1

Ýíýõ¿¿ õýâëýëä òóñãàñàí ìýäýýëýë íü ÀÍÓ-ûí Îëîí óëñûí õºãæëèéí àãåíòëàã áîëîí ÀÍÓ-ûí Çàñãèéí ãàçàðò õàìààðàõã¿é áîëíî.

ÀÍÓ-ûí Îëîí óëñûí õºãæëèéí àãåíòëàãèéí ñàíõ¿¿æèëòýýð "Ìåðñè êîð Ìîíãîë" Îëîí óëñûí áàéãóóëëàãààñ õýðýãæ¿¿ëæ áóé "Õàðèóöëàãàòàé çàñàãëàëûí òºëººõ èäýâõòýé ò¿íøëýë áà èðãýäèéí îðîëöîî" (APPEAL) òºñëèéí õ¿ðýýíä õýâëýâ.

Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçàð, Ìåðñè êîð Ìîíãîë Îëîí óëñûí áàéãóóëëàãûí çºâøººðºëã¿éãýýð õóâèëàí îëøðóóëàõûã õîðèãëîíî.

Áîëîâñðóóëñàí: Çîõèîã÷: Ì.Õàíãàë Çóðàà÷: Á.̺íõ-Îðãèë, Ã.Ìàðãàä

3

ÁÀÀÄÀÉ ÁÎËÎÍ Ò¯¯ÍÈÉ ÃÝÐ Á¯Ë

Áààäàé áîë Ìîíãîëûí íýãýí òîìîîõîí èõ ñóðãóóëèéí øèëäýã îþóòíû íýã,

íèéãìèéí èäýâõòýé, èðýýä¿éòýé çàëóó ìàíëàéëàã÷. Òèéìäýý ÷ òýð ñóðãóóëèéíõàà Îþóòíû çºâëºëèéí ãèø¿¿í, "Øóäàðãà íèéãìèéí òºëºº" îëîí íèéòèéí áàéãóóëëàãûí èäýâõòýí þì.

Áààäàé ààâ, ýýæ, ºâºº, ýìýýãèéí õàìò àìüäàðäàã. Ò¿¿íèé ààâ áàðèëãûí ñàëáàðûã óäèðääàã òºðèéí áàéãóóëëàãûí äàðãà áºãººä îëíû òàíèë íýãýí. Õàðèí ýýæ íü óëñûí ýìíýëýãò òàñãèéí ýðõëýã÷, õºäºëìºðèéí ÷àäâàð àëäàëòûí õóâü, õóãàöààã òîãòîîäîã êîìèññûí ãèø¿¿í áèëýý. Áààäàéí ýýæ

ñàÿõíààñ õóâèéí ýìíýëýã áàéãóóëàí õºë äýýð íü áîñãîõ ãýæ õè÷ýýæ áàéãàà àæýý.

Áààäàéí ºâºº ýõ îðíûõîî òóñãààð òîãòíîëûí òºëºº õàëóóí àìü, á¿ëýýí öóñàà õàéðëàëã¿é òýìöýæ ÿâñàí àõìàä äàé÷èí áîë ýìýý íü àæ ¿éëäâýðèéí ïàðêûí àíõäàã÷, íàñààðàà ãóòàë÷èí õèéæ õºäºëìºð á¿òýýëýý áîäèòîîð ¿íýë¿¿ëñýí áóÿíòàé áóóðàé.

Èíãýýä ãýð á¿ëèéíõýý õàìãèéí áàãà íü áîëîâ÷ õàìãèéí èõ èòãýë íàéäâàð õ¿ëýýæ èðýýä¿é íü áîëîí ãýðýëòýõ îþóòàí çàëóó Áààäàéãààð òºëººë¿¿ëýí ýíý ãýð á¿ëèéí ýíãèéí íýãýí äîëîî õîíîãèéí àæ áàéäëûí çóðàãëàëûã õ¿ðãýæ áàéíà.

4

ÄÀÂÀÀ ÃÀÐÀÃ ÁÀ ÀËÁÀÍ ÒÓØÀÀË

Ýìýý õàìãèéí ò¿ð¿¿íä áîñ÷ öàé ÷àíàâ. Ààâ, ýýæ, Áààäàé ãóðàâ óäàëã¿é ñýðöãýýí òóñ

òóñûí àëáàíäàà ìîðäëîî. Ààâ, ýýæ õî¸ð íü ìàøèíààðàà äºõ¿¿ëýýä ºãüå ãýñýí ÷ Áààäàé àâòîáóñààð ÿâàõ íü ò¿ãæðýõã¿éãýýð ñóðãóóëüäàà õ¿ðýõ õÿëáàð çàì ãýæ ¿çýâ. Òýãýýä ÷ ò¿¿íä àâòîáóñààð ¿íýã¿é çîð÷äîã âèçà êàðò áèé.

