b-int. rudnik pisenik document -...

Barawe za dobivawe B-integrirana ekolo{ka dozvola "Pisenik" DOO 2014

1

"PISENIK"Cvetan

DOO, uvoz-izvoz-Skopje Dru{tvo za proizvodstvo, trgovija i uslugi

Ul.Bulevar “Sveti Kliment Ohridski” br.54/3-2, Skopje-Centar

BARAWE ZA DOBIVAWE

B-INTERRIRANA

EKOLOA[KA DOZVOLA ZA INSTALACIJA

EKSPLOATACIJA NA

MINERALNA SUROVINA

TUF I GABRO

LOKACIJA:

Atar na naseleno mesto [talkovica

-Mineralna surovina Gabro:

KP 1008, KO [talkovica -Mineralna surovina Tuf:

KP 1039,1040,1041 del,1042,1043,1044,

1045 del,1046 del,1048 del, i 1050 del

KO [talkovica

INSTALACIJATA VR[I AKTIVNOST OD PRILOG 2 0D UREDBATA

Juni, 2014 godina


2

Soglasno Zakonot za ìvotnata sredina, sekoj e dolèn pri prezemaweto na aktivnosti, ili pri vr{eweto dejnost, da obezbedi visok stepen na za{tita na ìvotnata sredina i na ìvotot i zdravjeto na lu|eto.

Operatorite na instalacii, so emisii {tetni za ìvotnata sredina i za ìvotot i zdravjeto na lu|eto, se dol`ni da obezbedat B-integrirana ekolo{ka dozvola, soglasno Pravilnikot za postapkata za dobivawe B-integrirana ekolo{ka Dozvola (Sl.vesnik na RM br.4/06)

Spored Uredbata za opredeluvawe na aktivnostite na instalaciite za koi se izdava Integrirana ekolo{ka dozvola, odnosno, Dozvola za usoglasuvawe so Operativen plan, i vremenski raspored za podnesuvawe na Barawe za Dozvola za usoglasuvawe so Operativen plan, firmata "PISENIK" Cvetan DOO uvoz-izvoz Skopje, prezede aktivnosti da izgotvi Barawe za dobivawe B- Integrirana Ekolo{ka Dozvola, imaj}i previd deka pripa|a vo Aktivnostite od;

Prilog 2 -To~ka 3-Industrija na minerali, Podto~ka 3.2.-Instalacii za iskop, drobewe, melewe, zagrevawe na mineralni surovini. Za taa cel, prevzemeni se aktivnosti da se izraboti, i

dostavi vo pismena i elektronska forma, do nadle`niot organ, x Barawe za dobivawe

B-Integrirana Ekolo{ka Dozvola

Baraweto e izraboteno soglasno Pravilnikot za postapkata za dobivawe B-integrirana ekolo{ka dozvola

(Sl.vesnik na RM br.4/06) Zaradi uspe{na izrabotka na spomenatata

dokumentacija, firmata obezbedi sootveten broj lica za kontakt, relevantni za ovaa problematika, kako i edno lice Odgovoren za pra{awata od ìvotnata sredina, kako i site potrebni informacii, podatoci, dokumentacija, i rezultati od merewe na emisiite vo mediumite i oblastite na ìvotnata sredina.

So Baraweto, preku analiza na postojnata sostojba, o~ekuvanite vlijanija, analiza na izvorite na zagaduvawata na ìvotnata sredina, davame ocena na vlijanieto na instalacijata vrz ìvotnata sredina, kako i sootvetni predlog merki i re{anija za namaluvawe na negativnite vlijanija vrz ìvotnata sredina i prirodata i doveduvawe na zagaduvawata vo ramkite na maksimalno dozvolenite koncentracii i koli~estva, {to seto zaedno, }e zna~i eden na{ mal doprinos za za~uvuvawe na ìvotnata sredina, voop{to.

“PISENIK” Cvetan DOO


3

S o d r ` i n a

Poglavje 1

Op{ti informacii

1.Op{ti informacii................................................................... 6 Poglavje 1

Prilozi........................................................................................ 8 -Podatoci za baratelot ........................................................... -Kopie od Centralen registar -Koordinati na lokacijata, -Komunikaciska karta -Karta 1:25.000,-Satelitska snimka, -Izvod od urbanisti~ki plan, Eksploatacionen prostor -Zavr{ni konturi Lokacii Tuf i Gabro Poglavje 2

Opis na tehni~kite aktivnosti

1. Opis na funkcijata na baratelot.......................................... 20 2. Opis na lokacijata.................................................................. 3. Opis na nao|ali{teto............................................................. 4. Tehnologija na eksploatacija................................................. 5. Etaì na povr{inskiot kop i koli~ini ............................ 6. Jalovina.................................................................................... 7. Fizi~ko mehani~ki karakteristiki...................................... 8. Specifikacija na opremata.................................................... 9.Grade`ni i infrastrukturni objekti....................................................... Poglavje 2

Prilozi ......................................................................................... 27 -[ema na lokacijata -Dijagram na tehnologijata na eksploatacija....................... -Emisii vo mediumite i oblastite na ìvotnata sredina -Skici na tehnologijata na eksploatacija........................... Poglavje 3

Upravuvawe i kontrola

1.Op{ti postavki za upravuvawe i kontrola........................... 35 2.Sistematizacija na rabotnite mesta...................................... 3. Organizaciona {ema na upravuvawe, organogram....... 4.Informacii za prezemawe merki za performansite 5.Obuka i kvalifikacii na vklu~eniot personal Poglavje 3

Prilozi .......................................................................................... 40 -Programa za upravuvawe so ìvotnata sredina................ -Izjava za upravuvawe so ìvotnata sredina...................... -Izjava za politikata za ìvotnata sredina...................... -Izjava za politikata za kontrola na kvalitet.................. -Odgovorno lice za pra{awata od ìvotnata sredina....... Poglavje 4

Surovini i pomo{ni materijali i energii,

upotrebeni ili proizvedeni vo instalacijata

1.Surovini...................................................................................... 46 2.Pomo{ni materijali..................................................................


4

3.Goriva.......................................................................................... 4.Energii........................................................................................ 5.Poluproizvodi........................................................................... 6.Proizvodi................................................................................... -Lista na surovini, pomo{ni materijali i energii.......... Poglavje 5

Cvrst i te~en otpad

1.Cvrst otpad................................................................................. 50 -Komunalen otpad -Komercijalen otpad................................ -Inerten otpad -Industriski neopasen otpad................... -Otpad od pakuvawa................................................................ -Iskoristeni gumi................................................................... 2.Te~en otpad................................................................................ -Sanitarni otpadni void, -Tehnolo{ka voda..................... -Otpadni masla........................................................................ -Tabela na otpadi.................................................................... Poglavje 6

Emisii vo atmosverata

1.Kvalitet na ambientalniot vozduh........................................ 54 2.Mo`ni emitira~ki supstancii................................................ 3.Opredeluvawe na merni mesta ............................................... 4.Emisii vo ambientalniot vozduh........................................... 5.Rezultati od izvr{eni merewa ............................................ 6.Ocenka na emisiite vo atmosverata, -Tabeli .................... 7.Najdobri dostapni tehniki...................................................... Poglavje 7

Emisii vo povr{inski vodi i kanalizacii

1.Sostojba so vodite..................................................................... 59 2.Potrebni koli~ini voda........................................................... 3.Mo`ni vlijanija vrz povr{inskite vodi................................ 4.Izve{taj od merewa .................................................................. 5.Ocena na emisiite vo povr{inskite vodi i kanalizacija.. -Tabela; Sostojba pred i posle tretirawe.......................... -Tabela; To~ki za monitoring................................................. Poglavje 8

Emisii vo po~va

1.Emisii vo po~va.......................................................................... 63 Poglavje 9

Zemjodelski i farmerski aktivnosti

1.Zemjodelski i farmerski aktivnosti,-Tabela;.......................66 Poglavje 10

Bu~ava, vibracii i nejonizira~ko zra~ewe

1.Bu~ava, -Lista na izvori, -Merki za za{tita..........................68 2.Vibracii. -Programa za namaluvawe na izlo`enosta ........ 3.Jonizira~ko i Nejonizira~ko zra~ewe.................................. -Dopu{teni nivoa, -Lista na izvori ........................................ -Programa za namaluvawe na nejonizira~ko zra~ewe ........... -Merni mesta i to~ki za monitoring..........................................


5

Poglavje 11

To~ki na monitoring na emisii i zemawe primeroci

1.Opis na monitoringot................................................................. 77 2.Identifikacija na mestata za monitoring ........................... 3.Opis na predlozite za monitoring ......................................... 4.Metodi na monitoring, -Tabela za monitoring...................... Poglavje 12

Operativen plan

1.Predlog Operativen plan........................................................... 81 -Aktivnosti br.1-3...................................................................... -Pregled na realizacijata na aktivnostite........................... Poglavje 13

Spre~uvawe havarii i reagirawe vo itni slu~ai

1.Op{to za havariite..................................................................... 87 2.Vnatre{en plan za vonredni sostojbi...................................... 3.Plan na dejnosti za vonredni sostojbi..................................... 4.Merki i proceduri za spre~uvawe havarii i reagirawe vo itni slu~ai.......................................................... 5.Programa za postapuvawe vo itni slu~ai .............................. 6.Izjava za procedurite i planovite za postapuvawe so upravuvaweto so slu~ajni emisii .......................................... 7.Nivo na osiguruvawe na javnata bezbednost ........................ 8.Plan za za{tita od poàri ..................................................... 9.Drugi va~ni dokumenti za za{tita na ìvotnata sredina -Programa za po~isto proizvodstvo ....................................... Poglavje 14

Remedijacija, prestanok so rabota, povtorno zapo~nuvawe

so rabota i grià po prestanok na aktivnostite

1.Op{to za remedijacijata............................................................. 96 2.Prestanok so rabota na instalacijata....................................... 3.Obvrska za Remedijacija ............................................................. 4.Remedijacija na eksploatacionoto pole .................................. 5.Plan za upravuvawe so rezidium .............................................. 6.Finansiski implikacii ............................................................. -Skica, remedijacija .................................................................. Poglavje 15

Rezime bez tehni~ki detali

-Podatoci za baratelot................................................................... 102 -Identifikacija na vlijanijata vrz ìvotnata sredina........ -Opis na postoe~kite i predloènite merki............................ -Operativni ~asovi i denovi ...................................................... -Rezime............................................................................................ Pogalavje 16

Izjava

1.Sodrìna na izjavata................................................................. 106 Prilozi na Baraweto ................................................................. 108 -Izve{taj od merewata i ocenuvaweto na sostojbite so Bu~avata, Vibraciite, Nejonizira~koto zra~ewe i PM10 ~esti~ki


6

"Pisenik" Cvetan DOO, Skopje

Barawe B-Integrirana Ekolo{ka Dozvola P o g l a v j e 1

OP[TI INFORMACII


7

Op{ti informacii

I. Op{ti informacii

Ime na kompanijata Dru{tvo za proizvodstvo, trgovija i uslugi "PISENIK" Cvetan DOO, uvoz-izvoz Skopje

Praven status Dru{tvo so ograni~ena odgovornost

Sopstvenost na kompanijata Privaten kapital Sopstvenost na zemji{teto Imoten list br.156 izdaden od Dr`aven zavod za

geodetski raboti,oddelenie za premer i karastar Probi{tip br.1105-10/2475 od 10.08.2009

Adresa na lokacijata )i po{tenska adresa, dokolku e razli~na od pogore spomenatata)

Nao|ali{te za tuf i gabro „Pisenik” s.[talkovica. Naseleno mesto bez uli~en sistem

Broj na vraboteni

29 (daveset i devet)

Ovlasten pretstavnik Cvetan Traj~evski Ul."8-mi Septemvri" br.13/4, Probi{tip EMBG 1904954494012

Kategorija na industriski aktivnosti koi se predmet na baraweto

3.Industrija na minarali 3.2.Instalacii za iskop, drobewe, melewe, zagrevawe na mineralni surovini NOSE-P 104,11 SNAP 2 0303

Proektiran kapacitet

Proizveden tuf 100.000 toni/god Proizveden gabro 3.000 m3 blokovi/god

I.1. Vid na baraweto

Nova instalacija h Postoe~ka instalacija Postoe~ka instalacija Zna~itelna izmena na postoe~kata instalacija

h

Prestanok so rabota h

I.2. Organ nadle`en za izdavawe na B - Integrirana ekolo{ka dozvola

Ime na edinicata na lokalnata samouprava

Op{tina Probi{tip, Gradona~alnik,

Adresa

Telefon

032 483 131


8


Barawe B-Integrirana Ekolo{ka Dozvola P o g l a v j e 1 P R I L O Z I


9

Podatoci za Baratelot

Dru{tvoto za proizvoidstvo, trgovija i uslugi “PISENIK”, Cvetan DOO, uvoz-izvoz, e Dru{tvo so ograni~ena odgovornost od Skopje, koe kako operator, vo sootvetna instalacija, vr{i aktivnosti za eksploatacija na mineralna surovina, tuf i gabro. Dru{tvoto, e so sedi{te na ul. Bulevar Sveti Kliment Ohridski br. 54/3-2 vo Skopje-Centar, a administrativno tehni~kite aktivnosti i aktivnostite za eksploatacija na mineralnata surovina se vr{at na lokalitet, vo atarot na selo [talkovica, mesto vikano Stari Lozja, op{tina Probi{tip, vo prostor na koj e dodelena koncesija, ograni~en so to~ki i definirani so koordinati spored Dogovor za koncesija. Sopstvenici na Dru{tvoto se; Dru{tvo za delovno posreduvawe SAURAT DOOEL, Skopje, Dru{tvo za delovni i konsultantski aktivnosti CARNIVORA DOO Skopje, Mi{e Milanovski i Cvetan Traj~evski od Probi{tip, so podatoci dadeni vo Tekovnata sostojba izdadena od Centralen Registar na Republika Makedonija. Upraviteli na Dru{tvoto se Pavel Jedli~ka so stan na ul.Domousnice br.12 Mlada Boleslav ê{ka republika EMBG 39107414, i Cvetan Traj~evski so stan na ul.8-mi Septemvri br.13/4 Probi{tip EMBG 1904954494012. Vo organizacionata struktura na Dru{tvoto zastapeni se; Sopstvenik/Osnova~, Upravitel, i vraboteni spored Sistematizacijata i organizacijata na rabotnite mesta. Proizvodnata programa na Dru{tvoto opfa}a eksploatacija na mineralni surovini, tuf i gabro.

Na spomenatata lokacija se vr{i aktivnost za iskop na mineralna surovina, tuf i gabbro, poradi {to vo ramkite na ova Barawe, kapacitetite na Instalacijata }e bidat sootvetno prezentirani. Od tehnolo{kite procesi na rabota, ne se produciraat opasni supstancii, koi bi gi zagaduvale mediumite i oblastite na ìvotnata sredina. Vo svoite proizvodni procesi, postojano se vodi grià za vnesuvawe na ISO standardite, i drugi sandardi sootvetni za dejnosta. Vo celokupnata rabota na “Pisenik”, vo tehnolo{kite i drugite procesi, se angaìra sopstvenoto znaewe, se vr{i redovna i intenzivna i visoko kvalitetna edukacija na vrabotenite i na stru~niot kadar, osobeno na planot na nivnoto uspe{no rabotewe, a se angaìraat i poznati i priznati institucii i stru~ni kadri.


12

Komunikaciska karta

PISENIK


13

Satelitska snimka

PISENIK

[talkovica

Tursko

Rudari


14

Karta 1:25.000

PISENIK


15

Koordinati na Lokacijata

N 41058’50.57” E 22015’58.44”

NV 551-700 m

PISENIK


16

Izvod od Urbanisti~ki plan


17

Ekploatacionen prostor

Ekploatacijata na Tuf i Gabro se vr{i na eksploatacionen prostor, odreden so Glavniot rudarski proekt i Dogovorot za koncesija za eksploatacija na mineralna surovina, na lokalitetot Pisenik vo atarot na s.[talkovica, op{tina Probi{tip, opredelen so koordinatni to~ki spored Gaus-Krigerovata proekcija. Konturna

To~ka

Koordinati Kota

m nv H U A 7.605.750 4.648.500 717,00 B 7.606.000 4.648.900 696,00 C 7.606.750 4.649.500 799,00 D 7.605.750 4.648.500 575,00 Povr{ina na istra`no-eksploatacioniot prostor=45,0 ha

To~ka Koordinati H Koordinati U

T-1 4.649.411,00 7.606.153,00 T-2 4.649.357,00 7.606.251,00 T-3 4.649.416,00 7.606.305,00 T-4 4.649.457,00 7.606.291,00 T-5 4.649.500,00 7.606.302,00 T-6 4.649.500,00 7.606.170,00 Povr{ina na eksploatacionen prostor za Gabro=0,01 km2

To~ka Koordinati H Koordinati U

T-1 4.648.950,00 7.605.750,00 T-2 4.648.962,00 7.605.781,00 T-3 4.648.953,00 7.605.805,00 T-4 4.648.917,00 7.605.862,00 T-5 4.648.978,00 7.605.935,00 T-6 4.649.026,00 7.606.098,00 T-7 4.649.154,00 7.606.110,00 T-8 4.649.119,00 7.606.008,00 T-9 4.649.106,00 7.605.934,00 T-10 4.649.092,00 7.605.835,00 T-11 4.649.104,00 7.605.750,00 Povr{ina na eksploatacionen prostor za Tuf=0,05 km2


18

Lokacija na instalacijata-ekploatacija na Tuf

-Zavr{ni konturi-


19

Lokacija na instalacijata-ekploatacija na Gabro

-Zavr{ni konturi-

Lokacija na instalacii i objekti


20



OPIS NA TEHNI^KITE

AKTIVNOSTI


21

Opis na tehni~kite aktivnosti

1.Opis na funkcijata na baratelot

Dru{tvoto za proizvodstvo, trgovijai i uslugi, “Pisenik” Cvetan DOO, Skopje, e dru{tvo so ograni~ena odgovornost, koe se zanimava so eksploatacija na mineralna surovina-tuf i gabro, prioritetna dejnost mu e, 46.13.-posreduvawe vo trgovijata so drvo, drvena gra|a i gradeèn materijal, a registrirani se i dejnosti vo nadvore{no trgovskiot promet.

Na nao|ali{teto, lokalitet “Pisenik”, s.[talkovica, op{tina Probi{tip, dru{tvoto, vr{i eksploatacija na mineralna surovina-tuf i gabro, {to so primena na diskuntinuirana tehnologija podrazbira: podtotovka na mineralnata surovina (dup~ewe i minirawe), tovarewe i transport na mineralnata surovina do postrojkata za drobewe i klasirawe; odnosno primena na tehniki za se~ewe na blokovi, tovarewe na blokovite i transport do postrojka za obrabotka na blokovi, odnosno prilagoduvawe na mineralnata surovina za ponatamo{na obrabotka za potrebite vo grade`ni{tvoto.

2.Opis na lokacijata

Podra~jeto na povr{inskiot kop, za proizvodstvo na tuf i gabro, “Pisenik”, s.[talkovica, se nao|a na prostor pome|u gradovite Zletovo i Ko~ani, vo predelot na naselenite mesta [talkovica, Tursko Rudari i Pantelej.

Samata lokacija na nao|ali{teto, e opredelena vo atarot na naselenoto mesto [talkovica na mesto vikano Stari Lozja, na istraèn prostor koj iznesuva okolu 10 km2.

Do samiot prostor na istra`noto pole postoi pristapen pat lokalen makadamski, koj preku Zletovo e povrzan so Regionalniot pat Kratovo-Probi{tip-[tip.

Podra~jeto e slabo naseleno, pomali selski naselbi se; [talkovica, Tursko Rudari i Pantelej, prostorot e mnogu pasiven, ne postoi organizirana obrabotka na zemji{teto.

Snabduvaweto so voda i elektri~na energija na lokalitetot }e se vr{i preku izgradva na sopstvena infrastruktura.

Istra`niot prostor na leì{teto e definiran so Dogovor za koncesija za eksploatacija na mineralna surovina-tuf, gabro i monconit, na lokalitetot kaj s.[talkovica, op{tina Probi{tip br.24-94/1 od 03.01.2008 god., sklu~em pome|u Vladata na Republika Makedonija i DPTU “Pisenik” DOO, koja vaì zaklu~no so 15,12.2024 god. so mo`nost za prodolùvawe za u{te eden period od 20 godini.

Ekploatacioniot prostor na leì{teto e definiran so Dozvola za eksploatacija na mineralna surovina tuf i gabro, br.1773/1 od 05.02.2010 god., sklu~en pome|u Ministerstvoto za ekonomija i DPTU Pisenik DOO.

Povr{inata na prostorot za eksploatacija, ima forma na pove}eagolnik, i iznesuva R=0,45 km2, i e ograni~en so koordinatni to~ki pome|u sebe.

3.Opis na nao|ali{teto

Po{irokoto podra~je na istraèniot teren, prete`no pretstavuva edno blago ridesto plato, opkruèno so rid~esto planinski oblici, koi str~at vo terenot.

Samata mikrolokacija, e umereno strmna , so nadmorska visina koja se dviì vo granicite od 600-950 metri, me|u koi poizrazeni se zaramnetite visoramnini Pisenik i Peperevec, izgradeni od vulkanski i pretaloèni materijali.

Po{umenosta e so niska dabova {uma a postoi i golem nepo{umen prostor.


22

Hidrografskata mreà e prestavena so nekolku pomali tekovi koi vo pogolem del od godinata se bezvodni, i koi preku Koselskiot potok se vlevaat vo [talkovska reka i Zletovica, a izvorite se retki i so mala izda{nost.

Vrneìte se slabi, 450-550 mm voden stolb godi{no, a snegot preku zimata ne se zadrùva poradi povolnite geotermalni uslovi predizvikani od pojavite na zagreani vodi.

Klimata e umereno kontinentalna so è{ki leta i umereni zimi. Humusniot pokriva~ e tenok, a po~esto i otsustvuva, obrabotlivosta e slaba i

napu{tena. Povr{inskiot kop e podelen na dva posebni kopovi, rasporedeni vo granicite na

koncesiskiot prostor so ovozmoùvawe za razvivawe na ekploatacioni etaì: -Povr{inski kop za tuf, na ju`niot del od koncesiskiot prostor -Povr{inski kop za gabro, na severniot del od koncesiskiot prostor Geolo{ka gradba

Geolo{kata gradba na prostorot e kompleksna i vo nea u~estvuvaat karpi od stari paleozojski, mezozojski i tercierni karpi pretstaveni preki razni vidovi na kristalesti {krilci, vtisnuvawe na dlabinsko gabro.

Gabroto se javuva vo nepravilni oblici, so golemi dimenzii, cvrsta i ìlava karpa so temnozelena boja, so sitno do sredno zrnesta struktura i masivna tekstura.

Tufot e izgraden od tufni bre~i, opalizirani tufovi i laporci, se odlikuva so povisoka higroskopnost i so mala volumenska teìna, najgolem del e bez raskrivka i moì da se koristi so ednostavna eksploatacija.

4.Tehnologija na eksploatacija

Nao|ali{teto za mineralna surovina “Pisenik”, spa|a vo grupata brdski tip na leì{ta, pri {to ekploatacijata se vr{i odozgora nadolu, vo granicite na eksplotacioniot prostor.

Zaradi vr{eweto na eksploatacijata, proektirani se pristapni pati{ta do eksploatacionite to~ki, pri {to e mo`no da se vr{i sukcesivna eksploatacija na etaìte, so toa {to, sekoga{, vo eksploatacija moè da ima edna do dve etaì.

Otkopuvaweto na mineralnata surovina vo granicite na povr{inskiot kop, se izvr{uva so sukcesivno otvorawe i podgotovka na eksploatacionite etaì so izrabotka na poedine~ni zaseci za otvorawe.

Tehnolo{kiot sistem za izrabotka na zasek za otvorawe na eksploataciona etaà, e diktiran od konfiguracijata na terenot i od kompaktnosta na masivot.

Izrabotkata na zasecite zapo~nuva od to~kata na otvorawe na eksploatacionata etaà i se vr{i etapno, so kombinirana primena na dijamantska pila i dup~e~ko minerski raboti.

Dijamantskata pila se koristi za reèwe na bo~nata vertikalna povr{ina od zasekot so dimenzii; dolìna 3,0 metri i visina maksimum 6,0 metri.

êlnata vertikalna povr{ina od zasekot i horizontalnata povr{ina od figurata na otvorawe, se izrabotuvaat so dup~ewe na paralelni minski dup~otini, so pneumatska dup~alka.

Minskite dup~otini, se dup~at paralelno na rastojanie od 20 sm, horizontalnite dup~otini, sekoja parna se polni so detonatorski fitil, a neparnite so patron od 70 grama crn barut i detonatorski fitil, a za~epuvaweto se vr{i so patroni od zemja.

Vertikalnitse dup~otini se polnat so detonatorski fitil i se za~epuvaat so voda. So miniraweto se formira ve{ta~ka puknatina, po povr{inata formirana so

paralelni minski dup~otini, odnosno se okonturuvaat stranite na zasekot.


23

Tovareweto i transportot na kr{eniot kamen, od zasekot na otvorawe do jalovi{teto se vr{i so tovarna lopata.

Podgotovkata na eksploatacionata etaà se sostoi od formirawe na lameli 6,8 h 6,2 h 6,0 metri, pri {to se sozdavaat potrebnite preduslovi za povr{inska eksploatacija.

Tehnolo{kiot proces za povr{inskata eksploatacija na Tuf se zasnova vrz primena na diskontinuirana tehnologija i gi opfa}a slednite fazi:

-dup~a~ko-minerski raboti -soboruvawe na materijal od povisokite na poniskite etaì so buldozer -pomo{ni raboti so buldozer (zavr{no formirawe na etaìte) -tovarawe na materijalot od etaàta, na kamion so pomo{ na hidrauli~en bager -transport na materijalot do postrojkata za drobewe i separacija -pomo{ni raboti so bulldozer (~istewe, nivelirawe, dozirawe) Ovaa {ema na tehnolo{ki operacii ovozmoùva primena na mnogu polesna i

pomobilna oprema za tovarawe i transport. Tehnolo{kata postapka za eksploatacija na Gabro, se sostoi od slednite osnovni

fazi: -dup~ewe na vertikalni i horizontalni dupnatini -izdvojuvawe na lameli od produktivnite etaì, so pilewe -soboruvawe na izdvoenite lameli od masivot na gabro i nivno podno kroewe vo blokovi so komercijalni dimenzii -tovarawe i transportirawe na komercijalnite blokovi i tomboloni do placot za skladirawe -tovarawe i transportirawe na jalovinata do odlagali{teto 5.Etaì na povr{inskiot kop i koli~ini

Eksploatacionite poliwa na tuf i gabro imaat forma na pove}eagolnici, ograni~eni so to~ki; od 1-11 za tuf i od 1-6 za gabro. Povr{inata na eksploatacionoto pole za Tuf iznesuva 52.453,51 m2, odnosno 0,052 km2, ili 5,2 hektari, a povr{inata na eksploatacionoto pole za Gabro iznesuva 18.511,97 m2, odnosno 0,0185 km2, ili 1,8 hektari. Vkupniot broj na etaì za Tuf iznesuva 10, so visina od po 7 metri, eksploatacionite rezervi se 953.398 m3 ili 1.144.077 toni, vekot na traewe na kopot se procenuva na 11 godini, godi{niot kapacitet na proizvodstvo se procenuva na 100.000 tona/god. odnosno 84.000m3/god., so 1% zaguba, odnosno vkupna koli~ina na zagubi 9.630,28 m3. Vkupniot broj na etaì za Gabro iznesuva 14, so visina od po 5 metri, vkupnata zafatnina na materijalot e 434.116 m3, koeficient na iskoristenost e 20% odnosno korisnata zafatnina iznesuva 86.822 m3, zagubite se 347.294 m3, so planirano proizvodstvo po 3.000 m3 komercijani blokovi, godi{no, a vekot na traewe e 29 godini.

