EDEBYAT

MESNEVDENHKYELER

B1-B2

Bu alma Trkeyi yabanc dil olarak renenler ve anadilini gelitirmek isteyen yurtdnda

yaayan Trkler iin hazrlanmtr. Bu kitap Avrupa Dilleri Ortak ereve Program ltlerine gre

B1-B2 seviyesinde hazrlanmtr. Kitapta yer alan metinler, B1-B2 seviyelerindeki dil becerilerine

gre ksaltma, sadeletirme zetleme ve yeniden yazma teknikleri kullanlarak eitim amal yeniden

.dzenlenmitir

EditrDr. Mehmet Yaln YlmazDil UzmanDr. Fatma BlkbaOrijinal EserMevlna Celaleddin RumTashihBerrin zerResimleyenFahriye Faren taklKapak & Sayfa Tasarmeref Kocaman

Bask ve CiltKltr Sanat BasmeviLitros Yolu 2. Matbaaclar SitesiZB-ZB11 Topkap/Zeytinburnu/stanbulTel: 0212 674 00 21 - 29 - 46Faks: 0212 674 00 61

Mart 2015

ISBN: 978-605-9100-22-9

Hazrlk-retimKarbey Yaynclk Eitim veDan. Hiz. San. Tic. Ltd. ti.

T.C. Kltr Bakanl Yaynclk Sertifika No: 11805Ankara Caddesi No. 15 Konak Han Kat: 1Hobyar Mahallesi Caaolu-Fatih / stanbulTel: 0212 512 56 33 / 0212 511 68 29

Tm Haklar Sakldr.

indekiler

Padiahn kiKlesi5

Fil Nasl Bir Hayvandr?24

htiyar Adamn ikyeti9

Rum ve inli Ressamlar21

Sarn Hasta Ziyareti12

Bakkal ile Papaan16

Drt Yabancnn Kavgas18

Aslan ve Tavann Hikayesi39

Aslan, Kurt ve Tilki33

Kuyumcu ile Yal Adam

27

Damdaki Deve42

Tilki ile Horoz30

Tilki ve Eek35

Define45

retmen ile Gemici49

SZLKE51

5PADAHIN K KLES

Bir padiahn iki klesi varm. Klelerinden biri ok bakml, te-

miz giyimli ve gl kuvvetliymi. Dier kle ise zayf, kt giyimli ve

garip bir adamm. Bir gn padiah, Bu klelerimin hangisi daha iyi? diye dnm ve bunu anlamak iin bir plan yapm. Bakml ve gl

kuvvetli kleyi yanna arm ve ona sorular sormu. Kle, padiahn

sorularna mantkl, ustaca cevaplar vermi ve padiah ok etkilemi.

Aslan ve Tavann Hikayesi

Aslan, Kurt ve Tilki

Damdaki Deve

Tilki ile Horoz

Tilki ve Eek

Define

retmen ile Gemici

SZLKE

6MESNEVDEN HKAYELER

Padiah, Bu kle ok iyi ve zeki. diye dnm. Daha sonra dier

kleyi yanna arm. Ayn sorular bakmsz ve zayf kleye de sor-

mu. Bu bakmsz kle, ssl kelimelerle konumadan, basit cevaplar

vermi. Padiah onun szlerinden pek holanmam. Buna ramen onu

kovmam ve onun hakknda daha fazla bilgi toplamak istemi.

Bir gn iki kle sarayn bahesindeymi. Padiah onlar grp yan-

larna gitmi. Sonra, padiah zeki kleyi bir bahaneyle hamama gn-

dermi. Asl niyeti zayf ve bakmsz kle ile yalnz kalp ona dieri hak-

knda sorular sormakm. Padiah, bakmsz kleye Dier kle nasl

bir insan? diye sormu. Bakmsz kle, padiaha O doru szl bir in-

7MESNEVDEN HKAYELER

san. Daha nce onun kadar drst bir insan grmedim. diye sylemi.

Bunun zerine padiah akll kleyi yanna arp ona da bakmsz kle

hakknda sorular sormu. Akll kle, padiaha O hrsz, pis ve kt bir

insan. demi. Padiah birden kalarn atm ve Ama o kle senin

hakknda ok gzel eyler syledi. demi.

Padiah bakmsz kleyi tekrar yanna arm ve akll klenin sz-

lerini ona anlatm. Sonra, bakmsz kleye O kle hakknda ne bili-

yorsun? Her eyi bana anlat. demi. Bakmsz kle yine eski szlerini

tekrarlam ve dier kle hakknda kt bir ey sylememi. Padiah,

bu kez de bakmsz kleye imdi bana kendini anlat. demi. Bakmsz

kle kendini hi vmemi ve her eyi basit bir ekilde anlatm. Bunun

zerine padiah, Aslnda bakmsz kle dier kleden daha stn. nsa-

nn elbiseleri deil, kalbi ve ahlak nemli. diye dnm.

8MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Aadaki cmleler doruysa (D), yanlsa (Y) yazalm.

1. Padiahn kleleri birbirine ok benziyordu. ( )

2. D grn her zaman gerei gsterir. ( )

3. Padiah bakml kleyi hamama gnderdi. ( )

4. Bakmsz kle, akll kle hakknda iyi eyler syledi. ( )

5. Zeki kle, bakmsz kleyi saatlerce vd. ( )

6. Padiah, bakmsz klenin dier kleden stn olduunu anlad. ( )

7. Padiah zeki kleyi saraydan kovdu. ( )

8. Padiah bir zaman sonra iki kleyi de satt. ( )

9. Bakmsz kle, kendini vmeyi sevmiyordu. ( )

10. Padiaha gre insann kyafetleri deil, kalbi nemlidir. ( )

Cevaplar: 1. 1. Y, 2. Y, 3. D, 4. D, 5. Y, 6. D, 7. Y, 8. Y, 9. D, 10. D

9HTYAR ADAMIN KYEThtiyar adamn biri iyice hastalanm. Komularna, tandklarna

gitmi. Onlara ikyetlerini anlatm. Kendisi iin doktor tavsiye etme-

lerini istemi. Sonunda ehrin en nl doktoruna gitmi. Doktorla ihti-

yar adamn arasnda yle bir konuma gemi:

Doktor: Amca, ne ikyetin var?

htiyar adam: Her eyi unutuyorum, hafzam zayflad. Zihnim yorgun dt.

Doktor: Bu sizin iin normal bir durum, Bunun sebebi ihtiyarlktr.

10

MESNEVDEN HKAYELER

htiyar adam: tahm da yok. Yediklerim dokunuyor.

Doktor: htiyarlkta mide de yava alr, hazmszlnn sebebi bundandr.

htiyar adam: Nefes almakta glk ekiyorum.

Doktor: Bu durum da ihtiyarlk yzndendir, amca.

htiyar adam: Gzlerim de iyi grmyor, nm grmekte zorla-

nyorum.

Doktor: Gzler ihtiyarlkta zayflar, daha az grr.

htiyar adam: Srtm da aryor, geceleri zor uyuyorum.

Doktor: Srtnn armas da normal, ihtiyarlktandr.

htiyar adam: Dizlerim de bazen iiyor, kzaryor. Yrmekte zor-

lanyorum.

Doktor: Gen deilsin amca, ihtiyarlkta diz de ier, ayak da.

htiyar adam: Sen ne biim doktorsun? Sana okulda bir ey ret-

mediler mi? Allah Her derdin bir derman vardr. diye buyurmutur.