ªíººäºð Áààäàéí õóâüä õè÷ýýë èõòýé. Îþóòíû çºâëºëèéí ãèø¿¿íèé ¿¿ðãèéí äàãóó îðîí íóòãààñ èðæ ñóðàëöàæ áàéãàà îþóòíóóäûã äîòóóð áàéðàíä îðóóëàõ, õàæóóãààð íü íàéçóóäàà äîòóóð áàéðàíä "øàõàõ" àæèëòàé.

Õàðèí Áààäàéí ààâ øèíý õîðîîëîë áàðèõ òîì òºñëèéí òåíäåðò øàëãàðñàí ã¿éöýòãýã÷ êîìïàíèéã çàðëàíà. Ãýõäýý òý𠺺ðèéíõºº òºðñºí ä¿¿ãèéí êîìïàíèéã øàëãàðóóëàõààð õýäèéíýý òîõèðîëöñîí áèëýý.

Ààâûíõ íü ýíý ¿éëäýë Áààäàéä øóäàðãà áóñ ñàíàãäàæ àâòîáóñààð ÿâæ áàéõäàà ààâ íü àëáàí òóøààëàà õóâèéí àøèã ñîíèðõîëäîî àøèãëàæ áàéãàà ÿâäëûã ýðãýö¿¿ëýí áîäëîî.

Èíãýýä ººðèéí íàéçóóäûã äîòóóð áàéðàíä "àðûí õààëãà"-ààð îðóóëàõ íü øóäàðãà áóñ ÿâäàë áîëîõûã îéëãîâ. Òýð óëñ, ýõ îðíûõîî õºãæëèéí òóëãóóð áîëñîí çàëóó õ¿í áè èéì òºëºâøèëòýé áàéæ áîëîõã¿é ãýæ óõààðñàí þì. Èéíõ¿¿ øóäàðãà áóñ ÿâäàëòàé ýâëýðýõã¿é áàéõààð õàòóó øèéäýõýä Áààäàéí ºìíº çóðàéõ àìüäðàëûí çàì íü óëàì äàðäàí, ãýðýëòýé õàðàãäàæ áàéëàà.

________________________________

ÀËÁÀÍ ¯¯ÐÃÝÝ Ã¯ÉÖÝÒÃÝÕÒÝÉ ÕÎËÁÎÃÄÑÎÍ ÕÎÐÈÃËÎËÒ, ÕßÇÃÀÀÐËÀËÒ:

11.1.Àëáàí òóøààëòàí àëáàí ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýõäýý ººðèéí áîëîí ººðòýé íü õàìààðàë á¿õèé ýòãýýäèéí õóâèéí àøèã ñîíèðõëûã õºíäñºí çàõèðãààíû àêò ãàðãàõ, óäèðäàõ, õÿíàëò, øàëãàëò õèéõ, õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ, ãýðýý áàéãóóëàõ, ýäãýýðèéã õýëýëöýõ, áýëòãýõ, îðîëöîõ çýðýã ¿éë àæèëëàãàà ÿâóóëàõûã õîðèãëîíî.

/Íèéòèéí àëáàíä íèéòèéí áîëîí õóâèéí àøèã ñîíèðõëûã çîõèöóóëàõ, àøèã ñîíèðõëûí çºð÷뺺ñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òóõàé

õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 12.1./

5

Áààäàéí ààâ ýíý ºäºð èõ ë áàÿðòàé áàéëàà. Òýð Áààäàéä óðüä óðüäûíõààñ ÷ èõ

õàëààñíû ìºí㺠ºãºâ. Áààäàé:

-Ààâàà, òà ÿàñàí áàÿðòàé áàéõ þì áý?

-Ààâ íü ºíººäºð øèíý æèéïòýé áîëæ áàéãàà.

-Òàíä æèéï áàéãàà ø¿¿ äýý.