Postojniot povr{inski kop na nao|ali{teto, ve}e ima razvieno etaì, koi vo fazata na ekploatacijata, se vklopeni vo rudarskite aktivnosti.

Geometriskata forma na povr{inskiot kop, ovozmoùva skladno razvivawe na ekploatacionite etaì.


24

6.Jalovina

Spored prirodnata sostojba na terenot, a imaj}i predvid deka istiot pretstavuva brdo so golema kosina, koeficientot na iskoristenost na eksploatiraniot materijal Gabro e so najgolem procent od 20%, pa spored toa pri eksploatacijata na materijalot, jalovinata vo vid na kr{en kamen i otkrivka iznesuva 347.294 m3 , koja ne e klasi~na jalovina, tuku planirano e da se koristi vo postrojka za drobewe, taka {to realnata jalovina e so mala koli~ina, a toa od pri~ini {to povr{inskiot kop e od brdski tip, i na materijalot vo prirodna sostojba nema zemjani ili drugi naslagi, odnosno jalovinata opfa}a 0,3 metri od otkrivkata {to vo su{tina e humusen sloj i drvna masa od povr{inata na terenot . Pri eksploatacija na Tuf, jalovina pretstavuva po~etnata otkrivka od 0,3 metri, odnosno humusen sloj i drvna masa od niskosteblena {uma, i samo 1% od eksploatacionata masa odnosno 9.630 m3, koja ne e klasi~na jalovina, no moè da se koristi za podloga za rekultivacija, {to zna~i deka jalovinata od Tufot, }e bide so relativno mala koli~ina. Za odlagawe na jalovinata formirano e edno jalovi{te so dva posebni dela za Tuf i Gabro, vo blizina na kopot, na isto~nata strana od kopot za Tuf, odnosno na jugoisto~nata strana od kopot za Gabro, na kota 685, so mo`nost da se deponira 9.630 m3 jalovina of Tuf, odnosno vo rastresita sostojba, 11.075 m3, i 377.560 m3 jalovina od Gabro, odnosno vo rastresita sostojba 566.343 m3. 7.Fizi~ko-hemiski i mehani~ki karakteristiki

Spored dobienite rezultati od ispituvawata na primeroci od Gabro od ova nao|ali{te, utvrdeno e deka, Gabroto e postojano na pritisok, abewe i nadvore{ni atmosverski i hemiski vlijanija. Tufot e izgraden od tufni bre~i, opalizirani tufovi i laporci, se odlikuva so povisoka higroskopnost i so mala volumenska teìna. 8.Specifikacija na oprema

Zaradi obavuvawe na tehnolo{kiot proces na eksploatacija na mineralnata surovina, tuf i gabro i za ostvaruvawe na planiranoto proizvodstvo, operatorot }e ja upotrebuva slednata mehanizacija: -Hidrauli~en bager ----------------------------- 1 -Kamioni Damperi ---------------------------------- 5 -Buldozer -------------------------------------------------- 1 -Tovarna lopata -------------------------------------- 1 -Dup~alka ------------------------------------- 1 -Primarna drobilka ---------------------------------- 1 -Sito --------------------------------------- 1 -Dijamantska ì~na pila --------------------------- 2 -@i~na pila za placno kroewe ------------------ 2 -Pnevmatska dup~alka--------------------------------- 2 -Dup~a~ki pnevmatski ~ekan------------------------ 2 -Tovarna lopata L 580 ----------------------- 1 -Avtodigalka --------------------------------------------- 1 -Kompresor ------------------------------------------------ 1 -Pumnpa za reciklacija na voda ----------------------- 2 -Vozdu{ni soboruva~i ----------------------------------- 2 -Dizel generator -------------------------------------------- 1


25

9.Grade`ni i infrastrukturni objekti

Za potrebite na operatorot, na lokacijata se postavuvaat sootvetni objekti, koi se vo funkcija na obavuvaweto na dejnosta, so vek na traewe do iscrpuvawe na mineralnata surovina, odnosno do rokot na vaèwe na Dogovorot za koncesija. Site objekti se lociraat vo blizina na postrojkata za drobewe i separirawe. Tehnolo{ka voda za rabota na opremata za se~ewe blokovi, supresija na pra{inata, prskawe na pati{tata kako i za perewe na opremata i rabotnite prostorii, }e se obezbeduva preku pravewe na kaptaà na jugoisto~niot del od koncesiskiot prostor kade {to ima mal izvor na voda, od kade so cevkovod, po gravitaciski pat, vodata }e se nosi do sobiren plasti~en rezervoar so zafatnina od 20 m3, postaven na betonska podloga vo blizina na kopot na gabro, od kade so izvodi, vodata }e se nosi za opsluùvawe na rudnicite za tuf i gabro. Pokraj toa }e bide izgraden talo`nik i vodosobirnik vo blizina na postrojkata za drobewe i separirawe so {to }e se ovozmoì reciklirawe na tehnolo{kata voda od kopot na gabro. Za sobirawe na fekalnite vodi }e bide izgradena septi~ka jama so kapacitet od 5 m3 na propisna oddale~enost od objektite za prestoj na lu|e. Vkupnite potrebi od tehnolo{ka voda iznesuvaat 2.397 m3/god. Vkupnite potrebi od sanitarna voda iznesuvaat 360 m3/god. Za snabduvawe so elektri~na energija na postrojkata za drobewe i separirawe i na infrastrukturnite objekti, }e bide instalirana trafostanica vo blizina na ovie objekti. Drugata oprema na kopot, raboti na dizel pogon. Snabduvaweto so gorivo na kompletnata oprema i mehanizacija, }e se vr{i so avtocisterna, preto~uvaweto na gorivoto }e se izveduva na poseben prostor so prevzemawe na site merki za bezbedno preto~uvawe, zaradi spre~uvawe na nekontrolirano izlevawe i zagaduvawe na po~vata i podzemnite vodi, kako i rizikot od nesakani poàri i eksplozii. Za sobirawe na otpadot; komunalen, motorni masla, baterii i drugi ma{inski delovi, }e se obezbedi poseben prostor kade otpadot privremeno }e se odloùva se do nivnoto prevzemawe i transportirawe od strana na ovlasten operator odnosno zainteresiran kupec. Za povrzuvawe na kopot i propratnite objekti, so patnata mreà na op{tinata i dràvata, }e se izgradi pristapen pat so priklu~ok na lokalniot pat Zletovo-[talkovica koj pominuva vo blizina na kopot. Za smestuvawe na eksplozivot predvidena e izgradba na nadzemen magacin na propi{ano rastojanie so posebni prostori za smestuvawe na eksploziv i za inicira~kite sredstva. Za snabduvawe so komprimiran vozduh, }e se koristi mobile dizel kompresor. Za za{tita na kopot od povr{inski vodi, ne se prevzemaat nekoi posebni merki zatoa {to terenot e dosta vodopropustliv, ne se o~ekuva pojava na podzemni vodi a vodite gravitiraat kon niskite koti i re~niot tek {to se nao|a von zonata na kopot. Na prostorot obezbeden e parking prostor za te{ki i lesni vozila, kako i plac za komercijalni blokovi. Na vlezot od platoto postavena e straàrnica. Za za{tita od poàri, operatorot }e obezbedi protivpoàrni aparati za suvo gasnewe od tipot Y 50 i Y 9.


26



P R I L O Z I


27

[ema na tehnolo{kiot proces

Eksploatacija na

Mineralna surovina

-Tuf-

Dup~ewe

Minirawe

Turkawe na

materijalot na plato

Tovarawe na

materijalot

Transport do

drobilica Pomo{ni raboti;

Ureduvawe i drugo

Drobewe

Separirawe Transport na

materijalot do depo

Tovarawe i izlez

od lokacija

Tovarawe i

transport na jalovinata

Skladirawe na

jalovinata na jalovi{te


28

Emisii vo mediumite i oblastite

na `ivotnata sredina

-procesi na rabota Tuf-

-bu~ava, vibracii, ambientalen vozduh



-bu~ava, vibracii, ambientalen vozduh, otpad



-bu~ava, vibracii, amb.vozduh, nejon.ra~ewe, otpad

-bu~ava, vibracii, amb.vozduh, nejon.zra~ewe, otpad





Dup~ewe

Minirawe

Turkawe na

materijalot na

plato

Tovarawe na

materijalot

Transport do

drobilica

Pomo{ni raboti;

ureduvawe

Drobewe

Separirawe

Transport

do depo

Tovarawe

i izlez

Tovarawe i

transport na

jalovinata

Skladirawe na

jalovinata na jalovi{te


29

[ema na tehnolo{kiot proces

Otvorawe

na Eta`a

-Dijamantska pila

-Pnevmatska dup~alka

-Dup~a~ko minerski raboti

Formirawe lameli

Izrabotka na zasek

Minirawe

Soboruvawe na bankovi

Eksploatacija na

Mineralna surovina

-Gabro-

-Odvojuvawe lameli

-Kroewe lameli;

=podol`no, popre~no

-Kroewe soboren bank

-Formirawe komercijalni

blokovi

-Tovarewe i transport na

Komercijalni blokovi

-Tovarewe i transport

na Jalovina

-Skladirawe na Jalovina

na Jalovi{te


30

Emisii vo mediumite i oblastite

na ìvotnata sredina

-procesi na rabota Gabro-

-bu~ava, vibracii, nejoniz. zra~ewe, vozduh, otpad



-bu~ava, vibracii, nejoniz. zra~ewe, vozduh, otpad, voda





-administrativno tehni~ki procesi-

-otpad, te~en ( vodi od odrùvawe na lokacijata, prostoriite i

atmosverski otpadni vodi

-bu~ava, vibracii nejonizita~ko zra~ewe

-cvrdt otpad, te~en otpad

Odrùvawe

Instalacii

ôve~ki resursi

-Otvorawe

na etaì

-Izrabotka

na zasek

-Minirawe

-Formirawe

lameli

-Soboruvawe

na bankovi

-Tovarewe i

transport

na blokovi

-Tovarewe i

transport

na Jalovina

-Skladirawe

na Jalovina

na Jalovi{te


31

Tehnologija na eksploatacija


32

Otvorawe i formirawe na eta`i


33


34


35



UPRAVUVAWE I KONTROLA


36

Upravuvawe i kontrola

1.Op{ti postavki za upravuvawe i kontrola

Zaradi za~uvuvawe, i racionalno i odr`livo koristewe na prirodnite bogatstva, Dru{tvoto za proizvodstvo, trgovija i uslugi PISENIK, vo celost ja prifa}a politikata vo ìvotnata sredina, so cel usoglasuvawe na ekonomskite interesi i obezbeduvawe na visok stepen na za{tita na ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto. Soglasno vakvata postavenost, operatorot se stremi da primenuva sistemi i proceduri za upravuvawe, koi }e spre~at dejstvija {to pretstavuvaat opasnost za ~ovekovoto zdravje i ìvotnata sredina, a so {to se minimizira rizikot, se za{tituvaat vrabotenite i lokalnoto naselenie. Imaj}i ja predvid zakonskata regulativa od sverata na ìvotnata sredina, a zaradi sproveduvawe na politikata i kontrolata vo taa oblast, operatorot podgotvi cel sistem na obvrski, po~nuvaj}i od programite i organizacionite {emi na rabota, pa se do voveduvawe na novi tehnologii i operativni proceduri.

2.Sistematizacija na rabotni mesta

Potrebnata rabotna sila, za realizacija na godi{niot kapacitet vo nao|ali{teto, e kako {to sleduva:

Red. broj

Opis na rabotno mesto Stru~na sprema

Broj na izvr{iteli

1. Upravitel VSS 1 2. Rakovoditel na smena SSS 1 3. Rakuva~ na bager SSS 1 4. Rakuva~ na tovarna lopata SSS 1 5. Voza~ na kamion SSS 5 6. Rakuva~ na buldozer SSS 1 7. Rakuva~ na dup~alka SSS 1 8. Rakuva~ na tovarna lopata L 580 SSS 1 9. Rakuva~ na dijamantska ì~na pila SSS 2 10. Rakuva~ na lesna dijamantska pila SSS 2 11. Rakuva~ na pnevmatska dup~alka SSS 2 12. Rakuva~ na ra~en pnevmatski ~ekan SSS 2 13. Rakuva~ na avtodigalka SSS 1 14. Miner SSS 1 15. Magacioner SSS 1 16. Avtomehani~ar SSS 1 17. ûvar SSS 1 18. Drobili~ar SSS 1 19. Dispe~er SSS 1 20. Pomo{en personal, higieni~ar NSS 1

Vkupno 29


37

3.Organizaciona {ema na upravuvawe i

Organogram za strukturata na upravuvawe

Vo Dru{tvoto za proizvodstvo, trgovija i uslugi, PISENIK, rabotnite mesta i rabotnite zada~i, se utvrduvaat soglasno tehnolo{kite procesi na rabota, planovite i programite za rabota i razvojot na Dru{tvoto, pri {to se izvr{uvaat rabotni zada~i, predvideni so Pravilnikot za sistematizacija na rabotnite mesta, zada~i koi proizleguvaat od drugi akti, zada~i {to proizleguvaat od naredbi, zadol`enija, upatstva, nalozi i sli~no, kako i zada~i {to proizleguvaat od Zakonot.

Organom

za strukturata na upravuvawe

Menaxer

Planirawe Proizvodstvo Kontrola

Rakovoditel na

povr{inski kop-

Gabro

Rakuva~ na

Bager

Rakuva~ na

Tovarna ma{ina

Voza~ na

Kamion

Rakovoditel na

povr{inski kop-

Tuf

Rakuva~ na

Bager

Rakuva~ na

drobilica

Voza~ na

Kamion


38

4.Informacii

za prezemawe merki za performansite

na ìvotnata sredina Zaradi prezemawe merki za perfomansite na ìvotnata sredina, "Pisenik", }e

vr{i interen monitoring na izvorite na emisija koi se kako rezultat na vr{eweto na aktivnostite, kako i monitoring na imisiite, odnosno, redovno }e gi sledi emisiite vo neposredna blizina na izvorite na emisija i podatocite, }e gi dostavuva do nadle`niot organ. Nadle`niot organ, redovno }e bide izvestuvan za rezultatite od monitoringot, sproveduvan soglasno zadolìtelnite uslovi, po dobivaweto na Integrirana ekolo{ka dozvola. Nadle`niot organ, }e bide vedna{ izvesten za sekoj defekt, nesre}a ili havarija, {to imale ili bi moèle da imaat zna~itelno vlijanie vrz zdravjeto na lu|eto, ìvotnata sredina ili na imotot. Nadle`niot organ, }e bide izvestuvan, za sekoja promena vo rabotata na instalacijata, koja moè da ima vlijanie vrz zdravjeto na lu|eto, ìvotnata sredina ili na imotot. Nadle`niot organ, }e bide zapoznat za prezemaweto na site merki, neophodni za spre~uvawe na havarii i za ograni~uvaweto na nivnite posledici vrz ìvotnata sredina i vrz ìvotot i zdravjeto na lu|eto. Vo vrska so sistemite vo koi bi bile prisutni opasni supstancii, }e se dostavuvaat izvestuvawa do nadle`niot organ, zaedno so celosna identifikacija na opasnite supstancii, vidot na supstanciite, kako i nivnoto koli~estvo i fizi~kata sostojba. ]e bide podgotven Vnatre{en plan za vonredni sostojbi, so merki {to treba da se prezemaat vnatre, vo sistemot, vo slu~aj na havarija i istite }e bidat dostaveni do nadle`niot organ. ]e bide izgotven Izve{taj za merkite za bezbednost, koj {to periodi~no }e se analizira i obnovuva, osobeno koga toa }e proizleguva od soznanieto za novi fakti, ili koga treba da se zemat predvid novi nau~ni i tehni~ki znaewa, vo vrska so podobruvaweto na bezbednosta.

Izve{tajot za merkite za bezbednost, }e bide dostapen za javnosta so sodrìnite i informaciite so koi ne se povreduva industriskata i komercijalnata doverlivost.

Vo slu~aj na storena ekolo{ka {teta, }e se opredelat i predloàt merki za remedijacija, sootvetni i efikasni za otstranuvawe na celokupnata {teta predizvikana vrz ìvotnata sredina.

5.Obuka i kvalifikacii na vklu~eniot personal

Vo "Pisenik", seriozno se obrnuva vnimanie na obukata i kvalifikaciite na vklu~eniot personal, {to e obezbedeno preku strukturata na upravuvaweto, kako i vo site fazi na rabota na nivo na Dru{tvoto.

Trgnuvaj}i od na~eloto za visok stepen na za{tita, site vraboteni vo Dru{tvoto, se dol`ni pri prezemaweto na aktivnostite ili pri vr{eweto na dejnosta, da obezbedat visok stepen na za{tita na ìvotnata sredina i na ìvotot i zdravjeto na lu|eto.

Pri toa, zaradi zadovoluvawe na potrebite za zdrava ìvotna sredina, kako i socijalnite i ekonomskite potrebi na sega{nite generacii da gi zadovolat sopstvenite potrebi, vrabotenite pri prezemaweto na sekoja aktivnost ili vr{eweto na dejnosta, zadolìtelno }e vodat smetka za na~eloto za odr`liv razvoj.

Vo taa smisla, a vo funkcija na ostvaruvawe na celite na Zakonot, Operatorot }e se zalaga za postojano razvivawe na svesta kaj vrabotenite za potrebata od za{tita na ìvotnata sredina od rabotata na Objektot, obuka na vrabotenite za vlijanieto na dejnosta vrz ìvotnata sredina i merkite so koi vrabotenite, moàt direktno da vlijaat za namaluvawe na negativnite vlijanija vrz ìvotnata sredina i prirodata.


39

Pri toa: -Sekoj rabotnik ima pravo da go usovr{uva svoeto znaewe, sposobnost i rabotna ve{tina, a zaradi pouspe{no obavuvawe na doverenite raboti i rabotni zada~i. -Preku neposredna rabota na Instalacijata, se vr{i i edukacija na vrabotenite za identifikuvawe na izvorite na zagaduvawe vo procesite na proizvodstvo. -Preku neposrednoto izvr{uvawe na rabotnite zada~i na rabotnicite vo Dru{tvoto, se obezbeduva baza i metodi za kontroliran razvoj na rabotniot proces i se obezbeduva povraten efekt za doverba na Dru{tvoto, so {to se naglasuva pove}ekratniot efekt vo rabotata na instalacijata, kako nov koncept za implementirawe. -Se po~ituvaat prednostite vo preventivnata za{tita i se ohrabruvaat vrabotenite vo aktivnostite za izbegnuvawe na zagaduvawata, vo startot, so optimalizacija na koristeweto na prirodnite izvori, osobeno vodata i energijata. -So obuka i kvalifikacija na vklu~eniot personal, se demonstrira implementacija na iskustva za prevencijata od zagaduvawe i za{teda na surovinite preku merki za redukcija na repromaterijalite koi ja zagaduvaat ìvotnata sredina, a generiraat ekonomski za{tedi, preku postepeno promenuvawe na tehnologijata na rabota. -Se pratat najnovite soznanija postignati na poleto na tehnolo{kiot razvoj, kvalitetot i se vr{i nivna aplikacija vo procesite za rabota. -Se pratat site propisi i se vr{i nivna efikasna i dosledna primena vo Dru{tvoto. -Licata vraboteni vo Dru{tvoto, u~estvuvaat vo podgotovkata na Vnatre{niot plan za vonredni sostojbi, so {to }e se ovozmoì negovo besprekorno sproveduvawe. -Vo ramkite na aktivnostite koi {to treba da gi izr{uvaat opredleni vraboteni, izvr{uvana e obuka na vrabotenite vo oblastite: Protivpoàrna za{tita (PP), Bezbednost i zdravje pri rabota, Higiena i zdravstvena sostojba na vrabotenite i drugi oblasti specifi~ni za dejnosta.


40



P R I L O Z I


41

P R O G R A M A

za upravuvawe

so ìvotnata sredina

"Pisenik", so cel za~uvuvawe, racionalno i odr`livo koristewe na prirodnite bogatstva, vo celost ja prifa}a politikata vo ìvotnata sredina, a zaradi usoglasuvawe na ekonomskite interesi so ìvotnata sredina i obezbeduvawe visok stepen na za{tita na ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto, bez pritoa da se zagrozat pravata na idnite generacii, da gi zadovoluvaat svoite potrebi. Soglasno sistematizacijata na rabotnite mesta, potencirano e upravuvaweto so ìvotnata sredina, kako na nivo na organizacionite celini, taka i na nivo na sekoe rabotno mesto. Pri toa, Programata za upravuvawe so ìvotnata sredina gi opfa}a slednite generalni politiki; - Struktura na upravuvaweto na lokacijata, - Nivoa na odgovornost vo upravuvaweto so ìvotnata sredina - Odgovornost vo rabotata na instaliranite sistemi - Namaluvawe i tretman na zagaduvawata - Obuka i kvalifikacija na vklu~eniot personal - Sistemi za odrùvawe - Sistemi za kontrola na otpad - Sistemi za kvalitet za kontrola na Dru{tvoto Vo ramkite na Programata za upravuvawe so ìvotnata sredina, se opfa}aat i slednite konkretni zada~i: - Redovno ispituvawe na organolepti~kite i fizi~ko-hemiskite

osobini na surovinite, poluproizvodite,

- Sproveduvawe na kriteriumi za priprema na eksploatacija na mineralnata surovina i kontrola na eksploatiranata surovina . - Vr{ewe na istra`no razvojni raboti vo procesite na rabota na

Instalacijata.

"Pisenik" Cvetan DOO Ovlasteno lice


42

IZJAVA ZA UPRAVUVAWE

SO @IVOTNATA SREDINA

So cel, upravuvaweto so ìvotnata sredina, da ovozmoì primenuvawe na sistemi i proceduri za upravuvawe i kontrola, Dru{tvoto za proizvodstvo, trgovija i uslugi "Pisenik", }e gi prezeme slednite aktivnosti:

x Soglasno obvrskite od sootvetnite propisi od sverata na ìvotnata

sredina, a so cel pridrùvawe kon zakonskite normi, Dru{tvoto za proizvodstvo, trgovija i uslugi "Pisenik", istite gi vnesuva vo svoite Programi i Organizacioni {emi na rabota, {to so drugi zborovi zna~i deka, ìvotnata sredina pretstavuva del od rabotata na site vraboteni.

x Imaj}i ja predvid zakonskata regulativa od sverata na ìvotnata sredina, a zaradi sproveduvawe na politikata vo upravuvaweto so ìvotnata sredina, Dru{tvoto "Pisenik", }e podgotvi cel sistem na obvrski koi {to proizleguvaat od taa legislativa.

x Preku voveduvawe na novi tehnologii i operativni proceduri, pri obavuvaweto na dejnostite, }e se postigne celta za minimizirawe na rizikot, za{tita na ìvotnata sredina, za{tita na vrabotenite i lokalnoto naselenie.

x Soglasno vakvata postavenost, Dru{tvoto "Pisenik" kako operator, }e se zalaga da primenuva sistemi i proceduri za upravuvawe so ìvotnata sredina, koi }e spre~uvaat dejstvija koi pretstavuvaat opasnost za ~ovekovoto zdravje i ìvotnata sredina.

„Pisenik” Cvetan DOO Ovlasteno lice


43

IZJAVA NA POLITIKA

ZA @IVOTNATA SREDINA

Glavnite postulati vo realizacijata na celite na Politikata za ìvotnata sredina, vo Dru{tvoto za proizvodstvo, trgovija i uslugi "Pisenik", koi istovremeno se i celosno vgradeni vo sevkupnite aktivnosti, }e se baziraat vrz slednite osnovi:

x Pri prezemaweto na aktivnostite, i vr{eweto na dejnostite,

zadolìtelno }e se vodi smetka za racionalnoto i odr`livo koristewe na prirodnite bogatstva, bez pritoa da se zagrozat pravata na idnite generacii, da gi zadovoluvaat sopstvenite potrebi.

x Vo ramkite na aktivnostite, Dru{tvoto "Pisenik" }e promovira i }e obezbeduva podignuvawe na javnata svest za ìvotnata sredina na svoite vraboteni, za nejzinoto zna~ewe, kako i za potrebata za aktivno u~estvo vo nejzinata za{tita i unapreduvawe.

x ]e se ~uvaat podatocite za koristewe na surovini i energija, za emisiite na zagaduva~kite materii i supstancii, za vidovite, karakteristikite i koli~estvata na sozdadeniot otpad, kako i drugite podatoci, predvideni so Zakon.

x ]e se ~uvaat site dokumenti i podatoci vo vrska so Baraweto, izdavaweto, monitoringot, predvideni so uslovite vo Integriranata ekolo{ka dozvola, i istite }e se napravat dostapni po barawe na nadle`niot organ i inspektor.

x Redovno }e se dostavuvaat podatoci za izgotvuvawe i odrùvawe na Registarot na zagaduva~ki materii i supstancii, kako i izgotvuvawe i odrùvawe na Katastarot za ìvotnata sredina.

x ]e se sproveduva Lokalniot Ekolo{ki Akcionen Plan na op{tinata, vo delot na opredelenata nadle`nost za sproveduvawe na Planot.

x ]e se obezbeduva celosna asistencija na inspektorite koi }e vr{at inspekcija na instalacijata, }e se obezbeduva pristap do mestata kade {to }e se zemaat mostri, i do to~kite na monitoring.

x Za predvidenite aktivnosti i merki za bezbednost, kako i za na~inot za postapuvawe vo slu~aj na havarija, }e bidat informirani licata na koi bi vlijaela havarijata, predizvikana od sistemot.

x Za nastanata havarija, vedna{ }e bide izvesten nadle`niot dràven organ, i }e mu bidat dostaveni podatocite koi se odnesuvaat na: okolnostite vo koi se slu~ila havarijata, prisutnite opasni supstancii za vreme na, i posle havarijata; podatoci za procenuvawe na posledicite po zdravjeto na lu|eto i po ìvotnata sredina do koi do{lo kako rezultat na havarijata; prezemenite vonredni merki.

„Pisenik” Cvetan DOO Ovlsteno lice


44

IZJAVA ZA POLITIKA

ZA KONTROLA I KVALITET

Politikata za kontrola na kvalitet ima funkcionalna vrednost vo ramkite na vkupnata politika vo ìvotnata sredina, na Dru{tvoto "Pisenik".