Benim dermanm nerede? Her eye htiyarlktandr. diyorsun, baka

bir ey demiyorsun. Senin gibi doktor olmaz olsun!

Doktor: Amca, sana bir ey syleyeyim mi? Bu fke ve kzgnl-

nn sebebi de ihtiyarlktandr.

11

MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Aadaki cmleler doruysa (D), yanlsa (Y) yazalm.

1. htiyar adam komular srar ettikleri iin doktora gitmi. ( )

2. Doktor, o ehrin en mehur doktoruymu. ( )

3. Yal adam her eyi unutuyormu. ( )

4. Yal adam ok itahlym. ( )

5. htiyar adamn hazmszlnn sebebi yallkm. ( )

6. Doktora gre, gzler ihtiyarlkta daha iyi grrm. ( )

7. htiyar adam yrrken sorun yayormu. ( )

8. htiyar adam, doktor ok para istedii iin sinirlenmi. ( )

Cevaplar: 1.Y, 2.D, 3.D, 4.Y, 5.D, 6.Y, 7.D, 8.Y

12

SAIRIN HASTA ZYARET

Bir gn sar adamn biri yolda bir arkadana rastlam. Adama,

Hayrola arkada, nereden geliyorsun? diye sormu.

Adam, Senin komun olan falanca adam benim dostumdur. Ne

yazk ki ok hasta, onu ziyaret ettim. diye cevap vermi.

Sar adam:

-Yaa, demek komum ok hasta! imdi ok zldm. Vah vah!

Sar adam arkadana teekkr edip oradan ayrlm. Yolda yle

dnm: imdi hasta komuma gideyim, ona gemi olsun diyeyim.

Ancak ben sar bir adamm, komum da hasta. Onun sesi gl k-

maz, ben de onun sylediklerini anlayamam. Konutuklarn duyamam.

Ama hastalar ziyaret etmek ok sevap. Her iin bir yolu vardr elbette.

Allah bir anlama kolayl gsterir.

13

MESNEVDEN HKAYELER

Sar adam bir yandan yoluna devam etmi, bir yandan da bir -zm bulmak iin dnm. En sonunda bir kar yol bulmu. Kendi kendine:

Hasta komuma, Naslsn? diye sorarm, o da bana elbette yi-

yim. diye cevap verir. Ben de Oh, ok iyi, buna sevindim! derim.

Arkasndan Cann ne istiyor? Ne yemek istiyorsun? diye sorarm. O

da imdi bir ayran orbas olsa iyi olur. der. Ben de hemen, Oh

efendim! Bundan kolay ne var. Getireyim de afiyetle i. derim. Sonra da

Kime muayene oldun? Seni hangi doktor tedavi ediyor? diye sorarm.

O da Falanca doktor. der. Ben de Oh oh, ok iyi! O doktora gitmek-

le iyi yapmsn. Herkes onun ok iyi bir doktor olduunu sylyor.

Benim bir komum da ayn doktora muayene oldu. Maallah abucak

iyileti, ayaa kalkt. Sen de tez zamanda ifa bulursun inallah! diye szlerime devam ederim. Bylelikle hasta komuma biraz moral veri-

rim. Atei der, rahatlar. diye dnm.

Daha sonra hasta komusunun evine gitmi ve selam verdikten

sonra, Komum, ok gemi olsun! Hasta olmusun, yeni duydum,

hemen geldim. Naslsn bakalm? yi misin? Hlin keyfin yerinde mi?

diye sormu.

Hasta adam: Aah! lyorum!

Sar adam: Oh oh, ok iyi! Buna sevindim.

Hasta adam buna ok arm. Kendi kendine, Byle komu d-man bana Bu adam benim lmemi istiyor. diye dnm.

Sar adam konumaya devam etmi: Ne yiyorsun? Ne iiyorsun?

Cann ne yemek istiyor?

Zaten can skkn olan hasta adam, Zkkmn kkn yemek is-tiyorum. diye cevap vermi.

Sar adam hastann cevabna sevinmi ve ona Ah efendim, bu ok

kolay. Getireyim de afiyetle ye. demi.

14

MESNEVDEN HKAYELER

Hasta adam iyice sinirlenmi. Yorgann altnda yumruklarn skm.

Fakat sar adama belli etmemi. Sar adam sakin bir ekilde sormu:

- Hangi doktora gittin? Seni kim muayene etti?

Hasta neredeyse ldrmak zereymi. Dilerini skm ve sar

komusuna, Kim olacak be adam! Beni Azrail tedavi ediyor. diye ce-

vap vermi.

Sar adam gayet memnun bir hlde, Oh oh, ok iyi efendim! O

doktora gitmen iyi olmu. O doktor bu ehrin en iyi doktorudur. Seni

en ksa zamanda ayaa kaldracaktr. demi. Hasta sinirinden titre-

meye balam.

Sar adam mutlu bir ekilde oradan ayrlm. nk hasta komu-

sunu ziyaret ederek komuluk grevini yerine getirdiini dnm

15

ALITIRMALAR

1. Aadaki cmleleri eletirelim.

1. Hasta adam lyorum. deyince a. hasta adam Zkkmn kkn.

diye cevap vermi.

2. Sar adam, ne yemek istediini sorunca b. nk komuluk grevini yerine

getirmi.

3. Sar, hangi doktora gittiini sorunca c. komum benim lmemi istiyor,

diye dnm.

4. Sar adam, huzurla evine dnm d. sar adam ok sevindim.

demi.

5. Hasta adam, e. yal adam Azraile gittiini

sylemi.

Cevaplar: 1.d, 2.a, 3.e, 4.b, 5.c

16

BAKKAL LE

PAPAAN

Bir bakkaln gzel sesli,

yeil renkli, konukan bir pa-

paan vard. Papaan dk-

kna bekilik ediyor, btn

tccarlarla akalayordu.

nsanlarla onlar gibi konuu-

yordu.

Papaan bir gn dkk-

nn iinde srayp uarken

glya ielerini drd

ve btn glyalar yere d-

kld. O srada dkknn sa-

hibi geldi. Papaana ok si-

nirlendi ve papaann bana

vurdu. Dkkn sahibi papa-

ana vurur vurmaz papaan kel oldu, ayrca dili tutuldu ve birka gn

hi konumad. Bakkal ok piman oldu. Yazk, bu papaan grmek

iin dkkna ok mteri geliyordu. imdi mterilerimi kaybedeceim. Keke ona vurmasaydm. dedi.

Bakkal, papaannn tekrar konumas iin yoksullara sadakalar verdi. gn gece akn, zgn, mitsizce dkknnda oturdu. Pa-

paanm belki konuur. diye her eyi denedi. O srada kel bir dervi

dkknn nnden geiyordu. Papaan birdenbire konumaya balad

ve dervie bard: Hey dervi! Sen nasl kel oldun? Yoksa sen de mi

ieden ya dktn?

ALITIRMALAR

1. Aadaki ifadeleri metne gre eletirelim.

1. Sahibi, papaana ok sinirlenmi ve a. bir papaan varm.

2. Bir bakkaln gzel sesli b. glya ielerini drm.

3. Dkkn sahibi papaana vurunca c. bakkal vurduu iin ok

piman olmu.

4. Bir gn dkknn iinde uarken d. papaann bana vurmu.

5. Papaannn dili tutulunca e. birdenbire konumaya balam.

6. Bakkal, papaannn konumas iin f. papaan kel olmu.

7. Papaan dervii grnce g. Sen de mi ya dktn?

diye barm.

