azv-jaarverslag 2013 jaarverslag i 2013 2013 nl_0.pdf · met 4 partners: cma houndé, cma orodara,...
TRANSCRIPT
AZ
V-jaarverslag
2013 I 1
Jaarverslag I 2013
© G
riet
Hen
dri
ckx
2013 was het jaar waarin 404 gespecialiseerde terreinvrijwilligers 176 medische zendingen uitvoerden. Meer dan ooit tevoren! Met die zendingen werd het meerjarenprogramma 2008-13 afgerond.
In die periode verliet Artsen Zonder Vakantie het pad van de eerder humanitaire interventies en werd een organisatie die zich meer toelegde op capaciteitsversterking, met als ultieme doel een betere toegang tot meer kwaliteitsvolle gezondheidszorg in zijn partnerlanden.
Met het nieuwe meerjarenprogramma 2014-16 zet Artsen Zonder Vakantie nu een volgende stap in zijn evolutie. Daarbij wordt resoluut de kaart van capaciteitsversterking getrokken en staat kennisuitwisseling meer dan ooit centraal. In de voorbije jaren hebben we geleerd dat, indien we onze impact echt structureel willen verdiepen, ingrijpende strategische vernieuwingen zich opdringen.
De belangrijkste, en tegelijk moeilijkste keuze die we hebben moeten maken, is het terugschroeven van het aantal partnerziekenhuizen waarmee we samenwerken. Alleen zo kunnen we intensiever met de 38 overgebleven partners verder werken en ons engagement met hen verder verdiepen.
Daarnaast zal Artsen Zonder Vakantie een antwoord moeten weten te bieden op de technische noden en de behoeften op vlak van ziekenhuismanagement die leven bij de partnerziekenhuizen. Een aantal noodzakelijke randvoorwaarden die het resultaat van onze medische zendingen duurzaam zullen verankeren.
We staan, samen met u, voor een enorme uitdaging om dat ambitieuze plan waar te maken.
Van één ding zijn we nu al rotsvast overtuigd: de genereuze bijdrage van onze schenkers, de tomeloze inzet van onze vrijwilligers en de constructieve samenwerking met onze partnerziekenhuizen in het Zuiden is een uitstekend recept voor een duurzame en stabiele vooruitgang van de gezondheidszorg in onze Afrikaanse partnerziekenhuizen.
We wensen u veel leesgenot en danken u van harte voor uw onmisbare steun!.
Voorwoord
Visie & missie
Artsen Zonder Vakantie in één oogopslag
Artsen Zonder Vakantie in cijfers
Actief in 6 landen
Van kennisoverdracht naar kennisuitwisseling
De nieuwe aanpak in de praktijk
Voorbereiding zendingen
Communicatie
Fondsenwerving
Jaarrekeningen 2013 & budget voor 2014
Bestuur
Hugo Prims
Voorzitter
Inge Weber
Directeur
Kennis geneest!
© V
eerl
e Sy
mo
ens
VisieKennis geneest!
Artsen Zonder Vakantie versterkt
de capaciteiten van zijn partners
in Sub-Sahara-Afrika om actief bij
te dragen tot een toegankelijke en
kwaliteitsvolle gezondheidszorg
voor de lokale bevolking.
MissieArtsen Zonder Vakantie gelooft
dat de lokale medische partners in
hun eigen gemeenschap zelf duur-
zaam gestalte kunnen geven aan
een toegankelijke en kwalitatieve
gezondheidszorg. Door uitwisseling
van (para)medische expertise en
ondersteuning op organisatorisch,
technisch en materieel vlak kunnen
onze partners in Sub-Sahara-Afrika
beter hun rol opnemen in het
gezondheidssysteem. Dit realiseren
wij mede dankzij de inzet van onze
vrijwilligers en in samenwerking
met lokale en andere actoren. Onze
partnerschappen steunen op een
respectvolle dialoog, kennisuitwisse-
ling met oog voor de lokale context
en langetermijnrelaties.
Inhoud
Vrijwilligers spelen een sleutelrol in de werking van Artsen Zonder Vakantie. Een team bestaat uit specialisten die volledig onbezoldigd kennis uitwisselen met hun lokale collega’s. Meer dan 400 vrijwilligers voeren jaarlijks meer dan 170 missies uit. Goed voor ruim 50.000 uur vrijwilligerswerk!
Het voordeel voor de lokale bevolking is enorm! In Afrika is de toegang tot kwalitatieve gezondheidszorg zeer beperkt. Dankzij de samenwerking van Artsen Zonder Vakantie met lokale (para)medici kan het Afrikaans ziekenhuispersoneel op zijn beurt zijn patiënten beter verzorgen.
Afrikaanse artsen en paramedici zijn de eigenlijke doelgroep van Artsen Zonder Vakantie. Door intensieve on-the-job training leren zij dankzij onze terreinvrijwilligers complexe ingrepen uitvoeren. Zo kunnen zij op termijn hun patiënten zelf kwaliteitsvolle zorgen bieden.
Artsen Zonder Vakantie in één oogopslag
© G
riet
Hen
dri
ckx
AZ
V-jaarverslag
2013 I 5
AZV-jaarverslag 2012 I 7
Werking in afrika 2013
6 Afrikaanse landen
57% paramedici en technici. Verpleegkundigen, vroedvrouwen, laboranten, kinesisten,
ergotherapeuten, technici, ...
43% artsen-specialisten, voornamelijk met een chirurgische discipline (gynaecologen,
algemene chirurgen, orthopedisten, …) maar verder ook pediaters, radiologen,
anesthesisten, psychiaters,….
