Lënda Lënda PRAKTIKA DIPLOMATIKEPRAKTIKA DIPLOMATIKE

Tema SeminarikeTema Seminarike

Negociatat për çështjen e statusit Negociatat për çështjen e statusit të Kosovës deri te pavarësiatë Kosovës deri te pavarësia

Prezanton Bahri GashiPrezanton Bahri Gashi22.06.200922.06.2009

Negociatat e Vjenës për statusin përfundimtarNegociatat e Vjenës për statusin përfundimtar

Titullit të cilit i referohem me rastin e këtij punimi seminarik të emërtuar Titullit të cilit i referohem me rastin e këtij punimi seminarik të emërtuar “Negociatat për çështjen e statusit të Kosoves deri te pavarësia”“Negociatat për çështjen e statusit të Kosoves deri te pavarësia” që ka që ka për qëllim analizimin dhe argumentimin e nevojshëm për të kuptuar për qëllim analizimin dhe argumentimin e nevojshëm për të kuptuar kompeksitetin kontradiktor dhe ndërlikueshmërinë konceptuale të kompeksitetin kontradiktor dhe ndërlikueshmërinë konceptuale të faktorëve të procesit negociator.faktorëve të procesit negociator.

Në vijim materia bazë e trajtuar e këtij seminari do të realizohet edhe përmes këtyre elementeve si: Faktorët strukturor që formësuan negociatat, Formati i bisedimeve, Pozicionet themelore, Negociatat e mëtejme dhe pavarësia e njëanshme, Përmbajtja e negociatave, Hatrimi i pakos etj. Në fund fare do të bëjmë përpjekje për ta paraqitur edhe një kronologji të ngjarjeve në Kosovë, mars 1999 – 17 shkurt 2008.

Faktorët strukturor që formësuan negociatatFaktorët strukturor që formësuan negociatat

Së pari, pozicioni i Beogradit përputhej me përkrahjen e fuqishme që i Së pari, pozicioni i Beogradit përputhej me përkrahjen e fuqishme që i bën sistemi klasik ndërkombëtar ruajtjes së integritetetit teritorial dhe të bën sistemi klasik ndërkombëtar ruajtjes së integritetetit teritorial dhe të unitetit teritorial të shteteve.unitetit teritorial të shteteve.

Një faktor i dytë strukturor që e formësonte dinamikën e procesit të Një faktor i dytë strukturor që e formësonte dinamikën e procesit të statusit përfundimtar kishte të bënte me parimin e pëlqimit të shtetit. Ky statusit përfundimtar kishte të bënte me parimin e pëlqimit të shtetit. Ky është një elemnet përcaktues i sistemit klasik ndërkombëtarë – se është një elemnet përcaktues i sistemit klasik ndërkombëtarë – se obligimet nuk mund t’u imponohen shteteve kundërshtim me vullnetin e obligimet nuk mund t’u imponohen shteteve kundërshtim me vullnetin e tyretyre.

Edhe një faktor kishte të bënte me parimin gjithnjë më të madh të rëndësisë që i kanë të drejtat e njeriut në këto raste. Vuajtja e popullatës në Kosovë nën regjimin e Milosheviqit ishte dokumentuar shumë mirë.

Formati i bisedimeveFormati i bisedimeve Puna e hartimit juridik për përcaktimin e formatit të bisedimeve ishte e Puna e hartimit juridik për përcaktimin e formatit të bisedimeve ishte e

drejta e sekretariatit gjithashtu ishte përkrahur nga këshilltarë shumë me drejta e sekretariatit gjithashtu ishte përkrahur nga këshilltarë shumë me përvojë.përvojë.

Ndërmjetësit do ti ftonin delegacionet në Vjenë për një periudhë disa ditëshe, duke ua ofruar agjendën për vetëm një sferë ( ta zëmë, decentralizimin) që do të duhej të shqyrtuar gjatë kësaj periudhe.

Pozicionet themelore Serbia:Kuvendi popullor i Serbisë i dha mandat delegacionit të vet, duke kërkuar

mbrojtjen e gjerë të së drejtës ndërkombëtare, dhe duke shprehur: “Çfardo përpjekje për ta impunuar një zgjidhje drejt legalizimit të ndarjës defakto të republikës së Serbisë me një shkputje të një pjese të teritorit të saj do të përbënte shkelje të së drjetës ndërkombëtare”.

Pozicioni i Kosovës, pavarësisht sa i qartë ishte, megjithatë ekzistonte frika se, nëse palët nuk arrinin marrëshjen atje , atëherë pakoja do të mund të prishej në dëm të Kosovës në nivel të Këshillit të Sigurimit të OKB –së.