8. Papaan, dervie h. fakirlere sadakalar vermi.

Cevaplar: 1. 1-d, 2-a, 3-f, 4-b, 5-c, 6-h, 7-e, 8-g

18

MESNEVDEN HKAYELER

DRT YABANCININ KAVGASIZengin bir adam, bir i iin drt ii tutmu. Adamlar akama kadar

almlar. i vaktinden nce bitirmiler. Zengin adam iilere hem c-

retlerini vermi hem de bir miktar bahi vermi. Onlara, Bu parayla

kendinize yiyecek aln. demi.

Adamlardan biri Arapm. Arap, arkadalarna Ben ineb iste-rim. demi.

Acem olan dier adam ise Olmaz, ben engur yemek istiyorum.

Bu parayla engur alalm. diye srar etmi.

Adamlardan biri Rummu. Rum adam, Arap ve Acemin istekleri-

ne kar km ve kendisinin istafil yemek istediini sylemi.

Drdnc ii ise Trkm. O da dier adamn ne istediklerini

anlamam ve onlara, Ben ne engur ne ineb ne de istafil istiyorum.

Ben zm isterim, nk zm ok gzel bir meyvedir. demi.

Fakat hibiri bu teklifi kabul etmemi. Herkes kendi isteinde s-

rar etmi. nce seslerini ykseltmiler, sonra barmaya balamlar.

Ardndan da sopalarla, yumruklarla kavgaya tutumular. Kavga ok

19

bykm ve onlar ayrmann imkn yokmu. Drt ii konumayla,

tartmayla, kavgayla aralarndaki sorunu zemeyeceklerini anlamlar

ve bir hkime gitmeye karar vermiler. Hkim bunlara, Syleyin baka-lm. Nedir derdiniz! Neyi paylaamyorsunuz? diye sormu.

Adamlar hkime dertlerini anlatmlar. Arap ineb istediini, Rum

istafil istediini, Acem engur istediini, Trk de zm istediini syle-

mi.

Hkim, sakin sakin onlar dinlemi, sonra da onlarn bu hline uzun

uzun glm. Bizimkiler hkimin glmesinden hibir ey anlamamlar.

ok armlar ve Bu nasl bir hkim? diye dnmler. akn

akn birbirlerine bakmlar.

Hkim, meseleyi daha fazla uzatmak istememi. Mahkeme grev-

lisini manava gndermi. Bir kasa zm aldrm. Daha sonra Aceme

Ey Acem, sen bu meyveyi mi istedin? diye sormu.

Acem, Evet, sayn hkimim. diye cevap vermi.

Hkim, Arapa dnm ve Peki ya sen Arap efendi? Sen de bun-

dan m istiyorsun? demi.

Arap gzlerini fal ta gibi am, bir hkime, bir zm kasasna

bakm ve Evet efendim. Bundan istiyorum. demi.

Hkim sonra Ruma ve Trke dnm, Siz de bundan istemiyor

musunuz? diye sormu. Onlar da Evet demiler.

Meer bu drt adam da ayn meyveyi istemiler. Bylece iin asl anlalm. Drt ii, hkimin yannda birbirlerinden zr dileyip bar-

mlar. Daha sonra da bir kasa zm afiyetle yemiler.

20

MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Aadaki ifadeleri metne gre eletirelim.

1. Zengin bir adam a. ineb almak istemi.

2. Rum adam b. engur almak istemi.

3. Arap adam c. bir kasa zm aldrm

4. Fars adam d. ve kavgaya tutumular.

5. Trk adam e. anlamyorlarm.

6. Onlar birbirlerinin dilini f. onlara ok glm.

7. Drt adam anlaamamlar g. barmlar.

8. Hkim meseleyi dinleyince h. zm almak istemi.

9. Hkim, grevliyi manava gnderip . drt arkadaa para vermi.

10. iler birbirlerinden zr dileyip i. istafil almak istemi.

Cevaplar:1-, 2-i, 3-a, 4-b, 5-h, 6-e, 7-d, 8-f, 9-c, 10-g.

21

RUM VE NLRESSAMLAR

inliler ressamlk konusunda kendilerini Rum halkndan daha s-

tn grrler ve onlara Biz sizden daha iyi, daha yetenekli ressamlarz.

derler. Rum lkesi ressamlar ise, Bizim ustalmz sizden daha stn-

dr. diye karlk verirler.

Bunun zerine padiah Sizi bir snav yapacam. Hanginiz hakl,

greceim. der. Snav gn, iki halkn ressamlar da saraya giderler ve

padiahn huzuruna karlar.

inliler ve Rumlar, padiahtan kendilerine almak iin birer oda

22

MESNEVDEN HKAYELER

vermesini isterler. Padiah, kaplar birbirine kar iki odann birini inli

ressamlara, dierini de Rum ressamlara verir.

inliler, resim yapmak iin padiahtan yzlerce renk boya isterler.

Cmert padiah hazinenin kaplarn onlara aar ve onlara yzlerce

renk boya verir.

inliler, her sabah hazineden eit eit renklerde boyalar alrlar.

Rum ressamlar ise, Bize boya lazm deil. Bizim duvardaki paslar temizlememiz lazm. Duvardaki paslar temizlemek bize yeter. derler.

Rum ressamlar odalarnn kapsn kapatrlar ve duvar cilalamaya balarlar. Odann duvarn gkyz gibi saf, temiz ve parlak bir hale

getirirler.

inliler resimlerini yapp bitirince, sevin ve neelerinden davullar

almaya balarlar. Padiah ieri girer ve inlilerin resimlerini grr. O

harika resimler karsnda arp kalr, akl bandan gider.

Sonra padiah Rum ressamlarn yanna gelir. Rum ressamlar, padi-

ah gelince iki oda arasndaki perdeyi kaldrrlar. Kar odadaki inlile-

rin resimleri, bu odann parlak duvarna yansr.

Padiah, inlilerin odasnda ne grdyse, Rum ressamlarn oda-

snda da aynsn grr. Resimler o kadar canldr ki padiahn gzn

alr.

te, sfler Rum lkesinin ressamlarna benzerler. Onlarn kitap-

lar, dersleri ve mucizeleri yoktur. Onlarn gnlleri parlaktr. Onlarn

gnlleri bir ayna gibi saf ve temizdir. Onlarn gnllerine trl trl

resimler yansr.

23

MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Aadaki sorular metne gre cevaplayalm.

1. Padiah niin inli ve Rum ressamlar snav yapmak istemi?

a. Onlar sarayda grevlendirmek iin.

b. Hangilerinin daha iyi ressam olduunu anlamak iin.

c. Sarayn duvarlarn boyamalar iin.

d. Hazinenin kaplarn amak iin.

2. Rum ressamlarn saraydaki alma odalar neredeymi?

a. inli ressamlarn odasnn st katnda.

b. inli ressamlarn odasnn sanda.

c. inli ressamlarn odasnn karsnda.

d. inli ressamlarn odasnn solunda.

3. Rum ressamlar niin odalarnn duvarn parlatmlar?

a. inlilerin resimlerinin yansmas iin.

b. Duvar pis olduu iin.

c. Padiah oday temizlemelerini syledii iin.

d. Resim yapmaktan holanmadklar iin.

Cevaplar: 1. 1. b, 2. c, 3. a

24

FL NASIL BRHAYVANDIR?

