BÀI 26-T41II- NHỮNG CUỘC KHỞI NGHĨA LỚN TRONG PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG

LỊCH SỬ 8

GV thực hiện:

HOÀNG THỊ LAN HƯƠNG

Khởi nghĩa Ba Đình

Khởi nghĩa Bãi Sậy

Khởi nghĩa Hương Khê

KIỂM TRA BÀI CŨ Phong trào Cần vương nổ ra và phát triển như thế nào?

Sau khi cuộc tấn công quân Pháp thất bại, Tôn Thất Thuyết đưa vua Hàm Nghi ra Tân Sở (Quảng Trị). Tại đây, ngày 13-7-1885, vua Hàm Nghi ra Chiếu Cần vương, kêu gọi văn thân và nhân dân đứng lên giúp vua cứu nước.

Phong trào yêu nước chống xâm lược hưởng ứng chiếu “Cần vương” dâng lên sôi nổi, kéo dài đến cuối thế kỷ XIX, được gọi là Phong trào Cần vương.

Về diễn biến, Phong trào Cần vương chia làm hai giai đoạn:+ 1885-1888: Bùng nổ khắp cả nước, sôi động nhất là các tỉnh Trung, Bắc Kì.+ 1888-1896: Quy tụ thành những cuộc khởi nghĩa lớn, có quy mô và trình độ tổ chức cao hơn.

PHONG TRÀO KHÁNG CHIẾN CHỐNG PHÁP TRONG NHỮNG NĂM CUỐI THẾ KỶ XIX

II. NHỮNG CUỘC KHỞI NGHĨA LỚN

TRONG PHONG TRÀO CẦN VƯƠNG

1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)

2. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892)

Bài 26

Tiết 41

3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)

1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)

- Lãnh đạo: Phạm Bành, Đinh Công Tráng “Có chàng Công Tráng họ Đinh

Dựng luỹ Ba Đình chống đánh giặc TâyCơ mưu dũng lược ai tày Chẳng quản đêm ngày vì nước lo toan”

1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)

- Lãnh đạo: Phạm Bành, Đinh Công Tráng- Địa bàn hoạt động: Thượng Thọ, Mậu Thịnh, Mỹ Khê ( Nga Sơn -Thanh Hóa)

Lược đồ căc cứ Ba Đình

1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)

“Lệnh cho dân chúng chặt treChẻ nan đan sọt, nhặt về cho nhanhKéo quân đến đóng Ba ĐìnhĐào hào, đắp ụ, can thành tứ vi”.

Lược đồ căc cứ Ba Đình

Quan sát Công sự phòng thủ Ba Đình, em hãy cho biết những điểm mạnh, điểm yếu của cứ điểm này?

- Điểm mạnh: Vị trí cứ điểm Ba Đình, án ngữ đường số 1, có thể tiếp tế lương thực, vũ khí từ biển vào, có lợi cho phòng thủ chiến đấu.- Điểm yếu: Dễ bị cô lập, khó khăn khi rút lui nếu bị tấn công.

1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)

- Lãnh đạo: Phạm Bành, Đinh Công Tráng- Địa bàn hoạt động: Thượng Thọ, Mậu Thịnh, Mỹ Khê ( Nga Sơn -Thanh Hóa)- Chiến thuật đánh giặc: Phòng thủ

Lược đồ căc cứ Ba Đình

1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)

“Trông ra dãy phố hai hàngĐồn đây có tiếng một chàng cai Mao*Người này thật đấng anh hàoQuân dư năm vạn, người cao bằng vờiBình yên vẫn thường xuống chơiĐến ngày loạn lạc trấn nơi cửa rừng”.

Lược đồ vị trí Mã Cao

Căn cứ Ba Đình

Căn cứ Mã Cao do Hà Văn Mao chỉ huy

1. Khởi nghĩa Ba Đình (1886-1887)- Lãnh đạo: Phạm Bành, Đinh Công Tráng- Địa bàn hoạt động:3 làng Thượng Thọ, Mậu Thịnh, Mỹ Khê (Thanh Hóa)- Chiến thuật đánh giặc: Phòng thủ- Lực lượng: Người Kinh, người Thái, người Mường...- Diễn biến: Cuộc chiến đấu quyết liệt từ tháng 12-1886 đến 1-1887- Ý nghĩa: Tiêu biểu cho tinh thần đấu tranh bất khuất của nhân dân Thanh Hóa.