-Òýðíèéã ýýæ íü óíàíà áèç. Õàðèí ýíý áýëýãíèé ìàøèí õàìãèéí ñ¿¿ëèéí ¿åèéí çàãâàð þì ÷èíü, ººðºº óíàíà àà... Èéí ÿðèëöàõ ààâ, õ¿¿ õî¸ðûí ÿðèàã ýýæ íü ñîíèðõâîë, øèíý õîðîîëîë áàðèõ îëîí òýðáóì òºãðºãèéí ºðòºãòýé òîì òºñëèéí ã¿éöýòãýã÷ýýð øàëãàðóóëæ ºãñíèé õàðèóä ä¿¿ íü òºìºð õ¿ëýã áýëýãëýõýýð áîëñîí àæ.

Ãýòýë ¿¿íèéã ñîíññîí ºâãºí óóðëàæ,

-Áè òà íàðûã èíãýæ äóðààðàà äóðãè ãýæ àìü íàñàà õàéðëàëã¿é òóëàëäàæ ÿâààã¿é þì ø¿¿. Ìèíèé ¿åä àðèóí öàãààí õºäºëìºðººðºº àìüäðàëàà áîñãîäîã áàéñàí. Òýãëýý ãýýä òà íàð ìóóäñàíã¿é. Õàð ë äàà, áè ò¿ìýíä õ¿íäëýãäñýí íýðòýé, òºðä õàéðëàãäñàí àëäàð öîëòîé äóòàãäàæ ãà÷èãäàõ ç¿éëã¿é ñàéõàí ë àìüäàð÷ áàéíà ãýæ çýìëýõýä ýìãýí:

-Ýíý õýíõýã ºâãºí äàíäàà èíãýæ çºð¿¿äýëäýã þì. Îäîî öàãò ÷èíü ººðò àøèãòàé ë áàéâàë àðãûã íü îëîîä þó ÷ õèéæ áîëäîã öàã õýìýýí ºìººðºâ.

Ààâ, ýýæ áîëîí õàéðòàé ºâºº, ýìýýãèéíõýý äóíä áîëñîí ýíýõ¿¿ áÿöõàí ìàðãààíààñ Áààäàé àìüäðàëûí ¿íýíèéã îéëãîæ áàéëàà. Áààäàé

óõààíòàé, øóäàðãà çàëóó ó÷èð àìüäðàëàà ººä íü òàòàõ ãýñýí ààâûãàà ÷, ýõ îðíûõîî áàõàðõàë áîëñîí áààòàðëà㠺⺺㺺 ÷, ¿ð õ¿¿õäýý ºíãºòýé ººäòýé ÿâààñàé ãýæ áîääîã ýìýýãýý ÷ îéëãîæ áàéâ. Ãýõäýý òýð ºâººãèéíõºº õýëñýí ¿ãèéã äàõèí äàõèí áîäîí àðèóí öàãààí õºäºëìºðººðºº àìæèëòàä õ¿ðýõèéí ñàéõíûã òºñººëºí áàéëàà.

_________________________________

ÁÝËÝà ÀÂÀÕÒÀÉ ÕÎËÁÎÃÄÑÎÍ ÕßÇÃÀÀÐËÀËÒ:

Àëáàí òóøààëòàí àëáàí ¿¿ðãýý ã¿éöýòãýõòýé õîëáîãäóóëàí áóñäààñ áýëýã øóóä áóþó øóóä áóñààð àâàõûã õîðèãëîíî.

/Íèéòèéí àëáàíä íèéòèéí áîëîí õóâèéí àøèã ñîíèðõëûã çîõèöóóëàõ, àøèã ñîíèðõëûí çºð÷뺺ñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òóõàé

