1

Badanie zachowań informacyjnych Badanie zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek: użytkowników bibliotek:

metodologia metodologia Sense-MakingSense-Making

Sabina CisekSabina CisekInstytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJInstytut Informacji Naukowej i Bibliotekoznawstwa UJ

XIV Międzynarodowa Konferencja Naukowa XIV Międzynarodowa Konferencja Naukowa

„„Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników”Biblioteka: klucz do sukcesu użytkowników”

Kraków, 2-3 czerwca 2008Kraków, 2-3 czerwca 2008

2

Plan prezentacjiPlan prezentacji

• Badania zachowań informacyjnych użytkowników w nauce Badania zachowań informacyjnych użytkowników w nauce o informacji i bibliotekoznawstwie – o informacji i bibliotekoznawstwie – slajd 3slajd 3

• Koncepcja Koncepcja Sense-MakingSense-Making w badaniach użytkowników w badaniach użytkowników informacji i bibliotek – informacji i bibliotek – slajd 5slajd 5

• Podstawowe założenia filozoficzne podejścia Podstawowe założenia filozoficzne podejścia Sense-Sense-MakingMaking oraz ich konsekwencje dla pojęć z zakresu inib oraz ich konsekwencje dla pojęć z zakresu inib (informacja, zachowania informacyjne) – (informacja, zachowania informacyjne) – slajd 7slajd 7

• Najważniejsze postulaty metodologiczne Najważniejsze postulaty metodologiczne Sense-MakingSense-Making dotyczące badań ludzi w ogóle oraz zachowań dotyczące badań ludzi w ogóle oraz zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek w szczególności – informacyjnych użytkowników bibliotek w szczególności – slajd 15slajd 15

• Wykorzystane opracowania – Wykorzystane opracowania – slajd 23slajd 23

3

Badania zachowań Badania zachowań informacyjnych użytkowników informacyjnych użytkowników w nauce o informacji w nauce o informacji i bibliotekoznawstwiei bibliotekoznawstwie

4

Konteksty teoretyczne i praktyczneKonteksty teoretyczne i praktyczne

• Badania użytkowników – dwa paradygmaty: Badania użytkowników – dwa paradygmaty: – (1) zorientowany na systemy (1) zorientowany na systemy – (2) koncentrujący się na użytkowniku(2) koncentrujący się na użytkowniku

• Od kilkunastu lat – tendencje Od kilkunastu lat – tendencje „humanizacyjne” w badaniach „humanizacyjne” w badaniach

• Rozpoznanie wzorców i uwarunkowań Rozpoznanie wzorców i uwarunkowań zachowań informacyjnych użytkowników zachowań informacyjnych użytkowników → → podstawa dla doskonalenia i rozwoju usług podstawa dla doskonalenia i rozwoju usług oferowanych przez bibliotekęoferowanych przez bibliotekę

5

Koncepcja Koncepcja Sense-MakingSense-Making w badaniach użytkowników w badaniach użytkowników informacji i bibliotekinformacji i bibliotek

6

Sense-MakingSense-Making = koncepcja, metoda, = koncepcja, metoda, paradygmat, podejście, ujęcie ..paradygmat, podejście, ujęcie ..

• Pierwotnie sformułowana w latach 70. i 80. XX wieku przez Pierwotnie sformułowana w latach 70. i 80. XX wieku przez Brendę DervinBrendę Dervin, a następnie modyfikowana i współtworzona , a następnie modyfikowana i współtworzona również przez innych uczonych, rozwijana po dzień również przez innych uczonych, rozwijana po dzień dzisiejszydzisiejszy

• Należy do paradygmatu „humanistycznego” (Należy do paradygmatu „humanistycznego” (human-human-orientedoriented, , user-orienteduser-oriented))

• Funkcjonuje na trzech poziomach abstrakcji, jest: Funkcjonuje na trzech poziomach abstrakcji, jest: – metateoriąmetateorią, systemem założeń ontologicznych i epistemologicznych , systemem założeń ontologicznych i epistemologicznych

dotyczących rzeczywistości w ogóle oraz natury ludzkiej; dotyczących rzeczywistości w ogóle oraz natury ludzkiej; – metodologiąmetodologią, obejmującą wynikające z metateorii postulaty co i jak , obejmującą wynikające z metateorii postulaty co i jak

należy badać, w jaki sposób obserwować rzeczywistość, gromadzić, należy badać, w jaki sposób obserwować rzeczywistość, gromadzić, analizować i interpretować dane, budować teorię; analizować i interpretować dane, budować teorię;

– oraz opartą na metateorii i metodologii oraz opartą na metateorii i metodologii metodąmetodą, opisem konkretnych , opisem konkretnych technik i narzędzi badawczych.technik i narzędzi badawczych.

