baba plus est perículi anum lacéssere quam canem. babcia babka …voc.wietrzykowski.net/voc. plg -...

- 11 - Piotr Wietrzykowski

B

baba anus,-i f.; Œ graπ|./πdo| Plus est perículi anum lacéssere quam canem.babcia avia,-ae f.; anícǔla,-ae f.; Œ t‰qh. /h|babka 1. (babcia) avia,-ae; Œ t‰qh./h|\ Œ m‹mmh./h|\ 2. (położna)

obstetrix,-icis f.; Œ maÒa./a|\ 3. (roślina) plantago,-ĭnis f.; t˙

¤rn∂glwsson./ozbachanalia bacchanalia,-ium n. pl.; aÅ bakceÒai./¯nBachus Ba(c)chus,-i m.; B‹kco|./oz å

Syn Dzeusa i Semele utożsamiany z Dionizosem. Bóg winnej latorośli, wina i płodnych sił przyrody.

baczyć attendo, 3,-ndi,-nsum alqd, z acc. c. inf.; cavĕo, 2, cavi, cautum alqd;

custodio, 4,-ivi,-itum alqd; vidĕo, 2, vidi, visum alqd; pros£cw\ ¤sfal£w Vídeant cónsules, ne quid detrimenti res pública capiat.bać się formīdo, 1,-āvi,-ātum alqd; metuo, 3,-ui, - alqd; pavĕo, 2, pavi, - alqd;

timĕo, 2,-ui, - , alqd; tremo, 3,-ui, - , alqd; trépido, 1,-āvi,-ātum alqd; verĕor, 2,

véritus sum alqd; deili‹w\ fob£omai\ tr£mw Óderint (me), dúmmodo métuant. Quem métuunt, odērunt; quem quisque odit,

periisse éxpedit.badacz explorātor,-ōris m.; experimentātor,-ōris m.; inquisītor,-ōris m.; scrutātor,-ōris

m.; å gnÙmwn./ono|badać exámino, 1,-āvi,-ātum alqd; explōro, 1,-āvi,-ātum alqd; indāgo, 1,-āvi,-ātum

alqd; inquīro, 3,-sīvi,-sītum alqd; investīgo, 1,-āvi,-ātum alqd; lustro, 1,-āvi,-

ātum alqd; scrutor, 1,-ātus sum alqd; kataskop£w\ ™kyht£wbadanie examen,-ĭnis n.; examinatio,-ōnis f.; exploratio,-ōnis f.; inspectio,-ōnis f.;

investigatio,-ōnis f.; inquisitio,-ōnis f.; quaestio,-ōnis f.; Œ ¤n‹krisi|./ew|\ Œ

dokim‰./Ø|\ Œ ™ky‰thsi|./ew|bagaż impedimenta.-ōrum n. pl.; sarcīna,-ae f.; Œ sag‰./Ø|bagno palus,-udis f.; uligo,-ĭnis f.; Œ lÎmnh./h|bajać fábulor, 1,-ātus sum; lalag£w\ lal£wbajdurzyć horiolor, 1,-ātus sum; lalag£wbajka fábǔla,-ae f.; å m≤qo|./oz\ å aÆno|./oz Mutáto nómine de te fábǔla narratur. Lupus in fábǔla. Quo modo fábǔla, sic vita:

non quam diu, sed quam bene acta sit, refert. Acta est fábǔla.bajkopisarz fabulātor,-ōris m.; å mzqogr‹fo|./ozbajkowy fabǔlaris,-e; fabulōsus, 3; mzqik∂|. 3bakteria *bacterium,-ii n.; t˙ bakt‰rion./oz\ t˙ mikr∂bion./oz


bal 1. (tańce) ballum,-i n.; saltatio,-ōnis f.; Œ coreÎa./a|\ 2. (kłoda) palus,-i m.;

truncus,-i m.; festūca,-ae f.; å fitr∂|./o≤\ å korm∂|./o≤

balsam bálsamum,-i n.; resina,-ae f.; t˙ b‹lsamon./ozbałagan disordo,-ĭnis m.; inordinatio,-ōnis f.; perturbatio,-ōnis f.; Œ ¤taxÎa./a|\ t˙

c‹o|./oz|bałwan 1. (fala) fluctus,-us m.; unda,-ae f.; t˙ k≤ma./ato|\ å kl≈dwn./ono|\ 2.

(bożek) idōlus,-i m; fanus,-i m; t˙ eÍdwleÒon./oz\ 3. (głupek) stipes,-itis m.;

caudex,-icis m.; baro,-ōnis m. å mwr∂|./o≤

bałwochwalstwo idololatria,-ae f.; idolorum sérvitus,-ūtis f. (cultus,-us m.); Œ

eÍdwlolatrÎa./a|banda latrocinium,-ii n.; mandra,-ae f.; lῃsteÎa./a|bandaż fascia,-ae f.; Œ ™pÎdesi|./ew|\ å ™pÎdesmo|./ozbandera vexillum,-i n.; Œ shmaÎa./a|bandyta latro,-ōnis m.; å lῃst‰|./o≤

bandytyzm latrocinium,-ii n.; Œ lῃsteÎa./a|bank argentaria,-ae f.; aerarium,-ii n. mercatorium; mensa,-ae f.; Œ tr‹phya./a|bankier argentarius,-ii m.; mensarius,-ii m.; nummularius,-ii m.; å trapeyÎth|./ozbańka 1. (nacznie) ampulla,-ae f; guttus,-i m.; Œ l‰kzqo|./oz\ 2. (lekarska)

cucurbīta,-ae f.; t˙ Ä∂n./ozbar taberna,-ae f. potoria; t˙ ¤navzkt‰rion./ozbarak tectilium,-ii n., cásula,-ae f.; canāba,-ae f.; tugurium,-ii n.; Œ klisÎa./a|\ Œ

skhn‰./Ø|baran aries,-etis m.; å kri∂|./o≤\ å ¤rneÎo|./ozbarbarzyńca bárbarus,-i m.; å b‹rbaro|./ozbardziej amplius, magis, potius, plus; m·llon\ perissot£rw|bardzo magnopĕre, multum, óptime, valde; lÎan\ sf∂dra\ sfodr¯|bariera impeditio,-ōnis f.; impedimentum,-i n.; t˙ kÙlzma./ato|bark humĕrus,-i m.; acronion,-ii n.; å ¿mo|./oz\ Œ ÛmÎa./a|barwa color,-ōris m.; t˙ cr¯ma./ato|bary bra(c)chia,-ōrum n. pl.; scápulae,-arum f.pl.; humĕrus,-i m.; oÅ ¿moi./wnbarykada obex,-icis m. f.; obstáculum,-i n.; t˙ kÙlzma./ato|baryłka barile,-is n.; barilium,-ii n.; doli(ol)um,-ii n.; t˙ kadÎskion./ozbasen 1. (pływalnia) lacus, us m.; nataria,-ae f.; piscina,-ae f.; bálneum,-i n.; labrum,-

i n.; t˙ `pol‰nion./oz\ å lhn∂|./oz\ Œ kolzmb‰qra./a|\ t˙ neÙrion./oz\ 2.