Bir gn Hintliler halka gstermek iin bir fil getirmiler. Fili ka-

ranlk bir ahra koymular. Fili grmek iin birok insan o karanlk

ahra giriyormu ama ahr ok karanlk olduu iin hi kimse fili gre-

miyormu. Herkes ona eliyle dokunuyormu ve onun eklini anlamaya

alyormu.

Bir kii filin hortumuna dokunmu. O kii, Filin ekli tpk bir

oluk gibidir. demi.

Birinin eli ise filin kulana dokunmu. O da Fil bir yelpazeye benziyor. demi.

25

MESNEVDEN HKAYELER

Bir bakas da elini filin ayana srm. O da Filin ekli stuna benziyor. demi.

Bir bakas da elini filin srtna srnce, Fil bir tahta benziyor. demi. Herkes filin bir yerine dokunmu ve filin ekli konusunda bir

tahminde bulunmu. Filin neresine dokunduysa, fili ona gre anlatmaya

alm. Hepsi fili farkl farkl tarif etmiler.

Onlarn elinde bir mum yokmu, bu yzden hepsi fili farkl ekilde

grm. Hakikati anlamak iin a ihtiya vardr.

26

MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Metne gre aadaki cmlelerde uygun olan kelimeyi iaretleyelim.

1.Hintliler halka gstermek iin bir fil / aslan / boa getirdiler.

2. Fili grmek iin birok insan o karanlk maaraya / kmese / ahra girdi.

3. Birinin eli filin hortumuna / ayana / kulana geldi. Bunun ekli tpk bir

oluk gibidir. dedi.

4. Birinin eli filin kulana dokundu. Fil ona bir stun / yelpaze / taht gibi geldi.

5. Bir bakas elini filin ayana srd. Filin ekli stun / yelpaze / oluk gibidir.

dedi.

6. Bir kii elini filin srtna srnce, Fil bir stuna / tahta / olua benziyor. dedi.

7. Eer onlarn elinde bir fener / mum / lamba olsayd, sylediklerinde farkllk

olmazd.

Cevaplar: 1. 1. fil, 2. ahra, 3. hortumuna, 4. yelpaze, 5. stun, 6. tahta, 7. mum

27

KUYUMCU LE YALI ADAMBir gn kuyumcunun yanna ok ihtiyar bir adam gelmi ve ondan

altn tartmak iin terazisini istemi. Kuyumcu, Git beyim, bende kal-bur yok. diye cevap vermi. Adam, Ben senden kalbur deil, terazi

istiyorum. Vereceksen terazini ver, benimle alay etme! demi.

Kuyumcu bunun zerine, Benim dkknmda sprge yok. de-

mi. Adam, Yeter, akalamay brak, istediim teraziyi ver. diye ku-

yumcuya barm.

28

MESNEVDEN HKAYELER

Kuyumcu, yal adama Szlerini duydum, seni anladm. Fakat sen

yalsn, ellerin titriyor, vcudun gsz. Altnlar tartarken ellerin tit-

rer, kk altnlar yere dklr. Sonra bana gelirsin ve yerdeki altnlarn

sprmek iin sprge istersin. Sprdkten sonra, altnlar plerden,

tozlardan ayrmak iin benden kalbur istersin. Ben balangta iin so-

nunu grdm. demi.

29

MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Aadaki olaylar metne gre sralayalm.

1. ( ) Kuyumcu Bende sprge yok. demi.

2. ( ) Kuyumcu, yal adama Sonra gelir benden sprge ve kalbur istersin.

demi.

3. ( ) Yal adam Teraziyi ver, benimle alay etme. Demi.

4. ( ) Yal adam kuyumcudan terazi istemi.

5. ( ) Kuyumcu, yal adama Ben balangta iin sonunu grdm. demi.

6. ( ) Kuyumcu, yal adama Senin ellerin titrer ve altnlar yere dklr. demi.

7. ( ) Kuyumcu bende kalbur yok demi.

8. ( ) Yal adam, kuyumcuya Yeter, akalamay brak. demi.

Cevaplar: 1. 1. 4, 2. 7, 3. 3, 4. 1, 5. 8, 6. 6, 7. 2, 7. 5

TLK LE HOROZBir gn tilkinin biri bir kyn kenarndan geiyormu. O srada

tilki, yerden tane toplayan bir horoz grm. Tilki, horozun yanna

gitmi ve ona selam vermi. Daha sonra horoza unlar sylemi:

- Sevgili dostum, senin baban ok iyi tanrm. Babann sesi ok

gzeldi. Senin sesin de gzel mi?

Horoz yle cevap vermi:

- Elbette! Benim sesim de babamn sesi gibi ok gzeldir.

Horoz, bunu syledikten sonra hemen gzlerini kapam, kanatla-rn rpm, azn am ve yksek sesle tmeye balam.

Tilki, gzlerini kapayan horozun zerine atlam ve horozu dile-

riyle tutmu. Sonra da aznda horozla oradan hzla uzaklam.

31

MESNEVDEN HKAYELER

Kyn kpekleri, aznda horozla koan tilkiyi grmler ve hemen

onun peine dmler. Havlayarak onu takip etmeye balamlar.

Horoz ok korkuyormu nk tilkinin kendisini yiyeceini biliyor-

mu. O srada horozun aklna bir fikir gelmi ve tilkiye yle seslenmi:

- Kpeklerden kurtulmak istiyor musun?

Tilki Evet anlamnda ban sallam ve horoza Kpeklerden

nasl kurtulacam? diye sormu. Horoz, tilkiye Kpeklere, Bu horo-

zu sizin kyden tutmadm., diye bar. demi.

Tilki, horozun bu szne inanm ve kpeklere barmak iin a-

zn kocaman am. Tilki azn anca, horoz tilkinin dileri arasndan

kurtulmu ve yere dm. Horoz, koarak tilkinin yanndan uzakla-

m ve kye dnm.

32

MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Aadaki cmleler doruysa (D), yanlsa (Y) yazalm.

1. Tilki ky meydanna gitmi. ( )

2. Tilki, bir horoz grm ve hemen yanna gitmi. ( )

3. Tilki, horozun babasn gerekten tanyormu. ( )

4. Horoz, tilkinin szlerine inanmam. ( )

5. Horoz, sesinin gzelliini gstermek iin tmeye balam. ( )

6. Horoz, gzlerini kapaynca tilki ona saldrm. ( )

7. Kyn kpekleri tilkiyi ve horozu grmemi. ( )

8. Horoz, tilkiden kurtulmak iin bir plan dnm. ( )

9. Tilki, horozun sylediklerine inanm. ( )

10. Kpekler, tilkiyi ve horozu yakalamlar.

Cevaplar: 1. 1.Y, 2.D, 3.Y, 4.Y, 5.D, 6.D, 7.Y, 8.D, 9.D, 10.Y

33

MESNEVDEN HKAYELER

ASLAN, KURT VE TLKBir gn bir aslan, bir kurt ve bir tilki arkada olmular. Beraber ava

kmlar. Akam bir kz, bir kei, bir de tavan yakalamlar. Avlar-n ormana getirmiler. Aslan, kurda Bunlar bize paylatr! diye emir vermi.