7

Podstawowe założenia filozoficzne Podstawowe założenia filozoficzne podejścia podejścia Sense-Making Sense-Making oraz ich konsekwencje dla pojęć oraz ich konsekwencje dla pojęć z zakresu inib (informacja, z zakresu inib (informacja, zachowania informacyjne) zachowania informacyjne)

8

Rzeczywistość Rzeczywistość

• częściowo uporządkowana, częściowo częściowo uporządkowana, częściowo chaotyczna chaotyczna

• ustawicznie ewoluuje, zmienia się ustawicznie ewoluuje, zmienia się • jest nieciągła, pełna jest nieciągła, pełna luk/szczelin (luk/szczelin (gapgap))

9

Człowiek Człowiek

• kompleks „ciało-umysł-serce-duch w czasie-kompleks „ciało-umysł-serce-duch w czasie-przestrzeni, przesuwający się od przeszłości, przestrzeni, przesuwający się od przeszłości, poprzez teraźniejszość, ku przyszłości, poprzez teraźniejszość, ku przyszłości, zakotwiczony w materialnych warunkach” zakotwiczony w materialnych warunkach”

• z jednej strony określony i ograniczony przez z jednej strony określony i ograniczony przez okoliczności i działające na niego siły, z drugiej – okoliczności i działające na niego siły, z drugiej – zdolny do przekraczania zewnętrznych i zdolny do przekraczania zewnętrznych i wewnętrznych uwarunkowańwewnętrznych uwarunkowań

10

Ludzkie życieLudzkie życie • Gap-bridgingGap-bridging = konstruowanie racjonalnych i/lub = konstruowanie racjonalnych i/lub

emocjonalnych „mostów” nad szczelinami, uświadomione emocjonalnych „mostów” nad szczelinami, uświadomione lub intuicyjne „przekraczanie luk” w nieciągłej i lub intuicyjne „przekraczanie luk” w nieciągłej i dynamicznej rzeczywistości. Odbywa się to poprzez dynamicznej rzeczywistości. Odbywa się to poprzez jednostkowe i społeczne: jednostkowe i społeczne: – sense-makingsense-making oraz oraz sense-unmakingsense-unmaking, czyli czynienie świata , czyli czynienie świata

zrozumiałym, nadawanie i „odbieranie” mu sensu, zrozumiałym, nadawanie i „odbieranie” mu sensu, interpretowanie i re-interpretowanie rzeczywistości interpretowanie i re-interpretowanie rzeczywistości

– tworzenie opowieści, narracji – tworzenie opowieści, narracji – verbingverbing

• W obliczu wszechobecnej i nieustannej zmiany, ludzie są W obliczu wszechobecnej i nieustannej zmiany, ludzie są zmuszeni do zmuszeni do ciągłegociągłego rewidowania posiadanego obrazu rewidowania posiadanego obrazu świata i tworzenia wciąż na nowo, na swój użytek, świata i tworzenia wciąż na nowo, na swój użytek, porządku w chaosieporządku w chaosie

11

Informacja Informacja

• NieNie jest absolutnym, niezmiennym czy obiektywnie jest absolutnym, niezmiennym czy obiektywnie istniejącym bytem, istniejącym bytem, „rzeczą”, którą można „rzeczą”, którą można przekazywaćprzekazywać ( (information transferinformation transfer). ).

• Nie jest też bezwzględnie prawdziwa lub fałszywa, Nie jest też bezwzględnie prawdziwa lub fałszywa, stanowi bowiem odzwierciedlenie rzeczywistości, stanowi bowiem odzwierciedlenie rzeczywistości, lecz tylko w opinii ekspertów z danej dziedziny i w lecz tylko w opinii ekspertów z danej dziedziny i w danym czasie, czyli jest danym czasie, czyli jest jedną z wielu możliwych jedną z wielu możliwych „opowieści” o świecie „opowieści” o świecie ((verbingverbing). ).

