b i g i m a g e s – visuele communicatie
DESCRIPTION
B i g I m a g e s – Visuele Communicatie. De betekenislaag: Wat is betekenis De driehoek van Peirce Vormen van betekenis Context. Kees van Overveld. - 1 -. B i g I m a g e s – Visuele Communicatie. Semiotiek = de leer van betekenisgeving de Chaussure (Europa 1857-1913): - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-1-
De betekenislaag:•Wat is betekenis
•De driehoek van Peirce
•Vormen van betekenis
•Context
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-2-
Semiotiek = de leer van betekenisgeving
de Chaussure (Europa 1857-1913):
teken betekenis
Charles Saunders Peirce (USA 1839-1914):
teken verwijzing interpretant
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-3-
Een seinpaal is een teken Een seinpaal is een teken bij afspraak; de betekenis bij afspraak; de betekenis wordt alleen duidelijk door wordt alleen duidelijk door interpretatie van een interpretatie van een opgeleid machinistopgeleid machinist
Krokodillentranen zijn wel een teken maar hun voor de hand liggende interpretatie is niet juist
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-4-
Uitgangspunt in de semiotiek van Peirce:
Er is geen andere betekenis dan (in de ontvanger) gevormde betekenis. Zonder ontvanger geen betekenis.
Maar hoe werkt betekenisvorming?
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-5-
De afzonderlijke stappen van betekenisvorming
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-6-
Toelichting bij de semiosis (=betekenisvorming):
1: er is een mogelijk teken waargenomen
2: het teken verwijst mogelijk naar een ‘afwezige’
3: er is een interpretatie die teken en afwezige koppelt
4: die interpretatie is een nieuw (mogelijk) teken
5: het nieuwe teken verwijst mogelijk naar iets
6: er is een 2e interpretatie
7: de representatieconversies in het 8-lagen model zijn op te vatten als stappen van semiosis
Het teken bevindt zich in de ontvanger; de afwezige mogelijk (maar niet per se: denk aan illusies) in de zender!
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-7-
Noodzaak om onderscheid te maken tussen
•mogelijk
•actueel
•generiek
teken
mogelijk actueel
generiek
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-8-
Noodzaak om onderscheid te maken tussen
•mogelijk
•actueel
•generiek
teken
Dit onderscheid is toe te passen op
•teken
•verwijzing
•interpretatie
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-9-
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-10-
Forensisch Forensisch onderzoek: wat is onderzoek: wat is hier gebeurd?hier gebeurd?
Medisch Medisch onderzoek: wat onderzoek: wat mankeert deze mankeert deze patiënt?patiënt?
Empirisch Empirisch natuurweten-natuurweten-schappelijk schappelijk onderzoek: wat onderzoek: wat verklaart dit verklaart dit fenomeen?fenomeen?
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-11-
De 3 x 3 structuur helpt bijvoorbeeld bij
• Forensisch onderzoek, medische diagnose, empirisch (kwalitatief) onderzoek
Altijd hetzelfde patroon:1. er is een mogelijk teken
2. er is een mogelijke verwijzing
3. er is een mogelijke interpretatie (=hypothese)
4. als die waar is zou volgens een gevestigde (generieke) interpretatie er ook nog een andere verwijzing moeten zijn
5. ga op zoek naar een ander teken, horend bij die andere verwijzing
6. als je zo’n teken vindt versterkt dat de hypothese
7. de aanvankelijk mogelijke interpretatie wordt daarmee actueler
8. het aanvankelijk mogelijke verwijzing wordt daarmee actueler
9. de diagnose is gesteld, de verdachte gevonden, of het fenomeen is verklaard
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-12-
Soorten betekenis: semiosis kan leiden tot …
• Kennis
• Emotie
• Handeling
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-13-
Emotie: schilderij gemaakt bij de dood van admiraal Nelson, omgekomen tijdens een gewonnen zeeslag: triomf zowel als rouw. Deze emotie is alleen te ervaren door ‘ingewijden’
Kennis: de onderdelen van een tortillamachine. Deze kennis is alleen te begrijpen / relevant voor ‘ingewijden’.
Handelen: excercitie-instructies voor een musketier in de 16e eeuw, alleen leidend tot handeling voor die groep van musketiers (=‘ingewijden’)
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-14-
Of semiosis (=het ontstaan van emotie, kennis of handeling bij de ontvanger) tot stand komt, en welke die ontvangstconsequentie is, hangt af van
•Context
•… binnen het beeld
•… buiten het beeld (priming1)
•Connotatie, gedeeld door zender en ontvanger
•Aangeboren
•Aangeleerd, cultuuronafhankelijk
•Aangeleerd, cultuurafhankelijk
•Individueel1) Letterlijk:voorbereiding. Het tonen van informatie aan de ontvanger waardoor deze (vaak onbewust) een bepaalde interpretatie zal prefereren boven een andere.
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-15-
Context in het beeld: de hermeneutisch cykel:
De betekenis van een onderdeel in het beeld volgt uit de betekenis van het beeld als geheel,
De betekenis van het beeld als geheel volgt uit de betekenis van de onderdelen
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-16-
Context buiten het beeld
Een beer klimt in een boom De eerste waargenomen neutrino
Kees van Overveld
B i g I m a g e s – B i g I m a g e s – Visuele CommunicatieVisuele Communicatie
-17-
Context buiten het beeld
Reclame voor Heineken in de ’80-er jaren ter gelegenheid van Sail Amsterdam waar Heineken sponsor was – volgde op een campagne waarin in posters op steeds kleinere onderdelen van het bierflesje werd ingezoomd
Herdenkingstegel, geplaatst op een plek waar iemand het slachtoffer werd van zinloos geweld als vreedzaam protest tegen agressie