38 kantoorvrijwilligers werkten in totaal 8500 uren.
Samen vertegenwoordigen zij 7 fulltime equivalenten.
Artsen Zonder Vakantie in cijfers
404terreinvrijwilligers die onbezoldigd meewerken aan de verbetering van de gezond-
heidszorg. Al deze terreinvrijwilligers zijn experts in hun vak. Hun voornaamste
opdracht: lokale collega’s vormen door bedside teaching en on-the-job training, samen
ingrepen en onderzoeken uitvoeren en nieuwe protocollen introduceren.
partnerziekenhuizen50
materiaal werd verzonden naar onze partnerziekenhuizen in Afrika.24,5 ton
53.000 urenSamen presteerden ze 6590 dagen of bijna 53 000 uur
in Afrika. Alle vrijwilligers werken gratis. Mochten alle
artsen en verpleegkundigen hun (ere)loon doorre-
kenen voor alle werkuren bij Artsen Zonder Vakantie,
dan zou dit neerkomen op zo’n 3,4 miljoen euro.
176 zendingen
Benin 8
Burkina Faso 12
DR Congo 88
Rwanda 31
Burundi 24
Tanzania 13
AZ
V-jaarverslag
2013 I 7
Burkina Faso
Benin Rwanda
Burundi
TanzaniaDR Congo
AZ
V-jaarverslag
2013 I 9
De hoogtepunten:DR Congo-Kinshasa: in 2013 werd 10 jaar samenwerking tussen Artsen
Zonder Vakantie en het Hôpital Saint Joseph in Kinshasa gevierd.
Speciale aandacht en dank ging hierbij uit naar Dr. De Backer voor
het oprichten van de fistelkliniek in samenwerking met Dr. Dolores
Nembunzu.
DR Congo Lubumbashi: in oktober namen 110 Congolese gezond-
heidswerkers uit de regio Lubumbashi deel aan een workshop rond
de diagnose en behandeling van klompvoetjes. Dr. Greta Dereymaeker
besteedde daarbij speciale aandacht aan de primaire preventie van
klompvoetjes via de Ponseti methode. Een vroege diagnose gevolgd
door een gipsbehandeling van 6 weken en een beugel kan in 80% van
de gevallen immers een invasieve ingreep voorkomen. In de komende
jaren wil Artsen Zonder Vakantie deze aanpak verder uitbouwen in de
provincie Katanga.
DR Congo Oost: in oktober 2013 voerde een vierkoppig team een eerste
intake zending uit bij een nieuwe: het provinciaal referentieziekenhuis
van Bukavu. De projectcoördinator en regionale vertegenwoordiger
bespraken de noden en prioriteiten rond capaciteitsversterking met
directie en stafleden. De terreinvrijwilligers gaven op basis van bespre-
kingen met lokale collega’s en hun observaties in de ziekenzaal en in het
operatiekwartier bijkomende input. Aan het einde van de week werd
een eerste planning opgesteld voor 2014. Daarin neemt ziekenhuishy-
giëne een belangrijke plaats in.
BURKINA FASO 12 zendingen gerealiseerd door 32 terreinvrijwilligers.
Momenteel is er een samenwerking
met 4 partners: CMA Houndé, CMA
Orodara, Hôpital Paul VI en CMA Dô. In
het najaar 2014 is hier een opvolgings-
missie gepland. Bij de invulling van het
programma streven we naar een samen-
werking met de medische faculteiten
van de universiteiten van Ouagadougou
en Bobo-Dioulasso.
BENIN8 zendingen gerealiseerd door17 terreinvrijwilligers.
Momenteel is er een samenwerking met
2 partners: Hôpital St. Jean de Dieu in
Boko en Hôpital Sounon Sero in Nikki.
In het najaar 2014 is een opvolgings-
missie gepland om een eventuele
samenwerking te evalueren met enkele
potentiële nieuwe partners. Bij de
uitbreiding van het programma zal
gestreefd worden om de samenwerking
met Memisa, BTC (Belgische Technische
Coöperatie) en de stichting Hubi &
Vinciane maximaal te benutten.
RWANDA 31 zendingen gerealiseerd door 69 terreinvrijwilligers.
Momenteel is er een samenwerking
met 7 partners: Centre des handi-
capés in Gatagara, St Marie in Rilima,
Kibagabaga, Kabgayi, Mibilizi, Murunda
en Ndera. Eén van de hoogtepunten in
2013 was de organisatie van het sympo-
sium ‘burn care’ in oktober. Dit kwam er
op vraag van het Rwandese ministerie
van Gezondheid als sluitstuk van een
driejarig project rond brandwonden.
Aan dit slot-symposium namen in totaal
zo’n 180 (para)medici deel.
BURUNDI 24 zendingen gerealiseerd door 55 terreinvrijwilligers.
Momenteel is er een samenwerking
met 5 partners: Centre Akamuri, Ijenda,
Muramvya, Muyinga en het CNPK.
In 2013 werd een samenwerking
tussen het gehandicaptencen-
trum Centre Akamuri en het Centre
Neuropsychiatrique de Kamenge (CNPK)
op touw gezet met de steun van Artsen
Zonder Vakantie. Het CNPK verwijst
kinderen met autisme en leerstoor-
nissen door naar Centre Akamuri en
stuurt, op vraag van Akamuri, een
arts om er patiëntjes met epilepsie te
behandelen. Technische diagnoses bij
deze kinderen gebeuren in het CNPK.
