bahan ajar viii ganjil
DESCRIPTION
ggfghfghTRANSCRIPT
PELAJARAN 1
A. WacanapGjn bEkuea.
mkedai bEkuea. ea puaku. nerko mulEpEsG lutun mtu lao ritekn ajuea
aiy Po mriywea. aupauwno ad silp. lupEsik emeR ritekn ritEGea aupawsiko ad
silp. lupEsik emeR ritekn po riwwoea aupauwsiko silp ad. ag ntElu lp ad
mealo aupoad-adko.
mkEdni sulEt aijilai . toGEgtu mupoadea bEku.mkEdni bEkuea. aiey pua. nrilEpEsn bEkuea risulEt aijilai. nlutun bEkuea lao
meceK riaju wruea. mkEdni arueG pauwn mai bEku. mkEdni bEkuea eaKliGni
mtu pua. enenku mup psEGi aboku. aboku psEG. ag naiy tisi psEko. muait
emmE adupn sillon. aiynro aupsEGEko. nerko aEK kerb aiyerg pau-pau aiyerg
bicr tG medecGi riaolo. aiy llop ndpiea nw-nw muatEpEri.
nlupEsi paimE bEkuea emeR ritek ritEGn aju wruea. mekdni arueG.
pauwsik mai bEku. mkEdsi bEkuea. eaKliGni mtu pua. aj llo musEsErEGi ael
gau pur lloea. bEtuan gau aiy pur mupogauea.
lupEsiron bEkuea emeR ritek aju aiy po riwwoea. mkEdsi arueG.
pauwsik mai bEku. mkEdsi bEkuea. aiynro mueaKliG pua adku. tau ebeb
tGEko pel. ap tEn wEtu edeR mutikEku mupueaai bbuaku. muloloGEni rillE
bbuaku prmt tElu btu pd aitElo aiti rjn tsibtuea.
naiy gEnEnn paun bEkuea lutuni lao riaoRon. naiy arueG neaKliGn and
bEkuea tEto muni sillon epePGi. ntEluGEso tEluPEni nepeP mau ndEepriea
tEnauelto. ntko lrin bEkuea ricEP jwea. nriepePn mutm ri sulEt aijilai. ag
nmsep mnEn lipn arueG. wjun. aEeReG saulrn tsk ridorin cEP jwea. aEREeG
wtkeln edn sEkE npkua lo nsop dori cEP jw.
nGobin bEkuea mkEd. ea… puaku sulEt aijilai. ainpnitu mnEs toGE
aebebrEmu silao aboGorEmu. naiy tuaomu pd muto aolokoloea. aoRo edn
nw-nwmu. sirupai wEtu mutikEku mulEpEsG. tEn dpi bicr nw-nw mekdea mck
naiko. ap tauko kumnu-mnu. nea tRmuntu tau ebeb. kullEn tigEromu
kulEpEmup.
rimduan aebebrEmu. kupoad emmEko mkEdea. aj mutEpEriwi bicr
tEndpiea nw-nw. mujjin tEmeR tEluGEso tEluPEni. ap mau wtkelku tEpd tos
aitElo aitiea rjn. aoCopis al aEKea ribbuaku prmt pd aitelo aiti rjn tElu btu.
mtElun aebebrEmu. aupoad emmEko mkEdea. aj musEsErEGi ael gau
pr mupogauea. nea musEsErEntu ael mujjin mlo mnE wtkelmu. msep-sep
mnE pekamu. ap tEn dpi bicr nw-nw mkEdea muel mup tikEG. nsb auaisEn
aelku mealo muno.
nlutunron bEkuea lao risrn. naiy arueG sulEt aijilai erwE toni riboln. ag
tEsiagai aitn riasisEGEni aebebrEn. ag nripsun mCji aru risinin to mbicrea.
aErEeG sinin pGulu joan.
F. T u g a s
A.1. aukiai aulu adn. nEnia saisn po nw-nwn
pau-pau rikdo aiy purea ribcgEki.
2. aukiai nEnia critai paimE pau-pau rikdoeG
sibw ad-ad riaelt.
B. bliwi pkutn pau pau rikdoeG riyes.
1. ag npuad bEkuea lao ripuan.
2. ag ppsEn bEkuea lao ri sulEt aijilai.
3. ag aebebrEn sulEt ijilai.