õóóëèéí 16 äóãààð ç¿éëèéí 16.1./

ÌßÃÌÀÐ ÃÀÐÀà ÁÀ ÃÝÍÝÒÈÉÍ ÁÝËÝÃ

6

ËÕÀÃÂÀ ÃÀÐÀÃ ÁÀ ÇÀÄÀÐÑÀÍ ÍÓÓÖ

Áààäàéí ýýæ óëñûí ýìíýëýãò òàñãèéí ýðõëýã÷èéí àæèë ýðõýëäãèéíõýý õóâèàð Ýð¿¿ë

ìýíäèéí ÿàì, Îíöãîé áàéäëûí ãàçàð, Ìýðãýæëèéí õÿíàëòûí ãàçàð çýðýã àëáàí áàéãóóëëàãàòàé õàìòàðñàí ãýíýòèéí øàëãàëòûí áàãò áàãòàâ. Óã øàëãàëòààð çàðèì õóâèéí ýìíýëãèéí ¿éë àæèëëàãààòàé òàíèëöñàí þì. Ó÷èð íü õóâèéí ýìíýëã¿¿ä ýì÷èëãýýíäýý áàòàëãààã¿é ýì áýëäìýë àøèãëàæ áàéíà ãýñýí ìýäýýëýë èðãýäýýñ èðñýí áàéíà. Á¿ð õóóðàì÷ îíîø òàâüæ èðãýäèéã çàëèëñàí òîõèîëäîë ÷ ãàðñàí àæ. Øàëãàëò ¿íýõýýð ãýíýòèéí áàéæ ÷àäñàí òóë õýä õýäýí ýìíýëãýýñ çºð÷èë èëð¿¿ëæ ¿éë àæèëëàãààã íü çîãñîîõ õ¿ðòýë àðãà õýìæýý àâàâ.

Óã øàëãàëòàä Áààäàéí ýýæèéí ººðèéíõ íü ýìíýëýã ÷ õàìðàãäñàí. Áààäàéí ýýæ õóóëüä çààñíû äàãóó ººðèéí ýìíýëãèéã øàëãàõ ¿¿ðãýýñ òàòãàëçàâ. Óã øàëãàëòààð ýýæèéíõ íü ýìíýëãýýñ çºð÷èë èëðýýã¿éãýýð áàðàõã¿é øàëãàëòàä øààðäàãäàõ ìàòåðèàëûã óðüä÷èëàí ÿâ öàâ áýëòãýñýí áàéëàà. Áààäàéí ýýæèéí ýìíýëýã øàëãàëòàä äýýä çýðãýýð òýíöñýí ó÷èð Ýð¿¿ë ìýíäèéí ÿàìíààñ

ñàéøààëûí áè÷èã àâààä çîãñîõã¿é òºñâèéí õºðºí㺺ð ñ¿¿ëèéí ¿åèéí òîíîã òºõººðºìæ ñóóðèëóóëàõ áîëîìæ ÷ íýýãäñýí áàéíà.

Õàðèí Áààäàéí õóâüä ýíý ºäºð õè÷ýýëýýñýý ýðòëýí èðýýä çóðàãò ¿çýæ áàéâ. Çóðàãòààð Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðûí ìýäýýëýë ãàð÷ áàéñàí áà àëáàí òóøààëòàí á¿ðýí ýðõèéíõýý äàãóó îëæ àâñàí ìýäýýëëýý õóóëü áóñààð àøèãëàõûã õîðèãëîõ òóõàé òàéëáàðëàæ áàéëàà.

Îðîé ýýæ íü ººðèéíõºº ýìíýëýãò øàëãàëò èðýõýýñ ºìíº øàëãàëòûí óäèðäàìæèéã óðüä÷èëàí ºã÷ ñòàíäàðòàä íèéöýýã¿é çºð÷ë¿¿äýý íóóæ ÷àäñàíàà ãýðèéíõýíäýý ÿðèâ. ¯¿íä íü Áààäàé ä¿ãíýëò õèéí Àâëèãàòàé òýìöýõ ãàçðààñ òàíèëöóóëñàí õóóëèéí çààëòûã ýýæäýý òàéëáàðëàæ õóóëü áóñ ¿éëäýë õèéñíèéã íü õýëëýý.

_______________________________

ÀËÁÀÍÛ ÌÝÄÝÝËËÈÉÃ ÀØÈÃËÀÕÒÀÉ ÕÎËÁÎÃÄÑÎÍ ÕÎÐÈÃËÎËÒ:

Àëáàí òóøààëòàí á¿ðýí ýðõèéíõýý äàãóó îëæ àâñàí ìýäýýëëèéã õóóëü áóñààð çàäðóóëàõ, àëáàí ¿¿ðýãò íü õàìààðàëã¿é áàéäëààð àøèãëàõûã õîðèãëîíî.