• Z punktu widzenia odbiorcy, a ten jest Z punktu widzenia odbiorcy, a ten jest najważniejszy, najważniejszy, stanowi subiektywną konstrukcjęstanowi subiektywną konstrukcję, , tzn. cokolwiek „poinformuje” użytkownika jest tzn. cokolwiek „poinformuje” użytkownika jest informacją. informacją.

12

Zachowania informacyjne Zachowania informacyjne • Zachowania informacyjne są Zachowania informacyjne są jedną ze strategii jedną ze strategii sense-makingsense-making. .

– Tworzenie sensu, interpretacja rzeczywistości odbywa się na wiele Tworzenie sensu, interpretacja rzeczywistości odbywa się na wiele sposobów, nie tylko poprzez intelektualne poznanie fragmentu sposobów, nie tylko poprzez intelektualne poznanie fragmentu świata. „Czynnikami sprawczymi” równie dobrze mogą być odczucia, świata. „Czynnikami sprawczymi” równie dobrze mogą być odczucia, ciało, zewnętrzne uwarunkowania a nawet przypadek i kaprys. ciało, zewnętrzne uwarunkowania a nawet przypadek i kaprys.

• Efekty poszukiwania i wykorzystania informacji Efekty poszukiwania i wykorzystania informacji nie muszą być nie muszą być pożytecznepożyteczne, co często milcząco i bezrefleksyjnie zakłada się w , co często milcząco i bezrefleksyjnie zakłada się w teorii i praktyce inib, czasami mogą być nieprzydatne lub wręcz teorii i praktyce inib, czasami mogą być nieprzydatne lub wręcz szkodliwe.szkodliwe.

• Nie należy zatem, tak w badaniach jak i w działalności Nie należy zatem, tak w badaniach jak i w działalności bibliotekarskiej:bibliotekarskiej: – umiejscawiać zachowań informacyjnych wyłącznie w sferze umiejscawiać zachowań informacyjnych wyłącznie w sferze

kognitywnej, kognitywnej, – oczekiwać, że zawsze będą racjonalne, zaplanowane, celowe i oczekiwać, że zawsze będą racjonalne, zaplanowane, celowe i

linearne, tj. sekwencyjne, z określonymi kolejnymi etapami linearne, tj. sekwencyjne, z określonymi kolejnymi etapami postępowania. postępowania.

13

Repertuar możliwych zachowań Repertuar możliwych zachowań informacyjnych obejmuje:informacyjnych obejmuje:

• nie tylko ogólnie rozumiane poszukiwanie, przekazywanie i nie tylko ogólnie rozumiane poszukiwanie, przekazywanie i wykorzystanie informacji (wykorzystanie informacji (information seeking, transfer and information seeking, transfer and useuse), lecz również w szczególności: ), lecz również w szczególności: – w kontekście napotykania/pozyskiwania informacjiw kontekście napotykania/pozyskiwania informacji ( (information information

encounteringencountering) ) • aktywne, celowe pozyskiwanie informacji; aktywne, celowe pozyskiwanie informacji; • intuicyjne/odruchowe lub rutynowe gromadzenie informacji; intuicyjne/odruchowe lub rutynowe gromadzenie informacji; • przypadkowe zbieranie informacji w czasie innych działań; przypadkowe zbieranie informacji w czasie innych działań;

– w kontekście reagowania na informacjęw kontekście reagowania na informację ( (responding to informationresponding to information) ) • poszukiwanie kolejnych informacji; poszukiwanie kolejnych informacji; • dzielenie się informacją, rozpowszechnianie, tworzenie dokumentów, dzielenie się informacją, rozpowszechnianie, tworzenie dokumentów,

przekazywanie informacji innym; przekazywanie informacji innym; • unikanie lub ignorowanie informacji; unikanie lub ignorowanie informacji; • niezgodę albo niewiarę w informację; niezgodę albo niewiarę w informację; • ukrywanie lub niszczenie informacji. ukrywanie lub niszczenie informacji.

14

Zachowania informacyjne: Zachowania informacyjne: wytyczne dla badań i działalności wytyczne dla badań i działalności

• W badaniach zachowań informacyjnych W badaniach zachowań informacyjnych nie powinno się nie powinno się ograniczać wyłącznie do jednego ich typuograniczać wyłącznie do jednego ich typu, czyli najczęściej , czyli najczęściej dzisiaj – osadzonego w sytuacji problemowej, dzisiaj – osadzonego w sytuacji problemowej, inspirowanego przez potrzeby celowego poszukiwania inspirowanego przez potrzeby celowego poszukiwania informacji, bo w efekcie otrzymamy jednostronny lub wręcz informacji, bo w efekcie otrzymamy jednostronny lub wręcz zafałszowany ich obraz. zafałszowany ich obraz.