Lược đồ căc cứ Ba Đình

2. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892)- Lãnh đạo: Nguyễn Thiện Thuật

“Quan Tán Thuật tài kiêm văn võ

Vốn khi xưa cùng Đức bộ Hoàng*

Kinh thiên nhất tục chi nan

Sơn Tây một dải ngang tàng lưỡi gươm”.

Nguyễn Thiện Thuật(1844-1926)

* Hoàng Tá Viêm

2. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892)

- Lãnh đạo: Nguyễn Thiện Thuật

(1844-1926)- Địa bàn hoạt động: Văn Lâm, Văn Giang, Khoái

Châu, Yên Mỹ (Hưng Yên)

Lược đồ khởi nghĩa Bãi Sậy

HÀ NỘI

HƯNG YÊN

KHOÁI CHÂU

VĂN GIANGMỸ HÀO

Vị trí Bãi Sậy có tầm quan trọng như thế nào?

Lược đồ khởi nghĩa Bãi Sậy

Văn chỉ Bình dân (Khoái Châu)-Nơi Nguyễn Thiện Thuật tế cờ khởi nghĩa

HÀ NỘI

HƯNG YÊN

KHOÁI CHÂU

VĂN GIANG MỸ HÀO

2. Khởi nghĩa Bãi Sậy (1883-1892)

- Lãnh đạo: Nguyễn Thiện Thuật

(1844-1926)- Địa bàn hoạt động: Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu, Yên Mỹ (Hưng Yên) - Chiến thuật đánh giặc:

Du kích- Diễn biến: (SGK)- Ý nghĩa: Tiêu biểu cho tinh thần đấu tranh bất khuất của nhân dân Bắc Kì.

“Mẹo thao lược tài tình lắm vẻ

Xuất sư như xuất quỷ nhập thần

Khi xa, khi lại như gần

Khi chơi hóa thật, khi Đông lại Đoài”

Khi giả cách làm trai thợ gặt

Khi dấu mình giả bắt tôm của

Làm cho giặc phải xa cơ...

(Vè Tán Thuật)

Nghĩa quân Bãi Sậy đã tận dụng đặc điểm của vùng Bãi Sậy để chiến đấu như thế nào?

3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)

- Lãnh đạo: Phan Đình Phùng

Phan Đình Phùng (1847-1895)

3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)

- Lãnh đạo: Phan Đình Phùng Cao Thắng “Khen thay Cao Thắng tài to

Lấy ngay súng giặc về cho thợ rèn

Đêm ngày tỉ mỉ mở xem

Lại thêm có cả đội Quyên cúng tài

Xưởng trong cho chí xưởng ngoài

Thợ rèn cao tỉnh đều mời hội công

Súng ta chế tạo vừa xong

Đem ra mà bắn nức lòng thắm thay

Bắn cho tiệt giống quân Tây

Cậy nhiều súng ống phen này hết khoe.”

(Vè Quan Đình)

3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)- Lãnh đạo: Phan Đình Phùng, Cao Thắng- Địa bàn hoạt động: 4 tỉnh: Thanh Hóa, nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình- Căn cứ chính: Ngàn Trươi (Hương Khê- Hà Tĩnh)- Chiến thuật đánh giặc: Du kích, vận động chiến- Diễn biến:+ 1885-1888: thời kỳ tổ chức, huấn luyện, xây dựng công sự,rèn đúc vũ khí.+ 1888-1895: thời kỳ chiến đấu. Lược đồ khởi nghĩa Hương Khê

HƯƠNG KHÊ

3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)

Lược đồ khởi nghĩa Hương Khê

HƯƠNG KHÊ THÀNH HÀ TĨNH

THANH CHƯƠNG

Phan Đình Phùng khóc thương người anh hùng trẻ tuổi CaoThắng, hi sinh khi mới 29 tuổi (1893).“Có chí không thành, anh hùng đã mất.Chưa thắng đã chết, ý trời ra sao?Công muốn lập nên, gõ mái * nặng thề trừ giặc nướcViệc khôn tính trước, lên yên ** nay thấy vắng người.”