De samenwerking werd in 2014 in een
overeenkomst bekrachtigd.
TANZANIA13 zendingen gerealiseerd door 24 terreinvrijwilligers.
De samenwerking met de partnerzie-
kenhuizen werd op het einde van 2013
afgerond. In het kader van het nieuwe
meerjarenplan worden er vanaf 2014
geen zendingen meer georganiseerd
naar Tanzania maar komt de focus
nog sterker te liggen op de 5 andere
partnerlanden.
6 partnerlanden In 2013 werden 176 zendingen georganiseerd bij 50 partnerziekenhuizen in 6 Afrikaanse landen: Tanzania, Benin, Burkina Faso, Rwanda, Burundi en DR Congo. We lijsten de huidige partners voor u op en geven de highlights van het voorbije jaar mee.
© G
riet
Hen
dri
ckx
DR CONGO88 zendingen
gerealiseerd door 207 terreinvrijwilligers.
In 2013 is DR Congo traditiegetrouw
goed voor de helft van het totale aantal
zendingen. Momenteel is er een samen-
werking met 20 partnerziekenhuizen.8
in de regio Kinshasa: HGR Djuma, HGR
(Hôpital Générale de Référence) Gungu,
Hôpital Pédiatrique Kalembe Lembe, HGR
Katako Kombe, Fondation Pédiatrique de
Kimbondo, Institut Médical Evangélique
Kimpese, HGR Mosango en Hôpital Saint
Joseph Kinshasa.
3 in de regio Lubumbashi: Centre des
Handicapés Wote Pamoja, Centre Kilima
– Likasi en Kilwa Kasobwe. 9 in de regio
DR Congo Oost: HPGR Bukavu, HGR
Ciriri, HGR Nyantende, HGR Nyangezi,
FSKi Walungu, HGR Mubumbano,
HGR Monvu, HGR Katana en Centre
Neuropsychiatrique Sosame.
Elk partnerschap steunt op een grondige analyse van de noden en de reeds aanwezige interne capaciteiten van het partnerziekenhuis en houdt rekening met de expertise van Artsen Zonder Vakantie. Vertrekkend van de lokale behoeften, stelt Artsen Zonder Vakantie in nauw overleg met zijn partners een capaciteitsversterkend traject op.
De prioriteiten van het nationaal gezondheidsbeleid vormen het kader voor de dialoog met partnerziekenhuizen. Zo’n traject loopt over 3 tot 5 jaar. Het ondersteunt partners om meer kwalitatieve medische zorgen aan te bieden. Zo kunnen ze hun rol in het lokale gezondheidssysteem beter vervullen.
Medische kennisuitwisseling
Capaciteitsversterking van het lokaal
gezondheidspersoneel door (para)medi-
sche zendingen blijft het voornaamste
onderdeel van de werking van Artsen
Zonder Vakantie. Kennisuitwisseling
is hier een sleutelwoord: dat kan via
gezamenlijke consultaties, zaalrondes
met casusbesprekingen en het aanleren
van nieuwe of het perfectioneren van
gekende medische technieken. Door
on-the-job training tijdens multidiscipli-
naire (para)medische zendingen wordt
de lokale expertise versterkt.
De kennisuitwisseling via de praktijk
wordt ondersteund door korte theore-
tische vormingen voor het lokale (para)
medisch personeel .
Daarnaast organiseert Artsen Zonder
Vakantie regionale workshops rond
onder meer brandwondenzorg, pediatri-
sche urgenties en diabetes. Door middel
van deze workshops bereikt Artsen
Zonder Vakantie gelijktijdig meerdere
partners en is er ruimte voor uitwisse-
ling van ervaringen en kennis tussen de
partners onderling.
Technische capaciteitsversterking
Tijdens hun zendingen stellen teams
van Artsen Zonder Vakantie vast dat
er bij de partnerziekenhuizen een
grote vraag is naar aangepaste en goed
onderhouden medische apparatuur en
naar een versterking van de ondersteu-
nende diensten zoals labo en medische
beeldvorming.
De zendingen capaciteitsversterking
voor de ondersteunende en technische
diensten focussen in eerste instantie
op de verbetering van de werking van
deze diensten. In een latere fase komt
een betere samenwerking tussen deze
diensten en de andere diensten van het
ziekenhuis aan bod.
Door zendingen techniek worden de
positieve ervaringen in de regio Bukavu
uitgebreid naar partnerziekenhuizen in
andere regio’s. Om tegemoet te komen
aan de vraag naar medische apparatuur
werkt Artsen Zonder Vakantie een stan-
daard uit voor de basisuitrusting van
een ziekenhuis. Aan elke aankoop van
structureel materiaal gaat een grondige
prospectie vooraf om te verzekeren dat
het aangekochte toestel aangepast is
aan de lokale werkomgeving. Installatie
op het terrein wordt gekoppeld aan de
vorming van zowel techniekers (onder-
houd van het materiaal) als de gebrui-
kers van het materiaal.
Ondersteuning op vlak van management
Artsen Zonder Vakantie wil ieder partner-
ziekenhuis in staat stellen om zijn rol in
het nationale gezondheidssysteem op te
nemen. Capaciteitsversterking op organi-
satorisch vlak kan daar een belangrijke
hefboom voor zijn. De uitbreiding van
het programma met zendingen zieken-
huismanagement, ziekenhuishygiëne
en farmacie moet onze partners daar de
nodige ondersteuning bij bieden.