B. Berita / kerbnaiy riysEeG kerb aiynritu. esauw ad ad aiyerg pau pau aiy tPuea esdi
kjjiy. naiy kerbea aEKaitu duaRup. aiynritu.
a. kerb mnEs. aiynritu kerb aiy mnEsea apoGEn aiyerg akt
ned nger ger.
rpn. a. aEKni poel tn mrjea abon abedul.
b. nkEnai ls msl auli ann pjueg ri luwu.
c. lrudi nomoro esdi mGji ri soeP.
B.kerb tEmnEs aiynritu. kerb aiy edea nmnEs apoGEn aiyerg aktn nmger ger.
rpn. a. tlEpoai ger aoton spEri ri pKjeen.
b. ritikEGi kp ann lahs ri polisiea ap edpi gg lisu.
c. nauel kp aeln muto solGiwi oton bli boln.
nerko tomealo plEtu esauw kerb lao ritau laieG. lEbi riaoloai riph aiiynritu.
1. aipnEsai apoGEn aiyerg apoelGEn britea.
2. aipnEsai aktn britea.
3. werkd rippoelew aEKp imnEs.toGE.ntrim aklE nEnia mlomo nph tau riplEtukEeG.
Tugas
1.pktjGi ag riysE kerb.
2.pktjGiag riysE a.kerb mnEs.
b.kerb tEmnEs
3. aukiai duarpn.
a. kerb mnEs.
b. kerb tEmnEs.
4. aukiai tElu srn nerko tomealo plEtu esauw kerb.a. ……………………b………………………c. ……………………
5. eabuki esdi kerb mnEs poel riesdi kjjian esd iepjEpu nsibwad ad aiyerg lorosEad mkEsieG atu atun.
C. Kata-kata Nasehat (ad ppsE )1. mkEdai lukEmnulE hkimE. aEpai twGEn prdEkiwi arjn aru
mKauea. (1) lEPuea
(2) mitGEGi aedecGEn tau tEbEea.
(3) tEnsuroaGi atn npotnEea bEtuan tEnpojiea
(4) emtauea rialtal.
2. ptpuaGEGi epeRai arjn aru mKauea.
(1) tEmtiRoea mtn sprEGi aedecGEn tau tEbEn.
(2) tEmKliGpi aru mKauea ad rippoel poel bEtuan
aj nmtEpE nko aEK tau mpisE.
(3) ntGpi wli wli adea npkEnai bicr bEtuan mnEspi
toGEeG nslea nainp rihukmE.
(4) mleP adPEpi aru mKauea ritau pslea.
3. mkEdai lukEmnulE hkimE.ptpuaGEtoai solGiwi arumKauea
(1) aru mKau gau bwGEGi tau tEbEn.
(2) aru mkau tEemweaGi sirutu pbicrea.
(3) meser atiea ripdn tau.
(4) aru mKau tEepsKaieyGi atn gau bwGi tau tEbEn.
4.aEpai twGEn prmt mtp rian aEpon admE.(1) alEPurEeG. (3) gau ptujuea.(2) pGisEGEeG. (4) siriea.
Tugas :
1. psukuai ad ppsE aEKea riywnea. a. aEpai twGEn prdEkiwi arjn aru mKauea. aiynritu.
1. ...............................2. ..............................3. .............................4. ...............................
b. aEpai twGEn prmt mtp rian aEpon adm.1. ..................................2 ..................................3. ...................................
4. .................................
2. pktjGi bEtuan ad ad riywnea.
1.alEPurE.
2. pGisEGE.
3. gau ptuju.
4. siri.
3. eabuai lorosE ad. ad aEKea riywneau.
1.alEPurE.
2. pGisEGE.
3. siri.