(naczynie) scaphium,-ii n.; Œ sk‹fh./h|\ 3. (zbiornik na wodę) aquarium,-ii n.;

cisterna,-ae f.; t˙ `drot‰rion./ozbastion arx,-cis f.; propugnáculum,-i n.; munimentum,-i n.; t˙ ßc≈rwma./ato|baszta turris,-is f.; propugnáculum,-i n.; å p≈rgo|./ozbaśń fábula,-ae f.; å m≤qo|./oz


baśniowy fabulāris,-e; mzqÙdh|./e|bat corrigia,-ae f.; flagellum,-i n.; lorum,-i n.; Œ m‹stix./igo|\ t˙

frag£llion./ozBaukis (Baucis) Baucis,-idis f.; Ba≈ki|./ido|

Żona Filemona. Razem z mężem przyjęli w swej chacie

przebranych za wędrowców Dzeusa i Hermesa.

bawełna bombacio,-ōnis f.; cotto,-ōnis m.; å b≈sso|./ozbawić 1. (zabawiać) delecto, 1,-āvi,-ātum alqm alqa re; oblecto, 1,-āvi,-ātum;

t£rpw\ 2. (przebywać) moror, 1,-ātus sum; versor, 1,-ātus sum; sum, esse, fui in

alqo loco; diatrÎbw\ meÎnwbawić się ludo, 3, lusi, lusum alqa re; bacchor, 1,-ātus sum; paÎyw\

eΩfraÎnw Ludendo díscimus.baza fundamentum-i n.; basis,-is f.; Œ b‹si|./ew|bazar mercenarium,-ii n.; forum,-i n.; mercātus,-us m.; Œ ¤gor‹./·|\

t˙ ™mp∂rion./oz

bazylika basílica,-ae f.; Œ basilik‰./Ø|bażant phasianus,-i m.; å fasian∂|./o≤

bąbel bulla,-ae f.; pomphus,-i m.; å pomf∂|./o≤

beczka cadus,-i m.; cumera,-ae f.; cuparia,-ae f.; dolium,-ii n.; cupa,-

ae f.; å b‹to|./oz\ å k‹do|./ozbelka tignum,-i n.; trabs,-is f.; asser,-ĕris m.; å dok∂|./o≤

Quid autem vides festúcam in óculo fratris sui, et trabem in óculo tuo non vides?

Bellerofont Bellérophon,-ontis m.; Bellerof∂nth|./ozWnuk Syzyfa; zabił Chimerę.

Bellona Bellōna,-ae f.; @EnzÙ./o≤|Bogini wojny.

benzyna *benzīnum,-i n.; *Œ benyÎnh./h|berło sceptrum,-i n; scipio,-ōnis m.; å œ‹bdo|./oz\ t˙ skØptron./ozbestia bestia,-ae f.; fera,-ae f.; bélua,-ae f.; t˙ qhrÎon./ozbez 1. (przyimek) sine z abl.; absque z abl.; ™kt∂| z gen.; fiter z gen.;

finez z gen.; cwrÎ| z gen.; 2. (bot.) sambūcus,-us f.

Absque argento ómnia vana. Sine dubio. Sine effectu. Sine die ac loco. Sine mora. Sine prole. Sine nómine. Sine spe. Sine ira et studio.

bezbarwny decolōrus, 3; ¤crÙmato|./on\ ficrwmo|./onbezbłędny inerrábĭlis,-e; ¤pl‹nhto|./onbezbolesny índolens,-entis; analgéticus, 3; ¤n‹lghto|./onbezbożnik impius,-ii m.; å fiqeo|./ozbezbożny impius, 3; nefandus, 3; profanus, 3; fiqeo|./on\ ¤seb‰|./e| Donis impii ne placāre audeant deos!


bezbronny inermis,-e; exarmatus, 3; finoplo|./onbezchmurny serēnus, 3; sudus, 3; ¤n£felo|./onbezczelność arrogantia,-ae f.; impudicitia,-ae f.; insolentia,-ae f.; petulantia,-ae f.; Œ

¤naÎdeia./a|\ Œ çbri|./ew|\ t˙ `p£rbion./ozbezczynność inactívĭtas,-ātis f.; inertia,-ae f.; otium,-ii n.; desidia,-ae f.; Œ ¤ergÎa./a|\

Œ ¤dr‹neia./a| Mollit viros otium. Otia dant vitia. Otia non ditescunt. Otium et reges et beatas

perdit urbes. Otium púlvinar Satanae.bezdroże invia,-ōrum n. pl.; avium,-ii n.; Œ ¤nodÎa./a|bezkarność impúnĭtas,-ātis f.; Œ ¤timwrÎa./a|bezkarny impūnis,-e; impúnitus, 3; inultus, 3; ¤tim˛rhto|./onbezkształtny informis,-e ; deformis,-e; fimorfo|./onbezlitosny crudēlis,-e; inclemens,-entis; immiséricors,-rdis; ferreus, 3; inhumānus, 3;

durus, 3; ¤noiktÎrmwn./on\ sklhr∂|. 3\ ¤n£leo|./onbezludny desertus, 3; depopulātus, 3; vastus, 3; ∞rhmo|. 3bezład incoordinatio,-ōnis f.; inordinantia,-ae f.; inordinatio,-ōnis f.; ataxia,-ae f.;

chaos,-i n.; confusio,-ōnis f.; perturbatio,-ōnis f.; Œ ¤taxÎa./a|\ t˙ c‹sma./ato|bezmiar immensĭtas,-ātis f.; t˙ fipeiron./ozbezmierny immensus, 3; infinītus, 3; fipeiro|./on\ fimetro|./onbezmyślność inconsideratio,-ōnis f.; socordia,-ae f.; stupídĭtas,-ātis f.; Œ ¤bozlÎa./a|\

