BAB 6 TINGKATAN 3PERUBAHAN PENTADBIRAN KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SARAWAK DAN SABAHBAB 6

Objektif Pembelajaran :Memerihalkan pentadbiran Tentera British di Sarawak dan Sabah selepas kekalahan JepunMenerangkan faktor penyerahan Sarawak dan Sabah kepada kerajaan BritishMenceritakan Gerakan Antipenyerahan SarawakMenjelaskan langkah ke arah berkerajaan sendiri di Sarawak dan SabahMengumpul maklumat tentang penubuhan parti politik di Sarawak dan Sabah.

PERUBAHAN PENTADBIRAN KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SARAWAK DAN SABAHPerubahan Pentadbiran ke Arah berkerajaan sendiri di SarawakSarawak Diserahkan Kepada Kerajaan Briish

Sarawak Selepas Kekalahan JepunPenentangan Dan Reaksi BritishGerakan Antipenyerahan Di SarawakLangkah ke arah Berkerajaan Sendiri di SarawakPETA KONSEPPerubahan Pentadbiran ke Arah berkerajaan sendiri di SabahPenubuhan parti Politik di SarawakSabah selepas kekalahan JepunSabah diserahkan kepada kerajaan JepunLangkah ke Arah Berkerajaan Sendiri di SabahPenubuhan Parti politik di Sabah

Sebelum kedatangan JepunSelepas Jepun mengundur diri

Charles Vyner Brooke telah memperkenalkan Perlembagaan 1941

Tidak dapat dilaksanakan kerana pendudukan Jepun di Sarawak (1941 1945) British memperkenalkan Pentadbiran Tentera British pada 10 Sept. 1945

British mengambil inisiatif untuk mengembalikan ketenteraman, pemulihan ekonomi dan mengemas kini pentadbiran

Sarawak berada di bawah pentadbiran Tentera British sehingga 1 Julai 1946

FAKTOR CHARLES MENYERAHKAN SARAWAKPertikaian keluargaCharles tidak mampu mentadbir dengan cekap kerana tua Mengambil keputusan bersaraTidak mempunyai waris lalu menyerahkan pentadbiran kepada anak saudaranya, Anthony Brooke

Masalah kewanganSarawak banyak kemusnahan kerana perangCharles tiada sumber wang

Desakan kerajaan BritishSupaya pelaburan mereka lebih terjamin

Charles Vyner Brooke was the third and last White Rajah in Sarawak

Vyner Brooke akhirnya terpaksa menyerahkan Sarawak kepada British yang sentiasa mendesak agar Sarawak diserahkan kepada pihak British.

Hasil rundingan Charles & Kerajaan British pada Disember 1945Charles menghantar wakilnya, Gerard T.MacBryan mendapatkan tandatangan ketua-ketua bumiputera dan pemimpin tempatan dalam Majlis Tertinggi Sarawak.

Gerard menggunakan tipu muslihat untuk mendapatkan tandatangan pemimpin tempatanGerard berjaya mendapat persetujuan tersebut.8 Februari 1946, Charles mengisytiharkan keputusan persetujuan Majlis Tertinggi Sarawak untuk menyerahkan Sarawak kepada Kerajaan British

Reaksi?Orang Melayu dan Orang Iban membantah penyerahan Sarawak kepada Kerajaan British. Pejabat Tanah jajahan meminta Charles mendapatkan persetujuan penyerahan Sarawak secara perundangan dan demokrasi Charles merujuk kepada Majlis Negeri

Setelah bersidang selama 3 hari Majlis Negeri meluluskan Rang Undang-Undang Penyerahan sarawak atau Cession Bill dengan 18 undi menyokong dan 16 undi menentang.Penyokong:Ahli bukan bumiputera1Julai 1946Kerajaan British mengisytiharkan Sarawak sebagai Jajahan mahkota BritishSir Charles Arden Clarke Gabenor Britis Pertama Sarawak

FAKTOR GERAKAN ANTI PENYERAHAN

Perlembagaan 1941- Menjanjikan kemedekaan

Tipu muslihat- Charles membuat keputusan sendiri tanpa berunding

Anthony Brooke tidak dilantik menjadi Raja Sarawak- Memudahkan penduduk menuntut kemerdekaan