/Íèéòèéí àëáàíä íèéòèéí áîëîí õóâèéí àøèã ñîíèðõëûã çîõèöóóëàõ, àøèã ñîíèðõëûí çºð÷뺺ñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òóõàé

õóóëèéí 10 äóãààð ç¿éëèéí 10.1./

7

ϯÐÝ ÃÀÐÀà ÁÀ ÑÓÐÒÀË×ÈËÃÀÀ

Áààäàéí ýýæ øèíý ýìíýëýãòýý ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ îëîõ ãýæ õè÷ýýæ áàéëàà. Ýìíýëãèéã õºë äýýð

íü áîñãîõûí òóëä ãýð á¿ëèéí á¿õ ãèø¿¿íèé õ¿÷èí ç¿òãýë ÷óõàë þì. Îëîí ¿éë÷ë¿¿ëýã÷òýé áîëîõûí òóëä Áààäàéí ºâºº àõìàä äàé÷äûã óã ýìíýëãýýð ¿éë÷ë¿¿ëýõèéã ÿòãàæ ¿çñýí áîë ýìýý íü Àíõäàã÷äûí ýâëýëèéíõíèéã óðèàëæýý.

Õàðèí ºíººäºð Áààäàéí ààâ òºðèéí á¿òýýí áàéãóóëàëòûí áîäëîãî, îðîí ñóóöíû ¿íèéí àñóóäëààð îëîí íèéòèéí òåëåâèçýä ÿðèëöëàãà ºãºõ àæèëòàé. Òýð ÿðèëöëàãûíõàà äàëèìä,

"Áàðèëãà äýýð õºäºëìºðèéí àþóëã¿é áàéäëûã äýýä çýðãýýð õàíãàí àæèëëàõ ¸ñòîé. Áýðòýæ, ãýìòýõ àëèâàà àþóë òóëãàðñàí òîõèîëäîëä íýã àÿòàéõàí ýìíýëýãò õàíäàæ áîëîõûã çºâëºå" õýìýýí ÿðèâ.

Ààâûãàà çóðàãòààð ãàð÷ áàéãààã õàðñàí Áààäàé áàÿðòàé áàéëàà. Õàðèí øóäàðãà ºâºº íü "Ýõíýðèéíõýý ýìíýëãèéã ñóðòàë÷ëààä ë ... òºðèéí õ¿í áàéæ ¸ñ ç¿éòýé áàéìààð þì" ãýæýý.

Áààäàé ààâûíõàà ýíý ¿éëäëèéã ñàéòàð ýðãýö¿¿ëñíèé ýöýñò õóóëèàð õîðèîòîé ¿éëäýë áîëîõûã èíòåðíýòýýñ ñóäàëæ ìýäæýý.

_______________________________

ÑÓÐÒÀË×ÈËÃÀÀÒÀÉ ÕÎËÁÎÃÄÑÎÍ ÕßÇÃÀÀÐËÀËÒ:

Àëáàí òóøààëòàí àëáàí ¿¿ðýãò íü õàìààðàõààñ áóñàä òîõèîëäîëä àëèâàà çàð ñóðòàë÷èëãààíä àëáàíû íýð õ¿íä, àëáàí òóøààëûí áàéäëàà àøèãëàí îðîëöîõûã õîðèãëîíî.

/Íèéòèéí àëáàíä íèéòèéí áîëîí õóâèéí àøèã ñîíèðõëûã çîõèöóóëàõ, àøèã ñîíèðõëûí çºð÷뺺ñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òóõàé õóóëèéí 13 äóãààð ç¿éëèéí 13.1./

8

Äîëîî õîíîãèéí àæëûí ñ¿¿ëèéí ºäºð. Áààäàéí ààâ òóñëàõäàà îëîí àðâàí

çàõèäàë ºã÷ õàðèëöàã÷ êîìïàíèéí çàõèðëóóäàä õ¿ðã¿¿ëýâ. Óã çàõèäàëä óäàõã¿é áîëîõ òýìäýãëýëò áàÿðûã òîõèîëäóóëàí àõìàä äàé÷äàä áàéð áýëýãëýõýä çîðèóëàí õºðºí㺠îðóóëàëò õèéõèéã õ¿ññýí áàéâ.

ªäºð òèéøýý çàðèì êîìïàíèàñ õàðèó èðæ, íý㠺𺺠áàéð, ýñâýë ò¿¿íòýé òýíöýõ õýìæýýíèé ìºíãºí äýìæëýã ¿ç¿¿ëýõýä áýëýí áàéãààãàà óëàìæèëñàí àæ.

