. จดลกเสอนงเปนรปแถวตอนหม 2. ลกเสอทนงอยขางหลงใชขาทงสองขางเกยวเอวคนขางหนา (ตลอดทงแถว) 3. เมอผกำากบใหสญญาณเรมใหทงหมดเคลอนไปขางหนา โดยใชมอยกตวไปพรอม ทงใหจงหวะดงๆ กตกา หมใดถงเสนชยกอนหมนนชนะ (แถวไมขาดจากกน)ขอจากด ไมควรเลนบรเวณพนดนลวนๆ มหน กรวด ทราย และควรถอดรองเทา

บตรคำ�

ถกจเอ�โทรศพทมอถอ

ถกลวนล�มท�งเพศ

ถกถำ�มองเวล�อ�บนำ�

ถกขมขรดไถเงน


158


เรอง คณจะเปน นกอนทร หรอ ลกไก

แมนกอนทรตวหนงมลกนอย 2 ตว อาศยอยในรงบนหนาผาแหงหนง มนเฝาฟมฟกลกทงสองอยางด อยมาวนหนงมพายแรงมาก ไดพดเอาลกนกอนทรตวนองตกลงไปยงพนดนเบองลาง เดชะบญทตรงนนมกองฟางรองรบอย ในบรเวณนแมไกกบลกฝงหนงอาศยอย แมไกไดฟมฟกลกนกอนทรหมอนกบลกๆ ของตวเองจนเตบใหญ สอนใหเดนแบบไก หากนแบบไกและกรองแบบไก จนนกอนทรผนองเขาใจวาตนเองนนคอไกจรงๆ สวนแมนกอนทรกหดใหลกนกผพบนอยบนฟา นองทอยดานลางเหนพบนอยจงวงไปบอกแมไกวา “แมๆ ดนกบนนนบนสครบ ชางสงางามจรงๆ ผมอยากบนไดแบบนนจง” แมไกไดตอบนกอนทรผนองวา “ลกเอยเปนไปไมไดหลอก ขางบนนนคอพญานก เปนนกอนทรผสงางาม แตเราเปนไกเราทาแบบเขาไมไดหรอกลก” ลกนกอนทรผนองกรบคำาและอยกบแมไกสบตอไป คตสอนใจ วนนเราอาจเปนลกนกอนทรทอาศยอยกบฝงไกกได เมอเราทำาอะไรบางสงบางอยางทยงใหญอาจมเสยงทกจากบคคลรอบขางวา “เปนไปไมได ทาไมได” แตถาเราไมตดสนใจลงมอทำาและแสดงศกยภาพอยางเตมท แลวจะรอยางไรวาเราไมใชพญานกอนทร


159


หนวยท 5 ดำ�เนนชวตต�มหลกปรชญ�เศรษฐกจพอเพยง ใชทรพย�กรคมค�แผนก�รจดกจกรรมท 5 ก�รใชเวล�หลงเลกเรยน เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอสามารถวางแผนและใชเวลาหลงเลกเรยนในแตละวนใหเกดประโยชนสงสด2. เนอห� การใชเวลาอยางมคา3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบกจกรรม 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธง สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 หมลกเสอนงลอมวง ใหแตละคน นงคดทบทวนกจกรรมของตนเองททำาในเวลาหลงเลกเรยนโดยทบทวนวา หลงเลกเรยนมเวลาทงหมดกชวโมง ใชเวลาทำาอะไรบาง แลวเขยนลงตารางท 1 ในใบกจกรรม 4.4 ลกเสอแตละคนวเคราะหวา ยงมสงใดทควรทำาแตยงไมไดทำา และตองการเพมเตมเขาไปอกบางเขยนลงในตารางท 2 ในใบกจกรรม 4.5 นำากจกรรมทตองการเพมเตมลงไปมาจดลงตารางเวลาใหม โดยตดกจกรรมเดมออกหรอลดเวลาของกจกรรมเดมลงบาง เขยนลงในตารางท 3 ในใบกจกรรม 4.6 ลกเสอแตละคนผลดกนพดแลกเปลยนผลการทบทวนตารางเวลาเดม และการจดตารางเวลาใหมกบสมาชกในหม 4.7 รวมกอง ผกำากบนำาอภปรายสรปขอคดทได และการนำาไปใช 4.8 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.9 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล สงเกตการมสวนรวมทำากจกรรม การแสดงออก และการแสดงความคดเหนในกลม รวมทงพฤตกรรมการใชเวลาหลงเลกเรยนทเปลยนไป


160


เพลง

เพลง เวล�น�ท

วนเวลานาท มราคามากยงกวาสงใด หากวาใครไมเสยดายเวลา ปลอยเวลาลวงเลยไปวนเวลาเรยกคนมาไมได เวลาลวงไป โทษใครกน (ซา)

ใบกจกรรม

ต�ร�งท 1


กจกรรมททาหลงเลกเรยน

กจกรรมทตองการทาเพมเตมหลงเลกเรยน

เวลาทใช

เวลาทใช

1.

2.

3.

4.

5.

1.

2.

3.

4.

5.


161


ตารางกจกรรมทจดใหม เวลาทใช1.

2.

3.

4.

5.



เรอง มดกบนกพร�บ

วนหนง..ในฤดรอน มดตวหนงเดนไตไปทรมธาร เพอจะดมนำา แตมนพลาดตกลงไปในนำา ไมสามารถจะตะเกยกตะกายขนมาได นกพราบตวหนงมองเหนมดตกอยในอนตรายมนคดวา “ฉนตองชวยมดนน ถาฉนจกเอาใบไมนทงลงไปในนา มดคงจะไตขนบนใบไมได ใบไมคงจะเปนเหมอนเรอเลกๆ ของเจามดนอยนนได” แลวนกพราบกจกคาบใบไมหยอนลงไปในนำา มดกไตขนมาอยบนใบไมนนได “ขอบใจ คณพราบ”มดกลาว “สกวนหนง ฉนคงจะไดชวยคณบาง” ตอมาไมนาน ชายผหนงผานมาทางนนพรอมดวยคนธนและลกธน เขามองเหนนกพราบเกาะอยบนตนไม จงคอยๆ ยองเขาไปแลวงางธนขนเพอจะยงนกพราบตวนน ขณะเดยวกนมดนอยตวนนกผานมาถงทนน มนจงตรงเขากดทขาของชายผนนทนท เลนเอาชายผนนถงกบกระโดดโหยงเพราะเจบ และลกธนของเขากแลนขนไปสทองฟา พลาดเปาหมายคอนกพราบไปเสย ดงนน นกพราบจงบนหนรอดพนอนตรายไปได “ขอบใจมากนะ พอมดนอย” นกพราบรองบอก “เธอไดชวยฉนเปนการตอบแทนคณแลว” คตสอนใจ การชวยเหลอผอน และการตอบแทนคณผอน เปนสงสำาคญของการอยรวมกนในสงคม


162


หนวยท 5 ดำ�เนนชวตต�มหลกปรชญ�เศรษฐกจพอเพยง ใชทรพย�กรคมค�แผนก�รจดกจกรรมท 6 ก�รประหยด เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมโอกาสทบทวนในเรองการใชเงนของตนเอง ซงนำาไปสการวเคราะหและปรบปรงใหใชเงนอยางประหยดและเกดประโยชนสงสด2. เนอห� การใชเงนอยางประหยดและเกดประโยชนสงสด3. สอ วสดอปกรณ

3.1 เกม 3.2 ใบกจกรรม 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 หมลกเสอนงลอมวง ใหแตละคนนงคดทบทวนการใชเงนของตนเองในแตละวนวา กนอะไรเปนเงนเทาไร และใชซออะไรเปนเงนเทาไร เขยนรายจายแตวนของตนเองลงตารางท 1 ในใบกจกรรม 4.4 ลกเสอแตละคนวเคราะหรายจายแตละรายการวา สงทควรประหยดไดมอะไรบาง แตละวนจะเหลอเงนจำานวนเทาไร และเงนทประหยดไดจะนำาไปใชทำาอะไร 4.5 ลกเสอแตละคนทำาการปรบตารางการใชเงนใหม เขยนลงตารางท 2 ในใบกจกรรม 4.6 ลกเสอแตละคนผลดกนเลาผลการทบทวนรายจายแบบเดม และการปรบตารางการใชเงนใหม วางแผนลดรายจายในเรองใดบาง จำานวนเงนทจะประหยดได และจะใชเงนนทำาอะไร 4.7 รวมกองผกำากบนำาอภปราย และสรปในประเดนตอไปน 1) อะไรบางทแตละหมคดวาประหยดไดมากทสด 2) สรปขอคดทไดจากการทำากจกรรม และการนำาไปใชในชวตประจำาวน 4.8 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.9 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล สงเกตการมสวนรวมทำากจกรรม การแสดงออก และการแสดงความคดเหนในกลม รวมทงพฤตกรรมการใชเงนทเปลยนไป


163


เกม

เกม ปดต�ห�หม

1. แตละคนแยกออกจากหมของตน เขาแถวปะปนกบหมอนแลวใชผาปดตาตนเองไว 2. เมอไดยนเสยงสญญาณใหเลนได ใหทกคนหาหมของตนเองใหพบโดยอาจสงเสยงเรยกหากน เมอพบแลวจบมอกนไวแลวนงลงใหครบทกคน 3. เมอการเลนยตลง ใหหมอนๆ กลาวคำาชมเชย ใหแกหมททำาสมาชกของตนเองไดครบกอนหมอน ผกำากบอธบายถงประโยชนของเกม


รายจาย จานวนเงน

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.



164


รายจายทปรบใหม จานวนเงน

1.

2.

3.

4.

5.

6.

7.

8.

9.

10.



เรอง หมบ�นเหดหอม

มหมบานเลกๆ แหงหนง ชอวาหมบานเหดหอม ชาวบานสวนใหญมอาชพเพาะเหดหอมและเหดอนๆ อกมากมาย ชาวบานอยอยางพงพาอาศยกน มกนมใชไมขดสน วนหนงมพอคาจากตางแดนนำาของวเศษเขามาเสนอขายในราคาแสนแพง ของสงนนเอาไวตดตอพดคยกนโดยไมตองเหนหนา และจะพกไปไหนมาไหนกสะดวก ครอบครวนายเหมอน ภรรยาชอนางมง ลกสาวชอหนม กอยากไดของวเศษไวใช แตเพราะรายไดนอยจงยอมเปนหนเพอใหไดของวเศษมาใช สองผวเมยและลกไมเปนอนทำางาน ไดแตเดนอวด พดโชวไปวนๆ เหดทเพาะไวถกทอดทงเหยวเฉา รายไดกไมม คาพดกตองจาย เงนทองทสะสมไวเรมรอยหรอ ตองไปกหนยมสนมาเพม ฝายหนมผเปนลกสาว ตงแตมของวเศษกกลายเปนดาวเดน เปนทสนใจของชายหนม เพราะตางกมของวเศษเอาไวเกยวพาราสกน จนไมเปนอนเรยนหนงสอ เมอเอาแตใชจาย เงนทมอยกลดนอยลง รายไดกไมม แตคาใชจายกลบเพมขนโดยไมจำาเปน เมอไมสามารถหาเงนมาใชหน สมบตทมอยกถกยด ทงบานและฟารมเหดกไมเหลออกแลว ครอบครวนายอฟ ครอบครวนายระเรง และอกหลายบานทยอมเปนหนเพอซอของวเศษทเกนความจำาเปน ทงๆ ทกวาจะไดเงนมาตองปลกเหด ขายเหดจำานวนมาก ทำาใหครอบครวเกดปญหา เมอหลายๆ ครอบครวมปญหา หมบานกมปญหาและกออนแอลงเรอยๆ เพราะรากฐานถกทำาลาย ขอคดจากปรชญาเศรษฐกจพอเพยง ครอบครวนายเหมอน มง ม ไมรจกประมาณตน (ซอของมาใชทงๆ ทมไมไดประโยชน) ไมใชเหตผลในการพจารณา ขาดเงอนไขความรอบคอบในการใชจาย และขาดภมคมกน (ไมออมเงนไวใชในยามจำาเปน) ทำาใหครอบครวเดอดรอน


165


หนวยท 6 อนรกษและรวมแกไขทรพย�กรธรรมช�ตและสงแวดลอมแผนก�รจดกจกรรมท 7 สวนสวยดวยวสดเหลอใช เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมวธแกปญหาสงแวดลอมดวยการนำาวสดเหลอใชมาใชประโยชน2. เนอห� วสดเหลอใชรวมถงขยะและของใชแลวทไมไดใชประโยชน อาจกลายเปนขยะทสรางปญหาสงแวดลอมอยางมาก การสรางจตสำานกทดในการจดการและสรางมลคาเพมในทกรปแบบจะชวยลดปญหามลพษได3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 ภาพการดดแปลงวสดเหลอใช 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยกแถว) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบสนทนาในกองลกเสอ เกยวกบวสดเหลอใชประเภทขวด แกลลอน ยางรถพลาสตก ฯลฯ ททงในบาน ชมชนหรอในโรงเรยน ซงมมากมาย และเปนทยอยสลายไดยากมาก 4) ผกำากบนำาภาพการนำาวสดเหลอใชประเภท ขวด แกลลอน ยางรถ พลาสตก ฯลฯ ไปดดแปลงใชประโยชน เชน ดดแปลงยางรถยนตเกาเปนถงขยะและกระถางตนไม ใหลกเสอด 5) มอบหมายงานใหลกเสอรวมกนใชความคดสรางสรรค นำาวสดเหลอใชประเภทนมาดดแปลงใชประโยชน โดยใหหมลกเสอแขงขนกนสรางสวนหยอมในโรงเรยนหมละ 1 แหง 6) ใหแตละหมสงตวแทนหมละ 1 คน มาเปนกรรมการ และกรรมการกำาหนดเกณฑการใหคะแนนและพจารณาใหคะแนนแตละหมตามเกณฑทกำาหนด โดยใหคะแนนใน 5 ประเดน ไดแก • ความคดสรางสรรค • การนำาวสดเหลอใชกลบมาใชประโยชนไดมากทสด • การประหยด ใชเงนนอยทสด • การใชประโยชนสวนหยอม • ความสวยงาม 7) ใหลกเสอแตละหมรวมกนวางแผน แบงงาน และกำาหนดผรบผดชอบเตรยมวสด อปกรณ และตนไม มาทำาสวนหยอมนอกเวลา 8) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (เขาแถว นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)


166

หมลกเสอรวมกนสรางสวนหยอมไมดอกไมประดบหรอพชผกสวนครว (นอกเวลา) โดยใชวสดเหลอใชมาประดบ กระจายจดตามมมตางๆ ของโรงเรยน แตละหมตดปายชอสวนหยอมของหมตน และชวยกนดแลใหสวยงามและใชประโยชนตอไป 4.2 กจกรรมครงท 2 (หางจากกจกรรมครงแรก 3 สปดาห) 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยกแถว) 2) เพลง หรอเกม 3) หมลกเสอเขาประจำาทดแลความเรยบรอยตามสวนหยอมของตน 4) กรรมการเดนด ซกถามและใหคะแนนตามเกณฑทกำาหนด และประกาศผลในกองลกเสอ สมถามความรสกของลกเสอตอกจกรรม และขอคดทได 4) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 5) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล หมลกเสอสรางสรรคสงประดษฐจากวสดเหลอใชไดดเยยมทกหมและใชประโยชนไดจรงยงยน


เพลง

เพลง ดอกบว

ดอกบวเอยดอกบว นนมอยทวทงในถนไทย ชดอกงามอรามไป สวยสมถกใจจรงเจา วนพราวอยในบง จะเดดบวกอยไกล สองมอเออมไปเทาไรกไมถง ไดแตมองจองตรง ฉนขอฝากบงอาลา ขอลาไปกอนเอย

เพลง วนนยนด

วนนยนดทเราไดมาพบกน (ซา) ยนด ยนด ยนด มาเถดมาเรามารวมสนก ปลดเปลองความทกขใหมนสนไป


167

ภ�พก�รดดแปลงวสดเหลอใช


เรอง “กบฟงซ�น....ข�งกำ�แพงวด”

กบตวหนงนงอยขางกำาแพงวด ทกเชามนเฝาดพระออกบณฑบาตตงแตเชามด พอพระกลบถงวดเพอฉนอาหารเชา...กบตวเดมจงนกในใจวา “ถาฉนไดเกดเปนพระคงจะด เพราะมคนถวายอาหารใหกนทกวน” ครนเมอพระฉนเสรจ พวกเดกวดกมานำาอาหารทเหลอมากมายไปกนตออยางเอรดอรอย ตอนน กบเกดเปลยนใจ อยากเกดเปน “เดกวด” ดกวา สบายกวาพระเปนไหนๆ ตนสายกได ไมตองออกตามพระไปบณฑบาตกได เมอเดกวดกนเสรจกโกยอาหารทเหลอทงหมดใหหมาวดกน จากนนกชวยกนลางจาน ถงตอนนเจากบกเปลยนใจอก... อยากเกดเปน “หมาวด” แลว เพราะไมตองลางจานเหมอนเดกวด พอหมาวดกนอาหารเสรจกแยกยายไปทำาหนาทเฝาบรเวณวด คอยเหาคนแปลกหนา กบมองเหนฝงแมลงวนบนมาตอมอาหารตอจากหมาวด กบจงเปลยนใจอก อยากเกดเปน “แมลงวน” สบายทสด ไมตองทำาอะไรเลย หนำาซำา ยงมกองอาหารใหกนไมมหมดดวย ขณะทเจากบฟงซานกำาลงคดเพลนๆ อยนนพอดหนมาเหนแมลงวนบนมาใกลๆ จงใชลนตวดเอาแมลงวนเขาปากตวเองโดยสญชาตญาณ ถงตอนน ...กบฟงซานจงบรรลธรรมฉบพลน!! คดไดวา เออ! “เปนตวของเราเองนแหละ” ดทสดเลย


168


เรอง ก�บ�ยอ

สนขจงจอกเหนกามเนอชนโตอยในปาก จงเอยวา “เพอนกาเอย ตาของเพอนชางงามราวกบตาเหยยว ปกกเปนเงางามดงปกนกอนทร ขาอยากรนกวาถาเพอนรองเพลง เสยงของเพอนจะไพเราะเพราะพรงเพยงใด” กาไดฟงคำาปอยอกชอบใจ รบอาปากรองเพลงอวดสนขจงจอก เมอกาอาปาก ทนใดนนชนเนอกตกลงมาทพน สนขจงจอกรบเขาไปคาบชนเนอเเลววงจากไปทนท คตสอนใจ คนทมาเฝายกยอปอปน ยอมหวงไดประโยชนจากเรา


169


หนวยท 7 ก�รคดวเคร�ะห ตดสนใจ แกไขปญห�แผนก�รจดกจกรรมท 8 เสยง ไมเสยงรไดอย�งไร เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอสามารถประเมนความเสยงทางเพศในสถานการณตางๆ ได2. เนอห� สถานการณตางๆ ในชวตประจำาวนอาจนำาไปสอนตรายทไมคาดคด โดยเฉพาะภยทางเพศ ความสามารถในการประเมนสถานการณเสยง จะนำาไปสการรเทาทนและระมดระวงตนเองมากขน3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 กระดาษปรฟ ปากกาหวสกหลาด 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) หมลกเสอนงลอมวง วางกระดาษปรฟ ปากกาหวสกหลาดไวกลางวง แจกหนกอนเลกๆ ใหคนละ 10 กอน 4) ใหลกเสอระดมสมองคดสถานการณทเสยงตอภยทางเพศใหไดมากทสด ในเวลา 5 นาท เขยนลงกระดาษปรฟ เรยงลำาดบบรรทดละ 1 ขอ 5) นายหมอานสถานการณทละขอ ใหสมาชกอภปรายวาทำาไมจงเสยง จนครบทกขอ 6) ลกเสอแตละคนใหคะแนนความเสยง โดยวางกอนหนของตนลงบนกระดาษตรงหวขอทเลอก ใหนำาหนกความเสยงตามจำานวนกอนหน แตละคนวางไดแค 10 กอน 7) นายหมนบจำานวนกอนหน จดลำาดบสถานการณทมกอนหนมากสดลงมานอยสด จำานวน 5 ขอ นำาผลทไดรายงานในกองลกเสอทละหม 8) ผกำากบรวบรวมสถานการณททกหมรายงาน นำาอภปราย และเพมเตม ดงน • รไดอยางไรวาสถานการณใดเปนสถานการณเสยงทางเพศ (จากสถต และจากการไดยนหรอรบรมาวา มกจะเกดเหตการณทเปนภยทางเพศในสถานการณเหลานบอยๆ) • ผกำากบอธบายวาสงทเรากำาลงทำาอยนเรยกวา “เกณฑประเมนความเสยงทางเพศ” ซงกคอ สถานการณทมกเกดอนตรายหรอความเสยงในเรองเพศ ซงแตละสถานการณยงมความเสยงมากนอยตางกน เราจะมาดกนในครงตอไป 9) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 10) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)


170

4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) เขยนสถานการณเสยงทางเพศทรวบรวมจากการรายงานในครงกอน และเกณฑประเมนความเสยงทมผทำาไว 5 ขอ ลงกระดาษปรฟ ชดละ 1 แผน 4) ผกำากบนำาอภปราย และเพมเตม ดงน • ใหกองลกเสอรวมกนเปรยบเทยบสถานการณเสยงทเขยนบนกระดาษปรฟ กบเกณฑประเมนความเสยงในเรองเพศทเคยมผเชยวชาญทำาไว 5 ขอ วาเหมอนหรอตางกนอยางไร (1. การอยดวยกนลำาพงสองตอสองในทลบตา 2. มการสมผส ถกเนอตองตว 3. หญงแตงกายลอแหลม 4. ดสงยวย เชน หนงสอ/วดโอโป ฯลฯ 5. มการใชสราหรอยาเสพตด) และลกเสอตองการปรบลดหรอเพมเตมเกณฑขอใดบาง • ผกำากบดำาเนนการปรบลด/เพมเตม ตามผลการอภปราย และสรปวานคอเกณฑประเมนความเสยงตามขอสรปของกองลกเสอ 5) ผกำากบอธบายขนตอนในการประเมนความเสยง 3 ขนตอนคอ • วเคราะหขอมลสถานการณทเปนอยวาเปนอยางไร • เทยบกบเกณฑประเมนความเสยง • ถาเทยบแลวเขาเกณฑวาเสยงใหเอาตนเองออกจากสถานการณ โดยการปฏเสธ/ปลกตวหรอเดนหนออกจากเหตการณ หรอ ขอความชวยเหลอถาออกจากสถานการณไมได (ยกตวอยางเชน การมเพศสมพนธไมคาดคด มกเกดในสถานการณทชายหญงอยดวยกนลาพงในทลบตา โดยอาจมการดมสรา การสมผสถกเนอตองตว เปนปจจยเสรมยวยอารมณเพศ ซงมกเปนเพศสมพนธทไมปลอดภย ไมไดมการปองกน ทาใหเกดปญหาตามมา เชนตดเชอเอดส ตงครรภ ฯลฯ ดงนนเมอวเคราะหไดวา การอยดวยกนลาพงในทลบตา เขาเกณฑประเมนความเสยง จงควรหลกเลยงนาตวเองออกจากเหตการณตงแตแรก เพอปองกนปญหาทอาจเกดตามมา) 6) ผกำากบและลกเสอรวมกนทบทวนขนตอนการประเมนความเสยง 7) ผกำากบและลกเสอรวมกนสรปขอคดทได และการนำาไปใชในชวตประจำาวน 8) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงออก และการใหความคดเหนในหม และในกองลกเสอ


171


เพลง

เพลง ลกเสอคออะไร

ลกเสอนนคออะไร ลกเสอมดอยางไร มาพวกเราเรวไว รบเขาไปใหเหนดวยตา กจกรรมลกเสอชวยเหลอผคน ความอดทนนนตดตามมา ฝกการสงเกตจดจา รวมทารวมพฒนา เราแสนสขอรา เมอไดมาเขาเปนลกเสอ

เกม

เกม ชนไก

ลกเสอทกคนเขาแถวเปนวงกลม แตละคนประสานมอของตวเองแลวนงยองๆ ลงไป สอดแขนไวใตขอพบเขา หนบแขนทงสองขางไว เมอไดรบสญญาณจากผกำากบใหลกเสอแตละคนใชบรเวณไหลกระแทกกบลกเสอคนอนใหลมลง หากลกเสอคนใดถกกระแทกลมลงใหออกจากการเลนเกม จนเหลอลกเสอคนสดทายถอเปนผชนะ


เรอง “หนน�กบหนเมอง”

ครงหนงหนนาชวนหนเมองมาเยยมทบาน มนเตรยมของกนมากมาย ไมวาจะเปนเนยแขง ขาวโอต ผลไม และอนๆ หลงจากทกนอาหารกนเสรจแลว หนเมองกบอกวา “เพอนรก ขาอยากจะถามสกหนอยวา ทาไมถงยอมทนใชชวตลาบาก อดๆ อยากๆ อยอยางน ทงทเจาสามารถไปหากนในเมองกบขาไดอยางสะดวกสบาย” หนนาจงตดสนใจยายตามไปทนท เมอไปถง หนเมองพาเพอนไปทหองเกบอาหาร ทงสองยมราและมงหมายจะกนใหเอรดอรอย แตทนใดนนเอง ประตกเปดออกและมชายสองคนเดนเขามาพรอมกบหมาตวโต พวกมนเหนดงนนจงรบวงหนไปซอนตวดวยความกลว หนนาเอยขนวา “นนะรเพอนเอย สภาพชวตสขสบายทวา แตถาเราตองอยดวยความหวาดกลวอยางนละก ขาขอกลบไปใชชวตอยทกระทอมโกโรโกโสทบานนอก ดกวาอยในเมองทเตมไปดวยอนตรายและความวนวายเชนน” คตสอนใจ การมชวตทสงบสขแตยากจน ยงดกวาทจะมชวตทรำารวยแตเตมไปดวยความหวาดกลว และเผชญปญหาตางๆ โดยไมมความสข


172


เรอง นกอนทรกบอก�

นกอนทรตวหนงคอยจองตะปบลกแกะอยบนยอดผาสง เมอไดโอกาสเหมาะ มนกโฉบเอาลกแกะขนไปดวยองเลบอนแขงแกรง แลวบนกลบสรงบนยอดผาสง อกาซงอยบรเวณนนเหนการกระทำาของนกอนทรมาโดยตลอด กคดจะเอาอยางบาง จงบนถลาตรงไปตะปบลกแกะทกนหญาอยเพอจบตวมนบนขน แตองเลบของมนกลบจกแนนเขาไปในเนอลกแกะ ไมวาจะพยายามสลดออกอยางไรกไมหลด เมอคนเลยงแกะเหนเขา กรองทกวา “โอโห! นมนนกอะไรกน” ลกชายผซงเหนเหตการณโดยตลอดกลาวขนวา “พอ ทขาเหนอยเมอครน มนแสดงทาทางราวกบเปนนกอนทร แตตอนนขาวามนคงเขาใจแลวละ วาตนเองเปนเพยงอกาเทานน” คตสอนใจ 1. คนโงเขลามกคดทำาในสงทเกนความสามารถของตน 2. คนฉลาดรวาจะใชความสามารถทมอยของตนใหเกดประโยชน ไดอยางไร


173


หนวยท 8 จดด จดดอย และก�รพฒน�ตนเองแผนก�รจดกจกรรมท 9 สงดๆ ของฉน เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอสามารถวเคราะหตนเอง นำาคณสมบตทดและความสามารถพเศษของตนไปใชใหเกดประโยชนกบตนเองและหมคณะ2. เนอห� การรจกตนเองเพอการพฒนาใหเกดประโยชนตอตนเองและสวนรวม3. สอ วสดอปกรณ

3.1 เกม 3.2 กระดาษวาดภาพ 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบนำาสนทนาเรองหนาทความรบผดชอบในกองลกเสอ การประดบเครองหมายประกอบเครองแบบของนายหม รองนายหม พลาธการและการเลอกหนาทของสมาชกในหมลกเสอแตละหม 4.4 ผกำากบแจกกระดาษวาดภาพใหลกเสอแตละคนและใหลกเสอภายในหมวเคราะหศกยภาพตนเองและทำาแผนปลววาดภาพสญลกษณบอกความถนดและความสามารถพเศษของตนทเหมาะสม 4.5 ลกเสอประชาสมพนธแนะนำาตนเอง ตอสมาชกคนอน ขอเขารบการคดเลอกเพอปฏบตหนาทภายในหม 4.6 เพอนในหมลกเสอรวมกนแสดงความคดเหน และสรปเลอกผทเหมาะสมในการปฏบตหนาทตำาแหนงตางๆ ในหมลกเสอ โดยทำาเปนแผนภมคณะกรรมการผนำาหมลกเสอตดบอรดไว 4.7 ผกำากบและลกเสอในกองรวมกนประกาศคณสมบต และความสามารถในการปฏบตหนาทของลกเสอแตละหม เพอใหลกเสอเกดความภาคภมใจในหนาททจะปฏบตในหมและกองลกเสอ 4.8 ลกเสอสรปและนำาเอาความสามารถพเศษไปใชใหเกดประโยชนแกตนเองและหมคณะ 4.9 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.10 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) ผกำากบนดหมายลกเสอแตงเครองแบบใหถกตองตามบทบาทหนาทของตนเองในหมลกเสอเพอเปนแบบอยางสำาหรบลกเสอรนนอง5. ก�รประเมนผล 5.1 ลกเสอรคณสมบตทดและความสามารถพเศษของเพอนๆ ไดรอยละ 90 ของกลมเพอน 5.2 ลกเสอภมใจและรจกจดเดนของตนในมมมองของเพอน


174


เกม

เกม เพอนฉน ... คนเกง

วธเลน 1. ลกเสอนงรอบวง ผกำากบและลกเสอรองเพลงพรอมปรบมอใหจงหวะ 2. ผกำากบนำาฉลาดทเขยนไวในกระดาษมามวนเปนกอนกลมหรอใสในกลองกไดสงใหลกเสอในวง 3. ลกเสอเมอรบกลองฉลากมาแลวใหสงตอไปใหเพอนลกเสอคนตอไป 4. ผกำากบหยดรองเพลงกลองฉลากอยทลกเสอคนใด ลกเสอคนนนจะตองบอกความสามารถของเพอนคนใดคนหนงในหมหรอในกองวามความสามารถอะไรบางทผอนขอความชวยเหลอได เชน ตอกตะปเกง รองเพลง เลานทาน เลนกตาร ตฉง รรกตนไม รอยลกปด สเกตภาพ พดเลยนเสยงฯลฯ


เรอง คนขเหนยวกบทองคำ�

ชายคนหนงเปนคนขเหนยว เขามกจะเอาสมบตฝงดน ไวรอบๆ บานไมยอมนำามาใชจายใหเกดประโยชน ตอมาเขากลววาจะไมปลอดภยถาฝงเงนทองไวหลายเเหง เขาจงขายสมบตทงหมดเเลวซอทองคำาเเทงหนงมาฝงไวทหลงบาน เเลวหมนไปดทกวน คนใชผหนงสงสยจงเเอบตามไปดทหลงบาน เเลวกขดเอาทองเเทงไปเสย ชายขเหนยวมาพบหลมทวางเปลาในวนตอมากเสยใจ รองหมรองไหไปบอกเพอนบานคนหนง เพอนบานจงเเนะนำาแบบประชดประชนวา “ทานกเอากอนอฐใสในหลมเเลวคดวาเปนทองคาส เพราะถงอยางไรทานกไมเอาออกมาใชอยเเลว” คตสอนใจ ของมคา ถาไมนำามาทำาใหเกดประโยชนกยอมเปนของไรคา


175


หนวยท 8 จดด จดดอย และก�รพฒน�ตนเองแผนก�รจดกจกรรมท 10 บญชชวต เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมโอกาสทบทวนการดำาเนนชวตทผานมา อนจะนำาไปสการปรบปรงและพฒนาตนเอง 2. เนอห� การทคนเราไดมโอกาสวเคราะหและทบทวนการดำาเนนชวตของตนเองในบรรยากาศทเหมาะสม จะทำาใหไดเหนสงทควรปรบปรงและพฒนาเพอประโยชนในการดำาเนนชวตอยางมความสข3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบกจกรรม 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบนำาสนทนาเกยวกบความสมพนธในครอบครว ซงวยรนมกชอบแยกตวและมความสมพนธกบคนในครอบครวนอยลง 4.4 หมลกเสอนงลอมวง ผกำากบใหแตละคนหลบตา นกทบทวนการดำาเนนชวตของตนเองใน 1 เดอนทผานมา 2 เรอง ตอไปน แลวเขยนลงในตารางท 1 ในใบกจกรรม 1) สงดๆ ทพอ แม ทำาใหฉนแมเพยงเลกนอย 2) สงแยๆ ทฉนทำากบพอแมแมโดยไมตงใจ 4.5 ลกเสอแตละคนวเคราะหสงทตนเองเขยนลงในตาราง แลวประเมนตนเองวา ควรจะปรบปรงตวอยางไร เพอตอบแทนความดของพอแมบาง เขยนลงตารางท 2 ในใบกจกรรม 4.6 ลกเสอแตละคนผลดกนเลาผลการทบทวนทง 2 เรอง คอการประเมนตนเองและคดวาจะปรบปรงตนเองอยางไร แลกเปลยนกบสมาชกในหม 4.7 รวมกอง ผกำากบนำาอภปรายประเดนตอไปน • ไดคนพบอะไรบางทนำาไปสการปรบปรงและเปลยนแปลงตนเอง 4.8 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.9 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล สงเกตการมสวนรวมทำากจกรรม การแสดงออก และการแลกเปลยนในหมเพอน


176


เพลง

เพลง ปรบมอ 5 ครง

ปรบมอ 5 ครง ( 1 2 3 4 5 ) ปรบใหดงยงกวาน ( 1 2 3 4 5 ) กระโดดขางหนา 5 ท ( 1 2 3 4 5 ) แลวกลบเขาทเหมอนเดม ( 1 2 3 4 5 ) กระโดดไปทางซาย ( 1 2 3 4 5 ) แลวยายมาทางขวา ( 1 2 3 4 5 ) สายสะโพกไปมา ( 1 2 3 4 5 ) หวเราะ ฮา ฮา ใหดง ๆ ( 1 2 3 4 5 )



สงดๆ ทพอ แม ทาใหฉนแมเพยงเลกนอย

สงทฉนคดจะปรบปรงตนเอง

สงแยๆ ทฉนทากบพอแมแมโดยไมตงใจ

1.

2.

3.

1.

2.

3.

4.



177


เรอง คนห�ปล�กบพร�น

วนหนงคนหาปลาเดนสวนกบนายพรานเเละเหนวานายพราน มเนอสตวมากมายจงถามวา “ทานพรานปา ขาขอเอาปลาเเลกกบเนอสตวบางไดหรอไม” นายพรานเหนคนหาปลามปลาหลายตวกนกอยากจะลองกนเนอปลา วนตอๆ มาคนหาปลากบพรานกนดพบเพอเเลกเปลยนอาหารกนทกวน จนกระทงวนหนงคนหาปลากเอยขนวา “ทานยงอยากจะเเลกเนอกบปลาอยหรอไม” นายพรานกตอบวาตนเรมเบอปลาเเละอยากกนเนอดงเดมเเลว ทงสองจงตกลงเลกเเลกเปลยนอาหารกนอกตอไป คตสอนใจ คนเรามกอยากลมลองของใหม เเตไมนานกตองเหนคาของของเกา


178


หนวยท 9 รกและศรทธ�สถ�บนช�ต ศ�สน กษตรยแผนก�รจดกจกรรมท 11 โครงก�รอนเนองม�จ�กพระร�ชดำ�ร เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอเกดความสำานกในพระมหากรณาธคณของพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทมตอพสกนกรชาวไทย ในโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร 2. เนอห� โครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร ททรงมพระวรยะอตสาหะ ตลอดการครองราชย กวา 60 ป เพอปวงชนชาวไทย3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบความร เรอง โครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนาดวยคำาถาม • โครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร คออะไร • ทราบไหมวา จำานวนโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร ในปจจบนมประมาณกโครงการ 4) ผกำากบแจกใบความร เรอง “โครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร” และมอบหมายงานใหลกเสอแตละหม รวมกนสบคนขอมลรายละเอยดเกยวกบโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร ทมความสำาคญตอประชาชนหมมาก และหมลกเสอมความสนใจ หมละ 1 โครงการ (ไมซำากน) สงตวแทนนำาเสนอในกองลกเสอครงตอไป ใหเวลารายงานหมละไมเกน 8 นาท โดยจะมการตดสนวาหมใดนำาเสนอขอมลทเขาใจไดด และใชสอไดนาสนใจทสด 5) หมลกเสอ วางแผน แบงงาน และมอบหมายสมาชกชวยกนดำาเนนการ โดยตกลงกบหมอนไมใหหวขอซำากน 6) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ลกเสอแตละหมรายงาน ผกำากบและลกเสอหมอนรวมกนซกถาม เพอความเขาใจ จนครบทกหม 4) ผกำากบนำาอภปราย และสรปในประเดน “ขอคดทไดจากกจกรรม และการนำาไปใชในชวตประจำาวน”


179

5) ผกำากบเพมเตมดงน “ในหลวงทรงเปนองคพระประมขของลกเสอไทย และพระนามของพระองคนนอยในรายชอของลกเสอทเปนบคคลสาคญของโลก ทรงเปนแบบอยางของการยดมนในคาปฏญาณและกฎของลกเสอ ทลกเสอควรจดจา และนาเปนแบบอยางในการปฏบตตน” 6) ผกำากบเลาเรองทเปนคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงออก และการใหความคดเหนในหม และในกองลกเสอ


เพลง

เพลง สดดมห�ร�ช�

ขอเดชะองคพระประมขภมพล มงขวญ ปวงชนประชาชาตไทย มหาราช ขตยะ ภวไนย ดจรมโพธรมไทรของปวงประชา ขอเดชะองคสมเดจพระราชน คบญ บารม จกรเกรกฟา องคสมเดจพระเจาอยหวมหาราชา ขาพระพทธเจาขอสดด อาองคพระสยมบรมราชนยขวญหลา เปลงบญญาสมสงาบารม ผองขาพระพทธเจา นอมเกลาขออญชล สดดมหาราชา สดดมหาราชน

เพลง สย�ม�นสต

หากสยามยงอยยง ยนยง เรากเหมอนอยคง ชพดวย หากสยามพนาศลง ไทยอย ได เรากเหมอนมอดมวย หมดสนสกลไทย ใครรานใครรกดาว แดนไทย ไทยรบจนสดใจ ขาดดน เสยเนอเลอดหลงไหล ยอมสละ สนแฮ เสยชพไปเสยชอ ชอกองเกยรตงาม


180


เรอง โครงก�รอนเนองม�จ�กพระร�ชดำ�ร

คว�มเปนม�

ในระยะตนแหงการเสดจขนเถลงถวลยสรราชสมบตนน กจการดานการแพทยของไทยยงไมเจรญกาวหนาเทาทควร และการบรการสาธารณสขในชนบทยงมไดแพรหลายเชนในปจจบน พระราชกรณยกจชวงแรกเรมตงแตป พ.ศ.2493-2505 จงเปนพระราชดำารดานการแพทยและงานสงคมสงเคราะหเปนสวนใหญ และเปนการชวยเหลอบรรเทาปญหาเฉพาะหนา ไมมลกษณะเปนโครงการเตมรปแบบอยางปจจบน ตวอยาง เชน ป พ.ศ.2496 ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานพระราชทรพย จำานวน 500,000 บาท เพอใชสรางอาคาร “มหดลวงศานสรณ” ในบรเวณสถานเสาวภา สำาหรบใชในกจการทางดานวทยาศาสตรและ ผลตวคซน บ ซ จ ปองกนวณโรค ซงเปนปญหารายแรงในเวลานน ทรงรเรมสรางภาพยนตร ทรจกกนในนามวา “ภาพยนตรสวนพระองค” จดฉายเพอหารายไดจากผบรจาคโดยเสดจพระราชกศล นำามาชวยเหลอพสกนกรดานตางๆ เชน สรางตกวชราลงกรณสภากาชาดไทย อาคารทางการแพทยโรงพยาบาลภมพลอดลยเดช เปนตน เมออหวาตกโรคระบาดอยางรนแรงในเมองไทย และตองใช “นาเกลอ” เปนจำานวนมาก ในขณะนนการใหนำาเกลอแกผปวยมคาใชจายสงมากเพราะตองสงจากตางประเทศ และนำาเกลอทผลตไดในประเทศกยงขาดคณภาพ จนกลาวกนวา “ใสใครไปกชอค” จงไดพระราชทานพระราชดำารใหมการศกษาวจยและคนหาวธสรางเครองกลนนำาเกลอใชเอง จนมคณภาพทดเทยมกบตางประเทศและเปนทยอมรบกนจนถงปจจบนน โครงการแพทยหลวงพระราชทาน “เรอเวชพาหน” เปนหนวยแพทยเคลอนทรกษาราษฎรทตงบานเรอนอยตามลำานำา โดยพระราชทานพระราชทรพยสวนพระองคในการดำาเนนการมาจนทกวนน พระราชจรยวตรเชนนไดขยายปรชญาการสงคมสงเคราะหของประเทศไทยออกไปในวงกวาง และฝงลกในจตใจคนไทยในเรองการชวยเหลอซงกนและกน จะเหนไดจากยามทมสาธารณภยเกดขน คนไทยทงหลายจะชวยเหลอกนบรจาคโดยมตองรองขอแตอยางใด ดวยความหวงใยในทกขสขของอาณาประชาราษฎร พระองคไดเสดจพระราชดำาเนนไปเยยมเยยนประชาชนตามพนทตางๆ ทวประเทศ โดยเฉพาะในพนทชนบทยากจน เสดจประทบอยในภมภาคตางๆ มากกวาในพระราชวงทกรงเทพฯ ทงนเพอทรงคนหาขอมลทแทจรงจากประชาชน เจาหนาทของรฐประจำาพนท และทรงสงเกตการณ สำารวจสภาพทางภมศาสตรไปพรอมๆกนดวย ทงนเพอทรงรวบรวมขอมลไวเปนแนวทางทจะพระราชทานพระราชดำารในการดำาเนนงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำารตอไป พระราชดำารอนเปนโครงการชวยเหลอประชาชนเรมขนตงแตป พ.ศ.2494 ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ ใหกรมประมงนำาพนธปลาหมอเทศจากปนง ซงไดมาจากผเชยวชาญดานการประมงขององคการอาหารและการเกษตรแหงสหประชาชาต เขาไปเลยงในสระนำาพระทนงอมพรสถาน จากนนในวนท 7 พฤศจกายน 2496 จงพระราชทานพนธปลาหมอเทศนแกกำานนและผใหญบานทวประเทศ นำาไปเผยแพรขยายพนธแกราษฎรในหมบานของตน เพอจะไดมอาหารโปรตนเพมขน