Kurt, Padiahm, kz en byk av. Bu yzden o sizin. Kei orta boyda, o da benim olsun. Tilki de tavan alsn. demi. Aslan, kurda ok kzm. Ben aslanm. Bu avlarn hepsi benim. diye kkremi. Bir pene ile kurdu paralam ve sonra tilkiye, Haydi, avlarmz bir de sen paylatr! demi. Tilki ok korkmu. Ama korkusunu gizlemi. Aman efendimiz, ben bunlar paylatramam. Bu kz sizin kahval-tnzdr, keiyi len, tavan da akam yersiniz. diye cevap vermi. Aslan, tilkinin paylatrmasn ok beenmi. te dil bir paylatrma byle olur. Bu paylatrmay kimden rendin sen? diye sormu. Tilki aslana, yerdeki kurdu gstermi: Padiahm, bunu kurdun lsnden

rendim. diye cevap vermi.

34

MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Metne gre aadaki cmlelerde uygun olan kelimeyi iaretleyelim.

1. Bir gn bir aslan, bir kurt ve bir tilki / tavan / kei arkada olmular.

2. Beraber avlanmaya / elenmeye / yemee kmlar.

3. Aslan kurdun avlar yemesini / paylatrmasn / avlanmasn beenmemi.

4. Aslan, kurt ldkten sonra avlar paylatrmas iin keiyi / tavan / tilkiyi

grevlendirmi.

5. Tilki, kurdun lsnden korkmu / kam / ders alm.

Cevaplar: 1. 1.tilki, 2.avlanmaya, 3.paylatrmasn, 4.Tilkiyi, 5.ders alm.

35

MESNEVDEN HKAYELER

TLK VE EEKEski zamanlarda zayf ve a bir eek vard. Bu eek sabahtan ak-

ama kadar a bir ekilde kayalklarda geziyordu. Orada sudan baka hibir ey yoktu.

O civarda bir orman vard. O ormann kral asland. Bir gn bu aslan byk bir fille savat, ok yoruldu. Bu nedenle avlanamad ve dier hayvanlar da a kald. nk onlar aslann artklarn yiyorlard.

Aslan, tilkiye Git, benim iin bir eek avla. Ormann evresinde bir eek bul, onu gzel szlerle kandr ve buraya getir. Eei yersem glenirim, o zaman ava karm. Siz de a kalmazsnz. dedi.

Tilki her yerde eek arad. Sonunda zavall eei buldu. Scak bir ekilde zavall eee selam verdi. Tilki, eee Burada hi yiyecek yok.

36

MESNEVDEN HKAYELER

Burada nasl yayorsun? diye sordu.

Eek Her zaman Allaha krediyorum. nk ktnn daha da

kts vardr. dedi.

Tilki, eee Seni yeilliklerle, pnarlarla ve yiyeceklerle dolu bir

yere gtreceim. Orada huzur ve gven iinde yaarsn. dedi. Eek

de tilkiye Sen oradan geliyorsun, o zaman neden zayfsn? Bana yalan

sylyorsun. dedi.

Eek, tilkiyle bir sre tartt ama eei sonunda kandrd.

Tilki, eei ormana getirirken aslan uzaktan eek ve tilkiyi grd.

Sabredip onlar beklemedi, hemen eee saldrd ama eek aslan grp

kat.

Tilki, aslana Ey padiahmz! Niin onun yaklamasn beklemedi-

niz? Onu kardnz. dedi.

Aslan, Kuvvetliyim, onu kolayca yakalarm, sandm. Sabrm ve ak-

lm alktan yok olmu. Onu tekrar buraya getir. dedi.

Tilki, nallah onu yeniden kandrrm. Zaten onu bir kez kandr-

dm. Yeniden kandrabilirim. diye dnd. Tilki hzlca eein yanna

gitti.

Eek, tilkiye Ey sahtekr! Ben sana ne yaptm? Beni niin aslann

nne attn? Sen ktsn. Beni ldrmek istedin. Sen dmansn! Hadi

git. Seni bir daha grmek istemiyorum. dedi.

Tilki, eee birok gzel sz syledi. Zavall eei yine kandrd.

Aslan bu kez eein kendisine iyice yaklamasn bekledi. Ona sal-

drd ve zavall eei ldrd.

Aslan eei yedikten sonra ok susad ve su imek iin pnara gitti.

Tilki, aslan yokken eein cierini ve kalbini yedi.

Aslan, pnardan geldi. Eein cierini ve kalbini arad ama bulama-

37

MESNEVDEN HKAYELER

d. Tilkiye, Bu eein cieri ve kalbi nerede? diye sordu.

Tilki, Eein cieri ve kalbi yoktu. diye cevap verdi.

Aslan, Nasl olur? Her canlda mutlaka kalp ve cier bulunur.

dedi.

Tilki, Eer onun kalbi ve cieri olsayd, onu iki kez kandramaz-

dm. Buraya asla iki kere gelmezdi. diye cevap verdi.

38

MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Aadaki cmleler doruysa (D), yanlsa (Y) yazalm.

1. Aslan, kurtla savat iin ok yorulmu. ( )

2. Aslan, tilkiyi bir eek bulmas iin grevlendirmi. ( )

3. Tilki eei iki kez kandrm. ( )

4. Eek ok neeliymi. ( )

5. Tilki, eei aslana gtrmek iin kandrm. ( )

6. Eek, tilkinin hileli szlerine inanm. ( )

7. Tilki eein kalbini ve beynini yemi. ( )

8. Eek her zaman, yemyeil ormanlk bir yerde dolarm. ( )

9. Tilki ok zayfm. ( )

10. Aslan, eei yedikten sonra uyumu. ( )

Cevaplar: 1. 1. Y, 2. D, 3. D, 4. Y, 5. D, 6. D, 7. Y, 8. Y, 9. D, 10. Y

39

MESNEVDEN HKAYELER

ASLAN VETAVANIN HKYES

Eski zamanlarda bir orman vard. Bu ormann sakinleri korku

iindeydi. nk bu ormann kral aslan ok zalimdi. Her gn orman-

daki hayvanlardan birini yiyordu.

Ormandaki hayvanlar bir gn toplandlar ve Byle yaayamayz,

bir eyler yapmalyz. dediler. Konuup tarttlar, aralarndan bir sz-c setiler. Onu aslana gndermeye karar verdiler.

Szc, aslann yanna gitti ve Ey ormanlarn kral! Her gn iimiz-den birini yiyorsunuz. Buna itirazmz yok, bu sizin hakknz. Fakat

sizin yorulmanz istemeyiz. Siz artk zahmet etmeyin. Biz her gn yiye-

ceinizi size getiririz. Bylece rahat edersiniz. dedi.

Aslan bu neriyi beendi ve hemen kabul etti. O gnden sonra or-

mandaki hayvanlar her sabah bir hayvan yemesi iin aslana gnderdiler.

40

MESNEVDEN HKAYELER

Aslana gitme sras tavana geldi. Hayvanlar, tavana Bu senin ka-derin. Ormann huzuru iin birimizin kendini feda etmesi gerek. Za-

man kaybetmeden yola k, aslan kzdrmayalm. dediler.

Tavan aslandan korkuyordu. Bu yzden yava hareket ediyordu.

tekiler kayglanmaya baladlar. Sonunda tavan ikna ettiler ve tav-

an yola kt. Aslan ok at, bu yzden Nerede kaldn sen? Neden

geciktin? diye tavana bard.

Tavan terini sildi ve Sormayn kralm, yolda bir aslan nme k-

t. Elinden kurtulmak ok zor oldu. dedi. Aslan daha da fkelendi;

Aslan m, kim bu aslan? Burada kral benim, o da kimmi? diye ba-

rd.