Œ finoia. /a|\ Œ ¤nohsÎa./a|\ Œ ¤fros≈nh./h|bezmyślny inconsiderātus, 3; socors,-rdis; stúpidus, 3; fibozlo|./on\ ¤n∂hto|./on\

fifrwn./ono|bezokolicznik infinitīvus,-i m.; Œ ¤paremf‹th./h|bezowocny infructíbĭlis,-e; inútĭlis,-e; ken∂|. 3\ m‹taio|. 3\ fikarpo|./onbezowocowy infructuōsus, 3; fikarpo|./onbezpieczeństwo secúrĭtas,-ātis f.; salus,-ūtis f.; incolúmĭtas,-ātis f.; Œ ¤sf‹leia./a|bezpieczny certus, 3; secūrus, 3; tutus, 3; ¤sfal‰|./£|\ ¤kÎndzno|./on\ ¤de‰|./£| Medio tutissimus ibis.bezpłatnie gratis, gratúito; dwre‹nbezpłatny gratúitus, 3; dwrht∂|. 3bezpłodność infertílitas, -ātis f.; sterílĭtas,-ātis f.; infecúndĭtas,-ātis f.; Œ ¤tokÎa./a|\

Œ steir∂th|./hto|bezpłodny infértĭlis,-e; infecundus, 3; infructuōsus, 3; sterílis,-e; steÒro|. 3\ fitoko|./onbezpostaciowy amorphicus, 3; informis,-e; fimorfo|./onbezpośredni immediatus, 3; directus, 3; fimeso|./onbezprawie illegálĭtas,-ātis f.; iníquĭtas,-ātis f.; iniuria,-ae f.; Œ ¤nomÎa./a|\ Œ

¤narcÎa./a| Iniuriam qui factūrus est, iam facit. Nihil est facilius factu quam iniuria.

Summum ius summa iniuria. Ex iniuria non óritur ius.bezprawny illegítimus, 3; finomo|./on


bezrobocie operistitium,-ii n.; Œ ¤nergÎa./a|bezsenność insomnia,-ae f.; Œ ¤ºpnÎa./a|bezsenny insomnius, 3; desomnis,-e; exsomnis,-e; fiºpno|./on\ ¤koÎmhto|./onbezsilność impotentia,-ae f.; infírmĭtas,-ātis f.; debílĭtas,-ātis f.; Œ ¤dznamÎa./a|\ Œ

¤sq£neia./a|bezsilny inops,-opis; impotens,-entis; infirmus, 3; debílis,-e; ¤sqen‰|. /£|\

¤d≈nato|./on\ ¤krat‰|./£|beztroska serénĭtas,-ātis f. ánimi; secordia,-ae f.; incūria,-ae f.; Œ ¤merimnÎa./a|beztroski serēnus, 3; secūrus, 3; secors,-rdis; incuriōsus, 3; ¤m£rimno|./onbezużyteczny inútĭlis,-e; ¤nwfel‰|./£|\ ken∂|. 3\ ficrhsto|./onbezwarunkowy absolūtus, 3; inconditionālis,-e; ¤nagkaÒo|. 3\ ™pit‰deio|. 3bezwład inertia,-ae f.; torpor,-ōris m.; Œ ¤ergÎa./a|bezwonny inodorātus, 3; finodmo|./onbezwstyd impudititia,-ae f.; impudentia,-ae f.; Œ ¤s£lgeia./a|\ Œ ¤naÎdeia./a|bezwstydny impuditiōsus, 3; impūdens,-entis; impudīcus, 3; ¤naÎscznto|./on\

¤k∂lasto|./onbezwzględny 1. (niezależny) absolūtus, 3; ¤p∂lzto|./on\ 2. (okrutny) crudēlis,-e;

immītis,-e; inclēmens,-entis; saevus, 3; sevērus, 3; aΩsthr∂|. 3\ ¤dÎstakto|./on

bezżeństwo caelibātus,-us m.; Œ ¤gamÎa./a|bęben tympanum,-i n.; tamburīnus,-i m.; t˙ „ceÒon./ozbębenek tympan(iol)um,-i n.; t˙ t≈mpanon./oz\ t˙ krozp£dion./oz\ Œ ßrzbaÎa./a|

biada! vae! eheu!; oΩaÎ\ oÌmoi Vae victis! Vae soli! Vae mihi!biadać (in)gemo, 3,-ui,-itum; lamentor, 1,-ātus sum; plango, 3,-xi,-ctum;

ululo, 1,-āvi,-ātum; go∂w\ ßd≈romai białko albūmen,-ĭnis n.; proteinum,-i n.; t˙ le≈kwma./ato|\ (jaja) albor,-ōris

m.; t˙ lezk∂n./o≤

biały albus, 3; cándidus, 3; lezk∂|. 3\ lampr∂|. 3biblioteka bibliothēca,-ae f.; Œ biblioq‰kh./h|bibliotekarz bibliothecarius, -ii m.; å bibliak∂|./o≤

bicie plagatio,-ōnis f.; verberatio,-ōnis f.; Œ plhg‰./Ø|\ (serca) pulsatio,-ōnis f.; å

sfzgm∂|./o≤

bicz corrigia,-ae f.; flagellum,-i n.; lorum,-i n.; t˙ frag£llion./oz\ Œ m‹stix./igo|biczować flagello, 1,-āvi,-ātum; mastīgo, 1,-āvi,-ātum; verbĕro, 1,-āvi,-ātum;

mastÎyw\ mastig£w\ fragall∂wbić báculo, 1,-āvi,-ātum; caedo, 3, cecīdi, caesum; cutio, 3, cussi, cussum; ferio, 4,-

ivi,-itum; plago, 1,-āvi,-ātum; k∂ptw\ d£rw\ paÎw\ t≈ptwbić się (walczyć) pugno, 1,-avi -atum; proelior, 1,-ātus sum; confligo, 3,-flixi,-

flictum; polem£w\ m‹comai\ k∂ptwbiec, biegnąć curro, 3, cucurri, cursum; tr£cw\ dr‹w


bieda inopia,-ae f.; miseria,-ae f.; paupertas,-ātis f.; penūria,-ae f.; egestas,-ātis f.; t˙