PELAJARAN 2
A.Wacana
pau paun lto bj ri soeP.
aEK ger ewksEpulo ger riaolo tnea risoep. esauw ann aorowen tEmk
ptiRon.agn aritEln risiboln ltow bj. ap eael eael ed naEK tEnbj.mait maitai
mCjiniro ptElrE asE riaeln. rimuRi npripEkisi tauew asEeG ritu mCji ltobj gKn
mpRsi tEpun mCji l tobj.
aiyro l tobj mrj rjnn mcred nmpeR ad. rieaKliGni kerbn ridtuea risoep
ggn riasuro mln ripeaeR rislsea ripCji pklwi eapu.kuniro rislsea eped atb
pGisEGEn eped mc mpklu ad kueatop eped misE pGeP. ntEmkn ripojin
ridtuea. rialni aeRguru ppow eapu. ayto paimE risuro tiRoai suro sEpulo dua.
mrisEGEtoni amcGEn mpsidup ad lao rillE soep lao ribli wnuwn soep
kueanea. riitn wjo. ritn boen. ritn mKsea. luwuea. riulim ajtprE. ri tnn
mEEREea. aEREeG top ri meseRPulu.
aiy mua ger nautm briGE. gowgow.cit silao mriao riaw ri soeP ri wEtu
mtElupoCon boen. wjo. soeP.ltobj poadGi toacn boen kjao llido. sibw tomcn
wjo lpdk. mkEdea aiy soeP an mcEniGi ri gow muaobiai mtEluPoco. agn
kuwea mutPriaGi rimuealorEn newlai tomtoan. nkEd tomcn boen sibw toacn
wjo. ag kuwea ncinai soeP. nkEd aeRguru suron soeP. ltobj aiko boen tPriaGi
aRimu soeP briGE. gow gow silao cit. aiko wjo tPriaGi aRimu mriao riyw.
mepblin poelew riboen kjao llido silao l pdg riwjo.rEkuw nealorEGi edwt
esauwea jjinitu mtEluPoco boen.wjo.soeP. nerko aiymuatu nepnKurE soeP.
aEKn ger esauw wEtu naEK mGolo ltobj ridtuea soep. nkEd dtuea agtu
aeRguru muaktai muainp mua aEK. mEetni latobj mkEd. purw pua mls ls
ainpnea mckck. mudniku mua ricp aejn puaku. auwpErEGiwi emeC emeC
emeR rislsea.
mpEesni pErun dtuea mitai kuewtop emKliGai adn aeRguru suro
mtEpEn. nkEd agntu mk aupkuru sumGEkEko. mEetni latobj mkEd. erkuw
aEK prEes bbuan dtuea ri atn. mcinw pua mupmesai ecRnmu.
paomu. auwlai gR naEK nkineRGi.
mepblini dtuea mkEd. alni aeRguru auewerko. anuCpu mtu muacinaiea.u
puraikua msimni latobj. npEri pEri lao ri ecRn sit. npoadni pbicrea ri
pmesain ri dtuea ecRn silao paoea. auwtEpEri ldEkistu aeRguru riadt. nmkEsi
erko ripsiloloGE paimE ri dtuea. bjtogi sGdi togi. aidi mua ekg wEtu tsegnai. b
toGEstu adt.
purai kua lao alausi ri gR ltobj mealo mpsbiaGi and dtuea ri suelwt gR.
lEtun mua kuritu nsit suelwteG. npoadni ripmesain ridtuea gR. naiy pepblin
suelwt gR pd muai adn pbicrn ecRn. jCin sibw ltobj ri asGdinto nsit riaolon
dtuea ri soep.
F. T u g a s
1. Tentukan tema wacana yang telah dibaca.
2. Tuliskan pikiran utama paragraf 1,2 dan 3 pada wacana yang telah dibaca
2. pktjGi bEtuan ad ad aEKea riywnea. aEK ger. mpeR ad. sls. pklwi eapu. mtEluPoco.
3. bliwi pkutn riywnea. aiy aEKea asisoPuGEn abceG riysE.
agro npobias ltobj nritEl ltow bj. mgtoai nrial lto bj emeR rislsea. ag sbn nripoji ltobj ri dtu soeP. jm ag riewerGi lto bj ridtu soeP.
B- Ungkapan (werkd)ad werkd aiynritu. ad ad aiy mekbEtua tnia bEtua sitoGE toGEn adea.rpn.
1. mrj gutu ned bosin. bEtan. tau meag bcrn nedgg adupn.
2. tau tERisE ruPu apin. bEtuan. tau edea nirisE apoelGEn aiyerg abtirEn..
3. ed nlbu mtn aEsoea ri tEGn bitrea. bEtuan. ed nmet esdiea tau nerko edp nrpiai ajlEn.
4. mealoai mkNr nluru mllE. bEtuan. laiGi ntjE laitoai poelaiwi.