Tijdens deze zendingen wordt bijvoor-
beeld gewerkt aan een aangepast stock-
beheer, procedures voor het interne
beleid en de organisatie van diensten
binnen het ziekenhuis, introductie van
een medisch dossier, archief, enzovoort.
Van kennisoverdracht naar kennisuitwisseling: de centrale rol van capaciteitsversterking
" Door sterker de focus te leggen op capaciteitsversterking,
stimuleert Artsen Zonder Vakantie het
eigenaarschap en de zelfstandigheid van de lokale ziekenhuizen. "
© G
riet
Hen
dri
ckx
AZ
V-jaarverslag
2013 I 11
CONTExT STRATEGIE ACTIVITEITEN RESUlTATEN
OnvOlDOenDe CapaCiTeiTsveRsTeRking Bij veRBeTeRen
gekwalificeerd
(para)medisch personeel
(para)medisch personeel
1kennis en kunde van lokaal
(para)medisch personeel
structureel materiaal
& kennis omtrent correct
gebruik en onderhoud
2ondersteunende diensten
(techniek, labo,
medische beeldvorming, …)
2werking technische en
ondersteunende diensten
interne organisatie van de
ziekenhuizen
3organisatie
ziekenhuismanagement
3organisatie
partnerziekenhuizen
on-the-job trainingen,
coaching, praktische en
theoretische vormingen
voor (para)medici, technici,
ziekenhuismanagers …
verzenden materiaal,
ondersteuning bij opmaak
protocols en procedures,
workshops rond hygiëne,
stockbeheer, …
1
© V
eerl
e Sy
mo
ens
AZ
V-jaarverslag
2013 I 13
De nieuwe aanpak in de praktijk Aanloop naar het nieuwe meerjarenprogramma
© V
eerl
e Sy
mo
ens
AZ
V-jaarverslag
2013 I 15
Aanloop naar het nieuwe meerjarenprogrammaNieuwe strategische keuzes brengen een andere manier van werken met zich mee. 2013 was een scharniermoment voor Artsen Zonder Vakantie. De organisatie zette het voorbije jaar, in aanloop naar het nieuwe meerjarenprogramma, een aantal belangrijke stappen als voorbereiding op de nieuwe aanpak.
In het meerjarenprogramma staan de
Afrikaanse partnerziekenhuizen meer
dan ooit centraal. Daarom werden de
lokale partners nauw betrokken bij de
opmaak van het nieuwe meerjaren-
programma. Met elk van die partners
wordt een capaciteitsversterkend traject
uitgewerkt.
In 2013 ging Artsen Zonder Vakantie
in de regio van de Grote Meren (Oost-
Congo, Burundi en Rwanda) alvast met
een aantal piloottrajecten van start.
Daarnaast werden de lokale partners
uitgenodigd voor een partnermeeting.
De partnerziekenhuizen van Zuid-Kivu
namen bovendien deel aan de eerste
vorming ziekenhuismanagement. Het
sluitstuk van de strategische heroriën-
tatie was de aanwerving van een lokale
vertegenwoordiger voor de regio van de
Grote Meren.
Eerste lokale vertegenwoordiger
De Congolese arts dr.Marcellin Kash Karubara is sinds midden
vorig jaar de eerste lokale vertegenwoordiger voor Artsen
Zonder Vakantie in de regio van de Grote Meren. Vanuit
Bujumbura verzekert hij de continuïteit tussen zendingen
zodat de samenwerking met de partners versterkt. In de prak-
tijk wordt hij de link tussen Artsen Zonder Vakantie, de partner-
ziekenhuizen en de lokale overheden op het terrein.
Zijn voornaamste taak is meewerken aan de capaciteitsverster-
king van de partnerziekenhuizen van Artsen Zonder Vakantie.
Maar hij zal Artsen Zonder Vakantie ook vertegenwoordigen
bij de lokale autoriteiten. Verder volgt dr. Kash Karubara het
gezondheidsbeleid in de regio van de Grote Meren nauw op,
zodat Artsen Zonder Vakantie zijn programma optimaal kan
afstemmen op de lokale context.
Samen met zijn collega’s in België zal dr. Kash Karubara de
coördinatie van zendingen opvolgen. Zo kan Artsen Zonder
Vakantie erop toezien dat de zendingen worden uitgevoerd in
overeenstemming met de gemaakte afspraken en prioriteiten.
Tot slot zal hij ook een rol spelen in de vormingen ziekenhuis-
management in de regio.
Partnerziekenhuizen aan het woord
In het voorjaar 2013 werden voor het eerst partnermeetings
georganiseerd door Artsen Zonder Vakantie. Deze vonden
plaats in Kigali (Rwanda), Bujumbura (Burundi), Kinshasa en
Bukavu (DR Congo). De medisch coördinator en de project-
coördinator verantwoordelijk voor de respectievelijke regio’s
gingen tijdens deze 2-daagse workshops in dialoog met
de directie van de partnerziekenhuizen. Daarbij werden de
sterktes en zwaktes van de samenwerking in kaart gebracht.
Ook de strategische keuzes voor het meerjarenplan 2014-16
kwamen aan bod. Tot slot bood dit initiatief ook de mogelijk-
heid voor het uitwisselen van ervaring tussen de partnerzie-
kenhuizen onderling.
Omdat deze partnermeetings zo positief onthaald werden,
zal Artsen Zonder Vakantie in de toekomst zulke overlegmo-
menten regelmatiger organiseren.
