t.c artuklu kaymakamlığı artuklu rehberlik ve araştırma merkezi

HAZIRLAYANLAR:

Davut ERDOĞAN

Ramazan DURSUN

Önder ÇAKIR

Yılmaz DALGIÇ

MARDİN

2015

BAŞARIZILIK NEDENLERİ ANKETİ DEĞERLENDİRME RAPORU

[06.11.2015 –23.11.2015 tarihleri arasında ortaokul ve lise öğrencilerinin gönüllü olarak katıldıkları anketin değerlendirilmesi sonucu elde edilen verileri içerir.]

ÖZET

Bu çalışmanın amacı 2015-2016 eğitim –öğretim yıllında Mardin ilindeki

Ortaokul ve Liselerdeki öğrencilerin başarısızlık nedenlerini incelemektir. Araştırmaya

1368 erkek, 1336 kız öğrenci olmak üzere öğrenci olmak üzere toplamda 2704 öğrenci

katılmıştır. Öğrencilerin başarısızlık nedenlerini belirlemede araştırmacılar tarafından

geliştirilen Başarısızlık Nedenleri Anketi kullanılmıştır. Bulgular cinsiyet, eğitim görülen

okul, sınıf, anne- baba eğitim durumu ve meslekleri, tercih etme durumu değişkenleri

açısından ele alınmış ve bu değişkenler ile olan ilişkileri incelenmiştir. Araştırma

bulguları öğrenci, aile, öğretmen ve yöneticiler açısından ele alınıp tartışılmıştır.

GİRİŞ

Okul başarısı öğrencinin bulunduğu okul, sınıf ve derse göre belirlenmiş sonuçlara

ulaşmada göstermiş olduğu ilerlemedir. Ancak çağdaş anlamda başarı kavramının akademik

başarı ile sınıflandırılamayacağı, bilgi ve beceri gibi bilişsel davranışlar kadar, ilgiler, kişilik

özellikleri ve tutumlar gibi bilişsel olmayan davranışları da içerdiği görülmektedir.

Başarısızlık kavramı ise daha çok çocuğun ya da gencin uzun süreli,(bir eğitim öğretim

döneminden daha uzun süre) hemen her dersten, gelişim düzeyinin ve yeteneklerinin

altında başarı göstermesi ve bu başarısızlığı bir türlü telafi edememesi durumu olarak kabul

edilmektedir. Ana-baba ve öğretmenler genellikle çocukların başarısızlığını, "yeterince

çalışmamak" olarak görürler ve her fırsatta çocuklardan "daha çok çalışmalarını" isterler. Bu

hem her zaman doğru değil, hem de çocuğa karşı yapılan bir haksızlıktır. Bir öğrencinin

başarısızlık nedenleri bedensel, psikolojik ve toplumsal olabilir. Bedensel olarak sağlıklı,

derslerine karşı ilgili, istekli olan bir öğrencinin, uygun çalışma ortamı, verimli çalışma

alışkanlığı varsa, çevresinden yakınlık ve destek görüyorsa başarılı olmaması için bir neden

yoktur. Sorun bu çerçevede bir bütün olarak ele alınmalıdır. Tek taraflı suçlamaların yararı

olmaz, sonuca ulaşılmaz. Aksine karşılıklı güven ve destek kaybolur, iletişim kopar ve daha

da olumsuz noktalara gelinir.

Eğitim ve öğretim etkinliklerinin temel amacı; öğrencilerde istenen yönde davranış

değişikliklerini sağlamak olduğuna göre, bu etkinliklerin odak noktasını öğrenciler teşkil

ediyor demektir. Böylece eğitim amaçları yönündeki davranış değişikliklerinin öğrencide ne

ölçüde gerçekleştiği ve öğrenci başarısına (başarısızlığına) etki eden temel unsurların ne

olduğunun ortaya konulması önem arz etmektedir.

Başarı "istenilen bir sonuca ulaşma yönünde bir ilerlemedir". Başarı bu kadar geniş

kapsamlı tanımlanmakla birlikte eğitimde başarı denildiğinde genellikle okulda okutulan

derslerde geliştirilen ve öğretmenlerce takdir edilen notlarla, test puanlarıyla ya da her ikisi

ile belirlenen beceriler veya kazanılan bilgilerin ifadesi olan "Akademik Başarı"

kastedilmektedir.