5. tau tERisE rPu apin. bEtuan. tau edea nrisE apoelGEn aiyerg abtirEn.
6. tEtinmi bosiea mCji elPE. bEtuan. mau eced nerko ripsipuluGi mCjito meag.
7. ed ntowo bsiea nerko ed blin. bEtuan. sinin pKaukEeG pd aEK mnE blin.
8. eds nmsm aejew lao riaolo. bEtuan. edgg tau mnEnuGE pauel.situlu tulup njji.
Tugas
1. pktjGi ag riysE ad werkd.
2. aukiai ad werkdn lorosE ad aEKea riywnea. a. sinin pKaukEeG aEK mnE blin. b. ed nmet esdiea tau nerko ed nrpiai ajlEn. c. mau eced nerko ripsipuluGi mCjito meag.
3. bEtuaGiwi ad werkd aEKea riywnea. a. mrj gutu ned bosin. b. tau tERisE ruPu apin. c. mealoao mkNr nluru mllE.
4. eabuai lorosE ad. ad werkd aEKea riyes (rinomoro dua)
C. Perumpamaan (akelbrkE)
ad akelbrkE bias mutoai riysE ad pRpGE. ad akelbrkEeG biasai ripek
nerko aEK mealo ripuad lao ritau laieG nmkEsi aiyerg nalusu rieaKliG. mauni
aiyro ad adea mksr bEtuan.
rpn.
1. kuto mnu edp nsEkE bulu. bEtuan. ripoadai riesdiea tau meag mup medriwi.
2. kuto auwea nmiN. bEtuan. ripuadai riduaea tau edea nmealo siamE amE aiyerg ed nwedi mesdi.
3. kuto auti tEbGEn emmEn. bEtuan. Ripuadai ritau met mcuwea.
4. kuto mnu spni bk.
bEtuan. ripuadai riann mloloea aiy mmul mpojiea lao rimkuRaiea aiyerg riburenew.
5. pdai aitElo toneG ricp tRu. bEtuan. ripuada i ritau aiy aEKea rillE bhyea sl
eced nmsol.
6. kuto lGi ntn bEtuan. ripuadai riduaRupea agg ayerg pKaukE tEmk
ebln sisln.
7. kuto bku sipuptoKo emtom. bEtuan. ripuadai riyau sialea rigau aEkn sitinj emmE
tom aripsial.
8. pdai mnu mnu moRoea rillE jEb. bEtuan. ripuadai ritau aiy edea ntEn pikirn aiyerg messea pepnEdin.
Latihan
1.pktjGi ag riysEad akelbekE.
2. aukiai ad akelbrkEn lorosE ad aEKea riywnea a.ripuadai ritau met mcowea. b ripuadai riesdieatau meag mup medriwi.
3. aukiai bEtuan ad akelrkEeG aEKea riywnea. a. kuto mnu edp nsEkE bulu. b.kuto mnu spni bk. c. kuto lGi ntn.
4. eabuai lorosE ad. ad aEKea riauki riyes (rinomoro dua)PELAJARAN 3
B. Kata Berawalan Kata berawalan adalah Kata dasar yang mendapatkan suatu unsur didepannya dan
mempunyai arti yang baru. Dan awalan adalah suatu unsur yang dilekatkan didepan kata dasar.Jenis awalan / kata berawalan dalam bahasa daerah :
1. Awalan m (ma)
a. Bentuk awalan m ada dua macam yaitu:
1. Awalan ma yang tidak mengalami perubahan bentuk.contoh :
- m + puet = mpuet. (mapute’) - m + leP = mleP. (malampe’k)
- m + teR = mteR. (matanre’)
2.Awalan ma yang mengalami perubahan bentuk sesuai dengan fonem awal konsonan kata dasar yang dilekatinya. Contoh :
- m + bc = mbc. (mabbaca)- m + ealo = meklo. (make’long)- m + guru = mguru. (magguru)
b. Fungsi awalan m (ma)
1. Membentuk kata kerja (paoPo ad jm)- mblu. - mbol.- mbju. - mruki.
2. Membentuk kata sifat (paoPo ad sip)- mpuet. - mleP.- mtnE. - mlmu.
c. Makna awalan m (ma) antara lain :
1. Melakukan suatu pekerjaan (pogau esauw jm jm)- msEri. - msepd.- mguru. - mgolo.
2. Memakai sesuatu (mekbEtua mpek)
- mpoto. - mcici.