Tavan, Efendim, o aslan o kadar bykt ki ok korktum. Ona

sizi anlattm, o da beni tehdit etti. dedi. Aslan, tavana Gel benimle, gidip o kstah ldreyim. diye syledi. Hemen yola ktlar, tavan nde aslan arkada gittiler. Tavan bir kuyunun banda durdu ve te,

kralm! Aslan bunun dibinde, bakn nasl da orada oturuyor. dedi.

Aslan, tavana ekil uradan! dedi ve tavan itti. Kuyunun iine

baknca tpk kendisi gibi bir aslan grd. Aslan, kuyudan kendisine

bakyordu. Aslnda aslan suda kendi yansmasn grd. Aslan kk-

redi, kuyudaki aslan da kkredi. Aslan iyice sinirlendi. Tavan, aslana

Gryorsunuz efendim, kuyudaki aslan size meydan okuyor. dedi.

Aslan iyice kzd. Aslann sesi ormann drt bir yanndan yank-land. Bir anda kuyuya atlad ve suya der dmez ld. Tavan, or-

manda neeli arklar syleyerek arkadalarnn yanna dnd.

41

MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Metne gre doru olan seenei iaretleyim.

1. Ormandaki hayvanlar korku iindeydi. nk

a. ormanda yiyecek bulmak ok zordu.

b. aslan her gn ormandaki hayvanlardan birini yiyordu.

c. ormann kral aslan ok yoruluyordu.

d. orman ok karanlkt.

2. Ormandaki hayvanlar aslana bir szc gnderdiler. Szc, aslana ..

a. Sizden ok korkuyoruz, ltfen bizi yemeyin. dedi.

b. Bizi deil, tavan yiyin. dedi.

c. Siz ok yorgunsunuz, biraz dinlenin. dedi.

d. Biz yer gn sizin yiyeceinizi getiririz. dedi.

3. Tavan aslana nasl bir yalan syledi?

a. Sizden ok korkuyordum, bu yzden yava yava geldim. dedi.

b. Yolda baka bir aslan grdm, o beni tehdit etti. dedi.

c. Ormanda yolumu kaybettim, bu yzden ge kaldm. dedi.

d. Siz ok yorgundunuz, sizi rahatsz etmek istemedim. dedi.

4. Aslan, tavan dinleyince ne yapt?

a. Dier aslan bulmak iin yola kt.

b. Tavana ok sinirlenip onu yedi.

c. Su imek iin kuyunun yanna gitti.

d. Yzmek iin kuyuya atlad.

5. Aslan kuyuya atlad. nk .

a. kuyuda deiik balklar vard.

b. tavana ok sinirlendi.

c. kendi yansmasn baka bir aslan sand.

d. su imek istiyordu.

Cevaplar: 1. 1-b, 2-d, 3-b, 4-a, 5-c

42

MESNEVDEN HKAYELER

DAMDAK DEVEbrahim Edhem, Belh ehrinin padiahyd. Bir gece sedire uzan-

m dinleniyordu. Saraynn atsnda baz sesler ve grltler duydu.

Sanki atda birileri dolayordu. Kim byle bir eye cesaret edebilir?

diye dnd ve pencereden yukar bakt.

Kim var orada? Sarayn atsnda ne iiniz var? diye bard. a-

tda birka adam vard ve padiah bu adamlar tanmyordu. Adamlar,

Bir ey kaybettik ve onu aryoruz. diye cevap verdiler.

brahim Edhem, atdaki adamlara Ne kaybettiniz? diye sordu.

Onlar da Develerimizi kaybettik. diye cevap verdiler. brahim Ed-

43

MESNEVDEN HKAYELER

hem, bu cevaba ok ard ve hayretle Develerinizi sarayn atsnda

m aryorsunuz? diye sordu. atdaki adamlar Niin aryorsunuz?

Biz burada develerimizi bulmaya alyoruz. Siz de sarayda oturup Al-

lah bulmaya alyorsunuz. Bunlar ayn ey. Yani ikisi de imknsz.

diye cevap verdiler.

Bu olaydan sonra brahim Edhem saray ve saltanat terk etti. Dervi oldu ve Allahn sevgisini kazand.

44

MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Aadaki tanmlar anlamlaryla eletirelim.

1. sedir a. Hkmdarlarn oturduu byk ev.

2. at b. Boynu uzun, srtnda hrgc olan, yk tayan bir hayvan.

3. padiah c. Gerekleme ihtimali bulunmayan, olanaksz.

4. saray d. Evleri d etkilerden korumak iin zerlerine yaplan blm.

5. grlt e. Ortaya kan, gerekleen her trl i, hadise.

6. deve f. Oturmaya veya yatmaya yarayan ev eyas.

7. imknsz g. Bir tarikata girmi, onun trelerine bal dindar kimse.

8. saltanat h. Devlet bakan, hkmdar.

9. olay . Bolluk ve zenginlik, gsterili yaay.

10. dervi i. Anlamsz sesler, patrt.

Cevaplar: 1. 1-f, 2-d, 3-h, 4-a, 5-i, 6-b, 7-c, 8-, 9-e, 10-g

45

DEFNEA tavuk kendini dar ambarnda sanrm. Yoksul bir adam

da ryasnda bir mjdeci grm. Mjdeci, yoksul adama Ey yoksul

adam. Kalk, kt komuna git; onda u ekilde, u renkte bir kt

var, onu bul ve oku. Fakat o kd tek bana ssz bir yerde oku. Sakn

bakalarna gsterme. O ktta bir definenin yeri yazyor. Bunu insan-

lar duysa bile zlme. Senden baka hi kimse o defineden hibir ey

alamaz. Onu bulamazsan sakn zlme. Allah sana yardm eder. demi.

Mjdeci bunlar syledikten sonra, elini adamn gsne koymu

ve Haydi, yr! diye devam etmi.

Yoksul adam uykusundan uyannca ok sevinmi. Hemen kalkm,

giyinmi, dar km. Kt komusunun dkknna gitmi. Kim-

senin anlamamas iin bir sre baka ktlara bakm. Sonra asl k-

tlarn yanna gitmi. Aman Allahm! te o. Tm iaretler zerinde

var. ekli, rengi, hepsi ryamdaki ktlar gibi. diye dnm. Gizlice

o kd alm ve cebine koymu. Komusuna, Hayrl iler! diyerek

dkkndan ayrlm.

O kd okumak iin sakin bir yere gitmi, saa sola bakm. Et-

rafnda kimse yokmu. inden de Bu deerli kt baka ktlarn

arasna nasl girdi? Allah, benim bu kd almama nasl izin verdi? Her

yer altnla, gmle dolu olsa bile, eer Allah istemezse ondan hibir ey

alamazsn. Yzlerce kitap okusan bile, Allah istemezse aklnda hibir

ey kalmaz, Allah isterse, bir kitap okumasan bile azndan ok deerli

szler dklr. imdi inanyorum, ryamdaki kii bir ermiti. nk

bu define kdnn yerini bildi. diye dnm.

Bir daha etrafna bakm, kimse yokmu. Kd cebinden karp

incelemi. Ktta unlar yazlym: ehrin dnda bir trbe var. Tr-

beye arkan dn, yzn kbleye evir, sonra bir yay al ve o yayla bir ok at. Ok nereye derse oray kaz.