181


โครงการพระราชดำารทนบวาเปนโครงการพฒนาชนบทโครงการแรก เกดขนในป พ.ศ. 2495 โดยพระบาทสมเดจพระเจาอยหว ทรงพระกรณาโปรดเกลาฯ พระราชทานรถบลโดเซอร ใหหนวยตำารวจตระเวนชายแดนคายนเรศวร ไปสรางถนนเขาไปยงบานหวยมงคล ตำาบลหนเหลกไฟ (ปจจบนคอ ตำาบลทบใต) อำาเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ เพอใหราษฎรสามารถสญจรไปมาและนำาผลผลตออกมาจำาหนายยงชมชนภายนอกไดสะดวกขน จากนนในป พ.ศ. 2496 ไดพระราชทานพระราชดำารใหสรางอางเกบนำาเขาเตา อำาเภอหวหน จงหวดประจวบครขนธ เพอบรรเทาความแหงแลง เดอดรอนของราษฎร และสรางเสรจใชประโยชนไดในป พ.ศ. 2506 นบเปนโครงการพระราชดำารทางดานชลประทานแหงแรกของพระองค

ประเภทและส�ข� ของโครงก�รในพระร�ชดำ�ร

โครงการอนเนองมาจากพระราชดำารมอยมากมายหลายสาขา หลายประเภท ในระยะแรกมชอเรยกแตกตางกนไป ดงนคอ 1. โครงการตามพระราชประสงค โครงการซงทรงศกษาทดลองปฏบตเปนการสวนพระองค ทรงศกษาหารอกบผเชยวชาญ ทรงแสวงหาวธการทดลองปฏบต ทรงพฒนาและสงเสรมแกไขดดแปลงวธการเปนระยะเวลาหนง เพอดแลผลผลตทงในพระราชฐานและนอกพระราชฐาน ซงตองทรงใชพระราชทรพยสวนพระองคในการดำาเนนการทดลองจนกวาจะเกดผลด ตอมาเมอทรงแนพระทยวาโครงการนนๆ ไดผลด เปนประโยชนแกประชาชนอยางแทจรง จงโปรดเกลาฯใหรฐบาลเขามารบงานตอภายหลง 2. โครงการหลวง พระองคทรงเจาะจงดำาเนนการพฒนาและบำารงรกษาตนนำาลำาธารในบรเวณปาเขาในภาคเหนอ เพอบรรเทาอทกภยในทลมภาคกลาง ดวยเหตผลทพนทเหลานเปนเขตแดนชาวไทยภเขา จงทรงมโอกาสพฒนาชาวเขาชาวดอยใหอยดกนด ใหเลกการปลกฝน เลกการตดไมทำาลายปา ทำาไรเลอยลอย และเลกการคาไมเถอน ของเถอน อาวธยทโธปกรณนอกกฎหมาย ทรงพฒนาชวยเหลอใหปลกพชหมนเวยนทมคณคาสง ขนสงงาย ปลกพชไร และเลยงสตวไวเพอบรโภค รวมคณคาผลผลตแลวใหไดคณคาแทนการปลกฝน ทงๆ ทงานของโครงการนกนเวลายาวนานกวาจะเกดผลได ตองใชเวลานานนบสบป การดำาเนนงานจะยากลำาบากสกเพยงใดมไดทรงทอถอย การพฒนาคอยๆ ไดผลดขนเรอยๆ ชาวเขาชาวดอยจงมความจงรกภกด เรยกพระองควา “พอหลวง” และเรยกสมเดจพระนางเจาฯ พระบรมราชนนาถวา “แมหลวง” โครงการของทงสองพระองคจงเรยกวา “โครงการหลวง” 3. โครงการในพระบรมราชานเคราะห โครงการทพระองคไดพระราชทานขอเสนอแนะและแนวทางพระราชดำารใหเอกชนไปดำาเนนการดวยกำาลงเงน กำาลงปญญา และกำาลงแรงงาน พรอมทงการตดตามผลงานใหตอเนองโดยภาคเอกชน เชน โครงการพฒนาหมบานสหกรณเนนดนแดง อำาเภอทบสะแก จงหวดประจวบครขนธ ซงสโมสรโรตารแหงประเทศไทยเปนผจดและดำาเนนงานตามพระราชดำาร โครงการพจนานกรม โครงการสารานกรมไทยสำาหรบเยาวชน เปนตน


182


4. โครงการตามพระราชดาร โครงการประเภทนเปนโครงการททรงวางแผนพฒนา ทรงเสนอแนะใหรฐบาลรวมดำาเนนการตามแนวพระราชดำาร โดยพระองคเสดจฯ รวมทรงงานกบหนวยงานของรฐบาล ซงมทงฝายพลเรอน ตำารวจ ทหาร โครงการตามพระราชดำารนในปจจบนเรยกวา “โครงการอนเนองมาจากพระราชดาร” มกระจายอยทวทกภมภาคของประเทศไทย ปจจบนมลกษณะทเปนโครงการพฒนาดานตางๆ ทดำาเนนการเสรจสนภายในระยะเวลาสน และระยะเวลายาวทมากกวา 5 ป ขณะเดยวกนกมลกษณะทเปนงานดานวชาการ เชน โครงการเพอการศกษาคนควาทดลอง หรอโครงการทมลกษณะเปนงานวจย เปนตน โครงการอนเนองมาจากพระราชดำารมสวนสำาคญ ในการเสรมแผนงานโครงการตางๆ ตามนโยบายของรฐบาล ผลของโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร นอกจากจะทำาใหประชาชนมความเปนอยทดขนแลว ยงกอใหเกดประโยชนตอประเทศชาต ทงทางดานเศรษฐกจและความมนคงเปนสวนรวมดวย ดงนนเพอการดำาเนนงานทสอดคลองและสนบสนนซงกนและกน และเปนประโยชนสงสดบรรลผลตามแนวพระราชดำารทไดพระราชทานไว รฐบาลจงไดตงหนวยงานชอวา “สานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดาร (กปร.)” เปนสวนราชการ มฐานะเปนกรม อยในสายการบงคบบญชาของนายกรฐมนตร สำานกงาน กปร. มอำานาจหนาท ดงตอไปน 1) ตามเสดจเพอรบและประมวลพระราชดำาร สำารวจ ศกษา วเคราะห และจดทำาแผนงาน หรอโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร รวมทงพจารณาและเสนอแนะเกยวกบการจดสรรเงนงบประมาณเพอดำาเนนงานตามโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร 2) ประสานงานกบสวนราชการ รฐวสาหกจ และเอกชนทงในประเทศและตางประเทศ ทเกยวของกบการดำาเนนงานตามโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร 3) ตดตามและประเมนผลการดำาเนนงานตามโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร 4) ปฏบตงานเลขานการของคณะกรรมการพเศษ เพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร 5) ปฏบตงานดานวชาการ การจดระบบสารสนเทศและการประชาสมพนธเผยแพรทเกยวของกบโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร 6) ปฏบตหนาทอนตามทไดรบพระราชกระแส หรอตามทคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำารมอบหมาย หรอตามทระเบยบสำานกนายกรฐมนตร วาดวยโครงการอนเนองมาจากพระราชดำารกำาหนดใหเปนอำานาจหนาทของสำานกงาน คณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร 7) ปฏบตการอนใดตามทกฎหมายกำาหนดใหเปนอำานาจหนาทของสำานกงานคณะกรรมการพเศษเพอประสานงานโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร หรอตามทนายกรฐมนตร หรอคณะรฐมนตรมอบหมาย ปจจบนโครงการอนเนองมาจากพระราชดำาร แบงออกเปน 8 ประเภท โดยกระจายอยทกภมภาคทวประเทศ โครงการอนเนองมาจากพระราชดำารทอยในความรบผดชอบของสำานกงาน กปร. ตงแตปงบประมาณ 2525-2551 มจำานวน 4,404 โครงการ/กจกรรม แยกตามประเภท และรายภาคไดดงตารางตอไปน


183

ประเภทโครงการ

ภาค

จานวนโครงการ / กจกรรม

จานวนโครงการ / กจกรรม

1. การพฒนาแหลงนำา

2. การเกษตร

3. สงแวดลอม

4. สงเสรมอาชพ

5. สาธารณสข

6. คมนาคม

7. สวสดการสงคม

8. โครงการสำาคญ และอนๆ

กลาง

ตะวนออกเฉยงเหนอ

เหนอ

ใต

ไมระบภาค

งบบรหาร

รวม

1,579 โครงการ / กจกรรม

536 โครงการ / กจกรรม















ตวอย�งโครงก�รอนเนองม�จ�กพระร�ชดำ�ร

1. โครงการหลวง 2. โครงการเศษรฐกจชชนบนพนทสง 3. โครงการเกยวกบ การปลกขาว 4. โครงการศลปาชพพเศษ 5. โครงการสรางบานเลกในปาใหญ 6. โครงการสงเสรมการปลกหมอนเลยงไหม 7. โครงการพชสมนไพร 8. โครงการปลกพช/ผลไม 9. โครงการสงเสรมการเลยงสตว 10. โครงการสงเสรมการเกษตรเพออาหารกลางวน 11. โครงการตามพระราชดำารหมบานสหกรณ 12. ศนยพฒนาเดกเลก 13. โครงการการพฒนาและรณรงคการใชหญาแฝกอนเนองมาจากพระราชดำาร


184


เรอง คว�มหม�ยของคำ�ว� สปรต

Derek Anthony Redmond เปนนกวงเจาของสถตในการวง 400 เมตรของสหราชอาณาจกร และไดเหรยญทองจากการแขงขน 4x400 เมตรจากการแขงขน World Championships, European

Championships และ Commonwealth Games จากสหราชอาณาจกร ตอนนเขาแขวนรองเทาแลว แตเหตการณททำาใหผคนทงโลกจดจำาเขาคอ Olympics Games ท Barcelona ในป 1992 เขาคอหนงในตวเตงในการแขงขนครงน หลงจากรอคอยมา 4 ป เหตการณทไมคาดคดกเกดขน เอนรอยหวายของเขาเกดมปญหา เขาทรดตวลงและรองไห หลงจากนนไมกวนาทเขาตดสนใจลกขน และวงตอ เมอระยะทางเหลอประมาณ 100 เมตร คณพอของเขากมาชวยประคองเขาเสนชย สปแหงการรอคอย ความฝนของเขาจบลงดวยนำาตาและความเสยใจ แต spirit ทยงใหญของเขาไดรบการปรบมอ หรอ Standing Ovation ของผชมทงสนาม และคนทงโลกกไดเขาใจความหมายของคำาวา spirit มากขน โลกไดจดจำาเขาไปอกนานแสนนานในฐานะ “ผชนะ” ตวจรง

เรอง เต�กบนกอนทร

นานมาแลวยงมเตาตวหนงชอบแหงนหนามองดนกนานาชนดทกำาลงบนไปมาบนทองฟาดวยความอจฉา มนนกอยากจะบนไดเชนนนบาง ขณะทมนกำาลงเดนครนคดหาวธทจะบนไดอยนน มนกเหนนกอนทรตวหนงบนมาเกาะทกอนหนไมหางจากมนนก เตารบคลานเขาไปหาทนท “ทานนกอนทรทานจะชวยใหขาบนไดอยางทานไดหรอไม” เตาถาม “ทานจะบนไดอยางไร ในเมอทานไมมปก” นกอนทรบอก “แตถาทานชวยขา ขาตองบนไดอยางแนนอน เพยงแตทานพาขาขนไปบนทองฟาเทานน แลวขากจะบนของขาเอง” เตาพด ในตอนแรกนกอนทรปฏเสธ แตเตากเฝาออนวอนจนนกอนทรใจออน มนจงใชองเลบทงสองยกตวเตาบนขนไปบนทองฟา “พอขาปลอยทาน ทานกบนเลยนะ” นกอนทรบอกแลวกปลอยตวเตาลงมา แตแทนทจะบน รางของเตากลบรวงหลนลงมาจากทองฟาลงมากระแทกกบกอนหนเตมแรง ขาดใจตายทนท คตสอนใจ จะทำาอะไรควรรจกประมาณตน


185


หนวยท 10 ปฏบตต�มวถไทยและภมปญญ�ทองถนแผนก�รจดกจกรรมท 12 ปมชวตปร�ชญช�วบ�น เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอรและเขาใจปมชวตของปราชญชาวบาน ทคดคน บกเบก ภมปญญาทองถน เปนตวอยางทด และทำาประโยชนแกสวนรวม2. เนอห� การเรยนรจากปมชวตของปราชญชาวบาน3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบมอบหมายใหหมลกเสอศกษา/คนควา ทำาปมชวตของปราชญชาวบานทคดคนบกเบก ภมปญญาทองถน เปนตวอยางทด และทำาประโยชนแกสวนรวม หมละ 1 คน วามวถชวตอยางไร คดคน บกเบกในเรองอะไร ตองผานความยากลำาบากอะไรมาบาง ภมปญญานนเปนประโยชนอยางไร แลวมานำาเสนอในกองลกเสอครงตอไป 4) หมลกเสอวางแผน แบงงาน และกำาหนดผรบผดชอบไปดำาเนนการ 5) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ลกเสอรายงานทละหมจนครบ 4) ผกำากบ นำาอภปรายสรป ขอคดทไดและสงทไดเรยนรจากปมชวตของปราชญชาวบานทละคนจนครบทกคน 5) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตความเอาใจใสตอการทำากจกรรม การรายงาน และการแสดงความคดเหนในหมและกองลกเสอ


186


เพลง

เพลง เร�ม�สนกกน

ชะชะชา…………. ประกอบทาทางมาเถดเรามา มารวมรองเพลงกน พวกเราทงนน ลกขนพลนทนท

แลวเรามาหนหนามาหากน ยกมอไหวกน แลวตบมอสามท (เอา 1..2..3) เสรจพลน แลวกหนกลบมา สนกหนกหนา แลวสายเอว 5 ท (เอา 1..2…3..4..5)

เกม

เกม พรมวเศษ

วธเลน 1. ลกเสอแตละหมมจำานวนเทากน ขนไปยนบนผายางทเตรยมไว ขนาด 2 x 2 เมตร ทจดเรมตน 2. เมอไดยนสญญาณเรมเลน ใหแตละหมเคลอนยายตวเองและผายางทยนเหยยบไวไปยงจดทกำาหนด โดยไมใหตวออกจากผนผา 3. หมใดถงเสนชยกอนเปนฝายชนะ


เรอง ก�รเปลยนชอประเทศจ�ก “สย�ม” เปน “ไทย”

ป พ.ศ. 2482 จอม พล ป. พบลสงครามเปนนายกรฐมนตร มนโยบายสรางชาตโดยอาศยเชอชาตไทยเปนหลก คดเปลยนนามประเทศจาก “สยาม” เปน “ไทย” โดยยดหลกวา ประเทศสวนใหญมกตงชอประเทศตามเชอชาตของตน โดยเรมประกาศใชเปนรฐนยมกอน แลวจงประกาศใชรฐธรรมนญแกไขเพมเตมนามประเทศในภายหลง โดยใหเหตผลความไมสะดวกในการใชคำาวา “สยาม” ดงน (1) คนไทยมสญชาตและบงคบไมตรงกน กลาวคอ คนไทยทกคนในเวลานมสญชาตไทยแตอยในบงคบสยาม (2) ชอภาษา ชอคน กบชอประเทศไมตรงกน กลาวคอ เปนประเทศสยาม แตคนพนเมองพดภาษาไทยเปนอาณาจกรสยาม แตพลเมองเปนคนไทย


187


(3) การทเอาคำาวา “สยาม” กลบมาใชเปนนามประเทศนน เปนการฝนใจคนไทยโดยทวไปดงนนคำาวาสยามจงมแตในภาษาหนงสอ แตใชพดกนวา “เมองไทย” เปนสวนมาก การเปลยนชอประเทศสยามเปนประเทศไทยแลว จะมผลดงน (1) ไดชอประเทศทตรงตามชอเชอชาตของพลเมอง (2) ชนชาตไทยจะมสญชาตและอยในบงคบอนเดยวกน (3) ชอประเทศ ชอภาษาพนเมอง ชอรฐบาลกบชอประชาชน จะเปน “ไทย” เหมอนกนหมด (4) ทำาใหพลเมองรกประเทศเพมมากขนและมจตใจเขมแขง รสกระลกถงความเปนไทยมากขน (5) กอใหเกดความสามคคและเกยวพนอยางสนทสนม ระหวางชาวไทยทอยในประเทศไทย และชาวไทยทกระจดกระจายในประเทศอนๆ มากยงขน จงเปนอนวา “ประเทศสยาม” กกลายเปนเพยงตำานานนบจากนน

เรอง สำ�นวนไทย “ตดห�งปลอยวด”

“ตดหางปลอยวด” เปนสำานวน หมายถง ตดขาดไมเกยวของ ไมเอาเปนธระอกตอไป เชน เดกคนนถกพอแมตดหางปลอยวดเพราะประพฤตตวเกกมะเหรกเกเร ไมเชอฟงคำาสงสอนของผใหญ สำานวนนมทมาจากการตดหางไกแลวนำาไปปลอย เพอสะเดาะเคราะหหรอแกเคราะหในสมยโบราณ มหลกฐานในกฎมนเทยรบาลวา เมอเกดสงทเปนอปมงคล เชน มววาทตบตกนถงเลอดตกในพระราชวง ตองทำาพธสะเดาะเคราะห โดยเอาไกไปปลอยนอกเมอง เพอนำาเสนยดจญไรไปใหพน ในสมยรชกาลท 4 มประกาศกลาวถงการนำาไกไปปลอยทวดเพอสะเดาะเคราะห สนนษฐานวา ไกทจะนำาไปปลอยทวดจะตดหาง เพอเปนเครองหมายวาเปนไกทปลอยเพอการสะเดาะเคราะหดวย


188


หนวยท 11 คณธรรม จรยธรรมแผนก�รจดกจกรรมท 13 คครองในฝน เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอเหนคณคาของความเปนสภาพบรษ และสภาพสตร2. เนอห� คณสมบตสำาคญทควรพจารณาในการเลอกคครอง3. สอ วสดอปกรณ

3.1 กระดาษแผนเลก กระดาษปรฟ ปากกาหวสกหลาด ปากกา 3.2 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบชวนสนทนาเกยวกบละครโทรทศนหลงขาวภาคคำา ถงพฤตกรรมตางๆ ของตวละคร และรวมกนวจารณพฤตกรรมของตวละครทตนเองพบเหน 4) หมลกเสอนงลอมวง แตละคนเขยนคณสมบตของตนเองทแสดงความเปนสภาพบรษหรอสภาพสตรทเพศตรงขามจะตดสนใจเลอกมาเปนคครองในอนาคตคนละ 3 ขอ ลงกระดาษแผนเลก แผนละ 1 คณสมบต 5) เขยนคณสมบตของเพศตรงขามทตนเองจะตดสนใจเลอกเปนคครองในอนาคต คนละ 3 ขอลงกระดาษแผนเลกแผนละ 1 คณสมบต 6) นำาไปจดแยกประเภทคณสมบตสภาพบรษและสภาพสตร โดยไมใชเสยง 7) นายหมเลอกมาเพศละ 4 คณสมบตทมผเขยนมากทสดและรองลงมาตามลำาดบ 8) รวมกนวเคราะหความหมาย และพฤตกรรมทแสดงออกถงแตละคณสมบตทสำาคญของสภาพบรษและสภาพสตรทเพศตรงขามตองการเปนคครอง 9) สรปผลกจกรรมรายงานในกองลกเสอคาบตอไป 10) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 11) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.1 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ตวแทนหมลกเสอรายงาน ผกำากบนำาอภปราย รวบรวม และสรปคณสมบตของทงสองเพศเขยนลงกระดาษปรฟ 4) ผกำากบนำาอภปรายใหเลอกคณสมบตทสำาคญทสดเหลอเพศละ 3 ขอ ใหกองลกเสอโหวตวาจะตดคณสมบตขอใดออกไป


189

5) ถามขอคดทไดจากกจกรรมและการนำาไปปฏบตในชวตประจำาวน (ในคณสมบตทดทงหมด เมอพจารณาอยางถองแท จะพบวามคณสมบตทสำาคญมากนอยตางกน) 6) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงออก และการใหความคดเหนในหม และกองลกเสอ


เพลง

เพลง พวกเดยวกน

มาเถดเรามามารวมรองเพลงกน พวกเราทงนนลกขนพลนทนทแลวเรากหนหนามาหากน (ซา) สงยมใหกนแลวปรบมอ 5 ท ( 1 2 3 4 5 )เสรจพลนกหนกลบมา สนกหนกหนา แลวสายเอว 5 ท ( 1 2 3 4 5 )

เกม

เกม ปดต�เดนท�ง

วธเลน 1. ลกเสอเขาแถวตอนนายหมอยหวแถว รองนายหมอยถดจากนายหม นำาเชอกผกเอวนายหมและลกหมทกคนไมใหหลดจากกน 2. นำาผาปดตานายหม และรองนายหม 3. เมอไดยนสญญาณเรมเลน ใหลกเสอพากนเดนโดยมนายหมนำาหนา และใหลกหมจบเอวตอๆ กนไปและหามลกหมบอกเสนทางนายหมโดยการพด แตใหใชสญญาณอยางอนแทน 4. หากหมใดผดกตกาใหออกจากการแขงขนหรอมาเรมเดนใหม หมใดถงเสนชยกอนเปนหมชนะ ใหหมอนกลาวคำาชมเชย (เยล) ให


190


เรอง เดกโลภ

เดกชายคนหนงอยากกนลกเกาลดมาก จงลวงมอลงไปในโถ เเลวกอบเอาลกเกาลดจนเตมกำามอเเละไมสามารถเอามอออกจาก ปากโถเเคบๆ ได เดกชายจงรองไหอยอยางนนเพราะไมยอมปลอยลกเกาลด ออกจากมอ เมอผใหญคนหนงเดนผานมาเหนเขาจงวา “ทาไมไมปลอยลกเกาลดในมอเสยกอน ถาลวงหยบเกาลดทละลกเดยว กสามารถหยบกนไดจนอมเหมอนกน มอกไมตดปากโถดวย” คตสอนใจ ไดทละนอย กสามารถเกบใหเปนมากได

เรอง ตกเเตนผหวโหย

ตกเเตนตวหนงไมไดกนอาหารมาหลายวนเเลว มนเดนโซเซเพราะไรเเรงกระโดดมาจนถงลานดน ใตตนโอกใหญทามกลางลมฤดหนาว พวกมดกำาลงขนเมลดขาวโพดออกจากรงมาตากใหเเหง ตกเเตนจงเดนไปขอกนเมลดขาวโพดสก 2-3 เมดเพอประทงชวต เเตมดกลบถามวา ทำาไมตอน ฤดรอน ไมหาเสบยงอาหารกกตนไว ตกเเตนกตอบวาตนรองเพลงเทยวเลนไปตลอดฤดรอน “ถาเชนนน เจากควรจะเตนราไปตลอดฤดหนาว” มดตอบ เเลวกขนเมลดขาวโพดกลบเขารงไปใหพวกของตนกน คตสอนใจ ควรขยนทำามาหากน เพอใหมพอเพยงในยามยาก


191


หนวยท 11 คณธรรม จรยธรรมแผนก�รจดกจกรรมท 14 ยกยองคนด เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมโอกาสไดแสดงการยกยองคนด และเผยแพรเกยรตคณของคนดในสงคม2. เนอห� การยกยองและใหเกยรตกบผทประพฤตด เปนแบบอยางของความมคณธรรมจรยธรรม3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม 4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบนำาสนทนาเกยวกบ “กจกรรมยกยองคนด” และใหลกเสอนำาเสนอชอลกเสอ ในกองลกเสอของตนทพบเหนในการปฏบตหนาทในบำาเพญประโยชน ชวยเหลอผอนทงในครอบครวในชมชน ในโรงเรยนและในกองลกเสอไดอยางนายกยอง 4.4 ลกเสอในกองรวมกนวเคราะหเพอนลกเสอทมคณสมบตและนำาเสนอชอเพอใหสมาชกในกองไดพจารณา 4.5 ลกเสอรวมกนวพากษวจารณคณสมบตของลกเสอทถกนำาเสนอชอ 4.6 กองลกเสอรวมกนสรปรายชอลกเสอ รายงานตอผกำากบ เพอยกยองในระดบโรงเรยนและพจารณาคณสมบตตามเกณฑในการขอรบเหรยญลกเสอสดด 4.7 ผกำากบและลกเสอรวมกนแสดงความยนดกบลกเสอทไดรบการคดเลอก 4.8 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.9 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

ลกเสอยอมรบเพอนทมคณสมบตเปนผทควรยกยองเปนคนด


192


เพลง

เพลง เบกบ�นใจ

เบกบานใจเมอเราอยพรอมเพรยงกน ชนชวนทกคนเบกบานหรรษาตางคนยมยองผองใส สขใจเสยเปนหนกหนา

เพมไมตรรอยยมนมคณคาหมนขยนทกวนเวลา ยมกนดกวาสดชนรนรมย


เรอง อ�นหนงสอไมออก

หนมบานนอกยากจนคนหนง เสยงโชคมาหางานทำาในกรงเทพฯ เพราะไดยนวาโรงเรยนแหงหนงกำาลงรบสมครนกการภารโรงโดยไมจำากดวฒการศกษา เมอเจาหนาทใหกรอกใบสมคร หนมกยมแหยๆ ยกมอไหวแลวบอกออยๆ วา “ขอโทษครบพ คอวา..ผมอานหนงสอไมออกและเขยนหนงสอไมไดครบ...” เจาหนาทชกสหนาทนทแลวพดวา “อะไรกน มาสมครงานทโรงเรยนถงจะตาแหนงแคนกการภารโรง อยางนอยกนาจะอานออก เขยนได บางแหละ” เจาหนาทเกบใบสมครกบปากกาอยางไมมเยอใย “ถาไมรอะไรเลยอยางน กเสยใจดวยนะ กลบไปเถอะ” หนมบานนอกนงรถกลบบาน อยางนกปกหก เมอถงบานจงนกขนไดวาตนเองมทดนรกรางเทาแมวดนตาย เปนมรดกจากพอผลวงลบไปแลว ดวยความเจบใจ จงเกดเปนแรงมานะ ใหจบจอบเสยมหกรางถางพง คอยๆ พลกฟนลงผลไมไปทละเลกละนอยดวยความอดทน สวนผลไมสรางผลกำาไรมากขนทกป จนเกบเงนซอทดนขางเคยงขยายอาณาเขตสวนกวางขนเรอยๆ บดนหนมบานนอกกลายเปนพอเลยงชรา เจาของสวนผลไมทใหญทสดในภมภาคนน วนหนงพอเลยงชราหอบเงนจำานวนมากไปขอเปดบญชกบธนาคารเปนครงแรก ผจดการสาขาถงกบเดนมาตอนรบดวยตวเอง และงงสดขดเมอไดรวาชายชราอานหนงสอไมออก และเขยนหนงสอกไมได ผจดการเอยถามอยางเกรงใจสดๆ วา “พวกเราในจงหวดทราบกนดถงชอเสยงของพอเลยง วามกจการสวนผลไมทใหญโตและเจรญกาวหนาทสดในภมภาค ผมไมเขาใจวา พอเลยงอานหนงสอไมออก และเขยนหนงสอไมได จรงๆ หรอครบ...” “...พอหนม” พอเลยงชรายมใหผจดการสาขาของธนาคารอยางใจด “...ถาลงอานหนงสอออก และเขยนหนงสอไดนะนะ....ปานน ลงกคงไดเปนภารโรงไปแลวแหละ...” คตสอนใจ ทกคนลวนมคณคาและความสามารถอยในตว ขอเพยงแตคนใหพบ ตงใจทำาในสงททำาได และทำาใหเตมความสามารถแลวผลสำาเรจจะตามมาในทสด


193


หนวยท 12 สมพนธภ�พและก�รสอส�รแผนก�รจดกจกรรมท 15 อย�งนตองปฏเสธ เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอสามารถปฏเสธการชวนของเพอน ทชวนไปทำากจกรรมเสยงตางๆ โดยเพอนไมโกรธ2. เนอห�

ทกษะปฏเสธ เปนการสอสารทจำาเปน สำาหรบใชปฏเสธเพอนทชวนไปทำากจกรรมทเสยงตางๆ โดยเพอนไมโกรธ เพราะการปฏเสธไมสำาเรจมกเกดจากกลวเพอนจะโกรธ3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 กระดาษแผนเลก กระดาษปรฟ ปากกา ปากกาสกหลาด 3.3 ใบความร เรอง ทกษะการปฏเสธ 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) หมลกเสอนงลอมวง ระดมสมองวา เคยถกชวนไปทำาอะไรบาง ในชวตประจำาวน ใหเขยนลงกระดาษแผนเลก แผนละ 1 กจกรรม เขยนใหไดมากทสด ในเวลา 3 นาท 4) นำากจกรรมทเขยนไวมาจดแยกประเภทเปน 3 ประเภท คอ ทำาได ไมควรทำา และไมแนใจ ตามความเหนของหมลกเสอ 5) เลอกกจกรรมทไมควรทำา หมละ 1 อยาง ใหแตละหมเลนบทบาทสมมต ปฏเสธการชวนโดยเพอนไมโกรธ นำาเสนอในกองลกเสอ 6) ลกเสอแตละหมเลนบทบาทสมมต เมอแตละหมเลนจบ ผกำากบใหกองลกเสอโหวตวา ลกเสอหมนจะ “ปฏเสธไดสาเรจหรอไม” จนครบทกหม 7) ผกำากบแจกใบความรเรอง “ทกษะการปฏเสธ” ใหแตละหมไปศกษา 8) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (เขาแถว ชกธง สวดมนต ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบใหลกเสอรวมกนทบทวนใบความรเรอง “ทกษะการปฏเสธ” โดยผกำากบชวยเพมเตม และอธบายขอสงสย


194

4) มอบหมายใหแตละหมเลนบทบาทสมมต ปฏเสธการชวนในสถานการณเดม แตใชขนตอนการปฏเสธตามใบความร แลวนำาเสนอในกองลกเสอ 5) ลกเสอแตละหมเลนบทบาทสมมต หลงการนำาเสนอของแตละหม ผกำากบใหกองลกเสอรวมกนประเมนวา “ครบขนตอนทกษะการปฏเสธหรอไม” ถาไมครบ ขาดขนตอนใด 6) ผกำากบและลกเสอรวมกนสรปขนตอน “ทกษะการปฏเสธ” และเพมเตมเรองการหาทางออกเมอถกเซาซ 7) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 8) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงออก การแสดงความคดเหน และประเมนความถกตองของขนตอนการทำาทกษะปฏเสธ


เพลง

เพลง ยม

ยม ยมกนเถดนะ ยมแลวพาคลายเศรา ยมพาใหคลายเหงา ยมพาเราเพลนใจยมนนพาสขลา ทาเรองยากเปนงาย ยมใหกนเมอไร เรองรายจะกลายเปนด

เกม

เกม ทศอะไร

วธเลน 1) ใหแตละหมเขาแถวตอนยนหางกนประมาณ 1 ศอก ทกคนเตรยมหนไปตามทศทผสง 2) เมอไดยนผสงเรยกชอทศใดทกคนตองหนไปทางทศนนๆ เชน “ทศเหนอ” ทกคนตองหนไปทางทศเหนอ ใครหนผดตองออกจากการเลน ผสงจะเรยกชอทศซำากนกได หรอเปลยนชอทศใดกได 3) หลงจากการเลกเลนแลว หมใดมคนเหลอมากกวาหมอนเปนหมชนะ ใหหมอนกลาวคำา ชมเชย (เยล) ใหผกำากบอธบายถงประโยชนของเกม


195


เรอง ทกษะก�รปฏเสธ

การปฏเสธเปนสทธสวนบคคลททกคนควรเคารพและยอมรบการปฏเสธจะสำาเรจไดนน ผปฏเสธตองมความตงใจชดเจนทจะปฏเสธ • ขนตอนการปฏเสธ 1) อางความรสกประกอบเหตผล เพราะความรสกโตแยงไดยากกวาการใชเหตผล 2) ปฏเสธชดเจน 3) ถามความเหนเปนการรกษานำาใจผชวน ขนตอนนจะชวยใหเพอนรสกด และไมโกรธ 4) ขอบคณเมอเขายอมรบ • ถาผชวนตอไมเลก โดยการเซาซ, สบประมาท, ยกเหตผลหวานลอม, ปลอบหรอรบรองวาไมมปญหา หรอแมกระทงขมข ฯลฯ ไมควรหวนไหว ควรหาทางออกดวยวธใดวธหนงตอไปน 1) ปฏเสธซำา แลวรบขอตวออกจากเหตการณไป 2) ผดผอน แลวรบขอตวออกจากเหตการณไป 3) ตอรองหาทางเลอกอนทยอมรบไดทงสองฝาย • จดออนททาใหมกปฏเสธไมสาเรจ 1) ปากบอกปฏเสธ แตใจไมปฏเสธแทจรง เลยใจออนปฏเสธไมสำาเรจ 2) ใชเหตผลเปนขออาง ผชวนเลยเอาเหตผลอนมาหกลางทำาใหปฏเสธไมสำาเรจ 3) ไมออกจากสถานการณ อยใหเขาตอไปเรอยๆ กเลยปฏเสธไมสำาเรจจนได 4) เกรงใจโดยเฉพาะกบผอาวโสสงกวา เลยทำาใหไมรกษาสทธในการปฏเสธของตนเอง

ตวอยางประโยคคาพดสถานการณ : เพอนชวนลองสบบหร

ขนตอน ตวอยางประโยคคาพด

อางความรสกประกอบเหตผล

ปฏเสธชดเจน

ถามความเหนเปนการรกษานำาใจผชวน

ขอบคณเมอเขายอมรบ

ปฏเสธซำา แลวรบขอตวออกจากเหตการณ

ผดผอน แลวรบขอตวออกจากเหตการณ

ตอรองหาทางเลอกอนทยอมรบไดทงสองฝาย

เราไมชอบ รสกวามนเปนสงทไมด

ขอไมลอง

นะเพอน

ขอบคณทเขาใจเรา

ไมละ ขอตวกอนนะเพอน (รบเดนจากไป)

เอาไวชวนเรองอนแลวกน ขอตวนะเพอน (รบเดนจากไป)

เรามาหาอะไรทำาอยางอนกนดกวา

ไปกนไอศครมกนดไหมเพอน

ถาผชวนตอไมเลก เลอกวธใดวธหนงตอไปน


196


เรอง พร�นใหมผกล�ห�ญ

พรานใหมคนหนงมกจะเขาไปถามพวกคนตดไมวาเหนหมปาบางไหม บรเวณใดมกวางมเนอบางเเตพวกคนตดไมกยงไมเคยเหนพรานใหมผนลาสตวใดไดสกตว วนหนงพรานใหมเขาปามาเเตเชาพลางถามคนตดไมวา “พชาย เหนรอยเทาสงโตทไหนบาง ชวยบอกดวยเถด” คนตดไมกบอกวาเหนอยไมไกลนก ตนยนดจะพาไปลาถงหนาปากถำาสงโตเลยทเดยว เมอไดยนเชนนนพรานใหมกถงกบสายหนาปฏเสธเปนพลวน วาตนเพยงอยากเหนรอยเทาสงโตเทานน มไดอยากลาสงโต คตสอนใจ พวกทขขลาด มกเเสดงวากลาหาญเมอภยยงไมมาถง

เรอง ม�กบหม�ป�

หมาปาเดนมาพบมาทกลางทางจงเอยขนวา “พมาเอย ขาเพงผานไรขาวโอตมาเมอครน เหนขาวโอตออกรวงงาม นากนเปนยงนก เเตขาไมไดกนมนสกคาเพราะคดจะเกบไวใหทานกน ทานมากบขาส ขาจะพาไป” มาไดฟงดงนนกหวเราะเบาๆ เเลววา “ขาขอบใจนะ ทเจาบอกเรองไรขาวโอต เเตขาไมไดขอบใจ ทเจาไมกนขาวโอต เพราะขารดวาขาวโอต ไมใชอาหาร ของหมาปาอยางเจา” คตสอนใจ หากใหดวยความไมจรงใจ ไมทำาใหผรบเกดความซาบซง


197


หนวยท 12 สมพนธภ�พและก�รสอส�รแผนก�รจดกจกรรมท 16 ฉนไมชอบถกลอ เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอสามารถแสดงออกทางอารมณอยางเหมาะสม2. เนอห� การแสดงออกทางอารมณทเหมาะสมและไมเหมาะสม3. สอ วสดอปกรณ

3.1 เกม 3.2 กรณศกษา นางฟากบซาตาน 3.3 ใบความร เรอง การควบคมอารมณและการสอสารทางบวก 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบชวนสนทนาเรองการแสดงออกของลกเสอในสถานการณตางๆ วา “การแสดงออกนนๆ เกดเพราะกาลงอยในอารมณแบบไหน” ใหลกเสอรวมกนแสดงความคดเหนในเรองการแสดงออกทางอารมณของตนเอง 2 – 3 คน 5) ผกำากบขออาสาสมครลกเสออานกรณศกษา “นางฟากบซาตาน” 6) ผกำากบตงคำาถามในกองลกเสอ ในประเดน “คดวาพมจะรสกอยางไร” โดยสมใหตอบ 2–3 คน 7) ผกำากบใหหมลกเสอรวมกนอภปรายประเดน “ถาลกเสอเปนพมจะจดการกบอารมณทเกดขนและสถานการณตรงหนาอยางไร” และนำาเสนอโดยการเลนบทบาทสมมตในกองลกเสอ 8) ลกเสอแตละหม เลนบทบาทสมมต ผกำากบนำาอภปราย ถามความเหนจากกองลกเสอวา วธการของหมใดนาจะเปนทางออกทดทสด 9) ผกำากบแจกใบความร เรอง “การควบคมอารมณ และการสอสารทางบวก”ใหลกเสอศกษาเพอทำากจกรรมครงตอไป 10) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 11) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบทบทวนใบความร บรรยายและตอบขอซกถามเรอง “การควบคมอารมณ และการสอสารทางบวก”


198

4) มอบหมายใหหมลกเสอรวมกนคดวธจดการอารมณและสถานการณตรงหนาของพมใหม ตามขนตอนการควบคมอารมณ และการสอสารทางบวก ทไดเรยนรไป และนำาเสนอโดยการเลนบทบาทสมมตในกองลกเสอ 5) หลงการนำาเสนอของแตละหม ผกำากบใหกองลกเสอรวมกนประเมนวา “ถกตองและครบตามขนตอนการควบคมอารมณ และการสอสารทางบวก หรอไม และควรปรบแกอยางไร” 6) ผกำากบและกองลกเสอรวมกนสรปขนตอนการควบคมอารมณ และการสอสารทางบวก สรปขอคดทได และการนำาไปใชในชวตประจำาวน 7) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 8) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงความคดเหนในหมและกองลกเสอ สงเกตการแสดงออกทางอารมณในหมเพอน


เกม

เกม บนนำ�บนบก

ใหลกเสอทกคนยนเปนแถวหรอวงกลมกได ทกคนยนหางกนประมาณ 1 ฟต เมอผกำากบสงวา “บนบก” ทกคนตองยนนง จะไหวตวหรอยอเขาเลกนอยกไมไดถาผกำากบสงวา “บนนา” ใหทกคนกระโดดไปขางหนา หากใครทำาผดหรอทำาชาตองออกจากการเลน ทเหลอเลนตอไปจนกวาจะเหลอคนสดทายเปนผชนะ

เกม ส�มคคลำ�เลยง

วธเลนเกม 1. กำาหนดเสนเรมตนและเสนชย 2. ใหลกเสอยนเปนคๆ หนหนาเขาหากน ใชหมวกลกเสอคละหนงใบ โดยใหทงคหนหนาผากชนกนแลวนำาหมวกมาวางบนหนาผาก ดนหมวกไวไมใหหมวกตก 3. เมอไดยนสญญาณเรมแขงขนใหทงควงไปใหถงเสนชยโดยไมใหหมวกหลน หามใชมอจบหมวกคไหนถงทหมายกอนคนนชนะ เกมนตองชวยกนทงสองคนมฉะนนหมวกจะตก


199

กรณศกษ�

เรอง น�งฟ�กบซ�ต�น

“พมเปนคนผวคลำา เกศเปนคนผวขาวและสวย มกมคำาลอเลยนเสมอวา ใครอยากขาวใหไปอยใกลพม แลวจะขาวทนตาเหน พมนอยใจและแอบไปรองใหอยเสมอ”


เรอง ก�รควบคมอ�รมณและก�รสอส�รท�งบวก

ในแตละขณะคนเราจะสามารถมอารมณไดแบบเดยวเทานน ดงนนถาเรานำาอารมณทสงบมาแทนทอารมณทางลบได อารมณทางลบกจะเบาบางลง ขนตอนการควบคมอารมณทางลบ ม 2 ขนตอน คอ 1. ตงสตและควบคมอารมณ วธททำางาย ๆ ไดแก • หายใจเขาออกยาวๆ มวธฝกดงน 1) สดลมหายใจเขาลกๆ ชาๆ พรอมกบนบ 1 – 2 - 3 – 4 ในใจ 2) กลนหายใจ 1 วนาท 3) คอยๆ หายใจออกยาวๆ ชาๆ พรอมกบนบ 1 – 2 - 3 – 4 ในใจ • นบเลขเบรคอารมณ โดยนบเลขในใจชาๆ 1.....2......3.......4......5.....6......... 2. สอสารทางบวก ดวยทาทสงบ ไมกาวราว โดยใชหลกการสอสารเพอแกไขความขดแยง 3 ขนตอน 1) บอกความรสกตอเหตการณทเกดเชน “ไมชอบเลย ฉนอายมากทเธอมาลอฉนแบบน” 2) บอกความตองการของเรา เชน “ขอรองละ เลกลอฉนซะท” 3) ถามความเหนเขา เชน “ไดไหม” “เธอทาไดไหม”

ตวอยางสถานการณ : โกรธ เพราะถกเพอนแกลง • เราไมสนกดวยเลย เลกแกลงเราไดไหม • เราไมชอบการเลนแรงๆ แบบนเราขอไมเลนดวยแลวนะ (แลวเดนออกจากเหตการณ)


200


เรอง ลงอวดเกง

ชาวประมงวางอวนในเเมนำาเเลวกกลบไปหาขาวหาปลากนทกระทอม ลงตวหนงซงนงดอยบนตนไมตงเเตเชากคดวาตนกทำาอยางชาวประมงไดเชนกน “ไมนาจะยากเลย เเควางอวนไวเพอดกปลา” คดดงนนลงจอมซนกลงจากตนไมมาหยบอวนอกปากหนงไปทรมนำา เเตดวยความทไมเปนประสา อวนจงพนตวอรงตงนงจนกลงตกลงไปในนำาพลางดนทรนทรายเพราะหายใจไมออก คตสอนใจ หาญทำาในสงทไมร ยอมไดรบความเสยหาย