3. Menyatakan membuat sesuatu yang dinyatakan kata dasar (mekbEtua mekbu ag agg aiy npoadea ad poeG)
- mbol. - mebp.
4. menjadi seperti yang dinyatakan kata dasar (mCji pd npoadea adpoeG)
- melbu. - mleP.
2. Awalan p ( Paq )........................................................................................................
Latihan
1.pktjGi ag riyspdai riaolo.
2.aukiai dua rpn ad pek pdai riaolo m.nEnia eabuai lorosE ad
a. ....................... b. .......................
3.aukiai dua rpn ad pek pdai riaolo p. nEnia eabuai lorosE ad
a. ....................... b. .......................
4.auki hurupu ltiGi (latim) ad ad aEKea riywnea. a. msol. c. pbc b. msikol. d. pruki.
5. aukiai dua aktn (makna) pdai riaolo m nEnia rpn .
a. .......................b. .......................
6. aukiai dua aktn (makna) pdai riaolo p nEnia rpn . a. ....................... b. .......................
C. “ Kalimat Tanya “Kalimat tanya adalah kalimat yang menggunakan kata tanya atau menggunakan intonasi
tanya dan diakhiri tanda tanya serta berfungsi untuk menanyakan sesuatu. (lorosE ad aiy
pekew ad pkutn nEnia ripcpuri sibw tR pkutn nEniy ripekai mkutn.)Dan ciri-ciri
kalimat tanya adalah menggunakan kata tanya : aga (ag), kega (ekg), niga (nig), magi (mgi),
kegi (ekgi), pekkogi (epkogi), sianna (sian), siaga (siag)
Contoh 1. ag nguruai annea ri sikolea. (Apa yang dipelajari anak-anak di sekolah)
2. ekgai moRo msikol hsnudi. (Dimana hasan bersekolah)
3. aig asEn prEsiedn aidoensia. (Siapa nama presiden Indonesia)
4. mgi ned nlao msikol lsulEt. (Kenapa Sultan tidak pergi ke sekolah)
5. ekgi mealo lao lhs npEri-pEri ldE. (Kemana Hasan mau pergi sehingga ia tergesah-gesah sekali)
6. sian naEK poel rikotea abomu. (Kapan ayahmu datang dari kota)
7. siag tau mealo ritrim mCji pgew. (Berapa orang yang akan diterima jadi pegawai)
Latihan
1. pktjGi ag riysE lorosE ad pkutn.
2.aukiai aEp tR tRn lorosEad pkutnea.
3. psukuai lorosE ad aEKea riywnea.
a. ......ag nguruai an
b. ...... nsibw amauermu poel ri smerd.
c. ...... mealo lao lhs npEri pEri mun.
4. eabuai lorosE ad. ad aEKea riywnea.
a. aig. .........................
b. mgai. .........................
c. ekgi. ..........................
d. epkogi. .......................
e. sian. ..............................
PELAJARAN 4
A. Cerita
pau paun an turusieaGi ppsEn to mtown.
riaolo aEK esauw wEtu ntud toduaea pjjian ltinulu naoliai ann mkEdea.
ea tinulu mealok bo psEko. ap aiy mkukuweG aidomu paimE pd aEso asrni.
bEtuan mcow mnEni. jji bj sGdiea npoel poCo poCoku aupsEko mkEdea.
aEKtu tElu pEti rigi aulwE aulEme ri posi bolea. auewlorEGi bo muaElia
pdisEGE.
tEsiag aitn lisu toGEni ripmesn puaeG duaea topjjian ltinulu. aEKn
esauw wEtu ntud tud ltinulu riwEniea moloaiwi pjEnGEn nw nwai toton. ntko
neaGEr ppsen toduaea pjjian. naEtokEn rii atin mkEdea. bj kuedcauai
mealokn pmulaiwi ppsEn tomtowku.
ppai bjea nkeani ltinulu wrPr ri troaGEGi ri tomtoan. nlni sipEti neasGi
njop lao spai anu ripsEGEGi ri tomtown. tEsiag aitn sidupni esdiea tomtoa.