Gerakan Anti Penyerahan Sarawak

Orang Melayu dan Orang Iban membantah penyerahan Sarawak kepada Kerajaan British. Masyarakat Melayu diketuai oleh Datu patinggi Abang Haji Abdillah bin Datu patinggi Haji Mohamad Kassim, ketua datu-datu Masyarakat Melayu dan kaum melayu terpelajar.Persatuan Kebangsaan Melayu Sarawak (PKMS)Barisan Pemuda Melayu Sibu (BPM)Barisan Pemuda Sarawak ( BPS)Persatuan Dayak Sarawak (PDS)

Kaum Wanita turut menentang:Cikgu Lily Eberwein Ketua PKMS masuk ke kawasan pedalaman meminta simpati dan sokongan orang Iban

Pn. Sharifah Hajah Sipah Tuanku OthmanDayang fauziahCikgu Ajibah Abol

Mewakili kaum ibu BPM mengatur demonstrasi menentang penyerahan

PKMS mengadakan tunjuk perasaan menentang penyerahan Sarawak kepada British

Golongan antipenyerahan telah menghantar surat bantahan, kawat dan telegram

Tidak diendahkan oleh British

Poster poster ditampal di merata tempat dan pelosok kampung.

Setiap kampung dikerah membuat poster dan sepanduk Kami membantah sekeras-kerasnya atas tindakan Brooke menyerahkan Sarawak kepada Kolonial InggerisSarawak adalah hak kami, Leburkan koloni

Penentangan dan Reaksi British

Golongan antipenyerahan terdiri daripada Kakitangan kerajaan khususnya guru Melayu

Disember 1946 British mengeluarkan notis Pekeliling No. 9 yang memberi amaran kepada kakitangan kerajaan agar tidak terlibat dalam gerakan tersebut.Menambahkan kemarahan mereka terhadap British2 April 1947, 388 kakitangan kerajaan meletakkan jawatan. ( khususnya Guru Melayu)22 buah sekolah kerajaan terpaksa ditutup3 April 1947 56 pelajar Maktab Perguruan Melayu sarawak meninggalkan pengajian mereka kerana membantah pekeliling tersebut.Tunjuk Perasaan di Kuching

Guru-guru sekolah Melayu meletakkan jawatan kerana menentang Pekeliling No.9

Tunjuk Perasaan di Kuching1 Julai 1947Disertai PKMS, BPM dan PDSMembantah pelantikan Gabenor Sarawak

PERHIMPUNAN RAKSASA BPM SIBUDihadiri 250 perwakilan bumiputera dari seluruh cawangan BPM

REAKSI BRITISHMengeluarkan Pekeliling No. 9

Menggiatkan usaha untuk memecahbelahkan perpaduan kaumPenubuhan Young malay Association ((YMA)

YMA menyokong penyerahan Sarawak kepada kerajaan BritishMengancam golongan antipenyerahan dengan mengatakan anak-anak mereka tidak dapat belajar di sekolah kerajaan dan tidak boleh berkhidmat dalam perkhidmatan awam jika tidak menyokong YMA

Melaga-lagakan orang melayu dengan orang dayak supaya bergaduh

yang memberi amaran kepada kakitangan kerajaan agar tidak terlibat dalam gerakan tersebut.

Memburukkan pejuang gerakan antipenyerahan

Menuduh perjuangan mereka hanya untuk orang Melayu Sarawak

Mempersenda, menghina dan mencemuh golongan antipenyerahan dalam majlis-majlis formal

Menjelang akhir 1947, gerakan antipenyerahan semakin lemah akibat propaganda British.Keadaan ini menyebabkan golongan muda dalam BPM Sibu bertemu secara sulit dan menubuhkan RUKUN 13Kumpulan ini dianggotai oleh ahli BPM yang radikalMereka bersumpah untuk menghapuskan pegawai Eropah dan pemimpin Melayu yang bersubahat menyokong penyerahan Sarawak kepada kerajaan British.