Taa se bazira na zadovoluvawe na potrebite i barawata na kupuva~ite, primena i odrùvawe na pazarnata orientiranost, kontinuirano podobruvawe na sistemot za upravuvawe so kvalitet, no i za{tita i unapreduvawe na ìvotnata sredina i prirodata. Osnovnite principi za realizacija na celite za politika za kontrpla na kvalitet, se slednite:

x Nema da koristi tehnologija, tehnolo{ka linija, proizvod, poluproizvod ili surovina, koja {to ne gi ispolnuva propi{anite normi za za{tita na ìvotnata sredina, ili koi se zabraneti vo zemjata proizvoditel i vo zemjata uvoznik.

x Vo procesite na proizvodstvoto, prometot i postapuvaweto so otpadocite, }e primenuva tehniki i tehnologii, so koi se ovozmoùva pomalo opteretuvawe na ìvotnata sredina.

x Nema da proizveduva, pu{ta vo promet, i upotrebuva; proizvodi, poluproizvodi, surovini, supstancii, i nema da vr{i aktivnosti i uslugi, dokolku so niv se zagrozuva ìvotot i zdravjeto na lu|eto i ìvotnata sredina, ili dokolku ne se ispolneti propi{anite standardi.

x Nema da vr{i proizvodstvo, postapuvawe i ispu{tawe na zagaduva~ki materii i supstancii vo ìvotnata sredina, osven na na~in i pod uslovi, propi{ani so zakon.

x Proizvodite, poluproizvodite i surovinite, {to }e se pu{taat vo promet, }e imaat oznaka na koja {to, vo soglasnost so Zakon, }e bide ozna~ena mo`nosta za zagaduvawe, ili za mo`noto {tetno vlijanie vrz ìvotnata sredina.

x Zaradi ostvaruvawe na doverbata kaj kupuva~ite, koja se bazira na postojana grià za kvalitetot, }e se po~ituvaat barawata na kupuva~ite, kako i izbor na respektirani dobavuva~i, vrz osnova na nivnata sposobnost za ispolnuvawe na barawata za kvalitet.

x ]e se obezbeduva postojan razvoj na firmata, {to od druga strana }e obezbedi ekonomi~nost i rentabilnost vo raboteweto, profitabilnost na firmata, kvalitet na proizvodite, zdrava i ~ista ìvotna sredina.

x Politikata za kontrola na kvalitet, }e bide dostapna za site vraboteni koi se vklu~eni vo razvojot na firmata, soglasno nivnata kompetentnost, znaewe, obuka i iskustvo, so {to, vo golema mera, istite, istovremeno vodat grià za ìvotnata sredina, i unapreduvaweto na neziniot kvalitet.

x Istovremeno, Politikata za kontrola i kvalitet, }e bide dostapna za javnosta, pri {to, sekoe nezino mislewe, }e bide od golema korist za postignuvawe na potrebniot kvalitet. „Pisenik” Cvetan DOO Ovlasteno lice


45

ODGOVORNO LICE

ZA PRA[AWATA OD

@IVOTNATA SREDINA

Kako odgovorno lice za pra{awata od `ivotnata sredina, vo Dru{tvoto za proizvodstvo, trgovija i uslugi "Pisenik"- Cvetan DOO, uvoz-izvoz Skopje, e opredeleno liceto: CVETAN TRAJ^EVSKI

Upravitel vo Dru{tvoto

Ul. 8-mi Septemvri Br.14/3 P r o b i { t i p EMBG 1904954494012 Tel. 032 484 161


46



SUROVINI I POMO[NI

MATERIJALI I ENERGII

UPOTREBENI ILI

PROIZVEDENI VO

INSTALACIJATA


47

Surovini i pomo{ni materijali

i energii, upotrebeni ili proizvedeni

vo instalacijata

Vo procesot na eksploatacijata i proizvodstvo na tuf i gabro, vo nao|ali{teto se upotrebuvaat pove}e vidovi; surovini, pomo{ni materijali, goriva, energii, a se dobivaat, me|uproizvodi. 1.Surovini

Kako surovina, vo su{tina pretstavuva prirodnata masa na mineralna surovina vo nao|ali{teto, odnosno, vo eta`ite na otkopnoto pole. Vkupnata masa na surovinata, odnosno, prirodnata mineralna surovina, koja {to treba da se otkopa, iznesuna; -Tuf 953.398 m3 cvrsta masa -Gabro 434.116 m3 cvrsta masa Surovinata, odnosno, tufot i gabroto kako surovina, prirodno e “skladirana” vo nao|ali{teto, opredeleno so dadenite koordinati, vo Baraweto, na povr{ina od; -Tuf 0,0520 km -Gabro 0,0185 km2 2.Pomo{ni materijali

Vo fazata na eksploatacija na Tuf i Gabro vo nao|ali{teto, godi{no se upotrebuvaat slednite pomo{ni materijali:

Red. Br.

M a t e r i j a l Edine~na mera Koli~ina godi{no/efektivno

1. Gorivo Litri/godi{no 134.676

2. Motorno maslo Litri/godi{no 8.370

3. Diferencijalno maslo Litri/godi{no 1.050

4. Tovatna mast Kilogrami/godi{no 322

5. Hidrauli~no maslo Litri/ton 5.020

6. Detonatorski fitil Metri/godi{no 15.050

7. Detonatorski Kapisli 8 Par~iwa/godi{no 90

8. Bavnogorliv fitil Metri/godi{no 90

9. Crn barut Kilogrami/godi{no 1,0

10. Monoblok burgii Par~iwa/godi{no 40

11. Kruna Par~iwa/godi{no 1

12. Dijamantska sajla Metrei/godi{no 77

13. Voda tehnolo{ka m3//godi{no 2.397

14. Voda sanitarna m3 godi{no 360

14. Gumi Par~iwa/godi{no 6

Pomo{nite materijali, na lokacijata na nao|ali{teto, se skaldiraat vo

magacin za pomo{ni materijali. Motornoto maslo i hidrauli~noto maslo, se ~uvaat vo buriwa, plasti~ni tubi i limenki, vo nadkriena prostorija.


48

3.Goriva

Kako gorivo, potrebno za procesot na proizvodstvo, na godi{no nivo, se upotrebuva; -Nafta 134.676 litri/god. -Ogrevno drvo 6 m3/god Naftata za mese~na rezerva, se ~uva vo cisterna za nafta, so nastre{nica, vo nao|ali{teto, a ogrevnoto drvo se deponira na sloboden prostor od lokacijata. 4.Energii

Kako energija, za procesot na proizvodstvo vo nao|ali{teto, na godi{no nivo, se koristi: -Elektri~na energija, kv~/god-neopredeleno. Elektri~nata energija se dobiva preku trafostanica priklu~ena na javnata mre`a, postavena vo samata lokacija. 5.Poluproizvodi

Vo nao|ali{teto za ekspploatacina na minaralna surovina, tuf i gabbro so procesite na proizvodstvo, ne se dobivaat finalni proizvodi, odnosno toa se me|uproizvodi, koi na godi{no nivo iznesuvaat: -Tuf separiran 100.000 toni/god. -Gabro, komercijalni blokovi, 3.000 m3/god. Separiraniot Tuf i Gabroto vo vid na komercijalni blokovi, privremeno se skladiraat na lokacijata kade {to se eksploatira, podgotveni za podignuvawe i transport za ponatamo{na upotreba i dorabotka 6.Proizvodi

Vo nao|ali{teto, od procesite na proizvodstvo, ne se dobivaat finalni proizvodi.


49

Surovini i pomo{ni materijali i energii

uptrebeni ili proizvedeni vo instalacijata

Ref. Br.

Materijal/

Supstancija

SAY Broj

Kategorija na opasnost

Momentalno skladirana koli~ina

(toni)

Godi{na upotreba (toni, m3,

m, par)

R i Y

frazi

1. Gorivo, nafta Ne e vo

Aneks 4

Klasa 3

Zapalni

te~nosti

5,00 134,676 t.

R-10, Zapallivo

S-1, Da se ~uva

Zaklu~eno

2. Motorno maslo Ne e vo

Aneks 4

Klasa 3

Zapalni

te~nosti

0,200 8,370 t.

R-10, Zapallivo

S-1, Da se ~uva

Zaklu~eno

3. Diferencijalno

maslo

Ne e vo

Aneks 4

Klasa 3

Zapalni

te~nosti

0,040 0,490 t.

R-10, Zapallivo

S-1, Da se ~uva

Zaklu~eno

4 Tovatna mast Ne e vo

Aneks 4

Klasa 3

Zapalni

te~nosti

0,027 0,322 t.

R-21, [tetno vo

kontakt so ko`a

S-24, Izbegnuvaj

kontakt so ko`a

5. Hidrauli~no

maslo

Ne e vo

Aneks 4

Klasa 3

Zapalni

te~nosti

0,200 5,020 t.

R-10, Zapallivo

S-1, Da se ~uva

zaklu~eno

6. Detonatorski

fitil

Ne e vo

Aneks 4

Klasa 1

Eksplozivni

materii

1.254 m 15.050 m

R-2, Opasnost od

eksplozija

S-1, da se ~uva

zaklu~eno

7. Detonatorski

kapisli

Ne e vo

Aneks 4

Klasa 1

Eksplozivni

materii

8 par 90 par

R-2, Opasnost od

eksplozija

S-1, da se ~uva

zaklu~eno

8. Bavnogorliv

fitil

Ne e vo

Aneks 4

Klasa 1

Eksplozivni

materii

8 m 90 m

R-2, Opasnost od

eksplozija

S-1, da se ~uva

zaklu~eno

9. Crn Barut Ne e vo

Aneks 4

Klasa 1

Eksplozivni

materii

0,5 kg 1 kg R-2, Opasnost od

eksplozija

S-1, da se ~uva

zaklu~eno

10. Monoblok burgii Ne e vo

Aneks 4

Klasa 5.1.

Oksidira~ki

materii

4 par 40 par

Nema opasnost

11. Kruni Ne e vo

Aneks 4

Klasa 5.1.

Oksidira~ki

materii

1 par 1 par. Nema opasnost

12. Dijamantska sajla Ne e vo

Aneks 4

Klasa 5.1.

Oksidira~ki

materii

6 m 77 m

Nema opasnost

13. Voda tehni~ka Ne e vo

Aneks 4

Nema

opasnost

200 m3 2.397 m3

Nema opasnost

14. Voda sanitarna Ne e vo

Aneks 4

Nema

opasnost

5 m3 360 m3 Nema opasnost

15 Gumi Ne e vo

Aneks 4

Klasa 4.1.

Zapalni

cvrsti

materii

2 par 6 par.

R-10, Zapallivo

S-1, Da se ~uva

Zaklu~eno

16. Ogrevno drvo Ne e vo

Aneks 4

Klasa 4.1.

Zapalni

cvrsti

materii

2,0 m3 6 m3

R 8

-kontakt so

gorliva materija

predizvikauva

plamen

S 6

-da se ~uva pod

kontrola


50


Barawe B-Integrirana Ekolo{ka Dozvola

P o g l a v j e 5

CVRST I TE^EN OTPAD


51

Cvrst i te~en otpad

Vo nao|ali{teto, nameneto za eksploatacija na tuf i gabro, pri procesite na rabota, se sozdavaat nekolku vidovi cvrst i te~en otpad, koj {to ponatamu, del se prifa}a za povtorno iskoristuvawe, a del se odlaga, i se otstapuva na ovlasten operator ili zainteresiran kupec, za transportirawe i deponirawe. 1.Cvrst otpad Cvrstiot otpad koj {to se sozdava, moè da se kategorizira vo slednite grupi: -Komunalen otpad, -Komercijalen otpad, -Inerten otpad, -Industrisku neopasen otpad, -Otpad od pakuvawa. Komunalniot otpad e neopasen otpad {to se sozdava od fizi~kite lica vo krugot na eksploatacionoto pole, koj {to e sli~en na komunalniot otpad {to se sozdava vo doma}instvata. So ogled na toa {to, spored iskustvata, deneska sekoj poedinec, dnevno sozdava po okolu 0,7 kg komunalen otpad, vo nao|ali{teto, site vkupno 29 vraboteni, za 8 ~asovno rabotno vreme, dnevno sozdavaat okolu 6,70 kg (po 0,23kg/den, za 8 ~asa), komunalen otpad, odnosno na godi{no nivo, za 250 rabotni denovi, se sozdava okolu 1,675 toni komunalen otpad

Ovaj otpad ne ja opteretuva makrolokacijata na rudnikot, toj se sobira na pove}e mesta vo sootvetni sadovi, i se transportira na gradskata deponija, od ovlasten operator.

Vo Listata na otpadoci e specificiran vo poglavje 20-Komunalni otpadi (od doma}instva i sli~ni komercijalni, industriski i institucionalni otpadi), vklu~uvaj}i gi posebno sobranite frakcii), i na ovaj otpad nemoàt da mu se pripi{at opasni svojstva. Komercijalen otpad, e otpadot {to se sozdava pri vr{eweto na komercijalnite, industriskite i administrativnite dejnosti vo nao|ali{teto, i spored svojata priroda i sostavot, e sli~en na otpadot od doma}instvata.

Ovaj otpad se sozdava paralelno so komunalniot otpad, i prakti~no vo isti koli~ini, odnosno po 6,70 kg/den, ili 1,675 toni/godi{no.

Specificiran e vo istoto poglavje od Listata na otpadi, se sobira i transportira zaedno so komunalniot otpad, ne ja opteretuva makrolokacijata i nema opasni svojstva. Inerten otpad, vo su{tina bi pretstavuvala jalovinata, koja {to se sozdava od tehnologijata za dobivawe tuf i gabro, koja {to, soglasno Zakonot za upravivawe so otpadot, ne se tretira kako otpad.

Toa od pri~ini {to, jalovinata e priroden materijal, kakov {to bil vo zemjata i na nego ne se upotrebuvani nikakvi hemiski sredstva pri eksploatacijata, odnosno, jalovinata e otpadna prirodna materija.

Vrz osnova na usvoenata dinamika na eksploatacija, i sredniot koeficient na iskoristuvawe na mineralnata surovinska masa, vkupnite koli~ini na jalovina koi treba da se otkopaat i tranportiraat, vo tekot na edna godina, iznesuvaat;

-Jalovina od Tuf 875 m3/god, vo rastresita sostojba 1.007 m3/god., odnosno pri prose~no 250 rabotni denovi, dnevnite kolo~ini na jalovina, iznesuvaat okolu 4,030 m3/den, rastresit materijal.

-Jalovina od Gabro, 13.020 m3/god, vo rastresita sostojba 19.530 m3/god., odnosno pri prose~no 250 rabotni denovi, dnevnite kolo~ini na jalovina, iznesuvaat okolu 78,120 m3/den, rastresit materijal. Industriski neopasen otpad, se sozdava pri proizvodnite procesi vo nao|ali{teto, kako rezultat na vleznite materijali, vo vid na metalen cvrst otpad, koj {to ne sodrì opasni karakteristiki, a spored svojstvata, sostavot i koli~estvoto, se razlikuva od komunalniot otpad.


52

Ovaj otpad pred se proizleguva od; upotrebena dijamantska ìca (77 metri, kruni (1 par~iwa), monoblok burgii ( 40 ), vo koli~ina od 0,080 t/god. Otpadot od pakuvawa. vo su{tina e sekoe pakuvawe ili materijal za pakuvawe {to se sozdava od vleznite surovini {to se upotrebuvaat vo nao|ali{teto, kako {to se: metalni buriwa od po 200 litri vo koi se nabavuva ma{inskoto maslo (9 buriwa), hidrauli~noto maslo(12 buriwa), diferencijalno maslo (3 buriwa odnosno vkupno 24 buriwa, so teìna od po 20 kg, odnosno vkupno 0,480 toni/god.); plasti~ni kutii od po 10 kg, vo koi se nabavuva tovatna mast, odnosno vkupno 32 kutii so teìna od 0,300 kg, ili vkupno 0,100 toni/godi{no; Iskoristenite gumi, se sozdavaat kako rezultat na istro{uvawe na gumite od vozilata koi se koristat vo nao|ali{teto, koi vo zavisnost od nivnata golemina, imaat razli~na teìna, i toa: 2 gumi od po 200 kg, 2 gumi od po 100 kg, 2 gumi od po 30 kg, odnosno vkupno 6 gumi so vkupna teìna od 660 kg, odnosno 0,660 toni/godi{no.

Vo Listata na otpadi, iskoristenite gumi kako otpad, specificirani se vo Poglavje 16-Otpad {to ne e poinaku specificiran, podgrupa 16 01 03, na kogo nemoàt da mu se pripi{at opasni svojstva. 2.Te~en otpad Te~niot otpad, koj {to se sozdava od procesite na rabotata pri eksploatacija na mineralnata surovina, moè da se kategorizira vo slednite grupi: -Sanitarni otpadni vodi -Tehnolo{ki vodi -Otpadni masla Sanitarnite otpadni vodi, se rezultat na vleznite koli~ini voda, koi iznesuvaat 1.450 litri/den (29 vraboteni po 50 litri na den), odnosno 360 m3/godi{no, koi po procesot na upotreba, se javuvaat kako izlezni otpadni vodi, vo koli~ina od 80% od vleznite vodi, odnosno okolu 288 m3/godi{no.

Organskoto opteretuvawe na otpadnite vodi, za edno lice od vrabotenite, iznesuva okolu 0,018 kg BPK 5 dnevno, odnosno 0,006 za 8 ~asovno rabotno vreme, a vkupnoto opteretuvawe na otpadnite vodi od vrabotenite }e iznesuva 29 vrab. h 250 dena h 0,006 = 43,5 kg/godi{no.

Vo sanitarnite otpadni vodi, od eden vraboten, kako suv material, ostanuva po 14,00 kg/godi{no, odnosno vkupno od site vraboteni, kako suv materijal ostanuva 406 kg/godi{no.

Sanitarnite otpadni vodi, se odnesuvaat vo interna septi~ka jama, koja redovno se prazni od ovlasten operator.

Ovie vodi, vo su{tina pretstavuvaat biorazgradliv otpad. Tehnolo{ka voda, se upotrebuva pri samata tehnologija na eksploatacija na mineralnata surovina, odnosno ma{inite za dobivawe na tuf i gabro, koristat voda vo fazata na se~ewe na gabroto, odnosno za ladewe na reznite organi, miewe na rezovite i sl.

Dijamantskite ì~ni pili potro{uvaat po 3,00 m3/den voda, Perforatorite po 9,00 m3/den, voda.

Industriska voda e potrebna i za; miewe na ma{inite i transportnite sredstva, polevawe na pristapnite pati{ta i drugo, za {to e potrebno 1,00 m3 voda na den.

Vkupnata potro{uva~ka na voda za tehnolo{ki celi vo nao|ali{teto, iznesuva 9,600 m3/den, odnosno 2.397 m3/godi{no, so napomena deka dnevnata voda celosno se reciklira, odnosno realno se raboti so 9,600 m3 voda na den, so nadopolnuvawe na zagubite. Otpadnite masla, i drugi sli~ni te~nosti, se rezultat na vleznite koli~ini masla, maziva i drugi sli~ni te~nosti, koi se koristat vo ma{inite i opremata vo rudnikot, i toa od slednite vidovi: motorno maslo (8.370 litri), diferencijalno maslo (490 litri), hidrauli~no maslo (5.020 litri). Ovie koli~ini od 13.880 litri, posle upotreba ostanuvaat so koli~ina od 11.100 litri/godi{no, (80% poradi zagubi i isparuvawa).


53

Cvrst i te~en otpad

Ref. br.

Vid na otpad/ materijal

Broj od

Evropskiot katalog

na otpad

Koli~ina

Prerabotka/ odloùvawe

Metod i lokacija na

odlloùvawe

Koli~ina po mesec

(toni)

Godi{na koli~ina

(toni) Plan/real-

no 1. Komunalen

otpad

20 03 01 0,140 1,675 t/god

Privremeno se

odlaga,

Go podignuva

ovlasten

operator

Vo metalni

sadovi na

lokacijata

2. Komercijalen

otpad

20 03 99 0,140 1,675 t/god Privremeno se

odlaga,

Go podignuva

ovlasten

operator

Vo metalni

sadovi na

lokacijata

3. Inerten

otpad-Tuf

jalovina

17.05.04 84 1.007m3/god

Trajno se odlaga

na jalovi{te

Jalovi{te;

-Tuf

4. Inerten

otpad-Gabro

jalovina

17.05.04 1.628 19.530 m3/g Trajno se odlaga

na jalovi{te

Jalovi{ta;

-Gabro

5. Industriski

neopasen

otpad,

metalen

17 04 05 0,007 0,080t/god

Privremeno se

odlaga,

Se otstapuva na

zainteresiran

otkupuva~

Vo metalni

sadovi na

lokacijata

6. Otpad od

pakuvawa,

Metalni

buriwa

15 01 04 0,040 0,480t/god

Privremeno se

odlaga

Se otstapuva na

zainteresiran

otkupuva~

Vo metalni

sadovi na

lokacijata

7. Otpad od

pakuvawa,

Plasti~ni

tubi

15 01 02 0,0083 0,100t/god

Privremeno se

odlaga

Se otstapuva na

zainteresiran

otkupuva~

Vo metalni

sadovi na

lokacijata

8. Iskoristeni

gumi

16 01 03 0,055 0,660 t/god

Privremeno se

odlaga

Se otstapuva na

zainteresiran

otkupuva~

Na odlagali{te

na lokacijata

9. Sanitarna

otpadna voda

Neklasifici

rano

24 m3 288 m3/god

Vo postrojka za

taloèwe i

pre~istuvawe,

Ja podignuva

ovlasten

operator

Vo postrojka za

taloèwe i

pre~istuvawe,

10. Otpadni

masla

13 02 08 0,925 11,100

m3/god

Privremeno se

odlaga

Se otstapuva na

zainteresiran

otkupuva~

Vo metalni

sadovi na

lokacijata


54



EMISII VO ATMOSVERATA


55

Emisii vo atmosverata

1.Kvalitet na ambuientalniot vozduh Spored evidentiranite informacii za ìvotnata sredina, vo koja se nao|a instalacijata, kvalitetot na ambientalniot vozduh mnogu ~esto se zagaduva od motornite vozila koi se dviàt po patniot pravec Tursko Rudari- [talkovica, ~ija frekvencija ne e mala, a izduvnite gasovi sodràt; jaglerod dvooksid, jaglerod monoksid, jagleroden vodorod, oksidi na azot i soedinenija na vodorod. Okolinata na nao|ali{teto, voglavno ne e izgradena, vo neposredna blizina se nao|a naselenoto mesto Tursko Rudari, a ne{to podaleku e naselenoto mesto [talkovica, dodeka gradot Zletovo e na pogolema oddale~enost. Vo neposrednata okolina ne postojat drugi vidovi ìveali{ta, nitu pak osetlivi oblasti, ili oblasti so posebno zna~ewe, koi bi moèle da bidat zagrozeni od rabotata na instalacijata. Objektot, moè da se klasira vo grankata-Ekploatacija i oplemenuvawe na mineralni surovini, Klasa 2-Vadewe na ruda na: dolomit i drugi, so povr{inski kop, pri {to {irinata na zonata za sanitarna za{tita, opredelena e na rastojanie od 601 do 1.000 metri. 2.Mo`ni emitira~ki supstancii Imaj}i ja predvid tehnologijata na dobivawe arhitektonski gradeèn kamen, moème da konstatirame deka kako mo`ni emitira~ki supstancii vo atmosverata se pojavuvaat; -Pra{ina koja se pojavuva za vreme na dup~eweto, miniraweto i od rabotata na dijamantskite ì~ni pili, -Otpadni gasovi i pra{ina vo otpadnite gasovi, koi se osloboduvaat pri rabotata na dizel opremata, i grejnoto telo za zatopluvawe na rabotnite prostorii. 3.Opredeluvawe na Mernite mesta Mernoto mesto e opredeleno, vrz osnova na potrebata da se dobijat {to porealni informacii za nivoto na kvalitetot na ambientalniot vozduh, i toa;

x Vo ìvotnata sredina; -Pome|u Separacijata i kopot za Gabro,

4.Emisii vo ambientalniot vozduh

Soglasno Zakonot za kvalitetot na ambientalniot vozduh, industriskite i drugi objekti, ne smeat da ispu{taat vo vozduhot {tetni materii vo koli~estva {to koncentracijata na {tetni materii vo vozduhot vo naselenite mesta }e ja zgolemi nad maksimalno dozvolenite koncentracii.

Soglasno Pravilnikot za grani~nite vrednosti za dozvolenite nivoa na emisii i vidovi na zagaduva~ki supstancii vo otpadnite gasovi koi gi emitiraat stacionarnite izvori vo vozduhot (Sl.Vesnik na RM br.141/2010), propi{ani se grani~nite vrednosti za dozvolenite nivoa na emisii i vidovi na zagaduva~ki supstancii vo otpadnte gasovi i parei, koi gi emitiraat stacionarnite izvori koi vo nemenliva polo`ba, preku odredeni ispusti ili otvori, ispu{taat zagaduva~ki supstancii vo vozduhot.

Nivoto i vidovite na zagaduva~kite supstancii vo vozduhot se utvrduva so koli~inata i koncentracijata na zagaduva~kata supstancija na mestoto na izvorot, za odredeno vreme so metodi na merewe i so presmetka.


56

4.1.Emisii vo ambientalniot vozduh od

procesot na zatopluvawe na rabotnite prostorii Za dobivawe na toplinska energija za potrebite za zatopluvawe na Objektot vo grejnata sezona, so ogled na karakterot na rabota, operatorot koristi obi~na pe~ka so kapacitet od okolu 5 kv, na energens drva, {to se koristi za vreme na grejnata sezona, odnosno 150 dena/godi{no i potro{uva~ka okolu 6 m3 drva/godi{no.

Maksimalno dozvoleni koncentracii i

koli~estva za vakov vid na instalacii

Soglasno Pravilnikot, a imaj}i predvid deka vo instalacijata ne funkcionira Kotel, koj kako energens koristi drva, i spored vidot na energensot {to se koristi, instalacijata spa|a vo slednite propi{ani grani~ni vrednosti:

-Grani~ni vrednosti na emisii na vkupna pra{ina vo otpadniot gas ; =Nema otpaden gas od sogoruvawe vo loì{ta -Grani~nite vrednosti za emisija pri sogoruvawe vo loì{ta so toplinska mo}nost do 1 MW, =Nema sogoruvawe vo loì{ta 4.2.Emisii vo ambientalniot vozduh od

procesot na ekspoatacija i vozilata kako podvi`ni izvori Imaj}i ja predvid tehnologijata na dobivawe separiran tuf i gradeèn kamen gabro, kako mo`ni emitira~ki supstancii vo atmosverata se pojavuvaat; -Pra{ina koja se pojavuva za vreme na dup~eweto, miniraweto i od rabotata na dijamantskite ì~ni pili, -Izduvni gasovi i pra{ina od vozilata

Maksimalno dozvoleni koncentracii

na {tetni materii vo vozduhot

Soglasno Zakonot za za{tita na vozduhot od zagaduvawe(Sl Vesnik na RM br.20/74, ~lenot 4 koj e na snaga), industriskite i drugi objekti, ne smeat da ispu{taat pepel i inerten prav, vo vozduhot vo naselenite mesta, vo koli~estva {to koncentracijata }e ja zgolemi nad maksimalno dozvolenata koncentracija od 300 mg/m2, dnevno. Soglasno Uredbata za grani~ni vrednosti na nivoa i vidovi na zagaduva~ki supstancii vo ambientalniot vozduh i pragovi na alarmirawe, rokovi za postignuvawe na grani~nite vrednosti, margini na tolerancija za grani~na vrednost, celni vrednosti i dolgoro~ni celi (Sl. Vesnik na RM br.50/05), grani~nite vrednosti na nivoata na koncentracii na suspendirani ~esti~ki so golemina od 10 mikrometri (PM 10) vo ambientalniot vozduh, koi {to opertorot treba da gi postigne do 1 Januari 2012 godina iznesuvaat Faza1: Periodi za

presmetuvawe

na prosekot

Grani~na

vrednost

Margina na

tolerancija

Datum do koga treba

da se postigne

Gran. vrednsot

Faza 1 1.24-~asovna

grani~na vrednost

za za{tita na

~ovekovoto zdravje

24 ~asa 50 mikrograma/m3

RM10 Ne smee da

bide nadminata

pove}e od 35 pati

vo tekot na edna

kalendarska

godina

25 mikrograma/m3 (50%) pri

enot na otpo~nuvawe na

primena na Uredbata, so

namaluvawe natamu na sekoi

12 meseci vo ednakvi

godi{ni procenti, za da

dostigne 0% do 1. Januari

2012 god

1-vi Januari

2012 godina

2.Godi{na grani~na

vrednost za za{tita

na ~ovekov oto

zdravje

Kalendarska

gosina

40 mikrograma/m3

RM10

20 mikrograma/m3 (50%) pri

enot na otpo~nuvawe na

primena na Uredbata, so

namaluvawe natamu na sekoi

12 meseci vo ednakvi

godi{ni procenti, za da

dostigne 0% do 1. Januari

2012 god

1-vi Januari

2012 godina


57

5.Rezultati od izvr{eni merewa

So ogled na toa {to Objektot za vreme na grejnata sezona zasebno koristi topinska energija od Obi~na pe~ka na drva, so toplotna sila na ogni{teto ispod 250 kv, emitiranite gasovi vo vozduhot od to~kesti i mobilni izvori, ne se zemaat vo predvid.