Vorming ziekenhuismanagement in Bukavu
In 2013 werd voor de eerste keer een regionale vorming zieken-
huismanagement georganiseerd door Artsen Zonder Vakantie.
Deelnemers waren de 10 partnerziekenhuizen in de regio Zuid-
Kivu. Deze 5-daagse workshop vond plaats in Murhesa, ten
noorden van Bukavu. De doelgroep van de vorming waren de
directieteams van elk partnerziekenhuis.
Vooraf werden in samenspraak met alle partners de doelstel-
lingen van de vorming besproken. Daarnaast werd aan elk
deelnemend partnerziekenhuis gevraagd om een praktijkvoor-
beeld uit te werken waarin een knelpunt in het functioneren
van hun ziekenhuis werd blootgelegd.
De casussen die werden aangeleverd, werden geïntegreerd
in het programma van de workshop. Om de inhoud van de
workshop zo interactief mogelijk te maken en zo nauw moge-
lijk te laten aansluiten bij de (leer)behoeften van de partners,
brachten de lesgevers voorafgaand een bezoek aan elk zieken-
huis. Tijdens die rondgang werden nog concrete topics en
aandachtspunten verzameld, die dan verwerkt werden in het
uiteindelijke programma. Het doel van deze reeks vormingen
is de medische kennisuitwisseling duurzaam te verankeren in
een efficiënt en goed werkend ziekenhuis.
Pilootgroep capaciteitsversterking
Op papier ziet de nieuwe strategie van Artsen Zonder Vakantie
er erg logisch en coherent uit. De hamvraag is nu hoe die ambi-
tieuze plannen in praktijk omgezet kunnen worden.
Om de nieuwe aanpak vorm te geven, op een manier die nauw
aansluit bij de lokale context, werd besloten om van start te
gaan met een pilootgroep van 5 partnerziekenhuizen (HGR
Mosango, HGR Walungu, Centre Akamuri, d’Ijenda en Centre
Sainte Marie Rilima). Begin december 2013 werd voor deze
partners een 3-daagse workshop georganiseerd in Bujumbura.
Doelstelling van deze bijeenkomst was het verfijnen van de
methode die door Artsen Zonder Vakantie werd ontwikkeld.
De aanwezige partners werkten samen met het Artsen Zonder
Vakantie-team een capaciteitsversterkend traject uit.
© G
riet
Hen
dri
ckx
AZ
V-jaarverslag
2013 I 17
Voorbereiding zendingen vanuit België Nieuwe doelstellingen hebben niet enkel hun impact op de werking op het terrein, ook in België hebben ze een aanzienlijke invloed op de manier van werken. In eigen land werden in het afgelopen jaar de eerste stappen gezet naar een nog nauwere en professionelere terreinvrijwilligerswerking.
Roadshow voor terreinvrijwilligers
Eind 2013 organiseerde Artsen Zonder Vakantie zes roadshows
over het strategisch kader en meerjarenprogramma 2014-16.
Gespreid over sessies in Antwerpen, Leuven, Gent, Luik, Brussel
en Mechelen namen meer dan 250 terreinvrijwilligers deel aan
deze interactieve workshops.
Daarin gingen de terreinvrijwilligers aan de slag met een
aantal stellingen over verschillende thema’s: de lokale aankoop
van verbruiksmateriaal, on-the-job training, missies ziekenhuis-
beheer en ziekenhuishygiëne, technische ondersteuningsmis-
sies en werkgroepen.
In deze sessies bespraken terreinvrijwilligers de voordelen,
aandachtspunten en randvoorwaarden van elke stelling. Dat
leverde heel wat advies op om het strategisch kader optimaal
te vertalen in concrete actie.
Zendingsplanning houdt meer rekening met
partnerziekenhuizen
Sinds de 2de jaarhelft 2013 is de planning van zendingen meer
vraaggestuurd. Per partner wordt informatie over inhoud en
disciplines voor de zendingen en geschikte periodes verza-
meld. Aan de hand daarvan maakt Artsen Zonder Vakantie zijn
planning.
Terreinvrijwilligers geven hun beschikbaarheden door via een
online bevragingsinstrument. Op basis van deze gegevens stelt
een projectcoördinator een geschikt team samen voor elke
zending. Waar mogelijk worden terreinvrijwilligers ingezet
voor zendingen bij partnerziekenhuizen waarmee zij reeds
vertrouwd zijn.
Door deze nieuwe werkwijze zal de planning in het programma
2014-16 nog beter worden afgestemd op onze partners en het
actieplan van hun gezondheidszones.
Vademecum voor de terreinvrijwilligers
De grote kracht van Artsen Zonder Vakantie zijn de honderden
vrijwilligers die zich enthousiast inzetten. Om dit menselijk
kapitaal verder te versterken, werkte Artsen Zonder Vakantie een
beleid uit voor een betere selectie en voorbereiding van nieuwe
kandidaat terreinvrijwilligers.
Zo wordt een introductiedag voorzien, komen er permanente
vormingen, duidelijke evaluatieschema’s, enzovoort.
Het vademecum voor de terreinvrijwilliger, dat eind 2013
afgerond werd, moet een kader bieden waarbinnen duidelijke
afspraken gemaakt worden over de samenwerking tussen
Artsen Zonder Vakantie en zijn terreinvrijwilligers.
Interne capaciteiten versterken
Artsen Zonder Vakantie wil ook de interne werking optimali-
seren. In 2013 werden een aantal verbetertrajecten opgestart.