`st£rhma./ato|\ Œ creÎa. /a|\ ptwceÒa./a| Ignis aurum probat, miseria fortes. Luxuriae filia est inopia. Inopiae desunt

multa, avaritiae omnia.biedak pauper,-ĕris m.f.; egens,-entis m.; å ptwc∂|./o≤

biedny egēnus, 3; miser, 3; pauper,-eris; p£nh|./e|\ ptwc∂|. 3 Miser res sacra. Miser, qui numquam miser. Non qui parum habet, sed qui plus

cupit, pauper est. Pauper úbique iacet, dives úbique placet. Paupérrimi non semper misérrimi sunt. Quod míseri nimis volunt, hoc facile credunt. Saepe sub paúpere tecto ingenium hábitat. Inops potentem dum vult imitari, perit.

bieg cursus,-us m.; cursatio,-ōnis f.; å dr∂mo|./oz Vitae cursus brevis est, gloriae sempiternus.biegacz cursor,-ōris m.; å drom‹|./‹do|biegle currātim, fluātim, cursim; ™pÎtrocabiegły expertus, 3; perītus, 3; Ìdri|./io|\ gnÙsth|./e|biegun cardo,-ĭnis m.; vertex,-icis m.; polus,-i m; å p∂lo|./ozbiegunka fluxus,-us m. alvīnus; Œ di‹rroia./a|\ t˙ dzsent£rion./ozbiel albēdo,-ĭnis f.; t˙ lezk¯ma./ato|bielizna linamentum,-i n.; tfl ™sÙtera./wnbielmo albūgo,-ĭnis f.; leucōma,-atis n.; t˙ gla≈kwma./ato|biernik accusatīvus,-i m.; Œ aÍtiatik‰./Ø|bierność passīvĭtas,-ātis f.; inactívĭtas,-ātis f.; Œ ¤ergÎa./a|bierny passīvus, 3; ¤erg∂|./∂n; (gram.) ὕptio|. 3bierzmowanie confirmatio,-ōnis f.; t˙ crÎsma./ato|bieżący currens,-entis; fluens,-entis; tr£cwn./ozsa./on\ treco≈meno|. 3bigamia bigamia,-ae f.; Œ digamÎa./a|bilet scida,-ae f.; scheda,-ae f.; schédula,-ae f.; téssera,-ae f.; t˙ eÍsit‰rion./ozbiodro coxa,-ae f.; lumbus,-i m.; Œ ßsf≤|./≈o|\ t˙ ÍscÎon./oz\ å mhr∂|./o≤

biograf biogrāphus,-i m.; vitae scriptor,-ōris m.; å biografe≈|./£w|biografia biographia,-ae f.; vita,-ae f.; Œ biograf‰./Ø|biolog biólogus,-i m.; å biol∂go|./ozbiologia biologia,-ae f.; Œ biologÎa./a|bis! bis!; dÎ|biskup epíscopus,-i m.; å ™pÎskopo|./ozbitwa colluctatio,-ōnis f.; proelium,-ii n.; pugna,-ae f.; dimicatio,-ōnis f.; certámen,-

ĭnis n.; acies,-ei f.; Œ m‹ch./h|\ Œ p‹lh./h|\ å p∂lemo|./oz\ å ¤gÙn./¯no|biurko mensa,-ae f. scriptoria; t˙ grafeÒon./ozbiust pectus,-ǒris n.; mamilla,-ae f.; t˙ st‰qo|./eo|\ å q˛rax./ako|\ (kobiecy)

mamma,-ae f.; papílla,-ae f.; å mast∂|./o≤\ å titq∂|./o≤


biustonosz strophium,-ii n.; å sthq∂desmo|./ozbiżuteria pretiosa,-ōrum n. pl.; tfl timht‹./¯n\ tfl kosm‰mata./wnblacha bráctĕa,-ae f.; bráttĕa,-ae f.; lamella,-ae f.; lámina, -ae f.; Œ pt≈xi|./ew|\ Œ

pl‹th./h|blady lívidus, 3; pállidus, 3; lúridus, 3; clwr∂|. 3\ Ûcr∂|. 3blask nitor,-ōris m.; splendor,-ōris m.; fulgor,-ōris m.; candor,-ōris m.; Œ

lampr∂th|./hto|\ å f£ggo|./oz\ å fwst‰r./Øro|blat mensa,-ae f.; tabula,-ae f. mensae; ábacus,-i m.; å fibax./ako|blednąć pallesco, 3,-lui; clor£omaibliski propinquus, 3; vícinus, 3; confinis,-e; contérminus, 3; pl‰sio|. 3blisko 1. (przysł.) iuxta, prope, haud procul alqa re; propter; ™gg≈|. pl‰sion.

sced∂n\ 2. (przyim.) iuxta, prope, propter z acc.; ™gg≈|. pl‰sion z gen.

blizna cícatrix,-icis f.; Œ Ûteil‰./Ø| Etiam sanāto vúlnere cícatrix manet. Non venit vulnus ad cicátricem, in quo

medicamenta temptantur.bliźni próximus, 3; pl‰sio|. 3bliźniaczy gemellus, 3; géminus, 3; dÎdzmo|. 3bliźniak gemellus,-i m.; geminus,-i m.; å dÎdzmo|./ozbliższy propior,-ius; proximior,-ius; plhsi∂tero|. 3blokada 1. (okrążenie wojsk) obsidio,-ōnis f.; obsessio,-ōnis f.; circumsessio,-ōnis f.;

å perikleism∂|./o≤\ 2. (osłona przed wrogiem) propugnáculum,-i n.;

saepimentum,-i n.; t˙ ßc≈rwma./ato|\ 3. (przeszkoda) impedimentum,-i n;

obex,-icis m.; t˙ ¤pokleism∂|./o≤\ t˙ k˛lzma./ato|blondyn flavus, 3; xant∂trico|./onbluszcz hedĕra,-ae f.; cissus,-us f.; å kitt∂|./o≤

bluzka intérula,-ae f.; indusium,-ii n.; pelusium,-ii n.; pelusia,-ae f.