• Dyskusyjne jest również Dyskusyjne jest również wartościowanie zachowań wartościowanie zachowań informacyjnychinformacyjnych, skoro wszystkie spełniają lub mogą , skoro wszystkie spełniają lub mogą spełniać swoje zadanie, tj. powodować, iż świat staje się na spełniać swoje zadanie, tj. powodować, iż świat staje się na powrót zrozumiały dla człowieka/użytkownika. powrót zrozumiały dla człowieka/użytkownika.

15

Najważniejsze postulaty Najważniejsze postulaty metodologiczne metodologiczne Sense-MakingSense-Making dotyczące badań ludzi w ogóle dotyczące badań ludzi w ogóle oraz zachowań informacyjnych oraz zachowań informacyjnych użytkowników bibliotek użytkowników bibliotek w szczególnościw szczególności

16

1. Należy unikać mocnych 1. Należy unikać mocnych założeń założeń a a prioripriori, zwłaszcza dotyczących faktów, , zwłaszcza dotyczących faktów, regularności, trwałych struktur, regularności, trwałych struktur, związków przyczynowo-skutkowychzwiązków przyczynowo-skutkowych

• Na przykład: Na przykład: – Nie należy z góry decydować jakie czynniki Nie należy z góry decydować jakie czynniki

są istotne w kontekście zachowań są istotne w kontekście zachowań informacyjnych, tzn. – w tradycyjnej informacyjnych, tzn. – w tradycyjnej terminologii – stanowią zmienne niezależne i terminologii – stanowią zmienne niezależne i zależne, a następnie „jedynie” potwierdzać zależne, a następnie „jedynie” potwierdzać lub obalać istnienie relacji między nimi. lub obalać istnienie relacji między nimi.

17

Dlaczego? Ponieważ:Dlaczego? Ponieważ: • pojawia się „niebezpieczeństwo” pojawia się „niebezpieczeństwo” tautologiitautologii, ,

samopotwierdzania się teoriisamopotwierdzania się teorii• obraz świata posiadany przez badacza niejednokrotnie różni obraz świata posiadany przez badacza niejednokrotnie różni

się od obrazu świata użytkownika, jednakże obydwa się od obrazu świata użytkownika, jednakże obydwa powstają w wyniku prób „radzenia sobie” z lukami i powstają w wyniku prób „radzenia sobie” z lukami i zrozumienia rzeczywistości, i jako takie są zrozumienia rzeczywistości, i jako takie są równoprawnerównoprawne; ; ekspertem w świecie użytkownika jest przede wszystkim on ekspertem w świecie użytkownika jest przede wszystkim on sam, nie zaś badający go uczony sam, nie zaś badający go uczony

• aprioryczne założenia aprioryczne założenia petryfikująpetryfikują dynamiczną w swej naturze dynamiczną w swej naturze rzeczywistość i zwracają naszą uwagę ku przeszłości, rzeczywistość i zwracają naszą uwagę ku przeszłości, podczas gdy poszukiwanie i użytkowanie informacji podczas gdy poszukiwanie i użytkowanie informacji skierowane jest w przyszłość skierowane jest w przyszłość

• fakty fakty nie istnieją obiektywnenie istnieją obiektywne, tzn. niezależnie od podmiotu , tzn. niezależnie od podmiotu indywidualnego bądź zbiorowego indywidualnego bądź zbiorowego

18

2. Nie należy „reifikować” rzeczywistości2. Nie należy „reifikować” rzeczywistości

• Na przykład: Na przykład: – Reifikację stanowi tradycyjna kategoryzacja Reifikację stanowi tradycyjna kategoryzacja

użytkowników, tj. ich podział na grupy wedle użytkowników, tj. ich podział na grupy wedle określonych kryteriów (doświadczenie, określonych kryteriów (doświadczenie, osobowość, płeć, rola społeczna, wiek, osobowość, płeć, rola społeczna, wiek, wykształcenie, zawód) oraz wynikające z niej wykształcenie, zawód) oraz wynikające z niej próby przewidywania potrzeb i zachowań próby przewidywania potrzeb i zachowań informacyjnych na podstawie przynależności do informacyjnych na podstawie przynależności do pewnej kategoriipewnej kategorii