Daarbij maakt Artsen Zonder Vakantie gebruik van het EFQM-
model (European Foundation for Quality Management) als kader
voor de versterking van zijn werking.
De verbetertrajecten werden positief geëvalueerd door een
externe evaluator en in februari 2014 werd aan Artsen Zonder
Vakantie het EFQM-label “Comitted to Excellence” toegekend.
Een mooie erkenning!
© G
riet
Hen
dri
ckx
AZ
V-jaarverslag
2013 I 19
AZ
V-jaarverslag
2013 I 21Communicatie Een reeks opmerkelijke communicatie-initiatieven plaatst het voorbije jaar Artsen Zonder Vakantie opnieuw duidelijk op de kaart. PERS
Artsen Zonder Vakantie slaagde erin om in 2013 regelmatig de pers te halen.
In totaal werden ruim honderd titels geteld.
VOlT op TV één
De hoogtepunten in 2013 waren ongetwijfeld de reportage
in het één-programma Volt waarin gynaecoloog dr. Hendrik
Cammu - bekend van ‘De Laatste Show’ - kwam getuigen over
de missie van AZV-gynaecologe dr. Angelica Meers die hij verge-
zelde in het ziekenhuis van Ciriri (Bukavu, Oost-Congo).
Later getuigde hij daar het volgende over: “Artsen Zonder
Vakantie investeert door middel van specialist-vrijwilligers in
medische zorgen en educatie. Bovendien gaat het geld recht-
streeks naar Afrika; er zijn geen tussenpersonen. En het zijn net
die twee zaken die een land in ontwikkeling het hardste nodig
heeft.” Ook gynaecologe dr. Angelica Meers en anesthesiste dr.
Patricia Lavand’homme werden gefilmd tijdens hun werk voor
Artsen Zonder Vakantie. Zij gaven uitleg over het hoe en waarom
van hun vrijwillige inzet tijdens hun vakantieperiode. Via de
perspagina op de website kunt u deze VOLT-reportage herbe-
kijken. Surf hiervoor naar www.azv.be/pers
Dokters in Afrika
En daarnaast was er natuurlijk de boeiende tweede reeks
van Dokters in Afrika die vanaf eind november te zien was op
lifestylezender Vitaya. In de serie kwamen tevens de collega’s
van Memisa, Fracarita en CM Burundi aan bod. De kijker kreeg
een unieke blik op drie zendingen met teams van Artsen Zonder
Vakantie in DR Congo, Rwanda en Tanzania. Om nog even van de
sfeer van de reeks te proeven kunt u de trailers bekijken via het
Artsen Zonder Vakantie Youtube-kanaal.
Wereldgezondheidsdag
In België zijn we redelijk verwend op het vlak van goede gezond-
heidszorgen terwijl in heel wat regio’s van de wereld dit abso-
luut geen evidentie is. Daarom startte Artsen Zonder Vakantie
naar aanleiding van Wereldgezondheidsdag een campagne om
de gezondheid van Afrika in de kijker te zetten.
Heel wat media bleken niet ongevoelig voor deze nood. In het
VRT-journaal schetste journalist Peter Verlinden een beeld over
de Afrikaanse ziekenhuizen en interviewde hiervoor vrijwilliger
Krista Vandenborre. In het VTM-nieuws vertelde dr.Hendrik
Cammu over de schrijnende toestanden die hij in Oost-Congo
zag. Ook De Standaard publiceerde een interview met dr. Cammu
over zijn missie met Artsen Zonder Vakantie naar de hospitalen
van Ciriri en Nyantende terwijl in de Gazet Van Antwerpen
een uitgebreid interview met chirurg Stephan Vanderputte
verscheen .
Foto-expo en veiling in samenwerking met MTWalls
en Brussels Airlines
In december sloegen Artsen Zonder Vakantie, MTWalls en
Brussels Airlines de handen in elkaar. Onder het motto:
“’A shot for charity’ - Koop een kunstwerk. Steun een goed doel”,
kon je gedurende heel de maand december op de website van
MTWalls exclusieve kunst kopen van 6 Belgische topfotografen.
Wie Artsen Zonder Vakantie wilde steunen, werd aangemoedigd
om een werk van huisfotografe Griet Hendrickx te kopen. In
de gebouwen van Brussels Airlines werd bovendien een exclu-
sieve veiling georganiseerd. Onder andere Knack Weekend, De
Standaard en De Morgen publiceerden artikels en aankondi-
gingen over dit evenement.
Hoogtepunten
© V
eerl
e Sy
mo
ens
AZ
V-jaarverslag
2013 I 23
Subsidies in de lift
De inkomsten uit subsidies stegen met 58% tegenover het
resultaat van 2012 tot een totaal van € 910.278. Daarbij moet
wel de kanttekening gemaakt worden dat in deze pijler een
aantal inkomstenbronnen werden opgenomen die er voorheen
niet in zaten, hetgeen meteen de forse stijging verklaart.
Het gaat daarbij om zogenaamde geoormerkte giften; giften
die gebonden zijn aan een bepaald project of programma. Deze
interne verschuiving laat ons toe dit type schenkingen nauw-
keuriger op te volgen en de daaraan gekoppelde zendingen uit
te voeren. Daarenboven krijgt Artsen Zonder Vakantie zo een
duidelijker zicht op het onderscheid tussen giften van privé-
personen en de middelen die verkregen worden via (lokale)
overheden of fondsen en bedrijven.