nkutnn lpo tomtow mkEd bco. agro mueas. nepblin ltinulu mkEd. npsEk to
mtowku mkEdea aEKtu duai autroGEko. aEliaGi pdisEGE. jji aiyea pEtiea duai
lisEn mealok mEliaGi pdisEGE.
mkEdni lpo to mtoa. ekg pd nko aiy pbEliGEko pdisEGE. aiey b lto.
tpauni mai pdisEGEt aueakliGai. adn ltinulu. mkEdni lpo tomtoa. adEepno
mai risEedku mupkesiGiwi eaKliGn. “porEnuai ecedea npoel meagea” .
mkEdni ltinulu jjini lto alni aiyea duaiku sipEtea.
ag nlisun ltinulu ri boln. Ppbjai laosi ltinulu duain sipEti. Neassi nlao
sijop jopn. tEsiagai aitn jop nsirutusi esdiea lpo tomtow mtEkE. mleP ewluan
nmpuet mnE. mkutnni lpo tomtow. aghtu bco meas npkua sipRs rsmu
nmucEem wli pusEea. aiyea duai lto mealok mEliaGi pdisEGE. ekg pd nerko
pdisEGEkun pel muaEli. adn lpo tomtoa. mkEdni ltinulu tEpuni auewKliGai lto.
pkEsiGini eaKliGn bco. “nerko riprEnuaGiki erpo aiyerg nwrPr ed sisE sisE
nwEdi rigirKir mj”. nkEdn ltinulu. jjini lto tlni aiyea duaiea. ag nlisun paimE
ltinulu lao ri boln.
ri aEso mktElun laosi ltinulu mlai duain sipEtiea neasGi nlao sp pdisEGE
ri copon esauwea bulu. neaKn smE neaKliG ltinulu. ag ntujun ltinulu lao ri
aoRo aEkea smE neaKliG. Naitni esdiea tomtoa tud ri elbon btuea. mkEdni
lpo tomtow. aghtu bo mueas. nepblin ltinulu mkEd. aiyea duai lto. mealok
mEliaGi pdisEGE. mkEdni ltoea aEK pdisEGEku bco. eaKliGni medec. “ nerko
nprEluaki pdt rup tau. ed sisE sisE nwEdi ripsisl aktn. aj muapsisl akt ri
edeceG. mkEdni ltinulu. tlni aiyea duaiea lto. ag nlisun pamE ltinulu lao ri
boln. Cputoni duain naEK ton pdisEGE nl modl.
( pau pau rikdo)
Tugas
1. psiloloGEGi sibw silaomu bEtuan ad ad aEKea riywnea.
k. ppsE.
g. pdto aEso asrni.
G. npoel poCo poCon.
K. nlisu ripmesn puaeG.
p. naEtokE ri atin.
b. ri elbon btuea.
m. ri prEnuaki.
P. rigr Kr rimjea.
t. aj muapsisl akt.
2. bliwi pkutn abc aEKea ri ywnea.
a. aukiai ag aulu adn abceG riyes.
b. aukiai ag ri psEGEGi ltinulu ri tomtoan.
c. agn npogau ltinulu ri wEtu neaGErn ppsEn
to mtoan.
d. aukiai pdisEGE aiy buGE nrutuea ltinulu.
e. aukiai pdisEGE mkduaea aiy nloloGEeG ltinulu.
f. auki toai paimE pdisEGE mktEluea nrutuea ltinulu.
B Awalan rangkap
Awalan rangkap adalah Suatu unsur yang dilekatkan didepan kata dasar yang terdiri lebih dari satu suku kata dan membentuk arti baru. Awalan rangkap dalam bahasa daerah antara lain :
1. Awalan pp ( pappa )a. Bentuk awalan pp sama dengan pada awalan p. Awalan pp bervariasi dengan bentuk
pep dan ppi.Contoh :
- pp + gl = ppgl.- pp + aiRE = ppaiRE.- pp + ppait = ppait.- pp + tnE = pptnE
b. Fungsi awalan pp membentuk kata benda contoh : - pp + gl = ppgl.
- pp + jm = ppjm. - pp + ll = ppll.
c. Makna awalan pp adalah 1. Menyatakan alat / npoad esauw pkks.
- ppcEek.
- pepcEni.
2.Menyatakan pelaksana suatu pekerjaan/ npoad ppjmai riesdiea jm.- pptEnu.- ppjai.- pplurE.