bluźnierca sacrílegus,-i m.; å bl‹sfhmo|./oz\ å Åer∂szlo|./ozbluźnierstwo sacrilegium,-ii n.; exsecratio,-ōnis f.; Œ blasfhmÎa./a|błagać (de)precor, 1,-ātus sum alqm, alqd, alqd ab alqo; oro, 1,-āvi,-ātum alqm, alqd;

rogo, 1,-āvi,-ātum alqm, alqd; súpplico, 1,-āvi,-ātum alicui; ]prose√comai\ d£omai\ Åkete≈w\ parakal£w

błaganie deprecatio,-ōnis f.; obsecratio,-ōnis f; supplicatio,-ōnis f.; Œ d£hsi|./ew|\ ÅketerÎa./a|

błahostka nugae,-arum f. pl.; frívolum,-i n.; t˙ ßlÎgon./ozbłazen buffo,-ōnis m.; histrio,-ōnis m.; morio,-ōnis m.; sannio,-ōnis m.; scurra,-ae m.;

å geloiast‰|./o≤\ å s‹nna|./ozbłąd error,-ōris m.; Œ pl‹nh./h|\ t˙ sf‹lma./ato| Errorem cum lacte nútricis súgimus. Non omnis error stultitia est dicenda.

Cuiusvis hóminis est errare, nullíus nisi insipientis in errore perseverare.błądzący errans,-antis; planht∂|. 3

um,-ii n.; pelusia,

oz\ å Åer∂szlo|ōnis f ; Œ blasfh


błądzić erro, 1,-āvi,-ātum; pecco, 1,-āvi,-ātum; labor, 3, lapsus sum; plan‹omai\\ ⁄mart‹nw

Errāre humanum est. Errant, qui in prósperis rebus ímpetus Fortúnae in omne tempus fugisse se putant. Errat et in nulla sede moratur Amor.

błękit caerúleum, -i n.; t˙ glazk∂n./ozbłękitny caerúleus, 3; cyáneus, 3; glazk∂|. 3błogi beatus, 3; faustus, 3; ©lbio|. 3błogosławić beatífico, 1,-āvi,-ātum; benedíco, 3,-xi,-ctum; eΩlog£w\ makarÎywbłogosławieństwo benedictio,-ōnis f.; beatitūdo,-ĭnis f.; Œ eΩlogÎa./a|\ å

makarism∂|./o≤

błogosławiony beatus, 3; benedictus, 3; sanctus, 3; eΩloght∂|./∂n\ mak‹rio|. 3błona membrana,-ae f.; túnica -ae f.; velamentum,-i n.; Œ membr‹na./a|\ Œ mØnigx./

iggo|błona dziewicza hymen,-enis m.; membrana,-ae virgínea; å `m‰n./Øno|błoto caenum,-i n.; limus,-i m.; lutum,-i n.; palus,-udis f.; volutabrum,-i n.; å phl∂|./

o≤\ å b∂rboro|./oz De coelo in caenum.błysk fulgor (fulgur),-ǒris n.; nitor,-ōris m.; coruscāmen,-ĭnis n.; Œ ¤strap‰./Ø|błyskać, błysnąć fulgĕo, 2,-lsi, - ; fúlguro, 1,-āvi,-ātum; mico, 1,-cui; ¤str‹ptw\

™kl‹mpwbłyskać się fúlmino, 1,-āvi,-ātum; mico, 1,-cui; fulguro, 1,-āvi,-ātum; ¤str‹ptwbłyskawica fulgur,-ǔris n.; fúlgetrum,-i n.; coruscum,-i n.; Œ ¤strap‰./Ø|błyszczący lúcidus, 3; nitens,-entis; splendens,-entis; spléndidus, 3; coruscans, -antis;

lampr∂|. 3\ lipar∂|. 3błyszczeć candĕo, 2,-ui, - ; clarĕo, 2,-ui, - ; corusco, 1,-āvi,-ātum; fulgĕo, 2,-lsi,-lsum;

lampo, 1,-āvi,-ātum; nitĕo, 2,-ui, - ; rútilo, 1,-āvi,-ātum; splendĕo, 2,-ui, - ;

spléndico, 1,-āvi,-ātum; ¤str‹pw\ aΩg‹yw\ l‹mpwbo nam; enim; étenim; namque; g‹r. ƒt]ti. dia. ™peid‰boczny laterālis,-e; plezrik∂|. 3bodziec impulsus,-us m.; stímǔlus,-i m.; acúleus,-i m.; incitamentum,-i n.; å

sk∂lov./opo|\ Œ ¤form‰./Ø|bogacić locúpleto, 1,-āvi,-ātum; ploztÎywbogacić się ditesco, 3,-ui, - ; divesco, 3,-ui, - ; plozt£wbogactwo opulentia,-ae f.; opes,-um f. pl.; divitiae,-arum f. pl.; å plo≤to|./oz Divitiae grandes hómini sunt vívere parce. Divitiae pariunt curas. Divitiae apud

sapientem virum in servitute sunt, apud stultum in imperio. Déspice divitias, si vis ánimo esse beatus. Homo doctus in se semper divitias habet. Bona valetūdo melior est quam máximae divitiae. Non ergo félicem faciunt divitiae. Vides doctrīnam ac virtūtem tutíssimas esse divitias. Ubi opes, ibi amīci. Diligentia auget opulentiam. Divitiae et honōres incerta et cadūca sunt. Contentum suis rebus esse maximae divitiae.


bogacz dives,-itis m.; opulentus,-i m.; å plo≈sio|./ozbogaty dives,-itis; abundans,-antis; lóculpes,-etis; opulentus, 3; plo≈sio|. 3 Dives aut iniquus est, aut iniqui heres. O, dives, dives, non omni témpore vives!bogini dĕa,-ae f.; diva,-ae f.; Œ qe‹./·|bogobojność pietas,-ātis f.; timor,-ōris m. Dei; Œ qeos£beia./a|bogobojny pius, 3; religiōsus, 3; timoratus, 3; qeoseb‰|./£|bohater heros,-ois m.; å Ârw|./wo|bohaterski heróicus, 3; Œrwøk∂|. 3\ ∞ndoxo|./onbohaterstwo heroismus,-i m.; armipotentia,-ae f.; virtus,-utis f.;

fortitūdo,-ĭnis f.; å Œrwøsm∂|./o≤

boisko campus,-i m.; árĕa,-ae f.; t˙ gzmn‹sion./oz\ t˙ st‹dion./ozbojaźliwy formidolōsus, 3; pávidus, 3; tímidus, 3; tremebundus, 3;