Ýíý òàëààð Áààäàéä ààâ íü õýëñýí áºãººä ÿìàð íàðèéí óõààíààð ºâººä íü àõìàä äàé÷íû áàéð îëãîõ áîëñíîî

ñàéðõàí ÿðèëàà. Òýðõ¿¿ áàéðàíä ºâºº íü àìüäðàõã¿é ÷ ººð õýëáýðýýð àøèãëàæ áîëîõ àæ.

Õàðèí Áààäàé ààâäàà õàíäàí óëñ îðíû õºãæèëä õóâü íýìðýý îðóóëàõûí ñàéõíûã ñàíóóëààä àëáàí òóøààëàà àøèãëàí áóñäààñ õàíäèâ àâàõ íü øóäàðãà ¸ñîíä íèéöýõã¿é áîëîõûã õýëýâ.

_______________________________

ÕÀÍÄÈ ÀÂÀÕÒÀÉ ÕÎËÁÎÃÄÑÎÍ ÕßÇÃÀÀÐËÀËÒ:

Àëáàí òóøààëòàí, òºðèéí áîëîí íóòãèéí çàõèðãààíû áàéãóóëëàãà, íóòãèéí ººðºº óäèðäàõ áàéãóóëëàãà íèéòèéí õýðýãöýýíä çîðèóëàí èðãýí, õóóëèéí ýòãýýäýýñ áýëýã, áóñàä ñàíõ¿¿ãèéí òóñëàëöààã àâàõ, õ¿ñýõèéã õîðèãëîíî.

/Íèéòèéí àëáàíä íèéòèéí áîëîí õóâèéí àøèã ñîíèðõëûã çîõèöóóëàõ, àøèã ñîíèðõëûí çºð÷뺺ñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òóõàé

õóóëèéí 17 äóãààð ç¿éëèéí 17.1./

ÁÀÀÑÀÍ ÃÀÐÀà ÁÀ ÕÀÍÄÈÂÛÍ ÕªÄªË̪Ð

9

Áààäàéãèéí ãýð á¿ëèéíõýí àìðàëòûí ºäºð ÿàðàëã¿éõýí áîñîæ ààæóó òàéâàí ºã뺺íèé

öàéãàà óóöãààâ. Õîîëíû øèðýýíèé àðä èéí ÿðèà ºðíºâ.

Ýìýý: - Îõèí ìèíü, ä¿¿ ÷èíü àõèàä àæëààñàà ãàð÷èõàæ. Îäîî àæèëã¿é õýö¿¿äíý ýý. Åðººñºº òýð õ¿í àæèë õèéæ ÷àäàõã¿é þì áàéíà. Í¿äíèé õàðàà ìóó ãýäãýýð íü ãðóïïò îðóóë÷èõâàë ÿàñèéí. Øààðäëàãà ýíý òýðèéã íü õàíãàäàã áîëîâ óó.

Ýýæ: - Óã íü òýãâýë ç¿ãýýð þì. Ãýõäýý ãðóïï òîãòîîëãîõ øààðäëàãûã áàðàã õàíãàõã¿é ë äýý. ßìàð ÷ ãýñýí ä¿¿ã ìàòåðèàëàà á¿ðä¿¿ëýýä ºã ãýæ õýë. Áè êîìèññûí ãèø¿¿äýýñ ãóéæ, øàõàæ áàéãààä á¿òýýõèéã áîäü¸.

ªâºº: Òà íàð õÿëáàð àðãààð àìüäðàõûã çºâ ç¿éë ãýæ áîäîæ áàéíà óó. Õºäºëìºð õèéõã¿é àìüäðàíà ãýäýã

çàëóó õ¿íèé õóâüä ãóòàìøèã õýìýýí óóðëàíã¿é øèðýýíýýñ áîñîæ ÿâàâ.

Ýíýõ¿¿ ÿðèàã ñîíññîí Áààäàé ýýæäýý ä¿¿äýý òóñëàõ ãýæ áàéãàà íü ºâººãèéí õýëñíýýð çàëóó õ¿íèéã àæèëëàõ õ¿ñýë ýðìýëçýëã¿é, áýëýí÷ëýõ ñýòãýëãýýòýé áîëãîæ áàéãààãààð çîãñîõã¿é, ìºí ÿìàð àøèã ñîíèðõëûí çºð÷èë ãàðãàæ áàéãààã òàéëáàðëàí ºãºâ.