Rosli Dhobi ditugaskan membunuh Sir Duncan Stewart ( Gabenor Sarawak kedua) di Sibu.Rosli Dhobi merupakan anggota Rukun 13 yang sanggup mengorbankan diri untuk membebaskan tanah air daripada pejajahan British.Beliau telah menulis sajak dalam Utusan Sarawak menggunakan nama Lidros

Semangat menentang penjajah menyebabkan Roslie Dhobie membunuh Gabenor Duncan Steward

Pada 3 Disember 1949, Gabenor Sarawak kedua,Sir Duncan Stewart mengadakan lawatan rasmi ke SibuSeminggu kemudian, Sir Duncan Stewart meninggal dunia di hospital SingapuraHal ini digunakan British untuk menggunakan kekerasan bagi menumpaskan gerakan antipenyerahan

Sebaik beliau tiba, Rosli Dhobi telah menikamnya dengan sebilah pisau

Rosli Dhobi, Morshidi Sidek, Awang rambli dan Bujang Suntong didapati bersalah dan dihukum gantung sampai matiAnggotanya yang lain di penjara .Persatuan Melayu Sarawak diharamkan.Tindakan British yang agresif akhirnya berjaya melumpuhkan Gerakan Antipenyerahan.British dapat mengukuhkan kedudukannay di Sarawak dan menjadikan Sarawak sebagai tanah jajahannya sehingga tahun 1963.

LANGKAH KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SARAWAK19411946Sarawak dibahagi kepada 5 bahagian Setiap bahagian diketuai oleh Residen Setiap bahagian dibahagikan kepada beberapa daerah Setiap daerah diketuai oleh Pegawai Daerah

Perlembagaan 1941 dibentuk

- Membentuk Majlis TempatanFungsi: menguruskan pelajaran rendahMenguruskan kemudahan awam seperti bekalan air, jalan raya dan

kesihatanMengawal perbelanjaanMengutip cukai kepala dan cukai-cukai lain

1956 Meminda jumlah keahlian Majlis Negeri dan ahli Majlis

Tertinggi Pindaan berkuat kuasa pada bulan April 1957 Ahli majlis Negeri dan ahli Malis Tertinggi ditambah

menjadi 10 orang Mengadakan Pilihan Raya Majlis Perbandaran

1947

PaRTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA TAHUN 1963PARTI PERIKATAN SARAWAK(Nov.1962) Persatuan Cina Sarawak (SCA)Parti Pesaka Anak Sarawak (PESAKA)Parti Negara Sarawak(PANAS)Barisan Rakyat Jati Sarawak (BARJASA)Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP)

PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA TAHUN 1963Parti Negara Sarawak (PANAS)

Tarikh penubuhan : 9 April 1960Pengasas : Datu Patinggi Abang Haji MustaphaMatlamat: 1) Mewujudkan keharmonian dalam kalangan semua kaum di Sarawak2) Menuntut pendidikan percuma bagi sekolah rendah3) Mempertingkatkan kedudukan politik, ekonomi dan sosial bumiputera.

PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA TAHUN 1963Parti Cina Sarawak (SCA)

Tarikh penubuhan : Julai 1962Pengasas : William TanMatlamat: 1) Berusaha ke arah perpaduan orang Cina

PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA TAHUN 1963Parti Bersatu Rakyat Sarawak (SUPP)Dato' Ong Kee Hui

Tarikh penubuhan : 12 Jun 1959Pengasas : Ong Kee Hui dan Stephen YoungMatlamat: 1) Mewujudkan perpaduan dan kesetiaan dalam kalangan rakyat Sarawak2) Menyatupadukan kaum di Sarawak

26.bin

PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA TAHUN 1963Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP)

Tarikh penubuhan : 10 April 1961Pengasas : Stephen Kalong Ningkan 1) Memperjuangkan hak dan kepentingan orang Iban di Sarawak.2) Mendapatkan kemerdekaan bagi Sarawak

PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA TAHUN 1963Parti Pesaka Anak Sarawak (PESAKA)

Tarikh penubuhan : Ogos 1962Pengasas : Temenggung JugahMatlamat: 1) Membantu orang Dayak mencapai perpaduan dan menjamin hak mereka dalam perlembagaan

PARTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA TAHUN 1963Barisan Rakyat Jati Sarawak (BARJASA)

Tarikh penubuhan : 4 Disember 1962Pengasas : Datu Tuanku Haji Bujang bin Tuanku OthmanMatlamat: 1) Menuntut hak istimewa bagi penduduk bumiputera 2) Mempertingkatkan taraf hidup penduduk bumiputera3) Mewujudkan keharmonian dalam kalangan rakyat4) Menyelamatkan rakyat supaya tidak terpengaruh dengan fahaman komunis5) Menuntut bahasa Melayu dijadikan bahasa kebangsaan.