19

Dlaczego? Ponieważ:Dlaczego? Ponieważ:

• w takim ujęciu użytkownik biblioteki (aktor) jest w takim ujęciu użytkownik biblioteki (aktor) jest „zamrożony w czasie” i „zamrożony w czasie” i wyrwany z bieżącego wyrwany z bieżącego kontekstukontekstu, a przecież i człowiek, i wpływające na , a przecież i człowiek, i wpływające na niego okoliczności ustawicznie się zmieniają niego okoliczności ustawicznie się zmieniają

• ludzie ludzie nie funkcjonują na zasadzie przyczynowo-nie funkcjonują na zasadzie przyczynowo-skutkowejskutkowej, tzn. nawet poznanie, gdyby było to , tzn. nawet poznanie, gdyby było to możliwe – a nie jest, wszystkich ich uwarunkowań możliwe – a nie jest, wszystkich ich uwarunkowań wewnętrznych i zewnętrznych, nie musi być wewnętrznych i zewnętrznych, nie musi być konkluzywne w odniesieniu do oczekiwanych konkluzywne w odniesieniu do oczekiwanych zachowań informacyjnych zachowań informacyjnych

20

3. Należy poszukiwać powtarzalnych 3. Należy poszukiwać powtarzalnych wzorców, prawidłowości, typów, relacji wzorców, prawidłowości, typów, relacji w tym w tym co zmienneco zmienne, m.in. wśród różnych opowieści , m.in. wśród różnych opowieści ((verbingsverbings) oraz strategii nadawania sensu) oraz strategii nadawania sensu

• Owocne pod względem metodologicznym, a także z punktu Owocne pod względem metodologicznym, a także z punktu widzenia implementacji wyników badań w projektowaniu widzenia implementacji wyników badań w projektowaniu usług bibliotecznych są na przykład: usług bibliotecznych są na przykład: – kategoryzacja sposobów, na jakie ludzie wykorzystują informację, by kategoryzacja sposobów, na jakie ludzie wykorzystują informację, by

uczynić świat zrozumiałym; uczynić świat zrozumiałym; – typologia różnych możliwych zachowań informacyjnych w ogóle lub w typologia różnych możliwych zachowań informacyjnych w ogóle lub w

konkretnej placówce. konkretnej placówce.

• Przedmiotem zainteresowania jest więc nie tyle użytkownik Przedmiotem zainteresowania jest więc nie tyle użytkownik informacji jako taki, lecz jej poszukiwanie i wykorzystywanie, informacji jako taki, lecz jej poszukiwanie i wykorzystywanie, czyli czyli zachowania, procesy i poszczególne „praktyki” zachowania, procesy i poszczególne „praktyki” informacyjneinformacyjne ( (focusing attention on practices rather than focusing attention on practices rather than personspersons) )

21

4. Operacjonalizacja założeń filozoficznych i 4. Operacjonalizacja założeń filozoficznych i postulatów metodologicznych postulatów metodologicznych Sense-MakingSense-Making

• Podstawowa technika badawcza = Podstawowa technika badawcza = wywiad wywiad Sense-MakingSense-Making, , zwany również zwany również the micro-moment time-line interviewthe micro-moment time-line interview. . – Jest to rodzaj wywiadu swobodnego, otwartego i opartego na dialogu Jest to rodzaj wywiadu swobodnego, otwartego i opartego na dialogu

pomiędzy różnymi sposobami rozumienia rzeczywistości/sytuacji. pomiędzy różnymi sposobami rozumienia rzeczywistości/sytuacji. Oczekuje się między innymi, iż respondenci zwrócą uwagę na Oczekuje się między innymi, iż respondenci zwrócą uwagę na zagadnienia, które nie były „zaplanowane” przez badacza i które zagadnienia, które nie były „zaplanowane” przez badacza i które przekraczają wstępnie zarysowany zakres badańprzekraczają wstępnie zarysowany zakres badań. .