deil∂|. 3\ ∞ntromo|. 3 Audāces Fortūna (ad)iuvat timidosque repellit.bojaźń timídĭtas,-ātis f.; timor,-ōris m.; pavor,-ōris m.; metus,-us m.; å

f∂bo|./oz\ Œ deilÎa. /a|\ Œ deilÎasi|./ew|bojownik (pro)pugnātor,-ōris m.; å ¤gwnist‰|./o≤

bok latus,-ĕris n.; Œ plezr‹./·|\ t˙ plezr∂n./o≤

boks pugilatio,-ōnis f.; pugilātus,-us m.; Œ pzgmacÎa./a|\ t˙

pankr‹tion./ozbokser pugilātor,-ōris m.; å p≈gmaco|./ozboleć dolĕo, 2,-ui, - ; crucior, 1, -atus sum; patior, 3,-passus sum; labōro,

1,-āvi,-ātum alqa re; dolore afficior, áffici, affectus sum; diapon£omai\ ßdzn‹omai\ penq£w

bolesny dolens,-entis; ¤lghr∂|. 3boleściwy dolorōsus, 3; paqht∂|. 3boleść dolor,-ōris m.; Œ ¤lghdÙn./∂no|\ å p∂no|./oz\ t˙ p£nqo|./eo|Bona Dea ("Dobra Bogini") Bona Dea f. (bogini rzymska związana z

Faunusem).

Boreasz Boreas,-ae m.; Bor£a|./ozUosobione bóstwo zimnego wiatru północnego.

borówka bacca,-ae f.; å b∂trz|./zo|boski divīnus, 3; divus, 3; qeÒo|. 3\ dÒo|. 3boskość divínĭtas,-ātis f.; Œ qe]i∂th|./hto|bosy núdipes,-edis; ¤nzp∂dhto|./onbotaniczny botánicus, 3; herbarius, 3; botanik∂|. 3botanika botánica,-ae f.; Œ botanik‰./Ø|bowiem nam; enim; étenim; namque; g‹r\ ƒt]tibożek idōlus,-i m.; idōlum,-i n.; simulacrum,-i n.; t˙ eÍdwleÒon./o≤\ t˙

eÌdwlon./oz\ t˙ s£basma./ato|


boży divīnus, 3; qeÒo|. 3bożyszcze idōlus,-i m.; tanus,-i m.; t˙ eÌdwlon./ozbóbr castor,-ōris m.; fiber,-bri m.; å k‹stwr./oro|bóg deus,-i m.; súperus,-i m.; divus,-i m.; å qe∂|./o≤\ å daÎmwn./ono| Deus mirábilis, fortūna variábilis. Deus et natūra nihil faciunt frustra. Flectĕre si

nequeo superos, Acheronte movebo. D.O.M. = Deo Óptimo, Máximo.bój pugna,-ae f.; proelium,-ii n.; certamen,-ĭnis n.; dimicatio,-ōnis f.; å p∂lemo|./oz\

Œ m‹ch./h|\ Œ strateÎa./a|\ Œ p‹lh./h|bójka rixa,-ae f.; Œ p‹lh./h|ból dolor,-ōris m.; luctus,-us m.; Œ l≈ph./h|\ Œ ¤lghdÙn./∂no|\ Œ ßd≈nh./h|\ t˙

p‹qhma./ato|\ å p‹qo|./oz\ Œ ÛdÎn./Òno|\ å p∂no|./oz Vitam miscet dolor et gaudium. Perfer et obdura, dolor hic tibi proderit olim!

Nullus dolor est, quem non longínquitas témporis minuat ac molliat. Dies levat luctum.

bóle porodowe mieć parturio, 4,-ivi,-itum; ÛdÎnwbór forestum,-i n.; silva,-ae f.; Œ çlh./h|bóstwo déĭtas,-ātis f.; divínĭtas,-ātis f.; numen,-ĭnis n.; t˙ daim∂nion./oz\ t˙ qeÒon./

ozbóść arieto, 1,-āvi,-ātum; keratÎywbrać accipio, 3,-cepi,-ptum; suscipio, 3,-cepi,-ptum; capio, 3, cepi, captum; aúfero,

auférre, ábstuli, ablātum; sumo, 3,-psi,-ptum; lamb‹nw\ aÌrw\ aÅr£wbrać udział intersum, -esse, -fui z dat.; met£cwbrak 1. (nieobecność) absentia,-ae f.; Œ ¤pozsÎa./a|\ 2. (ubytek, defekt) defectus,-

us m.; vitium,-ii n.; t˙ kol∂bwma./ato|\ t˙ ™l‹ttwma./ato|\ 3. (niedobór)

deficientia,-ae f.; inopia,-ae f.; carentia,-ae f.; penuria,-ae f.; t˙ `st£rhma./ato|brakować desum, deesse, defui; indigĕo, 2,-ui alqa re; carĕo, 2,-ui alqa re; deficio, 3,

feci,-fectum; `ster£w\ leÎpwbrama porta, -ae f.; ianua, -ae f.; fores, -ium f.pl.; Œ q≈ra./a|\ Œ p≈lh./h|\ å

pzlÙn./¯no| Hánnibal ante portas. bransoletka armilla,-ae f.;

å bracionist‰r./Øro|brat frater,-ris m.; å ¤delf∂|./o≤

bratanek fratruélis,-is m.;