2. Awalan pep ( pappe )a. Bentuk awalan pep tdak mengalami perubahan apabila melekat pada kata dasar. Contoh : - pep + edec = pepedec- pep + del = pepdel.
- pep + sukr = pepsukr.
b. Fungsi awalan pep. Membentuk kata benda abstrak/ ad agg ed nmnEs.c. Makna awalan pep. Menyatakan suatu penyebab/alat
3. Awalan mdi / mri ( maddi )/ (mari)a. Bentuk awalan mdi. Tidak mengalami perubahan contoh : - mdi + bol = mdibol.
- mdi + aolo = mdiaolo. - mdi + yw = mdiyw. - mri + llE = mri llE - mri + tEG = mritEG.
b. Fungsi awalan mdi. adalah meembentuk kata sifat.c. makna awalan mdi menyatakan berada pada suatu tempat / posisi / npoad aEKai
riesdiea oRo.
4. Awalan mp (mappaq)
a.Bentuk awalan mp mengalami perubahan / variasi bentuk sesuai huruf awal kata yang
dilekatinya (Mappaq)
Contoh : - mp + boti = mpboti. - mp + ealo = mpeklo. - mp + guru = mpguru - mp + sikol = mpsikolh
b. Fungsi awalan mp (Mappaq) adalah membentuk kata kerja (ad jm jm)
c. Makna awalan mp (mappaq)
1. Menyatakan suatu pekerjaan / pogau esdi jm jm.- mpboti.- mpguru.
2. Memberikan suatu pekerjaan pada orang lain.- mpglu.- mpkPi.
Latihan
1. aukiai tdua duan rpn pdai riaolo. a. pdai riaolo pp b.pdai riaolo pep. c. pdai riaolo mp. d. pdai riaolo mdi.
2. psukuai lorosE ad aEKea riywnea nsibwai pdai riaolo. a. ali meag .......aiREn ripdn pblu. b. meag ldE .....NmEn pua altal lao ridi rup tauew. c. aoliai aRimu....bol nerko lbuni aEsoea. d. ....guruni ana ahEmdi ri soeP.3. aukiai ad ag asEn nEnia rpn tdua duan ad npaoPoea. a. pdai riaolo pp. b. pdai riaolo mp.
4. aukiai tesdin aktn (makna) nEnia rpn . a. pdai riaolo pp b.padairiaolo mdi.
5. eabuai lorosE ad. ad aEKeariywnea. a. ppgl. b. pepedec. c. mpguru. d. mdibol.
PELAJARAN 5
A. Wacanahji adi sulEt dea rj.
hji adi sulEt dea rj pEjua kEmErEedka aidoensia. rijjiaGi tgl 20 aulE lim
tau 1894 ri saorjea metko gtrE kcmt gKi kbupet bulu kub. abon riysE psri pEt
tR. aidon riysE adi nino. An wij aru naikiy msEro mpktun ael lao
risininpbnuaea epg epg aoRo naoRoai kuritu.
riwEtu ednp nriak mCji krea gtrE meag wnua pur naoRoai mjm kuean
poelai ri poPnua boen. sijai. tklr. sibw eaeRk. tgl 29 – 9- 1922 riakni mCji krea
aiyerg aru rigtrE bulukub.
mpmul rimsikoln mCjin pgew ripmert hidiy bld. gKn mCji aru ri gtrE.
tEpjai brjua emwGi ryea poel ripeppErin bldea kuritu. gKn aeln mCji autus
sulewsi mhederki koeRsE pEmud aiy puaeselea sup pEmud ri jkrEt tgl 28
aokEtobErE tau 1928 . aEKni hji adi sulEt dea rj mCji agot pnitia pErEsiap
kEmErEedka aidoensia tgl 17 agusEtusE tau 1945 ri gEdu pEGsa timurE
nomoro 56 jkrEt.
naiy alisuGEn poel rijkErEt kjjiani riysEeG brug mrjn akruGEeG ri
wtPoen aiy npiPiieG adi jEm dtu luwu sibw adi mpNuki aruPoen. aiynritu
asidupn sinin aru aEKea ri sulewsi sElt. naiy poeln hederki brug mrjearo rithni
ripmert bldea. nrihukumE nripli lao ri mndo gKn tau 1950 . nlisun ritu rikPo
acolokE drn gtrE bulukub. elsu rigau aEKn msegn pepnEdin nsb prEjuaGEn
edn sia sia eblai ray baicuea poel rigau bwn pjj bldea riysEeG nik (NICA) . aiy
mealoea lisu jjai bs aidoensiaea.