เรอง รกพรกนอง

วนหนง ขณะทเจยงกงและนองชายจเจยง กำาลงเดนทางจะเขาไปในเมอง พลนกมพวกโจร 4-5 คน โผลออกมาจากขางทางเขามาขวางหนาไว พรอมกบชกดาบออกมาทำาทาจะฆาเขาทงสอง ผเปนพชายกลาววา “พวกทาน นองชายของผมยงเดกอย ถาพอแมไมไดพบหนาแมสกวนกจะไมสบายใจ ขอใหพวกทานฆาผมแลวปลอยนองชายผมไปเถด” นองชายของเขากกลาววา “พวกทาน พชายผมอายมากกวาผม แขงแรงกวาผมและเปนคนด พอแมแกแลวตองอาศยเขาเลยงด ขอใหผมตายแทนพผมเถด” พนองทงสองตางแยงกนตาย พวกโจรรสกตนตนใจมาก จงเกบดาบเขาฝก โบกมอกลาววา “พนองคนรกกนจรง พวกเราไปกนเถอะ” คตสอนใจ ความรกและการเสยสละ ยอมทำาใหเกดผลดเสมอ


201


หนวยท 12 สมพนธภ�พและก�รสอส�รแผนก�รจดกจกรรมท 17 คดอย�งไรไมเปนทกข เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอสามารถคดเชงบวกในสถานการณตางๆ ทเกดขนในชวตประจำาวน2. เนอห� การคดเชงบวกเปนการวเคราะหหาสงดๆ ทมอย ในสถานการณตางๆ ทเกดขนในชวตประจำาวน การฝกคดเชงบวกจะชวยใหมองโลกในแงด มความหวง และหาทางออกจากปญหาไดงายขน3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 กระดาษปรฟ ปากกาหวสกหลาด 3.3 กรณศกษาเรอง “นางฟากบซาตาน” 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบขออาสาสมครลกเสออานกรณศกษา เรอง “นางฟากบซาตาน” 4.4 ผกำากบตงคำาถามในกองลกเสอ ใหลกเสอรวมกนแสดงความเหน และสรปดงน • คดวาพมจะรสกอยางไร • ความรสกเชนนมาจากความคดอยางไร 4.5 ใหหมลกเสอรวมกนคดวา ในสถานการณเชนน พมควรจะคดอยางไร จงจะไมเปนทกข แตละหม ระดมสมองใหไดมากทสดในเวลา 5 นาท แลวเขยนลงกระดาษปรฟ 4.6 นายหมนำาความคดทกขอมาโหวต วาความคดขอใดจะทำาใหเกดอารมณทางบวกมากกวากน โดยใหสมาชกเลอกไดคนละ 2 ขอ แลวรวมคะแนนเรยงลำาดบคะแนนมากสดและรองลงมา 4.7 สงตวแทนรายงานในกองลกเสอทละหมจนครบ 4.8 ผกำากบถามขอคดทไดและการนำาไปใชในชวตประจำาวน 4.9 ผกำากบเลาเรองทเปนคตสอนใจ 4.10 พธปดประชมกอง (เนดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตพฤตกรรมการคดวเคราะหการใชเหตผล ความคดความรสกในการปรบเปลยนมมมอง


202


เพลง

เพลง ยม

ยม ยม ยม ยมมาในตาหวานชน ยมนดชวตยงยน สดชนอราอยาหนางอสดชนอราอยามวรอ มายมกนหนอพวกเรา


เรอง น�งฟ�กบซ�ต�น

พมเปนคนผวคลำา เกศเปนคนผวขาวและสวย มกมคำาลอเลยนเสมอวา ใครอยากขาวใหไปอยใกลพม แลวจะขาวทนตาเหน พมนอยใจและแอบไปรองใหอยเสมอ


เรอง ตดเท�ไหรถงจะพอ

นายชมชนอาศยอยในหมบานเลกๆ แหงหนงใกลเชงเขา ทกวนเขาจะเกบกงไมแหงจากเชงเขาเพอนำาไปขายใหชาวบานใชทำาฟนสำาหรบหงตม ฟนของนายชมชนขายดบขายดมากเพราะเนอไมแหงสนทจดตดงาย เมอไดเงนกลบบานเขากแบงใหภรรยาไวใชสอยประจำาวน วนหนงภรรยานายชมชนพดกบสามวา “เดนเกบกงไมแหงไปขายเมอไหรจะรารวยสกท ฉนวานะ แทนทจะเกบกงไม เปลยนเปนไปตดตนไมนาจะดกวา” รงเชานายชมชนจงออกตดตนไมทขนรอบๆ เชงเขา ขณะทนายชมชนกำาลงตดตนไมตนหนงกมแมนกกางเขนตวหนงบนมาขอรองไมใหตดตนไมตนนน..แตนายชมชนไมสนใจ คงตดตนไมตอไป จนไดไมกองใหญ เมอนำาไปขายกไดเงนมากขนกวาเดม ดวยความโลภคราวนนายชมชนจงเกณฑญาตพนองมาชวยกนตดตนไม แตมสตวปาฝงหนงมาขอรองใหเลกเพราะจะทำาลายทอยอาศยและแหลงอาหารของสตวเหลานน นายชมชนไมสนใจยงคงตดตนไมตอไป ...โคน โคน โคน ตด ตด ตด ไมใหญ ไมเลก เรามาตดกน!!! และแลวกถงวนทธรรมชาตลงโทษ เมอปาไมเหลอแตตอไมมตนไมคอยโอบอมซบนำาฝน เมอพายใหญมา ลมและฝนโหมกระหนำา นำาปาจงไหลบาพดพาเอาทอนซงทกองไวมาทบถมหมบานจนพงพนาศ ทงหมบานจมอยใตนำา ตวนายชมชนและภรรยาตองไปอาศยอยบนหลงคาบาน จงเพงจะสำานกไดถงความผดพลาดของตนเอง คตสอนใจ นายชมชนและภรรยาโลภ หวงรำารวย มกงาย ไมใชเหตผล และขาดคณธรรม เบยดเบยนและทำาลายธรรมชาต โดยไมคดถงผลกระทบตอสวนรวม จงถกธรรมชาตลงโทษ


203


หนวยท 14 รกและหวงแหนส�ธ�รณสมบตของชมชน ช�ตแผนก�รจดกจกรรมท 18 เสยห�ยเพร�ะอะไร เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมจตสำานกในการรกและหวงแหนสาธารณสมบตของชมชนและชาต2. เนอห� การสำารวจ สอดแนม ความเสยหายของสาธารณสมบตวาเกดจากสาเหตใด เพอหาทางปองกน แกไข การแสดงออกถงความรกและหวงแหนสาธารณสมบตของชมชนและชาต ลกเสอสามารถทำาไดโดยการรวมมอกนรบผดชอบ ดแลและสงเสรมใชประโยชน3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบสนทนาเรองสาธารณสมบตในชมชนของลกเสอมอะไรบาง ปจจบนมสภาพอยางไร 4) ลกเสอนำาเสนอชอสถานท สภาพของสาธารณสมบตในชมชนของตนเอง 5) ผกำากบและลกเสอรวมกนเลอกสาธารณสมบตในแตละชมชน หมละ 1 แหง เชน วด หอกระจายขาว ทอานหนงสอพมพหมบาน หองสมด สถานททองเทยว ประปา อนามย สวนสาธารณะ ฯลฯ เพอวางแผนในการปฏบตงานในการชวยเหลอกนดแลรกษา 6) ผกำากบและลกเสอรวมกนสรางแบบสำารวจขอมลสาธารณสมบตตามทหมลกเสอเลอกหวขอ • ชอสถานท ทตง • สภาพทเปนอยปจจบน • ผดแล หนวยงานทรบผดชอบ • ขอเสนอแนะในการดแล/ปรบปรง/การสงเสรมเพอใหเกดการใชประโยชน 7) ผกำากบใหขอเสนอแนะหมลกเสอวางแผนการรวมกนในการปฏบตงาน 8) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายลกเสอออกสำารวจขอมลตามแบบสำารวจและรายงานในชวโมงตอไป 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบสนทนาทบทวนกจกรรมทมอบหมายเรองการสำารวจขอมลตามแบบสำารวจ


204

4) ตวแทนหมลกเสอรายงานผลการสำารวจ นำาเสนอขอเสนอแนะในการดแล/ปรบปรง/การสงเสรมเพอใหเกดการใชประโยชน 5) ลกเสอในกองใหขอเสนอแนะเพมเตม 6) ลกเสอแตละหมจดทำาแผนการจดกจกรรมปฏบตงาน • รายการการดแล รกษา ปรบปรง สงเสรมการใชประโยชน • การประสานงานกบผดแล ผรบผดชอบสถานท • กำาหนดวนเวลาปฏบตกจกรรม • ประชาสมพนธการปฏบตกจกรรม • ลงมอปฏบตงานตามแผน • สรปผลรายงาน 7) ตวแทนหมลกเสอรายงานผลการปฏบตกจกรรมตามแผน • การรวมมอของลกเสอในการปฏบตงาน • ผลการปฏบตงาน ความสำาเรจ • ปญหาอปสรรค 8) ผกำากบใหคำาชมเชยและชวนลกเสอคดหลงกจกรรม • ลกเสอรสกอยางไรกบกจกรรมททำา • ลกเสอไดเรยนรอะไรบาง • ชมชนและประเทศชาตจะเปนอยางไรถาเยาวชนชวยกนทำากจกรรมเชนนมากๆ ลกเสอรวมกนอภปรายขอคดและสรปความภาคภมใจในการปฏบตงาน 9) ผกำากบใหคำาชมเชยและเสนอแนะลกเสอเขยนคำาขวญเชญชวนใหทกคนชวยกนดแลสาธารณสมบตของชาตนำาเพอประชาสมพนธในโรงเรยน 10) ผกำากบเลาเรองทเปนคตสอนใจ 11) พธปดประชมกอง (เขาแถว นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • ผกำากบนดหมายลกเสอปฏบตกจกรรมตามแผนและเตรยมสรปการปฏบตงานในครงตอไป5. ก�รประเมนผล

ลกเสอมจตสาธารณะ มโครงการดแลสาธารณสมบตของโรงเรยน/ชมชนอยางนอย 1 โครงการ


205


เพลง

เพลง อยธย�เมองเก�

อยธยาเมองเกาของเราแตกอน จตใจอาวรณมาเลาสกนฟงอยธยาแตกอนนยงเปนดงเมองทอง ของพนองเผาพงศไทยเดยวนซเปนเมองเกา ชาวไทยแสนเศราถกขาศกรกรานชาวไทยทกคนหวใจราวราน ขาศกเผาผลาญแหลกราญวอดวายเราชนชนหลงมองแลวเศราใจ อนสรณเตอนใหชาวไทยจงมนสมครสานรวมใจสามคค คงจะไมมใครกลาราวชาตไทย

เพลง ใตรมธงไทย

ใตรมธงไทย รมเยนเหมอนดงอยในรมโพธรมไทร ทมกงใบแนนหนาชาตไทยใหญหลวงแตกกระจดกระจาย ถกแบงแยกยายไปอยหลายสาขาเชญพวกพองพนองมาพรอมกน เชญอยใตรมธงไทยเลอดเนอเผาไทยนควรจะมสมานฉนท เหมอนนองพเลอดเนอเรามสายเดยวเกยวพนใตรมธงไทยรมเหมอนดงโพธไทร ใตรมธงไทยเยนเหมอนใตแสงจนทร


เรอง ลกส�วกบพอ

พอคนหนงไปเยยมลกสาวคนโตทเเตงงานกบชาวสวน “ลกสบายดหรอไม ตองการอะไรหรอเปลา” พอถามอยางหวงใย ลกสาวคนโตจงตอบวา “สบายดจะพอ ลกไมเคยตองการอะไรอกนอกจากอยากใหฝนตกมามากๆ พชผลในสวนจะไดงอกงามด” เมอไปเยยมลกสาวคนเลก พอกถามเชนเดยวกนกบทถามลกสาวคนโต ลกสาวคนเลกซงเปนเมยชางปนหมอกตอบวา “ลกสบายดจะพอ เเตตองการอยางเดยวคออยากใหฝนไมตกเลย ถามเเดดจา หมอดนทตากไวกจะเเหงเรวจะพอ” คตสอนใจ คนเรามกตองการเเตสงทเปนผลประโยชนเเกตน


206


เรอง สนขจงจอกในดงหน�ม

สนขจงจอกตวหนงชอบไปขโมยลกไกเเละเเมไกของชาวบานมากนเปนประจำา วนหนงพวกชาวบานใหพรานดกซมรอเลนงานสนขจงจอก เเตสนขจงจอกเหนเขากอนจงรบวงหนออกจากหมบานโดยเรวพรานยงคงไลลาตามมาตดๆ สนขจงจอกจงกระโดดเขาไปซอนตวในดงหนามทชายปา หนามอนเเหลมคมทมตำาสนขจงจอกจนเจบปวดไปทงตว มนตดพอดงหนามวา “ทาไมตองทารายเราดวย ในเมอเราไมเคยทารายเจา” ดงหนามจงตอบวา ลกไกเเละเเมไกกไมเคยทำารายสนขจงจอกเชนกน เเละการทกระโดดเขามากทำาใหกงกานของดงหนามหกรานไปไมนอย คตสอนใจ กอนจะตำาหนวาใคร ควรยอนดตนเสยกอนวาเคยทำาผดเชนนนมากอนหรอไม


207


หนวยท 15 รบผดชอบปญห�สงคมแผนก�รจดกจกรรมท 19 คว�มรนแรง เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอตระหนกถงอทธพลของสอ คานยม และพฤตกรรมตางๆ ทนำาไปสความรนแรง2. เนอห� เดกทมนสยชอบใชหรอนยมความรนแรง เปนเพราะไดรบประสบการณในเรองความรนแรง บมเพาะและปลกฝงเปนเวลายาวนาน จนชนชาเหนความรนแรงเปนเรองปกต ไมรสกวาเปนสงผด ไมยงยงชงใจ และกระทำาความรนแรง โดยเลยนแบบพฤตกรรมจากสอตางๆ รวมทงคานยมและพฤตกรรมทมในกลมเพอน ลวนมอทธพลชกนำาไปสความรนแรงได ความตระหนกในเรองนจะชวยใหหลกเลยงการรบสอตางๆ รวมทงคานยมและพฤตกรรมทไมเหมาะสม3. สอ วสดอปกรณ

3.1 เกม 3.2 บตรคำา สถานการณความรนแรง 4 ชด 3.3 ใบความร เรอง ความรนแรง 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยกแถว) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนาดวยคำาถาม “ในชวตประจำาวนลกเสอเคยพบพฤตกรรมอะไรบางทคดวาเปนความรนแรง” ใหลกเสอเลาประสบการณ 1-2 คน แลวนำาเขาสกจกรรม 4) ผกำากบใหลกเสอนงตามหมของตนเอง แจกชดบตรคำาใหหมละ 1 ชด 5) นายหมอานบตรคำาทละใบพรอมอภปรายและหาขอสรปเพอรายงานในกลมใหญ ในประเดนตอไปน และสงตวแทนรายงาน • สถานการณในบตรคำามแนวโนมจะเกดอะไรตามมาไดบาง • เรยงลำาดบความรนแรงของสถานการณในบตรคำาตามความเหนของหม จากรนแรงมากทสดไปหารนแรงนอยทสด 6) ตวแทนหมรายงานทละหมจนครบ 7) ผกำากบชวยเพมเตม “ความรนแรงมไดหลายระดบ ตงแตนอยทสดคอความรนแรงในจนตนาการเชน เกม การตน ความรนแรงทางใจ เชน การนอกใจ ความรนแรงทางคาพด เชน ด ดาวา ความรนแรงทางกายซงรนแรงทสด เชน การทารายรางกาย” 8) ผกำากบนำาอภปรายในกอง และสรป ในประเดน “สรปความหมายของความรนแรงตามความเขาใจของลกเสอ” และ “ไดขอคดอะไรบางจากกจกรรมน”


208

9) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 10) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) หมลกเสอนงลอมวง ผกำากบแจกใบความรเรอง “ความรนแรง” ใหรวมกนอภปรายประเดนตอไปน และสงตวแทนรายงานในกองลกเสอ • หมท 1 เหตใดบางคนจงมนสยชอบใชความรนแรง มปจจยอะไรททำาใหเปนเชนนน • หมท 2 จากคำาปฏญาณและกฎของลกเสอ คดวาลกเสอควรมทาทตอการใชความรนแรงอยางไร • หมท 3 และ 4 ทานคดวาในโรงเรยนมปญหาความรนแรงอะไรบาง ในฐานะลกเสอสามญรนใหญ จะลดปญหาความรนแรงในโรงเรยนอยางไร 4) ตวแทนหมลกเสอรายงานทละประเดน ผกำากบนำาอภปราย เพมเตม และสรป 5) ผกำากบขอใหกองลกเสอรวมกนหาแนวทางปฏบตเพอแกไขปญหาความรนแรงในโรงเรยนใหเปนรปธรรมในโอกาสตอไป 6) ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 5. ก�รประเมนผล 5.1 ลกเสอไดเขารวมกจกรรมการวเคราะหกรณศกษาอยางตงใจ มงมน และมเหตผล 5.2 ลกเสอมความคดสรางสรรคในการอภปรายเพอลดปญหาความรนแรงในโรงเรยน


เกม

เกม กระซบข�ว

วธเลน 1. แบงลกเสอออกเปน 4 แถวเทาๆ กน 2. ใหแตละแถวนงเปนแถวตอน คนหนาหางจากจดทกำาหนดไวประมาณ 1 เมตร 3. เมอไดยนสญญาณ คนแรกรบวงไปอานขอความในกระดานทผกำากบเขยนเตรยมไวจนจำาได แลววงกลบมากระซบคนทสอง คนทสองกระซบตอๆ ไปจนถงคนสดทายรบวงมาเขยนหรอบอกกบผกำากบ 4. แถวใดสงขาวไดเรวและถกตองทสดเปนผชนะ


209

เกม

เกม แขงเรอ

วธเลน 1. หมลกเสอยนเขาแถวตอน หางกนประมาณ 1 เมตร 2. คนแรกเอามอเทาสะเอว คนตอๆ ไป เอามอจบทเอวของคนขางหนา แลวนงยอง 3. การเคลอนทใหกาวไปทละเทาหรอจะกระโดดไปพรอมๆ กนกได แตมอตองไมหลดจากกน 4. เมอไดยนสญญาณใหแตละแถวเคลอนทไปขางหนายงจดหมาย 5. แถวใดถงจดหมายกอนเปนผชนะ

บตรคำ�

นกเล�เรองสวนตวของต�ยใหจมฟงโดยบอกใหเกบเปนคว�มลบ

จมนำ�เรองของต�ยไปเล�ตอจนรกนทงหอง

มดป�กแหวงและเพด�นโหวแตกำ�เนด แมจะผ�ตดแกไขแลว แตกยงพดไมชด

ถกเพอนลอเลยนอยเสมอ ๆ

วชยอยกบลงขเหล� เวล�ลงเม�เหล�มกจะโมโหร�ย ทบตและทำ�โทษวชยอย�งรนแรง เปนประจำ�

เอกชอบเลนเกมทมคว�มรนแรงม�กๆและตดเกมออนไลนอย�งม�ก มกหนเรยน

ไปเลนเกมบอยๆ

บตรคำ� สถ�นก�รณคว�มรนแรง หมท 1


210

บตรคำ�

หนงกบสองเปนฝ�แฝดกน ชอบดหนงและเลนเกมบ ล�งผล�ญทงค เข�มปนเดกเลน

คนละกระบอกเอ�ไวเลนไลยงกน

โตขนวฒอย�กเปนหวหน�แกงอนธพ�ล เพร�ะเคยเหนพอถกซอม จะไดปกปองพอได

มะลมพอแมททะเล�ะตบตทำ�ร�ยร�งก�ยกนใหเหนเปนประจำ�

กองไมอย�กม�โรงเรยนเพร�ะถกเดกโตกว�ขมขรดไถเงน

หนมพนนกบเพอนในกลมว�จะหลอกใหนอยรกแลวหกอกใหด

ข�วดง!!...พอแมช�วเก�หลคหนงถกตำ�รวจจบขอห�ละเลยลกอ�ย 3 เดอนจนข�ดอ�ห�รเสยชวต เพร�ะทงคตดเกมจนไมสนใจลก ปอนนมใหแควนละครงเดยว




211

บตรคำ�

น�รถกแซวอยเสมอเวล�เดนผ�นวนมอเตอรไซคป�กซอยเข�บ�น

เธอไดแตกมหน�กมต�รบเดนใหเรวทสด

อวนแอบขโมยมอถอเพอนไปข�ยเพอเอ�เงนไปเลนเกม

เสรเลยงปล�กด เข�ชอบดเวล�มนตอสกน ถ�ตวไหนแพ เข�กจะปลอยใหมนต�ย

ไมเลยงมนอกตอไป

ว�ดอจฉ�นำ�ทมกระโปรงสวยๆ ใส จงแอบเอ�กรรไกรไปตดข�ดเปนรวๆ โดยนำ�ไมร

มนสชอบไปเข�กลมกบเดกทโตกว� เข�หดดมเหล� สบบหร ออกเทยวกล�งคน และพดจ�หย�บค�ย ต�มคนในกลม เพร�ะมนทำ�ใหเข�ด “แมน” ขน

สมจบไดว�ผช�ยทยนข�งหลงแอบถ�ยรปใตกระโปรงเธอ ขณะขนบนไดเลอน



212


เรอง คว�มรนแรง

ความรนแรง หมายถง การทำาใหเกดความเสยหายตอชวตและทรพยสน คำาวาชวตนหมายรวมถงทงรางกาย จตใจ และศกยภาพหรอความสามารถทมอย ระดบของความรนแรง มไดหลายระดบ ตงแตนอยทสดคอความรนแรงในจนตนาการ เชน เกม การตน ภาพยนต ความรนแรงทางใจ เชน การนอกใจ การทำารายจตใจดวยคำาพดหรอการกระทำา ความรนแรงทางคำาพด เชน การด ดาวา การลอปมดอยใหอบอาย ความรนแรงทางกาย ซงรนแรงทสด เชน การทำารายรางกาย การทอดทงเดกทชวยเหลอตนเองไมได

คว�มขดแยงกบคว�มรนแรง

ความขดแยงเปนเรองธรรมชาตของคนทอยรวมกนในสงคม ซงมความคดเหนทแตกตางกนได การแลกเปลยนและยอมรบความคดเหนทแตกตาง จงเปนรากฐานสำาคญของการสรางองคความรใหมๆ อยางตอเนอง จดเปนการแกไขความขดแยงแบบสรางสรรค ความรนแรงไมใชเรองธรรมชาต และไมใชความขดแยง แตมการใชความรนแรงมาแกไขความขดแยง ดวยอารมณและความคดความเชอทไมถกตอง ทำาใหเกดความขดแยงทมากขนกวาเดม พงระลกเสมอวาความขดแยงสามารถแกไขได โดยไมตองใชความรนแรง คว�มรนแรงในโรงเรยน

เดกยอมมการแกลงและหยอกลอกนเปนเรองธรรมดา แตตองมขอบเขตระหวางความสนกและความทกขของผอน และเรยนรทจะควบคมตนเองใหมพฤตกรรมทเหมาะสมกบเพอน การสำารวจปญหาความรนแรงในโรงเรยน โดยการสมทวประเทศ กบเดกประถมศกษาปท 4 ถงมธยมศกษาปท 3 จำานวน 3,047 คน ในป 2549 พบวา เดก 40% ถกรงแกถงเดอนละ 2-3 ครง การรงแกกนเกดมากทสดในชนประถมศกษาปท 4 และลดลงตามระดบชนทสงขน พฤตกรรมทพบไดแก การลอเลยน ทำารายจตใจดวยวาจา เหยยดหยามเชอชาต/ผวพรรณ และการคกคามทางเพศ บางแหงยงพบวยรน อนธพาลหรอคนเมา รดไถเงนหรอใชวาจาทไมเหมาะสมกบเดกอกดวย การสำารวจนสะทอนวา ความรนแรงในโรงเรยนเปนเรองเรงดวนทตองแกไข เพราะเดกทถกกระทำาความรนแรงตงแตชวงตนของชวต จะเตบโตดวยความไมมนคง เปนผใหญทไมสมบรณและสงสำาคญทสดคอ อาจทำาใหเดกคนนนกลายเปนผกระทำาความรนแรงเสยเอง

ทำ�ไมเดกบ�งคนจงนยมใชคว�มรนแรง

เดกทไดรบประสบการณความรนแรง บมเพาะและปลกฝงเปนเวลายาวนานจนชนชา จนเหนความรนแรงเปนเรองปกต ไมรสกวาเปนสงผด ไมยบยงชงใจ ไมควบคมตวเอง ปลอยใหอารมณรนแรงชกนำาใหกระทำาความรนแรง โดยเลยนแบบพฤตกรรมตามประสบการณทม ตวอยางประสบการณความรนแรงในเดก ไดแก


213


• เดกในครอบครวแตกแยกทพอแมทะเลาะทำารายรางกายกนใหเดกเหนเปนประจำา • เดกทถกทอดทง ไดรบการเลยงดไมเหมาะสม ขาดแคลน ถกทำารายรางกาย ทำาโทษรนแรง เปนประจำา จะรสกวาตนเองไมเปนทตองการ ขาดความรก รกคนอนไมเปน ไมผกพนกบใคร • เดกทไดเหน รบร เรองราวการใชความรนแรงจากตวอยางในสงคม เกม การตนและสอตางๆ อยเปนประจำา เชน ภาพยนตร ละครโทรทศน ขาวหนงสอพมพ ขาวโทรทศน เกมกด เกมวดโอ เกมออนไลน หนงสอการตนญปน • เดกทมพนฐานอารมณไมมนคง ออนไหวงาย อาจถกชกจง และเลยนแบบกลมเพอนทมพฤตกรรมรนแรง เพอตองการการยอมรบในกลมเพอน • เดกทมพนฐานอารมณรนแรง ไดรบการเลยงดแบบปลอย ตามใจ ทำาอะไรตามอารมณและสงเราทเขามา โดยไมเคยฝกการควบคมตนเอง ไมยบยงชงใจ อาจกอความรนแรงโดยไมยงคดได • การดมสราและเสพสารเสพตด ทำาใหขาดความยบยงชงใจ และนำาไปสการใชความรนแรงได • เดกทถกเพอนแกลง รงแก ลอเลยน เกดความรสกโกรธ อบอายและเกบกดเปนเวลานาน อาจระเบดอารมณโกรธแคนออกมา เปนการกระทำาความรนแรงตอคนอนได หรอใชความรนแรงเพอปกปองตนเอง • การแอบถายคลปเรองสวนตวของผอน แลวไปเปดเผย ประจาน หรอใชขมขเพอทรพยสน • การนนทา การใสราย ทำาใหผอนเสอมเสยชอเสยง

สอกบคว�มรนแรง

ครวเรอนไทยมโทรทศน รอยละ 96 โทรทศนจงเปนสอทมอทธพลสงมากในการชนำาความคด ความเชอ และคานยมของสงคม ขาวสารทางโทรทศนเปน “ขาวราย” ถง รอยละ 71 ในขณะทเรองดๆ ทชวนใหมความหวง มเพยงรอยละ 12 ทำานอง “ขาวรายฟรขาวดตองจาง” • เดกไทยทอายตำากวา 5 ป ชมภาพความรนแรง เชน ตกน ฆากนทงจากขาวและละครหรอโฆษณาวนละ 501 ครง • เดกสวนใหญใชเวลาเรยนหนงสอในโรงเรยนปละ 900-1,000 ชวโมง แตใชเวลาดโทรทศน ปละ 1,000-1,200 ชวโมง สอจงเปนแหลงเรยนรและสงเสรมความรนแรงในเดกและเยาวชนทสำาคญทสด เพราะเดกและเยาวชนยงขาดประสบการณ และวจารณญาณในการเลอกรบสอ รวมทงความสามารถในการวเคราะหแยกแยะเนอหาสาระทสอนำาเสนออยางมเหตผล นอกจากนยงไมมความรความเขาใจเกยวกบความเปนมาและเบองหลงของสอ จงยอมรบสงทสอเสนอโดยไมมขอสงสย และคดเองวาสงทสอเสนอนนถกตองเหมาะสม สอจงมผลตอความคดและพฤตกรรมของผทไมรเทาทน ทาใหเกดผลกระทบตอสขภาพ ทงดานรางกาย จตใจ สงคม และจตวญญาณ


214


ก�รแกปญห�คว�มรนแรงในโรงเรยน ครอบครว เปนจดเรมตนของการแกปญหาตางๆ เพราะอยใกลชดกบเดกมากทสด • พอแมจำาเปนตองเรยนร และเขาใจความตองการของลกในแตละชวงวย เพอรบรถงอารมณ และความเปลยนแปลงทเกดขนกบลก • ใหเวลาทำากจกรรม ใชเวลาวางอยกบลก เชน ทำาอาหารหรอเลนกฬา เพอชวยสรางบรรยากาศของครอบครวมสขแสดงออกถงความรกความอบอน ใหการอบรมและสรางวนยใหกบลกอยางเหมาะสมเพอลกจะไมตองพงพาสงเราภายนอก เชน เพอน เกม หรอสออนๆ อนจะซมซบใหเกดความรนแรงตามมา • การกระทำาทเปนความรนแรงมกมจดเรมตนมาตงแตวยเดกเลก การปลกฝงใหมจตใจออนโยน มเมตตาตอสตว เปนวธหนงทชวยลดปญหาความรนแรงลงได • วางตวเปนแบบอยางทดใหกบลก ไมมวสมสงเสพตดหรอหมกมนอบายมข • แกไขความขดแยงในครอบครวอยางสนต ไมทะเลาะดาทอหรอตบตกน เพราะเมอลกรบรเปนประจำาจนเหนเปนเรองธรรมดา กจะลอกเลยนแบบพฤตกรรมรนแรงดงกลาว • ไมลงโทษ หรอใชวธทรนแรงแบบไรเหตผล ควรใชวธการพดคย แลกเปลยน ตงกตการวมกนกบลกแทน • ไมตามใจลกมากเกนไป จะทำาใหเดกเปนคนเอาแตใจตนเอง ขนอยใจ ทำาใหปญหาเลกๆ กลายเปนเรองใหญโต • ใหคำาปรกษา หรอเปดโอกาสใหลกไดระบายความทกขทอยในใจ ใหกำาลงใจกบลกเมอลกทำาผด เมอเกดปญหาลกจะไดกลาบอก เพอชวยกนหาทางออก • สอนลกเสมอวา ไมควรเอาปมดอยของเพอนมาลอเลยน เพราะจะทำาใหเพอนเสยใจ ตรงกนขามควรเหนใจและเปนกำาลงใจใหกบเพอน

โรงเรยน มบทบาทสำาคญในการแกปญหา โดยเฉพาะ “คร” ผเปนพอแมคนทสอง ทสำาคญกคอครอบครวตองมสวนรวมกบโรงเรยน • ตองใหความรก ความเขาใจตอเดกๆ ทกคน อยางเทาเทยมกน ไมเลอกปฏบต • มความรความเขาใจตอเดกในแตละชวงวยทแตกตางกน • รจกเดกเปนรายบคคล ใหความชวยเหลอในเรองทจำาเปน ประสานความรวมมอกบผปกครองในการปองกนและแกปญหาความรนแรงทเกดกบเดก • เปดใจกวาง รบฟงความคดของเดก ใหเดกมสวนรวมในการแกไขปญหา • ไมใชความรนแรงตอเดกทงในประเดน “วธการ” และ “สาเหต” ของ การลงโทษ • สอดสองดแลเดกภายในโรงเรยนตามจดตางๆ และเดนตรวจตราตามรอบโรงเรยน เพอปองกนและลดปญหาเดกรงแกกน


215


นกเรยน เปนผมบทบาทสงสดในการแกปญหา เพราะทงครอบครวและโรงเรยนตองยดนกเรยนเปนศนยกลาง ในการนำามาตรการทกอยางมาใชตองเกดประโยชนสงสดแกนกเรยน • ตระหนกถงผลเสยของการแกลงและหยอกลอกนจนเกนขอบเขต และมวธการสอสารเพอแกไขปญหา • รจกเอาใจเขามาใสใจเรา ไมทำาในสงทแมตวเราเองกไมชอบ เชน ไมลอจดออนและปมดอยของเพอน ไมแกลงเพอน หรอเลนจนเกนขอบเขตของความสนกสนาน • รจกเลอกรบสอทเหมาะสม ไมกระตนความรนแรง • รเทาทนและหลกเลยงคานยมและพฤตกรรมทนำาไปสความรนแรง

หากทกฝายรวมมอกน สรางความเขาใจกบอารมณ ความตองการและการเปลยนแปลงของเดก ความรนแรงทอาจจะเกดขนกจะคอยๆ ลดลงและหายไปในทสด...


เรอง ไกฟ�กบสนขจงจอกเจ�เลห

สนขจงจอกเจาเลหตวหนงเดนผานมาเหนไกฟาเกาะอยบนกงไมสงขางทาง มนอยากจะกนไกฟาเปนยงนกจงคดหาอบายเเลวเอยขนวา “ไกฟาเอย ทานชางเปนสตวทงดงามนก ปกของทานมสสน สดใสหลายส ปากกงดงามไมเหมอนใคร อยากรจงวาถาทานหลบตาเเลวยงจะงามอยหรอไม” ไกฟาไดฟงคำายกยอกหลงเคลบเคลม รบหลบตาอวดทนท สนขจงจอกกรบฉวยโอกาสนนกระโดดงบตวไกฟาไวได เมอไกฟาพลาดทา เเตกยงมสต จงเอยขนวา “จงจอกเอย กอนตายขาอยากฟงเสยงอนไพเราะของทาน อกครงไดไหม” สนขจงจอกไดฟงคำาปอยอกหลงกล รบอาปากเหาคำาราม ไกฟาจงรบบนหนจากไปทนท คตสอนใจ คำายกยอปอปนทำาใหคนหลงเคลบเคลมจนไมระวงตนไดเสมอ

เรอง ลกช�วน�กบมรดก

เมอผเปนพอตายเเลว ลกชาวนาทงสองกชวนกนไปขดหาสมบตในสวนองนเพราะพอไดสงเสยไวกอนตายวา ทรพยสมบตของพออยในสวนองน “นองไปขดตรงนนนะ พจะขดตรงน” ลกชาวนาชวยกนขดดนตามทตางๆ ไปจนทวสวนกยงไมพบสมบตทคดวาพอจะฝงไว เเตสวนองนทถกขดถกพรวนดนจนทวนนกกลบยงเจรญงอกงามด จนลกชาวนาสองพนองสามารถขายองนจนไดเงนทองมากมาย ทงสองจงเพงตระหนกไดวาทรพยสมบตทพอทงไวใหเปนมรดกนน ทเเทคอสงใด คตสอนใจ ความขยนพากเพยรสามารถกอใหเกดทรพย


216


หนวยท 16 ก�รแสดงออกท�งศลปะแผนก�รจดกจกรรมท 20 ก�รแสดงออกท�งศลปะ เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร 1.1 ลกเสอมการพฒนาในเรองการรจกคณคาของศลปะ 1.2 ลกเสอมสวนรวมในงานศลปะประเภทตางๆ2. เนอห� การแสดงออกทางดานศลปะ3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 อปกรณประกอบการแสดงออกทางดานศลปะ 3.3 ใบความร เรอง การแสดงออกทางศลปะ 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบใหขอมลเกยวกบ งานศลปะตามขอบขายทการลกเสอกำาหนด 4.4 ผกำากบและลกเสอรวมกนแสดงความคดเหนเกยวกบโอกาสทลกเสอจะไดแสดงออกทางดานศลปะทเหมาะสม หรอการเขารวมกจกรรมศลปะดานตางๆ 4.5 ผกำากบมอบหมายลกเสอรวมกนวเคราะห ความสนใจทางดานศลปะ ของตนเอง และหมลกเสอ แลวเลอกแสดงออกดานศลปะทตนเอง และหมลกเสอสนใจหรอถนด ตลอดจนกำาหนดโอกาสในการแสดงใหผอนรบร 4.6 หมลกเสอนำาเสนอ แนวทางการแสดงออกของหม ใหกองลกเสอไดรบทราบ และใหขอเสนอแนะ 4.7 หมลกเสอวางแผนฝกซอม เพอจดการแสดงในโอกาสทเหมาะสม 4.8 ผกำากบเลาเรองเลาทมคตสอนใจ 4.9 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)ขอเสนอแนะ โอกาสการจดการแสดงทางดานศลปะทเหมาะสมไดแก วนสำาคญตางๆ เชน วนเดก วนสำาคญทางดานศาสนา ชาต พระมหากษตรย วนสำาคญทางลกเสอ และการอยคายพกแรม5. ก�รประเมนผล

5.1 ลกเสอสามารถแสดงออกทางศลปะไดอยางนอยคนละ 1 อยาง 5.2 สามารถบอกคณคาของทางศลปะตอตนเอง ชมชน และนำาไปใชในชวตประจำาวนได


217


เพลง

เพลง ม�รองเพลงกน

มารองเพลงกนเถดนะจะ มาเรามารองราทาเพลงฟงเสยงเพลงแลวชนใจ ฟงเสยงเพลงแลวชนใจ


เรอง ก�รแสดงออกท�งศลปะ

เพอใหมการพฒนาในเรองการรจกคณคาของศลปะ โดยมสวนรวมอยางจรงจงในงานศลปะประเภทตางๆ ทลกเสอสนใจเปนพเศษ คำาวา “ศลปะ” (The Arts) มความหมายกวางมาก และอาจคลมถงกจกรรมทางวฒนธรรม (Cultural

activity) แทบทกอยาง ศลปะอาจแบงออกเปน 5 กลมคอ 1. ศลปะทางการแสดง เชน ดนตร ละคร การฟอนรำา วพธทศนา หนกระบอก การแสดงกล การพดในทสาธารณะ การโตวาท ฯลฯ 2. ทศนศลปะ (Visual Arts) เชน การวาดภาพลายเสน (Drawing) การวาดภาพระบายส (Painting) การปนและการทำาแบบจำาลอง (Sculpture & Modelling) การออกแบบแฟชน (Fashion Design) ฯลฯ 3. การชาง (Crafts) เชน การพมพภาพดวยวธสกรน (Screen Printing) เครองปนดนเผา การลงยา การทำาเครองเขน การทำาเครองถม การแกะสลกไม การชางหนง การทอ การชางโลหะ การจกสาน การเขาเลมหนงสอ ฯลฯ 4. ศลปะทางอกษรศาสตร (Literary Arts) เชน นวนยาย บทรอยกรอง การหนงสอพมพ ชวประวต ความเรยง ฯลฯ 5. ศลปะการวจารณ (Criticism) เชน ดนตร ละคร ภาพยนตร โทรทศน นทรรศการศลปะ สถาปตยกรรม ฯลฯ

ม�ตรฐ�นเครองหม�ยลกเสอชนพเศษ

แสดงความกาวหนาในการปฏบตงานทางศลปะ โดยกระทำาเรองหนงเรองใดตอไปนใหเปนผลสำาเรจ 1. เสนอผลงาน 3 ชน ซงแสดงความกาวหนา (เชน ภาพวาดระบายส การปน งานเขยน การถายภาพ ฯลฯ)


218


2. แสดงหรอมสวนในการแสดงทางศลปะ ภายในของลกเสอ หรอชนเรยน 3 ครง (เชน ดนตร ละคร การพดในทประชม ฯลฯ) 3. ไปดการแสดงหรอนทรรศการอยางนอย 3 ครง หรออานหนงสอในทางศลปะอยางนอย 3 เลม ตามคำาแนะนำาของกรรมการสอบ และตอมากรรมการสอบผไดทำาการสมภาษณเหนวามความรในทางศลปะกวางขวางยงขนพอสมควร หมายเหต ลกเสอสามญรนใหญทมความสามารถในทางศลปะอยเดม ควรพยายามผานการทดสอบตามขอ 1 หรอขอ 2


เรอง คณค�ของ “ลมห�ยใจ”

ทกวนนเรามชวตอยไดกเพราะอาศยลมหายใจ แตลมหายใจยงมคณคาอนทเรามกมองขามกคอลมหายใจนนเปนเพอนเตอนใจเราได เวลาโกรธใครสกคน ลองหายใจเขาลกๆ แลวผอนออกมาชาๆ สก 5 เทยว ความอดอนเกบกด อยากระบายโทสะจะลดลงไปมาก สตทเกอบจะหลดไปกลบคนมาอยางรวดเรว ลมหายใจจงเปนยาสลายความโกรธชนด หรอจะใชสลายความกลวกได สลายความเครยดกยงดเขาไปใหญ รางกายกบจตใจนนมความสมพนธกนอยางใกลชด เวลาเกดโทสะหวใจจะเตนเรว ลมหายใจถกระชน เรยกวาใจมผลตอกาย ขณะเดยวกนกายกมผลตอใจดวย ลองหายใจเรวๆ สนๆ สกพก จะรสกเครยด คนทหายใจตนและถจะเปนคนหงดหงดงาย ตรงกนขาม การหายใจเขาลกๆ และหายใจออกยาวๆ ใจจะเบาคลาย ถาเรารตว จบความรสกของตวเองทน รบเอาลมหายใจมาใชใหเปนประโยชน ดวยการกำาหนดลมหายใจเขาออกลกๆ ความรสกโปรงโลงจะเขามาแทนทความเรารอนวนวายใจ นอกจากนยงพบอกวา ในลมหายใจนนมทรพยลำาคาทใชเทาไรกไมมวนหมด คอความสขสงบ การหายใจเขาออกชาๆ เปนบนไดเบองตนสความสงบ ถาจะใหไดผลดยงขนกเอาใจไปจดจออยทลมหายใจดวย ยงจตใจแนบชดสนทกบลมหายใจมากเทาไร กยงดมากเทานน หรอจะนบดวยกได เชน หายใจเขานบ 1 หายใจออกนบ 1 จากนนหายใจเขานบ 2 หายใจออกนบ 2 เรยงไปจนถง 5 หรอตอไปถง 10 กได คตสอนใจ คนเรามกแสวงหาความสขนอกตว หารไมวาในลมหายใจนนมทงสต ทงความผอนคลายและความสขสงบ ขอสำาคญคอเราตองใสใจกบลมหายใจของเราใหมากกวาน แทนทจะละเลยจนลมตวบอยๆ วาเรากำาลงหายใจอย