å ¤delfido≤|./o≤

braterski fraternus, 3; ¤delfik∂|. 3braterstwo fratérnĭtas,-ātis f.; Œ ¤delf∂th|./hto|brązownik aerarius,-ii m.; å calke≈|./£w|brązowy bronseus, 3; aereus, 3; calko≤|./Ø./o≤n\ c‹lkino|. 3brew supercilium,-ii n.; Œ ßfr≤|./≈o|


broda 1. (zarost) barba,-ae f.; å pÙgwn./wno|\ å k∂nno|./oz\ 2. (podbródek)

mentum,-i n.; genium,-ii n.; t˙ g£neion./oz Barba crescit, puer nescit. Barba non facit philósophum. Video barbam et

pallium, philosóphum non video.brodaty barbātus, 3; bárbiger, 3; pwgwnof∂ro|./onbronić defendo, 3,-ndi,-nsum alqm ab alqa re lub adversus alqm; tutor, 1,-ātus sum

alqm; tuĕor, 2, tuitus (tutus) sum\ ¤polog£w\ ¤m≈nw\ fzl‹sswbronić się me defendo, 3,-ndi,-nsum; me tego, 3,-xi,-ctum; resisto, 3, réstiti, - alicui

lub contra alqm; ¤polog£omai\ ¤m≈omaibroń arma,-ōrum n. pl.; armatūra,-ae f.; armātus,-us m.; tfl ƒpla./wn\ tfl te≈cea./wn\

tfl ∞ntea./wn Inter arma silent Musae. Arma virumque cano.brud immunditio,-ōnis f.; inquinamentum,-i n.; lutum,-i n.; purgāmen,-ĭnis n.;

purgamentum,-i n.; sordes,-is f.; t˙ b∂rboro|./oz\ å molzsm∂|./o≤\ Œ

œzparÎa./a|brudny immundus, 3; spurcus, 3; sórdidus, 3; squalidus, 3; ¤k‹qarto|./on\

œzpar∂|. 3brudzić contámino, 1,-āvi,-ātum; (co)inquino, 1,-āvi,-ātum; máculo, 1,-āvi,-ātum;

spurco, 1,-āvi,-ātum; miaÎnw\ mol≈nw\ œzpaÎnw\ spil∂wbrudzić się sordesco, 3,-ui, - ; inquinor, 1,-ātus sum; œzpaÎnomaibrunet homo (vir) nigris capillis; å melatrin∂|./o≤

brutalność brutálĭtas,-ātis f.; Œ qhri∂th|./hto|brutalny brutālis,-e; trux,-cis; crudēlis,-e; qhriÙdh|./e|\ figrio|. 3bruzda crena,-ae f.; lira,-ae f; plica,-ae f.; sulcus,-i m.; å ©gmo|./ozbryczka raeda,-ae f.; carpentum,-i n.; Œ œaÎdh./h|brylant adamas,-antis m. sculptus; å ¤d‹ma|./anto|bryła massa,-ae f.; bolus,-i m.; globus,-i m.; å

qr∂mbo|./oz\ å b¯lo|./oz\ å s∂lo|./ozBryzeida Brisēis,-idos f.; BrzshÎ|./Îdo|

Córka kapłana Bryzesa. Stała się branką Achillesa

w czasie trwania wojny trojańskiej.

brzask dilúculum,-i n.; aurōra,-ae f.; matutīnum,-i n.; Œ

aΩg‰./Ø|\ Œ „Ù|. „o≤|brzeg 1. (morski) litus,-ǒris n.; ora,-ae f.; ripa,-ae f.; å aÍgial∂|./o≤\ Œ ¤kt‰./Ø|\ 2.

(margines) margo,-ĭnis f.; t˙ fikron./oz\ 3. (krawędź naczynia) labrum,-i n.; Œ

fikra./a|\ 4. (granica, miedza) limes,-itis m.; Œ åroqesÎa./a|\ 5. (szaty)

limbus,-i m.; t˙ l¯ma./ato|\ t˙ kr‹spedon./ozbrzemienność gravídĭtas,-ātis f.; praegnatio,-ōnis f.; t˙ b‹ro|./eo|\ Œ ™gkz∂th|./

hto|brzemienny grávidus, 3; onerarius, 3; ponderōsus, 3; praegnans,-antis; ∞gkzo|./onbrzemię gravēdo,-ĭnis f.; gestāmen,-ĭnis n.; moles,-is f.; onus,-ĕris n.; pondus,-ĕris n.;


sarcīna,-ae f.; t˙ b‹ro|./eo|\ t˙ ©gko|./eo|\ t˙ fortÎon./ozbrzęk tinnītus,-us m.; frémitus,-us m.; å ¤ragm∂|./o≤

brzmienie sonus,-i m.; murmur,-ǔris n.; tenor,-ōris m.; å ”co|./oz\ Œ fwn‰./Ø|brzuch abdōmen,-ĭnis n.; alvus,-i m.; utĕrus,-i m.; venter,-ris n.; Œ gast‰r. gastr∂|\

Œ koilÎa./a| Plenus venter non studet libenter.brzuszny ventrālis,-e; abdominālis,-e; gastrik∂|. 3\ koiliÙdh|./e|brzydki turpis,-e; deformis,-e; foedus, 3; taeter, 3; aÍscr∂|. 3\ sapr∂|. 3\

fischmo|./onbrzydota turpitūdo,-ĭnis f.; foédĭtas,-ātis f.; defórmĭtas,-ātis f.; Œ aÍscr∂th|./hto|brzydzić się fastidio, 1- avi,-atum alqd, alqm; foedo, 1,-āvi,-ātum alqd, alqm;

abóminor, 1,-ātus sum alqd, alqm; taedet , 2, taeduit (taesum est) me alicuius rei;

prosoclÎyw\ ¤dhmon£w\ ¤postzg£wbrzytwa novácǔla,-ae f.; rasorium,-ii n.; xyster,-ĕris m.; t˙ xzr∂n./o≤

buchać erumpo, 3, erupi, eruptum; ™kr‰gnzmaibuda cóhuae,-arum f. pl.; taberna,-ae f.; Œ sk‰nh./h|budowa 1. (budowanie) aedificatio,-ōnis f.; exstructio,-ōnis f.; Œ ™ndÙmhsi|. /ew|\