nkrn pkaukEn to mCjiea mtmt ribldea. gKn ed neced toriauno
rikuaearo wEtuea ribulukub. aEKni ritu hji adi sulEt dea rj mrdE rillE gErk
plEpEai bsn poel ri peppEdin pjjea gK elsun ripmesn puan.
tgl 17 – 5- 1963 hji adi sulEt dea rj elsuni ripmesn pua esauwea. naiy
ppsEn lao rian n sibw lao rikE mnE aoCopsih lao rikE an sikolea. saisni ritu.
1. aktEni msEai lEPuea mau epko pain sibw sukrn.
2. eblai aiyerg pdkai ray beacuea poel rigau bweG. rikuburukEGi rimuRin
msiji loPoea ri poeR bulukub.
TUGAS
A. bliwi pkutn aEKea riywnea.
1. nigro adi sulEt dea rj.
2. etgai nEnia mgn rijjiaGi.
3. nig asEn abon sibw aidon.
4. mgn nriak mCji aru rigtrE bulukub.
5. aukiai ag jsjsn lao ri bsn.
6. ag ppsEn lao ripd aidi mnE.
B. ealo mliau bEtuan.
1. sGdi npoela sGdi npoelaik atklup Kluku tEek lisE kumpoji aiyerg kuerwE paimE.
kuerwE paimE.
2. sgl lorono mai poelno mai to ripojiku muloro laem aju mutEto rilEPuea tosiloroGE s. tsiloroGE s.
3. sisEmi tEti buGea sisEmi pogau anu msl nsilibukE tau tau mlEbiea tkjEnE mnE sikPon. tud tkjEnE.
4. laoko lbEP ciep laoko riy tau mjea aePmu blubu lRo jw lEbi mkEsiGi peselmu laieG. eselmu mklu.
5. ag toko muriesGE agtoko muripoji tEmkEsi toko tEbtu mrEnieako n mj aePmu . mulisE aePlo.
6. buG buG lisE soRo mkuRai mkEsieG aePn jgaieaGi msuli msgl sirin mwt riloloGE aiyerg ptbkeaGi. riypunGi.
7. dua tERE elsGEn dua tEPEdi rielsGi llEn kleGed aukiea nEnia totoea. pedeR asuea.
Latihan
1.aukiai tR tRn ealo mliaueG bEtuan.
2. psukuai ealo mliaueG betuan riywnea. a. sgl loron mai ………………………… tsiloroGE sa
b. dua tERE elsGEn llEn kleGed ……………………… c. …………………………… tEbtu mrEnieako mulisE aEPlo.
3. bEtuwGiwi ealo mliueGbEtuan riywnea. a. sGdi npoely kluku tEeklisE kuerwE paimE b. sgl lorono mai muloro lem aju tsiloroGE s c. laoko lebP ciepblubu lRo jw eselmu mklu.
C. Istilah – istilah kekeluargaan (ptElrE asoPulolo)
naiy asoPuloloGEeG aiyerg asiajiGEn esdiea tau sibw tau laieG duaRupai
asbREn aiyerg apoelGEn. aiynritu.
1. asiajiGE nsb mGuru abtirE aiyerg ap.
rpn. a. lto. d. sposisE.
b. enen. e. aEpo.
c. amauer. f. anauer.
2.asiajiGE nsab akelbinE.
rpn. a. baien. d. baisE.
b. mtuw. e. lgo.
c. mentu. f. aip.
Latihan
1. aukiai tElu ptElrE asoPulolo nsb abijG aiyerg ap. a. ................................. b. ............................ c. .............................
2. auki toai tElu ptElrEasoPulolo nsb akelbienGE.a. ..........................b. .........................c. ..........................
3. pktjGi etgea riysE. a. spo sisE. ......... b. aEpo autu. ......... c. mnEtu. ............. d. aip. ..............4. eabuai lorosE ad. ad aEKea riywnea. a.amauer. ......... b. spo sisE. ........... c. aEpo autu. ........