Daling overige giften
Parallel aan de stijging van de inkomsten uit subsidies stellen
we een daling van de overige giften vast. Middelen die voor-
heen onder die noemer vielen zijn nu ondergebracht bij
subsidies. Ook stelden we in vergelijking met 2012 een daling
vast van het aantal ontvangen legaten. De mindere inkomsten
uit erfenissen hopen we in de komende jaren weer tegen te
gaan door mee te stappen in de campagne van Testament.be.
Al moet hierbij ook opgemerkt worden dat dit een investering
is op middellange termijn waarvan de resultaten pas binnen
enkele jaren echt zichtbaar zullen worden. Daarnaast worden
nog een aantal andere programma’s ontwikkeld die de fond-
senwerving verder moeten stimuleren.
Direct marketing-programma’s stabiel
Na enkele intensieve jaren van investeringen om de fondsen-
werving naar een hoger niveau te tillen, was het zaak om in
2013 de stijging van de inkomsten ook te bestendigen. Daarom
werden minder middelen gereserveerd om nieuwe donateurs
aan te trekken en verschoof de focus meer naar het behoud
van bestaande schenkers.
De inkomsten uit lopende permanente opdrachten liepen met
ongeveer 10% terug, terwijl de inkomsten uit direct mailings
met zo’n 10% stegen. Ook het aantal schenkers in deze laatste
categorie steeg licht.
Gelukkig bent u er!
Dat de noden op het vlak van gezondheidszorg in Afrika
groot zijn, staat buiten kijf. Gelukkig zijn er vele duizenden
mensen die jaar na jaar gul hun geldbuidel bovenhalen. Ruim
20.000 individuele schenkers, maar ook bedrijven als Brussels
Airlines en MSD, meer dan 40 Vlaamse steden en gemeenten,
de Nationale Loterij, DGD en de Koning Boudewijnstichting
maakten het werk van Artsen Zonder Vakantie mogelijk.
Elders in dit jaarverslag kon u al lezen dat Artsen Zonder
Vakantie de komende jaren voor enorme uitdagingen staat.
Zonder trouwe schenkers als u is het onmogelijk om die
engagementen waar te maken. Artsen Zonder Vakantie
hoopt dan ook dat u, samen met de terreinvrijwilligers, wil
blijven meewerken aan een betere gezondheidszorg voor de
Afrikaanse bevolking.
Artsen Zonder Vakantie is lid van de Vereniging voor Ethiek in de Fondsenwerving en verbindt zich er als dusdanig
toe een strikte deontologische code te respecteren. Deze code bepaalt dat alle schenkers, medewerkers en perso-
neelsleden recht op informatie hebben in de vorm van transparante en uitgebreide informatie. Meer informatie
hierover vindt u op www.azv.be.
49% direct mailings
25% subsidies
14% overige giften
11% direct dialogue
1% diverse inkomsten
Trouwe schenkers zijn de levensader van elk goed doel; dat is eens te meer gebleken in de voorbije jaren. 2012 was een historisch recordjaar dat beloofde moeilijk te evenaren te zijn. Duizenden trouwe schenkers zorgden er echter alweer voor dat Artsen Zonder Vakantie in 2013 zijn werk kon verder zetten. Toch kwam er een einde aan de groei van de voorbije jaren.
De doelen die Artsen Zonder Vakantie zich gesteld had begin 2013 werden vlot gehaald, op enkele vlakken deed Artsen Zonder Vakantie het zelfs aanzienlijk beter dan de voorzichtige voorspellingen. Maar na de forse stijgingen van de inkomsten in 2011 en 2012, kwam zoals verwacht wel een eind aan die snelle groei in 2013. De bruto-inkomsten bleven nagenoeg stabiel, maar netto klokte Artsen Zonder Vakantie iets lager af op ruim 1,8 miljoen euro.
Fondsenwerving
© G
riet
Hen
dri
ckx
Balans en resultatenrekening 2013Artsen Zonder Vakantie sloot 2013 af
met een klein verlies van iets meer dan
€ 5.000. Daarmee deed de organisatie
het aanzienlijk beter dan aanvankelijk
voorzichtig gebudgetteerd.
In het voorbije boekjaar hielden inkom-
sten en uitgaven elkaar in evenwicht
ondanks het gegeven dat werd afge-
weken van de vooropgestelde prognose.
De totale opbrengsten lagen 7% hoger
dan gebudgetteerd, terwijl de kosten
5% hoger eindigden dan voorzien.
Wanneer we de vergelijking maken met
2012, valt het meteen op dat de totale
inkomsten stegen, net als de totale
kosten. In tegenstelling tot de voorspel-
ling dat de inkomsten zouden dalen,
stegen ze nog tot ruim 3,6 miljoen euro.
Dit was voornamelijk te danken aan
subsidies van de Nationale Loterij, de
Belgische ambassade in Burundi en de
Vlaamse steden en gemeenten die hoger
uitvielen dan aanvankelijk verwacht.
Langs de kostenzijde stegen de uitgaven
van fondsenwerving in vergelijking met
2012. Ze stegen wel minder sterk dan
verwacht dankzij een aantal maat-
regelen die efficiënter kostenbeheer
mogelijk maakten. Door het uitblijven
van een groots opgezette PR-actie
bleven de kosten voor communicatie ver
beneden de kosten van 2012. Het meest
opvallend in deze resultatenrekening is
ongetwijfeld dat de kosten Zuidwerking
veel hoger uitvielen dan voorspeld.
Zowel tegenover het budget (plus bijna €
250.000) als tegenover het resultaat van
2012 (meer dan € 500.000).