220












หนวยท 1


หนวยท 2



หนวยท 3


หนวยท 4


หนวยท 5

ดำาเนนชวตตามหลกปรชญา

เศรษฐกจพอเพยง


หนวยท 6

อนรกษและรวมแกไข

ทรพยากรธรรมชาต


หนวยท 7

การคดวเคราะห


หนวยท 8

จดด จดดอย

และการพฒนาตนเอง

หนวยท 9

รกและศรทธา

สถาบนชาต ศาสน กษตรย

หนวยท 10

ปฏบตตามวถไทย

และภมปญญาทองถน

หนวยท 11


1. รเทาทนสอโฆษณา

2. สารพษปนเปอนในอาหาร

3. อบตเหตรถจกรยานยนต

4. ใชทรพยากรคมคา

5. การจดการเวลา

6. การประหยด

7. ลวนลามทางเพศ

8. คนดรอบตวฉน

9. เรองเลาเราพลง

10. เปาหมายชวต

11. พระมหากรณาธคณของ

บรพมหากษตรยไทย

12. วยรนไทยหวใจเกาหล

13. สภาพบรษและสภาพสตรใน

ดวงใจ

14. การชวยเหลอผอน

2

1

2

2

2

1

1

2

2

2

1

1

2

1














221







ด�นสมพนธภ�พกบ

ชมชน สงคม


หนวยท 12



หนวยท 13


หนวยท 14



หนวยท 15



15. สมพนธภาพชาย – หญง

16. คดเชงบวก

17. การแสดงความชนชม และการ

ใหกำาลงใจ

18. เปนลกเสอทงตวและหวใจ

รวม 18 แผนกจกรรม

1

1

1

1

26





222


หนวยท 3 สขภ�พอน�มยแผนก�รจดกจกรรมท 1 รเท�ทนสอโฆษณ� เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอรเทาทนสอโฆษณาในเรองทเกยวกบความสวย ความงาม และสขภาพ2. เนอห� วยรนสวนใหญมกนยมใชผลตภณฑเสรมสขภาพและความสวยงาม จงควรรเทาทนและพจารณาอยางถองแทวาผลตภณฑทเลอกใชนนมคณคา สมราคา จรงหรอไม และไมเกดผลเสยใดๆ ตามมา (เตรยมการสอน ผกำากบมอบหมายงานใหลกเสอแตละหม ทำาการศกษาโฆษณาทางโทรทศน และเคเบลทว หมละ 1 เรอง ทเปนผลตภณฑเกยวกบความสวยความงามและสขภาพ)3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 เรองเลาทมคตสอนใจ 4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบถามแตละหมวาไดเลอกโฆษณาผลตภณฑอะไรมาบาง 4) ใหแตละหมซอมการแสดงละครสนเลยนแบบโฆษณานน และใหสมาชกในหมรวมกนวเคราะหวา • โฆษณานน ตองการบอกอะไรแกเรา • โฆษณานน มวธการใหขอมลและใชเทคนคเขาชวยอยางไรบาง • พยายามหาขอโตแยงวา สงทสอบอกเรานน มความเปนไปไดแคไหน เพราะอะไร 5) ผกำากบนดหมายใหหมลกเสอทำาการแสดงละครสน และรายงานผลการอภปรายในครงตอไป 6) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ลกเสอเลนละครสน และรายงานผลการอภปรายทละหมจนครบ 4) ผกำากบนำาอภปรายและเพมเตม ในประเดนขอคดทไดจากการทำากจกรรม และแนวทางการรทนสอ (1. สอทกชนด เชน โทรทศน วทยหนงสอพมพ นตยสาร ฯลฯ เปนธรกจทลงทนสง มรายไดจากการโฆษณา 2. โฆษณาเปนสงททาขนเพอกระตนใหคนซอสนคามากๆ 3. กระบวนการผลตโฆษณา มกใหแตขอมลดานด หรอเนนภาพลกษณแตไมใหขอมล ใชเทคโนโลยชวยทาใหดเสมอนจรงแตไมจรง จงมผลตอพฤตกรรมของผซออยางมาก 4. การรทนสอกคอการรทนสงทสอนาเสนอ ดงนนลกเสอควรฝกฝนการ


223

วพากษ วจารณ และคดเชงวเคราะหหาเหตผล ตงขอสงสย รวมทงเปนผบรโภคทกระตอรอรน แสวงหาขอมลเพมเตมอยเสมอ) 5) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงออก และการใหขอคดเหนในหมและในกองลกเสอ


เพลง

เพลง โฮกก โพกก

ยนแขนขางซายเขาไป ยนแขนขางซายออกมายนแขนขางซายเขาไป แลวกสนใหมนแรงๆเราเตนโฮกกโพกก แลวเรากหมนตวไปรอบๆ ทาใหเราสบายใจยนแขนขางซายเขาไป ยนแขนขางซายออกมายนแขนขางซายเขาไป แลวกสนใหมนแรงๆเราเตนโฮกกโพกก แลวเรากหมนตวไปรอบๆ ทาใหเราสบายใจ

เกม

เกม เจ�แหงสงเวยน

วธเลน 1. ขดวงกลมใหญ 1 วง สำาหรบลกเสอจำานวน 2 หม 2. ใหลกเสอ 2 หม เขาไปอยในวงกลม จบคกน ยกเทาหนงงอไวขางหลง สองมอจบเทาทงอไว 3. เมอไดยนสญญาณ ใหตอสกนโดยกระโดดชนดวยบา จนคตอสออกไปนอกวงหรอเทาถกพน 4. หมใดเหลอคนอยในวงกลมมาก เปนฝายชนะ


224


เรอง ทม�ของสำ�นวนไทย “หม�เห�ใบตองแหง”

หมาเหาใบตองแหง เปนสำานวน มความหมายวา พดเอะอะแสดงวาจาวาเปนคนเกงกลาไมกลวใคร แตจรงๆ แลวขขลาดและไมกลาจรง หมาเหาใบตองแหง เปนสำานวนทเปรยบเทยบกบสนขทชอบเหาใบตองแหง คอเหาใบกลวยทแหงตดอยกบตน เวลาลมพดใบกลวยแหงจะแกวงหรอเสยดสกน มเสยงแกรกกราก สนขเหนอะไรไหวๆ หรอไดยนเสยงแกรกกรากกจะเหาขน แตกเหาไปอยางนนเอง ไมกลาไปกดใบตองแหง กรยาของสนขเชนนจงนำามาเปรยบกบคนทชอบพดจาเอะอะในลกษณะทอวดตววา เกงกลา แตทจรงแลวกไมไดกลาสมกบคำาพด เชน พวกนหมาเหาใบตองแหงทงนน ไดแตตะโกนดาเขาลบหลง ถาเขาเอาจรงกขครานจะวงหนไมทน

ทมา เรองดๆ มไวแบงปน http://pbmath.exteen.com/20090325/entry-3

เรอง ชอนย�วหนงเมตร

ชายคนหนงนอนหลบอยทบานในคนวนหนง มนางฟามาหาเขาแลวชวนใหไปเทยวสวรรคกบนรก เขาไดกตกลงไปดวย นางฟาจงพาไปยงทแหงหนงแลวบอกวา “ถงนรกแลว” ทนนเปนหองใหญมาก มโตะตวยาว วางอาหารทสดแสนอรอยทกประเภท มคนตวผอมเหลองนาสงสารนงอยรอบโตะหลายคน นางฟาชไปทคนเหลานนแลวบอกวา “นสตวนรก ทนอนญาตใหกนอาหารดๆ แตมเงอนไขวาหามใชมอหยบ ตองใชชอนทยาวหนงเมตรตกอาการกนเทานน จงผอมโซเพราะอดอาหาร ทงทอยใกลชดอาหารทอรอยและมคณคา แตไมสามารถเอาอาหารเขาปากของตนเองได” นางฟาพาไปอกหองหนงบอกวา “ถงสวรรคแลว” มลกษณะเหมอนกบหองแรก นางฟาชมอไปยงคนทนงเกาอรอบโตะบอกวา “นเทวดาบนสวรรค” แตแปลกทคนเหลานนยมแยมแจมใสอวนทวนสมบรณสบาย ทงๆ ทเขากตองใชชอนยาวหนงเมตรเหมอนกบทนรก นางฟาอธบายตอวา “วธของชาวสวรรค คอคนขางหนงของโตะ เขาตกอาหารปอนใสปากของคนตรงขาม คนอกขางกตกอาหารมาใสปากของคนขางน กเลยไดกนกนทกคนอยอยางสขสบาย” คตสอนใจ คนทคดแตเรองความสขของตวเองโดยไมคดถงคนอน จะไมมความสขเทาคนทรจกแบงปนชวยเหลอและคำานงถงความสขของคนอนดวย อยาถามวาจะไดอะไรจากสงคม แตจงถามตวเองวาจะใหอะไรกบสงคม

ทมา ธรรมะดลเวอรร


225


หนวยท 3 สขภ�พอน�มยแผนก�รจดกจกรรมท 2 ส�รพษปนเปอนในอ�ห�ร เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอตระหนกถงอนตรายจากสารพษทปนเปอนในอาหาร ซงกอใหเกดผลเสยตอสขภาพ2. เนอห� สารพษปนเปอนในอาหาร เชน สารบอแรกซ สารฟอรมาลน สารฟอกขาว สารเรงเนอแดง และสารเมลามน เปนตน3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบความร เรอง สารพษปนเปอนในอาหาร 3.3 ใบกจกรรม 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบนำาสนทนาเกยวกบผลเสยจากการรบประทานอาหารทมสารพษปนเปอน ซงเปนอนตรายตอสขภาพ และจดไดวาเปนการตายผอนสงอยางหนง 4.4 ผกำากบแจกใบความรและใบกจกรรม มอบหมายใหหมลกเสอรวมกนศกษาใบความร และอภปรายประเดนในใบกจกรรม และสงตวแทนรายงานในกองลกเสอ 4.5 ตวแทนหมลกเสอรายงานทละหม ผกำากบและลกเสอหมอนรวมกนซกถามเพอความเขาใจ และสรป (สารพษทปนเปอนในอาหารมมากมายหลายชนด สวนใหญเกดจากผประกอบการทขาดความรบผดชอบตอสงคม ลกเสอในฐานะผใหบรการตามความหมายของ Scout และคตพจนมองไกล จงควรมองไกลถงปญหาทแทรกซมในวถชวตของผคน ชวยเหลอสงคมใหร เขาใจและตระหนกถงพษภย “ผอนสง” เหลาน เพอใหเกดการปองกนตนเองและปองกนผอน ไมใหเกดผลเสยตอสขภาพในระยะยาว) 4.6 ผกำากบมอบหมายใหหมลกเสอ รวมกนดำาเนนการ ตามวธการรณรงคทไดรวมกนคดไว เพอใหความรแกลกเสอกองอนๆ และชมชนในโอกาสวนสำาคญตางๆ 4.7 ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 4.8 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงออก และการใหขอคดเหนในหมและในกองลกเสอ


226


เพลง

เพลง ลกเสอจบมอ

จบมอกนไวใหมนคง เพอความยนยงสามคค รกกนปรองดองเหมอนนองพ ผกความสามคครวมกน โกรธกนมนรายเปนสงเลว เปรยบดงเปนเปลวรอนไฟนน เผาใจใหมความไหวหวน จบมอยมใหกนเปนสงด


เรอง ส�รพษปนเปอนในอ�ห�ร

1. ส�รบอแรกซ

บอแรกซแทจรงคออะไร บอแรกซ เปนสารอนนทรยสงเคราะหมชอทางเคมวา “โซเดยมบอเรท” (Sodium borate) ลกษณะเปนผลก ไมมส ไมมกลน มรสขมเลกนอย ละลายนำาไดด ชาวบานเรยกวา “นาประสานทอง” หรอ “ผงกรอบ” ภาษาจนเรยกวา “เมงแซ” บอแรกซ เปนสารเคมทมการนำามาใชประโยชนในทางอตสาหกรรมหลายชนด เชน ทำาแกว ภาชนะเคลอบ เครองสำาอาง ยาชบโลหะ เปนตน นอกจากนยงใชเปนสวนประกอบในผลตภณฑตางๆ เชน ยากำาจดตะไครนำาในสระวายนำา ยาฆาแมลง ยาฆาเชอราเพอการดแลรกษาเนอไม ยาฆาแมลงสำาหรบใชตามรอยแตกและชองโหวของอาคารบานเรอน หรอโรงงานอตสาหกรรม ตกสถาบนและอาคารรานคาตางๆ เปนตน มอนตรายแคไหน บอแรกซ เปนสารทเปนอนตรายตอสขภาพ การไดรบในปรมาณนอยๆ เปนประจำา ทำาใหเกดพษสะสมในรางกายและกรวยไตอกเสบ และอาจเสยชวตไดถาไดรบสารนปรมาณมากในคราวเดยว (เดกถากนเกน 5 กรม และผใหญถากนเกน 15 กรม) กระทรวงสาธารณสขจงไดออกประกาศกระทรวงสาธารณสข ฉบบท 151 (พ.ศ. 2536) กำาหนดใหบอแรกซเปนวตถทหามใชในอาหาร อาการเปนอยางไร อาการของผทไดรบบอแรกซ จะมอาการคลนไส อาเจยน ทองเดน เจบในชองทอง กระเพาะอาหารและลำาไส อจจาระเปนเลอดในบางครง มนซม ปวดศรษะ นอนไมหลบ เปนผนแดง พพองตามผวหนง และการทำางานของตบและไตถกทำาลาย


227


พบในอาหารประเภทไหน อาหารทมกตรวจพบบอแรกซ ไดแก แปงกรบกรอบ ลกชน ทอดมน มะมวงดอง ไสกรอก หวไชโป หมยอ ผกกาดเคม เนอสตวบดสบ ทบทมกรอบ ลอดชอง เปนตน

2. ส�รฟอรม�ลน

“ฟอรมาลน และ ฟอรมลดไฮด” ทงสองตวนในทางเคมคอสารตวเดยวกน เพยงแตวาเมออยในรปของสารละลายจะเรยกวา “ฟอรมาลน” หรอชอเรยกทเราคนกนดกคอนำายาดองศพนนเอง สวน “ฟอรมลดไฮด” มสถานะเปนกาซทอณหภมปกต มกลนฉนแสบจมก ทมจำาหนายทวไปจะอยในรปของสารละลายชอนำายาฟอรมาลน สารละลายนไมคงสภาพ เมอเกบไวนานโดยเฉพาะทอณหภมสงจะกลายเปนกรดฟอรมก จงจำาเปนตองเตมสารททำาหนาทใหคงสภาพ เชน เมทานอล 5-15% หรอจำาหนายในรปของพาราฟอรมลดไฮด ฟอรมาลนเปนสารตงตนสำาหรบผลตภณฑหลายชนด ทใชมากคอนำาไปทำาเมดพลาสตกชนดตางๆ ใชเปนกาวสำาหรบเฟอรนเจอรไม ใชทำาโฟมเพอเปนฉนวน เปนตน ในวงการแพทยใชในการฆาเชอโรค เชน ใชดองศพ ใชฉดเพอกนศพเนา ใชเปนสวนผสมในเวชภณฑ เชน ยาอม นำายาฆาเชอโรค เปนตน อนตรายเกดจากไอของฟอรมลดไฮด ทำาใหเกดการระคายเคองทตา จมก และผวหนง อาจทำาใหกระจกตาเปนแผลถงขนตาบอดได ถาสดดมเขาไปมากๆ จะทำาใหนำาทวมปอดจนหายใจไมออก แนนหนาอก และเสยชวตในทสด อาการเหลานอาจเกดขนหลายชวโมงหลงจากไดรบสารน โดยไมมอาการเจบปวดเลยกได หากไดรบปรมาณนอยเปนเวลานาน จะมอาการไอและหายใจตดขดเพราะหลอดลมอกเสบ ปอด ตบและไตจะเสอม อาหารทพบการปนเปอนสารน ไดแก อาหารประเภทเนอสตว เชน เนอหม เนอวว อาหารทะเล และผกสด ซงผคานำามาใสเพอไมใหเกดการเนาเสยงาย ผบรโภคจงควรเลอกซออาหารเหลานอยางระมดระวง เชน ไมซอเนอหมทสดและแดงผดปกต กอนนำามาปรงควรลางใหสะอาด 3. ส�รฟอกข�ว

สารฟอกขาวหรอสารโซเดยมไฮโดรซลไฟต (Sodium hydrosulfi te) หรอรจกกนในชอ “ผงซกมง” นยมใชในอตสาหกรรมฟอกยอมเสนใยไหม แห และอวน แตพบวาผคาบางรายนำามาใชฟอกอาหาร เพอใหอาหารมความขาว ดสดใหมนารบประทาน ซงเปนอนตรายอยางมากตอสขภาพ อนตรายตอผบรโภค การสมผสสารฟอกขาวโดยตรงจะทำาใหผวหนงอกเสบ เปนผนแดง ถาบรโภคเขาไปจะทำาใหเกดอาการอกเสบในอวยวะทสมผส เชน ปาก ลำาคอ กระเพาะอาหาร และลำาไส ทำาใหเกดอาการแนนหนาอก หายใจไมสะดวก ความดนโลหตตำา ปวดทอง ปวดศรษะ อาเจยน อจจาระรวง และหากแพสารนอยางรนแรง จะทำาใหถายเปนเลอด ชก ชอก หมดสต หายใจไมออก ไตวาย และเสยชวตในทสด


228


อาหารทมกตรวจพบสารฟอกขาว ถวงอก ขงฝอย ยอดมะพราว กระทอน หนอไมดอง นำาตาลมะพราว ทเรยนกวน

4. ส�รเรงเนอแดง (ซ�ลบท�มอล)

ซาลบทามอล เปนสารในกลมเบตาอะโกนสต (b-Agonist) เปนตวยาสำาคญในการผลตยาบรรเทาโรคหอบหด ออกฤทธในการขยายหลอดลม ชวยใหกลามเนอหลอดลมคลายตว และเพมการสลายไขมนทสะสมในรางกาย เกษตรกรผเลยงหมนยมนำาสารชนดนไปผสมในอาหารหม เพอใหเนอหมมปรมาณเนอแดงเพมมากขน เพราะจะทำาใหไดราคาดกวาหมทมชนไขมนหนาๆ อนตรายจากซาลบทามอล การบรโภคเนอสตวทมสารเรงเนอแดงตกคางอย อาจทำาใหมอาการมอสน กลามเนอกระตก ปวดศรษะ หวใจเตนเรวผดปกต กระวนกระวาย วงเวยนศรษะ บางรายมอาการเปนลม คลนไสอาเจยน มอาการทางจตประสาท และเปนอนตรายมากตอหญงมครรภ ผทเปนโรคหวใจ ความดนโลหตสง เบาหวาน และโรคไธรอยดเปนพษ

5. ส�รเมล�มน

เมลามนคออะไร เมลามน (Melamine) เปนสารอนทรย มชอทางเคมวา 1,3,5-triazine-2,4,6-triamine มลกษณะเปนผลกสขาว ละลายนำาไดเลกนอย มไนโตรเจนเปนสวนประกอบสงถง 66% นยมนำามาใชเปนสวนประกอบหลกในอตสาหกรรมพลาสตก เชน โฟมทำาความสะอาดพนผว, แผนฟอรไมกา, กาว, จานชาม, ไวทบอรด และวตถกนความรอน เปนตน ในธรรมชาตยงพบสารทคลายกบเมลามนคอ Ammeline (แอมมลน) Ammelide (แอมมไลด) และ Cyanuric acid (กรดไซยานรก) สารเหลานเกดจากปฏกรยาเคมของเมลามนจนไดเปนแอมมไลด และเมอแอมมไลด ถก oxidize ดวยสารพวก Potassiumpermanganate หรอการตมใหเดอด จะไดกรดไซยานรกเกดขน ซงใชเปนสารตงตนในการทำาสารฟอกขาว, สารใหความคงตว, สารฆาเชอโรคในสระวายนำา และใชเปนสวนประกอบในวตถเจอปนอาหารสตว การปนเปอนเมลามนในอาหาร ในป 2550 มรายงานวา พบการปนเปอนของสารเมลามนในวตถดบทใชในการผลตอาหารสตวทนำาเขาจากประเทศจน ซงทำาใหสนขและแมวจำานวนมากปวยและตายเนองจากไตวาย และป 2551 กมรายงานขาววานมผงหรอนมสำาเรจรปสำาหรบทารกทผลตในประเทศจนมสารเมลามนปนเปอน ซงทำาใหมทารกอยางนอย 4 รายเสยชวตเนองจากภาวะไตวาย และเจบปวยอกอยางนอย 54,000 คน จากการสอบสวนพบวา สาเหตเกดจากเกษตรกรชาวจนผเลยงววนม เตมนำาลงในนำานมดบเพอใหนำานมมปรมาตรเพมขน ซงเปนผลใหนำานมดบมปรมาณโปรตนตำากวาเกณฑมาตรฐานของบรษทผรบซอ ทำาใหขายนำานมดบไมได เกษตรกรจงเตมเมลามนลงไปในนำานมดบ เพอใหมปรมาณ


229


ไนโตรเจนสงขนและไดมาตรฐานตามทบรษทกำาหนด เนองจากการตรวจหาปรมาณโปรตนในอาหารจะวดออกมาในรปของไนโตรเจน นอกจากนการปลกพชอาหารสตวกมการผสมเมลามนลงในดนเพอเพมโปรตน และเรงการเจรญเตบโต ผผลตอาหารสตวกผสมเมลามนในอาหารสตวทขายดวย นนหมายความวา เมลามนไดถกผสมมาตงแตตนทางของหวงโซอาหาร กอนจะมาถงปลายทางทผบรโภค ดงนนจงไมใชแคผลตภณฑนมเทานนทเสยงตอสารเมลามน แตทงดน นำา พชผก หรอเนอสตวกมโอกาสปนเปอนสารเมลามนไดเชนกน พษของเมลามนและกรดไซยานรก อาการหลกทเกดจากการไดรบสารเมลามน คอ ความดนโลหตสง ไตอกเสบ พบผลกเลกๆ ทไต ปสสาวะมเลอดปน และมอาการไตวาย นอกจากนยงเปนสาเหตหนงของการเกดมะเรงทกระเพาะปสสาวะ สวนกรดไซยานรกกทำาใหเนอเยอของไตเสยหายเชนกน และพบวาสารผสมระหวางเมลามนและกรดไซยานรก จะกอใหเกดผลกตกคางททอไตมากขน อนเปนสาเหตของการเกดภาวะไตวายในทสด องคการอนามยโลกไดกำาหนดคาปนเปอนสงสดทรางกายไดรบตอวนโดยไมทำาใหเกดอนตรายตอ สขภาพคอ 0.20 มก./นำาหนกตว 1 กก./วน หมายความวา ถาเราหนก 50 กก. ตองไดรบเมลามนมากกวา 10 มก./วนถงจะเปนอนตราย และสมมตวานมทเราดม 1 ลตรมเมลามนปนเปอน 1 มก. ซงเราตองดมนมมากกวา 10 ลตรถงจะไดรบอนตรายจากเมลามน กระทรวงสาธารณสข ไดออกประกาศหามนำาเขาผลตภณฑนมและผลตภณฑอาหารทมนมเปนสวนประกอบทมการปนเปอนเมลามน โดยกำาหนดใหนมผงมเมลามนปนเปอนไดไมเกน 1 สวนตออาหารลานสวน (ppm) หรอ 1 มลลกรมตอนำาหนกอาหาร 1 กโลกรม และอาหารอนทมนมเปนสวนประกอบจะพบเมลามนไดไมเกน 2.5 สวนในอาหารลานสวน ผฝาฝนประกาศนมบทลงโทษ ปรบ 5,000 บาท ถง 20,000 บาท และมโทษจำาคก 6 เดอน ถง 2 ป


230


เรอง ส�รพษปนเปอนในอ�ห�ร

คาชแจง 1. หมลกเสอเลอกหรอจบฉลากเรองทจะศกษาและวเคราะหหมละ 1 เรองทไมซำากน โดยศกษาจากใบความร หรอคนควาจากแหลงเรยนรอนๆ เพมเตม 1.1 สารบอแรกซ 1.2 สารฟอรมาลน 1.3 สารเรงเนอแดง 1.4 สารฟอกขาว 1.5 สารเมลามน 2. อภปรายหาขอสรปตามประเดนตอไปน 2.1 สารพษเหลานปนเปอนในอาหารไดอยางไร และอาจกอใหเกดผลเสยอะไรบางตอสขภาพ 2.2 มวธปองกน และแกไขปญหานอยางไรบาง 3. รวมกนคดวธการนำาความรทไดรบไปรณรงคเผยแพรใหกบกองลกเสออน และคนในชมชน ในโอกาสวนสำาคญตางๆ เชน การทำาโปสเตอร ทำาแผนพบ หรอการทำาเวปไซต เปนตน 4. สงตวแทนนำาเสนอตอกองลกเสอ


เรอง ทำ�ไมย�งลบตองอยบนหวดนสอ

กเพราะวา “คนเราสามารถทาผดกนได” ลองทวนคำาถามอกครงหนง “ทาไมตองมยางลบอยบนหวดนสอ” กเพราะคนเรามสทธทาผดกนได แตจงจำาไววา “เราไมควรใชยางลบหมดกอนดนสอ เพราะนนอาจหมายความวา เรากาลงทาผดซาๆ จนความผดนนอาจสายเกนแก” คตสอนใจ จงกลาเผชญหนากบความผดพลาด และไมประมาทในการใชชวต


231


หนวยท 4 คว�มปลอดภยแผนก�รจดกจกรรมท 3 อบตเหตรถจกรย�นยนต เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมแนวทางปองกนอบตเหตจากรถจกรยานยนต 2. เนอหา อบตเหตรถจกรยานยนตเปนเรองทพบบอย และจดเปนปญหาสำาคญทลกเสออาจตองประสบดวยตนเอง จงควรมแนวทางปองกนเพอความปลอดภย3. สอ วสดอปกรณ

3.1 เกม 3.2 ภาพขาวเกยวกบอบตเหตรถจกรยานยนต 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ 4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบใหลกเสอดภาพขาวเกยวกบอบตเหตจากจกรยานยนต ทกอใหเกดความสยหายตอชวตและทรพยสน 4) ผกำากบขออาสาสมครลกเสอ 1-2 คน เลาประสบการณของตนเอง หรอทเคยรมา เกยวกบอบตเหตจากการใชรถจกรยานยนต 5) ผกำากบ และลกเสอรวมกนซกถามเพอความเขาใจ 6) ผกำากบใหหมลกเสอรวมกนอภปราย ประเดนตอไปน และสงตวแทนรายงานในกองลกเสอ • สาเหตททำาใหเกดอบตเหต • ผลกระทบจากอบตเหต • วธการปองกนไมใหเกดอบตเหต 7) สมใหตวแทนหมรายงาน 1 หม ผกำากบนำาอภปรายใหหมอน เพมเตม และสรป 8) มอบหมายงานใหลกเสอแตละหมไปสบขาวเรองของอบตเหตจากจกรยานยนต ทเกดในชมชนรอบๆ โรงเรยน หมละ 1 ราย และนำามาเลาในกองลกเสอครงตอไป โดยใหวเคราะหสาเหต ผลกระทบ และควรปองกนอยางไรในกรณนนๆ 9) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 10) พธปดประชมกอง (เขาแถว นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (เขาแถว ชกธงขน สวดมนต ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม


232

3) ผกำากบใหตวแทนหมลกเสอรายงานทละหม โดยใหวเคราะหสาเหต ผลกระทบ และการปองกน ในกรณนนๆ จนครบทกหม 4) ผกำากบและลกเสอรวมกน ซกถามเพอความเขาใจ 5) ผกำากบนำาอภปรายสรปขอคดทไดจากการทำากจกรรม และการนำาไปใชในชวตประจำาวน 6) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม และการแสดงความคดเหนในหม และในกองลกเสอ


เกม

เกม รถไฟดวน

วธเลน แบงลกเสอเปนหม ใหแตละหมเขาแถวตอนเรยงหนง มอทงสองแตะบาลกเสอคนขางหนา เรมเลน ใหทกคนวงไปขางหนาในลกษณะแถวตอนเรยงหนง โดยมอตองไมหลดจากบาคนขางหนา วงไปจนคนสดทายผานเสนชยการตดสน หมใดผานเสนชยกอนเปนผชนะ

เกม สบทศ

วธเลน 1. แบงผเลนออกเปนหมๆ ละเทาๆ กน 2. เขาแถวตอนเรยงหนงทเสนเรม เมอไดรบสญญาณใหผเลนคนแรกวงไปแตะทจดตกลงกนไว โดยจะไปดวยวธใดกได แลววงกลบมาแตะคนท 2 3. คนท 2 วงไปแตะทจดเดม แตวธการไปตองแตกตางกนกบคนแรก เชน กระโดดหรอคลาน แลวกลบมาแตะคนท 3 4. ทำาเชนนตอไปจนครบทกคนในหมการตดสน หมใดทำาครบหมดกอน โดยเคลอนไหวไมซำาแบบกน เปนทมชนะ


233

ภ�พข�วเกยวกบอบตเหตรถจกรย�นยนต


เรอง กองฟนเท�ภเข� กมอ�จทดแทนคณม�รด�

ณ หมบานชนบทอนหางไกล มครอบครวเลกๆ อาศยอยรมเชงเขา พอมอาชพเกบฟนไปขายทตลาดทกๆ เชา แมทำางานบาน สวนลกชายวยหนมเปนคนเกยจครานไมยอมชวยงานพอแม ถงเวลาอาหารกเอะอะโวยวายโมโหหว พาลปาขาวของเสยหาย แมเคยสอนวา “ขาวกอยในถง นากอยในตม หมอกอยขางฝา ลกกชวยแมหงหาบางส” กไมมคำาตอบจากลก มแตความโมโหหวทรนแรงขน จนแมตองผละงานมาหงหาอาหารให อยมาวนหนงขณะทพอไปเกบฟนไดถกสตวปาทำารายจนเสยชวต แมจงตองทำางานทกอยางแทนพอ ทงเกบฟนและทำางานบาน แตลกชายไมสำานก ยงคงเกยจครานและใชชวตอยางไรคาไปวนๆ ภาระของแมนนหนกหนา ดวยวยทชราจงลมปวยและเสยชวตในเวลาตอมา ลกชายเมอตองอยคนเดยวจงสำานกผด รสกเสยใจมาก เขาตนเชาเขาปาเกบฟนแลวนำามากองไว แลวกเดนเขาปาไปเกบฟนกลบมากองไวอกทำาอยางนซำาแลวซำาเลา จนกองฟนสงเทาภเขาลกใหญเพอหวงจะทดแทนความเกยจครานทผานมา แตวนนแมมอาจฟนขนมาหงขาวใหเขากนไดอกแลว.. คตสอนใจ สำานกไดเมอสายเกนไป กยงดกวาคนทไมมสำานก


234


นท�นเซนเรอง รสช�ตของเกลอ

อาจารยเซนผหนงมศษยคนหนงทชอบรองทกขครำาครวญ เพราะเปนคนจตใจคบแคบ ทำาใหมกจะมแตความทกขกงวลจตใจไมเปนสข วนหนงอาจารยจงสงใหศษยไปตลาดซอเกลอมาถงหนง เมอกลบมากใหนำาเกลอหยบมอหนง โปรยลงไปในแกวบรรจนำา แลวใหศษยดมลงไป พลางถามวา “รสชาตของนาเปนอยางไร?”ศษยตอบดวยใบหนาเหยเกวา “เคมจนขม” อาจารยไดพาศษยไปยงรมทะเลสาบ สงใหนำาเกลอทเหลอโปรยลงไปในทะเลสาบจนหมดสน แลวกลาววา “เจาลองดมนาจากทะเลสาบดซ” ศษยจงกมตวลงไปวกนำาจากทะเลสาบขนมาดม อาจารยเซนถามอกวา “คราวนรสชาตเปนอยางไรบาง?” ศษยตอบวา “รสชาตหวานสะอาด บรสทธยง” อาจารยถามตอวา “ยงมรสเคมหรอไม?” และศษยตอบวา “ไมม” อาจารยไดฟงจงผงกศรษะเลกนอย ยมพลางเอยสบไปวา “ความทกขในชวตคนเรากเปนดงเกลอ มนจะเคมหรอจด ลวนขนอยกบภาชนะทรองรบ ขนอยกบวาเจาจะเปนนาหนงแกว หรอเปนลานาสายหนง” คตสอนใจ หากตองการมชวตอยางมความสข ทกขนอย ตองลดความทกขลง โดยเปดใจใหกวาง เมตตาตอตนเองและอดกลนตอผอน จงจะมชวตทเปนสข มความเยอกเยน นงสงบ ไมเรงรอน


235


หนวยท 5 ดำ�เนนชวตต�มหลกปรชญ�เศรษฐกจพอเพยง ใชทรพย�กรคมค�แผนก�รจดกจกรรมท 4 ใชทรพย�กรคมค� เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอเหนความสำาคญของการใชทรพยากรและพลงงานอยางรคณคา2. เนอห� การปรบปรงพฤตกรรมการใชทรพยากรและพลงงานอยางรคณคา3. สอ วสดอปกรณ


4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) มอบหมายงานใหลกเสอแตละหมเลอกกจวตรประจำาวนททำาเปนประจำา หมละ 1 เรอง เชน แปรงฟน อาบนำา ลางจานชาม ซกผา รดผา เปนตน แลววเคราะหวาจะปฏบตกจกรรมนนใหประหยดสงสดไดอยางไร 4) หมลกเสอซอมการแสดงบทบาทสมมต 2 รอบ คอรอบแรกแบบไมประหยด และรอบท 2 แบบประหยด แลวเตรยมนำาเสนอในกองลกเสอในครงตอไป 5) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปด (ชกธง สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ลกเสอแตละหมแสดงบทบาทสมมต 2 รอบ ประกอบการอธบาย จนครบ 4) ผกำากบและลกเสอหมอนรวมกนซกถามเพอความเขาใจทชดเจน 5) ผกำากบนำาอภปรายและเพมเตม ในประเดน • ลกเสอไดขอคดอะไรบางจากการทำากจกรรม (จรงๆ แลว เราสามารถใชของทกอยางใหประหยดได ถาตงใจคดและลองทำาด) • คดวาจะนำาขอคดนไปประยกตใชอยางไร - ในบาน - ในโรงเรยน 6) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

ลกเสอทกนายมสวนรวมในการคด การแสดงความคดเหนและไดคดคนสรางสรรควธประหยดทรพยากร


236


เพลง

เพลง สงแวดลอมเปนพษ

หากธารนาแหงเหอดหาย ตดปาไมหมดสนลง จบสตวขงอยในกรงจนสนใจหากแมนาดาขนมว หมอกสลวควนทวไป โลกรอนเปนทะเลทรายใครชวยท (สรอย) สงแวดลอม สงแวดลอม สงแวดลอมเปนพษ ทะเลสวยทเราหวง ปะการงถกทาลาย เตากระนอยเจาตองตาย เกอบสญพนธหากไดคดไดสรางสรรค ไดชวยกนจงจะด โลกจะฟนคนชว ลกเสอตองชวยกน (สรอย) สงแวดลอม สงแวดลอม สงแวดลอมเปนพษ

เพลง ป�ดงพงพ

ปาดงพงพ ของไทยเรานมเกนพอ อยามวรรอ ขอเชญรวมกนขมนขม ถนไทยนแดนสขสนต หลากพรรณไมงามสดส ตนเถดเรา ยามเชามงานทนท จอบและเสยมของเรากม สนทรพยทวดวยกสกรรม (ซา) ปาดงพงพ ของไทยเรานอดมครน อยในไพรวลย รกถนไทยใจหรรษา แหลงธารนาซานหลงไหล หวางไพรนงามหนกหนา ถนแดนทองของเราน ควรปองคณคา หมนขยนทกวนเวลา สนทรพยไดมาดวยกสกรรม (ซา)


เรอง เขยนไวบนผนทร�ย

ชาย 2 คนเปนเพอนรกกน รวมเดนทางกนไปในทะเลทราย ระหวางทางเกดการโตเถยงขดแยง ไมเขาใจกน เพอนคนหนงพลงมอตบหนาอกฝาย ชายคนทถกตบหนารสกเจบปวด แตไมเอยวาจา กลบเขยนลงบนผนทรายวา... “วนน...ฉนถกเพอนรกตบหนา”


237


พวกเขายงคงเดนทางตอ กระทงถงแหลงนำา พวกเขาตดสนใจอาบนำาชำาระกาย พลนคนทถกตบหนากลบจมนำา เพอนอกคนไมรงรอเขาชวยจนอกคนรอดตาย ชายผรอดตายยงคงไมเอยวาจา กลบสลกลงไปบนหนใหญวา “วนน...เพอนรกชวยชวตฉนไว” เพอนอกคนไมเขาใจจงถามขนวา “เมอถกฉนตบหนา เธอเขยนลงบนพนทราย แลวทาไมเมอครจงตองสลกบนหน” อกคนยมพราย กลาวตอบ “เมอถกเพอนรกทาราย เราควรเขยนมนไวบนทราย ซงสายลมแหงการใหอภย จะทาหนาทพดผาน ลบลางไมเหลอ แตเมอมสงทดมากมายบงเกด เราควรสลกไวบนกอนหนแหงความทรงจาในหวใจ ซงแมสายลมจะแรงเพยงใด กไมอาจลบลางทาลายได” คตสอนใจ เราควรเลอกจดจำาแตสงทดของเพอน

เรอง เวล�ของใครถก... ขอคดสำ�หรบผนำ�

มชายหวหนาคนงานคนหนงทำางานทโรงงาน ทกเชาระหวางทางทเขาไปทำางาน เขากจะผานรานขายนากา เขากจะหยดทรานและตงเวลาทนากาขอมอของเขาและเดนตอไปเพอไปทำางาน เขาทำาเชนนทกๆ วน เจาของรานนากากสงสยอยากรวาทำาไมเปนเชนนน วนหนงเมอชายคนนนมาหยดทหนาราน เจาของรานนากาจงถามวา “คณกาลงทาอะไรครบ” ชายหวหนาคนงานจงตอบวา “ผมเปนหวหนาคนงานของโรงงานใกลๆ นเอง ทกวนผมมหนาทสนกระดงเพอใหสญญานบอกเวลา 5 โมงเยน ซงเปนเวลาเลกงาน ผมตองการเวลาทเทยงตรงทสด เพราะฉะนนทกๆ วน ผมจงตองมาทนากาเรอนใหญของรานคณ เพอปรบเวลาทนากาขอมอของผม” เจาของรานนากาไดฟงกหวเราะและพดวา “จรงๆ แลวเมอผมไดยนสญญาณจากโรงงานของคณ ผมกรบกลบไปตงเวลาของผมเชนกน” คตสอนใจ ควรพจารณาเลอกผนำาทเปนแบบอยางทด มคณคาและความนาเชอถอ


238


หนวยท 5 ดำ�เนนชวตต�มหลกปรชญ�เศรษฐกจพอเพยง ใชทรพย�กรคมค�แผนก�รจดกจกรรมท 5 ก�รจดก�รเวล� เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมโอกาสทบทวนและปรบปรงการใชเวลาของตนเองในแตละวน ใหเกดประโยชนสงสด2. เนอห� การวเคราะหกจกรรมทปฏบตในแตละวน กบการใชเวลาใน 24 ชวโมงใหเกดประโยชนสงสด3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบความร เรอง ขอคดในการใชเวลาใหมประสทธภาพ 3.3 ใบกจกรรม 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนาถงความสำาคญของการใชเวลาในแตละวน และการจดการเวลาทด (เปนการใชเวลากบเรองทมความสำาคญ มคณคาและนำาไปสจดหมายสำาคญของชวต) ซงคนสวนมากมกไมมการทบทวนตนเองวาใหความสำาคญกบเรองใดบาง จงใชเวลาหมดไปกบเรองทไมสำาคญ เมอแยกแยะดจะพบวาในแตละวนคนเรามเรองทจะตองทำาอย 4 ประเภท (1) เรองสำาคญและเรงดวน (2) เรองสำาคญแตไมเรงดวน (3) เรองไมสำาคญแตเรงดวน (4) เรองไมสำาคญและไมเรงดวน 4) หมลกเสอนงลอมวง แจกใบกจกรรม ใหแตละคนทบทวนกจกรรมตางๆ ทตนเองทำาตลอดวนในชวง 1 สปดาหทผานมา เขยนกจกรรมของตนเองททำาตลอด 24 ชวโมงยกเวนในเวลาเรยน ลงตารางท 1 พรอมทงลงเวลาเฉลยของแตละกจกรรม 5) แยกประเภทของแตละกจกรรมเขยนลงตารางท 2 พรอมลงเวลาทใชในแตละกจกรรม 6) ลกเสอแตละคนวเคราะหการใชเวลาของตนเอง และเลาใหเพอนในหมฟง 7) รวมกอง ผกำากบนำาอภปรายสรปขอคดทได 8) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)


239

4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) หมลกเสอนงลอมวง แจกใบกจกรรม ใหลกเสอแตคนคดวาสงสำาคญทควรทำาแตยงไมไดทำา ทงเรงดวนและไมเรงดวน มอะไรอกบาง เขยนลงตารางท 3 4) นำาสงทตองการทำาเพม (ตารางท 3) มาพจารณารวมกบตารางท 2 เดมทเขยนไว และวางแผนจดการเวลาใหมวาควรตดกจกรรมใดออกและลดเวลากจกรรมใดบาง เขยนลงในตารางท 4 5) ลกเสอแตละคนนำาตารางท 4 มาเลาใหเพอนในหมฟงวา ตนเองไดวางแผนจดการเวลาอยางไร พรอมบอกเหตผล 6) รวมหม ผกำากบนำาอภปรายสรปขอคดทไดจากกจกรรมทง 2 ครง 7) ลกเสอกำาหนดเปนพนธสญญา ทจะปรบปรงและพฒนาตนเอง ตามคำาขวญของลกเสอ “เสยชพอยาเสยสตย” กฎลกเสอ “ลกเสอมเกยรตเชอถอได” และคตพจน “มองไกล” 8) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 9) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงความคดเหน และการวางแผนใชเวลาในชวตประจำาวนไดอยางคมคา


เพลง

เพลง นกพร�บ

พลบพรบพลบ พรบพลบขยบบน (ซา) ฝงนกพราบ ดาและเทานารกจรงนา บนวนเวยนอยบนหลงคา บนไปเกาะตามกงพฤกษาไซปกหางกนอยไปมา พอแสงแดดจาพากนคนรง

เพลง เวล�น�ท

วนเวลานาทมราคา มากยงกวาสงใดใดหากวาใครไมเสยดายเวลา ปลอยเวลาลวงเลยไปวนเวลาเรยกคนมาไมได เวลาสนไปขอใครกน