46

47

MESNEVDEN HKAYELER

Yoksul adam trbeyi bulmu. Bir yay alm ve oku frlatm. Ok, yz metre ileriye dm. Yoksul adam, oray kazm. Kazm, kaz-m... Ama hibir ey bulamam.

Yoksul adam her gn o trbeye gidip ok atm. Her gn de kaz-m... Ama defineyi bulamam. Ama midini hi kaybetmemi. Srek-li her yeri kazm. nsanlar, Bu adam niin her yeri kazyor? diye d-nmler ve padiaha haber vermiler. Askerler yoksul adam bulmu ve onu padiahn sarayna getirmiler.

Padiah, Benim lkemde, benden gizli hazine aramsn, doru mudur? diye barm. Adam hem yoksulmu hem de akllym. Du-rumu fark etmi. Eer yalan sylersem padiah beni ldrr. diye dnm. Padiaha, ryasn, kd, her eyi bir bir anlatm ve kd padiaha vermi. ok uratm, fakat defineyi bulamadm. Yoruldum, a kaldm, uykusuz kaldm. Ey byk padiahm, belki senin ansn var-dr, sen defineyi bulursun. demi.

Padiah da o trbeye gitmi, alt ay ok atm, her yeri kazm. Fakat o da defineyi bulamam. Alt ay sonra padiah yoksul adam arm, define kdn onun nne atm. Bu benim gibi bir padiahn ii de-il. Senin iin yok. Bu i sana daha uygun! Eer bulursan, define sana helal olsun. demi.

Yoksul adam kd alm ve defineyi aramaya devam etmi. Orada-ki insanlara, Padiah bana izin verdi. demi. O insanlar, yoksul adam ok kskanmlar.

Gnler, aylar gemi. Yoksul adam a, yorgun ve perian bir halde kazmaya devam etmi ama defineyi bulamam. Bir gn Neden Al-lahtan yardm istemiyorum? Allah, isteyin vereyim, dua edin kabul ede-yim, demiyor mu? diye dnm. Ellerini am; Ey Allahm! Bu define iin mrm harcadm! Yllardan beri hi almadm, sadece her yeri kazdm. eytan beni kandrd. Ya Rabbi! Bu iten tvbe ettim. Sana yalvaryorum. diye gnlerce, gecelerce dua etmi.

Sonunda Allah, yoksul adamn dualarn kabul etmi

48

MESNEVDEN HKAYELER

ALITIRMALAR

1. Metne gre aadaki cmlelerde uygun olan kelimeyi iaretleyelim.

1. A tavuk ryasnda kendini dar ambarnda / kmeste / denizde grr.

2. Yoksul adam yolda / ryasnda / ite bir mjdeci grm.

3. Mjdeci, yoksul adama Ktta definenin / ssz yerin / ktnn yeri yaz-

yor. demi.

4. Yoksul adam, ktlarn arasnda para / resim / definenin yerini bulur.

5. Yoksul adam her gn o kt dkknna / ssz yere / trbeye gitmi.

6. Yoksul adam definenin yerini bulmak iin yay / ok / ta atar.

7. Oradaki insanlar / askerler / alacakllar yoksul adam saraya gtrmler.

8. Padiah da mr boyu / bir yl / alt ay defineyi aram ama bulamam.

9. Padiah, yoksul adama kd bulmas / evine dnmesi / defineyi aramas iin

izin vermi.

10. Sonunda yoksul adam dua eder / hazineyi bulur / lr.

Cevaplar: 1. 1.dar ambarnda, 2.ryasnda, 3.definenin, 4.definenin yerini, 5.tr-

beye, 6.ok, 7.askerler, 8.alt ay, 9. defineyi aramas, 10.dua eder

49

MESNEVDEN HKAYELER

RETMEN LE GEMCBir retmen gemiye binmi. Gemiciye, Sen hi dilbilgisi kitab

okudun mu? diye sormu. Gemici Hayr, daha nce hi dilbilgisi kita-

b okumadm. diye cevap vermi. Bunun zerine retmen, gemiciye

mrnn yars mahvolmu. demi.

Gemici ok sinirlenmi, kalbi krlm ama retmene hibir ey sylememi. Bir sre sonra byk bir frtna km, frtna sebebiyle

gemi ok sallanm. Gemici, retmene Sen yzme biliyor musun?

diye sormu. retmen, Hayr, yzme bilmiyorum. demi. O zaman

gemici, retmene unlar sylemi: imdi senin mrnn tamam

mahvoldu. nk gemi biraz sonra batacak!

50

Cevaplar: 1. 1. D, 2. Y, 3. D, 4. Y, 5. Y

51

ALITIRMALAR

1. Aadaki cmleler doruysa (D), yanlsa (Y) yazalm.

1. Gemici daha nce dilbilgisi kitab okumam. ( )

2. retmen, gemiciye mrnn tamam mahvoldu. demi. ( )

3. Gemici, retmenin szlerine ok zlm. ( )

4. Frtna knca gemi batm. ( )

5. retmen ok iyi bir yzcym. ( )

52

MESNEVDEN HKAYELER

SZLKEPADAHIN K KLESahlak (i.): Bir toplum iinde kiilerin uymak zorunda olduklar davran biimleri ve kurallar, huy.bahane (i.): Bir eyin gerek sebebi gizlenerek ileri srlen gerek olmayan se-bep.bakml (s.): Elbiseleri, sa, yani d grnm ve sal gzel olan insan.bakmsz (s.): Elbiseleri, sa, yani d grnm ve sal kt olan insan.garip: (s.) . Kimsesiz, zavall. gl kuvvetli (s.): Sal, gc, kuvveti yerinde olankalarn atmak: (d.) Kzmak, sinirlenmek, kt kt bakmak.niyet: (i.) Bir eyi yapmay nceden isteyip dnmek.vmek: (f.) Birinin veya bir eyin iyiliklerini, stnlklerini syleyerek deerini yceltmek.ssl kelime (s.t.) Uzun, gzel ve etkili szler. stn (s.) Benzerlerine gre daha yksek bir dzeyde olan, onlardan daha iyi.

HTYAR ADAMIN KYETderman (i.): kar yol, are.hafza (i.): Yaananlar, renilen konular, bunlarn gemile ilikisini bilinli olarak zihinde saklama gc,bellek. hazmszlk (i.): Sindirim sisteminin iyi almamas durumu.itah (i.): Yemek yeme istei.zihin (i.): Canlnn duygu ve davranlar dndaki ruhsal sre ve etkinliklerinin btn.

SAIRIN HASTA ZYARETayaa kaldrmak (d.): Hastay iyi etmek, iyiletirmek. kar yol (i.): G durumlarda insan baarya ulatran, kurtaran davran, -zm yolu, are.zm (i.): Bir sorunun zlmesinden alnan sonu, hal.dman bana (d.): Bir durumun ok kt olduunu gstermek iin kullanlan bir sz.falanca (s.): Sylenmesi istenmeyen veya gerekli grlmeyen bir zel adn yerini tutan kelime.ifa (i.): Bedensel veya ruhsal bir hastaln son bulmas, hastalktan kurtulma.tez (s.): abuk olan, sratli.vah vah (nlem): ok yazk anlamnda kullanlan bir sz.yerine getirmek (f.): stenileni, gerekeni yapmak.zkkmn kk (i.): Kzgnlk annda sylenen bir sz.