Kvantitativnite vrednosti, dobieni pri merewa, za opredeluvawe na imisionote parametri na otpadni gasovi i pra{ina, odnosno koncentracija na suspendirani ~esti~ki so golemina od 10 mikrometri (RM 10), koi se emitiraat vo ambientalniot vozduh pri rabotnite aktivnosti Agregatot, }e bidat opredeleni so posebni merewa soglasno obvrskite dadeni vo Dozvolata za usoglasuvawe so Operativen plan, vo kolku vo idnina }e se koristi Agregat. Kvantitativnite vrednosti, dobieni pri merewa, za opredeluvawe na imisionote parametri na pra{ina, odnosno koncentracija na suspendirani ~esti~ki so golemina od 10 mikrometri (RM 10), koi se emitiraat vo ambientalniot vozduh pri rabotnite aktivnosti, iznesuvaat:

Ambientalen vozduh, koncentracii na suspendirani ~esti~ki

so golemina od 10 mikrometri, PM10 Merno mesto Koordinaten sistem Golemina na

~esti~ki Izmerena vrednost Mikrograma/m3

Ocena

Merno mesto 1

Me|u Separacija i kop Gabro

N 41058’59,75” E 22016’29.53”

PM 10

38,350

Zadovoluva

6.Ocenka na emisiite vo atmosverata Procesite za dobivaweto na separiran tuf i arhitektonski gradeèn kamen Gabro vo nao|ali{teto, se odvivaat so upotreba na pogolemi koli~estva od tehnolo{ka voda, koja pokraj toa {to sluì za ladewe na alatite za se~ewe i bu{ewe, istovremeno gi nakvasuva ~esti~kite koi se javuvaat pri razdrobuvawe na kamenata masa, i gi otstranuvaat produktite od se~eweto, so {to se namaluva koli~inata na pra{ina, a so toa i nejzinata emisija vo ambientalniot vozduh.

Za malite koli~ini na pra{ina, koja se emitira vo atmosverata, treba da se napomene deka, toa e kamena pra{ina, koja nitu mehani~ki nitu hemiski e agresivna, pa duri i koga e izloèna na atmosverski vlijanija, ne e hemiski zagaduva~, a pokraj toa, najgolem del od ovie mineralni ~esti~ki se so sootvetna teìna, i mnogu brzo pa|aat na terenot, bez tendencija i mo`nost da stanat aerosoli. Izduvnite gasovi od dizel motorite, voglavno sodràt {tetni sostojki od sogoruvaweto na gorivoto, koi se manifestiraat so neprijaten miris i toksi~ni svojstva.

Vo nao|ali{teto se raboti so zna~itelno mal broj na motori koi emitiraat izduvni gasovi, taka {to emitira~kite volatili, vo sporedba so emisiite od vozilata koi soobra}aat po Regionalniot pat, se zanemarlivi. Ako se ima predvid deka, vo nao|ali{teto se raboti na otvoreno, toga{ mora da se zeme predvid i faktot deka, vozduhot e eden od najdinami~nite mediumi na ìvotnata sredina, pa poradi toa, ne doa|a do koncentracija na pra{inata i izduvnite gasovi, odnosni ne doa|a do zagaduvawe na atmosverata. Vo prostorot na nao|ali{teto, vo procesite na proizvodstvo, ne se instalirani Kotli za proizvodstvo na toplina, parea ili drug vid na energija.


58

So ogled na toa {to, operatorot ne koristi Kotel i ne se sozdavaat emisii vo atmosverata od sogoruvawa vo to~kesti izvori,

Tabela; Kotli so mo}nost pove}e od 250 kW Tabelata ne se popolnuva

Kapacitet na kotelot Proizvodstvo na parea:

Termalen vlez:

kg/h MW

Gorivo za kotelot Tip: jaglen/nafta(LPG)/gas/biomasa itn.

Maksimalen kapacitet na sogoruvawe

Sodrìna na sulfur:

kg/h

%

NOx mg/Nm3

00S 3% O2 (Te~nost ili Gas), 6%

O2(Cvrsto gorivo)

Maksimalen volumen na emisija m3/h Temperatura

0C(min) 0C(max) Periodi na rabota ~as/den denovi/godi{no

Tabela; Za drugi goleni emisii vo proizvodstvoto Normalnite uslovi za temperatura i pritisok se: 0oC, 101.3 kPa

Tabelata ne se popolnuva

Izvor na emisija

Detali za emisijata Namaluvawe na zagaduvaweto

Referenca/ br. na oxak

Visina na oxak (m)

Supstancija/materijal

Masen protok

(mg/Nm3)

Protok na vozduh

(Nm3/~as)

Tip na filter/ciklo/

skruber

Analogno na toa, nemoè da se priloì lista na to~kesti izvori na emisija,

nitu opis na izvorite na fugitivna emisija. Vo odnos na Fugitivnite emisii, so ogled na toa {to nema takvi instalacii, ne postojat ispu{tawa i istekuvawa vo te~na, gasovita ili cvrsta sostojba, od zaptivki na ventili, pumpi i prirabnici, nema zagubi od vetreewe i tretirawe na skladirani te~nosti. 7.Najdobri Dostapni tehniki Pisenik, zaradi pridones vo zna~itelnite podobruvawa na ìvotnata sredina, vo tekot na svoite dejstvuvawa, se bazira na konceptot Najdobri dostapni tehniki. Vo taa smisla, Dru{tvoto; nabavuva, upotrebuva, raboti, a pri toa odrùva i nadgleduva tehnologii, koi odgovaraat najmnogu za planiranata cel, odnosno takvi tehniki, koi se najefektivni vo postignuvaweto na visoko op{to nivo na ìvotnata sredina, vo celina


59



EMISII VO

POVR[INSKITE VODI

I KANALOZACIJA


60

Emisii vo povr{inski vodi i kanalizacija

1.Sostojba so vodite

Terenot vo okolinata na nao|ali{teto, e siroma{en so voda i vodni te~enija, a toa pred se poradi sostavot na terenot, pri {to site vodi pa i do`dovnite nabrzo poniraat vo terenot. Vo zonata za eksploatacija, nema zabeleàno povr{inski vodoteci, a toa donekade e i kako rezultat na toa {to, kopot e so relativno mala povr{ina.

Poradi toa, i posebni merki za za{tita na kopot, od probivawe na povr{inskite vodi, ne se prevzemani, so {to prakti~no i ne se naru{uva vospostaveniot priroden drenaèn sistem, nitu vo kopot, nitu vo negovata okolina, odnosno, aktivnostite koi se prevzemaat vo nao|ali{teto, ne go zafa}aat glavniot priroden reìm. 2.Potrebni koli~ini voda

Snabduvaweto so voda za tehnolo{ki procesi, vo procesite na eksploatacija na tuf i gabro, se vr{i preku sobiren plasti~en rezervoar so kapacitet od 20 m3, koja preku plasti~ni creva se razveduva do kopovite za Tuf i Gabro. Industriska voda e potrebna za dijamantskata pila, miewe na ma{inite i transportnite sredstva, kako i za polevawe na pristapnite pati{ta, vo koli~ina od 2.397 m3/god. so napomena deka dnevnata voda celosno se reciklira, odnosno realno se raboti so 10 m3 voda na den, so nadopolnuvawe na zagubite. Potrebite od voda za piewe na 29 vraboteni, i za nivnata li~na higiena, iznesuvaat po 50,00 litri/den/~ovek, odnosno vkupno 1500 litri/den, ili okolu 360 m3/godi{no, za 250 raborni denovi. 3.Mo`ni vlijanija vrz povr{inskite vodi

Kako emisii na otpadni vodi od lokacijata i procesite na rabota, se pojavuvaat: sanitarni otpadni vodi, atmosverski otpadni vodi i vodite od polevawe na slobodnite povr{ini od lokacijata. Sanitarnite otpadni vodi, posle taloèweto na cvrstite sostojki, se odnesuvaat vo popivatelna komora, standardizirano za objekti nadvor od naseleni mesta, i istite ne doa|aat vo dopir so povr{inskite vodi. Atmosverskite vodi koi moàt da navrnat na lokacijata, voglavno poniraat od poznatite pri~ini, i ne istekuvaat vo povr{inskite vodi od okolniot prostor, i istite ne gi zagaduvaat. Vodite od polevaweto na slobodnite povr{ini, se so mnogu mali koli~ini, i posle polevaweto, nema nikakva mo`nost, tie da iste~at vo okolnite povr{inski vodi. 4.Ocenka na emisiite vo

povr{inskite vodi i kanalizacija

Sporedeno so Osnovnite zagaduva~ki materii, za koi {to treba da se vodi smetka pri utvrduvawe na grani~nite vrednosti za ispu{tawata- Aneks III od Upatstvoto za podgotovka na obrazecot za Dozvola za usoglasuvawe, kamenata pra{ina ne sodrì nitu eden element, {to bi gi zagadil vodite. (Uredba za opredeluvawe na aktivnostite na instalaciite za koi se izdava integrirana ekolo{ka dozvola, odnosno dozvolz za usoglasuvawe so operativen plan i vremenski raspored za podnesuvawe na barawe za dozvola za usoglasuvawe so operativen plan, Sl. Vesnik br.89/2005).


61

Soglasno Uredbata za klasifikacija na vodite (Sl.Vesnik na RM br.18/1999), sporedeno so grani~nite vrednosti (maksimalno dozvolenite vrednosti ili koncentracii, sanitarno higienskiot kvalitet na vodata), vodite ne mo`e da se klasificiraat.

Od tehnolo{kite procesi vo nao|ali{teto, ne postojat zagaduvawa na povr{inskite vodi vo najbliskiot vodotek. Tabelata ne se popolnuva

Emisii vo povr{inski vodi i kanalizacija

Parametar Pred da se tretira Posle tretirawe

Ime na supstancija

Maks. Prosek na ~as (mg/l)

Maks. Dneven protok (mg/l)

kg/den

kg/godina

Maks. Prosek na ~as (mg/l)

Maks. Dneven protok (mg/l)

Vkupno kg/den

Vkupno

kg/godina

Identitet na

recipientot [6N;6E]4


62


To~ka na monitoring/Referenci od Nacionalniot koordinaten sistem: _________________________________________________

Parametar Rezultati mg/l)

Normalen analiti~ki

opseg

Metoda/tehnika na analiza

Datum Datum Datum Datum rN Temperatura Elektri~na provodlivost mS Amoniumski azot NH4-N Hemiska potro{uva~ka na

kislorod

Biohemiska potro{uva~ka na

kislorod

Rastvoren kislorod O2(r-r) Kalcium Sa Kadmium Cd Hrom Cr Hlor Cl Bakar Cu @elezo Fe Olovo Pb Magnezium Mn Mangan Mn @iva Hg Nikel Ni Kalium K Natrium Na Sulfat SO4 Cink Zn Vkupna bazi~nost (kako CaCO3) Vkupen organski jaglerod TOS Vkupen oksidiran azot TON Nitriti NO2 Nitrati NO3 Fekalni koliformni bakterii

vo rastvor (/100mls)

Vkupno bakterii vo rastvor (/100mls)

Fosfati PO4


63



EMISII VO PO^VA


64

Emisii vo po~va

Vlijanieto na otkopuvaweto na mineralnata surovina po pat na povr{inska eksploatacija, vrz po~vata i podzemnite vodi, generalno se odrazuva vrz: zavzemawe na zemji{te; promena na pedolo{kiot, geolo{kiot i hidrogeolo{kiot sostav; promena na mikroreqefot i orografijata na terenot. Vo smisla na zavzemawe na zemji{te, moè da se kaè deka, nao|ali{teto e locirano na ridest i karpest teren, kade povr{inskiot pokriva~ e so slab kvalitet, i zemji{teto nema golema proizvodstvena vrednost, pokrieno e so niskobonitetna po~va, nepo{umeno i relativno slabo zatrevneto, bez zna~ewe duri i za sto~arski potrebi, a osven toa, vkupnata povr{ina na eksploatacionoto pole, e zna~itelno mala. Od fazata na eksploatacija, doa|a do promena na morfolo{kata struktura na zemji{teto, odnosno do me{awe na sloevite, pri {to materijalot od mati~niot supstrat doa|a do izraz, a toj ima mnogu slaba, ili nikakva bioti~ka sposobnost. So eksploatacijata, zna~itelno se menuva reljefot, rastitelniot i ìvotinskiot svet od eksploatacionoto pole, i posredno se menuvaat prepoznatlivite pejsaì na terenot. Vo podra~jeto koe go zafa}a eksploatacionoto pole, nema zabeleàno pogolemi koli~estva na podzemni vodi, poradi relativno strmnite povr{ini, i toa se klasificira vo tereni koi ne se odlikuvaat so obilni vodni resursi. Vlijanijata, vrz podzemnite vodi bi moèle da se izrazuvaat niz promena na pravecot na strujnite pateki, zgolemuvawe ili namaluvawe na protekot na voda, i promena na kvalitetot na vodite, odnosno fizi~ko i hemisko zagaduvawe na vodite. Zagaduvaweto na po~vata i podzemnite vodi so pra{ina, koja se producira kako rezultat na eksploatacionite aktivnosti, voglavno e ograni~eno vo eksploatacionoto pole, a pra{inata se emitira vo mnogu mali koli~ini.

Zagaduvawe na po~vata i podzemnite vodi so pra{ina, nadvor od ekploatacionoto pole, osobeno pri prevozot na tufot i grade`niot kamen, nema vo golemi koli~ini.

Vo celina zemeno, treba da se napomene deka, se raboti za kamena pra{ina, koja nitu mehani~ki, nitu hemiski ne e agresivna, koga e izloèna na atmosverski vlijanija ne e hemiski zagaduva~, a vo izvesna smisla, poradi neziniot sostav, duri i gi podobruva osobinite na po~vata. Zagaduvaweto na po~vata i podzemnite vodi od nafta i masla, se ograni~eni, bidej}i vo nao|ali{teto se koristi mnogu malku dizel oprema, a naftata i maslata se skladiraat propisno. Zagaduvawe na po~vata i podzemnite vodi od industriskiot neopasen, komunalniot i komercijalniot otpad, kako i od te~niot otpad od sanitarniot jazol, e zanemarlivo, poradi nivnite izuzetno mali koli~ini. Industriskiot tehnolo{ki neopasen otpad, vo su{tina e jalovinata, koja ne se tretira kako otpad, toa e prirodna masa, na koja voop{to ne i se menuvaat hemiskite svojstva. Otpadnite materijali, osven jalovinata, se odlagaat na sootvetni mesta, i se transpostiraat od strana na ovlasten operator. So ogled na vakvata sostojba ne e potrebno prezemawe na postapki za spre~uvawe na eventualno naru{uvawe na sostojbata na bilo koi podzemni vodni tela. Vo instalacijata, vo ramkite na tehnolo{kite procesi na rabota, ne se vr{at zemjodelski aktivnosti, pa spored toa i ne se sozdava otpad od zemjodelski aktivnosti i za zemjodelski nameni, nitu otpadna mil, pepel, otpadni te~nosti, kal i drugo, koi bi se rasfrlale vrz po~vata.


65

Evidentno e toa deka, nezemjodelskiot otpad {to se sozdava od vrabotenite i tehnolo{kite procesi na rabota, spored vidot na otpadot, privremeno se odlaga vo krugot na instalacijata, od kade {to gi prevzema ovlasten operator. Imaj}i gi predvid navodite, proizleguva konstatacijata deka od rabotata na instalacijata, nema pogolemo vlijanie vrz po~vata i podzemnite vodi. Bez razlika na vakvata sostojba, operatorot i vo ovaa oblast, gi sledi grani~nite vrednosti na emisii za ispu{tawa vo voda.


66



ZEMJODELSKI I

FARMERSKI AKTIVNOSTI


67

Zemjodelski i farmerski aktivnosti

Sostojba so zemjodelski otpad So tehnolo{kite procesi na rabota vo instalacijata, ne se vr{at zemjodelski aktivnosti i ne se sozdava otpad od zemjodelski aktivnosti ili za zemjodelski nameni. Spored toa nemo`e da se opi{i prirodata i kvalitetot na zemjodelskiot i nezemjodelskiot otpad {to bi se rasfrlal na zemji{te, kako i koli~estva i periodi i na~in na primena. Nezemjodelskiot otpad {to se sozdava od vrabotenite i tehnolo{kite procesi na rabota, vo instalacijata, vo zavisnost od vidot na otpadot, privremeno se odlaga na lokacijata a potoa se odnesuva od strana na ovlasten operator, {to zna~i deka nema nikakvo rasfrlawe na zemjodelski i nezemjodelski otpad. Imaj}i predvid deka so tehnolo{kite procesi na rabota vo instalacijata ne se vr{at zemjodelski aktivnosti, i ne se sozdava otpad od zemjodelski aktivnosti i za zemjodelski nameni, Opis na prirodata i kvalitetot na zemjodelski

ili nezemjodelski otpad


Identitet na povr{inata Vkupna povr{ina (ha) Korisna povr{ina(ha) Kultura Pobaruva~ka na Fosfor (kg P/ha) Koli~estvo na mil rasfrlena na samata

farma

(m3/ha) Proceneto koli~estvo na Fosfor vo milta

rasfrlena na farmata (kg P/ha)

Volumen {to treba da se aplicira (m3/ha) Apliciran Fosfor (kg P/ha) Vk. koli~estvo vnesena mil (m3)


68



BU^AVA, VIBRACII I

NEJONIZIRA^KO ZRA^EWE


69

Bu~ava, vibracii i nejonizira~ko zra~ewe

1. Bu~ava

Kako izvori na bu~ava od procesite na vr{eweto na dejnosta vo Instalacijata, moè da bidat od rabotata na; ma{ini, oprema i aparati, od motornite vozila {to transportiraat materijal, od rabotata na vozilata soobra}aat po regionalniot pat i {to podignuvaat otpad.

Bu~avata koja {to se predizvikuva od rabotata na Instalacijata pretstavuva op{t izvor na bu~ava.

Bu~avata {to se sozdava od rabotata na opremata za ekploatacija, motornite vozila, kako i od rabotata na vozilata {to zemaat gotov materijal, od rabotata na vozilata {to go podignuvaat otpadot, e vo ramkite na standardite za proizvodstvo na tie vozila.

Soglasno Pravilnikot za lokaciite na mernite stanici i mernite mesta (Sl. Vesnik na RM br.120/08), vo zavisnot od stepenot na za{tita od bu~ava i od vidot na aktivnostite i osetlivosta na naselenieto koe prestojuva vo niv, lokalitetot spa|a vo;

-Podra~je od 4 stepen na za{tita od bu~ava, so dozvoleni zafati vo okolinata koi moàt da predizvikuvaat pre~ewe so bu~ava, podra~je bez stanovi nameneto za indusriski ili zanaet~iski ili drugi sli~ni proizvodstveni dejnosti, transportni dejnosti, dejnosti za skladirawe i servisni dejnosti i komunalni dejnosti koi sozdavaat pogolema bu~ava.

Soglasno Pravilnikot za grani~ni vrednosti na nivoto na bu~ava vo ìvotnata sredina (Sl.Vesnik br.147/08) ;

-Spored stepenot na za{tita od bu~avata, grani~nite vrednosti za osnovnite indikatori za bu~avata vo ìvotnata sredina predizvikana od razli~ni izvori, ne treba da bide povisoka od:

Podra~je spored stepenot na za{tita od bu~ava

Nivo na bu~ava dVA Ld Lv Ln

Podra~je od 4 stepen 70 70 60 Ld-indikator na bu~ava za voznemirenost vo tekot na denskiot period Lv-indikator na bu~ava za voznemirenost vo tekot na ve~eren period Ln-indikator na bu~ava za voznemirenost vo tekot na no}niot period

-Grani~nite vrednosti za dopolnitelniot indikator LA max, (poseben indikator na bu~ava so sootvetni grani~ni vrednosti, koj se primenuva po potreba), koi ne treba da bidat nadminati so cel da se spre~at nesakani efekti po zdravjeto kaj izloènata populacija, iznesuvaat: Vidovi na prostorii Nivo na bu~ava dVA

LAmax-den LAmax-no}e Stanbena zona, nadvor - 60 Prostorii vo stanbeni objekti, vnatre - 45 Bolnici, stacionari - 45 Industriski, komercijalni, trgovski

i soobra}ajni regioni 110 110

Javni sobiri, festivali, koncerti, diskoteki

110 110


70

-Grani~nite vrednosti za nivoto na bu~avata vo reoni nadvor od urbanizirani lokacii, iznesuvaat: Vidovi reoni Nivo na bu~ava dVA

Ld Lv Ln Reoni izloèni na intenziven paten soobra}aj

60 55 50

Reoni izloèni na intenziven èlezni~ki soobra}aj

65 60 55

Reoni izloèni na avionski soobra}aj

65 65 55

Reoni so intenzivna

industriska aktivnost 70 70 70

Tivki reoni nadvor od aglomeraciite

40 35 35

Soglasno Odlukata za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi uslovi se smeta deka e naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava (Sl. Vesnik na RM br. 1/09), Maksimalno dozvolenoto nivo na bu~ava za ovoj vid na podra~ja, gi ima slednite vrednosti:

Podra~je definirano spored stepenot na za{tita od bu~ava

Nivo na bu~ava izrazeno vo dVA Ld Lv Ln

Podra~je od 4 stepen 70 70 60 Soglasno Pravilnikot za bezbednost i zdravje pri rabota na vrabotenite izloèni na rizik od bu~ava (Sl.Vesnik na RM br.21/08),

Grani~na vrednost Vreme na izloùvawe Lekvivalentno dV -Grani~nata vrednost na izloùvawe 8 ~asa 87 -Gorni akcioni vrednosti na izloùvawe 8 ~asa 85 -Dolni akcioni vrednosti na izloùvawe 8 ~asa 80 -Nedelno nivo na izloùvawe nedelno 87

Iako objektot e pomesten vo Podra~je od ~etvrt stepen, soglasno Odlukata za

utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi uslovi, se smeta deka e naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava, treba da se napomene deka ovie parametri se odnesuvaat za mesta kade {to postoi mo`nost da se voznemiruvaat gra|anite, odnosno vo naseleni mesta. So ogled na lokacijata, koja {to e vo blizina na frekventna soobra}ajnica, vo odnos na bu~avata, vo golema mera e prisuten pozadinskiot zvuk, imaj}i predvid deka nivoto na bu~avata od nekoi vidovi predizvikuva~i iznesuva:

Vid na bu~ava- predizvikuva~ Nivo na bu~ava dB(A) Lesni koli, mereno na rastojanie od 7,5 m 81 Bu~ava na ulica so intenziven soobra}aj 80-85 Bu~ava na avtopat 90

So ogled na toa {to ma{inite ne se stacioniraat na edno mesto, no se dviàt

voglavno po eksploatacionoto pole, a ma{inite za transport i nadvor od eksploatacionoto pole, pa poradi toa, nemoàt da se dadat koordinati na stacionarni izvori na bu~ava i vibracii.


71

Lista na izvori na bu~ava

Izvor na emisija Referenca br.

Izvor/ured

Oprema Referenca br.

Intenzitet na bu~ava Db na ozna~ena oddale~enost

Periodi na emisija Broj na ~asovi Predpladne/Popladne

1. Dup~a~ki

perforator

Ma{ina za

dup~ewe

Spored upatstvo za

upotreba

5 ~asa i 30 minuti

Pretpladne

2. Samoodna

dup~alka

Ma{ina za

dup~ewe

Spored upatstvo za

upotreba

5 ~asa i 30 minuti

Pretpladne

3. Dup~a~ki

~ekani

Ma{ina za

dup~ewe

Spored upatstvo za

upotreba

5 ~asa i 30 minuti

Pretpladne

4. Kompresor

Komprimiran

vozduh

Spored upatstvo za

upotreba

5 ~asa i 30 minuti

Pretpladne

5. Dijamantska

ì~na pila

Ma{ina za

se~ewe

Spored upatstvo za

upotreba

5 ~asa i 30 minuti

Pretpladne

6. Kamenorezna

ma{ina

Ma{ina za

se~ewe

Spored upatstvo za

upotreba

5 ~asa i 30 minuti

Pretpladne

7. Bager Ma{ina za

raskopuvawe

Spored upatstvo za

upotreba

5 ~asa i 30 minuti

Pretpladne

8. Kamion Ma{ina za

transport

Spored upatstvo za

upotreba

5 ~asa i 30 minuti

Pretpladne

9. Buldozer Ma{ina za

tovarawe

Spored upatstvo za

upotreba

5 ~asa i 30 minuti

Pretpladne

Kvantitativnite vrednosti, dobieni pri merewa, za opredeluvawe na nivoto na bu~avata koja se emitira vo ìvotnata sredina od rabotnite aktivnosti, opredeleni se so posebni merewa, i istite iznesuvaat: L ekv.= 41,600-51,068 dB(A)

1.1.Merki za za{tita od bu~ava Pravnoto i fizi~ko lice e dol`no:

-Da odbira, nabavuva i upotrebuva oprema, instalacii, uredi sredstva za rabota, koi sozdavaat nisko nivo na bu~ava. -Da gi izvr{uva svoite aktivnosti na na~in koj ne dozvoluva predizvikuvawe na bu~ava vo ìvotnata sredina, nad grani~nite vrednosti na nivoto na bu~avata. -Da se vozdrùva od prezemawe na dejnosti i aktivnosti koi sozdavaat neprijatnost od bu~ava, kaj lu|eto. -Da vr{i monitoring na bu~avata, soglasno so integriranata ekolo{ka dozvola, odnosno; -Podatocite i informaciite od monitoringot na sostojbata so bu~avata, da se dostavuva do nadleèn organ.

2.Vibracii

Vibraciite nastanuvaat kako posledica na oscilaciite, predizvikani od ma{inite, aparatite i uredite pri procesot na rabota, so koi {to rabotnikot direktno ili indirektno rakuva ili gi opsluùva, poradi {to moàt da nastanat povredi na nervniot sistem. Vo konkretniot slu~aj, vibracii moàt da se pojavuvat pri rabota na ma{inite, aparatite i uredite, kako i od rabotata na vozilata, no istite spored intenzitetot, se zanemarlivi. Vo sekoj slu~aj i vlijanieto od vibracii, ne treba da se zanemaruva i za istoto treba da se ponudi sootvetno re{enie.