240


เรอง ขอคดในก�รใชเวล�ใหมประสทธภ�พ

1. เรมตนดมชยไปกวาครง จากผลสำารวจพฤตกรรมนกเรยน พบวานกเรยนทเรยนเกงมผลการเรยนด แตกตางจากนกเรยนทวๆ ไปตรงทมความสามารถในการเรมตนลงมอทำางานทควรทำาไดเรวกวา โดยไมมวแตคดฝนใจลอย หรอทำาอะไรอยางเรอยเปอยไรจดหมาย 2. จดระเบยบชวต สรางนสยความเคยชนในการจดระเบยบชวต รจกใชตารางเวลาชวยปลดปลอยพลงงานทมอยอยางถกทศทาง เชน ฝกใหเปนนสยวาหลงรบประทานอาหารเยน เดนเลนยอยอาหารสกยสบนาท จากนนนงลงอานหนงสอหรอทำากจกรรมทมความสำาคญเปนประจำา 3. คดกอนทา อยาลมวาทกครงทเรารบปากจะทำาอะไรกบใครกตาม เรากำาลงเสยโอกาสในการทำาสงทมความสำาคญในชวตของเราไปดวยเชนกน การรบปากคนอน หมายถงวาเราจะตองตดกจกรรมบางอยางทเราอยากทำาหรอใหความสำาคญออกไป ดงนน คดชงนำาหนกใหด กอนตดสนใจ 4. อยาชะลาใจ อยารบปากทำาสงใดเพยงเพราะเหนวายงเปนเรองในอนาคต ระยะเวลาทไกลออกไป อาจทำาใหเรารสกชะลาใจ บางครงเปนงานชนใหญ แตเนองจากเหนวามเวลานาน จงรบปากไปกอน ครนพอใกลเวลาจวนเจยน กลบเพงพบวาเปนงานทตองใชเวลามากกวาทคด 5. วางแผนกอนทา แบงงานทตองทำาออกเปนชนเลกๆ ทสามารถทำาใหสำาเรจไดทละขน 6. ทาแตพอด อยาเนนความสมบรณแบบจนเกนไป งานสวนใหญตองการความละเอยดประณตในระดบหนง หากเราใชเวลาและพลงงานมากเกนไป กไมไดเพมคณคาของงานชนนน หรอแมจะเพมแตกอาจจะไมคม เมอเทยบกบการใชเวลาไปทำางานอนทมความสำาคญเชนกน 7. ทาใหจบในครงเดยว ฝกทำาอะไรใหเสรจในครงเดยว อยาทำาอะไรครงๆ กลางๆ แลวกลบมาทำาตอ เพราะทกครงทกลบมาทำาตอ ตองเสยเวลาในการคดทบทวน ศกษาและตดสนใจ ทำาใหเสยเวลามากขนอก ควรฝกนสยลงมอทำาใหเสรจในครงเดยว 8. วางแผนการนดใหด ในการนดหมายกบใครกตาม นอกจากนดเวลาทจะพบกนหรอเรมตนทำากจกรรมแลว ยงควรนดเวลาเลกหรอจบการพบปะไวดวย เพอจะไดวางแผนใชเวลาชวงตอไปได ขณะเดยวกน การรเวลาสนสดจะทำาใหการใชเวลาเปนไปอยางมประสทธภาพมากขน 9. มเวลาสาหรบการจดเวลา เพอการวางแผนการใชเวลา เชน อาจใชเวลาทกวนตอนเชา วางแผนการใชเวลาในวนนนและใชเวลาสดสปดาหวางแผนการใชเวลาทำากจกรรมสำาคญในสปดาหตอไป


241



ใหลกเสอแตละคน เขยนกจกรรมของตนเองททำาตลอด 24 ชวโมง ยกเวนในเวลาเรยน พรอมทงลงเวลาเฉลยของแตละกจกรรมเขยนลงตารางท 1

ชวงเวลา เวลาทใช (นาท)กจกรรม


242



ใชเวลา

(นาท)

ใชเวลา

(นาท)

ใชเวลา

(นาท)

ใชเวลา

(นาท)

เรองสาคญและเรงดวน

เรองไมสาคญแตเรงดวน

เรองสาคญแตไมเรงดวน

เรองไมสาคญและไมเรงดวน

นำากจกรรมในตารางท 1 มาพจารณาแยกประเภทจดเขาในตาราง 4 ชอง


243




ใชเวลา

(นาท)

ใชเวลา

(นาท)

ใชเวลา

(นาท)

ใชเวลา

(นาท)





สงสำาคญทควรทำาแตยงไมไดทำา

วางแผนจดการเวลาใหม โดยพจารณาจากตารางท 2 และ ตารางท 3


244


ใชเวลา

(นาท)

ใชเวลา

(นาท)เรองไมสาคญแตเรงดวน เรองไมสาคญและไมเรงดวน


เรอง ทำ�ไม.....จงสำ�คญทสด

ปราชญผหนงเคยตงคำาถามเหลานวา “ใครคอคนสาคญทสด งานใดคองานทสาคญทสด และเวลาใดคอเวลาทดทสด” คำาเฉลยมดงน “คนสาคญทสด กคอ คนทอยเบองหนาเรา งานสาคญทสด กคอ งานทเรากาลงทาอยในขณะน และเวลาทดทสด กคอ เวลาปจจบน” ทำาไม คนทอยเบองหนาเราจงสำาคญทสด คำาตอบกคอ ในชวชวตอนแสนสนน เรากบเขาอาจมโอกาสพบกนไดเพยงครงเดยว ดงนนเราจงควรทำาใหการพบกนทกครงเปนการสรางความทรงจำาแสนงดงามไวใหแกกนและกน มนษยนนรเกลยดยาวนานกวารรก ถาการพบกนครงแรกนำามาซงความรกและเปนการพบกนเพยงครงเดยวของชวต กนบวาคมคาทสดแลวสำาหรบการพบกนของคนสองคน ทำาไม งานทเรากำาลงทำาอยขณะน จงเปนงานสำาคญทสด คำาตอบกคอ เพราะทนททคณปลอยใหงานหลดจากมอคณไป งานกจะกลายเปนของสาธารณะ หากคณทำางานดมนกคออนสาวรยแหงชวต และหากคณทำางานไมดมนกคอความอปรยแหงชวต ตอนแรกคณเปนผสรางงาน แตเมอปลอยงานหลดจากมอไปแลว งานมนจะเปนผยอนกลบมาสรางคณ ทำาไม เวลาทดทสด จงควรเปนปจจบน คำาตอบกคอ เพราะเวลาทกวนาทจะไหลผานชวตเราเพยงครงเดยว ไมวาคณจะหวงแหนเวลาขนาดไหน มเงนมากเพยงไร กไมมใครสามารถรอฟนเวลาทลวงไปแลวใหคนกลบมาได ทกครงทเวลาไหลผานเราไป หากเราไมใชเวลาใหเกดประโยชนสงสด ชวตของคณกพรองไปแลวจากประโยชนมากมายทคณควรไดจากหวงเวลา

คดยอจากเรอง มายาแหงเสนดาย..... โดย ว. วชรเมธ

ต�ร�งท 4 (ตอ)


245


เรอง ช�งไม

ชางไมฝมอดตองการเกษยณเพราะอายมากแลว นายจางมความเสยดายความสามารถของเขามาก จงขอรองใหชางไมสรางบานหลงสดทายกอนเกษยณ เมอบานหลงสดทายสรางเสรจ ปรากฎวาบานหลงนขาดความปราณตและใชวสดทดอยคณภาพ เพราะชางไมรบทำาเพอใหงานผานไปอยางเรวเทานนเอง นายจางมาเหนบานดงกลาวกรสกเศราใจ เขาบอกกบชางไมวา “นคอบานของคณ ผมขอมอบใหเปนของขวญตอนเกษยณอาย” ชางไมไดยนถงกบตกใจและอทานวา “เสยดายจรงๆ ถารวากาลงสรางบานของตวเอง เราคงจะทาดวยความตงใจมากกวาน” คตสอนใจ “ชวตคอสงทเราสรางดวยตวเราเอง” เราทกคนกำาลงสรางชวตของเราอย และเรากไมไดพยายามอยางถงทสดในการสรางสรรคสงตางๆ ในชวตของเรา เมอเวลาผานไปแลวเราจงมกเสยดายและอยากยอนเวลากลบซงเปนสงทเปนไปไมได จงควรใชเวลาแตละวนทำาทกอยางใหดทสด


246


หนวยท 5 ดำ�เนนชวตต�มหลกปรชญ�เศรษฐกจพอเพยง ใชทรพย�กรคมค�แผนก�รจดกจกรรมท 6 ก�รประหยด เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอไดมโอกาสทบทวนตนเองในเรองการใชเงน ซงนำาไปสการวเคราะหและปรบปรงตนเอง2. เนอห� การวางแผนสรางความประหยด3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบกจกรรม 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ 4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 หมลกเสอนงลอมวง นายหมใหแตละคนคดสงทตนเองอยากได 3 อยาง พรอมเหตผล แลวเลาใหเพอนๆ ในหมฟง เมอเลาจบนายหมขอใหเลอกสงทอยากไดมากทสด เพยงคนละ 1 อยาง พรอมเหตผล 4.4 นายหมใหสมาชกทกคน แปลงสงทอยากไดเปนจำานวนเงน เพอใชซอของสงนน เขยนลงในใบกจกรรม 4.5 ลกเสอทบทวนการใชเงนของตนเองในแตละวน ตามตารางท 1 ในใบกจกรรม 4.6 ลกเสอตงเปาหมายการใชเงนใหมตามตารางท 2 ในใบกจกรรม วาจะลดคาใชจายตรงไหนไดบางโดยกำาหนดระยะเวลาตามความเหมาะสม เพอใหมเงนเหลอพอทจะซอของทตองการ 4.7 ลกเสอผลดกนเลาใหเพอนฟง ถงผลการทบทวนรายจายเดม และการปรบตารางการใชเงนใหมโดยจะลดรายจายในเรองใดบาง ใชเวลานานเทาใดจงจะมเงนพอทจะนำาไปซอของทตองการ 4.8 รวมกอง ผกำากบนำาอภปราย และสรป ในประเดนตอไปน 1) อะไรบางทแตละหมคดวาประหยดไดมากทสด 2) สรปขอคดทไดจากการทำากจกรรม และการนำาไปใชในชวตประจำาวน 4.9 ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 4.10 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล สงเกตการมสวนรวมทำากจกรรม การแสดงออก และการแสดงความคดเหนในกลม รวมทงพฤตกรรมการใชเงนทเปลยนไป


247


เพลง

เพลง ลกเสอจบมอ

จบมอกนไวใหมนคง เพอความยนยงสามคค รกกนปรองดองเหมอนนองพ ผกความสามคครวมกน โกรธกนมนรายเปนสงเลว เปรยบดงเปนเปลวรอนไฟนน เผาใจใหมความไหวหวน จบมอยมใหกนเปนสงด



สงทฉนอยากไดมากทสด...................................................................... ราคา.................บาท

1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.

จานวนเงนรายจายใน 1 วน


248



1.2.3.4.5.6.7.8.9.10.

จานวนเงนรายจายทปรบใหมใน 1 วน

ฉนจะประหยดเงนไดวนละ .............. บาทใชเวลา.................. วน ฉนจะซอของทฉนตองการได


เรอง ขอคดจ�กหญงชร�...คว�มจรงทอยใกลๆ ตว

กลางดกคนวนหนง หญงชราคนหนงกำาลงคลำาหาอะไรอยสกอยางบรเวณรอบๆ เสาไฟฟาขางถนน หนมสาวกลมหนงเดนผานมาจงถามขนวา “ยาย..กาลงหาอะไรอยเหรอ ใหพวกเราชวยไหม?” หญงชราตอบวา “ยายกาลงหาเหรยญ 10 บาท ยายทาตกหายไป ชวยยายหาหนอยซ” หนมสาวกลมนนจงชวยกนหาจนทว แตกหาไมเจอ พวกเขาจงถามอกวา “ยาย...ยายทาเหรยญตกตรงไหนเหรอ” ยายจงตอบวา “ยายเปลยนเสอผาอยในหอง อยๆ เหรยญมนกหลนออกไปจากกระเปาของยาย แตในหองยายมนมด มองไมคอยเหน กเลยออกมาหาตรงนแทนเพราะมนสวางด” หนมสาวกลมนน “.....?????” พากนหวเราะแลวเดนหนไป คตสอนใจ เมอของหายกตองหาในทๆ เราทำาหาย เชนเดยวกน เมอความสขหายไป เรากตองหาในจดทเราไดสญเสยความสขไป ความสขมกสญหายไปตรงไหน? ... คำาตอบกคอ ทำาหายไปจากใจของเรา ดงนน เราจงควรหาความสขใหเจอจากใจของเรานนเอง


249


หนวยท 7 ก�รคดวเคร�ะห ตดสนใจ แกไขปญห�แผนก�รจดกจกรรมท 7 ลวนล�มท�งเพศ เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมแนวทางปองกน และชวยเหลอผถกลวนลามทางเพศ 2. เนอห� การปองกนและชวยเหลอผถกลวนลามทางเพศ3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 กรณศกษา 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธง สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบตงคำาถามในกองลกเสอ “มสถานการณใดบางทมการลวนลามทางเพศตอเดกผหญงเกดขน” (เชน บนรถเมล เดนเขาซอยเปลยว อยคนเดยวในบาน ฯลฯ) 4.4 ผกำากบเลากรณศกษาการถกลวนลามทางเพศของเดกนกเรยนหญง 4.5 หมลกเสอรวมกนอภปรายหาแนวทางปองกนการถกลวนลามทางเพศในเดกผหญง และแสดงบทบาทสมมตกรณพบเหนเดกผหญงถกลวนลามทางเพศ ในฐานะลกเสอสามญรนใหญ คดวาจะตดสนใจชวยเหลออยางไร 4.6 รวมกอง ลกเสอนำาเสนอบทบาทสมมตทละหม 4.7 ผกำากบและลกเสอรวมกนสรปวธการชวยเหลอทเหมาะสม แนวทางการปองกนการถกลวนลามทางเพศ และสรปขอคดทไดจากกจกรรม 4.8 ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 4.9 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงออก และการใหความคดเหนในหมและในกองลกเสอ


250


เพลง

เพลง สวรรคบนด�ล

สวรรคบนดาลดลใหเรามา ใหเราสองมาพบกนวนใหม อบรมวนนดอกดใจ เรงรนกนไปไมรโรยรา จะอยแหงไหนเตอนใจเตอนตา

จะอยเมองฟาเตอนตา เตอนใจ สวรรคบนดาล


สมชายเปนลกเสอสามญรนใหญ ชนมธยมศกษาปท 3 ของโรงเรยนแหงหนง ทกวนเขาตองพยายามเบยดขนรถเมลทแนนมากไปโรงเรยน วนนขณะยนอยบนรถ เขามองเหนชายคนหนงกำาลงเอาอวยวะเพศถไถรางกายเดกนกเรยนหญงทยนอยตดกบเขา สมชายคดวาเขาจะชวยนกเรยนหญงคนนอยางไรด...


เรอง กบกบกระต�ย

กระตายปาฝงหนง ไมพอใจกบสภาพชวตทตองเผชญอยดวยความหวาดหวนจากอนตรายตางๆ มาตลอด เจากระตายปาตวหนงจงเอยขน “ไมวาจะเปนมนษย หมาปา นกอนทรย และสตวทงปวงทชอบไลลาพวกเราเปนอาหาร ขาจงมความเหนวา พวกเราทงหมดควรตายเสยดกวาทจะมชวตอยดวยความหวาดกลวกบภยทจะมาถงไมชากเรว” กระตายปาทงฝงจงตดสนใจทจะกระโดดนำาตายไปพรอมๆ กน พวกมนวงกรไปทรมธาร ซงมกบอาศยอย เมอฝงกบเหนกระตายปาแหมากนมากมาย กเกดความกลวจงกระโดดหนไปในนำาจนหมด “ชากอน” กระตายตวหนงพดขน “ขาคดวาพวกเราควรจะมความอดทนใหมากกวาน ชวตกไมไดเลวรายอยางทคดกนหรอก ดพวกกบตวกระจอยรอยเหลานนส พวกมนไมไดมชวตทเตมไปดวยอนตรายมากไปกวาพวกเราหรอกหรอ” คตสอนใจ ในโลกนอาจยงมผอนทมความทกขรอนกวาเราอยมากมายนก เราควรจะยนหยดตอสกบชวต อยาไดทอเปนอนขาด


251


หนวยท 8 จดด จดดอย และพฒน�ตนเองแผนก�รจดกจกรรมท 8 คนดรอบตวฉน เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอรจกและเหนคณคาตนเอง 2. เนอห� การรจกตนเอง มองเหนคณคาของความดในตนเอง เพอเสรมสรางกำาลงใจในการทำาความดและสงเสมใหมความรบผดชอบมากยงขน3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 เรองเลาทมคตสอนใจ 4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) หมลกเสอนงลอมวง ผลดกนเลาเรองคนใกลชดทตนเองรก เคารพ และผกพน คนละ 1 เรอง พรอมกบบอกวาตนเองไดรบแบบอยางหรอเรยนรสงดๆ อะไรบางจากคนผนน 4) นายหม ใหทกคนโหวตวาเรองของใครทนาจะใชเปนตวแทนของหมได แลวนำาไปเลาในกองลกเสอในครงตอไป 5) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปดประชมกอง (เขาแถว ชกธงขน สวดมนต ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ตวแทนหมลกเสอ เลาใหกองลกเสอฟง ทละหม 4) ผกำากบนำาอภปรายและเพมเตม ในประเดน • ลกเสอไดขอคดอะไรบางจากกจกรรม (ทกคนลวนมความดอยในตว เพราะไดรบแบบอยางและเรยนรสงด ๆ จากคนทเรารก เคารพ และผกพน) • ในทางกลบกน สำาหรบแบบอยางทไมดในสงคม ลกเสอคดวาควรทำาอยางไร (ไมยอมรบ ไมยกยอง และไมเอาแบบอยาง) 5) ลกเสอจะนำาไปปฏบตในชวตประจำาวนอยางไร 6) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล



252


เพลง

เพลง ศกบ�งระจน

ศกบางระจนจาใหมนพนองชาตไทย เกยรตประวตสรางไวแดชนชาตไทยรนหลงแมชวตยอมอทศคราชาตอบปาง เลอดไทยตองมาไหลหลงทาทวพนแผนดนไทย ไทยคงเปนไทยมใชชาตเปนเชลย ไทยมเคยถอยรนชนชาตศตรบางระจนแมสนอาวธจะส สองดาบฟาดฟนศตรสจนชพตนมลาย ตวตายดกวาชาตตาย เพยงเลอดหยาดสดทายขอใหไทยคงอยแดนทองของไทยมใชศตร แมใครรกรานตองส เพอกแหลมถนไทยงาม

เกม

เกม ห�ค

วธเลน 1. ลกเสอเขาแถวเปนวงกลม 2 วงซอนกน หนหนาเขาหากน แลวจำาไววาคของตนคอใคร 2. วงกลมทงสองทำาขวาหน แลวเดนสวนกนในวงกลมตามเพลง (เปดเพลงวทยหรอใหลกเสอรองเพลงงายๆ ตามทผกำากบกำาหนด ) 3. เมอผกำากบเปานกหวด ใหลกเสอเขาหาคของตนเอง เมอเจอแลวใหจบมอนงลง คทหาคไดชาทสดจะตองออกจากการแขงขน เสรจแลวเรมใหมการตดสน คทเหลอเปนคสดทายจะเปนผชนะ


253


เรอง ลกนก

ลกนกคหนงอาศยอยในรงบนตนไม ซงอยตรงกลางระหวางสำานกพระฤๅษกบหมบานโจร พอแมนกตองคอยหาอาหารมาปอนทกวน คนหนงมพายแรงพดเอาลกนกทงสองตองพลดพรากจากกน นกตวหนงตกลงไปอยในสำานกพระฤๅษ กไดรบการอบรม สงสอน ฝกฝนแตในทางด พดจาไพเราะ มจตใจมนคง โอบออมอารตอเพอนบาน สวนลกนกอกตวหนงถกพายพดตกลงไปในบานโจร กไดรบการอบรมแนะนำาในทางโจร เชน ลกขโมย พดจาหยาบคาย ปากจด มจตใจดราย อาฆาตพยาบาท เปนตน วนหนง พระราชาองคหนงเดนหลงทางเขามานอนหลบอยใตตนไมในแดนโจร นกตวทอยกบโจรกพดขนวา “เออ! ดแลว วนนมคนมานอนหลบอยในถนเรา เราตองฆาเสยใหตาย” พระราชาไดยนกตกใจ รบหนผานไปทางสำานกพระฤๅษ นกตวทอยกบพระฤๅษกออกมาทกทายวา “เชญ พกผอน ดมนาและหลบนอนทนได ยนดตอนรบเจาคะ” พระราชาจงเขาไปนอนหลบใตตนไมใกลๆกบสำานกพระฤๅษ เมอตนขนมากคดในใจวา “นกสองตวนมนสยแตกตางกนมากจรงๆ ตวหนงใจราย แตอกตวหนงใจด” แลวพระราชากเขาไปหาพระฤๅษ เพอขอนกทพระฤๅษเลยงไว พระราชาไดนำานกผมอธยาศยดตวนไปเลยงไวในพระราชวง คตสอนใจ สงแวดลอมดจะทำาใหชวตรงโรจน สวนสงแวดลอมเลวจะทำาใหชวตอบเฉา

เรอง ชวตตองฝกฝนและพฒน�อยเสมอ

ในประวตบคคลสำาคญและประวตศาสตรของชาตทเจรญทงหลาย จะเหนวามนษยพฒนาขนจากการแกปญหา และเขมแขงขนจากการเผชญความทกขยากทงนน คนทอยสขสบาย ไมเคยตองส หรอแกปญหา ไมไดใชความคด หลงอยในความเพลดเพลน ไมมคนสอนทด ไมมกลยาณมตรคอยเตอน ไมมแบบฝกหดชวตใหทำาจงเจรญไดยาก ดงนน เมอเจออะไรทไมพงปราถนาบอกตวเองวา นคอเครองมอฝกฝนพฒนาตวเรา เราจะใชมนใหเปนประโยชน คนใดเอาชนะ ผานอปสรรค ผานเหตการณ ผานมรสมชวตไปไดดวยด คนนนจะเปนผแกรงกลา และมชวตทพฒนา ปญหานนเปลยนพยญชนะตวเดยวกกลายเปนปญญา คนฉลาดจงเปลยนปญหาใหเปนปญญา คนทปญญางอกงามลวนพฒนามาจากการคดแกปญหาทงสน คตสอนใจ ปญหากเปนทมาของปญญา ความทกขและอปสรรคเปนเครองมอพฒนาชวตใหกาวหนา


254


หนวยท 8 จดด จดดอย และพฒน�ตนเองแผนก�รจดกจกรรมท 9 เรองเล�เร�พลง เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมแนวทางในการแกไขจดออนเพอพฒนาตนเอง2. เนอห� ทกคนยอมมจดแขงและจดออนอยในตนเองตามธรรมชาต การรจกตนเองอยางถองแท ทำาการเสรมจดแขงและแกไขจดออนจงเปนเรองสำาคญอยางยงในการพฒนาตนเอง3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 ใบความร เรอง จดแขงและจดออน 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนาเกยวกบ จดแขงและจดออน ของคนเรา พรอมยกตวอยาง 4) หมลกเสอนงลอมวง ผลดกนเลาเรอง “ความสาเรจในการแกไขจดออนของตนเอง” คนละ 1 เรอง พรอมบอกวามเคลดลบอะไรบางททำาใหแกไขไดสำาเรจ 5) นายหมใหสมาชกทกคนโหวตวาเรองของใครทนาจะใชเปนตวแทนของหมได แลวนำาไปเลาในกองลกเสอในคาบตอไป 6) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ตวแทนแตละหม เลาเรอง “ความสาเรจในการแกไขจดออนของตน” ในกองลกเสอทละหมจนครบ 4) ผกำากบนำาอภปรายและเพมเตมในประเดน • การทคนเราจะสามารถแกไขจดออนของตนเองได ตองมวธการอยางไรบาง (สำารวจจดออน ตงใจจรง วางแผนพฒนาตนเอง และลงมอแกไข ฝกฝน) • การแกไขจดออนเปนประโยชนตอลกเสออยางไร • ไดขอคดอะไรบางจากกจกรรม และจะนำาไปปฏบตในชวตประจำาวนอยางไร


255

5) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล



เพลง

เพลง ยม

ยม ยม ยม ยมมานยนตาหวานชน ยมนดชวตยงยน สดชนอราอยามวรอสดชนอราอยาหนางอ มายมกนหนอเพอนเอย

เกม

เกม แขงเรอไวกง

วธเลน 1. ลกเสอเขาแถวตอนหม 2. ทกคนนงยองๆ บนสนเทา มอทงสองเหยยดออกแตะบาคนหนา 3. เมอไดยนสญญาณเรมเลน ใหทกคนเหยยดเทากาวไปขางหนาพรอมๆ กน การตดสน แถวใดถงหลกชยกอนชนะ


256


เรอง จดแขงและจดออน

ทกคนยอมมทงจดออนและจดแขงแตกตางกนไปตามภมหลงชวตของแตละคน สงสำาคญ ไมไดอยทวาใครมจดออนหรอจดแขงนอยกวาหรอมากกวากน แตอยทใครสามารถคนหา ยอมรบ และลงมอกำาจดจดออนและเสรมจดแขงของตนเองไดมากกวา คนบางคนหาไมเจอแมกระทงจดออนและจดแขงของตวเอง คนบางคนหาเจอแตไมยอมรบจดออน หรอบางคนยอมรบแตแกไขไมได ขนตอนในการพฒนาตนเอง โดยการกำาจดจดออนและเสรมจดแขงนน มดงน 1. สารวจคนหาจดออน คนหาตวเองใหเจอวามจดออนตรงไหนบาง โดย - การเปรยบเทยบกบผอน เชน การควบคมอารมณ ทกษะดานภาษา ทกษะดานการสอสาร ระบบการคด การอาน การเขยน รวมถงวนยในตนเองในดานตางๆ - การใชผอนเปนกระจกเงาชวยวเคราะหจดออนและจดแขงของเรา - การนำาปญหาและความสำาเรจในชวตมาทบทวนเพอหาจดออน และจดแขง 2. ลงมอกาจดจดออนและพฒนาจดแขง สงสำาคญทสดคอ การลงมอปฏบตจรง ถามความยากลำาบากในการแกไขและพฒนาหลายสงหลายอยางพรอมกน ขอแนะนำาใหทำาทละอยาง เชน ชวงแรกอาจจะพฒนาในเรองทศนคตกอน เมอทำาไดสำาเรจแลว คอยๆ พฒนาในเรองอนๆ ตอไป จดหกเหทสำาคญอยท ขาดความอดทนอดกลน ทำาใหลมเลกความตงใจ ควรหาแรงจงใจเขามาเสรมตลอดเวลา เชน แรงใจจากเพอน แรงใจจากหนงสอ และแรงใจจากเปาหมายในชวต เปนตน การกำาจดจดออนเปรยบเสมอนคนกำาลงเลกบหร อาจจะทรมานบาง หงดหงดบาง แตถาผานไปไดถงขนเปลยนพฤตกรรมหรอเปลยนนสย โอกาสทมนจะกลบมางอกเงยในชวตของเรากนอยลง แตถาเราไดเพยงครงๆ กลางๆ โอกาสทนสยทไมดจะกลบมาเตบโตอกกมมากขน ฉะนนตองกำาจดแบบถอนรากถอนโคน 3. ประเมนผลและแกไขปรบปรง หลงการกำาจดจดออนและเสรมจดแขงใหกบชวต สงสำาคญอกประการหนงคอการประเมนวาบรรลเปาหมายทวางไวหรอไม และสามารถตงเปาหมายททาทายเพมขนอก การกำาจดจดออนและการพฒนาจดแขงเปรยบเหมอนเกมทเรากำาลงเลนอยกบตวเอง จงสนกและเพลดเพลนกบมน แทนการคดวาเปนภาระทนาเบอ “ปจจยสความสาเรจทยงใหญ เรมตนทการชนะใจตนเอง”


257


เรอง ตรงตอเวล�รกษ�คำ�พด

มชายหนมคนหนง มพอเปนชางสารพด ทงชางเขยน ชางปน และแกะสลก ทำาอะไรไดหลายๆ อยาง มกจการรบจางปน แกะ และเขยน มลกมอหลายคน มงานไมขาดมอ สวนตวเขากมความสามารถเชนกน เขาประกวดฝมอออกแบบแกะสลกจนมชอเสยง ทำาใหลกคายงเพมมากขน กจการกใหญโตขนอก ตอมาพอและแมของเขากตายจากไป ลกชายจงเปนเจาของกจการแทน แตเขามนสยไมเหมอนพอ เมอลกคามาตอนรบด รบเงนมดจำาแลวกเทยวเตร ทำางานไมเคยเสรจตามทนด จะทำางานเฉพาะหนา ชนหนงไดเงนกหยดทำา จนเงนหมดจงทำาตอ ไมนานลกคากหนไมมใครมาใชบรการอก เพราะไมรกษาคำาพด ลกนองกลาออกหมดจนตองปดกจการไป และผลสดทายกตองไปสมครเปนลกจางรานอนเพราะคนหมดศรทธาเนองจากไมรกษาคำาพดและไมรกษาเวลา คตสอนใจ การรกษาคำาสตย ทำาใหเปนทเชอถอ

เรอง หม�ป�ในหนงแกะ

หมาปาตวหนงไปพบกบหนงแกะทเจาของตากเอาไวบนราว มนคดวาหากนำาหนงแกะมาคลมรางแลวแอบปะปนเขาไปอยในฝงแกะยอมไมมผใดลวงร และเมอสบโอกาสจงคอยจบแกะกน ดวยเหตนเมอถงเวลาเยนเจาของแกะจงตอนฝงแกะของตนเขาไปขงไวในคอกเหมอนเชนทกวน โดยไมทนสงเกตวามหมาปลอมเขามาอยในฝงแกะ บงเอญคนวนนนมการเลยงฉลองกนในหมญาตพนอง เจาของแกะจงเดนมาทคอกและเลอกเอาหมาปาทปลอมเปนแกะไปฆาเพอเปนอาหาร คตสอนใจ คนลวงโลก ยอมไดรบผลกรรมตามสนองไมชากเรว


258


หนวยท 8 จดด จดดอย และพฒน�ตนเองแผนก�รจดกจกรรมท 10 เป�หม�ยชวต เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมแนวทางในการตงเปาหมายในชวต2. เนอห� เปาหมายในชวตเปรยบเหมอนภาพของความสำาเรจของตนเองทไดวางไว และหาทางทำาใหไดตามเปาหมายดวยวรยะอตสาหะและความถกตอง เปาหมายในชวตมกไดแรงบนดาลใจมาจากบคคลทเรารก เคารพ และศรทธา3. สอ อปกรณ

3.1 แผนภมเพลง, เกม 3.2 ใบความร เรอง เปาหมายชวต 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ผกำากบนำาสนทนาในกองลกเสอ ถงความหมายของ “เปาหมายชวต” 4) ผกำากบใหหมลกเสอนงลอมวง ผลดกนเลาเรอง “บคคลในอดมคต” ทตนเองเคารพ ศรทธา และอยากจะดำาเนนชวตตามแบบอยางคนผนน พรอมบอกวาทชอบเพราะคณสมบตอะไรบาง และไดตงเปาหมายชวตของตนเองอยางไร 5) นายหมใหทกคนโหวตวา เรองของใครทควรจะใชเปนตวแทนของหม ใหเจาของเรองเปนตวแทน หมนำาไปเลาในกองลกเสอในครงตอไป 6) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ตวแทนหมเลาใหกองลกเสอฟง ทละหม 4) ผกำากบนำาอภปรายและเพมเตม ในประเดน • คนทเราเคารพ ศรทธาสวนใหญแลว เปนคนอยางไร (ใจดมเมตตา เสยสละ รบผดชอบ เกง ฯลฯ) • การมเปาหมายชวตเปนประโยชนตอลกเสออยางไร • ไดขอคดอะไรบางจากกจกรรม และจะนำาไปปฏบตในชวตประจำาวนอยางไร


259

5) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (เขาแถว นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล



เพลง

เพลง ใกลเข�ไปอกนด

ใกลเขาไปอกนด ชดๆ เขาไปอกหนอย สวรรคนอยๆ อยในวงฟอนรารปหลอขอเชญมาเลน เนอเยนขอเชญมารา มองมานยตาหวานฉา (ซา)โคงแลวไมราเสยแลวนเอย สขสราญนานมาเจอพบเธอในวงฟอนรา ไดแตแลมอง นวลนองนยตาหวานฉาวนนมาพบงามงอน พอยากจะตอนออกไปฟอนรา (ซา)

เกม

เกม วงอลวน

วธเลน ลกเสอทกคนนงเปนวงกลมมอกอดอก แตละคนหางกน 1 ชวงแขน เลอกลกเสอออกมาสองคน คนหนงเปนคนไล อกคนหนงเปนคนหน เรมการเลน คนไลตองวงไลจบคนหนใหได การหนจะอยภายในวงกลมหรอวงหลบหลกในระหวางผทนงอย เมอไมตองการหนใหวงไปนงขางหนาผทนงอยรอบวงกลมคนใดคนหนง ผทถกคนหนนงขางหนาจะกลายเปนผไลทนท คนไลเดมจะกลายเปนคนหนตอไป การตดสน ลกเสอทเปนคนหนคนใด ถกจบไดตองออกจากการแขงขน เลอกลกเสอคนใหมขนมาแทนคนหนตอไป


260


เรอง เป�หม�ยชวต

เปาหมายในชวตเปรยบเหมอนภาพของความสำาเรจของตนเองทไดวางไว และหาทางทำาใหไดตามเปาหมายดวยวรยะอตสาหะและความถกตอง คลายกบการเหนภาพจกซอทเสรจสมบรณแลว ทนกขนกบวธการของแตละคนวาจะทำาอยางไรใหจกซอแตละตวมาตอกน ใหเกดเปนภาพนนขนมา เปาหมายในชวตมกไดแรงบนดาลใจมาจากบคคลทเรารก เคารพ และศรทธา แตถาเราไมมภาพหรอไมมเปาหมาย อะไรจะเกดขน บางคนอาจจะคดวาฉนกมชวตของฉนไปเรอยๆ ไมไดรบกวนใคร ไมทำาใหใครเดอดรอน ฉนกมความสขด แลวคณคาของคณจะอยทไหน การมเปาหมายในชวต คอคำาตอบวาเรามชวตอยเพออะไร เพอใคร และอยอยางไร ชวตเปรยบเหมอนกบการเดนทาง และนกเดนทางทชาญฉลาด ยอมมเปาหมายในการเดนทางเสมอ เขาจะไมสญเสยเวลาขางทาง เพราะจะทำาใหเขาไปถงจดหมายชาลง การเดนทางของชวต ไมไดราบเรยบและสวยงาม เหมอนโรยดวยกลบกหลาบเสมอไป ในระหวางทางสงทไมคาดคดอาจเกดขนไดเสมอ ปญหาและอปสรรคเปนแขกทไมไดรบเชญใหมาเยยมเยยนเรา มาเพอทดสอบเรา มาทำาใหเราเหนอยลา ทอแท สนหวง หมดแรง หมดกำาลงใจทจะเดนตอไป และทำาใหจดหมายปลายทางนนยาวไกลออกไป อะไรคอสงจำาเปนสำาหรบนกเดนทางทจะเอาชนะแขกทไมไดรบเชญเหลาน คำาตอบคอ ความมงมนและความสมาเสมอ แมวาเราจะเจอกบอปสรรคขวากหนามและปญหามากมาย เปนมรสมของชวตกวาได เรากสามารถทจะไปถงเปาหมายไดในทสด ซงมนอาจจะลาชาไปบาง กไมใชสงสำาคญ เพราะเราทำาดทสดแลว การพกผอนเหมอนกบการชารตแบตเตอรใหเตม เปนการชารตทงพลงกายและพลงใจ ในระหวางทางทเดนเราพบปะคนมากมาย บางคนกเดนไปทางเดยวกบเรา บางคนกเดนสวนทางกบเรา ถาการเดนทางของเราเตมไปดวยความสนกสนานและรอยยม แมวาจะมอปสรรคมากมายกตาม เราจะเปนผสรางแรงบนดาลใจใหคนอนเดนตามโดยไมรตว บางคนอาจจะยดเอาคตประจำาใจของเราไปใชในการดำาเนนชวต หรอใหเราเปนแมแบบ เพราะพวกเขาไดเหนแลววา ความสำาเรจจะมาอยเบองหนาไดอยางไร? ความมงมนและความสมาเสมอ คอหวใจทจะ นาไปสความสาเรจ

ทมา : http://www.iamspiritual.com/chai/pp/success.html


261


เรอง ขอคดจ�กถงนำ�สองใบ

ชายจนคนหนงแบกถงนำาสองใบไวบนบาเพอไปตกนำาทรมลำาธาร ถงนำาใบหนงมรอยแตก ในขณะทอกใบหนงไรรอยตำาหน และสามารถบรรจนำากลบมาไดเตมถง...แตดวยระยะทางอนยาวไกล จากลำาธารกลบสบาน...จงทำาใหนำาทอยในถงใบทมรอยแตกเหลออยเพยงครงเดยว เหตการณทงหมดนดำาเนนมาเปนเวลา 2 ปเตม ทคนตกนำาสามารถตกนำากลบมาบานไดหนงถงครง ซงแนนอนวาถงนำาใบทไมมตำาหนจะรสกภาคภมใจในผลงานเปนอยางยง ขณะเดยวกนถงนำาทมรอยแตกกรสกอบอายตอความบกพรองของตวเอง มนรสกโศกเศรากบการทมนสามารถทำาหนาทไดเพยงครงเดยวของจดประสงคทมนถกสรางขนมา 2 ปกบความลมเหลวอนขมขนของถงนำาทมรอยแตก!! วนหนงทขางลำาธาร มนจงพดกบคนตกนำาวา “ขารสกอบอายทรอยแตกของขาททาใหนาทอยขางในไหลออกมาตลอดเสนทางทกลบไปยงบานของทาน” คนตกนำาตอบวา “เจาเคยสงเกตหรอไมวามดอกไมเบงบานอยตลอดเสนทางทตวเจาผานไป แตกลบไมมดอกไมอยเลยในอกดานหนงเพราะขารวาเจามรอยแตกอย ขาจงไดหวานเมลดพนธดอกไมลงขางทางเดนดานของเจา และทกวนทเราเดนกลบเจากเปนผรดนาใหกบเมลดพนธเหลานน เปนเวลา 2 ป ทขาสามารถทจะเกบดอกไมสวยๆ เหลานนกลบมาแตงโตะกนขาว ถาหากปราศจากเจาทเปนเจาแบบนแลวเรากคงไมมดอกไมทสวยงามเชนน” คตสอนใจ คนเรายอมมขอบกพรองทเปนเอกลกษณของตนเอง ซงอาจชวยทำาใหการอยรวมกนของเรานาสนใจ และกลายเปนบำาเหนจรางวลของชวตได สงทตองทำากเพยงแคยอมรบคนแตละคนในแบบทเขาเปน และมองหาสงทดทสดในตวเขาเทานน

เรอง ข�วร�ย-ข�วด

บรษทผลตรองเทาทประสบความสำาเรจมากบรษทหนง ฝายบรหารไดประชมกนและพจารณาทจะเปดตลาดในทวปแอฟรกา จงสงพนกงานขายอนดบ 1 ไปยงแอฟรกาเพอทำาการศกษาศกยภาพของตลาด เมอไปถงแอฟรกา เซลลแมนสงเกตวาชาวแอฟรกน สวนมากเดนดวยเทาเปลา เขาจงสงขาวกลบไปวา “ขาวราย ทนไมมใครสวมรองเทาเลย” และกสงรายงานตามไปอกวา ไมมตลาดรองเทาในทวปแอฟรกาน ฝายบรหารพจารณาวา ควรจะหาขอมลเปนครงท 2 เพอใหแนใจ จงตดสนใจทจะสงเซลลแมนอกคนหนงไปเพอประเมนตลาดแหงน พนกงานขายคนท 2 เมอไปถงแอฟรกากมความตนเตนมาก และสงขาวกลบมาทนทดวยขอความวา “ขาวด ไมมใครทนใสรองเทาเลย” เขารบเดนทางกลบและรายงานแกฝายบรหารวา “สภาพบรษทงหลาย เรากาลงจะรวย เพราะมตลาดใหญมากในแอฟรกา และสงสาคญทเราตองทาคอ ใหการศกษาแกชาวแอฟรกนวาประโยชนและความสาคญของการใสรองเทาคออะไร” คตสอนใจ ในทกๆ เรองราว และทกๆ เหตการณจะมทงดานบวกและดานลบ เราสามารถจะมองวา แกวใบหนงมนำาอยครงหนงหรอวางเปลาอยครงหนง และมองเหน รโดนทหรอตวโดนทเราเลอกไดทจะมองแบบใด แตทสำาคญกคอทางเลอกทเราเลอกจะเปนตวกำาหนดความสำาเรจหรอความลมเหลวของเรา


262


หนวยท 9 รกและศรทธ� สถ�บนช�ต ศ�สน กษตรยแผนก�รจดกจกรรมท 11 พระมห�กรณ�ธคณของบรพมห�กษตรยไทย เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมสำานกรกชาต และรำาลกพระมหากรณาธคณของบรพมหากษตรยไทย2. เนอห�

2.1 ประวตศาสตรชาตไทย 2.2 การสญเสยดนแดนประเทศไทยในสมยราชวงคจกร 2.3 พระราชกรณยกจของพระบรมราชวงคจกร3. สอ อปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 แผนทการเสยดนแดนของไทยสมยราชวงศจกร 3.3 ใบความร เรอง การเสยดนแดนไทยสมยราชวงศจกร 3.4 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบบรรยายประกอบการนำาเสนอแผนทประเทศไทยททำาเปนจกซอ แสดงถงอาณาจกรไทยทบรพกษตรยไทยไดรกษาไวใหลกหลานไทยและการเสยดนแดนในสมยราชวงคจกร จำานวน 14 ครง 4.4 ผกำากบนำาอภปรายประเดนตอไปน และสรป • “เพระเหตใด ชาตไทยจงอยรอดปลอดภย ยงคงความเปนเอกราชมาตราบเทาทกวนน โดยไมไดตกเปนเมองขนของใคร ในขณะทประเทศใกลเคยงโดยรอบตองตกเปนเมองขนของฝรงทงหมด” • “ลกเสอคดวา คนไทยควรมบทบาทในการรกษาชาตใหดารงอยตลอดไป อยางไร” 4.5 ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 4.6 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

5.1 สงเกตการมสวนรวมทำากจกรรม การแสดงออก และการแสดงความคดเหน 5.2 ลกเสอมความรกชาต และมเจตคตตอการปกปองรกษาชาตไทย


263


เพลง

เพลง หนกแผนดน

คนใดใชชอไทยอย กายกดเหมอนไทยดวยกนไดอาศยโพธทองแผนดนของราชนย แตใจมนยงเฝาคดทาลาย คนใดเปนไทยเปนทาส ดถกชาตเชอชนถนไทยแตยงฝงทากนกอบโกยสนไทยไป เหยยดคนไทยเชนทาสของมน

หนกแผนดน หนกแผนดน คนเชนนเปนคนหนกแผนดน (สรอย)

คนใดยยงปลกปน ไทยดวยกนหวงใหแตกกระจายปลกระดมมวลชนใหสบสนวนวาย เ พอคนไทยแบงฝายรบกนเอง คนใดหลงชนชาตอน ชาตเดยวกนเขายนขมเหงไดสนทรพยเจอจานเปนประหารไทยกนเอง ทชาตอนเกรงดงญาตของมน (สรอย) คนใดขายตนขายชาต ไดโอกาสชทางใหศตรเขาทลายพลงไทยใหสลายทางส เมอศตรโจมจเสยทมน คนใดคดรายราว ประเพณของไทยไมตองการเกอหนนอคตเชอลทธอนธพาล แพรนามนมาบานเมองเรา (สรอย)