PaRTI POLITIK DI SARAWAK SEHINGGA TAHUN 1963PARTI PERIKATAN SARAWAK(Nov.1962) Persatuan Cina Sarawak (SCA)Parti Pesaka Anak Sarawak (PESAKA)Parti Negara Sarawak(PANAS)Barisan Rakyat Jati Sarawak (BARJASA)Parti Kebangsaan Sarawak (SNAP)

PERUBAHAN PENTADBIRAN KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SABAH

Sabah Selepas Kekalahan JepunSabah ditadbir oleh Pentadbiran Tentera BritishSehingga 15 Julai 1946

Sabah diserahkan kepada Kerajaan British

26 Jun 1946 British menandatangani perjanjian dengan Syarikat Borneo Utara British.

SABAH SECARA RASMI MENJADI TANAH JAJAHAN BRITISH PADA 15 JULAI 1946

Faktor Sabah diserahkan kepada BritishDesakan Pelabur dan Pemodal EropahMendesak supaya pelaburan mereka dilindungiBritish berasa bertanggungjawab menjaga kepentingan warganegaranya dan melindungi kepentingan mereka

Mengeksploitasi Sumber Bahan MentahSabah membekalkan sumber bahan mentah seperti kayu balak, kelapa kering, tembakau dan hasil tradisional Sabah tempat pasaran barangan keluaran Britain

Menjamin Kedudukan dan Keselamatan1) Dengan menguasai Sabah, British dapat menjamin kedudukan dan keselamatan mereka di Asia Tenggara kerana Sabah terletak di tengah-tengah jalan perdagangan antara Singapura dan Hong Kong

Penyerahan Sabah kepada kerajaan British

TIDAK MENDAPAT TENTANGAN HEBAT Kecuali daripada waris Kesultanan Sulu yang menganggap Sabah adalah miliknya.

Pertubuhan seperti Persatuan Kebangsaan Melayu labuan (PKML) dan Barisan Pemuda (BARIP) hanya berjuang memperbaiki politik dan ekonomi.

LANGKAH KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SABAH1950

British memperkenalkan perlembagaan baru. Majlis Kerja dan Majlis Undangan ditubuhkan. Peluang ini penting untuk melatih penduduk tempatan menjadi pemimpin. Antara pemimpin yang pernah terlibat ialah Donald Stephens dan Tun Datu Mustapha Datu Harun

LANGKAH KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SABAH1952

Pilihan Raya Majlis Tempatan diadakan untuk memilih perwakilan secara demokrasi

LANGKAH KE ARAH BERKERAJAAN SENDIRI DI SABAH19601962

British meminda Perlembagaan untuk menambah jumlah bilangan pemimpin kaum bumiputera sebagai ahli tidak rasmi dalam Majlis Undangan.Semua ahli yang dilantik bukan dipilih rakyat melalui pilihan raya . Sebaliknya dilantik Gabenor British.

British memperkenalkan pilihan raya Majlis Undangan

Penubuhan parti Politik di SabahSemakin ketara selepas pengumuman pembentukan gagasan Malaysia oleh Tunku Abdul rahman.Antaranya ialah Pertubuhan Kebangsaan Kadazan Bersatu (UNKO), Persatuan Kebangsaan Sabah Bersatu (USNO) dan Persatuan Cina Sabah (SCA)

PARTI PERIKATAN SABAH untuk pilihan raya 1962PARTI PERIKTAN SABAHPersatuan Cina Sarawak (SCA)Pertubuhan Kebangsaan Kadazan Bersatu (UNKO)Pasok MomogunPertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu ( USNO)

Parti Politik di SabahPertubuhan Kebangsaan Kadazan Bersatu (UNKO)

Tarikh penubuhan : Ogos 1961Pengasas : Donald Stephens Matlamat 1) Menjaga kepentingan dan memelihara hak kadazan Dusun.

Parti Politik di SabahPertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu (USNO)

Tarikh penubuhan : 23 Disember 1961Pengasas : Tun Datu Mustapha bin Datu HarunMatlamat: 1) Memperjuangkan hak kaum bumiputera Islam2) Menjadikan bahasa Melayu sebagai bahasa kebangsaan3) Memperjuangkan agama Islam sebagai agama rasmi4) Menukar nama Borneo Utara kepada Sabah.