53

MESNEVDEN HKAYELER

BAKKAL LE PAPAANbeki (i.): Bir eyi veya bir yeri bekleyip korumakla grevli kimse.dili tutulmak (d.): Konuamamak.glya (i.): Gl ieinden elde edilen ya.kel (i.): Sa dklm olan, sasz kii.sadaka (i.): Dilenciye ya da fakir insanlara verilen para.

DRT YABANCININ KAVGASIengur (i.): Farsada zm. gzlerini fal ta gibi amak (d.): aknlkla, hayretle bakmak. hkim (i.): Kanunlar uygulayarak adaleti gerekletirmekle grevli kimse, yarg. srar etmek (f.): Bir konuda, bir dncede srekli direnmek.ineb (i.): Arapada zm.istafil (i.): Rumcada zm.kar kmak (f.): Bir dnceye katlmamak, cephe almak.meer (bala): Bilinmeyen, farknda olunmayan bir durum iin kullanlan bir sz, meerse, oysa, oysaki. mesele (i.): Sorun, problem.yumruk (i.): Parmaklarn kapanmasyla elin ald biim.

RUM VE NL RESSAMLARakl bandan gitmek (d.): ok armak.cilalamak (f.): Bir eyi parlatmak.gzn almak (d.): Kuvvetli ktan dolay grememek.hazine (i.): Altn, gm, mcevher, vb. deerli eyalarn sakland yer.huzura kmak (f.): Padiahn yanna gitmek, onunla grmek.pas (i.): Nemli yerlerde oksitlenme sonucunda oluan kahverengi lekeler. sf (i.): Dindar kii, mutasavvf. stn (s.): Benzerlerine gre daha yksek bir dzeyde olan, deerli. stn grmek (f.): Bir eyi veya kimseyi bakasndan daha deerli grmek.yansmak (f.): Ik dalgalar yanstc bir yzeye arparak yn deitirmek, ak-setmek.

FL NASIL BR HAYVANDIR?ahr (i.): Evcil bykba hayvanlarn barnd kapal yer, hayvan evi.hakikat (i.): Gerek. oluk (i.): Bir eyin akmasna yarayan st yan ak boru.stun (i.): Silindir eklinde uzun ta, yere dayal silindir biiminde dey destek,

54

MESNEVDEN HKAYELER

kolon.taht (i.): Hkmdarlarn oturduu byk, ssl koltuk.tarif etmek (f.): Tanmlamak, bir eyin eklini, yerini aklamak. yelpaze (i.): Sallandnda kk bir hava akm yapan ve zellikle yz serinlet-meye yarayan ara.

KUYUMCU LE YALI ADAMalay etmek (f.): Bir kimsenin gln, kusurlu, eksik vb. ynlerini kmseyerek elence konusu yapmak.kalbur (i.): Tahl ve baka iri taneli maddeleri elemek iin kullanlan byk delikli alet.sprge (i.): Yerleri plerden temizlemek iin kullanlan uzun sapl fra.tartmak (f.): Bir eyin arln bulmak.terazi (i.): Bir kolun iki ucuna asl iki kefeden oluan tart, tartma arac.

TLK LE HOROZtilki (i.): Az ve burnu uzun ve sivri, kmes hayvanlarna zarar veren, krk beenilen bir tr hayvan.tane (i.): Baz bitkilerin tohumu.kanat rpmak (f.): Kanatlarn hareket ettirmek.havlamak (f.): Kpein barmas, rmesi.peine dmek (f.): Arkasndan gitmek, izlemek, takip etmek.

ASLAN, KURT VE TLK dil (s.): Hakl, doru, adaletli. kei (i.): Eti, st, derisi ve kl iin yetitirilen kkba hayvan.kkremek (f.): Aslan, vb. hayvanlarn barmaskz (i.): ift srmekte, kan ekmekte kullanlan, etinden yararlanlan sr.pene (i.): Yrtc hayvanlarn n ayaklarnn parmaklaryla trnaklar.tilki (i.): Kpee benzeyen, az ve burnu sivri, kmes hayvanlarna zarar veren, krk beenilen bir tr hayvan.

TLK VE EEK artk (i.): Bir ey harcandktan, yendikten sonra artan blm.civar (i.): Etraf, evrekandrmak (f.): Aldatmak, inandrmak.kayalk (i.): Byk ve sert talarn ok olduu yer.pnar (i.): Yerden kaynayarak kan su, kaynak.sabretmek (f.): Ac, yoksulluk, hakszlk, vb. zc durumlar karsnda ses -

55

MESNEVDEN HKAYELER

karmadan onlarn gemesini beklemek.sahtekr (s.): Sahte iler yapan, yalan syleyen, hile yapan kii.

ASLAN VE TAVANIN HKYESfeda etmek (f.): Kymak, gzden karmak.itiraz (i.): Bir dnce veya karar benimsemeyerek kar kma.kader (i.): Genellikle kanlmaz kt talih, yazg. kayglanmak (f.): Endielenmek, zlmek. kuyu (i.): Topraa kazlan, iinde su bulunan derince ukur.kstah (s.) : Saygsz, kaba, terbiyesiz kii.meydan okumak (d.): Korkmadn, ekinmediini aka bildirmek, kavga veya yarmaya armak.sakin (i.): Bir yerde yaayanlar.szc (i.): Bir topluluk veya kii adna sz syleme yetkisi olan kimse.ter (i.): Scak, yorgunluk gibi sebeplerle derinin gzeneklerinden szan, renksiz, tuzlu sv.yanklanmak (f.): Sesin bir yere arparak geri dnmesi.yansma (i.): Grntnn parlak bir yzeye ya da suya arparak geri dnmesi.

DAMDAK DEVEat (i.): Evleri d etkilerden korumak amacyla zerlerine yaplan ou kiremit kapl blm.saltanat (i.): Bolluk ve zenginlik, gsterili yaay.sedir (i.): st minderli ve yastkl olabilen, oturmaya veya yatmaya yarayan ev eyas.terk etmek (f.): Brakmak, ayrlmak.

DEFNEa tavuk kendini dar ambarnda sanrm (a.): nsanlar yokluunu, yoksul-luunu ektikleri eyler iin olmayacak hayaller, dler kurar. anlamnda kullan-lan bir sz.define (i.): Toprak altna gmlerek saklanm para veya deerli eyler, gm.ermi (i.): Din inanlara gre kendisinde olaanst manevi g bulunan kii.frlatmak (f.): Hzla atmak. ssz (s.): Kimse bulunmayan veya az kimse bulunan, tenha yer.kazmak (f.): Herhangi bir arala topra amak, oymak.kble (i.): Baz ibadetler yerine getirilirken dnlen Kbenin bulunduu yn.mjdeci (i.): Gzel haber getiren kii.ok (i.): Yayla atlan, ucunda sivri bir demir bulunan ince ve ksa tahta ubuk.

56

MESNEVDEN HKAYELER

perian (s.): Acnacak durumda olan, zavall.tvbe etmek (f.): ledii bir gnah veya sutan piman olarak bir daha yapma-maya karar vermek.trbe (i.): Genellikle nl bir kimse iin yaptrlan ve iinde o kimsenin mezar bulunan yap.mit (i.): Olmas beklenilen veya olaca dnlen ey, umut.

RETMEN LE GEMCkalbi krlmak (d.): zlmek, incinmek.mahvolmak (f.): Yok olmak, boa gitmek.

sallanmak (f.): Yerinden oynamak, kmldamak, bir saa bir sola hareket etmek.

KISALTMALARi.: isimf.: fiild.: deyims.: sfatzf.: zarfz.: zamire.: edat