BUDGET 2014 2013 2012
TOTAAl INKOMSTEN 3 240 951 3 614 338 3 461 009
giften 2 393 363 2 651 926 2 679 841
subsidies 815 588 910 278 613 462
Diverse opbrengsten 12 000 24 590 43 108
Financiële opbrengsten 20 000 27 543 123 998
Uitzonderlijke opbrengsten 0 0 600
KOSTEN 3 316 932 3 619 386 3 003 404
Zuidwerking 1 880 523 2 266 672 1 724 904
Algemene Werkingskosten 416 986 374 428 328 652
Fondsenwerving 741 826 783 901 724 852
Externe communicatie/sensibilisering 237 659 150 398 194 398
Afschrijvingen Algemeen 26 938 18 252 14 707
Financiële kosten 5 000 11 871 6 166
Uitzonderlijke kosten 3 000 2 796
Belastingen en taksen 5 000 11 068 9 725
RESUlTAAT - 75 981 - 5 048 457 605
ACTIVA 2013 2012
vaste activa 48.373 30.580
vlottende activa 2.953.215 2.940.457
3.001.588 2.971.037
KOSTEN
Eigen vermogen 2 534.593 2.539.641
Schulden 466.995 431.396
3.001.588 2.971.037
2014 markeert de start van een nieuw meerjarenprogramma
waarin enkele ambitieuze doelen zijn opgenomen. Het aantal
partnerziekenhuizen werd teruggeschroefd opdat intensiever
kan samengewerkt worden met de overblijvende partners.
Voor hen wordt een budget uitgetrokken van € 1.880.523,
een bedrag dat nagenoeg op hetzelfde niveau blijft als het
budget van 2013. Dit budget komt overeen met 164 geplande
zendingen die door 358 terreinvrijwilligers uitgevoerd zullen
worden in 5 landen: DR Congo, Rwanda, Burundi, Benin en
Burkina Faso. Naar het einde van het huidige strategisch kader
toe zal de jaarlijkse investering voor onze Afrikaanse partners
nog gevoelig verhogen.
Op het vlak van fondsenwerving zakken de uitgaven in lijn met
het voorbije jaar. Efficiënter werken moet toelaten om met een
budget te werken dat zo’n 40.000 euro lager ligt dan in 2013.
Langs de inkomstenzijde verwacht Artsen Zonder Vakantie
evenwel minder giften. Het uitblijven van grote legaten en
de onzekerheid over opbrengsten uit fondsen hebben doen
besluiten de inkomsten uit giften en subsidies zo’n 250.000
euro lager in te schatten dan in 2013.
Daarnaast worden extra middelen voorzien voor de algemene
werking en de externe communicatie. De IT-infrastructuur is
dringend aan vernieuwing en uitbreiding toe en daarnaast
verschuift een gedeelte van de loonkost van beleidsmedewer-
kers naar deze post. Zij zullen zich onder meer inzetten om het
EFQM-kwaliteitslabel te behouden en het erkenningsdossier
op te maken dat noodzakelijk is om in de toekomst nog over-
heidssubsidies te krijgen.
Op vlak van communicatie wordt extra geïnvesteerd in
Franstalige perscommunicatie en Testament.be, een sensibili-
seringsprogramma voor legaten.
Globaal genomen gaat Artsen Zonder Vakantie uit van een
verliescijfer van om en bij de 76.000 euro. We zullen in het
komende jaar alle zeilen moeten bijzetten om dat verlies
binnen de perken te houden. Daarvoor rekenen we in de eerste
plaats op onze trouwe schenkers. We hopen dat u uw finan-
cieel engagement massaal zal verder zetten!
Budget 2014
© G
riet
Hen
dri
ckx
AZ
V-jaarverslag
2013 I 25
Algemeen beheer
Raad van Bestuur
Hugo Prims
Corneel Beyers
Guy Declercq
Yves Kluyskens
Krista Vandenborre
Samuel Van Steirteghem
Directeur
Inge Weber
Algemene Vergadering
Corneel Beyers
Jacques Blairon
Diederik Blockmans
Jean-Victor Blondiau
Françoise Castermans
Hilde De Bie
Frans De Weer
Guy Declercq
Jan Goosens
Thérèse Hauwaert
Michel Hoogmartens
Yves Kluyskens
Aldegonda Martens
Werner Mathieu
Carole Meersschaert
Reginald Moreels
Bruno Mortelmans
Gustave Nzuzi
Patrick Peeters
Stijn Peeters
Theo Peeters
Hugo Prims
Frans Theeuwes
Tim Tollens
Musa Tugilimana
Dirk Van Der Roost
Nadine Van Puyvelde
Ward Van Rompay
Samuel Van Steirteghem
Krista Vandenborre
Luc Vanderheyden
Nele Vangheluwe
Roger Vercammen
Nico Verdickt
André Vincent
Dirk Weets
Walter Zinzen
Erevoorzitter
Frans De Weer
Commissaris-revisor
Dolf De Backer
* Samenstelling op 26 april 2014
Bestuursorganen *
© G
riet
Hen
dri
ckx
Meer weten? Artsen Zonder VakantieRode Kruisplein 162800 Mechelen T: (015) 400 [email protected] Storten kan op rekeningnr:BE73 7331 0001 0060
V.
U.:
Erw
in R
eyn
aert
– A
rtse
n Z
on
der
Vak
anti
e –
Ro
de
Kru
isp
lein
16
– 28
00 M
ech
elen
- V
orm
ge
vin
g: S
tud
io G
lori
a