เรอง ก�รเสยดนแดนไทยสมยร�ชวงศจกร

สวสด ผรกชาตทกคน วนนครมเรองราวอนขมขน ซงเปนเรองจรงทเคยเกดขนบนแผนดนไทยของเรา อาณาจกรทมนามวา “ขวานทอง” อนเกรยงไกรในอดต ทศเหนอจรดทศใต ทศตะวนออกจรดทศตะวนตก อาณาจกรของเราลวนแลวแตมชายฝงทะเลอนงดงามลอมรอบแทบทงสน แตทำาไมจงถกกดกรอนเหลอแตเพยงเทาทเหนน วนนครจะมาเลาใหพวกเราฟงเพอปลกจตสำานกของความเปนไทย เพอชนรนกอนจะไดนอนตายตาหลบ สมกบทไดสละชวตเพอปกปองบานเมอง ใหพวกเราไดอยอยางมความสขในทกวนน

ครงท 1

เสยครงแรก เกาะหมาก จากแผนผง เขาเปลยนเปน ปนง จาไดไหม นนแหละ จากขวานทอง เลมของไทย หนงรอยกวา ตารางไมล หลกฐานม


264


ครงท 1 เสยเกาะหมาก (ปนง) ใหกบประเทศองกฤษ เมอ 11 สงหาคม 2329 พนท 375 ตร.กม. ในสมยรชกาลท 1 เหตเกดจาก พระยาไทรบร ใหองกฤษเชาเกาะหมากเพอหวงจะขอใหองกฤษคมครองเกาะหมากจากกองทพของกรมพระราชวงบวรสถานมงคล ซงยกทพมาจดระเบยบหวเมองปกษใต ในทสดองกฤษกยดเอาไป

ครงท 2

ครงทสอง เสยซา ยงจาได เสยมะรด ทวาย ตะนาวศร ปสองพน สามรอยสามสบหก โชคไมด เสยเนอท กวาสองหมน ตารางไมล ครงท 2 เสย มะรด ทวาย ตะนาวศร ใหกบพมา เมอ 16 มกราคม 2336 พนท 55,000 ตร.กม. ในสมยรชกาลท 1 แตเดมเปนของไทยครงสมยสโขทย มงสจจา เจาเมองทวาย เปนไสศกใหพมา รชกาลท 1 ไมสามารถตคนจากพมาได ประกอบกบชาวเมองทวายไมพอใจกองทพไทยทเขายดครอง จงตกเปนของพมาไป ครงท 3

ครงทสาม บนทายมาศ ถกตดเฉอน แลวเปลยนเปน ฮาเตยน ตงชอใหม ปสองพน สามรอยหกสบสาม แสนชาใจ เสยเทาไร ไมปรากฎ ในบทความ

ครงท 3 เสย บนทายมาศ (ฮาเตยน) ใหกบฝรงเศส เมอ พ.ศ.2336 ในรชสมยรชกาลท 2

ครงท 4

ครงทส เจบแคน เสยแสนหว กนเนอท ถงเชยงตง เหนอกรงสยาม ตงหกหมน ตารางกโล โถมนทา ใครสรางกรรม เดยวน เหนดกน

ครงท 4 เสย แสนหว เมองพง เชยงตง ใหกบพมา เมอ พ.ศ.2368 พนท 62,000 ตร.กม. ในสมย รชกาลท 3 แตเดมเราไดดนแดนนมาในสมยรชกาลท 1 โดยพระเจากาวละยกทพไปตมาขนอยกบไทยได 20 ป เนองจากเปนดนแดนทอยหางไกลประกอบกบเกดกบฏเจาอนเวยงจนทร และเกดกบฏทางหวเมองปกษใต (กลนตน ไทรบร) ไทยจงหวงหนาพะวงหลง ไมมกำาลงใจจะยดครอง หลงจากนนพมาเปนเมองขนขององกฤษ เชยงตงกเปนขององกฤษไปดวย ครงท 5

ครงทหา มาเสย รฐเปรค เขาหาญหก ผลกลม เชอดคมขวาน ปสองพน สามรอย หกสบเกา แสนราวราน ตางหยบขวาน ขนถอ กชอไทย


265


ครงท 5 เสย รฐเปรค ใหกบองกฤษ เมอ พ.ศ.2369 ในสมยรชกาลท 3 เปนการสญเสยททำารายจตใจคนไทยทงชาต เพราะเปนการสญทหางจากครงกอนไมถง 1 ป

ครงท 6

ครงทหก อกตรม เดนกมหนา เสยสบสอง ปนนา นาตาไหล ตงเกาหมน ตารางกโล โถทาได แทบขาดใจ ตอส ศตรมา

ครงท 6 เสย สบสองปนนา ใหกบจน เมอ 1 พฤษภาคม 2397 พนท 90,000 ตร.กม. ในสมยรชกาลท 4 เปนดนแดนในยนานตอนใตของประเทศจน สมยรชกาลท 3 ไดเกณฑเชยงใหม ลำาปาง ลำาพน ไปตเมองเชยงตง (ตองตเมองเชยงตงใหไดกอนจงจะไดเชยงรง) แตไมทนสำาเรจ รชกาลท 3 เสดจสวรรคตเสยกอน ในสมยรชกาลท 4 ไดให พระเจานองยาเธอกรมหลวงวงศาธราชสนท (ตนตระกลสนทวงศ) ยกทพไปตเชยงตงเปนครงท 2 แตไมสำาเรจเพราะเดนทางยากลำาบาก เปนฤดฝน ขดสนเสบยงอาหาร ไพรพลลมตายเปนอนมาก จงตองยกทพกลบและเสยใหจนไป

ครงท 7

ครงทเจด เสยดนแดน แควนเขมร เกดพเรน เพราะฝรง กาลงบา เทยวออกลา เมองขน ชนอรา เสยอกท แสนกวา ตารางกโล

ครงท 7 เสย เขมร และเกาะ 6 เกาะ ใหกบฝรงเศส เมอวนท 15 กรกฎาคม 2410 พนท 124,000 ตร.กม. ในสมย ร.4 ฝรงเศสบงคบใหเขมรทำาสญญารบความคมครองจากฝรงเศส หลงจากนนไดดำาเนนการทางการทตกบไทย ขอใหมปกปนเขตแดนเขมรกบญวน แตกลบตกลงกนไมได ขณะนนพระบาทสมเดจพระปนเกลาเจาอยหว แมทพเรอสวรรคต ไทยจงออนแอ ฝรงเศสจงฉวยโอกาสบงคบทำาสญญารบรองความอารกขาจากฝรงเศสแกเขมร ในชวงนเอง องกฤษกบฝรงเศสไดทำาสญญากนเมอ 15 มกราคม 2438 โดยตกลงกนใหไทยเปนรฐกนชน ประกอบกบการดำาเนนนโยบายของ รชกาลท 5 ทเสดจประพาสยโรปถง 2 ครงทำาใหองกฤษ เยอรมน รสเซย เหนใจไทย ฝรงเศสจงยดเขมรไป ครงท 8

ครงทแปด เสยแควน ดนแดนใหม ชอสบสอง จไทย กใหญโข เปนเนอท อกแปดหมน ตารางกโล ตองรองโฮ ใจละเหย เพราะเสยดาย ครงท 8 เสย สบสองจไทย (เมองไล เมองเชยงคอ) ใหกบฝรงเศส เมอ 22 ธนวาคม 2431 พนท 87,000 ตร.กม. ในสมยรชกาลท 5 พวกฮอกอกบฎ ไทยจดกำาลงไปปราบ 2 กองทพ แตปฏบตเปนอสระแกกน อกทงแมทพทงสองไมถกกน จงเปนโอกาสใหฝรงเศสสงทหารเขาเมองไล โดยอางวา มาชวยไทยปราบฮอ แตหลงจากปราบไดแลว กไมยอมยกทพกลบ อกทงไทยกไมสามารถจดกำาลงไวยดครอง


266


ในทสดไทยกบฝรงเศสไดทำาสญญากนทเมองแถง (เบยนฟ) ยอมใหฝรงเศสรกษาเมองไลและเมองเชยงคอ

ครงท 9

ครงทเกา เศราแสน แคนไมสน เสยลมนา สาละวน ดานฝงซาย สบสามหวเมอง ตองจาเหมา ใหเขาไป ใครททา ชาใจ ไทยตองจา

ครงท 9 เสย ฝงซายแมนำาสาละวน ใหกบประเทศองกฤษในสมยรชกาลท 5 ในหวงป 2433 เปนการสญเสยครงยงใหญทางดานรฐศาสตร เศรษฐกจ และทรพยากรอนอดมดวยดนแดนผนปาอนอดมสมบรณยง

ครงท 10, 11

ครงทสบ เลยบลา แมนาโขง ถกเขาโกง ฝงซาย เพราะไทยถลา ครงทสบเอด เสยฝงขวา นงหนาดา มนเจบชา ฝงลก อยกลางใจ ครงท 10 เสย ฝงซายแมนำาโขง (อาณาจกรลานชาง หรอประเทศลาว) ใหกบฝรงเศสเมอ 3 ตลาคม 2436 พนท 143,000 ตร.กม. ในสมยรชกาลท 5 • เปนของไทยมาตงแตสมยสมเดจพระนเรศวร ตองเสยใหกบฝรงเศสตามสญญาไทยกบฝรงเศสเทานนยงไมพอ ฝรงเศสเรยกเงนจากไทย 1 ลานบาท เปนคาเสยหายทตองรบกบไทย เสยคาประกนวาไทยตองปฏบตตามสญญาอก 3 ลานบาท นอกจากนน ฝรงเศสยงสงทหารมายดเมองจนทบรและตราดไวถง 15 ป นบวาเปนความเจบปวดทสดของไทย ถงขนาดทเจานายฝายในตองขายเครองแตงกายเพอนำาเงนมาถวายรชกาลท 5 เปนคาปรบ รชกาลท 5 ตองนำาถงแดง (เงนพระคลงขางท) ออกมาใช ครงท 11 ฝงขวาแมนำาโขง (ตรงขามเมองหลวงพระบาง ดนแดนในทศตะวนออกของนาน, จำาปาศกด, มโนไพร) ใหกบฝรงเศส เมอ 12 กมภาพนธ 2446 พนท 25,500 ตร.กม. ในสมยรชกาลท 5 ไทยทำาสญญากบฝรงเศส เพอขอใหฝรงเศสคนจนทบรใหไทย ฝรงเศสคนจนทบร แตไปยดเมองตราดแทนอก 5 ป ตอมาเมอฝรงเศสไดหลวงพระบางแลวยงลกลำายานนาด, ดานซาย จ.เลย และยงไดเอาศลาจารกทพระเจดยศรสองรกษไปดวย

ครงท 12

ครงทสบสอง ใจรนทด เพราะหมดทา เสยมณฑล บรพา อกจนได เขามาพราก จากแหลมทอง ถนของไทย อกสองหมน ตารางไมล โดยประมาณ

ครงท 12 เสย มณฑลบรพา (พระตะบอง เสยมราฐ ศรโสภณ) ใหกบฝรงเศส เมอ พ.ศ.2449 พนท 51,000 ตร.กม. ในสมยรชกาลท 5


267


• ไทยไดทำาสญญากบฝรงเศส เพอแลกกบตราด, เกาะกง, ดานซาย ตลอดจนอำานาจศาลไทยทจะบงคบตอคนในบงคบของฝรงเศสในประเทศไทย เพราะขณะนนมคนจนญวนไปพงธงฝรงเศสกนมาก เพอสทธการคาขาย ฝรงเศสยอมถอนทหารออกจากตราดและดานซาย เมอ 6 กรกฎาคม 2450 แตยดเกาะกงไวไมคนใหไทย

ครงท 13

ครงทสบสาม เสยตรงกาน ไทรบร ในแผนท มองเหน เปนหลกฐาน ไปถงปะลส ตดรฐ กลนตน อกสามหมน โดยประมาณ ตารางไมล ครงท 13 เสย รฐกลนตน, ตรงกาน, ไทรบร, ปรส ใหกบองกฤษเมอ 30 มนาคม 2451 พนท 80,000 ตร.กม. ในสมยรชกาลท 5 ไทยไดทำาสญญากบองกฤษ เพอใหไดมาซงอำานาจศาลไทยทจะบงคบคดความผดของคนองกฤษในไทย

ครงท 14

ครงทสบส เสยเขา พระวหาร ปจจบน เปนของเขมร ทานเหนไหม จาไวเถด เลอดเนอ เชอชาตไทย จงรวมใจ เขารวม รวมพลง ครงท 14 เสย เขาพระวหาร ใหกบเขมร เมอ 15 มถนายน 2505 พนท 2 ตร.กม. ในสมยรชกาลท 9 ตามคำาพพากษาของศาลโลก ใหเขาพระวหารตกเปนของเขมรเนองมาจากหลกฐานสำาคญของเขมร ในสมยทเปนของฝรงเศส เมอรวากรมพระยาดำารงราชานภาพจะเสดจเขาพระวหาร จงไปกอนแลวชกธงชาตฝรงเศสรบเสดจ แลวจงถายรปไวเปนหลกฐาน จงนำามาใชเปนหลกฐานสำาคญทแสดงตอศาลโลก

พวกเราเหนแลวใชไหมครบวา เราสญเสยดนแดนไปมากมายขนาดไหน หากรวมพนททสญเสยไปจะมากกวาพนททเราเหลออยเสยอก มหนำาซำาประเทศเพอนบานทเคยเปนลกหลานไทย เฉกเชนเดยวกนยงจะมาสรบทำาลายกนเองอก และทเลวรายทสด คนในชาตของเราเองยงขาดความสำานก เหนแกตวเอาตวรอด และเสพสขไปวนๆ จะตองมการสญเสยครงทสบหาหรอกระไรจงจะสำานกไดบางกตดชองนอยแตพอตว หาความสขกบสงจอมปลอมชวครงชวคราว ขาดความรบผดชอบ ขาดความสำานก และขาดซงศกดศรของความเปนลกผชาย หากบรรพชนผอทศตนสละชวตเลอดเนอเพอเขาแลกไวซงแผนดนไวใหลกหลานไดซกหวนอน ไดทราบเรองราวอนโงเขลาของคนยคปจจบน ทานคงจะนอนตายไมเปนสข ลกขนเถอะครบ ...ตนซะทเถอะครบ มนถงเวลาแลวทเราจะตองมาชวยกนทะนบำารงประเทศชาตใหกลบมามนคง พวกเราเปนชนรนใหม คงจะไมมใครอยากเหนการสญเสยครงทสบหา มนคงจะเปนการเปลยนแปลงครงยงใหญในประวตศาสตรคอ การเปลยนผนไตรรงคออกจากแผนดนของเรา


268


เหมอนลงเรอ ลาเดยว นาเชยวจด ชวยกนคด ชวยกนพาย ใหถงฝง อยาหนหลง หนหนา พะวาพะวง คนนงกลาง เทาอยารา ลงราว เปนดนแดน ถนสดทาย ทไทยหวง ทะเลลอม รอบขาง หมดทางหน ครงทสบหา ตอไป อยาใหม ใครยาย ขมข จงสมน เราจะถอย ตอไป ไมไดแลว ผนดนสน เขตแนว ทะเลกน ขวานเลมนด ฤทธฉกาจ เคยฟาดฟน ระบอลน วาไทยรก สามคค เขมรยบ เวยดนามเยน เกนจะยง ลาวกพง มาแลว ใชไหมน หากคนไทย ไมกลาส หมไพร เจอกนท กลางสมทร เพราะสดดน เหลาอมตร ทคดครอง เมองทองขา จาสจจา ขาลนลง อยาสงสย หากผใด หมายปอง ครอบครองไทย จงเอาไป หากแผนดน นสนคน


เรอง จงทำ�ตนเหมอนพญ�มงกร

อาจารยกบลกศษยเดนผานปาไมเหนคนตดตนไม จงเขาไปถามวา “ทาไมจงไมตดตนไมตนนน?” คนตดตนไมตอบวา “เพราะตนไมตนนนมเนอไมทไมคอยด ใชทาประโยชนอะไรไมได” อาจารยจงบอกกบลกศษยวา “เหนไหม ตนไมตนนนมนไมมประโยชน จงรอดมาไดไมถกโคน” ครนอาจารยกบลกศษยเดนตอไป กพบคนฆาหาน กำาลงถามนายของตนวา “จะใหฆาหานตวทรองไดหรอรองไมได” นายกสงวา “ใหฆาหานตวทรองไมได” วนรงขน ลกศษยจงถามอาจารยวา “เมอวานทานบอกวา ตนไมทไมมประโยชนจงไมถกโคน สวนหานตวทรองไมไดไมมประโยชนกลบถกฆาตาย ระหวางมประโยชนกบไรประโยชน ทานคดวาควรจะเลอกอยางไหน” อาจารยจงตอบวา “จงทาตวเหมอนพญามงกรเถด เดยวกแสดงตนใหปรากฏ เดยวกหลบหายเขาไปในกลบเมฆ จงอยทามกลางธรรมชาต สามารถยดหยนได ไมทาตวเดนจนเขาอจฉาและไมทาตวไรคาจนเขาตองขจดทาลาย” คตสอนใจ ผมปญญาตองรจกวางตว และปรบตวในสถานการณตางๆ อยางเหมาะสม


269


หนวยท 10 ปฏบตต�มวถไทยและภมปญญ�ทองถนแผนก�รจดกจกรรมท 12 วยรนไทยหวใจเก�หล เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอเหนคณคาของความเปนไทย2. เนอห� คณคาของความเปนไทย3. สอ อปกรณ


4.1 พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบลกเสอนำาสนทนาถงคานยมของวยรนในสงคมไทย ทนยมไวทรงผมแบบเกาหล แฟชนเสอผาแบบเกาหล อาหารเกาหลและหนาตา สวย หลอ ต แบบเกาหล ทเรยกวา “เกาหลฟเวอร” แลวตงคำาถาม 1) คนเกาหล ตางจากคนไทยอยางไร ในดานวฒนธรรม (ภาษา ความเปนอย ศลปวฒนธรรม คณลกษณะนสย ความอดทน ความมวนย) 2) เพราะเหตใด วยรนไทยจงนยมชมชอบ “ความเปนเกาหล” 4.4 มอบหมายใหกองลกเสอจดกจกรรมโตวาทในญต “วยรนไทยหวใจเกาหล เสยศกดศรวยรนไทย” ประเดนสนบสนนหรอคดคานในเรอง “การหมกมนเลยนแบบวฒนธรรมเกาหลของวยรนไทย” โดยจดทมโตวาทเปน 2 ฝาย คอฝายสนบสนน และฝายคาน 1) ฝายเสนอและฝายคานตางมหวหนา 1 คน และมผสนบสนน 3 คน 2) ลกเสอเลอกผดำาเนนรายการ 1 คน 3) หวหนาฝายเสนอนำาเสนอขอมล 3 นาท และหวหนาฝายคานนำาเสนอขอมล 3 นาท 4) ผสนบสนนแตละฝายคนละ 2 นาท 5) หวหนาฝายเสนอและฝายคานสรปคนละ1 นาท 4.5 เมอโตวาทจบลกเสอรวมกน วเคราะหผลสรปจากการโตวาท 4.6 ผกำากบใหขอเสนอแนะและกลาวคำาชมเชยลกเสอ 4.7 ผกำากบมอบหมายใหจดทำาโปสเตอรรณรงคสรางจตสำานกรกความเปนไทย “เปนไทยทงตวและหวใจ” ทำาอยางไรคอไทยแท 4.8 ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 4.9 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 5. ก�รประเมนผล

ลกเสอสามารถโตวาท ดวยเหตผลคดคานโตแยงทชวนเชอใหเหนคณคาความเปนไทย


270


เพลง

เพลง เมดอนไทยแลนด

เมดอนไทยแลนด แดนดนไทยเรา เกบกนจนเกา เรามแตของดดมาตงแตกอนสโขทย มาลพบร อยธยา ธนบร ยคสมยน เปน กทม.เมองทคนตกทอ (ไมเอาอยาไปวาเขานา) เมดอนไทยแลนด แดนไทยทาเองจะรองราทาเพลง กลาลกลลา ฝรงแอบชอบใจ แตคนไทยไมเหนคากลวนอยหนา วาคณคานยมไมทนสมย เมดอนเมองไทย แลวใครจะรบประกนฮะ(ฉนวามนนาจะมคนรบผดชอบบาง) เมดอนไทยแลนด แฟนแฟนเขาใจผลตผลคนไทยใชเองทาเอง ตดเยบเสอผากางโกงกางเกงกางเกงยนส (ชะหนอยแน) แลวขนเครองบนไปสงเขามาคนไทยไดหนา (ฝรงมงคาไดเงน) เมดอนไทยแลนด พอแขวนตามรานคามาตดปายตดตราวาเมดอนเจแปน กขายดบขายดมราคาคยกนไดวามนมาตางแดน ทงทนสมย มาจากแมกกาซนเขาไมไดหลอกเรากน หลอกเรานนหลอกตวเอง...เอย


เรอง โหรคนหนง

โหรคนหนงหมกมนในเรองการดดวงดาวจนไมเปนอนทำาอะไร วนๆ เอาแตศกษาความเปนไปของดวงดาวบนทองฟา จนรวาดวงดาวดวงใดโคจรไปทางไหน คำาวนหนงขณะทโหรเดนแหงนหนามองดดวงดาวไปตามถนนนอกเมอง จนเผลอพลดตกไปในบอขางทาง เนองจากไดรบบาดเจบจงไมสามารถปนขนมาไดเอง ตองนอนรองครวญครางอยตามลำาพง จนมผมาพบและใหความชวยเหลอพรอมสอบถามถงเรองราวความเปนมา “เออหนอพอโหรผรอบร” ผใหความชวยเหลอรำาพงออกมาดงๆ “ทานศกษาจนรวาดาวดวงไหนบนทองฟาโคจรไปทางใด แตตวเองจะเดนตกบอหารไม” คตสอนใจ ความรทวมหว แตเอาตวไมรอด (เปนผทมสตปญญาด แตกลบชวยตนเองไมได)


271


หนวยท 11 คณธรรม จรยธรรมแผนก�รจดกจกรรมท 13 สภ�พบรษและสภ�พสตรในดวงใจ เวล� 2 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอเหนความสำาคญของการแสดงออก ถงพฤตกรรมความเปนสภาพบรษและสภาพสตร2. เนอห� ความเปนสภาพบรษและสภาพสตร ตองมพนฐานมาจากคณธรรมจรยธรรมและการแสดงออกอยางเหมาะสม 3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบกจกรรม 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 กจกรรมครงท 1 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) แจกใบกจกรรม มอบหมายงานใหหมลกเสอ ระดมความคดเหน และสรปพฤตกรรมทแสดงถงความไมเปนสภาพบรษของชาย หรอ พฤตกรรมทแสดงถงความไมเปนสภาพสตรของหญง หมละ 1 พฤตกรรม 4) ใหหมลกเสอรวมกนวเคราะหประเดนตามใบกจกรรม และนำาเสนอในกองลกเสอครงตอไปในรปแบบบทบาทสมมต 5) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 6) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) 4.2 กจกรรมครงท 2 1) พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 2) เพลง หรอเกม 3) ลกเสอนำาเสนอบทบาทสมมตพรอมคำาอธบาย ทละหมจนครบ 4) ผกำากบนำาอภปรายสรปและเพมเตมในประเดน • ลกเสอคดวาหวใจสำาคญของความเปนสภาพบรษและความเปนสภาพสตร คออะไร (เชน สภาพบรษ-ความเสยสละ เปนผนำา ออนโยนแตไมออนแอ / สภาพสตร-เมตตา จรงใจ สภาพ เรยบรอย) • ไดขอคดอะไรบางและจะนำาไปปฏบตในชวตประจำาวนอยางไร 5) ผกำากบเพมเตม “มคากลาววาแกนแทของความเปนสภาพบรษและสภาพสตรอยทความภมใจในคณคาของความเปนมนษยและเพศของตน ซงขนกบวาตนเองไดสรางคณคาไวมากนอยแคไหน คณคาทสาคญ ประกอบดวย การรจกเอาใจเขามาใสเรา การใหเกยรตผอนและรกษาเกยรตตนเอง ความเสยสละ ความซอสตย และมความรบผดชอบ”


272

6) ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 7) พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

ลกเสอเขาใจคณลกษณะของสภาพบรษ สภาพสตรทสอดคลองกบกฎลกเสอ ขอ 4 ลกเสอเปนมตรของคนทกคน และเปนพนองกบลกเสออนทวโลก ขอ 5 ลกเสอเปนผสภาพเรยบรอย ขอ 10 ลกเสอประพฤตชอบดวยกาย วาจาใจ


เพลง

เพลง B.P.Spirit

I’ve got that B.P. Spirit right in my head (3) I’ve got that B.P. Spirit right in my head (2) to stay I’ve got that B.P. Spirit deep in my heart (3) I’ve got that B.P. Spirit deep in my heart (2) to stay I’ve got that B.P. Spirit all round my feet (3) I’ve got that B.P. Spirit all round my feet (2) to stay I’ve got that B.P. Spirit all over me (3) I’ve got that B.P. Spirit all over me (2) to stay

เพลง รวมใจ

(สรอย) รวมใจเราพรอมใจ (3 ครง) งานนอยใหญพรอมใจกนทา พวกเราลกเสอไทยตางพรอมใจสามคค นาใจเรากลาผจญ บากบนอดทนหมนทาความด ผกมตรและมไมตร เหมอนดงนองพรบความชนบาน (สรอย) พวกเราลกเสอไทย บกปาไปลยนาเอง แมเราจะฝาภยพาล แตจตเบกบานเพราะความปรองดอง ชมฟาและนาลาคลอง เสยงคกคะนอง รองเพลงเพลนใจ (สรอย)


ใหลกเสอแตละหม ไปคนหาพฤตกรรมทแสดงถงความไมเปนสภาพบรษของชาย หรอพฤตกรรมทแสดงถงความไมเปนสภาพสตรของหญง หมละ 1 พฤตกรรม รวมกนอภปรายใหไดขอสรปในประเดน 1. ทำาไมพฤตกรรมนนจงไมเปนสภาพบรษ/สภาพตร 2. ถาจะใหเปนสภาพบรษ/สภาพสตร จะตองปรบปรงพฤตกรรมอยางไร สรปผลการอภปรายเพอรายงาน โดยการเลนบทบาทสมมต 2 รอบทงพฤตกรรมทไมเปนสภาพบรษ/สภาพสตร และพฤตกรรมทปรบใหเปนสภาพบรษ/สภาพสตร แลวเตรยมนำาเสนอในกองลกเสอ คาบตอไป ใชเวลานำาเสนอหมละไมเกน 8 นาท


273


เรอง หญงชร�กบหมอรกษ�ต�

หญงคนหนงเปนผมฐานะรำารวย แตเมอเขาสวยชราดวงตากลบมดมวจนมองอะไรไมเหน นางจงจางหมอมารกษาโดยทำาสญญาไววา ถาหมอรกษาใหนางสามารถมองเหนไดเหมอนเดมจะจายคารกษาเปนเงนกอนใหญ แตหากรกษาไมหายหมอจะไมไดรบคาตอบแทน ทกวนหมอจะนำายาหยอดตามาใหแกหญงชราทบาน แตขากลบหมอไดขโมยทรพยสนมคาตดมอกลบไปดวยเสมอโดยทหญงชราไมร เมอขโมยของตางๆ ไปจนหมดแลวหมอกรกษาตาของหญงชราหายพอด แตเมอเอยปากทวงคารกษา หญงชรากลบไมยอมจายให หมอจงนำาเรองไปฟองศาล “หมอทาผดสญญา” หญงชราใหการตอศาลเมอถกเชญตวมาสอบปากคำา “เพราะเมอกอนขาพเจามองเหนทรพยสนทกชนในบาน แตบดนขาพเจามองไมเหนมนเลยแมแตชนเดยว” ดวยเหตนหญงชราจงไดรบการตดสนใจใหพนผดเมอผพพากษาสงใหสอบสวนอยางถถวนหมอจอมขโมยไดรบสารภาพ ยอมคนทรพยสนใหแกหญงชรา และไดรบการลงโทษ คคตสอนใจ ผทคดโกงคนอน ยอมตองไดรบผลกรรมทกระทำาไว

เรอง หม�จงจอกกบแพะ

หมาจงจอกตวหนงหวนำามาก มนเดนซอกซอนหานำาดมไปทว เมอเจอบอนำาบอหนงจงรบตรงไปทนท โดยไมระมดระวงจนลนตกลงไป ไมวาจะตะเกยกตะกายปนขนมาดวยวธใดกไมสำาเรจ แพะตวหนงเดนมาทบอนำา เหนหมาจงจอกลอยคออยในบอ จงรองถามขนวา “เจาลงไปทาไมนะ” หมาจงจอกไดฟงดงนนกคดอบายขน “กเพราะนาในบอนรสอรอยมากนะส อรอยจนขาคดทจะดมใหหมดเลย” “อยางนนเชยวร” เจาแพะผโงเขลารองถาม และดวยความซอมนจงกระโดดลงไปในบอนนโดยไมยงคดอะไรเลย หมาจงจอกไดโอกาสกระโดดเหยยบบนหลงแพะ แลวปนขนมาจากบอนำาไดในทสด ปลอยใหเจาแพะโงลอยคออยในบอนำานน “เจาหลอกขา” แพะกลาว “เจาหวงประโยชนจากขาเทานน” “กใช” หมาจงจอกโตตอบ “แตกเพราะความโงของเจาเอง ขาเชอวาเคราบนคางของเจา คงมมากกวามนสมองของเจาเสยอก” คตสอนใจ คนโงมกเปนเหยอของคนฉลาดเสมอ


274


หนวยท 11 คณธรรม จรยธรรมแผนก�รจดกจกรรมท 14 ก�รชวยเหลอผอน เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอไดปฏบตกจกรรมเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมตามคำาปฏญาณตน “ขาจะชวยเหลอผอนทกเมอ”2. เนอห� กจกรรมเสรมสรางคณธรรมจรยธรรมตามคำาปฏญาณตน “ขาจะชวยเหลอผอนทกเมอ”3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 สอเกยวกบผประสบภยจากเหตการณสำาคญ (เรองทเพงเกด เปนทรบรกนทวไป) 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบ ใหกองลกเสอดสอ ประกอบการเลาเรอง ผประสบภยจากเหตการณอบตภยสำาคญทเพงเกดขน และเปนทรบรกนทวไป เชน อทกภยในภาคใต แผนดนไหวในญปน และจน ภยหนาวและ ภยแลงในภาคอสาน เปนตน 4.4 ลกเสอรวมกนแสดงความเหนในเรองผลกระทบจากอบตภย และปญหาทเกดขนกบผประสบภย เชน ความอดอยาก การขาดแคลนอาหาร ทอยอาศย การเสยชวต โรคระบาด ฯลฯ 4.5 ลกเสอวางแผนรวมกน ในการจดทำาโครงการสรางคณธรรมจรยธรรมตามคำาปฏญาณตนขอ 2 “ขาจะชวยเหลอผอนทกเมอ” และแบงงานกนรบผดชอบ 4.6 ลกเสอดำาเนนการตามโครงการ เชน การขอรบบรจาคเงน สงของ เพอมอบใหกบผทประสบภย การออกไปชวยเหลอผขาดแคลน ตามโอกาสอนควร เปนตน 4.7 ผกำากบใหคำาแนะนำาในการวางแผนโครงการเพอใหลกเสอไดนำาไปดำาเนนการอยางรอบคอบ 4.8 ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 4.9 พธปดประชมกอง (เขาแถว นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม และการแสดงความคดเหนในกลม


275


เพลง

เพลง เกดม�พงกน

เกด เปนคนอยาเหนแกตนแหละด ถงจะม รารวย สขสนต จนหรอม ไมเปนทสาคญ แมรกกนพงพา อยาไปตดไมตร เกดมาพงกน ผวพรรณ ใชแบงศกดศร วนนเราอย คดดใหดถงจะจนจะม อยาไปสรางเวรกรรม ขนทาชวไป อาจตองใชกรรมเวร อยางมงายโลภหลง เพราะคงจะเกดลาเคญ สรางบญ พระทานคงเหนรมเยน พนความกงวล ถงวบตขดสน ผลบญนาให ศลธรรมมนใจ ไมตองไปกงวล ถงจะมจะจน เกดกศลดลใจ

พฤษภเกสร อกกญชรอนปลดปลงโททนตเสนคง สาคญหมายในกายมนรชาตวางวาย มลายสนทงอนทรยสถตทวแตชวด ประดบไวในโลกา


เรอง เทพธด�กบช�วประมง

หนมชาวประมงคนหนง อาศยอยกบแมของเขา ทงสองคนแมลกประพฤตตนเปนคนด มใจเมตตาปราณตอเพอนบานและคนทวไปตลอดมา วนหนง หนมชาวประมงผนออกไปทอดแหหาปลา แตวนนนไมไดปลาสกตว กอนจะกลบบาน พบวามหอยตวหนงมาตดแห เขากเลยนำาหอยตวนนใสเรอเอากลบบานดวย ในขณะทเดนทางกลบบานนน หอยตวนมขนาดใหญขนทกท ในทสดกมหญงสาวสวยคนนงออกมาจากหอย ชายหนมกพาหญงสาวกลบบานแลวเลาเรองนใหแมฟง แมของเขากยนดใหหญงสาวสวยผนอาศยอยในบาน มชาวบานมากมายขอดหญงสาวสวยพรอมทงมอบเสนไหมอยางดให หญงสาวกเอาเสนไหมนนมาทอเปนผาไหมสวยงามมาก แลวจงใหชายหนมนำาไปขาย แตเนองจากราคาแพงมาก จงไมมใครซอ ตอมาไดพบชายชราคนหนง มลกษณะเปนผด ไดรบซอไหมนไวโดยไมเกยงเรองราคา เมอชายหนมกลบถงบานพรอมดวยเงนทขายผาไหมได หญงสาวกมอบเงนทงหมดใหชายหนมและแมของเขาไวใชจาย กอนทหญงสาวจะจากไปกกลาวกบสองคนแมลกวา “เทพเจาไดสงใหขามาเพอนาความสขและโชคลาภมาใหทานทงสอง เพราะทานทงสองเปนคนด มใจโอบออมอารเสมอมา” คตสอนใจ คนดนน แมจะไดรบความยากลำาบาก กมกจะมคนคอยชวยเหลอ


276


หนวยท 12 สมพนธภ�พและก�รสอส�รแผนก�รจดกจกรรมท 15 สมพนธภ�พช�ย - หญง เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอเกดความตระหนกรถงกจกรรมตางๆ ทเปนสอในการเสรมสรางสมพนธภาพกบเพอน ทงเพศเดยวกนและตางเพศ ซงบางกจกรรมอาจนำาไปสความเสยงได2. เนอห� วยรนสรางและสงเสรมสมพนธภาพกบเพอนทงเพศเดยวกนและตางเพศผานทางกจกรรมตางๆ ในชวตประจำาวนตามธรรมชาต การตระหนกรถงความเสยงทอาจเกดขนในกจกรรมตางๆ จะชวยใหมกจกรรมตางๆ ในหมเพอนอยางปลอดภย3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบกจกรรม 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบนำาสนทนาเกยวกบการสรางสมพนธภาพระหวางชาย-หญง 4.4 แบงลกเสอออกเปน 2 กลมเทาๆ กน แสดงบทบาทสมมตเปนกลมชาย 1 กลม และกลมหญง 1 กลม แจกใบกจกรรมใหทง 2 กลม 4.5 แตละกลมสงตวแทน 1 คนนงเกาอหนากลม เปน “หญงงาม” และ “หนมหลอ” 4.6 สมาชกกลมทเหลอ ใหอยดานหลงเกาอ ทำาหนาทเปน “สมองของหญงงาม” และ “สมองของหนมหลอ” 4.7 ใหสมาชกดานหลง “หนมหลอ” คดคำาพดเพอชวน “หญงงาม” ไปทำากจกรรมอยางใดอยางหนง เปนการสรางสมพนธภาพ และ “หนมหลอ” เปนผพดขอความนนกบ “หญงงาม” 4.8 ใหสมาชกดานหลง “หญงงาม” คดคำาโตตอบ พรอมเหตผล โดยคดและพดออกมาดงๆ และ “หญงงาม” เปนผพดขอความนนกบ “หนมหลอ” 4.9 ใหกลมชายพยายามคดสถานการณและประโยคชวนจนกวาจะสำาเรจ หรอหมดเวลาทกำาหนด 4.10 สลบกนโดยใหฝาย “หญงงาม” เปนผชวน และฝาย “หนมหลอ” โตตอบ เหมอนกบกจกรรมขอ 4.7 – 4.9 4.11 ผกำากบชวนคดวา 1) กจกรรมนใหขอคดอะไรบาง (รวาชาย-หญง สรางสมพนธภาพดวยการชวนไปมกจกรรมอะไรบาง การไดคดวเคราะห และประเมนสถานการณกอน จะชวยใหตดสนใจไดอยางเหมาะสม และหลกเลยงสถานการณเสยงตางๆ ได) 2) กจกรรมใดบางทชวยสรางสมพนธภาพทยงยนตอกน 3) กจกรรมใดทอาจกอใหเกดความเสยงและสงผลใหมสมพนธภาพทไมดตอกน


277

4.12 ผกำากบและลกเสอรวมกนสรปขอคดทได และการนำาไปใชในชวตประจำาวน 4.13 ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 4.14 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม และการแสดงความคดเหนในกลม


เพลง

เพลง โชคด

ชางโชคดวนนมาพบเธอ (ซา) ฉนดใจจรงนะเออมาพบเธอสมใจเธอนนอยสบายดหรอไร ฉนนนอยสบายกายและใจมารองราเพลนฤทยใหหวใจสขสาราญ ตบมอไปกนใหพรอมเพรยง (ซา) ชมอไปหวสายเอยงใหพรอมเพรยงตามกนแลวหมนกลบปรบตวเสยใหทน (ซา) มอทาวเอว ซอยเทาพลน ใหพรอมกนเถด


ใหกองลกเสอทำากจกรรมรวมกนดงน 1. กองลกเสอแบงเปน 2 กลม เทาๆ กน แสดงบทบาทสมมตเปนกลมชาย 1 กลม และกลมหญง 1 กลม แตละกลมสงตวแทน 1 คนนงเกาอหนากลมเปน “หญงงาม” และ “หนมหลอ” 2. สมาชกกลมทเหลอ ใหอยดานหลงเกาอ ทำาหนาทเปน “สมองของหญงงาม” และ “สมองของหนมหลอ” 3. สมมตวา “หนมหลอ” สนใจหญงงามทอยตรงหนา ตองการจะเสรมสรางสมพนธภาพดวยการชวนไปทำากจกรรมอยางใดอยางหนง ใหกลมชายทงหมดซงเปนสมองของหนมหลอ “คดดงๆ” ประโยคคำาพดชวนทดทสดทคดวาจะชวนไดสำาเรจ แลวใหหนมหลอเปนผชวน 4. เมอถกชวน ใหสมองของหญงงาม “คดดงๆ” ใหไดยนทวกนวา จะตอบรบหรอปฏเสธ อยางไร คดเปนประโยคคำาพด แลวใหหญงงามเปนผตอบ 5. ใหเวลากลมชาย 10 นาท พยายามคดสถานการณและประโยคชวนจนกวาจะสำาเรจ หรอหมดเวลา 6. สลบกนโดยสมมต “หญงงาม” สนใจหนมหลอตองการจะเสรมสรางสมพนธภาพดวยเปนฝายชวนและกลม “หนมหลอ” เปนฝายตอบ จนกวาจะชวนสำาเรจ หรอหมดเวลา 10 นาท เชนกน


278


เรอง ร�ชสหกบทปรกษ�ทงส�ม

ราชสหตวหนง อยากรวาลมหายใจของตนมกลนอยางไร วนหนงจงเรยกทปรกษาทงสามของตน อนไดแก แกะ หมาปา และหมาจงจอก ใหมาชวยพสจน สตวทงสามจำาตองตอบคำาถามดวยความเกรงกลวในอำานาจของเจาปา “ลมหายใจของทานมกลนเหมนรนแรงมาก” แกะตอบตามความเปนจรง “เจาบงอาจพดโกหก แสดงวาจาสามหาว สมควรตองถกลงโทษ” ราชสหใชองเทาตะปบใสแกะ จนมนถงแกความตาย แลวจงหนมาถามหมาปาวา “แลวเจาละ วาอยางไร” หมาปาเหนชะตากรรมของแกะ จงรบตอบเสยงละลำาละลกวา “ทานเจาปา ลมหายใจของทานมกลนหอมยงนก” “เจาบงอาจพดจาประจบสอพลอ ตลบตะแลง สมควรตองถกลงโทษ” เมอราชสหสงหารหมาปาแลว จงหนมาถามหมาจงจอกบาง “ไหนเจาลองบอกมาซ วาลมหายใจของขามกลนอยางไร” “ขอโทษททานเจาปา วนนบงเอญขาเปนหวด จมกใชดมกลนอะไรไมไดเลย” คำาตอบอยางชาญฉลาด ทำาใหหมาปาจงจอกรอดตวไปไดอยางหวดหวด คตสอนใจ เมอตกอยในอนตราย สตปญญาอนชาญฉลาดจะชวยทำาใหพนภย


279


หนวยท 12 สมพนธภ�พและก�รสอส�รแผนก�รจดกจกรรมท 16 คดเชงบวก เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมความสามารถในการคดเชงบวก2. เนอห� การคดเชงบวกเปนการวเคราะหหาสงดๆ ทมอยในสถานการณทเกดขนในชวตประจำาวน การฝกคดเชงบวกจะชวยใหมองโลกในแงด มความหวง และหาทางออกจากปญหาไดงายขน3. สอ วสดอกรณ


4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบเตรยมการใหอาสาสมครลกเสอแสดงบทบาทสมมตในกองลกเสอ ตามสถานการณตอไปน “ผกากบมอบหมายงานใหหมลกเสอปฏบตกจกรรมวาดภาพฐานผจญภย แตมลกเสอวงเลนกนแลวไปชนเพอนทกาลงทางานอย ทาใหงานททาอยเกดความเสยหายขน” 4.4 ผกำากบนำาอภปรายและเพมเตม ใหไดขอสรปในประเดน 1) คดวาลกเสอทถกชนจะรสกอยางไร 2) ความรสกเชนนเกดมาจากความคดอยางไร (เกดจากความคดทางลบ เชน ทำาไมจงซวยอยางนเพอนนแยจรงรวาคนทำางานอยยงจะมาวงแถวนอก ทำาตงนานกวาจะไดแคน นไมรจะตองทำาอกนานแคไหน ฯลฯ เพราะอารมณและความคดโนมนำากนได อารมณทางลบกโนมนำาใหเกดความคดทางลบตามมาไดเชนกน) 4.5 ผกำากบมอบหมายใหหมลกเสอรวมกนปรบความคดใหม ใหเปนความคดทางบวกทหลากหลายมาก ทสด แลวนำาเสนอในกองลกเสอ (เชน ดจะไดทำาใหมใหสวยกวาเดม ทหลงเราตองระวงใหมากกวาน ฯลฯ) 4.6 สมใหหมลกเสอนำาเสนอ 1 หม หมทเหลอใหชวยกนเพมเตมในสวนทไมซำากน 4.7 ผกำากบนำาอภปรายและเพมเตม ในประเดน 1) ความคดทางบวกทำาใหเกดผลอยางไรตอตวลกเสอ (ทำาใหเกดอารมณทางบวก ไมโกรธ สามารถแกปญหาดวยเหตผล จงไมเกดความขดแยงและความรนแรงตามมา) 2) ไดขอคดอะไรบางจากกจกรรม และจะนำาไปใชในชวตประจำาวนไดอยางไร 4.8 ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 4.9 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล



280


เพลง

เพลง ยม

ยม ยม ยม ยมมานยนตาหวานชน ยมนดชวตยงยน สดชนอราอยามวรอสดชนอราอยาหนางอ มายมกนหนอเพอนเอย


เรอง ลงม�กบม�

ชายคนหนงชอลงมา เลยงมาไวตวหนง ลงมามลกชายคนหนงอายครบเกณฑทหารพอด ลกชายมหนาทเลยงมาตวน วนหนง ปรากฎวามาตวนหายไป ทำาใหลงมาเศราโศกเสยใจมาก เพราะกวาจะซอมาตวนไดตองใชเวลานานในการสะสมเงน แมวาชาวบานจะชวยกนปลอบใจใหคลายทกข แตลงมากยงทำาใจไมได...ยงคงเสยใจเหมอนเดม แตแลว รงขนอกวนหนงกปรากฏวามาตวทหายไปไดกลบมา แถมยงพามาปามาอก 4 ตวดวย ทำาใหลงมาดใจมาก นอกจากจะไดมาคนมาแลวยงไดมามาเปลาๆ โดยไมตองซอถง 4 ตว ลงมาดใจอยไมนาน กปรากฏวามาปาตวหนงทลงมาไดมาเปลาๆ นไดเตะลกชายของลงมาจนลกชายขาเปทำาใหลงมาตองเสยใจมากอกครงหนง ชาวบานกเขามาชวยกนปลอบใจอก หลายวนตอมา มการเกณฑทหาร ชายหนมทอยหมบานเดยวกบลงมาถกเกณฑทหารหมดทกคน ยกเวนลกชายของลงมาเนองจากขาเป และภายหลงชายหนมทถกเกณฑทหารไดตายในสนามรบหมดทกคน ถอวาเปนโชคดของลงมาทลกชายแมจะขาเปแตกยงมชวตอย ชาวบานตางกมาแสดงความดใจกบลงมา คตสอนใจ เมอยงมลมหายใจกจงอยาทอแทในชวต จงใชสตกำาหนดรไวเสมอวา “เมอเราประสบโชคราย กไมควรเสยใจมากนกเพราะโชคดอาจตามมาในไมชา จงสตอไป”


281


หนวยท 12 สมพนธภ�พและก�รสอส�รแผนก�รจดกจกรรมท 17 ก�รแสดงคว�มชนชมและก�รใหกำ�ลงใจ เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอมความสามารถในการสอสาร เพอแสดงความชนชมและใหกำาลงใจเพอน2. เนอห� การสอสารเปนเครองมอสำาคญทสด ในการสรางและรกษาสมพนธภาพกบผอน ทกษะการสอสารเพอแสดงความชนชมและใหกำาลงใจผอน จงเปนทกษะจำาเปนอกอยางหนงทลกเสอควรฝกฝน3. สอ วสดอปกรณ 3.1 แผนภมเพลง 3.2 ใบความร เรอง ทกษะการแสดงความชนชมและใหกำาลงใจ 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ 4. กจกรรม

4.1 พธเปด (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบนำาสนทนาในกองลกเสอถงความหมายของ “การแสดงความชนชม และการใหกาลงใจ” (การแสดงความชนชมในสงดๆ ของเพอน แมเพยงเลกนอย เปนการเสรมความเชอมน และสรางแรงบนดาลใจใหกบเพอนทเขาจะมงมนรกษาสงดๆ นนไว และพยายามทำาใหดยงขนไปอก ขณะทการใหกำาลงใจเมอเพอนเกดความทอ กจะชวยเสรมแรงใหเขามพลงทจะสกบอปสรรคตอไปเชนกน) 4.4 ผกำากบแจกใบความรเรอง ทกษะการแสดงความชนชม และใหกำาลงใจ ใหลกเสอแตละหม รวมกนคดประโยคคำาพด เพอใหกำาลงใจเพอน ในสถานการณ “เพอนประสบอบตเหตขาหก นอนปวยอยโรงพยาบาล และลกเสอไปเยยม” 4.5 ลกเสอแสดงบทบาทสมมตทละหม ผกำากบและลกเสอหมอนรวมกนวเคราะหความถกตองของขนตอนทกษะการใหกำาลงใจ และชวยเสนอแนะการแกไข จนครบทกหม 4.6 ผกำากบและลกเสอ รวมกนสรปขอคดทไดและการนำาไปใช 4.7 ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 4.8 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก)5. ก�รประเมนผล

สงเกตการมสวนรวมในการทำากจกรรม การแสดงออก และการแสดงความคดเหนในหม และกองลกเสอ


282


เพลง

เพลง กำ�ลงใจ

ในยามททอแท ขอเพยงแคคนหนง จะคดถงและคอยหวงใย ในยามทชวต หมนหมองรองให ขอเพยงมใคร ปลอบใจสกคน ในวนทโลกราง ความหวงใหวาด มนขาดมนหาย ใครจะชวยเตม เพมพลงใจ ใหฉนไดเรม ตอสอกครง บนหนทางไกล กาลงใจ จากใครหนอ ขอเปนทาน ใหฝนใหใฝ ใหชวต ไดมแรงใจ ใหดวงใจ ลกโชนความหวง กาลงใจ จากใครหนอ ขอเปนทาน ใหฉนไดไหม ดงหยาดฝน บนฟากฟาไกล ทหยาดรน สผนดนแหงผาก


เรอง ทกษะก�รแสดงคว�มชนชมและใหกำ�ลงใจ

การแสดงความชนชม และใหกำาลงใจ เปนการสอสารทางบวกอยางหนง การแสดงความชนชมในสงดของเพอน แมเพยงเลกนอย จะชวยเสรมความเชอมนใหแกเพอน และสรางแรงบนดาลใจใหเขามงมนทจะรกษาสงดๆ นนไว และพยายามทำาใหดยงขนไปอก ขณะทการใหกำาลงใจเมอเพอนเกดความทอแท กจะชวยเสรมแรงใหเขามพลงทจะสกบอปสรรคตอไปเชนกน

ทบทวนองคประกอบของก�รสอส�รท�งบวก

1. เปนการสอสารซงเรมตนจากตวเรา โดยสอความคด ความรสก และความตองการของตนเอง 2. ใชภาษาพด นำาเสยง ไพเราะ พดดวยเหตผล และถกกาลเทศะ 3. แสดงออกทางอารมณอยางเหมาะสม 4. สรางความรสกทดตออกฝายเชน การใหเกยรต ใหความสำาคญ แสดงความเปนหวง ใหกำาลงใจ ถามความคดเหน ฯลฯ ผลของการสอสารทางบวก จะทำาใหเกดความเขาใจกนมากยงขน เกดความรสกดๆ ตอกนทำาใหมองอะไรเปนบวกไปหมด อยากทำาดตอกนมากยงขน ละทฐ และใหอภยกนงายขน


283


ขนตอนก�รแสดงคว�มชนชม

1. บอกความรสกของตนเองอยางจรงใจ ทงคำาพด ทาทางและนำาเสยง 2. ระบสงดๆ ของเพอน ทเราสงเกตได ตามความเปนจรง ตวอยางการชนชมเพอน ในเรองตางๆ • ชนชมความตรงตอเวลา : มนดกบนายน ไมเคยผดหวงเลย ตรงเวลาเปะทกครง • ชนชมในการเปนคนทมความรบผดชอบในการทำางาน : นายเปนคนรบผดชอบดมากๆ ตองยกนวใหเลย • ชนชมทเขาเปนคนมอธยาศยด : ทำาไมนายชางดอยางน • ชนชมทเขาชอบชวยเหลอเพอนฝง : พวกเราโชคดทมเพอนอยางนาย • ชนชมทเขาทเรยนด ไดรางวล รองเพลงเพราะ ฯลฯ : ยนดดวย นายเกงมาก

ขนตอนก�รใหกำ�ลงใจ

1. สะทอนความรสกของเพอนทเราสงเกตไดในขณะนน เพอใหเขารวาเราเขาใจและเหนใจเขา ดเธอ/เธอคง ----- (ความรสกทเราสงเกตเหน) +/- ท --- (ปญหาทเกดขน) 2. สำารวจสงดทเขามอย ทจะชวยใหเขารสกมความหวงและกำาลงใจมากขน 3. เสรมความเชอมนในความสามารถของเขา เชน แสดงความชนชมทเขาเขมแขงตอสอปสรรค แกปญหา ฯลฯ ตวอยาง สถานการณ : เพอนสอบไมผาน 1. เธอคงเสยใจ ทผลสอบออกมาอยางน 2. แลวเธอคดจะทำาอยางไรตอไป.../ มอะไรทจะชวยเธอไดบาง... 3. ฉนดใจทเธอเขมแขง หาทางออกไดแลว สตอนะเพอน ฉนจะคอยเอาใจชวย


284


เรอง ชวตทห�ยไป

เดกหนมคนหนงเปนคนเรยนเกงมาก ไดทนไปเรยนทอเมรกาจนจบดอกเตอรจงกลบมาเยยมบาน บานของเขาอยอกฟากหนงของทะเลสาบ ตองนงเรอแจวขามไปใชเวลาประมาณหนงชวโมง ระหวางอยในเรอกพดคยกบคนแจวเรอจาง ชายหนม : เรอทตดเครองยนต ไมมเหรอลง ? คนแจวเรอจาง : ไมมหรอกหลาน ทนมนบานนอก มนหางไกลความเจรญ มแตเรอแจว ชายหนม : โอ! ลาสมยมากเลยนะลง ทอเมรกาเขาใชเครองบนกนแลวลง ลงยงมานงแจวเรออยอก ไปสงผมฝงโนน เอาเทาไรลง? คนแจวเรอจาง : 80 บาท ชายหนม : OK ไปเลยลง ในขณะทลงแจวเรอ หนมนกเรยนนอกกเลาเรองความทนสมย ความกาวหนาของอเมรกาใหลงฟง... เมองไทย เมอเทยบกบอเมรกาแลว ลาสมยมาก ไมรคนไทยอยกนไดยงไง ? ชายหนม : ลง...ลงใชคอมพวเตอร ใชอนเตอรเนตเปนไหม ? คนแจวเรอจาง : ลงไมรจกหรอก ใชไมเปน ชายหนม : โอโฮ! ลงไมรเรองนนะ ชวตลงหายไปแลว 25 % รมย แลวลงรไหมวาเศรษฐกจของโลกตอนนเปนยงไง ? คนแจวเรอจาง : ลงไมรหรอก ชายหนม : ลงไมรเรองนนะ ชวตของลงหายไป 50 % แลว แลวรเรองนโยบายการคาโลกไหมลง ? ลง ลงรเรองดาวเทยมไหมลง ? คนแจวเรอจาง : ลงไมรหรอกหลานเอย ชวตของลง ลงรอยอยางเดยววาจะทายงไงถงจะแจวเรอใหถงฝงโนน... ชายหนม : ถาลงไมรเรองน ชวตของลงหายไปแลว 75 % ขณะนน เกดลมพายพดมาอยางแรง คลนลกใหญมาก ทองฟามดครม... คนแจวเรอจาง : นพอหนม เรยนหนงสอมาเยอะ จบดอกเตอรจากตางประเทศ ลงอยากถามอะไรสกหนอยไดไหม ชายหนม : ได จะถามอะไรหรอลง ? คนแจวเรอจาง : เองวายนาเปนไหม ? ชายหนม : ไมเปนจะ ลง คนแจวเรอจาง : ชวตของเอง กาลงจะหายไป 100 % แลวพอหนม...

คตสอนใจ ความรทวมหวแตเอาตวไมรอด


285


หนวยท 13 จตอ�ส� / บรก�รแผนก�รจดกจกรรมท 18 เปนลกเสอทงตวและหวใจ เวล� 1 ชวโมง

1. จดประสงคก�รเรยนร ลกเสอสามญรนใหญไดแสดงออกถงการเปนลกเสอรนพท “มองไกล” และเปนประโยชนตอกองลกเสอและชมชน2. เนอห� กจกรรมบรการทลกเสอสามญรนใหญสนใจเปนพเศษ3. สอ วสดอปกรณ

3.1 แผนภมเพลง 3.2 แบบรายงานผลการปฏบตกจกรรมทสนใจเปนพเศษ 3.3 เรองเลาทมคตสอนใจ4. กจกรรม

4.1 พธเปดประชมกอง (ชกธงขน สวดมนต สงบนง ตรวจ แยก) 4.2 เพลง หรอเกม 4.3 ผกำากบลกเสออธบายใหลกเสอเขาใจเกยวกบกจกรรมทลกเสอสนใจเปนพเศษ และจะตองปฏบตพรอมรายงานเมอครบกำาหนดเวลา กจกรรมทสนใจสำาหรบลกเสอมมากมายหลายประเภททลกเสอสามารถเลอกปฏบตได และปฏบตอยางตอเนองตามความสนใจซงมอย 3 ประเภทคอ 1) กจกรรมทใชกำาลงกาย ไดแก กจกรรมกฬาหรอกจกรรมผจญภยตางๆ 2) กจกรรมทใชสตปญญาหรอการใชความมานะอตสาหะ เชน การเลยงตนไม การเลยงสตว ปลกผก ซอมวทย 3) กจกรรมทใชจตสำานก ความเสยสละ และการเผยแพรความรทางการลกเสอใหกวางขวางขน เชน กจกรรมการบรการ (การเกบเศษวสดทมคมจากทสาธารณะ) การสอนลกเสอสำารอง (ทำาแกรนดฮาวล ระเบยบแถว และการเลานทานเมาคลแกลกเสอสำารอง) เงอนไขของการปฏบตกจกรรมทลกเสอสนใจเปนพเศษ จะตองบนทกและรายงานผลการปฏบตกจกรรม 4.4 ลกเสอแตละหมรวมกนคด สำารวจความสนใจเปนพเศษ โดยคำานงถงประโยชนทคมคา และเปนสงบงบอกถงอดมคตลกเสอ แลวจงเลอกกจกรรมทจะปฏบตรวมกน 4.5 หมลกเสอ/ลกเสอแตละนายวางแผนการปฏบตกจกรรมแสดงออกถงการเปนลกเสอทงตวและหวใจ พรอมกำาหนดเวลาการเรมตนและเวลาสนสดกจกรรม โดยมผกำากบชวยใหขอเสนอแนะ และคำาปรกษา 4.6 ผกำากบเลาเรองทมคตสอนใจ 4.7 พธปดประชมกอง (นดหมาย ตรวจ ชกธงลง เลก) • นดหมายหมลกเสอทจะชวยบรการเปนผชวยผฝกระเบยบแถว แกรนดฮาวล และชวยสอน เลานทานเรองเมาคล แกกองลกเสอสำารอง


286

5. ก�รประเมนผล

5.1 ลกเสอสามญรนใหญ เลอกกจกรรมและปฏบตกจกรรมทสนใจเปนพเศษไดสำาเรจ 5.2 มลกเสอสมครใจฝกตนเองเปนผฝกสอน ระเบยบแถว และแกรนดฮาวสลกเสอสำารอง 5.3 มลกเสอสมครใจฝกตนเองเปนผชวยสอน “เลาเรองนทานเมาคล” ใหกบกองลกเสอสำารอง


เพลง

เพลง เพลงลกเสอธรร�ช

เหลาลกเสอของธรราช ทะนงองอาจสบชาตเชอพงศพนธสมครสมานโดยมสามคคมน พวกเราจะรกรวมกนจะผกสมพนธตลอดกาล มจรรยา รกษาชอ สรางเกยรตระบอเลองลอตอไปชานานราเรงแจมใสใฝใจรกใหยนนาน พวกเราลวนชนบานเพราะกจการลกเสอไทย


287

แบบร�ยง�นผลก�รปฏบตกจกรรม

ก�รบรก�ร / ก�รทำ�ง�นต�มคว�มสนใจเปนพเศษ

แบบร�ยง�นผลก�รปฏบตกจกรรมทสนใจเปนพเศษ

ชอ ........................................................................................ เลขท ............. หม ..................ผลงาน ..................................................................................................................................เรมปฏบตงาน ........................................................................................................................สนสด ...................................................................................................................................

วน เดอน ป หมายเหตกจกรรมทปฏบต

ขอรบรองวาเปนความจรงทกประการ

ลงชอ ................................................... ผปฏบตงาน ................./............/.............

ความเหนของผกำากบลกเสอ...........................................................................................................................................................

ลงชอ .................................................ผกำากบลกเสอ (..........................................) …………../………./…………


288


เรอง เวล�กบน�ก� แตกต�งแตเตมเตม

เวลา ... เดนไปขางหนา แตนากา .. เดนอยทเกาเวลา .. เราไมอาจยอนกลบ แตนากา .. เราหมนยอนมนไดเวลา .. เมอสญเสยไปแลวไมอาจเรยกรองคน แตนากา .. เสยกซอม หรอซอใหมไปเลยเวลา .. ไดมาฟรๆ ไมตองแลกกะอะไร แตนากา .. ยงสวยยงแพง ใชเงนซอมนมาทงนน แลวอยางน มนจะคกนไดยงไง ในเมอมนแตกตางกนเหลอเกน แตถาไมมนากา จะรเวลามย หรอถามแตนากา แตไมรจกเวลา จะมประโยชนอะไร ถง 2 สงจะแตกตางกน แตถามนจะคกนแลว ยอมมจดรวมกนเสมอ เพยงแตจะมองเหนมนหรอไม คตสอนใจ คนทมวถชวตแตกตาง ยอมสามารถชวยเหลอและเตมเตมกนไดเสมอ ถาไมมองขามสงดๆ ของกนและกนไป

ภ�คผนวก

คมอก�รจดกจกรรมลกเสอส�มญรนใหญทเนนทกษะชวต ภ�คผนวก

290

ภ�คผนวก ก

ทกษะชวตกบกจกรรมลกเสอ

องคประกอบทกษะชวต 6 ค 3 ด�น

คว�มหม�ยและองคประกอบทกษะชวต ทกษะชวต เปนความสามารถทางจตสงคม ทจะจดการกบปญหาตางๆ รอบตวในสภาพสงคมปจจบน และเตรยมพรอมสำาหรบการปรบตวในอนาคต องคประกอบทกษะชวต ม 12 องคประกอบ จดเปน 6 ค โดยแบงตามพฤตกรรมการเรยนร 3 ดาน ดงน

ความตระหนกรในตน

ความเหนใจผอน

ความภาคภมใจในตวเอง

ความรบผดชอบตอสงคม

การจดการกบอารมณและความเครยด

การตดสนใจและการแกไขปญหา

ความคดสรางสรรค

ความคดวเคราะหวจารณ

การสรางสมพนธภาพและการสอสาร

พทธพสยจตพสย ทกษะพสย

แผนภาพท 1 องคประกอบของทกษะชวต

1. ด�นพทธพสย เปนองคประกอบรวมและเปนพนฐานของทกองคประกอบ ไดแก • ความคดวเคราะหวจารณ เปนความสามารถทจะวเคราะห แยกแยะ ขอมล ขาวสาร ปญหา และสถานการณตางๆ รอบตว • ความคดสรางสรรค เปนความสามารถในการคดออกไปอยางกวางขวาง โดยไมยดตดอยในกรอบ จดเปนองคประกอบทสำาคญทสดในการแกปญหา 2. ด�นจตพสย หรอ เจตคต ม 2 ค คอ คท 1 ความตระหนกรในตนเอง และ ความเขาใจ/เหนใจผอน คท 2 เหนคณคาตนเอง และ ความรบผดชอบตอสงคม • ความตระหนกรในตนเอง เปนความสามารถในการคนหาและเขาใจในจดดจดดอยของตนเอง และความแตกตางทตนเองมกบบคคลอน ไมวาจะในแงความสามารถ เพศ วย ระดบการศกษา ศาสนา สผว ทองถน สขภาพ ฯลฯ • ความเขาใจ/เหนใจผอน เปนความสามารถในการเขาใจความรสกและเหนอกเหนใจบคคลทแตกตางกบเรา ไมวาจะในดานเพศ วย ระดบการศกษา ศาสนา สผว ทองถน วย สขภาพ ฯลฯ


291

• เหนคณคาตนเอง เปนความรสกวาตนเองมคณคา เชน ความมนำาใจ รจกให รจกรบ คนพบและภมใจในความสามารถดานตางๆ (เชน สงคม ดนตร กฬา ศลปะ การเรยน ฯลฯ) ของตนเอง โดยมไดมงสนใจอยแตในเรองรปราง หนาตา เสนห หรอความสามารถทางเพศ ฯลฯ เทานน • ความรบผดชอบตอสงคม เปนความรสกวาตนเองเปนสวนหนงของสงคมและมสวนรบผดชอบในความเจรญหรอเสอมของสงคม ความรบผดชอบตอสงคม มสวนสมพนธใกลชดกบความภมใจในตนเอง เพราะคนทเหนคณคาตนเองจะมแรงจงใจทจะทำาดกบผอนและสงคมมากขน 3. ด�นทกษะพสยหรอทกษะ ประกอบดวย 3 ค คอ คท 1 การสรางสมพนธภาพและการสอสาร คท 2 การตดสนใจและการแกไขปญหา คท 3 การจดการกบอารมณและความเครยด • ทกษะการสรางสมพนธภาพและการสอสาร เปนความสามารถในการใชคำาพดและภาษาทาทาง เพอสอสารความรสกนกคดของตนเองและความสามารถในการรบรความรสกนกคดของอกฝายหนง • ทกษะการตดสนใจและการแกไขปญหา เปนความสามารถในการรบรปญหาและสาเหตของปญหา หาทางเลอกไดหลากหลาย วเคราะหขอดขอเสยของแตละทางเลอก และตดสนใจเลอกทางเลอกในการแกไขปญหาทเหมาะสมทสด • ทกษะการจดการกบอารมณและความเครยด เปนความสามารถในการรบรอารมณตนเอง ประเมนและรเทาทนวาอารมณจะมอทธพลตอพฤตกรรมของตนอยางไร และเลอกใชวธจดการกบอารมณทเกดขนไดเหมาะสม การจดการความเครยดเปนความสามารถในการรบรระดบความเครยดของตนเอง รสาเหต หาทางแกไข และมวธผอนคลายความเครยดของตนเองอยางเหมาะสม

ทกษะชวตกบก�รพฒน�เย�วชน เมอแบงเดกออกเปน 3 กลม คอ เดกปกต เดกกลมเสยง และเดกทมปญหาแลว ทกษะชวตจะเปนกลยทธสำาคญในการสงเสรมภมคมกนทางสงคมใหกบเดกปกตและเดกทกคน สำาหรบเดกกลมเสยงตองมการสอนทกษะชวตเฉพาะแตละปญหา มครทปรกษาและระบบดแลชวยเหลอนกเรยนรองรบ เดกทมปญหาแลวตองใชการดแลเปนรายบคคล และระบบสงตอยงวชาชพเฉพาะทเกยวของ

กลยทธก�รพฒน�เย�วชน

เปาหมาย จดมงหมาย กลยทธ ผปฏบตมตของบรการ

เดกปกต/เดกทกคน

เดกกลมเสยง

เดกมปญหา

มนคง/เปนสข

ปกต มนคง/เปนสข

ปกต

สงเสรม

ปองกน

แกไข


การเปนทปรกษา(ระบบดแลชวยเหลอนกเรยน)

ใหการปรกษา/สงตอ

คร

ครทปรกษา

ครแนะแนว/ระบบบรการเฉพาะ


292

ทกษะชวตสำ�หรบลกเสอต�นภยย�เสพตด

ตวอย�งทกษะชวตเฉพ�ะ

คดวเคราะห

คดสรางสรรค

ตระหนกรในตน

เขาใจ/เหนใจผอน

เหนคณคาตนเอง/รบผดชอบสงคม

สอสารและสรางสมพนธภาพ

ตดสนใจและแกไขปญหา

จดการอารมณและความเครยด

ร/เขาใจ ภยอนตรายและความเสยงตอปญหาสารเสพตด

หาแนวทางในการปองกนตนเองและผอน

ตระหนกวาสารเสพตดเปนภยใกลตว ตองรเทาทนและหลกเลยง

เขาใจ/เหนใจผไดรบผลกระทบจากสารแสพตด

ไมมพฤตกรรมเสยง/ปองกนตนเองและผอนจากปญหาสารเสพตด

เตอน/ปฏเสธ/ใหคำาปรกษา/มทปรกษา

ตดสนใจโดยใชเหตผล/มทางออกทเหมาะสมตอปญหาตางๆ

ไมเกดปญหาอารมณ/จตใจ อนจะนำาไปสการใชสารเสพตด

องคประกอบ วตถประสงค

ทกษะชวตสำ�หรบลกเสอประช�ธปไตย

องคประกอบ









ร/เขาใจ หลกการประชาธปไตยทถกตอง

มแนวทางในการสงเสรมประชาธปไตยสำาหรบตนเองและผอน

ตระหนกในความสำาคญของการรกษาและใชสทธของตนเองในทางทถกตอง

ยอมรบและเคารพในสทธของผอน

ตระหนกวาประชาธปไตยเรมทตนเอง ตนเองตองมสวนรวมรบผดชอบในการสรางสรรคประชาธปไตยในสงคม

ชกชวน/รณรงค/ปชส.สรางความเขาใจ/ปฏเสธ/ใหคำาปรกษา/หาคำาปรกษา/จดการความขดแยง


ไมเกดปญหาอารมณ/จตใจ อนจะนำาไปสการใชอารมณและความรนแรงในการแกปญหา

วตถประสงค


293





ทกษะชวตเพอปองกนเอดส

ทกษะชวตสำ�หรบลกเสอคณธรรมคว�มเปนไทย














ร/เขาใจ ธรรมชาตการดำาเนนโรค หลกการตดตอ/ไมตดตอ การดแลรกษา การปองกน วเคราะหสถานการณเสยงได

มแนวทางในการปองกนเอดสสำาหรบตนเองและผอน

ตระหนกวาเอดสและเพศเปนเรองใกลตว รเทาทนความเสยง

เหนใจผไดรบผลกระทบจากเอดส/ เคารพในสทธ/ยอมรบการอยรวมกนในสงคม

ตระหนกถงคณคาทแทซงเปนคณคาภายในตวคน ไมใชวตถและคณคาภายนอก/เพศสมพนธทรบผดชอบและปลอดภย

เตอน/ปฏเสธ/ใหคำาปรกษา/หาคำาปรกษา


เนนการจดการอารมณและความรสกทางเพศ มวธระบายออกไดเหมาะสม

วเคราะหและประเมนผดถกของตนเองและสงคมไดตามความเปนจรง

มแนวทางในการปรบตว พฒนาตนเองและสงคมไปสเปาหมายทตองการ

รจกและเขาใจตนเองอยางถองแท/มเปาหมายทเปนคณคาของชวต

ยอมรบนบถอและซาบซงในความดและคณคาของผอน

ภมใจในคณคาทอยภายในตนเอง ซาบซง/เหนคณคา/สงเสรมคณธรรม ความเปนไทยในสงคม


294

กระบวนการเรยนการสอนดานเจตคต เปนความคดความเชอทมความรสกประกอบอยดวย ระดบการเรยนรของผเรยน มไดตงแตนอยสดคอ

ตระหนก รบร สนใจ

ตอบสนอง

ยอมรบ

สรางคานยม

สงสด คอ การสรางลกษณะนสยจากคานยม

เขาใจแนวคด

เหนคณคา

เชอวาเปนไปได

มองเหนแนวทางปฏบต

ลงมอทดสอบ

พงพอใจการทดสอบ

ฝกปฏบตในชวตจรง

ปฏบตจนเปนนสย

สำาหรบการปรบเปลยนพฤตกรรมนน เปนสงททำาไดยากกวา เพราะมเจตคตและพฤตกรรมเดมอยแลว การจะแทนทดวยสงใหมจงตองการการพสจนอยางมนใจ มระดบขนการเปลยนแปลงดงน

คณธรรม จรยธรรม เปนการเรยนรดานจตวญญาณ ซงเปนเรองของคณคาและความดงาม การปลกฝงในเรองนจงควรเรมตงแตวยเดกเลก และตอเนองไปจนโต

ตระหนก รบร สนใจ

เหนคณคา

เชอวาเปนไปได

มองเหนแนวทางปฏบต

ฝกปฏบตในชวตจรง


295

ทกษะชวตสร�งไดอย�งไร สรางไดดวย 2 วธการใหญๆ คอ 1. เกดจากการเรยนรเองตามธรรมชาต ขนกบประสบการณและการมแบบอยางทด ดงนนจงไมมทศทางแนนอน และกวาจะเรยนรกอาจชาเกนไป 2. สรางโดยกระบวนการเรยนการสอน ทยดผเรยนเปนศนยกลาง ซงเดกไดเรยนรรวมกนในกลมผานกจกรรมในรปแบบตางๆ โดยเดกตองมสวนรวมทงทางรางกายคอลงมอปฏบต และทางความคดคอการอภปรายแลกเปลยนความคดและประสบการณ เพอสรางองคความรใหมรวมกน

วธเรยนรของบคคล

อาน 10%

ฟง 15%

เหน 23 %

อภปราย 55 %

กจกรรม/ประสบการณ 75 %

สอนผอน 95 %

ก�รสอนทยดผเรยนเปนศนยกล�ง

• สร�งคว�มร (Construction) กจกรรมทใหผเรยนมสวนรวมทางสตปญญาคนพบความรดวยตนเอง• ปฏสมพนธ (Interaction) กจกรรมตองสงเสรม ปฏสมพนธกบผอนและแหลงความรทหลากหลาย• เปนกระบวนก�ร (Process Learning) • มสวนรวม (Physical Participation) มสวนรวมดานรางกาย ลงมอกระทำากจกรรมในลกษณะตางๆ• มก�รประยกตใช (Application)

การมสวนรวมทางสตปญญาทำาใหเกดทกษะชวต 2 องคประกอบแกนหลกคอความคดวเคราะหและความคดวจารณ ปฏสมพนธในกลมเพอทำากจกรรมรวมกน ทำาใหเดกไดฝกองคประกอบทกษะชวต ดานทกษะทง 3 ค คอการสรางสมพนธภาพและการสอสาร การตดสนใจและการแกไขปญหา การจดการอารมณและความเครยด การฟงความคดเหนของคนอน ทำาใหเขาในคนอนมากขน ขณะเดยวกนกเกดการไตรตรองทำาความเขาใจและตรวจสอบตนเอง จดเปนองคประกอบทกษะชวตดานเจตคตคอ การเขาใจตนเอง และเขาใจ/เหนใจผอน


296

การไดรบการยอมรบจากกลม การทำางานสำาเรจไดรบคำาชม ทำาใหเกดความภมใจและเหนคณคาตนเอง นำาไปสความรบผดชอบมากขน ทงตอตนเองและสงคม กระบวนการและการมสวนรวม ชวยใหกจกรรมสนกสนานนาสนใจ และนำาไปสจดประสงค รวมทงการประยกตใชเปนการเปดโอกาสใหผเรยนไดเชอมองคความรใหมทเกดขนเขาสชวตจรง วาไดเกดการเรยนรอะไรและนำาไปใชในชวตประจำาวนอยางไร

ทกษะชวต และทกษะก�รดำ�รงชวต ทกษะชวตเปนความสามารถทางจตสงคม เพอใชจดการกบปญหารอบๆ ตว ในขณะททกษะการดำารงชวตเปนทกษะทใชในกจวตรประจำาวน ในเรองพนฐานของชวต มกเปนทกษะทางกายภาพ เชน การแตงตว การทำาอาหาร การออกกำาลงกาย การใชชวตในคาย เปนตน ในปจจบนปญหาสงคมและสภาพแวดลอมรอบตวเดก เปลยนแปลงไปอยางมาก ซงเปนผลจากการพฒนาดานเศรษฐกจทไมสมดลยกบดานสงคม ในขณะทพอแมผปกครองมเวลา ความสามารถและศกยภาพในการดแลเอาใจใสเดกนอยลง จงพบปญหาพฤตกรรมในเดกแตละวยไดสงขน การเพมภมคมกนทางสงคมใหกบเยาวชนในสภาพสงคมปจจบน จงตองจดใหมการเรยนการสอนทสรางทกษะชวตใหมากขน และสอดคลองกบปญหาของเดก ทงการเรยนการสอนใน 8 กลมสาระการเรยนร และในกจกรรมพฒนาผเรยน โครงการนจงมจดประสงคในการพฒนากจกรรมลกเสอใหเนนทกษะชวตมากขน โดยยงคงหลกสตรลกเสอตามขอบงคบคณะลกเสอแหงชาตไวดวย

8 กลมส�ระก�รเรยนร กจกรรมพฒน�ผเรยน

ก�รสอนทกษะชวต

กจกรรมแนะแนว กจกรรมเพอสงคมและส�ธ�รณประโยชน

ลกเสอ/เนตรน�ร/บำ�เพญประโยชน/นศ.วช�ทห�ร

กจกรรมนกเรยน

กจกรรมชมนม ชมรม


297

กระบวนก�รลกเสอ (Scout movement) เปนกระบวนการเรยนรและพฒนาตนเองอยางตอเนองสำาหรบเยาวชน เพอสรางเยาวชนทมจตใจเสยสละ รบผดชอบและอทศตนแกสงคม ดวยวธการลกเสอ (ตามคำานยามของลกเสอโลก) เปนกระบวนการทางการศกษาสวนหนง ซงมงพฒนาสมรรถภาพของบคคล ทงทางสมอง รางกาย จตใจ และศลธรรม เพอใหเปนบคคลทมความประพฤตดงาม ไมกระทำาตนเปนปญหาของสงคม และดำารงชวตอยางมความหมายและสขสบาย (แนวการจดกจกรรมพฒนาผเรยน 2552- สพฐ.)

หลกก�รลกเสอ (Scout principle) ลกเสอโลกเนนหน�ทหลก 3 ประก�ร คอ

1. ตอตนเอง พฒนาตนเองทงดาน รางกาย สตปญญา จรยธรรม จตใจ สงคม และจตวญญาณ 2. ตอผอน คอการเคารพ ใหเกยรต ชวยเหลอผอน รวมถงสงคมและสงแวดลอม 3. ตอพระเจา (จตวญญาณ) คอการแสวงหาและดำาเนนชวตอยางมคณคาและมความหมาย ลกเสอไทยมหลกก�ร 5 ขอคอ

1. รบผดชอบตอการพฒนาตนเองอยางตอเนอง 2. เขารวมพฒนาสงคม ยอมรบ เคารพในเกยรตและศกดศรผอน และเพอนมนษยทกคน รวมทงธรรมชาตและสรรพสงทงหลายในโลก 3. มศาสนาเปนหลกยดทางใจ 4. จงรกภกดตอพระมหากษตรยและประเทศชาต 5. ยดมนในคำาปฏญาณและกฎของลกเสอ

วธก�รลกเสอโลก (Scout method) ม 8 องคประกอบ แบงเปน 3 กลม กลมท 1 เยาวชนเปนศนยกลาง โดยผใหญมหนาทชวยเหลอและสงเสรมใหเกดกระบวนการเรยนรในกลม กลมท 2 มกจกรรมทบรรลวตถประสงคในการพฒนาเยาวชนอยางตอเนองและเปนระบบ กลมท 3 ม 6 องคประกอบ ไดแก 1. ยดมนตอคำาปฏญาณและกฎของลกเสอ 2. ใชระบบสญลกษณเปนแรงกระตนไปสเปาหมายในการพฒนาตนเอง 3. ระบบหม (กลมเรยนรรวมกน) 4. เรยนรใกลชดธรรมชาต 5. เรยนรจากการลงมอปฏบต/เกม 6. เรยนรจากการบรการผอน

วธก�รลกเสอไทย (ต�มหลกสตรแกนกล�ง พ.ศ.2551) ม 7 องคประกอบคอ 1. ความกาวหนาในการเขารวมกจกรรม 2. การสนบสนนโดยผใหญ


298

3. ยดมนในคำาปฏญาณและกฎ 4. การใชสญลกษณรวมกน 5. ระบบหม 6. การศกษาธรรมชาต 7. เรยนรจากการกระทำา

วธก�รลกเสอสร�งทกษะชวตไดอย�งไร วธการลกเสอ มองคประกอบครบทง 5 ประการ ของกระบวนการเรยนการสอนทยดผเรยนเปนศนยกลาง การสรางทกษะชวตทง 12 องคประกอบ เกดขนดวยกจกรรมดงตารางตอไปน

วธก�รลกเสอสร�งทกษะชวตไดอย�งไร


คดวเคราะหคดสรางสรรค

ตระหนกรในตนเขาใจ/เหนใจผอน


สรางสมพนธภาพและสอสารตดสนใจและแกไขปญหาจดการอารมณและความเครยด


อภปรายแลกเปลยนความคดเหนทตองคดวเคราะห/สงเคราะห ตลอดเวลาจดกจกรรมใหคดนอกกรอบ งานศลป การแสดง งานฝมอ ฯลฯ

การเรยนรทพฒนาขนจากภายในตวเดก เปนผลจากปฏสมพนธ แลกเปลยนความคด ความเชอในกลม ไดทำาความเขาใจตนเองและผอน ฝกทจะยอมรบและเคารพในสทธและความคดเหนของผอน

การยอมรบจากเพอน ทำาชนงานสำาเรจ คำาชมเชยจากเพอนและผใหญ การเคารพใหเกยรตซงกนและกน สงผลใหมวนยและความรบผดชอบตอตนเองและสวนรวมมากขน

ประสบการณ ปฏสมพนธในกลม การทำางานรวมกนการเรยนรและการฝกฝน

ขนตอนก�รวจยและพฒน�หลกสตรลกเสอทเนนทกษะชวต 1. ศกษาความเปนไปไดในการพฒนาหลกสตร 2. ศกษาเอกสาร งานวจย และสมภาษณผเชยวชาญ หลกสตรลกเสอไทยและตางประเทศ 3. กำาหนดกรอบแนวทางพฒนาหลกสตร 4. ประชมเชงปฏบตการ ยกรางหลกสตรกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต 5. หาเหตการณสำาคญ (ปญหาจรงของเดกแตละวย) ทเกยวของกบผลการเรยนรทตองการ โดยการสนทนากลมกบคร ผปกครอง และนกพฒนาเยาวชน 6. เชญผเชยวชาญดานกจกรรมเดกและเยาวชนมาใหความคดเหนเกยวกบการออกแบบกจกรรมทเหมาะสมกบแตละจดประสงคการเรยนร


299

7. จดทำาหลกสตร แผนการสอน/คมอคร และคมอวทยากรสำาหรบฝกอบรมคร 8. ทดลองใชคมอคร 1 ปการศกษา (พ.ศ.2553) 9. ประเมนหลกสตร ปรบปรงพฒนา เพอการเผยแพร และ ขยายผลตอไป

ก�รพฒน�หลกสตรลกเสอทเนนทกษะชวต จากหลกการและวธการลกเสอ นำามาสวตถประสงคของหลกสตร ซงใชกำาหนดผลการเรยนร และสรางแผนการจดกจกรรมทสอดคลองกน

หลกการ + วธการลกเสอ

วตถประสงคหลกสตร

ผลการเรยนร

แผนการจดกจกรรม

ประเมนผล

หลกการ + วธการลกเสอ

วตถประสงคหลกสตรวตถประสงคหลกสตร

ผลการเรยนร

หลกสตรลกเสอเดมใชวชาเปนตวตงในการกำาหนดวตถประสงคหลกสตรและเนนไปททกษะการดำารงชวต ซงเปนทกษะทใชในกจวตรประจำาวนในเรองพนฐานของชวต

เนนทกษะชวตเดกเปนตวตง

เนนทกษะก�รดำ�รงชวตวช�เปนตวตง

ความคดสรางสรรคความคดวเคราะหวจารณ

เขาใจตนเอง เขาใจ/เหนใจผอน

เหนคณคาตนเอง รบผดชอบตอตนเองและสงคม

สอสารสรางและรกษาสมพนธภาพ


จดการอารมณจดการความเครยด

กจกรรมสญญลกษณ (ขบวนการลกเสอ / คำาปฏญาณและกฏ / วนยและความเปนระเบยบเรยบรอย / พงและพฒนาตนเอง ชวยเหลอผอน / ทกษะทางลกเสอ / ใชชวตกลางแจง )

กจกรรมต�มคำ�ปฏญ�ณและกฏ 10 ขอ (มเกยรตเชอถอได / จงรกภกดตอชาต ศาสน กษตรย และซอตรงตอผมพระคณ / กระทำาตนใหเปนประโยชน / เปนมตรของทกคน เปนพนองกบลกเสอทวโลก/ สภาพเรยบรอย / เมตตากรณาตอสตว / เชอฟงคำาสงของบดามารดาและผบงคบบญชา ดวยความคารพ / มใจราเรง ไมยอทอตอความยากลำาบาก / มธยสถ / ประพฤตชอบดวยกาย วาจา ใจ)

กจกรรมโครงก�ร สงแวดลอม ชมชน ชาตบานเมอง โลก

กจกรรมวช�พเศษ 10 กลม


300

การจะปรบใหเปนกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวตจงไดใชเหตการณสำาคญ และสภาพปญหาในชวตจรงของเดกแตละวย มาเปนตวตงในการกำาหนดโครงสรางหลกสตร โดยพจารณารวมกบวตถประสงคหลกสตรลกเสอโลก และแนวทางการพฒนาลกเสอไทย 8 ประการ เมอรวบรวมและตดทอนสวนทซำาซอนออกไป สรปไดเปนแนวทางพฒนาลกเสอ 4 ดาน คอ ดานรางกายและสงแวดลอม/ดานสตปญญาคานยมและเจตคต/ดานจตใจ ศลธรรม และสมพนธภาพระหวางบคคล/ดานสมพนธภาพกบชมชน สงคม และวเคราะหผลการเรยนรได 15 หนวย ดงตารางตอไปน

ต�ร�งเปรยบเทยบวตถประสงคหลกสตรลกเสอโลก แนวท�งพฒน�ลกเสอไทย 8 ประก�รและหลกสตรลกเสอทเนนทกษะชวต

ด�นของก�รพฒน�กบองคประกอบทกษะชวต

สากล (6)

รางกาย

สตปญญา

จรยธรรมจตใจ จตวญญาณสมพนธภาพทางสงคม

รางกายรบผดชอบตอสงแวดลอมสตปญญาสรางคานยมและเจตคต

จตใจ ศลธรรม

สมพนธภาพระหวางบคคลสมพนธภาพตอชมชนสมพนธภาพทางสงคม

รางกายและสงแวดลอม

สตปญญาคานยมและเจตคต

จตใจ ศลธรรม และ สมพนธภาพระหวางบคคล

สมพนธภาพกบชมชนและสงคม

ทกษะชวต (4)ไทย (8)