72

Vibraciite na zemji{teto {to se javuvaat kako posledica od oscilaciite na mehani~kite sistemi i orudijata za rabota prema soznanijata ne se so mnogu golem intenzitet i imaat kartakter na vibracii so mal opseg ~ij intenzitet ne moè to~no da se predvidi od kade proizleguvaat. Vo otsustvo na pove}e pravni akti za vibraciite, soglanso Pravilnikot za bezbednost i zdravje pri rabota na vrabotenite izloèni na rizik od mehani~ki vibracii (Sl. Vesnik na RM br.26/08), grani~nite vrednosti na izloènost iznesuvaat: Grani~ni vrednosti na izloènost na vibracii vibracii na raka vibracii na celo telo Grani~na vrednost m/sek2 Grani~na vrednost m/sek2 -Grani~nata vrednost za dnevna izloènost za period od 8 ~asa, zemeno kako standard, iznesuva

5,00

-Grani~nata vrednost za dnevna izloènost, za period od 8 ~asa, zemeno kako standard, iznesuva-

1,15

-Vrednosta na dnevna izloènost, za period od 8 ~asa, zemeno kako standard, iznesuva

2,50 -Vrednosta na dnevna izloènost, za period od 8 ~asa, zemeno kako standard, iznesuva

0,50

Spomenatite vrednosti spored Pravilnikot, se odnesuvaat na zabrzuvaweto na vibraciite. Imaj}i go predvid Standardot ISO 2372, a ocenuvaj}i deka spored snagata na motorite {to se upotrebuvaat vo Objektot (0->45 kw), amplitudata na vibracii, odnosno brzinata na vibraciite Vrms(mm/sek), treba da iznesuva do 1,80 mm/sek, i se odnesuva samo na brzinata na vibraciite. Kvantitativnite vrednosti, dobieni pri merewa, za opredeluvawe na intenzitetot na vibraciite koi se emitiraat vo ìvotnata sredina od rabotnite aktivnosti, opredeleni so posebni merewa, iznesuvaat:

-brzina od 0,09-051 mm/sek, odnosno ekvivalentno 0,273 mm/sek., -zabrzuvaweto e 0,10-0,30 m/sek2, odnosno ekvivalentno e 0,200 m/sek2

2.1.Programa za namaluvawe na izloènosta na mehani~ki vibracii Pravnoto i fizi~ko lice e dol`no: -Da izvr{i promena na metodite na rabota, vo metodi koi imaat pomala izloènost na mehani~ki vibracii, -Da vr{i izbor na ma{ini, uredi i oprema, imaj}i ja predvid rabotata koja {to se izvr{uva, a koi predizvikuvaat najmalo mo`no vibrirawe. -Da vr{i nabavka na pomo{na oprema, koja go namaluva rizikot od povredi predizvikani od vibracii,

-Da se vozdrùva od prezemawe na dejnosti i aktivnosti koi sozdavaat neprijatnost od vibracii, kaj lu|eto.

-Da gi izvr{uva svoite aktivnosti na na~in koj ne dozvoluva predizvikuvawe na vibracii vo ìvotnata sredina, nad grani~nite vrednosti na izloènost na vibracii.

-Da poseduva Programa za odrùvawe na ma{inite uredite i opremata, rabotnoto mesto i sistemot na rabotnite mesta, -Da vr{i obuka i da dava informacii za pravilna i bezbedna upotreba na ma{inite uredite i opremata za rabota, zaradi namaluvawe do minimum na izloènosta na mehani~ki vibracii, -Da go ograni~uva vremetraeweto i intenzitetot na izloènost na mehani~ki vibracii, -Da vr{i raspored na rabotata, so sootvetni periodi za odmor, -Da vr{i monitoring na vibraciite spored zakonskite propisi i, soglasno so integriranata ekolo{ka dozvola, odnosno;

-Podatocite i informaciite od monitoringot na sostojbata so vibraciite, da se dostavuvaat do nadleèn organ.


73

3.Jonizira~ko i nejonizira~ko zra~ewe

Investitorot, kupuva surovini i materijali so poznati karakteristiki, kvalitet i sostav, ne kupuva ili uvezuva, nitu prodava surovini i proizvodi so somnitelen kvalitet. Od samiot proces na rabota vo instalacijata, prisutni se samo izvori na nejonizira~ki zra~ewa vo podra~jeto na niski frekvencii (svetilki, radiobranovi, akusti~na oprema, dalekuvodi, anteni, ventilatori). Zaradi sporedba, izvori na nejonizira~ko zra~ewe vo podra~jeto na sredni frekvencii se: infracrvena i vidliva svetlina, a vo podra~jeto na visoki frekvencii se: ultravioletova svetlina, rentgensko zra~ewe, gama zra~ewe. Me|unarodnata komisija za za{tita od nejonizira~ko zra~ewe, International Commision on Non Ionizing Radiation Protection (ICNIRP), go propi{a Me|unarodniot standard za ograni~uvawe na izloènost na vremenski, promenlivi, elektri~ni, magnetski i elektromagnetni poliwa, koj {to iznesuva do 300 GHz. Ova ograni~uvawe go prifati i Svetskata zdravstvena organizacija na OON, World Health Organization (WHO), za podra~jeto na celiot svet. So ogled na toa {to vo slu~ajot se raboti za izvori na nejonizira~ki zra~ewa vo podra~jeto na niski frekvencii, istite se daleku ispod Me|unarodniot standard za ograni~uvawe na izloènost na nejonizira~ko zra~ewe. Praviloto koe {to go vovedoa WHO, ICNIRP, i CENELEC ENV, kon koe treba da se pridrùvaat site korisnici na radio spektarot e slednoto: GUSTINATA NA ELEKTROMAGNETNOTO POLE (W/m2) VO OBLASTITE NA ~OVEKOVATA

AKTIVNOST, TREBA DA BIDE POMALO OD F/200, KADE {TO F E FREKVENCIJA VO MHZ (MEGAHERCI).

Maksimalni nivoa na izloènost na lu|eto koi rabotat pri nivoa

na elektromagnetni poliwa pri edna frekvencija

Frekvencisko podra~je Hz

Kvadrat na sredna ja~ina na E Elektromagnetnoto pole (V/m)2

Kvadrat na sredna ja~ina na N magnetnoto pole (A/m)2

Sredna gustina na snagata na energija Y W/m2 mW/cm2

Izloènost na stru~ni lica 300 kHz-9,5 MHz 3,77 h 104 0,265 100 10 9,5 MHz-30 MHz 3,99 h 106/f 23,9/f 9.000/f 900/f 30 MHz-300 GHz 3,77 h 103 2,65 h 10-2 10 1 Izloènost na populacija vo ìvotnata sredina 300kHz-9,5MHz 7.540 0,053 20 2 9,5MHz-30MHz - - - - Nivo na ja~ina na elektri~noto pole spored INCRP Frekventno podra~je Sredna vrednost na elektri~noto pole

Izloènost na populacijata Izloènost na stru~ni lica

10-400 MHz 28 61 400-2.000 MHz 1,375 h f 1/2 3 h f 1/2

2-300 GHz 61 137

Napomena: f e frekvencija MHz


74

Dopu{teni nivoa na elektromagnetsko zra~ewe

spored porane{ni standardi

Spored "Pravilnik za Jugoslovenskite standardi za radio komunikaciite" (Sl. list na SFRJ br. 50/1990), JUS N.NO 205 od 1990 godina, koj se odnesuva na: radio - komunikacii, radio - frekvenciski zra~ewa i maksimalni nivoa na izloùvawa, koi se odnesuvaat na lu|eto, maksimalnite nivoa na izloùvawe na lu|eto na radiofrekvenciski elektromagnetni poliwa, se vo frekvenciski opseg od 300 kHz do 300 GHz. Pri izloùvawe na ìtelite na elektromagnetni poliwa, kvadratite na srednite vrednosti na elektri~nite ili magnetnite poliwa, ja~inata na poleto ne smee da premine edna pettina od nivoata utvrdeni za licata koi vr{at pregled ili odrùvawe na predavatelite ili na antenite. Za frekvenciski opseg pogolem od 30 MNz a pomal ili ednakov od 300 GNz nivoto na izloùvawe na lu|eto koi rabotat pri nivoata na elektromagnetnite poliwa iznesuva: 3,77 h 103 = 3,77 h 1000 = 3770 V/m2

Pri izloùvawe na ìtelite koi ne rabotat vo nivoata na elektromagnetnite poliwa, odnosno pri zra~ewe vo ìvotnata sredina se zema 1/5 od vrednosta na lu|eto koi rabotat, a toa iznesuva: 3770 : 5 = 754 V/m2

Lista na izvori na nejonizira~ko zra~ewe

Izvor na

emisija,

referenca

broj

Izvor/ Ured

Oprema,

referenca

broj

Intenzitet

na bu~ava DB

na ozna~ena

oddale~enost

Periodi na emisija,

broj ~asovi

predpladne/popladne

Merno mesto 1.

Elektri~na mreà Elektro motori Mob.telefonija

El.energija Meh.energija Telefonija

Spored upatstvo za upotreba

24 ~

Kvantitativnite vrednosti, dobieni pri merewa, za opredeluvawe na nivoto na nejonizira~ko zra~ewe koe se emitira vo ìvotnata sredina od rabotnite aktivnosti, opredeleni so posebni merewa, iznesuvaat:

-srednata ja~ina na elektromagnetnoto pole 0,01-0,02 V/m volt/metri, -srednata gustina na snagata na energija 0,002 -0,003 W/m2, mW/sm2, tesli.

3.2.Programa na za namaluvawe na izloènosta na

nejonizira~ko zra~ewe Pravnoto i fizi~ko lice e dol`no: -Pred nabavka na oprema koja e potencijalna za nejonizira~ko zra~ewe, da gi poznava site potrebni tehni~ki merki za za{tita na rabotnata i ìvotnata sredina od nejonizira~ko zra~ewe, i da vr{i izbor na ma{ini, uredi i oprema, imaj}i ja predvid rabotata koja {to se izvr{uva, a koi predizvikuvaat najmalo mo`no nejonizira~ko zra~ewe. . -Da izvr{i promena na metodite na rabota, vo metodi koi imaat pomala izloènost na nejonizira~ko zra~ewe i da se vozdrùva od prezemawe na dejnosti i aktivnosti koi sozdavaat neprijatnost od zra~eweto, kaj lu|eto. -Pred montirawe na opremata, treba da bidat zavr{eni site podgotovki; grade`ni rabori, podloga, osnova, napojuvawa, vodovi i oprema za prenos, -Montiraweto na opremata da se vr{i vo celost spored upatstvata na proizvoditelot,


75

-Rabotniot personal za montirawe, i ponatamu za odrùvawe na opremata, mora da ima osnovni poznavawa za efektite od izloènost na nejonizira~ko zra~ewe predizvikano od opremata. -Pred pu{tawe vo rabota na opremata, da se izvr{at presmetki i merewa na intenzitetot na nejonizira~koto zra~ewe, kako i da se odredi sigurnosno rastojanie, vrednostite koi ne treba da bidat bliski do grani~nite, a da se izvr{at merewa na kriti~nite to~ki. -Vo uslovi koga opremata se postavuva vo blizina na druga oprema, ili vo naredniot period treba da se postavi druga oprema, treba da se zema vo predvid i nivnoto nejonizira~ko zra~ewe. -Redovno da ima informacii za sostojbata so izloènost na nejonizira~ko zra~ewe vo okolinata na opremata i objektot, i da se obezbedi pristap do informaciite, na javnosta, -Da se prezentiraat; informacii, preporaki, standardi i regulativi, kako imerki za bezbednost za intenzitetot na nejonizira~koto zra~ewe i izloùvawe, koj treba da bide vo ramkite na maksimalno dozvoleniot intenzitet, zaradi bezbedno koristewe na opremata, vo odnos na ìvotnata sredina, -Da gi sproveduva nasokite od zakonskite propisi koi se odnesuvaat na za{tita od nejonizira~ko zra~ewe, -Preku merewa, analizi, procenuvawe i presmetki, da se utvrdi relacijata na dvièwe na nejonizira~koto zra~ewe, negovoto odnesuvawe vo razli~ni uslovi i sredini, intenzitetot i karakterot na dejstvuvawe vrz ~ovekot i zagaduvaweto na ìvotnata sredina, -Da gi opredeli metodite i sredstvata za spre~uvawe na {tetnite vlijanija od nejonizira~ko zra~ewe. -Da poseduva Programa za odrùvawe na ma{inite, uredite i opremata, rabotnoto mesto i sistemot na rabotnite mesta, -Da vr{i monitoring na nejonizira~koto zra~ewe spored zakonskite propisi i, soglasno so integriranata ekolo{ka dozvola, odnosno;

-Podatocite i informaciite od monitoringot na sostojbata so nejonizira~koto zra~ewe, da se dostavuvaat do nadleèn organ.


76

Merni mesta i to~ki za monitiring

MM-merno mesto MM-1 MM-2

B-bu~ava, VIB-vibracii B,VIB B, NZ-nejonizira~ko zra~ewe NZ,AV MM-3 AV-ambientalen vozduh B,

Lokacija na instalacijata-

Ekploatacija na Gabro

-Zavr{ni konturi-

MM-2

MM-3

Lokacija na instalacijata-

Eksploatacija na Tuf

-Zavr{ni konturi-

MM-1


77



TO^KI NA MONITORING

NA EMISII I

ZEMAWE PRIMEROCI


78

To~ki na monitoring na emisii i

Zemawe na primeroci

1.Opis na monitoringot Na monitoringot na emisii, kako na~in za sistematizirano merewe, sledewe i

kontrola na sostojbite, kvalitetot i promenite na mediumite i oblastite vo ìvotnata sredina, vo "Pisenik", dadeno e sootvetno vnimanie. Kako pravno lice koe ima izvori na emisii, operatorot vr{i interen monitoring na emisiite vo mediumite i oblastite na ìvotnata sredina, vo soglasnost so Zakonot za ìvotna sredina i posebnite zakoni od sverata na ìvotnata sredina, gi identifikuva i registrira izvorite na zagaduvawe i prevzema sootvetni merki za namaluvawe na zagaduvawata i doveduvawe na istite vo ramkite na maksimalno dozvolenite koncentracii i koli~estva. Vo taa smisla operatorot gi sproveduva obvrskite: -Redovno sledewe na emisiite i vlijanieto vrz ìvotnata sredina od izvorite na zagaduvaweto, na na~in {to e predviden so posebniot zakon, -Redovno sledewe na imisiite vo neposredna blizina na izvorite na emisiite, -Dostavuvawe na podatocite do organot na dràvnata uprava nadleèn za rabotite od oblasta na ìvotnata sredina, -Monitoringot na oddelnite medium i oblasti na ìvotnata sredina, se vr{i od ovlasteni pravni i fizi~ki lica i spored metodologija propi{ana so posebnite zakoni. 2.Identifikacija i detali na mestata na

monitoring i zemawe na primeroci Lokaciite na mestata za monitoring opredeleni se vrz osnova na potrebata da

se dobijat {to porealni informacii za emisiite vo ìvotnata sredina od rabotata na instalacijata, pri {to se opserviraat site strani na lokacijata.

-Zaradi opredeluvawe prisustvo na {tetni materii {to se emitiraat vo atmosverata, kako merno mesto na monitoringot i zemawe na primeroci, identifikuvano e;

=Mernoto mesto broj 1-Pome|u Separacijata i kopot na Gabro, (za ambientalen vozduh od tehnolo{kite procesi i motornite vozila),

-Iako e oceneto deka vlijanieto vrz ìvotnata sredina od otpadnite tehnolo{ki vodi {to se sozdavaat od rabotata na instalacijata e kontrolirano, kako mo`no mesto za monitoring, moè da se poso~i sobirnata {ahta za otpadnite vodi, pri {to monitoringot se sveduva samo na pratewe na sobiraweto na otpadnite vodi od mestata na sozdavawe vo povr{inskiot kop kade momentalno se vr{at aktivnosti, i ponovno vra}awe vo sitemot za snabduvawe so voda.

-So ogled na toa {to oceneto e deka nema zagaduvawe od ispu{tawa vo kanalizacija, ne se identifikuva mesto na monitoring i zemawe na primeroci za taa cel.

-So ogled na toa {to oceneto e deka nema zagaduvawe na po~vata i podzemnite vodi, ne se identifikuva mesto za monitoring i zemawe na primeroci i za niv.

-Iako e oceneto deka vlijanieto vrz ìvotnata sredina od otpadot {to se sozdava od rabotata na instalacijata e kontrolirano, kako mo`no mesto za monitoring, moè da se poso~i sobirnata lokacija za komunalen otpad, pri {to monitoringot se sveduva samo na pratewe na sobiraweto na otpadite od mestata na sozdavawe, nivnoto privremeno odlagawe na sobirnata lokacija i podignuvawe i transportirawe na otpadot

-Zaradi ocenuvawe na intenzitetot na bu~avata i nejzinoto vlijanie vrz ìvotnata sredina, kako merni mesta, odnosno mesta na monitoring i merewe na intenzitetot, se opredeluvaat:


79

=Mernoto mesto broj 1-Pome|u Separacijata i kopot na Gabro, so najbliski izvori; Separacija, eksploatacioni ma{ini za Gabro, vozila spored Izve{tajot od mereweto i ocenuvaweto na sostojbite so bu~avata. =Merno mesto br.2-Pristapen pat na kopot za Tuf, so najbliski izvori; eksploatacija na mineralnata surovina Tuf, vozila. =Merno mesto br.3-Kraj na kopot za Tuf, so najbliski izvori; so najbliski izvori; eksploatacija na mineralnata surovina Tuf, vozila. Utvrduvawe na nivoto na vibraciite i nivnoto vlijanie vrz ìvotnata sredina, kako merni mesta odnosno mesta na monitoring i merewe na nivoto, se opredeluva: =Merno mesto br.1-Pome|u Separacijata i kopot na Gabro, so najbliski izvori; eksploatacioni ma{ini, vozila spored Izve{tajot od mereweto i ocenuvaweto na sostojbite so bu~avata. Zaradi utvrduvawe na nivoto na nejonizira~ko zra~ewe, i negovoto vlijanie vrz ìvotnata sredina, kako merno mesto odnosno mesta za monitoring i merewe na nivoto, se opredeluva: =Merno mesto br.1-Pome|u Separacijata i kopot na Gabro, so najbliski izvori; eksploatacioni ma{ini, vozila spored Izve{tajot od mereweto i ocenuvaweto na sostojbite so bu~avata. Zaradi utvrduvawe na ocenuvawe na sostojbite so PM10 ~esti~ki i ambientalniot vozduh i nivnoto vlijanie vrz ìvotnata sredina, kako merno mesto odnosno mesto za monitoring i merewe na nivoto, se opredeluva: =Merno mesto br.1-Pome|u Separacijata i kopot na Gabro, so najbliski izvori; eksploatacioni ma{ini, vozila spored Izve{tajot od mereweto i ocenuvaweto na sostojbite so bu~avata. 3. Opis na predlozite za monitoring na emisiite So ogled na tehnolo{kiot proces na rabopta koj {to se primenuva vo

instalacijata, a imaj}i gi predvid emisiite vo mediumite i oblastite na ìvotnata sredina, analiziraj}i gi nivnite vlijanija vrz ìvotnata sredina i prirodata, kako na~in na monitoring, se predlaga:

-Monitoring na sostojbite vo ambientalniot vozduh, da se vr{i so instrument, dva pati godi{no, -Monitoring na intenzitetot na bu~avata, da se vr{i so instrument, dva pati godi{no, -Monitoring na nivoto na vibraciite, da se vr{i so instrument, dva pati godi{no, -Monitoring na nivoto na nejonizira~ko zra~ewe, da se vr{i so instrument, dva pati godi{no. Toa od pri~ini {to, spored dosega konstatiranite sostojbi vo ìvotnata

sredina i vlijanijata od rabotata na instalacijata, vidna e konstatacijata deka nema izraziti {tetni vlijanija, odnosno vlijanija nad maksimalno dozvolenite koncentracii.

Od druga strana, tehnologijata na rabota e standardizirana i vo soglasnost so ekolo{kite aspekti, vo naredniot period istata moè samo da se podobruva, a so samoto toa, nemoè da se o~ekuvaat promeni na vlijanijata vrz ìvotnata sredina na polo{o.

Naprotiv, rezultatite od dosega{niot monitoring, koi {to se vo zadovoluva~ki granici, moè samo da se podobruvaat, so sproveduvaweto na merkite dadeni vo ova Barawe.


80

4. Metodi na monitoring i zemawe na primeroci Prisustvoto i koncentracijata na {tetni materii vo ambientalniot vozduh od

rabotata na Instalacijata, e opredeleno so merewe so instrument i presmetki na pra{ina PM10 ~esti~ki od rabotata na istalacijata.

[tetnite efekti od bu~avata, kako negativni efekti vrz zdravjeto na lu|eto, se ocenija so pomo{ doza-efekt, odnosno odnos me|u vrednosta na indikatorot i {tetniot efekt.

Vrednosta na indikatorite na bu~avata se opredelija so merewe na lice mesto so pomo{ na digitalen instrument za bu~ava, pri dobri vremenski uslovi, vreme tivko, bez vetar i vremenski nepogodi, kako bi nemalo vlijanie na istite vrz rezultatite od merewata, i pri normalna rabota na ma{inite, opremata, uredite i vozilata.

Ocenuvaweto na {tetnosta od dejstvuvaweto na bu~avata se izvr{uva so sporeduvawe na dopu{tenoto nivo na bu~avata izrazeno vo dB(A), so izmerenoto nivo na bu~avata.

[tetnite efekti od vibraciite, se ocenuvaat so pomo{ na merewe na nivoto na mehani~kite vibracii {to se emitiraat od izvorite na vibracii, na lice mesto so pomo{ na digitalen vibrometar, za periodi~ni to~ni i povtorlivi merewa i detekcija na vibraciite, kako rezultat od rabotata na ma{inite, opremata, uredite i vozilata.

Rezultatite od merewata, se sporedeni so grani~nite vrednosti na izloènost na mehani~ki vibracii, i standardite za vibracii,

So merewata na izloènosta na nejonizira~ko zra~ewe od rabotata na instalacijata, se opredelija emisiite i imisionite parametri, pri {to se opredelija osnovnite pokazateli za vlijanieto {to se javuva kako rezultat na tehnolo{kite procesi i upotrebata na ma{inite, aparatite, uredite i instalaciite.

[tetnite efekti od nejonizira~koto zra~ewe, kako negativni efekti vrz zdravjeto na lu|eto, se oceneti so pomo{ na opredeluvawe na gustinata na elektromagnetnoto pole vo oblasta na ~ovekovata aktivnost.

Vrednosta na indikatorite na nejonizira~koto zra~ewe e opredelena so merewe na lice mesto, a za utvrduvawe na nivoto na izloènost na nejonizira~koto zra~ewe koe {to se emitira od izvorite na elektromagnetnite poliwa, pri {to se koristeni RF i EMF mera~i, a rezultatite od mereweto se sporedeni so dozvolenite nivoa na nejonizira~ko zra~ewe. Tabela; Monitoring na emisii i zemawe primeroci

Parametar Frekfencija na

monitoring

Metod na zemawe na

primeroci

Metod na

analiza/tehnika

Intenzitet na

Bu~ava

Dva pati godi{no So instrument Standard ANSI S 1.4

Kvalitet na

Ambientalen

vozduh

Dva pati godi{no

So instrument

Standard ISO 5725-1

Vibracii


Nejonizira~ko

zra~ewe



81



PROGRAMA ZA PODOBRUVAWE


82

Programa za podobruvawe

Predlog Programa za podobruvawe

Operatorot, vo kontinuitet, prezema merki i aktivnosti za voveduvawe na tehnologija, ma{ini i oprema, i sproveduvawe na takov vid na eksploatacija, so {to, emisiite {to se ispu{taat vo mediumite i oblastite na ìvotnata sredina, postojano se ispod Maksimalno dozvolenite koncentracii, i ne se {tetni za ìvotot i zdravjeto na lu|eto.

Ma{inite i opremata, kako i tehnologijata na eksploatacija na

mineralna surovina tuf i gabro, se standardizirani, zastapeni se sootvetni dostapni tehniki, adekvatni za vakov vid na aktivnost, vo naredniot period nema da se zamenuvaat so polo{i, a so samoto toa, nemoè da se o~ekuvaat i promeni vo vlijanijata vrz ìvotnata sredina, na polo{o.

Naprotiv, ma{inite i opremata, vo idnina, moè samo da se

osovremenuvaat, i koga }e bidat dostapni takvite tehniki, so samoto toa i vlijanijata vrz ìvotnata sredina u{te pove}e }e se namaluvaat.

Potro{uva~kata na surovini, prirodnoto bogatstvo, energijata, vodata i

drugite materijali, e soglasno Proekciite za proizvodstvo, i nemoàt da se namaluvaat, {to bi se reperkuiralo na obemot na proizvodstvo, na rabotata i kvalitetot na ma{inite, a ne na namaluvaweto na emisiite.

Poradi toa, Predlog-Programata za podobruvawe, }e bide popolneta so

programski proekti i sodrìni, koi {to vo naredniot period treba da se ispolnat vo smisla na:

-Ureduvawe na pristapniot pat, -Nabavka na sadovi za otpad i ureduvawe na odlagali{ta za otpad -Ureduvawe na lokacijata

“Pisenik” DOO Ovlasteno lice

________________________


83

PROGRAMSKI PROEKT br. 1

Rekonstrukcija na pristapen pat

1.Opis;

Zaradi obezbeduvawe pristap do lokacijata na Instalacijata, predvidena e rekonstrukcija na pristapniot pat do lokacijata so {irina od 5,00 metri, so soodvetno odvodnuvawe. 2.Predvidena data za po~etok na realizacijata;

Vtora polovina na 2014 godina 3.Predvidena data za zavr{uvawe na proektot;

Kraj na 2014 godina 4.Vrednost na emisiite do i za vreme na realizacijata;

Emisiite se nezna~itelni 5.Vrednost na emisiite po realizacina na proektot;

]e se namalat emisiite vo atmosverata, povr{inskite i podzemnite vodi. Emisiite }e bidat vo granicite na MDK 6.Vlijanie vrz efikasnosta (Promeni vo potro{uva~kata na

energija, voda, surovoni)

]e se namali potro{uva~kata na gorivo. 7.Monitoring;

-Parametar; Infrastruktura -Medium; Voda, vozduh, po~va -Metoda; Organolepti~ki -Za~estenost; Edna{ godi{no

8.Izve{tai od monitoringot;

Monitoringot }e go vr{i odgovornoto lice za pra{awata od `ivotnata sredina, so toa {to }e se vr{i uvid na realizacijata na proektot, a izvestuvaweto }e go dava na krajot na godinata. 9.Vrednost na Proektot;

104.000 denari


84


Nabavka na sadovi za otpad

i ureduvawe na odlagali{ta za otpad

1.Opis;

Zaradi podvoeno sobirawe na komunalniot, komercijalniot, industriski neopasniot otpad, otpadot od pakuvawa, otpad od metali, plasti~en otpad i drug vid cvrst otpad, predvidena e nabavka na sootvetni sadovi. Za privremeno odlagawe na ovie otpadi, na lokacijata se predviduva ureduvawe na sootvetni odlagali{ta. 2.Predvidena data za po~etok na realizacijata;




]e se namali zagaduvaweto na ambientalniot vozduh i po~vata. Emisiite }e bidat vo granicite na MDK 6.Vlijanie vrz efikasnosta (Promeni vo potro{uva~kata na


Nema da ima promeni 7.Monitoring;

-Parametar; Cvrst otpad -Medium; Voda, vozduh, po~va -Metoda; Organolepti~ki -Za~estenost; Edna{ godi{no



94.400 denari


85


Ureduvawe na lokacijata

1.Opis;

Zaradi obezbeduvawe stabilnost na rabotnata sredina, i odvojuvawe na zonata na aktivnosti i za{tita na povr{inskite vodi, }e se izvr{i; nanesuvawe na planiranite konturi na eksploatacionoto pole, izgradba na kanali za odvodnuvawe na kopot, izgradba na ograda na gorniot rab na zavr{nite kosini od kopot, od lokalen material(kamen, drvo i sl.), postavuvawe natpisi za zabranet pristap. Zaradi podobruvawe na za{titata na ìvotnata sredina, }e se vr{i permanentno odrùvawe i ~istewe na kanalite.

2.Predvidena data za po~etok na realizacijata;




]e se namalat emisiite vo atmosverata, povr{inskite i podzemnite vodi.Emisiite }e bidat vo granicite na MDK 6.Vlijanie vrz efikasnosta (Promeni vo potro{uva~kata na


]e se namali potro{uva~kata na sirovini 7.Monitoring;

-Parametar; Ureduvawe i odrùvawe -Medium; Voda, vozduh, po~va -Metoda; Organolepti~ki -Za~estenost; Edna{ godi{no



86.000 denari


86

PREGLED

na realizacijata na proektite od

Programata za podobruvawe i finansiraweto

Reden

Br.