_____________________________________________

ØÈÉÄÂÝÐ ÃÀÐÃÀÕÀÄ ÍªËªªËªÕÈÉà ÕÎÐÈÃËÎÕ:12.1.Àëáàí òóøààëòàí ººðèéí áîëîí ººðòýé íü

õàìààðàë á¿õèé ýòãýýäèéí õóâèéí àøèã ñîíèðõîëä íèéö¿¿ëýí çàõèðãààíû àêò ãàðãàõ, óäèðäàõ, õÿíàëò, øàëãàëò õèéõ, õàðèóöëàãà õ¿ëýýëãýõ, ìºí ýäãýýðò áýëòãýõýä ººðèéí àëáàí òóøààëûí áàéäëàà àøèãëàí àëèâàà õýëáýðýýð õºíäëºí㺺ñ íºëººëºõèéã õîðèãëîíî.

/Íèéòèéí àëáàíä íèéòèéí áîëîí õóâèéí àøèã ñîíèðõëûã çîõèöóóëàõ, àøèã ñîíèðõëûí çºð÷뺺ñ óðüä÷èëàí ñýðãèéëýõ òóõàé õóóëèéí 12 äóãààð ç¿éëèéí 12.1./

ÁßÌÁÀ ÃÀÐÀà ÁÀ ÖÝÂÝÐ ÝÐÕ ÀØÈÃ

10

Àìðàëòûí ºäºð. Áèåý àìðààæ, òàðõèà ñýðãýýõ áîëîìæèò ºäºð. Òèéìýýñ ñàëõèíä ãàð÷,

çóñëàíãèéí áàéøèíäàà ãýð á¿ëýýðýý èë çóóõàà òîéðîí ñóóæ õàìòäàà öàãèéã ºíãºðººõ ñàíàëûã Áààäàéí ºâºº, ýìýý ãàðãàâ.

Çóñëàíãèéí áàéøèíäàà î÷îîä Áààäàé ãýðèéíõýíäýý "Øóäàðãà íèéãìèéí òºëºº" ÒÁÁ-ûí òýðã¿¿íèéõýý õóâèàð äàðàà äîëîî õîíîãò ÷óõàë èëòãýë òàâèõ áîëñíîî õýëëýý. Áààäàé èëòãýëýý õýðõýí áýëòãýñíýý ààâ ýýæ, ºâºº ýìýýäýý óíøèæ ñîíèðõóóëàâ. Òýðáýýð èëòãýëäýý,

"...Ìèíèé ýõ îðîí áàÿëàã ò¿¿õ, áààòàðëàã ãàâúÿàíû àëäàð öóó áèëýý. Íàéìàí çóóíû òýðòýý íýãýí òóãèéí äîð íýãäýæ äýëõèéí òàâöàíä òîâîéí

ãàð÷ èðñýí í¿¿äýë÷äèéã øóäàðãà ¸ñ õ¿÷èðõýãæ¿¿ëñýí þì. Èõ ýçýí ×èíãèñ õààí îëîí àðäûã òºâøèòãºõ人 äàéñàí áàéëàà ÷ øóäàðãà àâààñ íºõºð áîëãîí òºðèéí èõ õýðãèéã àòãóóëæ áàéâ. Òèéìýý, ìîíãîë÷óóä áèä øóäàðãà ¸ñíû ¿ð ñàä.

Øóäàðãà ¸ñûã ýðõýìëýõ ÷àíàðûã áèäýíä ýöýã ºâãºä ìèíü ºâë¿¿ëñýí áîëîõîîð ìîíãîë õ¿í á¿ð øóäàðãà ¸ñûã, øóäàðãà íèéãìèéã öîãöëîîõûã õ¿ñíý.

Øóäàðãà íèéãýì ãýæ èðãýä íü óõàìñàðòàé, ìýäëýãòýé, õ¿íëýã ýíýðýíã¿é áàéæ ÷àääàã, õóóëü ä¿ðýì íü õ¿í á¿ðò àäèë òýãø, àëàã÷ëàëã¿é ¿éë÷èëäýã íèéãìèéã õýëíý ãýæ áè áîääîã. Ìàíàé îðîí àðä÷èëëûí çàìààð õóðäàöòàé õºãæèæ äýëõèé äàõèíòàé

ÍßÌ ÃÀÐÀà ÁÀ ÎÉËÃÎËÖÎË

11

õºë íèéë¿¿ëýí àëõàæ áàéãàà ÷ õºãæèë äýâøëèéã äàãàñàí íèéãìèéí ñºðºã ¿çýãäë¿¿ä ãàð÷ áàéíà.