ดานของการพฒนา องคประกอบทกษะชวต


สตปญญา คานยมและเจตคต

จตใจ ศลธรรม และสมพนธภาพระหวางบคคล

สมพนธภาพกบชมชนและสงคม

รบผดชอบตอตนเองและสงคม

คดวเคราะหวจารณ คดสรางสรรคเขาใจตนเอง ตดสนใจแกไขปญหา

สอสาร/สรางสมพนธภาพ เหนคณคาตนเอง เขาใจ/เหนใจผอน จดการอารมณ/ความเครยด

รบผดชอบตอตนเองและสงคม


301

ต�ร�งวเคร�ะหผลก�รเรยนร

ด�นร�งก�ยและสงแวดลอม

ตวอย�งก�รนำ�ผลก�รเรยนรม�จดทำ�แผนก�รจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต


สตปญญา คานยม

และเจตคต

จตใจศลธรรม

และสมพนธภาพระหวาง

บคคล

สมพนธภาพกบชมชน

สงคม

หนวยท 1 สาระสำาคญของการลกเสอ

หนวยท 2 ทกษะลกเสอและกจกรรมกลางแจง

หนวยท 3 สขภาพอนามย

หนวยท 4 ความปลอดภย

หนวยท 5 ดำาเนนชวตตามหลกปรชญาเศรษฐกจพอเพยง


หนวยท 6 อนรกษและรวมแกไขทรพยากรธรรมชาตและ

สงแวดลอม

หนวยท 7 การคดวเคราะห ตดสนใจ แกไขปญหา

หนวยท 8 จดด จดดอย และการพฒนาตนเอง

หนวยท 9 รกและศรทธา สถาบนชาต ศาสน กษตรย

หนวยท 10 ปฏบตตามวถไทยและภมปญญาทองถน

หนวยท 11 คณธรรม - จรยธรรม

หนวยท 12 สมพนธภาพและการสอสาร

หนวยท 13 จตอาสา บรการ

หนวยท 14 รกและหวงแหนสาธารณสมบตของชมชน/ชาต

หนวยท 15 รบผดชอบปญหาสงคม

สขภาพอนามย พฤตกรรมการกนไม

ถกตอง เลอกกนแต

ของชอบ

โรคอวน สมรรถนะทาง

กายตำากวามาตรฐาน

รไมเทาทนโฆษณาลกอม

ขนมขบเคยว

พฤตกรรมการกนไม

ถกตอง กนตามกระแส

นยม

โรคอวน/ขาดการออก

กำาลงกาย/สมรรถนะทาง

กายตำากวามาตรฐาน

รไมเทาทนสอโฆษณา

นำาอดลม บะหม/อาหาร

สำาเรจรป

พฤตกรรมการกนไมถกตอง

กนตามสะดวกและตาม

กระแสนยม

โรคอวน/ยาลดนำาหนก

รไมเทาทนสอโฆษณา

ผลตภณฑความงาม

อาหารเสรม

ดานของการพฒนา ผลการเรยนร

ผลการเรยนรลกเสอสารอง ลกเสอสามญ ลกเสอสามญรนใหญ

เหตการณสาคญ/ปญหาทเกดขนจรงตามวย

รไมเทาทนสถานการณสขภาพ : โรคตดตอตามฤดกาล และการปองกน/ใชสอ IT มากเกนไป เสยสายตา


302

เมอพจารณาปญหาทเกดขนจรงตามวยของเดก ในผลการเรยนรเรองสขภาพอนามย จะพบปญหาตามวยดงตารางดานบน และนำามาวเคราะหจดประสงคการเรยนรดงตารางดานลาง

พฤตกรรม

ก�รกนไมถกตอง/

โรคอวน

อ�ห�ร 5 หม/คำ�นวณแคลอร/

ส�รพษในอ�ห�ร/นำ�ดมสะอ�ด

ผลเสยจ�กโรคอวน/ก�รออกกำ�ลงก�ย ส�มญรนใหญ

ส�มญ

สำ�รองรเท�ทนสอโฆษณ�

วย กจกรรมหนวยท 3 สขภาพอนามย

ป. 1

ป. 2

ป. 3

ป. 4

ป. 5

ป. 6

ม. 1

ม. 2

ม. 3

อาหารดมคณคา (ประโยชนและคณคาของผก) รทนสอโฆษณา (ขนมของเลน) รจกโรค

ตดตอใกลตว และปองกน

กนอาหารครบ 5 หม/ตระหนกถงอทธพลสอโฆษณาทมผลตอการเลอกบรโภคอาหาร/

ปองกนโรคตดตอตามฤดกาล

อาหารบนทอนสขภาพ/วเคราะหความนาเชอถอของโฆษณาสนคาและผลกระทบตอ

ผบรโภค/รเทาทนโรคและอบตเหตทเกดขนบอยๆ

เดกไทยไมกนหวาน (ตรวจสอบปรมาณนำาตาลในเครองดมและปองกนปญหาสขภาพท

เกดจากการบรโภคนำาตาล)/ออกกำาลงกายตามความถนด/กจกรรมสำารวจแหลงนำาดมใน

โรงเรยน

สารพษอาหารจากนำามนทอดซำา และอาหารอนๆ

รทนสอโฆษณา (นำาอดลม บะหมสำาเรจรป ขนมขบเคยว ลกอม) สำารวจวถชวตของคนออก

กำาลงกาย

เบองหลงกวยเตยว (เรยนรวธสบคนถงตนตอ/ทมาของอาหารทอาจใหโทษ)

ลกเสอไทยกายสมารท (ประเมนดชนมวลกายของตนเองและปรบพฤตกรรมการกนและการ

ออกกำาลงกาย)

รทนสอโฆษณา (ยาลดนน. อาหารเสรม ผลตภณฑความงาม) สารพษปนเปอนในอาหาร

(บอแรกซ สารฟอกขาว ฟอรมาลน ฯลฯ)


303

เนอห�ส�ระในแผนก�รจดกจกรรม ประกอบดวย 1. ส�ระกจกรรมลกเสอต�มขอบงคบของคณะลกเสอแหงช�ต ไดแก 1.1 สาระจำาเปนตามขอบงคบคณะลกเสอแหงชาต วาดวย การปกครองหลกสตรและวชาพเศษลกเสอสำารอง (ฉบบท 10) พ.ศ. 2522 (แผนการจดกจกรรมฯ เลม 1 สำาหรบลกเสอสำารอง) 1.2 สาระจำาเปนตามขอบงคบคณะลกเสอแหงชาต วาดวย การปกครองหลกสตรและวชาพเศษลกเสอสามญ (ฉบบท 13) พ.ศ. 2525 (แผนการจดกจกรรมฯ เลม 2 สำาหรบลกเสอสามญ) 1.3 สาระจำาเปนตามขอบงคบคณะลกเสอแหงชาต วาดวย การปกครองหลกสตรและวชาพเศษลกเสอสามญรนใหญ (ฉบบท 14) พ.ศ. 2528 หมวด 4 วชาพนฐาน ตามระดบลกเสอชนมธยมศกษาปท 1-3 (แผนการจดกจกรรมฯ เลม 3 สำาหรบลกเสอสามญรนใหญ) สำาหรบกจกรรมลกเสอตามขอบงคบ เพอการขอรบเครองหมายลกเสอชนพเศษ และเครองหมายลกเสอหลวง ไมไดนำามารวบรวมไวในคมอการจดกจกรรมลกเสอชดน 2. แผนก�รจดกจกรรมลกเสอในสวนทเปนส�ระจำ�เปนต�มขอบงคบลกเสอ ไดปรบปรงกจกรรมใหเสรมสรางทกษะชวตทวไปทง 12 องคประกอบ ซงเกดโดยกระบวนการเรยนรดวยวธการลกเสอ โดยเนนใหลกเสอทกคนไดมสวนรวมในการทำากจกรรม และแลกเปลยนเรยนร ในหมและกองลกเสอ ใหมากทสด 3. แผนก�รจดกจกรรมลกเสอในสวนส�ระกจกรรมทเนนทกษะชวต ไดออกแบบกจกรรมใหมเนอหาสาระเพอสรางภมคมกนทางสงคม โดยมงเนนใหเกดทกษะชวตเฉพาะปญหา ทสอดคลองกบวย พฒนาการและสถานการณทเปนปญหาสำาคญตามวยเดกและระดบชนป


304

ภ�คผนวก ข

กจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต

การจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวตนน ยงคงหลกการ และวธการของลกเสอไว ทกประการ แตเนนการสอดแทรกการเรยนรทกษะชวตเพมเขาไปดวยเพอตอบสนองวตถประสงคทรอบดาน และครอบคลมการดำารงชวตในปจจบน สอการเรยนการสอนประเภทกจกรรม เปนกระบวนการเรยนการสอนทใหผเรยนไดมโอกาสเรยนรประสบการณตางๆ ดวยตนเอง กจกรรมจะกระตนใหผเรยนเกดความสนใจ มผลทำาใหมการรบรและเรยนรไดอยางมประสทธภาพ ผเรยนสามารถเรยนรไดอยางมความสข เรยนรไดมากขนกวาเดมแตใชเวลานอยลง

คณค�ของสอก�รเรยนก�รสอนประเภทกจกรรม 1. สงเสรมใหผเรยนกลาแสดงออกและทำางานรวมกบผอนได 2. เกดความสนกสนานเพลดเพลน ซงเปนลกษณะเฉพาะของสอการสอนประเภทกจกรรม 3. เปดโอกาสใหผเรยนมสวนรวมในการกำาหนดขอบขาย เนอหา และวตถประสงค 4. ผเรยนไดฝกฝน พฤตกรรมการเรยนรทงทางดานความร เจตคต และทกษะ รวมทงความคดสรางสรรค และจนตนาการดวย

ประเภทของกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต เมอจดประเภทตามทกษะ/ความสามารถ ในการปฏบตกจกรรม แบงออกไดเปน 5 ประเภท คอ 1. กจกรรมก�รแสดงออก เปนกจกรรมทเปดโอกาสใหลกเสอไดใชความสามารถในการแสดงออก แสดงความคดสรางสรรค จนตนาการในรปแบบตางๆ ซงมกจะเปนการจำาลองประสบการณตางๆ มาเพอการเรยนรไดงายและสะดวกขนหรอเปนสงทใชแทนประสบการณจรง เพราะศาสตรตางๆ ในโลก มมากเกนกวาทจะเรยนรไดหมดสนจากประสบการณตรงในชวต และบางกรณกอยในอดต หรอซบซอนเรนลบหรอเปนอนตราย ไมสะดวกตอการเรยนรจากประสบการณจรง ตวอยางกจกรรม เชน 1) สถานการณจำาลอง เปนการจดสภาพแวดลอมเลยนแบบความจรงใหใกลเคยงกบสภาพความเปนจรงมากทสด เพอใหผเรยนไดฝกฝน แกปญหาและตดสนใจจากสภาพการณทกำาลงเผชญอยนนแลวนำาประสบการณแหงความสำาเรจไปเปนแนวทางในการแกปญหา 2) การสาธต กระบวนการทผสอนชวยใหผเรยนไดเกดการเรยนรตามวตถประสงค โดยการแสดงหรอกระทำาใหดเปนตวอยางใหความสำาคญกบกระบวนการทงหมดทผเรยนจะตองเฝาสงเกตอยโดยตลอด 3) เลานทาน 4) ละคร หนจำาลอง 5) เพลง ดนตร การเคลอนไหวตามจงหวะดนตร หมายถง กจกรรมทเนนการใชดนตรเปนสอในการเรยนรทงในแงเนอหาและความบนเทง ผอนคลาย และเขาถงวฒนธรรมตางๆ


305

6) ศลปะ แขนงอนๆ เชน การวาดรป การปนดนเหนยว งานหตถกรรม การรอยดอกไม 7) การโตวาท ฯลฯ 2. กจกรรมก�รร�ยง�นและก�รสำ�รวจ เปนกจกรรมทเนนใหลกเสอไดเรยนรจากความเปนจรง/เหตการณจรง ในชวตประจำาวน ผานประสบการณตรงดวยตนเอง ซงเปนรากฐานสำาคญของการศกษา เชน การทำาแผนท การสำารวจ หมายถง การเรยนรผานสถานการณจรงดวยการลงพนทสำารวจ และจำาลองสงทไดเรยนรสแผนท ภาพ หรอสญลกษณ เพอแสดงความคดรวบยอดของสงทไดเรยนรนน ตวอยางกจกรรม การสมภาษณ การเปนผสอขาว การทำาสารคด การศกษานอกสถานท ชมชนศกษา การผลตสอ การทำาปมการจดนทรรศการ การสอดแนม สำารวจ แผนท เขยนเรยงความฯลฯ 3. กจกรรมก�รวเคร�ะหและก�รประเมน เปนการเรยนรทเกดจากการแลกเปลยนความคดเหนและรวมกนวเคราะห/ประเมน สงตางๆทเกดขน ตวอยางกจกรรม การเปรยบเทยบคณคา ประเมนความเสยง การทำาแผนทความคด ฯลฯ 4. เกมและก�รแขงขน 4.1 เกม เปนกจกรรมทมกฎกตกา และลำาดบขนตอน ทเออใหลกเสอเกดการเรยนรผานการเลนเกม ใหขอคดทสอดคลองกบผลการเรยนรทตองการ 4.2 การแขงขน เปนกจกรรมทมกตกาในการแขงขนและมการตดสนหาผชนะ เชน การตอบปญหาในเรองตางๆ เพอกระตนใหเกดความสนใจใฝรมากขน ฯลฯ 5. กจกรรมบำ�เพญประโยชน เปนกจกรรมสรางสรรคทเนนการฝกความเสยสละของลกเสอ ไดแก การจดกจกรรมการกศล การซอมของเลนใหนอง การดแลทำาความสะอาดสถานท การปลกและดแลตนไม การเกบผกจากแปลงไปประกอบอาหารเลยงนอง ฯลฯ

หลกก�รออกแบบกจกรรม 1. ก�รเลอกประเภทของกจกรรม ตองสอดคลองกบผลการเรยนรทตองการ เชน • ผลการเรยนรดานพทธพสย มกเลอกใช กจกรรมการวเคราะหและการประเมน การรายงาน และการแขงขนตอบปญหาในเรองเนอหาทตองการใหเรยนร เปนตน • ผลการเรยนรดานจตพสย มกเลอกกจกรรมทสรางความรสกทสอดคลองกบผลการเรยนรทตองการ เชน กจกรรมการแสดงออก เกม กจกรรมบำาเพญประโยชน เปนตน • ผลการเรยนรดานทกษะ ถาเปนทกษะทางสตปญญานยมใชกจกรรมการวเคราะห และประเมนสวนทกษะทางกายภาพ เลอกไดเกอบทกประเภท 2. ก�รตงประเดนอภปร�ย เพอใหลกเสอไดรวมอภปรายแลกเปลยนความคดเหน ในเรองทสอดคลองกบผลการเรยนรทตองการ เชน • ผลการเรยนรดานพทธพสย ตงประเดนให วเคราะห/สงเคราะห/ประเมน เนอหาทตองการใหผเรยนเกดความเขาใจอยางถองแท เกดความคดรวบยอดทชดเจน และสามารถนำาไปประยกตใชไดจรง


306

• ผลการเรยนรดานจตพสย ตงประเดนใหเกดการโตแยงกนดวยเหตผลในเรองความคดความเชอ ทเกยวของกบเจตคตทตองการ เพอใหสมาชกแตละคนไดมโอกาสตรวจสอบความคดความเชอของตนเอง ทแตกตางจากคนอน ทำาใหเกดการปรบเปลยนความคดความเชอจากการโตแยงกนดวยเหตผลในกระบวนการกลม • ผลการเรยนรดานทกษะ ตงประเดนใหเกดความเขาใจอยางถองแทในขนตอนการทำาทกษะนนๆ เชน การวเคราะหความครบถวนในการทำาตามขนตอนของทกษะ การวเคราะหจดออน ทมกจะทำาทกษะนนๆ ไมสำาเรจ เปนตน 3. ก�รสรปคว�มคดรวบยอดและประยกตใช ทกกจกรรมควรมการสรปความคดรวบยอดทเกดขนใหชดเจน และเปดโอกาสใหไดลองประยกตใช ไดแก • ผลการเรยนรดานพทธพสย ความคดรวบยอดคอเนอหา องคความรทตองการใหเกดขน ประยกตใชโดยผลตซำาความคดรวบยอดในรปแบบทตางจากเดม เชน การทำารายงาน ทำาสรปยอ ฯลฯ • ผลการเรยนรดานจตพสย ความคดรวบยอดไมมเนอหา แตเปนความรสกและความคดความเชอทเกดขนภายในตวผเรยน ประยกตโดยการแสดงออกทสอดคลองกบเจตคตทเกดขน เชน การกระทำาทแสดงออกถงความซอสตย การกระทำาทแสดงออกถงความเปนสภาพบรษ สภาพสตร เปนตน • ผลการเรยนรดานทกษะ ความคดรวบยอดทเกดคอ ความเขาใจในขนตอนของทกษะอยางชดเจน และสามารถทำาทกษะนนๆ ได ประยกตโดยการฝกฝนทกษะนนจนชำานาญ

คมอก�รจดกจกรรมลกเสอส�มญรนใหญทเนนทกษะชวต บรรณ�นกรม

308

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. คมอการจดกจกรรมลกเสอ-เนตรนาร ชนประถมศกษาปท 1-3

(ลกเสอสารอง). โรงพมพ ครสภาลาดพราว, 2533.

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. คมอการจดกจกรรมลกเสอ-เนตรนาร ชนประถมศกษาปท 4-6

(ลกเสอสามญ) , 2533.

กรมวชาการ กระทรวงศกษาธการ. คมอการจดกจกรรมลกเสอ-เนตรนาร ชนมธยมศกษาปท 1-3

(ลกเสอสามญรนใหญ), (เอกสารอดสำาเนา)

กรมพลศกษาประจำาเขตการศกษา 8. นทานทเปนคตสอนใจ. (เอกสารอดสำาเนา) : มปท.,2537.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธรณสข. คมอวทยากรฝกอบรมทกษะชวตเพอการปองกนเอดส

ดวยการเรยนรแบบมสวนรวม, ม.ป.ท.: พมพครงท 1 สงหาคม 2541.

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธรณสข. คมอการจดกจกรรมเพอพฒนาเดกดอยโอกาส. น.พ.อนนต อนแกว

บรรณาธการ ม.ป.ท. : พมพครงท 1 มถนายน 2544

กระทรวงศกษาธการ หลกสตรแกนกลาง. การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2551. โรงพมพ

ชมนมสหกรณการเกษตรแหงประเทศไทย, 2551.

คณะกรรมการลกเสอฝายพฒนาบคลากร สำานกงานลกเสอแหงชาต. คมอการฝกอบรมผบงคบบญชา

ลกเสอขนผชวยผใหฝกอบรมวชาผใหการฝกอบรมผกากบลกเสอ (Assistant Leadee Trainers course)

(A.L.T.C). โรงพมพ สกสค. : ลาดพราว, 2551.

จราวช คมจนทร. เกม/นนทนาการกลมสมพนธ. เอกสารอดสำาเนา : มปท., 2547.

มณฑาน ตนตสข, หนงสอผหญงอศจรรย. http://www.nantbook.com/webboard/detail.php?qID=116.

เปนแมเหลกดงดดความรกดดงายนดเดยว แครจกตวเองดด, สบคนเมอวนท 24 มนาคม 2553

มลนธคณะลกเสอแหงชาต. กจกรรมพฒนาผเรยน กจกรรมลกเสอ-เนตรนาร ชวงชนท 3 ชน

มธยมศกษาปท 1 ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544, กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน,

2550.


มธยมศกษาปท 2 ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544, กรงเทพฯ : อกษรเจรญทศน,

2551.


มธยมศกษาปท 3 ตามหลกสตรการศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544, อกษรเจรญทศน : กรงเทพฯ,

2550.

สมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทย. คมออบรมวทยากร การจดกจกรรมลกเสอทเปนทกษะชวต.

สมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทย, 2553.

สำานกการลกเสอ ยวกาชาด และกจการนกเรยน สำานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. แนวทางการจดกจกรรม

ลกเสอทสอดคลองกบหลกสตรการจดการศกษาขนพนฐานพทธศกราช 2544. ม.ป.ป. ม.ป.ท.


คมอก�รจดกจกรรมลกเสอส�มญรนใหญทเนนทกษะชวต บรรณ�นกรม

309

สำานกการลกเสอ ยวกาชาด และกจการนกเรยน สำานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. แนวทางการจดกจกรรม

ลกเสอใหสอดคลองกบหลกสตร การศกษาขนพนฐาน พทธศกราช 2544. โรงพมพครสภาลาดพราว,

2549.

สำานกการลกเสอ ยวกาชาด และกจการนกเรยน สำานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ. แนวทางการพฒนา

หลกสตรการจดกจกรรมลกเสอในสถานศกษา พ.ศ. 2552. องคการคาของ สกสค., 2552.

สำานกงานคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต. ขอบงคบคณะลกเสอแหงชาตวาดวยการปกครอง

หลกสตร และวชาพเศษลกเสอสามญ (ฉบบท 13) พ.ศ. 2525. โรงพมพครสภา : ลาดพราว, 2534.

สำานกงานคณะกรรมการบรหารลกเสอแหงชาต. ขอบงคบคณะลกเสอแหงชาตวาดวยการปกครอง

หลกสตรและวชาพเศษลกเสอสามญรนใหญ (ฉบบท 14) พ.ศ. 2528. องคการคาของครสภา : กรงเทพฯ,

2537.

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน. แนวทางการจดกจกรรมพฒนาผเรยน. โรงพมพครสภาลาดพราว,

2534.

อบลวรรณ แสนมหายกษ. เพลงลกเสอ. เอกสารประกอบการฝกอบรมผบงคบบญชาลกเสอสารอง สามญ

สามญรนใหญ ขนความรชนสง : (เอกสารอดสำาเนา), 2539.

http://en.wikipedia.org/wiki/World_Scout_Jamboree

http://en.wikipedia.org/wiki/World_Organization_of_the_Scout_Movement

http://guru.google.co.th/guru/thread?tid=0db802ca17a2e96f&clk=wttpcts

http://www.inspect2.moe.go.th/3%20SS.ATC/index.html

http://www.lovesquare.com http://mathafaps.tripod.com/gentleman.htm, อยางไรจงเรยกวา

เปน “สภาพบรษ” , สบคนเมอวนท 23 มนาคม 2553

http://www.navyscoutclub.org/index.php?lay=show&ac=article&Id=538687830

http://www.rdpb.go.th/RDPB/Front/Projects/RDPBImportantProject.aspx

http://www.scoutthailand.org/main/show_page.php?topic_id=56&auto_id=13&TopicPk=19

http://122.155.0.105/~scout/modules/news/article.php?storyid=7

บรรณ�นกรม (ตอ)

คณะผจดทำ�คมอก�รจดกจกรรมลกเสอ

ทเนนทกษะชวต

คมอก�รจดกจกรรมลกเสอส�มญรนใหญทเนนทกษะชวต คณะผจดทำ�คมอฯ

312

คณะผจดทำ�คมอก�รจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต

1. นายพะนอม แกวกำาเนด กรรมการผทรงคณวฒของสภาลกเสอแหงชาตและผตรวจการ

ลกเสอประจำาสำานกงานลกเสอแหงชาต

2. นายมนตร เภกะนนทน ผอำานวยการสมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทยฯ

3. นายแพทยยงยทธ วงศภรมยศานต นายแพทยทรงคณวฒ หวหนากลมทปรกษากรมสขภาพจต

กระทรวงสาธารณสข

4. ดร.สดาวรรณ เครอพานช นกวชาการศกษาชำานาญการพเศษ สำานกวชาการและมาตรฐาน

การศกษา

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน กระทรวงศกษาธการ

5. นายสมมาต สงขพนธ ผอำานวยการสวนพฒนาลกเสอและบคลากรทางการลกเสอ

สำานกงานลกเสอแหงชาต

1. นางจนตนา เผาจนดา ขาราชการบำานาญ

2. นายโสภณ จโลทก ขาราชการบำานาญ


การศกษา สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน

กระทรวงศกษาธการ



5. นายวรนทร ศาสตรมาหา รองผตรวจการฝายวชาการประจำาสำานกงานลกเสอแหงชาต

6. น.อ.หญงกรรณกา กออนนตกล นายทหารปฏบตงานกรมแพทยทหารอากาศ กองทพอากาศ

7. นางศรรตน บญตานนท ศกษานเทศกเชยวชาญ

สำานกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1

8. นายณฐกจ บวขม ผอำานวยการโรงเรยนสนตราษฎรวทยาลย กรงเทพฯ

9. นางอบลวรรณ แสนมหายกษ ครเชยวชาญ โรงเรยนบานสนโคง (เชยงรายจรญราษฎร)

จ.เชยงราย

10. นางดรรชน จนทรคำา ครชำานาญการพเศษ โรงเรยนอนบาลเมองเชยงราย

(ราษฎรดรณานศาตร) จ.เชยงราย

11. นางสาวสภาพร ประดบสมทร นกจตวทยา 8 โรงพยาบาลพระศรมหาโพธ จ.อบลราชธาน

12. นายสราวธ หวงด คร วทยาลยเทคนคกาญจนบร จ.กาญจนบร

13. นางสาวลดดา จตรวฒนแพทย ผอำานวยการดานงานเอดส

สมาคมวางแผนครอบครวแหงประเทศไทยฯ

คณะทปรกษ�

คณะทำ�ง�นกำ�หนดกรอบก�รพฒน�หลกสตรกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต


313

14. นายอดมพร สารกจ คร กศน. อ.บางปะหน จ.พระนครศรอยธยา

15. วาท ร.ต.อภเดช เอยมสะอาด คร โรงเรยนพณชการสยามในพระอปถมภฯ กรงเทพฯ

คณะทำ�ง�นศกษ�รวบรวมเหตก�รสำ�คญเพอพฒน�กจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต

1. นางจนตนา เผาจนดา ขาราชการบำานาญ

2. นายโสภณ จโลทก ขาราชการบำานาญ




4. นายชาครต ภวงคนนท นกวชาการศกษาชำานาญการพเศษ สำานกวชาการและมาตรฐาน






7. นางศรรตน บญตานนท ศกษานเทศกเชยวชาญ สพท.นครราชสมา เขต 1








12. นายสราวธ หวงด คร วทยาลยเทคนคกาญจนบร จ.กาญจนบร

13. นายอดมพร สารกจ คร กศน. อ.บางปะหน จ.พระนครศรอยธยา

14. วาท ร.ต.อภเดช เอยมสะอาด คร โรงเรยนพณชการสยามในพระอปถมภฯ กรงเทพฯ

คณะทำ�ง�นยกร�งหลกสตรกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต

1. นางสาวจรรยา ธนะนมตร คร โรงเรยนสนตราษฎรวทยาลย กรงเทพฯ

2. นางสาวพศมย ทพยนนท คร โรงเรยนนครนายกวทยาคม จ.นครนายก

3. นางสาววรฐชฎา อววาท คร โรงเรยนนครนายกวทยาคม จ.นครนายก

4. นางสมฤด ปนแกว คร โรงเรยนวดลาดพราว กรงเทพฯ

5. นางสาวจนจรา สงขไชย คร โรงเรยนวดลาดพราว กรงเทพฯ

6. นางสาวเดนเดอน ผาสนาม นกวชาการและฝกอาชพชำานาญการ

ศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนบานปราน


314

คณะทำ�ง�นพฒน�และออกแบบกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต




2. ผศ.ดร.พรรณวภา บรรณเกยรต อาจารยภาควชาสขภาพจตและจตเวช คณะแพทยศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒองครกษ


4. นางศรรตน บญตานนท ศกษานเทศกเชยวชาญ สพท.นครราชสมา เขต 1

5. นายคำานง ยากองโค ผอำานวยการ โรงเรยนบานปางหลวง จ.เชยงราย





8. นางกลยาณย ปลาทอง ครชำานาญการพเศษ โรงเรยนเวยงแกววทยา จ.เชยงราย


10.นางสาวเดนเดอน ผาสนาม นกวชาการและฝกอาชพชำานาญการ

ศนยฝกและอบรมเดกและเยาวชนบานปราน

11. นายสรพล มโนหาญ ขาราชการบำานาญ

12. นายเกอ แกวเกต ผอำานวยการสมาคมศนยพฒนาเยาวชน (YPDC)

13. นายสนทยา สวรรณเดช รองผอำานวยการสมาคมศนยพฒนาเยาวชน(YPDC)

14. นายสรธร ศรเพญ นกกจกรรมเยาวชน กลมสอสายใย

15. นายทรงพล เพชรทอง นกกจกรรม กลมกจกรรมเยาวชน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร

16. นายอาคร ประมงค นกกจกรรมเยาวชน บานกจกรรม



18. นางสาวสภทรา ชเกยรต เจาหนาทโครงการอาวโส


19. นางกมลรตน บวเขยว เจาหนาทโครงการอาวโส


20. นายเกรยงศกด ฟองโหย เจาหนาทโครงการอาวโส


7. นางสาวกลยากรณ สารสภาพ นกกจกรรม กลมสอสายใย

8. นายทรงพล เพชรทอง นกกจกรรม กลมกจกรรมเยาวชน มหาวทยาลยเกษตรศาสตร



315


2. นายคำานง ยากองโค ผอำานวยการ โรงเรยนบานปางหลวง จ.เชยงราย



4. นายจรญ เขนย ครชำานาญการพเศษ โรงเรยนเมองเชยงราย จ.เชยงราย



6. นางกลยาณย ปลาทอง ครชำานาญการพเศษ โรงเรยนเวยงแกววทยา จ.เชยงราย

7. นายประพนธ อนทยศ ครชำานาญการพเศษ โรงเรยนอนบาลนางแล จ.เชยงราย

8. นายมานพ ใจเยน ครชำานาญการ โรงเรยนบานฟารมสมพนธกจ จ.เชยงราย

9. นายสรพล มโนหาญ ขาราชการบำานาญ



11.นางสาวสภทรา ชเกยรต เจาหนาทโครงการอาวโส


คณะทำ�ง�นจดทำ�คมอก�รจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต

โรงเรยนททดลองใชคมอก�รจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต

1. โรงเรยนบานสนโคง (เชยงรายจรญราษฎร) อ.เมอง จ.เชยงราย

2. โรงเรยนดอยลานพทยา อ.เมอง จ.เชยงราย

3. โรงเรยนอนบาลเมองเชยงราย (ราษฎรดรณานศาตร) อ.เมอง จ.เชยงราย

4. โรงเรยนเมองเชยงราย อ.เมอง จ.เชยงราย

5. โรงเรยนบานแมขาวตมทาสด อ.เมอง จ.เชยงราย

6. โรงเรยนสรนารวทยา อ.เมอง จ.เชยงราย

7. โรงเรยนสขานาร อ.เมอง จ.นครราชสมา

8. โรงเรยนสขานาร 2 (หนองขอน) อ.เมอง จ.นครราชสมา

9. โรงเรยนบานหวทะเล อ.เมอง จ.นครราชสมา

10. โรงเรยนสามคครถไฟ อ.เมอง จ.นครราชสมา

11. โรงเรยนบานบประชารฐพฒนา อ.เมอง จ.นครราชสมา

12. โรงเรยนบานดอนกระทง-ศรษะชาง อ.เมอง จ.นครราชสมา

13. โรงเรยนตรนมตรวทยา อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช

14. โรงเรยนวดวสทธยาราม อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช

15. โรงเรยนหลวงครวทยา อ.ปากพนง จ.นครศรธรรมราช

16. โรงเรยนหวไทรบำารงราษฎร อ.หวไทร จ.นครศรธรรมราช

17. โรงเรยนครราษฎรพฒนา อ.รอนพบลย จ.นครศรธรรมราช

18. โรงเรยนวดเกาะวงไทร อ.เมอง จ.นครปฐม


316

1. น.อ.หญงกรรณกา กออนนตกล นายทหารปฏบตงาน กรมแพทยทหารอากาศ กองทพอากาศ




3. นายพนส บญวฒนสนทร นกวเคราะหนโยบายและแผนชำานาญการ สำานกพฒนากจกรรม

นกเรยน สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน


4. ผศ.ดร.พรรณวภา บรรณเกยรต อาจารย ภาควชาสขภาพจตและจตเวช คณะแพทยศาสตร

มหาวทยาลยศรนครนทรวโรฒองครกษ

5. ดร.สภาพร ประดบสมทร นกจตวทยา 8 โรงพยาบาลพระศรมหาโพธ จ.อบลราชธาน

6. นางอบลวรรณ แสนมหายกษ ขาราชการบำานาญ

7. นายสนทยา สวรรณเดช นกกจกรรมเยาวชน


9. นายจรญ เขนย ครชำานาญการพเศษ โรงเรยนเมองเชยงราย จ.เชยงราย

10. นางศรพรรณ ขเสว คร โรงเรยนเมองเชยงราย จ.เชยงราย



12. นางระภาพรรณ รมใหม คร โรงเรยนอนบาลเมองเชยงราย (ราษฎรดรณานศาตร)


13. นางสกานดา นาระตะ คร โรงเรยนอนบาลเมองเชยงราย (ราษฎรดรณานศาตร)


14. นายภวศษฎ เจรญสข คร โรงเรยนบานสนโคง จ.เชยงราย

15. นางฉววรรณ ปญญา คร โรงเรยนบานสนโคง จ.เชยงราย

16. นายพระศกด สกลเวช คร โรงเรยนดอยลานพทยา จ.เชยงราย

17. นายเทวารนทร ธรรมสอน คร โรงเรยนดอยลานพทยา จ.เชยงราย

คณะทำ�ง�นปรบปรงคมอก�รจดกจกรรมลกเสอทเนนทกษะชวต

19. โรงเรยนวดศาลาตกสทธชยวศาล อ.กำาแพงแสน จ.นครปฐม

20. โรงเรยนนาคประสทธ อ.สามพราน จ.นครปฐม

21. โรงเรยนนครนายกวทยาคม อ.เมอง จ.นครนายก

22. โรงเรยนวดสมบรณสามคค อ.เมอง จ.นครนายก

23. โรงเรยนศลาจารพพฒน เขตบางซอ กรงเทพมหานคร

24. โรงเรยนสตรศรสรโยทย เขตสาทร กรงเทพมหานคร

25. โรงเรยนสนตราษฏรวทยาลย เขตราชเทว กรงเทพมหานคร

26. โรงเรยนวดบวรนเวศ เขตพระนคร กรงเทพมหานคร


317

18. นายอฐวทย โทนะใจ คร โรงเรยนดอยลานพทยา จ.เชยงราย

19. นางสนทร ปาล คร โรงเรยนบานแมขาวตมทาสด จ.เชยงราย

20. นางอรพนท โพร คร โรงเรยนบานแมขาวตมทาสด จ.เชยงราย

21. นางศรรตน บญตานนท ศกษานเทศกเชยวชาญ

สำานกงานเขตพนทการศกษานครราชสมา เขต 1

22. นางสาวจฑามาส ชมเมองปก ผอำานวยการ โรงเรยนบานหวทะเล อ.เมอง จ.นครราชสมา

23. นางสายพรณ วงศกมทธศย คร โรงเรยนบานหวทะเล อ.เมอง จ.นครราชสมา

24. นางเจตนพฐ สจระกล คร โรงเรยนบานหวทะเล อ.เมอง จ.นครราชสมา

25. นางอมพร ขวญกลาง คร โรงเรยนบานบ (ประชารฐพฒนา) อ.เมอง จ.นครราชสมา

26. นางสาวศภลกษณ พลเสวก คร โรงเรยนบานบ (ประชารฐพฒนา) อ.เมอง จ.นครราชสมา

27. นางสาวสวาร เจยนโพธ คร โรงเรยนบานบ (ประชารฐพฒนา) อ.เมอง จ.นครราชสมา

28. นายวชระ สวรรณะ คร โรงเรยนสรนารวทยา อ.เมอง จ.นครราชสมา

29. นายสมบต สงวรณ คร โรงเรยนสรนารวทยา อ.เมอง จ.นครราชสมา

30. นางนนทนา มสจจ คร โรงเรยนสรนารวทยา อ.เมอง จ.นครราชสมา

31. นางสาวประมวล แทนขนทด คร โรงเรยนสามคครถไฟ อ.เมอง จ.นครราชสมา

32. นางสาวสรอร วงษรตนะ คร โรงเรยนสขานาร อ.เมอง จ.นครราชสมา

33. นางรนภา ฮอหรนทร คร โรงเรยนสขานาร อ.เมอง จ.นครราชสมา

34. นางสาวปนทพย ทอนเกาะ ผอำานวยการ โรงเรยนสขานาร 2 (หนองขอน) อ.เมอง

จ.นครราชสมา

35. นางนนทนา มลเอก คร โรงเรยนสขานาร 2 (หนองขอน) อ.เมอง จ.นครราชสมา

36. นางมะล บำาเพญชอบ คร โรงเรยนสขานาร 2 (หนองขอน) อ.เมอง จ.นครราชสมา

37. นายแสวง อนทยน คร โรงเรยนดอนกระทง-ศรษะชาง อ.เมอง จ.นครราชสมา

38. นายอนรกษ เศษรกษา คร โรงเรยนดอนกระทง-ศรษะชาง อ.เมอง จ.นครราชสมา

39. นายอทศ หะยาจนทา คร โรงเรยนวดเกาะวงไทร อ.เมอง จ.นครปฐม

40. นางบรสกร โพธทรพย คร โรงเรยนวดเกาะวงไทร อ.เมอง จ.นครปฐม

41. นางสายสรย ปสยตานนท คร โรงเรยนวดเกาะวงไทร อ.เมอง จ.นครปฐม

42. นางสาวสภาวด เพยวสามพราน คร โรงเรยนนาคประสทธ อ.สามพราน จ.นครปฐม

43. นางสาวสภาพร วรานนทวนช คร โรงเรยนนาคประสทธ อ.สามพราน จ.นครปฐม

44. นายสมเกยรต บวนอย คร โรงเรยนวดศาลาตกสทธชยวศาล อ.กำาแพงแสน จ.นครปฐม

45. นายคชกฤต สาสนะสข คร โรงเรยนวดศาลาตกสทธชยวศาล อ.กำาแพงแสน จ.นครปฐม

46. นางสวมล อารจตร คร โรงเรยนนครนายกวทยาคม อ.เมอง จ.นครนายก

47. นายชวลต ศตะปนย คร โรงเรยนวดสมบรณสามคค อ.เมอง จ.นครนายก

48. นายประทป เชดผล คร โรงเรยนวดสมบรณสามคค อ.เมอง จ.นครนายก

49. นางสาวชนอนงค กลชาตประภา คร โรงเรยนวดบวรนเวศ เขตพระนคร กรงเทพมหานคร

50. นางสาวสภตรา กฤชประภา คร โรงเรยนสตรศรสรโยทย เขตสาทร กรงเทพมหานคร

51. นางวชร กมลเสรรตน คร โรงเรยนศลาจารพพฒน เขตบางซอ กรงเทพมหานคร

52. นายสามารถ อรณวรรณ คร โรงเรยนศลาจารพพฒน เขตบางซอ กรงเทพมหานคร


318

53. ดร.ไกรเดช ไกรสกล อาจารย คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช

54. นายปณฐศกย แกวฟงรงส อาจารย คณะครศาสตร มหาวทยาลยราชภฎนครศรธรรมราช

55. นางจารย เพชรทอง คร โรงเรยนวดวสทธยาราม อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช

56. นางสายทพย สขเจรญ คร โรงเรยนวดวสทธยาราม อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช

57. นางกมลทพย พลแกว คร โรงเรยนวดวสทธยาราม อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช

58. นายสรพงษ คำาฤทธ คร โรงเรยนวดวสทธยาราม อ.เมอง จ.นครศรธรรมราช

59. นางมนสขวญ รกษา คร โรงเรยนหวไทรบำารงราษฎร อ.หวไทร จ.นครศรธรรมราช

60. นางรจ เดชเชยร คร โรงเรยนหวไทรบำารงราษฎร อ.หวไทร จ.นครศรธรรมราช

61. นางสวมล ไชยถาวร คร โรงเรยนครราษฎรพฒนา อ.รอนพบลย จ.นครศรธรรมราช

62. นายไกรทพย จตอารย คร โรงเรยนครราษฎรพฒนา อ.รอนพบลย จ.นครศรธรรมราช





65. นายเกรยงศกด ฟองโหย เจาหนาทโครงการอาวโส







คณะบรรณ�ธก�ร


319

โครงก�รก�รพฒน�หลกสตรและก�รบรห�รจดก�รกจกรรมลกเสอเพอเสรมสร�งทกษะชวต

1. นายพะนอม แกวกำาเนด กรรมการผทรงคณวฒของสภาลกเสอแหงชาต และ

ผตรวจการลกเสอประจำาสำานกงานลกเสอแหงชาต

2. นายธวชชย ไทยเขยว อธบดกรมพนจและคมครองเดกและเยาวชน

กระทรวงยตธรรม

3. นายวนย รอดจาย รองปลดกระทรวงศกษาธการ

4. นายแพทยยงยทธ วงศภรมยศานต นายแพทยทรงคณวฒ หวหนากลมทปรกษา

กรมสขภาพจต กระทรวงสาธารณสข

5. นายเดช วรเจรญศร ผอำานวยการสำานกเลขาธการ


6. นางเบญจลกษณ นำาฟา ผอำานวยการสำานกวชาการและมาตรฐานการศกษา

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน


7. นายสภทร พนธพฒนกล ผอำานวยการสำานกพฒนากจกรรมนกเรยน

สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน


8. นายบณฑตย ศรพทธางกร ผอำานวยการสำานกงานคณะกรรมการการศกษา

เอกชน สำานกงานคณะกรรมการการศกษาขนพนฐาน


9. นายศภกร วงศปราชญ ผอำานวยการสำานกการลกเสอ ยวกาชาด และ

กจการนกเรยน สำานกงานปลดกระทรวงศกษาธการ

10. นายประยร อองกลนะ หวหนากลมนเทศตดตามและประเมนผลการจดการ

ศกษา สำานกงานเขตพนทการศกษากรงเทพมหานคร

เขต 2

11. นายนคม อนทรโสภา กรรมการผทรงคณวฒของสภาลกเสอแหงชาต

12. รศ.ไพรช พนธชาตร กรรมการผทรงคณวฒของสภาลกเสอแหงชาต

13. นายเกอ แกวเกต ผอำานวยการสมาคมศนยพฒนาเยาวชน (YPDC)



คณะกรรมก�รทปรกษ�โครงก�ร

ประธาน

รองประธาน

กรรมการ











เลขานการ

aw scout 02-8x11nscout/web/phocadownload/scout010659.pdfสภาพส งคมท เปล...

Documents