Programski proekt Finansirawe po godini

Godina 2014

1. Rekonstrukcija na pristapniot pat do Instalacijata

104.000,oo

2.

Nabavka na sadovi I ureduvawe na odlagali{ta za otpad

94.400,oo

3. Ureduvawe na lokacijata

86.000,oo

Vkupno

3 Programski proekti

284.400,oo


87



SPRE^UVAWE HAVARII I

REAGIRAWE VO

ITNI SLU^AI


88

Spre~uvawe na havarii i

reagirawe vo itni slu~ai

1.Op{to za havariite Trgnuvaj}i od postavkite na Zakonot za ìvotnata sredina, sekoe pravno ili fizi~ko lice, koe e sopstvenik ili vr{i dejnost vo proizvodstven, transporten ili vo sistem za skladirawe, vo koj se prisutni opasni supstancii, vo koli~estva pogolemi ili ednakvi na propi{anite grani~ni vrednosti (pragovi), opredeleni so propis, e dol`no da gi prezeme site merki, neophodni za spre~uvawe na havarii, i za ograni~uvawe na nivnite posledici vrz ìvotnata sredina i vrz ìvotot i zdravjeto na lu|eto, a za prezemenite merki, da go izvesti nadle`niot organ na dràvnata uprava. Imaj}i predvid deka, Havarijata pretstavuva pojava na golema emisija, poàr ili eksplozija, "Pisenik", gi analizira{e mo`nite nekontrolirani nastani vo tekot na raboteweto, koi so u~estvo na edna ili pove}e supstancii, bi moèle da go dovedat do seriozna opasnost, ìvotot ili zdravjeto na ~ovekot i ìvotnata sredina, vedna{ ili podocna, vo ili nadvor od sistemot. So ogled na prirodata na rabotata na instalacijata, "Pisenik", kako operator, utvdi deka ne se prisutni opasni supstancii voop{to, nitu vo koli~ini pogolemi ili ednakvi na propi{anite grani~ni vrednosti. Analogno na toa, ne postoi neposredna zakana od ekolo{ka {teta, ili {teta koja moè da nastane kako posledica na vr{ewe na aktivnostite, vrz:

-Za{titenite vidovi i prirodnite ìveali{ta, {to bi imalo zna~itelno nepovolni vlijanija vrz postignuvaweto i odrùvaweto na povolniot status za za~uvuvawe na ovie ìveali{ta ili vidovi,

-Vodite, {to bi imalo zna~itelno vlijanie vrz ekolo{kiot, hemiskiot i/ili kvantitativniot status i/ili ekolo{kiot potencijal na vodite,

-Po~vata, {to bi zna~elo, nejzina kontaminacija, koja predizvikuva zna~itelen rizik po zdravjeto na ~ovekot, kako rezultat na direktna ili indirektna primena na supstancii, preparati, organizmi ili mikroorganizmi, vo, na ili pod po~vata. I pokraj toa, generalno, cenej}i gi zakonskite obvrski za opasnite supstancii i nivnite grani~ni vrednosti (pragovi), i kriteriumite ili svojstvata spored koi supstancijata se klasificira kako opasna, "Krin KG", }e prezema, postoe~ki ili predloèni merki i proceduri za itni slu~ai. So ogled na toa {to, vo sistemot, opasnite supstancii ne se prisutni vo propi{anite koli~estva, "Pisenik", kako operator, izgotvi:

-Vnatre{en plan za vonredni sostojbi, so Plan na dejnosti koi bi moèle da predizvikaat ekolo{ka havarija i o~ekuvani mo`ni havarii, -Merki za bezbednost i proceduri za preventivno dejstvuvawe za spre~uvawe na incidenti, -Programa za postapuvawe vo itni slu~ai, so odredbi za reagirawe pri pojava na slu~ajni emisii i itni slu~ai von normalnite rabotni ~asovi, -Izjava za procedurite i planovite za postapuvawe so upravuvaweto pri slu~ajni emisii, -Nivo na osiguruvawe na javnata odgovornost.

2.Vnatre{en plan

za vonredni sostojbi Od procesite na rabota vo instalacijata, kako o~ekuvani mo`ni havarii, moàt

da se pojavat vo slednite slu~ai od: -Izlevawe na fekalnite otpadni vodi, -Poplavuvawe na lokacijata od obilni atmosverski padavini

-Dovoz na surovini so radioaktivna kontaminacija, -Zagaduvawe na po~vata od neadekvatno otklonuvawe na komunalniot i komercijalniot otpad, -Neadekvatno postapuvawe so opasen otpad,


89

-Nastanuvawe na poàr na objektite i opremata {to imaat svojstva na zapalivost, -Zgolemeno nivo na bu~ava, vibracii, nejonizira~ko zra~ewe i {tetni gasovi i pra{ina, poradi neadekvatna upotreba i rabota na uredite, ma{inite i opremata 2.1.Izlevawe na fekalni otpadni vodi Izlevaweto na fekalnite otpadni vodi moè da nastani kako rezultat

na neredovno i nenavremeno ~istewe na kanalskata mreà, ili nezino neadekvatno funkcionirawe.

So ogled na mestopolo`bata na kanalskata mreà vo odnos na drugite rabotni povr{ini na lokacijata, izleanite fekalni otpadni vodi moàt da se razleat po lokacijata, vo rabotnata sredina, i pri toa da ja zagadat po~vata, podzemnite i povr{inskite vodi i ambientalniot vozduh.

Zagaduvaweto na ìvotnata sredina isto taka moè da se odrazi vo smisla na {irewe na neprijatni mirizi vo vozduhot, kako i zagaduvawe na po~vata, podzemnite i povr{inskite vodi.

2.2.Poplavuvawe na lokacijata po obilni

atmosverski padavini Pri eventualni obilni atmosverski padavini, i pokraj ve}e vospostaven

sistem na odveduvawe na atmosverskite otpadni vodi, moè da dojde do poplavuvawe na lokacijata, koe bi se reperkuiralo na; zgolemuvawe na nivoto na otpadnite vodi vo kanalskata mreà, ispirawe na lokacijata, {to }e rezultira so zgolemeno zagaduvawe na otpadnite atmosverski vodi, i so toa, zagaduvawe na po~vata, podzemnite i povr{inskite vodi.

2.3.Dovoz i odvoz na surovini i proizvodi

so radioaktivna kontaminacija Vo postapkata za priem na pomo{ni surovini vo lokacijata, i pokraj toa

{to se vr{i uvid vo surovinite i pridru`nata dokumentacija, postoi mo`nost, istite da ne bidat so baranata i voobi~aena sodrìna, i da bidat so radioaktivna kontaminacija, {to }e dovede do osloboduvawe na {tetni ~esti~ki koi predizvikuvaat zgolemeno nivo na radijacija i jonizira~ko zra~ewe.

Vo postapkata za otstapuvawe na gotovite proizvodi, postoi opasnost vakvite proizvodi so radioaktivna kontaminacija, da bidat otstapeni na korisnik, so {to i ponatamu e mo`na havarija od osloboduvawe na ~esti~ki i zgolemeno nivo na radijacija i jonizira~ko zra~ewe.

2.4.Zagaduvawe na po~vata od neadekvatno otklonuvawe

na komunalniot, komercijalniot i drug vid na otpad So ogled na toa {to, komunalniot, komercijalniot i drug vid na otpad, koi se sozdavaat od rabotata na instalacijata, e sli~en na otpadot od doma}instavata, poradi negovoto neadekvatno sobirawe i nenavremeno odnesuvawe od lokacijata, moè da dojde do zagaduvawe na po~vata.

2.6.Nastanuvawe na poàr na objekti i oprema

koi {to imaat svojstva na zapalivost Poradi zapalivite svojstva na nekoi vidovi otpad; hartija, karton, ambalaà, plastika, najlon i sli~no, kako havarija moè da se pretpostavi opasnosta od poàr. Pri toa moàt da bidat opoàreni i ostanatite vidovi otpad, objektite i drugite prostori na lokacijata, {to moè da dovede do zagaduvawe na ìvotnata sredina, osobeno na ambientalniot vozduh.

2.7.Zgolemeno nivo na bu~ava, vibracii, nejonizira~ko

zra~ewe i {tetni gasovi, poradi neadekvatna upotreba i

rabota na ma{inite i opremata Vo tekot na rabotata so vozilata, ma{inite i opremata, poradi neadekvatna upotreba ili na~in na rabota, moè da dojde do zgolemeno nivo na bu~ava i vibracii, kako i do zgolemeno nivo na ispu{tawe na {tetni gasovi, {to seto zaedno }e se odrazi na rabotnata i ìvotnata sredina.


90

3.Plan na dejnosti za

vonredni sostojbi So Vnatre{niot plan za vonredni sostojbi, "Pisenik", promovira Plan na

dejnosti koi bi moèle da predizvikaat ekolo{ka havarija, kako i O~ekuvani mo`ni

havarii, odnosno merki koi {to treba da se prezemat, vnatre vo sistemot vo slu~aj na havarija.

-Za nastanatata havarija, vedna{ }e bide izvesten nadle`niot organ, pri {to }e mu bidat dostapni podatocite za: =Okolnostite vo koi se slu~ila havarijata, =Prisutnite opasni supstancii za vrema, na i posle havarijata =Podatoci potrebni za procenuvawe na posledicite po zdravjeto na lu|eto i po ìvotnata sredina, do koi do{lo kako rezultat na havarijata, =Prezemenite vonredni merki. -Za merkite, predvideni za ublaùvawe na srednoro~nite i dolgoro~nite posledici od havarijata i za spre~uvawe na mo`nostite za povtoruvawe na havarijata, }e bide izvesten nadle`niot organ, gradona~alnikot na op{tinata i drugite organi i tela, predvideni so Zakon. -So Vnatre{niot plan za vonredni sostojbi se ovozmoùva: =Lokalizirawe i kontrolirawe na havariite, so cel da se minimiziraat posledicite i da se ograni~at {tetite po ìvotot i zdravjeto na lu|eto, ìvotnata sredina i imotot, =Sproveduvawe na merkite potrebni za za{tita na lu|eto i ìvotnata sredina, od posledicite na havariite, =Prenesuvawe na potrebnite informacii na javnosta i na slu`bite i organite, zasegnati so ovaa problematika, =Obnovuvawe i rekultivacija na ìvotnata sredina, otkako }e se slu~i

havarijata. -Vnatre{niot plan za vonredni sostojbi, }e bide primenet bez odloùvawe vo slu~aj na havarija ili nekontroliran nastan, za koj, poradi negovata priroda, so pravo moè da se o~ekuva da dojde do havarija. -So merkite za preventivno dejstvuvawe se opredeluvaat: =Detali za skladirawe surovini, proizvodi i otpadi, =Detali za istekuvawe, merki i strukturi za itno namaluvawe na posledicite, =Detali za hermetizirawe, povr{inski tretman, sistemi za kolektirawe, =Najniski nivoa na otpadni vodni drenaì, cevkovodi, jami, =Oblasti za prifa}awe na sekoj istek, =Mo`na kontaminacija na po~vata, podzemnite vodi ili povr{inskite vodi vo slu~aj na gasewe poàri so voda na lokacijata, =Transport na materijalite vnatre vo lokacijata, cvrsti, te~ni ili talozi

4.Merki za bezbednost

i proceduri za preventivno dejstvuvawe

za spre~uvawe na incidenti Od postojnata dokumentacija od sverata na ìvotnata sredina, kako i od uvidot na lice mesto, konstatirano e deka vo dosega{niot period od rabotata na instalacijata, ne se slu~ile nikakvi incidentni sostojbi i havarii, a spored ocenkata na vlijanijata vrz ìvotnata sredina, takvite mo`nosti se i minimalni. Zaradi suzbivawe i spre~uvawe i na najmalite mo`ni o~ekuvani havarii, operatorot }e gi prezemi slednite merki za bezbednost, a zaradi spre~uvawe na nastanuvawe na ekolo{kata {teta:

4.1.Pri izlevawe na fekalni otpadni vodi Kako merka za spre~uvawe na havarija od izlevawe na fekalni otpadni

vodi, operatorot }e ja reducira ili potpolno }e go zapre izvorot na sozdavawe na fekalni otpadni vodi i }e pobara itna intervencija od ovlasten operator za ~istewe na fekalni otpadni vodi, za praznewe i sanacija na kanalizacionata mreà.


91

Pri eventualno izlevawe fekalni otpadni vodi na povr{inite od lokacijata, ovlasteniot operator, so sootvetna oprema, }e gi sobere istite, posle koe, delot od zagadenata po~va }e se smetne, }e se izvr{i dezinfekcija so sootvetno sredstva, i }e se nasipi so nov sloj od zemja,

Primerok od zagadenata po~va, po otklonuvaweto na gorniot sloj, }e se odnese vo laboratorija, zaradi ispituvawe i prezemawe na ponatamo{ni merki.

Izleanite fekalni otpadni vodi na betonskite i asfaltnite povr{ini, }e se soberat i otklonat od ovlasteniot operator, posle koe }e nastane ispirawe na povr{inite so sootvetni sredstva, koja voda isto taka }e se sobere i otkloni.

4.2.Pri poplavuvawe na lokacijata po

obilni atmosverski padavini Kako merka za spre~uvawe na opasnostite, od poplavuvawe na lokacijata po

obilni atmosverski padavini, prvenstveno se predviduva izolirawe na mo`nite slevawa na atmosverskte otpadni vodi vo fekalnata kanalizacija. Zaradi pozabrzano istekuvawe na atmosverskite otpadni vodi od lokacijata, se predviduva pro~istuvawe na site ispusti od kanalskata mreà.

Zaradi namaluvawe na zagaduvaweto na atmosverskite otpadni vodi koi }e se pojavat kako rezultat na ispiraweto na lokacijata, otpadocite i ostatocite, operatorot hitno }e pobara ovlasteniot operator za ~istewe na otpadni vodi, istite da gi otkloni. Pokraj toa, operatorot, otpadot, maksimalno }e go skladira vo pokrieni ili zatvoreni prostori.

4.3.Pri dovoz i odvoz na surovini i proizvodi

so radioaktivna kontaminacija Pri postapkata za priem na surovini, odgovornoto lice, pri vr{eweto na uvid vo istite i pridru`nata dokumentacija, vo kolku }e utvrdi deka surovinite ne se so sordìna koja e voobi~aena i barana, gi proveruva, zema primerok od niv i se nosi na analiza i ispituvawa na radijacijata i jonizira~koto zra~ewe, vo ovlastena institucija. Za ovaa postapka }e se vodi evidencija, i }e se izvesti nadle`niot dràven organ. Pri postapkata za otstapuvawe na proizvodi, na sekoja pratka, krajniot konsument vr{i kontrola za proverka na radioaktivnosta. Pokraj toa, vo ramkite na redovniot monitoring za sistematizirano merewe, sledewe i kontrola na sostojbite, kvalitetot i promenite na mediumite i oblastite na ìvotnata sredina, operatorot }e vr{i merewa i }e dava podatoci i za mo`nata radioaktivna kontaminacija.

4.4.Pri zagaduvawe na po~vata od neadekvatno otklonuvawe

na komunalniot, komercijalniot, i drug vid na otpad Operatorot, }e organizira sobirawe na komunalniot, komercijalniot i drug vid na otpad od lokacijata, kompletno ~istewe na lokacijata, i otpadite privremeno }e gi deponira vo specijalni sadovi za taa namena. Za definitivno otstranuvawe na otpadot od lokacijata, operatorot }e go povika ovlastenoto pravno lice, koe istiot }e go sobere i krajno }e go otstrani na deponija.

4.5.Pri nastanuvawe na poàr na objekti i oprema

koi {to imaat svojstva na zapalivost Zaradi prevencija od opasnostite od poàr, operatorot }e poseduva sootveten Pravilnik za za{tita od poàri i eksplozii, spored koj {to }e ima raspored na sredstva za za{tita od poàr, na~in na postapuvawe vo uslovi na poàr, kako i sootvetna edukacija na vrabotenite. Otpadot koj {to ima zapalivi svojstva, }e se sobira na odvoeni mesta na lokacijata, dovolno oddale~eni od drugite vidovi na otpad, i od objektite, vozilata, ma{inite i opremata.


92

4.6.Pri zgolemeno nivo na bu~ava, vibracii i otpadni gasovi

poradi neadekvatna upotreba i rabota na vozilata,

ma{inite i opremata Iako vozilata, ma{inite i opremata, sozdavaat bu~ava i vibracii, i ispu{taat gasovi spored upatstvata i standardite na proizveditelot, zaradi spre~uvawe na zgolemeno nivo na bu~ava, vibracii i ispu{tawe na {tetni gasovi, operatorot, }e prezema redovni aktivnosti za odrùvawe na istite kaj ovlasten serviser, a pri eventualen defekt, }e pobara itna intervencija od serviserot. Vo periodot koga ekolo{kata {teta seu{te ne nastanala, no postoi neposredna zakana od takva {teta, vedna{ i bez odlagawe }e bidat prezemeni site neophodni proceduri za preventivno dejstvuvawe, za spre~uvawe na incidentite, i toa:

-Za predvidenite merki i aktivnosti za bezbednost, kako i za na~inot za postapuvawe vo slu~aj na havarija, }e bidat informirani licata na koi bi vlijaela havarijata, i }e bide izvesten nadle`niot organ na dràvnata uprava. -Vnatre{niot plan za vonredni sostojbi, so Planot na dejnosti koi bi moèle da predizvikaat ekolo{ka havarija, i o~ekuvanite mo`ni havarii, kako i so merkite {to treba da se prezemat vnatre vo sistemot vo slu~aj na havarija, }e bide dostaven do Op{tinata i nadle`niot organ na dràvnata uprava. -So ogled na toa {to vo instalacijata ne se prisutni opasni supstancii, vo propi{anite koli~estva, "Pisenik", kako operator, i pokraj toa }e podnese Izve{taj za merkite za bezbednost, so koj {to }e se potencira deka: =Prezemeni se merki za spre~uvawe na havarii i vostanoven e sistem za upravuvawe so bezbednosta, =Opasnostite od mo`nite havarii se opredeleni i se prezemeni neophodni merki za spre~uvawe na nesre}i i za ograni~uvawe na nivnite posledici po ìvotot i zdravjeto na lu|eto i po ìvotnata sredina, =Vklu~eni se propi{anite merki za bezbednost i sigurnost u{te vo fazata na proektiraweto i izgradbata na objektite, postrojkite i opremata, kako i vo fazata na rabotata i odrùvaweto na sistemot. =Izgotven e Vnatre{en plan za vonredni sostojbi, i se obezbedeni site informacii,

Ovaj Izve{taj za merkite za bezbednost, periodi~no }e se analizira i obnovuva, po inicijativa na operatorot ili na nadleèn organ, koga }e ima soznanija za novi fakti, ili koga }e treba da se zemat predvid novi nau~ni i tehni~ki znaewa, vo vrska so podobruvaweto na bezbednosta. Ovaj Izve{taj za bezbednost, se dostavuva da bide dostapen na javnosta.


93

5.P r o g r a m a

za postapuvawe vo itni slu~ai

Vo slu~aj na storena ekolo{ka {teta, }e se prezemat site potrebni

preventivni merki i merki za remedijacija, so toa {to }e se izvr{i restitucija na celokupnata {teta, za vra}awe na ìvotnata sredina i nejzinata funkcija, vo po~etnata sostojba.

-]e bide izvesten nadle`niot organ za opasnosta od ekolo{kata {teta {to moè da nastane, i pokraj prezemenite merki, kako i za nastanatata {teta,

-]e se prezemat site neophodni merki za kontrola, zadrùvawe, otstranuvawe ili drug vid na upravuvawe so faktorite koi ja predizvikuvaat ekolo{kata {teta, so cel da se ograni~i ili da se spre~i natamo{nata {teta vrz ìvotnata sredina, negativnoto dejstvo vrz ìvotnata sredina, zdravjeto na ~ovekot i zagrozuvaweto na funkcijata na prirodnite resursi.

-]e se prezemat site merki za remedijacija, a istite }e se dostavat do nadle`niot dràven organ zaradi odobruvawe, koi merki }e bidat sootvetni i efikasni za otstranuvawe na celokupnata {teta predizvikana vrz ìvotnata sredina.

-]e se prezemat site neophodni merki za spre~uvawe na havariite i za ograni~uvawe na nivnite posledici vrz ìvotnata sredina i vrz ìvotot i zdravjeto na lu|eto, a za prezemenite merki, }e se izvestuva nadle`niot organ.


94

6. I z j a v a

za procedurite i planovite za postapuvawe

so upravuvaweto so slu~ajni emisii Zaradi postignuvawe na celta, za odr`liva aktivnost na instalacijata, "Pisenik", kako operator, }e prezeme niza merki, i proceduri, ~ija cel ne e direktna kontrola na zagaduvaweto so primena na posebni uredi, tutku preku najsootvetno upravuvawe so instalacijata, da se postigne minimalno zagaduvawe i opasnost po ìvotnata sredina.

-I pokraj toa {to, op{ta e konstatacijata deka, mo`nite havarii i {tetnite vlijanija od rabotata na instalacijata vrz ìvotnata sredina, se vo ograni~eni razmeri, vo granicite na maksimalno dozvolenite koncentracii i ne pretstavuvaat opasnost za ìvotnata sredina i zdravjeto na lu|eto, zaradi postignuvawe na povisok stepen na za{tita, "Pisenik", }e prezema merki so koi postojnite vlijanija, ili vo celost bi se eliminirale, ili bi se namalile vo prifatlivi granici, -Prvenstveno, rakovodej}i se od celta za minimizirawe na negativnite vlijanija od rabotata na instalacijata, "Pisenik", jasno i nedvosmisleno ja izrazuva svojata politika za prifa}awe na po~isto proizvodstvo, kako sredstvo, so namera da se namali rizikot vrz ìvotnata sredina.

7.Nivo na osiguruvawe

na javnata odgovornost Nivoto na osiguruvawe na javnata odgovornost, a zaradi pokrivawe na {tetite vrz ìvotnata sredina, ili kako alternativa za iznosot sootveten na rizicite vo lokacijata, "Pisenik" go obezbeduva preku sistemot na osiguruvawe na imotot i licata 8.Plan za za{tita od poàri Soglasno Zakonot za za{tita od poàri, i Zakonot za za{tita i spasuvawe, sekoj e dolèn za prevzema merki za otstranuvawe na pri~inite za predizvikuvawe na poàri, spre~uvawe {ireweto na poàrite, gasewe na poàri, i ukaùvawe na pomo{ pri otstranuvawe na posledicite, predizvikani od poàri. Vo taa smisla, operatorot raspolaga so sootveten Pravilnik za za{tita od poàri i eksplozii, so merki i dejnosti od normativen, operativen, organizacionen, nadzoren, tehni~ki, obrazovno vospiten i propaganden karakter. Za{titata od poàri, se sproveduva i organizira vo site sredini, objekti i mesta na lokacijata. Za sekoj elementaren prostor na lokacijata, izvr{ena e presmetka na poàrnoto opteretuvawe, i vrz osnova na sumarnite povr{ini i stepenot na poàrnoto opteretuvawe, opredelen e vidot na za{tita od poàr. So ogled na karakterot na objektot, stepenot na otpornost, klasata na moèn poàr, obavuvaweto na dejnostite so posada, sprema povr{inata i stepenot na poàrnata opasnost na lokacijata, za gasewe na poàr }e se koristat protivpoàrni apatati, sadovi so pesok. Na sootvetni mesta od lokacijata, rasporedeni se specijalni protivpoàrni aparati, a za gasewe na poàr }e se koristi i raspoloìvata voda za tehnolo{ki potrebi i za piewe, {to ja ima na lokacijata.


95

9.Drugi va`ni dokumenti povrzani so

za{titata na ìvotnata sredina

P r o g r a m a

za po~isto proizvodstvo Vo nasoka na sproveduvawe na konceptot za Po~isto proizvodstvo i promocija na proekti ~ija realizacija }e ja zameni, nadgradi ili unapredi postoe~kata tehnolo{ka praksa, koja producira zagaduvawe na ìvotnata sredina, kako i so cel da se obezbedi podigawe na ekolo{kata svest, na vrabotenite, “Pisenik”, promovira svoja Programa za po~isto proizvodstvo, vo smisla na slednoto:

x Voveduvawe na Sistem za upravuvawe so ìvotnata sredina ISO 14001, so koj {to }e se izvr{i sertifikacija na “Pisenik” od strana na svetski priznati sertifikaciski ku}i, sproveduvawe na politikata za ìvotna sredina i podignuvawe na rejtingot na “Pisenik”.

x Napori za vklu~uvawe vo NESME Programata koja se odnesuva na zdravjeto, ìvotnata sredina, rabotnata sredina i bezbednosta i zdravje pri rabota.

x Izgotvuvawe na Studija za po~isto proizvodstvo vo tehnolo{kite procesi na “Pisenik”.

x Afirmirawe na Programata za po~isto proizvodstvo, odrùvawe na seminari za upravuvawe so ìvotnata sredina, u~estvo na organizirani sostanoci vo vrska so po~istoto proizvodstvo vo ìvotnata sredina.

x Zapoznavawe na vrabotenite so sostojbata so zagaduvawata na ìvotnata sredina, od rabotata na instalacijata.

x Obuka na vrabotenite za prakticirawe na podobra tehnolo{ka praksa, so cel da se namalat zagaduvawata na ìvotnata sredina od rabotata na instalacijata

x Odrìvawe na trening-kursevi za sproveduvawe na Programata za po~isto proizvodstvo: doma}insko rabotewe: za{teda na surovini, energija, za{teda na vodata i drugite pomo{ni materijali; educirawe na vrabotenite za upravuvawe so cvrstiot otpad-sobirawe, negovo privremeno odlagawe, selektirawe, reciklirawe i reupotreba:

“Pisenik” Cvetan DOO Ovlasteno lice _______________________


96



REMEDIJACIJA,

PRESTANOK SO RABOTA,

POVTORNO ZAPO^NUVAWE

SO RABOTA I GRI@A PO

PRESTANOK NA AKTIVNOSTITE


97

Remedijacija, prestanok so rabota,

povtorno zapo~nuvawe so rabota i

grià po prestanok na rabotite

1.Op{to za remedijacijata Pri vr{eweto na aktivnostite vo instalacijata na "Pisenik", biten element pretstavuvaat merkite za za{tita na ìvotnata sredina, ìvotot i zdravjeto na lu|eto, za vreme na rabotata na objektite, i na instalaciite, i griàta po prestanokot so rabota na instalacijata, kako i griàta za lokacijata, otkako instalacijata }e prestane so rabota. So ogled na toa {to, remedijacijata, vo su{tina pretstavuva proces na povtorno vra}awe vo korisna sostojba na lokacijata na koja {to, vo sootvetna instalacija se vr{ela dejnosta, a koja bila degradirana od rabotata na instalacijata "Pisenik”, operatorot, so cel da se minimiziraat kratkoro~nite i dolgoro~nite efekti na aktivnosta, vrz ìvotnata sredina, po celosen ili delumen prestanok so rabota na instalacijata, prezema potrebni merki i organizacija, vo forma na; Plan za

upravuvawe so rezidium.