29.bin

Parti Politik di SabahPasok Momogun

Tarikh penubuhan : Januari 1962Pengasas : Orang Kaya-kaya Sedomon dan G.S. SundangMatlamat: 1) Melindungi kepentingan penduduk di kawasan pedalaman Sabah.

Parti Politik di SabahPersatuan Cina Sabah Bersatu (SCA) (Gabungan Parti Bersatu dan Parti Demokratik)

Tarikh penubuhan : Oktober 1962Pengasas : Siak Chiew dan Peter ChinMatlamat: 1) Melindungi hak orang Cina

Parti Politik di SabahPasok Momogun

Tarikh penubuhan : Januari 1962Pengasas : Orang Kaya-kaya Sedomon dan G.S. SundangMatlamat: 1) Melindungi kepentingan penduduk di kawasan pedalaman Sabah.

PARTI PERIKATAN SABAH untuk pilihan raya 1962PARTI PERIKTAN SABAHPersatuan Cina Sarawak (SCA)Pertubuhan Kebangsaan Kadazan Bersatu (UNKO)Pasok MomogunPertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu ( USNO)

PENGUKUHAN

Mengapakah kerajaan British mengambil tindakan di atas?2005A. Memenuhi permintaan rakyatB. Menjaga kepantingan ekonomiC. Membendung ancaman komunisD. Menyeragamkan sistem pentadbiran

TarikhParti Politik 1946British menguasai Sabah dan Sarawak sebagai Tanah Jajahan Mahkota

*

Apakah sumbangan penting tokoh-tokoh di atas dalam sejarah negeri Sarawak?2005A Mengganggotai Majlis TertinggiB Menggubal Perlembagaan 1941C Menuntut diadakan pilihan rayaD. Memimpin gerakan antipenyerahan

Tokoh Morshidi SidekAwang RambliBujang Suntong

*

Mengapakah parti-parti di atas tidak menyokong pembentukan Persekutuan Malaysia pada peringkat awal cadangannya?2005A Bimbang bantahan IndonesiaB Khuatir akan neokolonialismeC Ingin menuntut kemerdekaan terlebih dahuluD Mahu menganggotai kerajaan Kalimantan Utara

Parti Politik di Sabah Parti BersatuParti Demokratik

*

Kemunculan parti-parti di atas berkait rapat dengan peristiwa 2005A penubuhan Suruhanjaya CobboldB penyerahan Sabah kepada BritishC pembentukan Persekutuan MalaysiaD pelaksanaan Pilihan Raya Majlis Daerah

Persatuan Cina Sabah (SCA)Pertubuhan Kebangsaan Sabah Bersatu (USNO)Pertubuhan Kebangsaan Kadazan Bersatu (UNKO)

*

Senarai di atas merupakan tokoh yang berjasa kepada negeri Sarawak.Apakah persamaan tokoh tersebut?2006AMenentang dakyah komunisBMenuntut pendiidkan percumaCMenyokong pembentukan MalaysiaDMembantu gerakan anti-penyerahanAjibah AbolLily EberweinDayang Fauziah

*

Dokumen di atas menunjukkan Pemasyhuran Kemerdekaan 1957.Mengapakah dokumen tersebut ditulis dalam tulisan jawi?AMenjadi lambang perpaduanBMendapat arahan raja-raja MelayuCMerupakan simbol warisan bangsaDMematuhi Perlembagaan Tanah Melayu

Jadual di atas menerangkan peristiwa penyerahan Sarawak sebagai tanah jajahan British.Apakah reaksi rakyat Sarawak terhadap peristiwa tersebut?IBerkabung IIBerdemonstrasiIIIMengadakan perhimpunanIVMenghantar surat bantahanAI, II dan IIIBI, II dan IVCI, III dan IvDII, III dan IV

TarikhPeristiwa1 Julai 1946Sarawak diisytiharkan Jajahan Mahkota British

Jadual di atas menunjukkan peristiwa kemuncak gerakan antipenyerahan di Sarawak.Apakah kesan peristiwa tersebut?IDarurat diisytiharkanIIKakitangan kerajaan dipecatIIIRosli Dhobi dihukum gantungIVAnggota Rukun Tiga Belas dipenjaraAI dan IIBII dan IIICIII dan IVDI dan IV

Tahun 1949 Tempat Sibu PeristiwaPembunuhan Sir Duncan Stewart, Gabenor Sarawak kedua

*

*

*

*

*