– Zestaw pytań zadawanych rozmówcom zależy oczywiście od celu i Zestaw pytań zadawanych rozmówcom zależy oczywiście od celu i tematu dociekań, jednakże zawsze należy odnieść się do luki, czasu, tematu dociekań, jednakże zawsze należy odnieść się do luki, czasu, miejsca, kontekstu, ruchu, oddziałujących sił oraz tego, co stałe i co miejsca, kontekstu, ruchu, oddziałujących sił oraz tego, co stałe i co zmienne. zmienne.

• Metodologia Sense-Making dopuszcza zarówno Metodologia Sense-Making dopuszcza zarówno ilościoweilościowe jak jak i i jakościowejakościowe opracowanie zgromadzonego materiału opracowanie zgromadzonego materiału empirycznego. empirycznego.

22

5. Kiedy ujęcie 5. Kiedy ujęcie Sense-MakingSense-Making jest jest szczególnie przydatne?szczególnie przydatne?

• Gdy chcemy w badaniach: Gdy chcemy w badaniach: – zidentyfikować problemy, z którymi borykają się zidentyfikować problemy, z którymi borykają się

użytkownicy biblioteki, użytkownicy biblioteki, zrozumieć jak je postrzegajązrozumieć jak je postrzegają, , próbują rozwiązywać albo omijać, co im w tym próbują rozwiązywać albo omijać, co im w tym przeszkadza, co pomaga itp.; przeszkadza, co pomaga itp.;

– odkryć, odkryć, do czego „przydaje się” (bądź nie) informacja do czego „przydaje się” (bądź nie) informacja wyszukana w bibliotecewyszukana w bibliotece, czy i w jaki sposób jest , czy i w jaki sposób jest wykorzystywana, czy służy re-interpretacji wykorzystywana, czy służy re-interpretacji rzeczywistości; rzeczywistości;

– skupić się na tym, co skupić się na tym, co nierutynowe, nietypowe, nowe. nierutynowe, nietypowe, nowe.

23

Wykorzystane opracowaniaWykorzystane opracowania

24

1)1) Astrom, Fredrik (2007). Changes in the LIS Research Front: Time-Sliced Astrom, Fredrik (2007). Changes in the LIS Research Front: Time-Sliced Cocitation Analyses of LIS Journal Articles, 1990-2004. Cocitation Analyses of LIS Journal Articles, 1990-2004. Journal of the Journal of the American Society for Information Science and TechnologyAmerican Society for Information Science and Technology Vol. 58 No. 7, p. Vol. 58 No. 7, p. 947-957. 947-957. 2)2) Cisek, Sabina (2002). Filozoficzne aspekty informacji naukowej. Kraków: Cisek, Sabina (2002). Filozoficzne aspekty informacji naukowej. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego. 3)3) Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji – Cisek, Sabina (2007). Teoria ugruntowana w nauce o informacji – wybrane aspekty. W: Próchnicka, Maria; Korycińska-Huras, Agnieszka red. wybrane aspekty. W: Próchnicka, Maria; Korycińska-Huras, Agnieszka red. (2007). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja (2007). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków: naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 233-239.Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 233-239.44)) Dervin, Brenda (1992). From the Mind's Eye of the User: the Sense- Dervin, Brenda (1992). From the Mind's Eye of the User: the Sense-Making Qualitative-Quantitative Methodology. In: Jack D. Glazier and Making Qualitative-Quantitative Methodology. In: Jack D. Glazier and Ronald R. Powell eds. (1992). Qualitative Research in Information Ronald R. Powell eds. (1992). Qualitative Research in Information Management. USA: Libraries Unlimited, p. 61-84. Management. USA: Libraries Unlimited, p. 61-84. 5)5) Dervin, Brenda (1999). On Studying Information Seeking Dervin, Brenda (1999). On Studying Information Seeking Methodologically: the Implications of Connecting Metatheory to Method. Methodologically: the Implications of Connecting Metatheory to Method. Information Processing and ManagementInformation Processing and Management Vol. 35, p. 727-750. Vol. 35, p. 727-750.