* Điển tích “gõ mái”.

** Điển tích “lên yên”

3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)

Lược đồ khởi nghĩa Hương Khê

HƯƠNG KHÊTHÀNH HÀ TĨNH

THANH CHƯƠNG

VỤ QUANG

3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)

“Ông chết rồi, nhưng bọn Pháp vẫn không tha, chúng quật mộ ông lên, đốt xác và cho đem vứt đi. Người ta báo thù cả người đã nằm yên dưới mộ”. (Trần Dân Tiên)

Phan Đình Phùng (1847-1895)

Bài thơ tuyệt mệnh của của Phan Đình Phùng

“Nhung trường vâng mệnh đã mười đông

Vũ lược còn chưa lập được công

Dân đói kêu trời, xao xác nhạn,

Quân gian chật đất, rộn ràng ong

Chín lần xa giá non sông cách

Bốn bể nhân dân nước lửa hồng

Trách nhiệm càng cao càng nặng gánh

Tướng môn riêng thẹn mặt anh hùng”

Bản dịch của Trần Huy Liệu

Thơ văn yêu nước thế kỷ XIX

3. Khởi nghĩa Hương Khê (1885-1895)- Lãnh đạo: Phan Đình Phùng, Cao Thắng- Địa bàn hoạt động: 4 tỉnh Thanh Hóa, nghệ An, Hà Tĩnh, Quảng Bình- Căn cứ chính: Ngàn Trươi

(Hương Khê- Hà Tĩnh)- Chiến thuật đánh giặc: Du kích, vận động chiến- Diễn biến: + 1885-1888: + 1888-1895: - Ý nghĩa: Là cuộc khởi nghĩa tiêu biểu nhất trong phong trào Cần vương.

Nhận xét về cuộc khởi nghĩa Hương Khê?

- Cuộc khởi nghĩa Hương Khê đánh dấu bước phát triển cao nhất của phong trào Cần vương dưới sự lãnh đạo của các văn thân, sĩ phu yêu nước.

- Cuộc khởi nghĩa Hương Khê thất bại cũng đánh dấu phong trào Cần vương kết thúc trong cả nước.

CỦNG CỐ BÀI HỌCNêu những điểm khác nhau giữa khởi nghĩa Bãi Sậy và khởinghĩa Ba Đình?

khởi nghĩa Ba Đình khởi nghĩa Bãi Sậy

Địa bàn

hoạt động

Chiến thuật đánh giặc

Thời gian

3 làng: Thượng Thọ, Mậu Thịnh, Mỹ Khê

4 huyện: Văn Lâm, Văn Giang, Khoái Châu, Mỹ Hào

Phòng thủ Du kích

1886-1887 1885-1889

CỦNG CỐ BÀI HỌCEm có nhận xét gì về phong trào vũ trang chống Pháp cuối thế kỷ XIX?

Lãnh đạo:

Tính chất

Thời gian

Lực lượng tham gia

Kết quả

Ý nghĩa

Tầng lớp văn thân, sĩ phu yêu nước

1885-1896

Đông đảo quần chúng nhân dân

Yêu nước chống xâm lược, mang màu sắc phong kiến

Thất bại (do ý thức hệ, lãnh đạo, so sánh lực lượng...)

Có vị trí lớn trong sự nghiệp đấu tranh chống đế quốc, để lại nhiều tấm gương, bài học kinh nghiệm quý báu.

CÔNG VIỆC VỀ NHÀ

1. Ôn tập các bài 24, 25, 26 để kiểm tra 1 tiết.2. Chuẩn bị bài 27:

KHỞI NGHĨA YÊN THẾ VÀ PHONG TRÀO CHỐNG PHÁP CỦA ĐỒNG BÀO MIỀN NÚI CUỐI THẾ KỶ XIX

Gợi ý tìm hiểu:- Đặc điểm vùng Yên Thế và dân cư.- Lãnh tụ Hoàng Hoa Thám.- Các giai đoạn chiến đấu của nghĩa quân Yên Thế.- Những nét chung về phong trào kháng chiến

chống Pháp của đồng bào miền núi.