Okul başarısı için zihinsel olgunluk tek başına yeterli değildir. Duygusal olarak henüz

olgunlaşmamış çocuklar, kendilerine bir hedef koymada güçlük çekerler ya da okul

ortamının gerektirdiği sosyal becerileri edinemedikleri için okulda bulunmaktan zevk

almazlar. Okuldan kaçma ve derslere karşı ilgisiz olma davranışı gösterebilirler.

Akademik başarısızlık öğrencinin gözlemlenen performansı ile tahmin edilen

performansı arasındaki farklılık olarak tanımlanabilir.

Akademik başarısızlıkla doğrudan bağlantılı olan değişkenlerin çoğu düşük akademik

performanstır. Fakat sınıfta öğrencilerin neden başarılı olamadıklarının bir çok nedenin

olabileceği de göz ardı edilmemelidir.

AMAÇ

Bu araştırma öğrencilerin "gelişim düzeylerinin ve yeteneklerinin altında başarı

göstermesi ve bu başarısızlığı bir türlü telafi edememesi" durumunun nedenlerini okul- aile-

öğrenci bakış açılarıyla ortaya koymayı, "başarısızlık" nedenlerinin en aza indirilmesi

yönünde yapılan çalışmaların etkililiği açısından sadece aile, sadece okul ya da sadece

öğrenci yerine bunların etkileşimine dikkat çekmeyi, etkili olmayan öğretmen ve ana-baba

davranışlarının ve gelişimi engelleyen faktörlerin neler olduğu konusunda farkındalık

yaratmayı amaçlamaktadır.

Araştırma sonucunda elde edilen bulgular, okul başarısızlığının bireyin psiko- sosyal

gelişimini engelleyen bir durum ve risk faktörü olarak "önlenmesi"ne yönelik yapılacak

çalışmalara zemin oluşturacaktır.

PROBLEM

Ortaokul ve Liselerdeki öğrencilere göre "başarısızlık nedenleri" nelerdir? Aile- okul

öğrenci bileşenlerinin birbirlerini ve "kendilerini" algılama biçimleri, farkındalıkları ne

düzeydedir?

ALT PROBLEMLER

1. Okul ve öğretmene bağlı nedenler neler olabilir?

2. Aile ve ev ortamından kaynaklanan nedenler neler olabilir?

3. Bireyin kendisinden kaynaklanan nedenler neler olabilir?

YÖNTEM

Araştırma modeli, evren ve örneklem, veri toplama araçları, verilerin toplanması,

verilerin değerlendirilmesi.

Araştırma Modeli

Araştırma ile ortaokul ve liselerdeki öğrencilerinin başarısızlık nedenleri, aile-

okul- bireysel özellikler ve çevre faktörlerine bağlı olarak tarama modeli kullanılmak

suretiyle belirlenmeye çalışılmıştır.

Evren ve Örneklem

Araştırmanın evrenini Mardin ili Artuklu, Yeşilli, Ömerli, Savur ve Mazıdağı ilçelerinde

bulunan Ortaokul ve Lise kurumlarındaki öğrencileri oluşturmaktadır.

Örneklem ortaokul okullarından 1795 öğrenci, lise okullarından 909 öğrenci olmak

üzere toplam 2704 öğrencidir.

Veri Toplama Araçları

Araştırmada psikolojik danışma ve rehberlik alanında kullanılan "başarısızlık

nedenleri anketi" kullanılmıştır.

Verilerin Toplanması

Ortaokul ve Lise öğrencilerine, Artuklu Rehberlik ve Araştırma Merkezi Rehberlik ve

Psikolojik Danışma Hizmetleri Bölümünün koordinasyonunda okul yöneticilerinin ve sınıf

rehber öğretmenlerinin desteğiyle okul psikolojik danışmanları tarafından kurumumuz web

sitesinde online uygulanmıştır.