So Planot, daden e: opis na postoe~kite i predloènite merki za namaluvawe na vlijanieto vrz ìvotnata sredina po delumen ili celosen prestanok na aktivnosta; opis za otstranuvawe na site {tetni supstancii; prikaz na obezbeduvawe ili otstranuvawe na materijalite, otpadot, po~vata, postrojkite ili opremata; opis na doveduvawe na lokacijata vo zadovolitelna sostojba, vo slu~aj na celosen prestanok na aktivnosta. 2.Prestanuvawe so rabota na instalacijata Prestanuvawe so rabota na instalacijata ili del od nea, moè da se izvr{i: - So Re{enie na Organot na dràvnata uprava nadleèn za

raborite na ìvotnata sredina, koga se ispolneti uslovite i/ili rokovite za zatvorawe, navedeni vo Dozvolata za rabota na instalacijata. - So Re{enie od Organot, vrz osnova na podneseno barawe za zatvorawe na instalacijata, od strana na osnova~ot ili operatorot. - So Re{enie na Organot, koga e utvrdeno deka, natamo{noto rabotewe na instalacijata, ili del od nea, pretstavuva opasnost za ìvotnata sredina, za ìvotot i zdravjeto na lu|eto. 3.Obvrski za remedijacija

po prestanok so rabota Obvrskite za remedijacija, i povtorno vra}awe na lokacijata vo korisna sostojba, koi proizleguvaat od Zakonot za ìvotnata sredina, "Pisenik", kako operator, gi sva}a kako merki sootvetni i efikasni za otstranuvawe na celokupnata {teta, predizvikana vrz ìvotnata sredina. Pri toa, se ima predvid deka, funkciite koi {to se vr{at vo instalacijata, ne predizvikuvaat {teti koi imaat zna~itelni nepovolni vlijanija vrz vozduhot, vodite a osobeno po~vata, na koja ne se predizvikuva nezina kontaminacija {to vo celina bi imalo zna~itelen rizik, po zdravjeto na ~ovekot, bidej}i, direktno ili indirektno ne se primenuvaat supstancii, preparati, organizmi ili mikroorganizmi. "Pisenik", kako operator, ja prifa}a odgovornosta za sledewe i kontrola vo fazata na natamo{nata grià za lokacijata, otkako instalacijata }e prestane so rabota, kako i dol`nosta, na lokacijata da gi sledi i da gi analizira koli~estvata i sostojbite na emisiite vo blizina na lokacijata, vo atmosverata, podzemnite i povr{inskite vodi, vo po~vata. "Pisenik", kako operator, ja prifa}a dol`nosta da go izvestuva nadle`niot organ, za site zna~itelni negativni vlijanija vrz ìvotnata sredina, otkrieni so postapkata za remedijacija.


98

4.Remedijacija na eksploatacionoto pole

Dlabinskiot del od eksploatacionoto pole, posle zavr{uvawe na eksploatacionite raboti, }e se zapolni so voda od podzemnite izvori i povr{inskite vodi koi gravitiraat kon nao|ali{teto. Od aspekt na remedijacijata, strmnite kosini ne moàt da se izmenat bidej}i pokrivaweto na strmnite kosini so humusen sloj, ne e prepora~livo poradi nemo`nosta za zadrùvawe na humusot na strmnite povr{ini, poradi negovoto brzo ispirawe, posle atmosverskite vrneì. Horizontalnata povr{ina na dnoto od ekploatacionoto pole od dlabinskiot del, ne moè da se rekultivira, bidej}i na ovaj del, }e se formira akumulacija. Horizontalnite povr{ini na kopot od visinskiot del, }e se rekultivira posle donesuvaweto i nasipuvaweto so kvalitetna zemja vrz golite povr{ini. Neposrednata okolina na povr{inskiot kop, ne e obrabotlivo zemji{te, pri {to se doa|a do zaklu~ok, deka nema posebni pogodnosti za koristewe na otkopanoto nao|ali{te, za zemjodelski celi. Poradi ovie pri~ini, remedijacijata }e se sostoi isklu~ivo od zazelenuvawe i po{umuvawe. Tehnologijata na remedijacija gi opfa}a slednite fazi: -Donesuvawe i rasprostirawe na zemjen sloj so debelina do 0,50 metri. -Seewe na semiwa od razli~ni trevi od me{unkast vid, {to }e pridonese za dobivawe na Nitrogen vo po~vata, vo fazata na rekultivacija, -Zasaduvawe na nasipaniot sloj od zemja so mladi sadnici od bor, bagrem, diva maslinka i drugi. So pokrivawe so vegetacija, na kopot, }e se postignat zna~ajni prirodni i vizuelni efekti koi se neophodni za ova podra~je. So rekultivacija na eksploatacionoto pole, naru{enata prirodna sredina }e se vklopuva vo eko sistemot, taka {to so revegetacija i ìvotinskiot svet postepeno }e go naseli napu{teniot teren.

5.Plan za upravuvawe

so Rezidium Po prestanokot so rabota na instalacijata, obvrskite za remedijacija na lokacijata i nezino povtorno vra}awe vo korisna sostojba, }e se izvr{uvaat vo smisla na slednoto:

5.1.Konzervacija na vozilata, ma{inite i opremata Po zavr{uvawe na aktivnostite na lokacijata, }e se izvr{i kompletno

~istewe na vozilata, ma{inite i opremata, a potoa, nivno konzervirawe so sredstva predvideni za taa namena. Posle taa operacija, istite, }e bidat izneseni od lokacijata, a otpadnite sredstva od ~isteweto i konzervacijata, }e bidat izneseni od lokacijata od strana na ovlasten operator.

5,2.îstewe na lokacijata od zaostanati otpadoci

i ostatoci predmet na aktivnost na operatorot Po prestanokot so rabota, na lokacijata se o~ekuva da ostanat, seu{te netretirani i nepreraboteni surovini i proizvodi, koj {to verojatno ne vleguva vo kategorijata na materijali koi se interesni za krajniot kupec, ili poto~no, toa bi bile sitni delovi od otpadoci i ostatoci. Se procenuva deka ovaa koli~ina bi iznesuvala do 5% od vkupnite koli~ini na materijali na godi{no nivo. Ovie materijali }e bidat celokupno sobrani, i lokacijata }e bide kompletno is~istena od materijalite, predmet na aktivnost na operatorot, a ostatocite }e bidat predadeni na ovlasteno pravno lice za otstranuvawe na otpadot.


99

5.3.îstewe na lokacijata od zaostanat

komunalen i komercijalen otpad So prestanokot so rabota na aktivnostite na instalacijata, se o~ekuva sozdavawe na zgolemeni koli~ini na komunalen i komercijalen otpad, kako logi~na posledica od napu{taweto na rabotnite prostorii od administracijata i ostanatite prostorii od tehnolo{kiot proces. Ovaj otpad, privremeno }e bide odloèn na lokacijata, i vo dogovor so ovlasten operator, }e bide transportiran i definitivno deponiran na lokacija nameneta za taa cel.

5.4.Smetnuvawe na del od gorniot sloj

od zemjanite delovi na lokacijata So prestanok so rabota na instalacijata, i pri is~istena lokacija od otpadot, na povr{inata mo`no e da se nao|a pra{ina od zagadeni delovi od otpadot, koja {to bi bila pome{ana so zemjata, a koja pri atmosverski padavini, moè da ja zagadi po~vata, povr{inskite i podzemnite vodi. Od tie pri~ini, vo postapkata za remedijacija, }e se izvr{i smetnuvawe na gorniot sloj od zemjanite povr{ini na lokacijata, so debelina od 5 do 8 sm, i materijalot }e se odnese na deponija, od strana na ovlasten operator.

5.5.Nabivawe na zemjanite povr{ini od lokacijata

i nasipuvawe so zavr{en sloj Po smetnuvawe na gorniot sloj od zemjanite povr{ini na lokacijata, }e se izvr{i nabivawe na tie delovi, so cel istite da se stabiliziraat, a potoa }e se nanese sloj od pesok i ~akal, vo debelina od 5 do 8 sm.

5.6.îstewe na administrativnite prostorii

i drugite pomo{ni objekti Site administrativni prostorii i drugite prate~ki ovjekti, }e bidat is~isteni od zaostanat komunalen i komercijalen otpad, otpadnite materijali }e bidat odneseni na deponija od ovlasten operator, a prostoriite }e bidat dezinficirani.

5.7.îstewe na pokrienite objekti i nastre{nici Pokrienite hali i nastre{nici kade {to se obavuvale tehnolo{kite

procesi, }e bidat is~isteni od zaostanat siten otpad, koj }e se odnese na deponija od strana na ovlasten operator, a potoa istite }e se dezinficiraat so ekolo{ki sredstva.

5.8.îstewe na fekalnata kanalizacija

od zaostanati fekalni vodi Pri pretpostavka na ve}e isprazneta fekalna kanalizacija, }e se izvr{i

ispirawe na istata so ekolo{ki sredstva, zaradi ~istewe na zaostanatite otpadni fekalni vodi, koi ponatamu }e bidat izneseni od lokacijata, od strana na ovlasten operator, a potoa na kanalizacijata, }e se izvr{i hlorirawe i dezinfekcija.

5.9.Ispirawe na betonskite i asfaltnite

delovi od lokacijata Betonskite i asfaltnite delovi od lokacijata, posle otklonuvaweto

na zaostanatiot otpad, }e bidat is~isteni i isprani so ekolo{ki sredstva, a otpadnata voda }e bide iznesena od lokacijata, od strana na ovlasten operator.

5.10.Ispirawe na kanalskata mreà Kanalskata mreà na atmosverskata kanalizacija, kompletno }e bide

is~istena od eventualni zaostanati nanosi, a potoa }e se izvr{i ispirawe , so toa {to vodite maksimalno }e bidat sobrani od ovlasten operator, i odneseni nadvor od lokacijata, i na krajot, kanalskata mreà }e bide dezinficirana.

5.11.Zavr{en monitoring Po zavr{uvawe na site predvideni raboti za remedijacija na

lokacijata, }e se napravat posledni merewa na sostojbite na mediumute, a toa osobeno na kvalitetot na otpadnite vodi od lokacijata, i toa na dve merni mesta; na izlezot od lokacijata, i na vlezot vo recipientot. Rezultatite od merewata, }e bidat dostaveni do nadle`niot dràven organ i do gradona~alnikot na op{tinata.


100

6.Finansiski imlikacii Trgnuvaj}i od na~elata na Zakonot za ìvotnata sredina, odnosno, na~elata za

visok stepen na za{tita i zagaduva~ot pla}a; - Sekoj e dolèn, pri prezemaweto aktivnosti ili pri vr{eweto na dejnosti, da

obezbedi visok stepen na za{tita na ìvotnata sredina i na ìvotot i zdravjeto na lu|eto.

- Zagaduva~ot e dolèn, da gi nadomesti tro{ocite za otstranuvawe na opasnosta od zagaduvawe na ìvotnata sredina, da gi podnese tro{ocite za sanacija, i da plati pravi~en nadomestok za {tetata pri~ineta vrz ìvotnata sredina, kako i da ja dovede ìvotnata sredina, vo najgolema mo`na mera, vo sostojba kako i pred o{tetuvaweto.

Zaradi sogleduvawe na realnite tro{oci, potrebni za remedijacija na lokacijata i grià po prestanokot so rabota na instalacijata. vo ova Poglavje, }e bide daden i sootveten Predmer na vidovite na raboti za remedijacija.

P r e d m e r

na vidovite na raboti potrebni za

remedijacija na lokacijata

1. Konzervacija na vozilata

ma{inite i opremata 2. îstewe na lokacijata od

zaostanati otpadoci i ostatoci predmet na aktivnost na operatorot

3. îstewe na lokacijata od zaostanat komunalen i komercijalen otpad

4. Smetnuvawe na del od gorniot sloj od zemjanite povr{ini na lokacijata

5. Nabivawe na zemjanite povr{ini od lokacijata i nasipuvawe so sloj od pesok i ~akal

6. îstewe na administrativnite prostorii i prate~ki objekti

7. îstewe na pokrienite hali i nastre{nici

8. îstewe na fekalnata kanalizacija od zaostanati fekalni otpadni vodi

9. Ispirawe na betonskite i asfaltnite povr{ini od lokacijata

10.Ispirawe na kanalskata mreà 11.Zavr{en monitoring.


101

Na~in na Rekultivacija


102



REZIME

BEZ TEHNI^KI DETALI


103

Netehni~ki pregled Trgnuvaj}i od na~elata za za{tita na ìvotnata sredina, deka sekoj e dolèn pri prezemaweto na aktivnosti ili pri vr{eweto na dejnosti, da obezbedi visok stepen na za{tita na ìvotnata sredina i na ìvotot i zdravjeto na lu|eto, "Pisenik", Cvetan DOO Skopje, postojano prezema zna~itelni i neophodni merki i aktivnosti za postignuvawe na visok stepen na za{tita. Imaj}i gi predvid obvrskite na Zakonot, "Pisenik", kako operator na instalacija {to vr{i aktivnosti od Prilog 2 na Uredbata za opredeluvawe na aktivnostite na instalaciite, podgotvi Barawe za dobivawe B-Integrirana Ekolo{ka Dozvola. Podatoci za Baratelot

Dru{tvoto za proizvodstvo, trgovija i uslugi, “Pisenik” e Dru{tvo so ograni~ena odgovornost od Skopje, koe kako operator, vo sootvetna instalacija, vr{i aktivnosti za iskop na mineralna surovina, tuf i gabro. Dru{tvoto, e so sedi{te na ul. Bulevar “Sveti Kliment Ohridski” br.54/3-2 vo Skopje, kade {to se vr{at del od administrativno tehni~kite aktivnosti, a aktivnostite za eksploatacija na mineralnata surovina, se vr{at vo nao|ali{teto Pisenik, vo blizina na naselenoto mesto Tursko Rudari, atarot na naselenoto mesto [talkovica, op{tina Probi{tip, na prostor opredelen so Dogovor za koncesija za eksploatacija na mineralna surovina. Sopstvenici na Dru{tvoto se; Dru{tvo za delovno posreduvawe Saurat DOOEL, Skopje, Dru{tvo za delovni i konsultantski aktivnosti Carnivora DOO Skopje, Mi{e milanovski i Cvetan Traj~evski od Probi{tip. Proizvodnata programa na Dru{tvoto opfa}a iskop na mineralna surovina, tuf i kamen za grade`ni{tvo gabbro. Identifikacija na vlijanijata vrz ìvotnata sredina

Imaj}i ja predvid tehnologijata na rabota pri eksploatacijata na mineralnata surovina, kako zagaduva~ki supstancii koi se emitiraat vo mediumite i oblastite na ìvotnata sredina, se identifikuvaat slednite: cvrst otpad, te~en otpad, otpadna pra{ina, bu~ava, vibracii, i nejonizira~ko zra~ewe. Cvrstit otpad se sozdava vo forma na: komunalen otpad - {to se sozdava od fizi~kite lica, komercijalen otpad-{to se sozdava pri vr{eweto na komercijalnite i administrativnite dejnosti, industriski neopasen otpad - od tehnolo{kite procesi vrz vleznite surovini, otpad od pakuvawa - od vleznite surovini i izleznite proizvodi. Te~niot otpad se sozdava vo forma na: sanitarni otpadni vodi-kako rezultat na vleznite koli~ini voda i nivnoto organsko opteretuvawe, tehnolo{ki otpadni vodi-od tehnolo{kite procesi na rabota, atmosverski otpadni vodi i vodi od odrùvaweto na lokacijata, otpadni motorni masla. Bu~avata i vibraciite se posledica od rabotata na uredite i opremata vo nao|ali{teto, i transportnite sredstva. Nejonizira~koto zra~ewe e kako rezultat na rabotata na niskonaponskata i visokonaponskata elektro mreà, odnosno elektromotorite, mobilna telefonija i sli~no. Otpadnite gasovi i pra{ina, se osloboduvaat od rabotata na vozilata, eksploatacijata na mineralnata surovina.


104

Opis na postoe~kite ili predloènite

merki za namaluvawe na vlijanijata

Op{ta e konstatacijata, kako od sodrìnata na Baraweto, taka i od izvr{eniot monitoring na sostojbite i promenite vo mediumite i oblastite na ìvotnata sredina, deka {tetnite vlijanija od rabotata na instalacijata, se vo ramkite na maksimalno dozvolenite koncentracii, so ograni~eni razmeri i ne pretstavuvaat opasnost za po{irokiot eko sistem i ìvotot i zdravjeto na lu|eto. Od tehnolo{kite procesi na rabota, ne se produciraat opasni supstancii, koi bi gi zagaduvale mediumite i oblastite na ìvotnata sredina. No i pokraj toa, operatorot prezema merki i metodi za namaluvawe na zagaduvaweto, so koi postojnite vlijanija, bi se namaluvale i ponatamu, vo prifatlivi granici ili vo celost bi se anulirale.

-Za komunalniot i komercijalniot otpad, se prezemaat merki za {to podinami~no negovo otstranuvawe od lokacijata.

-Tehnolo{kiot otpad, privremeno se odlaga na sootvetno odlagali{te i se otstranuva od lokacijata.

-Ostanatite vidovi otpad (od pakuvawa, industriski neopasen otpad), se odlaga privremeno i se reupotrebuva.

-Sanitarnata otpadna voda, se odveduva vo sootvetna postrojka za taloèwe. -Tehnolo{kata otpadna voda, se recikliraat i ponovo se vra}aat vo procesot na

rabota. -Otpadnite motorni masla se odlagaat vo sootvetni sadovi i se otstapuvaat na

ovlasten operator. -Za za{tita na podzemnite vodi, se prezemaat merki za pravilno odveduvawe na

otpadnite vodi i pravilno postapuvawe so otpadot. -Na vozilata, uredite i opremata, se vr{i permanentna kontrola na ispravnosta

na nivnite rezervoari, sistemi za prenos na gorivoto i drugite te~nosti, so cel navremeno da se otklonat mo`nite defekti i da se spre~i nekontrolirano izlevawe.

-Za za{tita od emisii vo ambientalniot vozduh, se prezemaat sootvetni merki za suzbivawe na pra{inata iotpadnite gasovi.

- Preku izgotveni sootvetni pravilnici za koristewe na uredite, opremata i vozilata, se naso~uva nivna pravilna eksploatacija, a istovremeno se namaluvaat i mo`nite {tetni vlijanija vrz ìvotnata sredina.

-Za za{tita od {tetna bu~ava vo rabotnata sredina, se primenuvaat sootvetni HTZ merki, a bu~avata ne ja opteretuva makrolokacijata i po{irokata okolina, bidej}i se raboti za intenzitet na bu~ava koj e daleku ispod maksimalno dozvolenite koncentracii.

-Zagaduvawe na po~vata, kako rezultat od emitiranata pra{ina, ne e evidentirano, a so primena na sovremeni uredi i sredstva, kako i koli~inite na voda vo tehnolo{kite procesi, drasti~no se namaluva i emisijata na pra{ina kako vo ambientalniot vozduh, taka i vo po~vata.

-Se prezemaat merki za permanentna remedijacija, onamu kade {to dozvoluvaat uslovite.

-Se sproveduva obvrskata, kako sozdava~i na otpad i vo mo`na mera istiot da se prerabotuva, reciklira, so toa {to, dobar del od otpadot se namenuva za ponatamo{na upotreba.


105

Operativni ~asovi i denovi

Spored planovite i programite za rabota, vkupnite rabotni denovi vo tekot na edna godina, iznesuvaat 280, so toa {to vo zavisnost od uslovite na pazarot i tehnolo{kite procesi, kako i obvrskite spored zakonskite propisi, efektivnite rabotni denovi vo tekot na edna godina, moè da iznesuvaat 250. Analogno na toa, operativnite denovi vo tekot na edna nedela, iznesuvaat 6 denovi. Vo "Pisenik", site vkupno 29 rabotnici, rabotat vo edna smena, so vkupno rabotno vreme od po 8 ~asovi dnevno. Vo tekot na 8 - ~asovnoto rabotno vreme, prvenstveno za dozvolenata pauza za {to predvideno e vreme od 30 minuti. Vo tekot na 8 - ~asovnoto rabotno vreme, poradi opredeleni zastoi vo tehnologijata na rabota, zastoi na uredite i opremata, se ocenuva deka, sredno se zagubuva vreme od okolu 1 ~as. Spored toa, operativnite ~asovi, vo eden den, na edna smena iznesuvaat 5 ~asovi i 30 minuti’. So ogled na toa {to, operativnite denovi vo edna nedela, iznesuvaat 6 denovi, proizleguva deka, operativnite ~asovi nedelno iznesuvaat 66 ~asovi. R e z i m e

"Pisenik", na predmetnata lokacija, vo funkcija na istragi i eksploatacija, raboti nekolku godini. Postapuvaj}i po upatuvawata, da se povede postapka za obezbeduvawe B-Integriran Eklo{ka Dozvola, kako operator, podgotvivme Barawe za dobivawe Dozvola, za instalacija koja vr{i aktivnost od Prilog 2 od Uredbata i gi obrabotivme site predvideni poglavja, vo granicite na aktivnostite {to se obavuvaat. Od dosega{nite aktivnosti i dokumentacijata, kako i podatocite vo prilog na Baraweto, konstairame: - Vo kontinuitet se prezemaat merki i aktivnosti, za sproveduvawe na takov vid na rabota i voveduvawe na tehnologija, uredi i oprema, so {to, emisiite {to se ispu{taat vo mediumite i oblastite vo ìvotnata sredina, vo kontinuitet se ispod maksimalno dozvolenite koncentracii i ne se {tetni za ìvotnata sredina i za ìvotot i zdravjeto na lu|eto. - Zastapeni se sootvetni dostapni tehniki na instalacijata, adekvatni za vakov vid na dejnosti. - Uslovite za rabota na instalacijata, se na zadovolitelen stepen. -Potro{uva~kata na surovinite, energijata, vodata i drugite materijali, se soglasno tehnolo{kite potrebi i od tehni~ki i tehnolo{ki pri~ini, nemoàt da se prezemat merki za nivno reducirawe. Nemoè da se namaluva potro{uva~kata na surovinite, so {to bi se namalilo i proizvodstvoto na predvidenite koli~ini na ìvata stoka. Nemoè da se namaluva potro{uva~kata na energija, so {to bi prestanala i rabotata na uredite, opremata i transportnite sredstva. Rabotite, utvrdeni so posebnite Zakoni na oddelnite medium i oblasti na ìvotnata sredina, se prezemaat kontinuirano Od site ovie pri~ini, kako operator smetame deka, ispolneti se site

uslovi za prodolìvawe so rabota na instalacijata. “Pisenik”, Cvetan DOO Skopje Ovlasteno lice


106



IZJAVA


107

I Z J A V A

So ovaa izjava podnesuvam barawe za

dozvola/revidirana dozvola, vo soglasnost so odredbite

na Zakonot za ìvotna sredina (Sl.vesnik br.53/05) i

regulativite napraveni za taa cel.

Potvrduvam deka informaciite dadeni vo ova barawe

se vistiniti, to~ni i kompletni.

Nemame nikakva zabele{ka na odredbite od

Ministerstvoto za ìvotna sredina i prostorno

planirawe ili na lokalnite vlasti za kopirawe na

baraweto ili na negovi delovi za potrebite na drugo lice.

Potpi{ano od : _______________________ Vo ime na Dru{tvo za proizvodstvo, trgovija i uslugi „Pisenik” Cvetan DOO uvoz-izvoz, DOO Skopje

Datum : ___________________________

Ime na potpisnikot:

CVETAN TRAJÊVSKI

Pozicija vo organizacijata :

Upravitel

Pe~at na kompanijata:


108


Barawe B-Integrirana Ekolo{ka Dozvola P R I L O Z I

na Baraweto


109

I z v e { t a j od mereweto i ocenuvaweto na sostojbite so bu~avata

1.Op{to za bu~avata

Mereweto, analizata i ocenuvaweto na bu~avata e izvr{eno spored odredbite na Zakonot za za{tita od bu~ava vo ìvotnata sredina, i podzakonskite akti doneseni vrz osnova na Zakonot.

Ocenuvaweto na {tetnosta na dejstvuvaweto na bu~avata, se izvr{uva so sporeduvawe na dopu{tenoto nivo na bu~avata, izrazeno vo dB (A), so izmerenoto nivo na bu~avata.

Bu~avata se meri na pove}e mesta i vrz osnova na dobienite podatoci se presmetuva vrednuvanoto nivo na bu~vata spored Pravilnikot za lokaciite na mernite stanici i mernite mesta i se proveruva dali presmetanoto nivo na bu~avata, ne go nadminuva dopu{tenoto nivo na bu~avata. Mereweto na bu~avata se vr{i pri normalna rabota na ma{inite i uredite. Kvantitativnite vrednosti na bu~avata se sporeduvaat so maksimalno dozvolenoto nivo na bu~avata za soodvetni podra~ja i za prostorii vo objekti vo koi e potreben mir, soglasno Odlukata za utvrduvawe vo koi slu~i pod koi uslovi se smeta deka e naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava. Vo konkrtniot slu~aj, mereweto e izvr{eno, nadvor od objektot vo nadvore{nata sredina, okolu izvorite na bu~avata, i na na~in, koga izvorite na bu~avata rabotat, zaradi opredeluvawe na emisijata na bu~avata, kako vkupno nivo na bu~ava, koe izvorite na bu~ava go predavaat vo okolniot prostor, odnosno, imisijata na bu~avata, kako nivo na bu~ava na mernite mesta, vo nadvore{nata sredina, koe e proizlezeno od emisijata na izvorite na bu~ava. 2.Rezultati od izvr{enite merewa

Merewata i analizite od {tetna bu~ava se vr{eni na nekolku merni mesta, na pove}e merni to~ki, so posebno vnimanie na bu~avosta {to se emitira vo ìvotnata sredina , pri {to se opservirani site strani na objektot.

Kvantitativnite vrednosti za rangirawe na bu~avata {to se emitiraat vo ìvotnata sredina, pri rabota na ma{inite i opremata, na objektot, se dobieni so merewe na nivoto na bu~avata, izvr{eni na merni to~ki, koi se najpove}e izloèni na {tetna bu~ava. Rezultatite od mereweto se odnesuvaat samo na denot i ~asot koga e izvr{eno mereweto, so tie vremenski sostojbi, so toga{nata sostojba na ma{inite i opremata, kako i sostojbata na prostorot od objektot, i okolniot teren. Rezultatite od merewata, se sporedeni so maksimalnoto dozvoleno nivo na bu~avata za soodvetni podra~ja, na Odlukata za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi uslovi se smeta deka e naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava, Pravilnikot za lokaciite na mernite stanici i mernite mesta, Pravilnikot za grani~nite vrednosti na nivoto na bu~ava vo ìvotnata sredina. Rezultatite od izvr{enite merewa i izve{tajot za sostojbite so bu~avata od rabotata na instalacijata, sluàt za interna potreba na operatorot.

N i v o a n a b u ~ a v a

Merno mesto

Imisija na bu~ava Maksimalni nivoa na zvu~en pritisok Izmereno so vklu~eni ma{ini i oprema dB(A)

dozvoleno nivo na bu~ava dB(A)

L(A)ek dB(A)

Ocena

Merno mesto 1

Me|u Separacija i Gabro

43,60-59,70

70/110

51,068

zadovoluva pozadinski zvuk

Merno mesto 2

Pristapen pat Tuf

39,20-56,90

70/110

46,389


Merno mesto 3

Kraj na kop Tuf

38,70-48,00

70/110

41,600



110

3.Zaklu~ok za vlijanijata od bu~ava

Vrz osnova na podatocite dobieni pri merewata na kvantitativnite

vrednosti na nivoto na bu~avata {to se emitira vo ìvotnata sredina, kako i

nivnata sporedba so maksimalno dozvolenite nivoa na bu~avata za sootvetni

podra~ja, moè da se zaklu~i deka intenzitetot na bu~avata {to se sozdava pri

rabotata na uredite i aparatite vo Objektot i se emitira vo ìvotnata sredina, e

vo granicite na maksimalno dozvolenite nivoa na bu~ava.