25

6)6) Fisher, Karen E.; Erdelez, Sanda; McKechnie, Lynne E. F. eds. (2005). Fisher, Karen E.; Erdelez, Sanda; McKechnie, Lynne E. F. eds. (2005). Theories of Information Behavior. USA: American Society for Information Theories of Information Behavior. USA: American Society for Information Science and Technology. Science and Technology. 7)7) Godbold, Natalya, dok. elektr. (2006). Beyond Information Seeking: Godbold, Natalya, dok. elektr. (2006). Beyond Information Seeking: Towards a General Model of Information Behaviour. Towards a General Model of Information Behaviour. Information ResearchInformation Research Vol. 11 No. 4. http://InformationR.net/ir/11-4/paper269.html [odczyt Vol. 11 No. 4. http://InformationR.net/ir/11-4/paper269.html [odczyt 05.04.2008] 05.04.2008] 8)8) Kamińska-Czubała, Barbara (2007). Zachowania informacyjne w życiu Kamińska-Czubała, Barbara (2007). Zachowania informacyjne w życiu codziennym: wybrane aspekty teoretyczne. W: Próchnicka, Maria; codziennym: wybrane aspekty teoretyczne. W: Próchnicka, Maria; Korycińska-Huras, Agnieszka red. (2007). Między przeszłością a Korycińska-Huras, Agnieszka red. (2007). Między przeszłością a przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne przyszłością. Książka, biblioteka, informacja naukowa – funkcje społeczne na przestrzeni dziejów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu na przestrzeni dziejów. Kraków: Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiellońskiego, s. 195-202. Jagiellońskiego, s. 195-202. 9)9) Niedźwiedzka, Barbara (2002). Modyfikacja modelu zachowań Niedźwiedzka, Barbara (2002). Modyfikacja modelu zachowań informacyjnych T. D. Wilsona w świetle wyników badania zachowań informacyjnych T. D. Wilsona w świetle wyników badania zachowań informacyjnych menedżerów. informacyjnych menedżerów. Zagadnienia Informacji NaukowejZagadnienia Informacji Naukowej nr 1, s. 22- nr 1, s. 22-33.33.10)10) Próchnicka, Maria (1991). Informacja a umysł. Kraków: Universitas. Próchnicka, Maria (1991). Informacja a umysł. Kraków: Universitas.

26

11)11) Sapa, Remigiusz (2008). Potencjał bibliotecznych katalogów online w Sapa, Remigiusz (2008). Potencjał bibliotecznych katalogów online w zakresie sprzyjania zjawisku przypadkowego pozyskiwania informacji o zakresie sprzyjania zjawisku przypadkowego pozyskiwania informacji o literaturze naukowej. literaturze naukowej. Przegląd BibliotecznyPrzegląd Biblioteczny R. 76 z. 1, s. 87-110. R. 76 z. 1, s. 87-110. 12)12) Savolainen, Reijo (2006). Information Use as Gap Bridging: The Savolainen, Reijo (2006). Information Use as Gap Bridging: The Viewpoint of Sense-Making Methodology. Viewpoint of Sense-Making Methodology. Journal of the American Society Journal of the American Society for Information Science and Technologyfor Information Science and Technology Vol. 57 No. 8, p. 1116-1125. Vol. 57 No. 8, p. 1116-1125. 13)13) Sense-Making Methodology Site, dok. elektr. (2005-2008). Sense-Making Methodology Site, dok. elektr. (2005-2008). http://communication.sbs.ohio-state.edu/sense-making/ [odczyt http://communication.sbs.ohio-state.edu/sense-making/ [odczyt 05.04.2008] 05.04.2008] 14)14) Strom, Georg, dok. elektr. Sense-Making Methodology: Learn What Strom, Georg, dok. elektr. Sense-Making Methodology: Learn What Users Understand Is Important. http://www.georg.dk/sense-making-Users Understand Is Important. http://www.georg.dk/sense-making-learn.pdf [odczyt 10.04.2008] learn.pdf [odczyt 10.04.2008] 15)15) Talja, Sanna; Hartel, Jenna, dok. elektr. (2007). Revisiting the User- Talja, Sanna; Hartel, Jenna, dok. elektr. (2007). Revisiting the User-centered Turn in Information Science Research: an Intellectual History centered Turn in Information Science Research: an Intellectual History Perspective. Perspective. Information ResearchInformation Research Vol. 12 No. 4, Special Supplement: Vol. 12 No. 4, Special Supplement: Proceedings of the Sixth International Conference on Conceptions of Proceedings of the Sixth International Conference on Conceptions of Library and Information Science – “Featuring the Future”. Library and Information Science – “Featuring the Future”. http://informationr.net/ir/12-4/colis/colis04.html [odczyt 12.04.2008]http://informationr.net/ir/12-4/colis/colis04.html [odczyt 12.04.2008]