Verilerin Değerlendirilmesi

Kurumumuz web sitesinde hazırlanan online test okul psikolojik danışmanları

tarafından Öğrencilere uygulanmış ve bütün veriler bilgisayar ortamında değerlendirilmiştir.

Maddelerin analiz edilmesinde frekans(f), yüzde (%) kullanılmıştır.

BULGULAR

Araştırmanın bu bölümünde incelenen değişkenler ile ilgili toplanan verilerin istatistiksel

analizleri ve bu analizler sonucunda elde edilen bulgular açıklanmıştır.

1. Öğrencilerin Başarısızlık Nedenlerinin Cinsiyetleri İle İlişkisine Yönelik Bulgular

2. Öğrencilerin Başarısızlık Nedenlerinin Eğitim Gördüğü Sınıf Düzeyleri İle İlişkisine

Yönelik Bulgular

3. Öğrencilerin Başarısızlık Nedenlerinin Eğitim Gördüğü Okul Türleri İle İlişkisine

Yönelik Bulgular

4. Öğrencilerin Başarısızlık Nedenlerinin Eğitim Gördüğü Şehir İle İlişkisine Yönelik

Bulgular

5. Öğrencilerin Başarısızlık Nedenlerinin Baba Eğitim Durumu İle İlişkisine Yönelik

Bulgular

6. Öğrencilerin Başarısızlık Nedenlerinin Anne Eğitim Durumu İle İlişkisine Yönelik

Bulgular

7. Öğrencilerin Başarısızlık Nedenlerinin Baba Mesleği İle İlişkisine Yönelik Bulgular

8. Öğrencilerin Başarısızlık Nedenlerinin Anne Mesleği İle İlişkisine Yönelik Bulgular

ANKET MADDELERİNİN DAĞILIMI

I. Bölüm: Okul Ortamından Kaynaklanan Nedenler

II. Bölüm: Aile ve Ev Ortamından Kaynaklanan Nedenler

III. Bölüm: Bireyin Kendisinden Kaynaklanan Nedenler

I.BÖLÜM: OKUL ORTAMINDAN KAYNAKLANAN NEDENLER

Öğrencilerin % 58.3’ ü bazı arkadaşlarının sınıfın huzurunu bozmasını ve yine öğrencilerin % 51.1’ i bazı öğretmenlerin anlattıklarını anlayamadığını başarısızlık nedeni olarak görmektedirler. Yine öğrencilerin %29.5’ i ağır öğrenilen derslerin ayın günlerde olmasının zihinsel olarak yorduğunu, %25.3’ ü derslerin fazla olmasından kaynaklı başarısız olduğunu, %24.9’u bazı öğretmenlerin tavırlarının kendilerini dersten soğuttuğunu, % 22.2’ si sınıfların çok kalabalık olduğunu, öğretmenlerin bizimle ilgilenmediğini ve % 20.7’ si yazılı sınavlarda çok konudan sorumlu tutulduklarını dile getirmişlerdir.

II. BÖLÜM: AİLE VE EV ORTAMINDAN KAYNAKLANAN NEDENLER

Öğrencilerin % 35.6’ sı evde ders çalışma ortamının olmamasını ve yine öğrencilerin % 26.8’ i ailesinin kendisinden üstün başarı beklemesini başarısızlık nedeni olarak görmektedirler. Yine öğrencilerin %24.2’si yeterice uyuyamadığını, bu yüzden derslerde uyukladığını, %19.4’ ü kardeşlerinin ders çalışmasını engellediklerini ve %17.3’ ü okulu bitirdikten sonra bir meslek sahibi olmayacağını dile getirmişlerdir.

III. BÖLÜM: BİREYİN KENDİSİNDEN KAYNAKLANAN NEDENLER

Öğrencilerin % 49.8’ İ sınavlarda heyecanlandığını ve öğrencilerin %38.3’ ü dikkat dağınıklığını başarısızlık nedeni olarak görmektedirler. Yine Öğrencilerin % 36.4’ ü bazı dersleri başaramayacağı kaygısı duymakta olduğunu, % 33.4’ ü sınavlarda unutkanlık yaşadığını, %33.1’ i sözlü anlatımlarda heyecanlandığını dile getirmiştir.