Soglasno Pravilnikot za lokaciite na mernite stanici i mernite mesta (Sl. Vesnik na RM br.120/08), vo zavisnot od stepenot na za{tita od bu~ava i vidot na aktivnosti i osetlivosta na naselenieto koe prestojuva vo niv, lokalitetot spa|a vo; -Podra~je od 4 stepen na za{tita od bu~ava, so dozvoleni zafati vo okolinata koi moàt da predizvikuvaat pre~ewe so bu~ava, podra~je bez stanovi nameneto za indusriski ili zanaet~iski ili drugi sli~ni proizvodstveni dejnosti, transportni dejnosti, dejnosti za skladirawe i servisni dejnosti i komunalni dejnosti koi sozdavaat pogolema bu~ava.

Rezultatite od merewata, se sporedeni so maksimalnoto dozvoleno nivo na bu~avata za soodvetni podra~ja, na Pravilnikot za grani~ni vrednosti na nivoto na bu~ava vo ìvotnata sredina (Sl.Vesnik br.147/08) i Odlukata za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi uslovi se smeta deka e naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava (Sl. Vesnik na RM br. 1/09). Sporedbeni nivoa na bu~avata

Maksimalno dozvoleni nivoa na bu~ava

Izmereni nivoa na bu~ava

Ocena na merewata

Pravilnik za grani~ni vrednosti na nivoto na bu~ava vo ìvotnata sredina(Sl.Vesnik br.147/08)

Nivo na bu~ava dVA

Merni mesta

LAmax O c e n a

-Podra~je od 4 stepen Ld 70 Lv 70 Ln 60

MM-1 MM-2 MM-3

51,068 46,389 41,600

Zadovoluva,pozadinski zvuk Zadovoluva,pozadinski zvuk Zadovoluva,pozadinski zvuk

-Dopolnitelen indikator

=Industriski, komercijalni,

trgovski i soobra}ajni regioni

LAmax -den 110 -no} 110

MM-1 MM-2 MM-3

51,068 46,389 41,600


Odluka za utvrduvawe vo koi slu~ai i pod koi uslovi se smeta deka e naru{en mirot na gra|anite od {tetna bu~ava (Sl. Vesnik na RM br. 1/09),

Nivo na bu~ava dVA

Merni mesta

LAmax O c e n a

-Podra~je od 4 stepen Ld 70 Lv 70 Ln 60

MM-1 MM-2 MM-3

51,068 46,389 41,600


Vakvite podatoci od merewata, se kako rezultat na toa {to, uredite i opremata vo Objektot se so dobri performansi vo pogled na sozdavaweto na bu~avata.

Isto taka, samata konstrukcija na objektot, odnosno negovite grani~ni konstrukcii (yidovi i tavani), ja imaat potrebnata zvukoizolacija, od koi pri~ini, bu~avata vo ìvotnata sredina e pod maksimalno dozvolenoto nivo. Intenzitet na bu~avata na lokacii osetlivi na bu~ava; {kolski, zdravstveni, socijalni i sli~ni objekti, so ogled na oddale~enosta na lokacijata, ne e rezultat na rabotata na instalacijata.


111

T a b e l i Za ocena na sostojbite so bu~avata

Bu~ava, izvori, intenzitet, periodi na emisija:

Izvor na

emisija

Referenc

a/br.

Izvor/ured

Oprema

Referenca/br.

Intenzitet na

bu~ava dB na

ozna~ena

odale~enost

Periodi na

emisija (broj na

~asovi

predpladne/

popladne)

AB 1

Uredi, oprema, aparati, ma{ini,vozila

Meren instrument Sound level meter SL-5868 CE ISO 2178

51,068

8 ~asa na den 6 dena nedelno 250 dena godi{no Povremeno

AB 2



46,389


AB 3



41,600


Ambientalno nivo na bu~ava:

Referentni

to~ki:

Nacionalen

koordinaten

sistem

Nivoa na zvu~en pritisok (dB)

(5N, 5E) L(A)eq L(A)10 L(A)90

Granica na

lokacijata

Lokacija 1: N 41058’59,75” E 22016’29.53”

51,906-59,000 58,30-59,70 44,60-59,70

Lokacija 2: N 41058’59,06” E 22016’33.21”

47,212-56,800 56,70-56,90 39,80-56,90

Lokacija 3: N 41058’56.84” E 22016’31.47”

41,941-46,450 44,90-48,00 39,20-48,00

Osetlivi

lokacii

Osetlivi lokacii vo pobliskata okolina na instalacijata ne se regostrirani, bidej}i istite se nao|aat na pogolemo rastojanie

Lokacija 1: - - - -


112

Merno mesto 1

Status Company No. Date & Time

Instrument Model Project Name Value Unit

True Pisenik 1 26.06.2014 9:18:29

Sound Level Meter

Leq.Weighting A. Fast.Based on 10s 46,30 dB

True Pisenik 2 9:18:29 Sound Level Meter





































113

43.00

46.00

49.00

52.00

55.00

58.00

61.00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19

Leq, Weighting, Based on 10 s (dB)

Max:59,70; Min:43,60; Value:51,068

44.00

46.00

48.00

50.00

52.00

54.00

56.00

58.00

60.00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17

L(A) 90 and 10, Weighting, Based on 10 s (dB)

L(A)90: Max:59,70; Min:44,60; Value:51,906

L(A)10: Max:59,70; Min:58,30; Value:59,000


114

Merno mesto 2



True Pisenik 1 26.06.2014 9:23:16

Sound Level Meter







































115

39.00

42.00

45.00

48.00

51.00

54.00

57.00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19


Max:56,90; Min:39,20; Value:46,389

39.00

42.00

45.00

48.00

51.00

54.00

57.00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17


L(A)90: Max:56,90; Min:39,80; Value:47,212

L(A)10: Max:56,90; Min:56,70; Value:56,800


116

Merno mesto 3



True Pisenik 1 26.06.2014 9:24:37

Sound Level Meter







































117

38.00

40.00

42.00

44.00

46.00

48.00

50.00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17 18 19


Max:48,00; Min:38,70; Value:41,600

39.00

41.00

43.00

45.00

47.00

49.00

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13 14 15 16 17


L(A)90: Max:48,00; Min:39,20; Value:41,941

L(A)10: Max:48,00; Min:44,90; Value:46,450


118

I z v e { t a j od mereweto i ocenuvaweto na sostojbite so vibraciite

1.Op{to za vibraciite

Vibraciite nastanuvaat kako posledica na oscilaciite, predizvikani od ma{inite, uredite, aparatite, alatite i vozilata, pri procesot na rabota vo instalacijata, so koi {to ~ovekot direktno ili indirektno rakuva ili gi opsluùva, a koi {to vlijanija se prenesuvaat i na ìvotnata sredina.

Rizicite po zdravjeto i bezbednosta na lu|eto, koi nastanuvaat od izloènost na mehani~ki vibracii, osobeno se manifestiraat preku; vaskularni, koskeni ili zglobni, nevrolo{ki ili muskulni naru{uvawa, pa se do predizvikuvawe na nepodvi`nost na dolniot del na grbot i o{tetuvawe na rbetot.

Od toe pri~ini, a poradi neprijatnosta, voznemirenosta i rizicite koi {to bi moèle da se predizvikaat, mehani~kite vibracii, kako posebna oblast, bi trebalo da imaat sootveten tretman vo za{titata i unapreduvaweto na ìvotnata sredina.

2.Grani~ni vrednosti na izloènost na vibracii Zaradi izbegnuvawe, spre~uvawe ili namaluvawe na {tetnite efekti vrz ~ovekovoto zdravje i vrz ìvotnata sredina, propi{ani se grani~ni vrednosti na izloènost na mehani~ki vibracii i standardi za vibracii. Sogpasno Pravilnikot za bezbednost i zdravje pri rabota na vrabotenite izloèni na rizik od mehani~ki vibracii, grani~nite vrednosti na izloènost, iznesuvaat: Grani~ni vrednosti na izloènost na vibracii vibracii na raka-zabrzuvawe vibracii na celo telo-zabrzuvawe Grani~na vrednost m/sek2 Grani~na vrednost m/sek2 -Grani~nata vrednost za dnevna izloènost za period od 8 ~asa, zemeno kako standard, iznesuva

5,00

-Grani~nata vrednost za dnevna izloènost, za period od 8 ~asa, zemeno kako standard, iznesuva-

1,15

-Vrednosta na dnevna izloènost, za period od 8 ~asa, zemeno kako standard, iznesuva

2,50 -Vrednosta na dnevna izloènost, za period od 8 ~asa, zemeno kako standard, iznesuva

0,50

3.Rezultati od izvr{enite merewa Merewata i analizite od {tetnite efekti od mehani~ki vibracii, kako negativni efekti vrz zdravjeto na lu|eto, se vr{eni na edno merno mesto, na pove}e merni to~ki, so posebno vnimanie na vibraciite {to se emitiraat vo ìvotnata sredina , pri {to se opservirani site strani na objektot.

Kvantitativnite vrednosti za rangirawe na vibraciite {to se emitiraat vo ìvotnata sredina, pri rabota na ma{inite i opremata, na objektot, se dobieni so merewe na nivoto na vibracii, izvr{eni na merni to~ki, koi se najpove}e izloèni na {tetni vibracii.

Rezultatite od mereweto se odnesuvaat samo na denot i ~asot koga e izvr{eno mereweto, sso tie atmosverki sostojbi, so toga{nata sostojba na ma{inite i opremata, kako i sostojbata na prostorot od objektot i okolniot prostor. Rezultatite od merewata, se sporedeni so grani~nite vrednosti na izloènost na vibracii opredeleni so Pravilnikot kako i so standardite za vibracii. Rezultatite od izvr{enite merewa i izve{tajot za sostojbite so bibraciite od rabotata na instalacijata, sluàt za interna upotreba na operatorot. N i v o a n a v i b r a c i i Merno mesto Koordinati

5 N, 5 E Brzina sm/sek

Zabrzuvawe m/sek2

Frekvencija Hz

Ocenka

Merno mesto 1


N 41058’59,75” E 22016’29.53”

Min. 0,09 Mah. 0,51 Sr. 0,273

Min. 0,10 Mah. 0,30 Sr. 0,200

- Zadovoluva Vlijanie od okolina


119

4. Zaklu~ok za vlijanijata od vibracii

Vrz osnova na podatocite dobieni pri merewata na kvantitativnite

vrednosti na nivoto na vibraciite {to se emitiraat vo ìvotnata sredina, kako

i nivnata sporedba so maksimalno dozvolenite nivoa na vibracii (zabrazuvawe),

moè da se zaklu~i deka, intenzitetot na vibraciite {to se sozdava pri rabotata

na uredite i aparatite vo Objektot i se emitira vo ìvotnata sredina, e vo

granicite na maksimalno dozvolenoto nivo na vibracii.

Vo otsustvo na pove}e pravni akti za vibraciite, rezultatite od merewata se sporedeni so Pravilnikot za bezbednost i zdravje pri rabota na vrabotenite izloèni na rizik od mehani~ki vibracii (Sl. Vesnik na RM br.26/08).

Sporedbeni nivoa na vibracii

Maksimalno dozvoleni nivoa na vibracii

Izmereni nivoa na vibracii Ocena na merewata

A k t

Grani~na vrednost m/sek2

Merni mesta

Brzina sm/sek

Zabrzuvawe m/sek2

O c e n a

Dlanka-raka

Celo- telo

Pravilnik za bezbednost i

zdravje pri rabota na

vrabotenite izloèni na

rizik od mehani~ki vibracii

(Sl. Vesnik na RM br.26/08).

5,00

2,50

1,15

0,50

MM-1

Min. 0,09

Mah. 0,51

Sr. 0,273

Min. 0,10

Mah. 0,30

Sr. 0,200

Zadovoluva

Vlijanie od

okolina

Vakvite podatoci od merewata, se kako rezultat na toa {to uredite i opremata vo Objektot se so dobri performansi vo pogled na sozdavaweto na vibraciite. Treba da se napomeni deka, vrednostite na nivoata na vibraciite koi se emitiraat vo ìvotnata sredina od rabotnite aktivnosti na Objektot, nemoàt posebno da se izoliraat, poradi {to na rezultatite od merewata deluva i vlijanieto od okolnite Objekti i nadvore{nata sredina.


120

T a b e l i Za ocena na sostojbite so vibraciite

Zbirna lista na izvorite na vibracii-Zabrzuvawe

Izvor

Emisiona

to~ka Ref. br.

Oprema Ref. br.

Zabrzuvawe na

Vibracii na

referentna

odale~enost

Periodi na

emisija


VIB 1

Digitalen vibrometar Vibration meter VM 6360 CE ISO 180-2178

Min. 0,10 m/sek2 Mak. 0,30 Srd. 0,200

8 ~asa na den 6 dena/ ned 250 dena/ god

Ocenka na nivo na intanzitet na vibracii

Nacionalen

koordinaten

sistem

Nivoa na vibracii

5 N

5 E

Brazina

mm/sek

Zabrazuvawe

m/sek2

Ocena

1. Granica na

instalacijata

Merno mesto 1


N 41058’59,75” E 22016’29.53”

0,273

0,200

Zadovoluva Vlijanie od okolina

Lokacii osetlivi

na bu~ava

Osetlivi lokacii vo pobliskata okolina na instalacijata ne se regostrirani, bidej}i istite se nao|aat na pogolemo rastojanie

Mesto 1: -


121

Merno mesto 1



True Pisenik 1 26.06.2014 10:20:34

Vibration Meter Velocity 0,27 mm/s

True Pisenik 2 10:20:35 Vibration Meter Velocity 0,35 mm/s










True Pisenik 12 10:20:42 Vibration Meter Acceleration 0,30 m/s?

True Pisenik 13 10:20:43 Vibration Meter Acceleration 0,10 m/s?




122

0.00

0.10

0.20

0.30

0.40

0.50

0.60

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 11 12 13

Velocity (mm/s)

Max:0,51; Min:0,09; Mean Value:0,273

0.00

0.05

0.10

0.15

0.20

0.25

0.30

0.35

1 2

Acceleration (m/s2)

Max:0,30; Min:0,10; Mean Value:0,200


123

I z v e { t a j

od mereweto i ocenuvaweto na sostojbite

so nejonizira~koto zra~ewe

1.Op{to za nejonizira~koto zra~ewe

Paralelno so razvojot na tehnikata, osobeno elektrotehni~kata, termi~kata, radijskata i telekomunikaciskata oprema, i se pogolemit broj na nejzini korisnici, raste i brojot na potrebata od postavuvawe na sootvetni postrojki, bazni stanici, anteni, bez koi dobar del od opremata, ne moè da funkcionira.

Istovremeno, vo najgolem broj slu~ai, se aktueliziraat i istraùvawata na vlijanijata na elektromagnetnoto, nejonizira~ko zra~ewe od ova oprema, vrz ìvotnata sredina.

ôvekot e sekojdnevno izloèn na razli~ni zra~ewa, od koi, najmnogu pri umerena izloènost, ne vlijaat na negovoto zdravje. Osobeno, nejonizira~koto zra~ewe e prisutno nasekade okolu nas, i istoto moè da poteknuva od prirodni i ve{ta~ki izvori.

Svetlinata koja {to ja predizvikuvaat svetilkite vo doma}instvata, ili radiobranovite, samo se najednostavni primeri na elektromagnetnoto nejonizira~ko zra~ewe. Zra~at i drugite uredi i doma{ni aparati, zra~at dalekuvodite, radio i TV antenite, kabelskite postrojki, baznite stanici na mobilnata telefonija, radarite i sli~no. 2.Rezultati od izvr{enite merewa Merewata i analizite od {tetnite efekti od nejonizira~ko zra~ewe, kako negativni efekti vrz zdravjeto na lu|eto, se vr{eni na nekolku merni mesta, na pove}e merni to~ki, so posebno vnimanie na zra~eweto {to se emitira vo ìvotnata sredina, pri {to se opservirani site strani na objektot.

Merewata se izvr{eni so RF EMF-825 i EMF-819 visokoefektivni digitalni instrumenti napraveni i kalibrirani za merewe i monitoring na elektromagnetno pole, radiofrekvencija na magnetnoto pole, nivo na radijacija okolu elektromagnetni poliwa, vo {iroki razmeri i vrednosti i na razli~na branova dolìna.

Kvantitativnite vrednosti za rangirawe na nejonizira~koto zra~ewe {to se emitira vo ìvotnata sredina, pri rabota na ma{inite, uredote i opremata, na objektot, se dobieni so merewe na nivoto na zra~ewe, izvr{eni na merni to~ki, koi se najpove}e izloèni na nejonizira~ko zra~ewe.

Rezultatite od izvr{enite merewa i izve{tajot za sostojbite so nejonizira~koto zra~ewe od rabotata na instalacijata, sluàt za interna potreba na operatorot i se odnesuvaat samo na denot i ~asot koga e izvr{eno mereweto, so toga{nata sostojba na ma{inite i opremata, kako i sostojbata na prostorot od objektot i negovata okolina. Rezultatite od merewata, se sporedeni so dozvolenite nivoa na nejonizira~ko zra~ewe.

Nivo na izloènost na populacijata vo ìvotnata sredina Merno mesto

Sredna ja~ina na E Elektromagnetno pole

Sredna gustina na snagata na energija Y

Ocenka

(V/m) , volt/metar W/m2,, mW/cm2, Tesli Merno mesto 1


0,01-0,02

0,002-0,003



124

3.Zaklu~ok za vlijanijata od nejonizira~ko zra~ewe

Vrz osnova na podatocite dobieni pri mereweto na kvantitativnite

vrednosti na nivoto na nejonizira~ko zra~ewe {to se emitira vo ìvotnata

sredina, kako i nivnata sporedba so dozvolenite nivoa na izloènost na

nejonizira~ko zra~ewe, moè da se zaklu~i deka intenzitetot na zra~eweto {to se

sozdava pri rabotata na aparatite, uredite i instalaciite vo Objektot, i se

emitira vo ìvotnata sredina, e vo ramkite na dozvolenite nivoa, kako i

standardite za zra~ewata.

Rezultatite od merewata, se sporedeni so Me|unarodniot standard za ograni~uvawe na izloènost na vremenski, promenlivi, elektri~ni, magnetski i elektromagnetni poliwa, propi{an od Me|unarodnata komisija za za{tita od nejonizira~ko zra~ewe, International Commision on Non Ionizing Radiation Protection (ICNIRP), i prifaten od Svetskata zdravstvena organizacija na OON, World Health Organization (WHO), za podra~jeto na celiot svet, koj {to iznesuva do 300 GHz.

Rezultatite od merewata, se sporedeni i so Standardot JUS N.NO 205 koj se odnesuva na: radio - komunikacii, radio - frekvenciski zra~ewa i maksimalni nivoa na izloùvawa, koi se odnesuvaat na lu|eto, maksimalnite nivoa na izloùvawe na lu|eto na radiofrekvenciski elektromagnetni poliwa, koi se vo frekvenciski opseg od 300 kHz do 300 GHz. Za frekvenciski opseg pogolem od 30 MNz a pomal ili ednakov od 300 GNz nivoto na izloùvawe na lu|eto koi rabotat pri nivoata na elektromagnetnite poliwa iznesuva: 3,77 h 103 = 3,77 h 1000 = 3770 V/m2

Pri izloùvawe na ìtelite koi ne rabotat vo nivoata na elektromagnetnite poliwa, odnosno pri zra~ewe vo ìvotnata sredina se zema 1/5 od vrednosta na lu|eto koi rabotat, a toa iznesuva: 3770 : 5 = 754 V/m2

Treba da se napomeni deka, vrednostite na nivoata na nejonizira~ko zra~ewe koi se emitiraat vo ìvotnata sredina od rabotnite aktivnosti na Objektot, nemoàt posebno da se izoliraat, poradi {to na rezultatite od merewata deluva i vlijanieto od okolnite Objekti.


125

I z v e { t a j

Za mereweto i ocenuvawe na sostojbite so

PM10 ~esti~ki i ambientalniot vozduh

1.Op{to za kvalitetot na ambientalniot vozduh

Vozduhot kako medium, igra mnogu va`na uloga za odrùvawe na ìviot svet, i od negoviot kvalitet zavisi celokupniot razvoj i odrùvawe na site drugi segmenti na mediumite i oblastite na ìvotnata sredina. Poradi toa, sekoj e dolèn da se odnesuva vnimatelno i odgovorno, za da se izbegne i spre~i zagaduvaweto na ambientalniot vozduh i {tetnite efekti vrz zdravjeto na lu|eto i ìvotnata sredina, voop{to. Kako izvori na zagaduvawe na ambientalniot vozduh, se smetaat: -Instalacii koi se koristat vo tehnolo{ki operacii i

-Energetski objekti ( kako stacionarni ivori), -Motori so vnatre{no sogoruvawe (podvi`ni izvori) i

-Gorivata. Mereweto na kvalitetot na ambientalniot vozduh se opredeluva preku merni mesta vo ìvotnata sredina od kade {to moàt da se dobijat porealni podatoci za zagaduvaweto na ambientalniot vozduh, i koi {to }e sluàt za vr{ewe na monitoring, i toa: Merewata se izvr{uvani so digitalen instrument za direktno, kontinuirano i simultano merewe na koncentracijata na pra{ina i suspendirani ~esti~ki vo rabotna i ìvotna sredina; Dust Mate Kits Turnkey Instrumens UK za golemina na ~esti~ki 0,5-20 mikroni, golemini; PM 10, PM 5, PM 2,5, PM 1, opseg na merewe na gustinata na ~esti~kite vo vozduhot 0,1-6.000 mikrograma/kuben metar 2.Rezultati od izvr{enite merewa

Rezultatite od merewata se odnesuvaat samo na denot i ~asot koga e izvr{eno mereweto, so toga{nata sostojba na ma{inite i opremata, kako i sostojbata na prostorot od objektot i negovata okolina.

Kvantitativnite vrednosti, dobieni pri merewa, za opredeluvawe na imisionite parametri na pra{ina, odnosno koncentracija na suspendirani ~esti~ki so golemina od 10 mikrometri (RM10), koi se emitiraat vo ambientalniot vozduh pri rabotnite aktivnosti, gi davaat slednite podatoci:

Ambientalen vozduh, koncentracii na suspendirani ~esti~ki

so golemina od 10 mikrometri, PM10 Merno mesto Koordinaten sistem Golemina na

~esti~ki Izmerena vrednost Mikrograma/m3

Ocena

Merno mesto 1


N 41058’59,75” E 22016’29.53”

PM 10

38,350



126

3. Zaklu~ok za vlijanijata vrz Ambiektalniot vozduh

Vrz osnova na podatocite dobieni pri analiza na izvr{eni merewa na

kvantitativnite vrednosti za rangirawe na {tetnosta od susoendirani ~esti~ki

so golemina 10 mikrometri (PM10) vo ambientalniot vozduh, moè da se zaklu~i

deka, koncentraciite na suspendirani ~esti~ki so golemina od 10 mikrometri

(PM10) {to se emitiraat vo ìvotnata sredina od rabotata na Objektot, se vo

maksimalno dozvolenite granici.

Rezultatite od merewata, se sporedeni so grani~nite vrednosti na Uredba za grani~ni vrednosti za nivoa i vidovi na zagaduva~ki supstancii vo ambientalniot vozduh i pragovi na alarmirawe, rokovi za postignuvawe na grani~nite vrednosti, margini na tolerancija za grani~na vrenost, celni vrednosti i dolgoro~ni celi (Sl.Vesnik na RM br.50/05), Prilog 1, Poglavje A, To~ka 3, Sporedbeni nivoa na suspendirani ~esti~ki RM10

Grani~ni vrednosti na nivoa na suspendirani ~esti~ki so golemina 10 mikrometri (RM10) vo ambientalniot vozduh, Mikrograma/m3

Izmereni vrednosti Mikrograma/m3

Ocena na merewata

Akt Grani~na vrednost

Merno mesto

Vrednost O c e n a

Uredba za grani~ni vrednosti za nivoa i vidovi na zagaduva~ki supstancii vo ambientalniot vozduh i pragovi na alarmirawe, rokovi za postignuvawe na grani~nite vrednosti, margini na tolerancija za grani~na vrenost, celni vrednosti i dolgoro~ni celi (Sl.Vesnik na RM br.50/05), Prilog 1, Poglavje A, To~ka 3,

50

MM-1

38,350

Zadovoluva, Nadvore{ni vlijanija

Vakvite podatoci od merewata, se kako rezultat na toa {to, uredite i opremata vo Objektot se so dobri performansi vo pogled na sozdavaweto na emisijata na suspendirani ~esti~ki so golemina 10 mikrometri (RM10) vo ambientalniot vozduh. Treba da se napomeni deka, koncentracijata na suspendiranite ~esti~ki so golemina od 10 mikrometri (RM10), koi se emitiraat vo ambientalniot vozduh pri rabotnite aktivnosti na Objektot, nemoè posebno da se izolira, poradi {to na rezultatite od merewata deluva i vlijanieto od okolnite Objekti.

Фирма Бр. на мерење Датум Инструмент

Суспендирани честици μg/m3 Ед.

Мерка Координати

ПМ 10 Вкупно

Pisenik 1 26.06.2014

10:35:00

Dust Mate dust detector 41,20 μg/m

3 N 41058’59,75” E 22016’29.53”

Pisenik 2 10:35:03 Dust Mate

dust detector 39,80 μg/m3









Средна вредност 38,350 μg/m3


127

S U M A R E N Z A K L U ^ O K

Vrednostite od merewata na nivoata na bu~avata, vibraciite,

nejonizira~koto zra~ewe i koncentracijata na suspendirani ~esti~ki

so golemina od 10 mikrometri (RM 10), vo ambientalniot vozduh,

sporedeni so maksimalno dozvolenite nivoa, koncentracii i

koli~estva, se ispod grani~nite vrednosti utvrdeni so propisite.

Poradi vakvata sostojba, ne postoi posebna obvrska na

investitorot od voveduvawe na oprema za otstranuvawe na {tetnite

efekti od rabotata na instalacijata, osven merkite i preporakite

dadeni vo ovaj Elaborat.

Vakvite podatoci od merewata, se kako rezultat na toa {to

ma{inite, uredite i opremata vo objektot se so dobri performansi

vo pogled na zagaduvaweto na ìvotnata sredina.

Imaj}i predvid deka se raboti vo otvoren objekt, rabotnata

sredina e so pogolemi razmeri, a vlijanijata od site izvori {to se

emitiraat vo ìvotnata sredina, se prenesuvaat so namalen

intenzitet od rabotnata sredina, od pri~ini {to vozduhot kako

dinami~en medium, vlijanijata od rabotnata sredina gi {iri na site

strani.

Treba da se napomeni deka, na rezultatite od merewata, golemo e vlijanieto od okolnite objekti i okolniot prostor, bidej}i vlijanijata od Objektot vrz ìvotnata sredina, nemoàt posebno da se izoliraat.

Konsultacii i obrabotka: “Eko-Inènering”, Prilep Dru{tvo za konsalting, trgovija i uslugi Akreditacija: IARM Aplikant Sertificirana firma soglasno: ISO 9001- Sistem za upravuvawe so kvalitet

ISO 14001- Sistem za upravuvawe so ìvotnata sredina


128

Lokacija na instalacijata-ekploatacija na Tuf

-Zavr{ni konturi-

MM-2

MM-3


129

Lokacija na instalacijata-ekploatacija na Gabro

-Zavr{ni konturi-

Merni mesta i to~ki za monitiring

MM-merno mesto MM-1 MM-2

B-bu~ava, VIB-vibracii B,VIB B, NZ-nejonizira~ko zra~ewe NZ,AV MM-3 AV-ambientalen vozduh B,

MM-1


130


131


132


133


134


135

Izvod od Geolo{ka karta na Makedonija

b-int. rudnik pisenik document -...

Documents