Œ oÍkodom‰./Ø|\ 2. (struktura) complexio,-ōnis f.; constitutio,-ōnis f.;

compositio,-ōnis f.; structūra,-ae f.; Œ s≈nqesi|./ew|budować aedífico, 1,-āvi,-ātum alqd; cónstruo, 3,-xi,-ctum alqd; condo, 3,-didi, -

ditum alqd; instítuo, 3,-ui,-tum alqd; ktÎyw\ oÍkodom£w\ kataskez‹ywbudowla aedificium,-ii n.; aedificatio,-ōnis f.; constructio,-ōnis f.; exstructio,-ōnis f.;

domus,-us f.; opus,-ĕris n.; structūra,-ae f.; Œ oÍkodom‰./Ø|\ t˙ oÍkod∂mhma./ato|

budulec materies,-ei f.; materia,-ae f.; tigna,-ōrum n.pl.; Œ çlh./h|budynek aedificium, -ii n.; domus,-us f.; t˙ oÍkod∂mhma./ato|\ Œ oÍkÎa./a|budzić excito, 1,-āvi,-ātum alqm; ™geÎrw\ ™xzpnÎywbudzić się expergiscor, 3, experrectus sum; ™geÎromaibujać 1. (huśtać) libro, 1,-āvi,-ātum alqd, alqm; aÍwr£w\ sale≈w\ 2. (fantazjować)

fingo, 3, finxi, fictum; fant‹yw\ 3. (kłamać) mentior, 4,-itus sum; ve≈dwbujda mendacium,-ii n.; t˙ ve≤sma./ato|buk fagus,-i f.; Œ ßx≈h./h|bukiet sertula,-ae f.; fascícǔlus,-i m.; t˙ ¤nqod£smion./ozbulion iúsculum,-i n.; bullīgo,-ĭnis f.; å ywm∂|./o≤

buława sceptrum,-i n.; scipio,-ōnis f.; t˙ sk‰ptron./ozbułka panīnus,-i m.; bucella,-ae f.; pastillus,-i m.; t˙ p≈rgon./ozbunt rebellio,-ōnis f.; seditio,-ōnis f.; conspiratio,-ōnis f.; revolta,-ae f.; Œ st‹si|./

ew|buntować seditionem (motus) facio, 3, feci, factum (movĕo, 2, movi, motum);

impello, 3, -puli,-ulsum; concito, 1,-āvi,-ātum; stímulo, 1, -avi,-atum); ™geÎrw\ diatar‹ssw


buntować się rebello, 1,-āvi,-ātum; recontro, 1,-āvi,-ātum, recertor, 1,-ātus sum;

stasi‹yw\ parapikraÎnwbuntowniczy rebellōsus, 3; rebellis,-e; seditiōsus, 3; ¤postasik∂|./∂nbuntownik concitātor,-ōris m.; rebellātor,-ōris m.; seditionarius,-ii m.; å stasiast‰|./o≤

burak beta,-ae f.; t˙ te≤tlon./ozbursztyn succinum,-i n.; glaes(s)um,-i n.; electrum,-i n.; t˙ Êlektron./ozburza procella,-ae f.; tempestas,-ātis f.; túrbula,-ae f.; turbo,-ĭnis f.; Œ laÒlav./apo|\

å ©mbro|. /oz\ Œ q≈ella./a|burzyć 1. (niszczyć) demolior, 4,-itus sum; dissolvo, 3,-solvi,-solūtum; delĕo, 2, -evi,

-tum; diruo, 3, -ui, -ūtum; everto, 3, -rti, -rsum; katair£w\ katal≈w\ katastr£fw\ 2. (podburzać) concito, 1,-āvi,-ātum; (con)turbo, 1,-āvi,-ātum;

commóvĕo, 2,-movi,-motum; diatar‹sswbut calce(ament)um,-i n.; t˙ `p∂dhma./ato|\ Œ krhpÎ|. /Òdo|\ (z cholewami)

caligae,-arum f. pl.; (do tańca) baxĕa,-ae f.; (z niegarbowanej skóry) pero,-ōnis m.

butelka lag(a)ena,-ae f.; lagoena,-ae f.; å l‹gzno|./oz\ t˙ ker‹mion./oz\ Œ fi‹lh./h|

by ut, uti; ƒpw|\ Ïnabyczek iuvencus,-i m.; búcǔlus,-i m.; t˙ tazrÎdion./oz\ å m∂sco|./ozbyć sum, esse, fui; eÍmÎ ]eÆmai\ gÎgnomai\ Ïsthmi\ `p‹rcw być bardzo potężnym praepollĕo, 2,-ui, - ; dznast£w być bogatym lecupletor, 1,-ātus sum; plozt£w być godnym dignus habĕor, 2,-itus sum; kataxi∂omai być nieobecnym absum, abesse, afui; ¤peimÎ być nieposłusznym inoboedio, 4,-ivi,-itum; parako≈w być obecnym adsum, adesse, affui; pareimÎ\ paragÎgnomai\ ™ndhm£w być posłusznym oboedio, 4,-ivi,-itum; parĕo, 2, parui, paritum; peÎqomai\

`pako≈w\ `pot‹ssomai Rogantibus potius quam imperantibus paremus. być potężnym potestatem habĕo, 2,-ui,-itum; d≈namai być pozbawionym vaco, 1,-āvi,-ātum re lub a re; `ster£w być przeszkodą impedimento sum, esse, fui alicui; kwl≈w być sprzedawanym veneo, -ire,-ii; pwl£omai być świadomym conscius sum, esse, fui; s≈noida być wdzięcznym debĕo, 2,-ui,-itum alicui; eΩcarist£w być w niebezpieczeństwie periclitor, 1,-ātus sum; kindzne≈w być wolnym (niezajętym) vaco, 1,-āvi,-ātum alqa re; scol‹yw Nulla pars vitae vacat officio. być w zwyczaju mos (consuetudo) est, esse, fui; ∞qw być zdrowym valĕo, 2, valui, valitūrus; œÙnnzmi\ `giaÎnwbydło armentum,-i n.; peculium,-ii n.; pecus,-ǒris n.; pecus,-ūdis f.; t˙ b∂skhma./

ato|\ å ktØno|./oz\ Œ bozkolÎa./a| Fertilior seges est alienis semper in agris vicinumque pecus grandius uber habet.


byk bos, bovis; taurus,-i m.; å bo≤|. bo∂|\ å ta≤ro|./ozbyle, byleby dum, modo, dúmmodo; si modo; kaÎper\ kfin Óderint (me), dúmmodo métuant!były pratéritus, 3; prohgo≈mhno|./onbyt ens, entis n.; essentia,-ae f.; exsistentia,-ae f.; natūra,-ae f; t˙ ©n. ßnt∂|\

Œ `p∂stasi|./ew| Ens intentionale. Ens per accidens. Ens per se. Ens reale.bywać frequento, 1,-āvi,-ātum; visito, 1,-āvi,-ātum; saepe adsum, adesse,

affui; diatrÎbw\ m£nwbzdura anilia,-ae f.; absurdum,-i n.; å lØro|./oz\ Œ ¤nohsÎa./a|

baba plus est perículi anum lacéssere quam canem. babcia babka …voc.wietrzykowski.net/voc. plg -...

Documents