Òýäãýýðèéí íýã íü àâëèãà, àøèã ñîíèðõëûí çºð÷èë þì. Ýíý ñºðºã ¿çýãäýëòýé çºâõºí íýã áàéãóóëëàãà ãàíöààðàà òýìöýýä ¿íäñýýð íü óñòãàõàä õ¿íäðýëòýé áèëýý.

Èéìä ºðõ àéë á¿ð, èðãýí á¿ð àâëèãà, àøèã ñîíèðõëûí çºð÷ëèéí ýñðýã òóóøòàé çîãñîæ, øóäàðãà íèéãìèéí òºëºº õàìòäàà òýìöñýíýýð ¿ð ä¿íä õ¿ðýõ þì...» õýìýýëýý.

Áààäàé ¿ðãýëæë¿¿ëýí õ¿í áîëãîí õàðèóöñàí ¿¿ðýãò àæëàà õóâèéí àøèã ñîíèðõëîîñ äýýã¿¿ð òàâüæ, õàðèóöëàãàòàé àæèëëàâàë øóäàðãà íèéãýì öîãöëîõ ó÷èðòàé ãýæ áîääîãîî ÷ õýëëýý.

Èíãýýä Áààäàé ýíý äîëîî õîíîãò ààâûíõàà øèíý õîðîîëîë áàðèõ òîì òºñëèéí òåíäåðò òºðñºí ä¿¿ãèéíõýý êîìïàíèéã øàëãàðóóëæ øàíä...íü æèéï ìàøèí àâñàí, ýýæèéíõýý õóóëü áóñ àðãààð ¿éë÷ë¿¿ëýã÷ îëñîí çýðýã ¿éëäë¿¿äèéã ø¿¿ìæëýí àëáàí ¿¿ðãýý õóâèéí ýðõ àøãèéí ¿¿äíýýñ àøèãëàäàã áàéäëàà çîãñîîõûã ãóéâ. Ýíý íü

õóóëèàð õîðèãëîñîí ¿éëäýë áîëîõûã ìºí öààøäàà àñàð èõ õîð óðøèãòàé òàëààð òàéëáàðëàí ºãºâ.

Õ¿¿ãýý èéíõ¿¿ ¿åèéíõýíäýý èëòãýë òàâüæ, øóäàðãà íèéãìèéã á¿òýýõýä ¿ëãýð äóóðàéë ¿ç¿¿ëæ áàéãààä ààâ, ýýæ, ºâºº, ýìýý íü èõýä áàÿðòàé áàéâ.

Õ¿¿ãèéíõýý ÿðèàã àíõààðàëòàé ñîíññîí ºâºº íü Áààäàéä “Ìèíèé õ¿¿ çºâ õ¿í áîëæ òºëºâøèæ áàéãàà þì áàéíà. Èéì õîé÷ ¿å ºñ÷ áàéãàà þì ÷èíü ìàíàé óëñ ëàâòàé õºãæèíº. Åð íü ýíý àâëèãà ÷èíü óëñ íèéòýýðýý óðàãøëàõ õºãæ뺺ñ õóëãàéëæ àìèí õóâèà õè÷ýýæ áàéãàà óâàéã¿é õýðýã áàéãàà þì ø¿¿. Ìèíèé õ¿¿ ¿å òýíãèéíõýý õ¿¿õä¿¿äèéã ìàíëàéëàí øóäàðãà ñàéí õ¿í áîëæ õ¿ì¿¿æèæ áàéãààä ºâºº íü áàõàðõàæ áàéíà.” ãýæ õýëëýý.

×èíãýýä ààâ, ýýæ, ýìýý, ºâºº íü Áààäàé õ¿¿ãèéíõýý øóäàðãà íèéãìèéã á¿òýýõ çîðèëãîä íü ÷àäàõ á¿õíýýðýý òóñëàõààð çîãñîõã¿é öààøèä õàðèóöñàí àæèë ¿¿ðãýý ¿íýí÷ øóäàðãààð áèåë¿¿ëýí õóóëü áóñ ¿éäýëòýé øèéäýìãèé òýìöýæ, ýð¿¿ë èðýýä¿éã á¿òýýëöýíý ãýäãýý áàòëàí õýëëýý.

12