Përmbajtja e negociatavePërmbajtja e negociatave Për t’iu shmagur bllokimit , më 12 janar 2006 palëve iu dërgua ftesa Për t’iu shmagur bllokimit , më 12 janar 2006 palëve iu dërgua ftesa “në “në

favor të avancimit të dialogut politik për statusin e ardhshëm të favor të avancimit të dialogut politik për statusin e ardhshëm të Kosovës” Kosovës” që të bisedonin për çështjet mjaft teknike siq ishte që të bisedonin për çështjet mjaft teknike siq ishte decentralizimi.decentralizimi.

Ky ishte një hap i mençur, ngase kishte ekzistuar një grup punues Ky ishte një hap i mençur, ngase kishte ekzistuar një grup punues teknik për këtë çshtje para se të fillonte procesi negociator i statusit. teknik për këtë çshtje para se të fillonte procesi negociator i statusit. Gjithsej u mbajtën 15 raunde të negociatave të drejtpërdrejta në Vjenë Gjithsej u mbajtën 15 raunde të negociatave të drejtpërdrejta në Vjenë gjatë vitit 2006.gjatë vitit 2006.

Përrmbajtaj konsistonet në kontekstin teritorial të komunave, të Përrmbajtaj konsistonet në kontekstin teritorial të komunave, të vetqeverisjes lokale nga serbët si dhe kompetencat e tyre. vetqeverisjes lokale nga serbët si dhe kompetencat e tyre.

Përvoja e Bosnjës e kishte mësuar delegacionin e Kosovës që të kihej Përvoja e Bosnjës e kishte mësuar delegacionin e Kosovës që të kihej kujdes.kujdes.

Hatrimi i pakos Hatrimi i pakos Shpalosja e propozimit të pakos ishte shtyer disa herë për shka të Shpalosja e propozimit të pakos ishte shtyer disa herë për shka të

mbajtjës së zgjedhjeve në Serbi. Kjo shtyrje rrezikonte në tjetrën anë mbajtjës së zgjedhjeve në Serbi. Kjo shtyrje rrezikonte në tjetrën anë protesta dhe jostabilitet në Kosovë.protesta dhe jostabilitet në Kosovë.

Serbia nuk ishte e informuar për asnjë rresht të pakos së Ahtissarit Serbia nuk ishte e informuar për asnjë rresht të pakos së Ahtissarit dhe kjo dëshmonte se nuk kishte konunikim për bisedime. Kur dhe kjo dëshmonte se nuk kishte konunikim për bisedime. Kur Projektmarrëveshtja u projektua , më në fund iu dha palëve me 2 Projektmarrëveshtja u projektua , më në fund iu dha palëve me 2 shkurt 2007.shkurt 2007.

Parlamenti serb e miratoi një rezolutë që kategorikisht e mohoi Parlamenti serb e miratoi një rezolutë që kategorikisht e mohoi dokumentin gjithpërfshirës të Pakos së presidentit Ahtissari, gjë që dokumentin gjithpërfshirës të Pakos së presidentit Ahtissari, gjë që bllokoi tërësisht rikthimin e negociatave.bllokoi tërësisht rikthimin e negociatave.

Kosova e përqafoi propozimin në parim me konstruktivitet, duke ofrur Kosova e përqafoi propozimin në parim me konstruktivitet, duke ofrur sygjerime modeste për ndryshime.sygjerime modeste për ndryshime.

Përmbajtja e propozimit gjithëpërfshirës Përmbajtja e propozimit gjithëpërfshirës të Ahtisarit të Ahtisarit

( ( A - Statusi, B - Ndërtimi i sistemit politik, C - Të drejtat e komuniteteve, D - A - Statusi, B - Ndërtimi i sistemit politik, C - Të drejtat e komuniteteve, D - Prezenca ndërkombëtare, E - Rekomandimi i të dërguarit të posaçëm)Prezenca ndërkombëtare, E - Rekomandimi i të dërguarit të posaçëm)

A - Satatusi:A - Satatusi: Dokumenti i njohur si “pakoja e Ahtissarit” në dukej të parë në fakt Dokumenti i njohur si “pakoja e Ahtissarit” në dukej të parë në fakt

hesht, por tërthorazi dhe fuqishëm në lidhje me statusin e Kosovës hesht, por tërthorazi dhe fuqishëm në lidhje me statusin e Kosovës lejon krijimin e shtetit.lejon krijimin e shtetit.

Pakoja gjithashtu e qartësoi se Kosova do ti kishte të gjitha fuqitë e Pakoja gjithashtu e qartësoi se Kosova do ti kishte të gjitha fuqitë e qeverisjes që lidhen për shtetësinë dhe duke mbuluar degët e qeverisjes që lidhen për shtetësinë dhe duke mbuluar degët e legjislativit, ekzekutivit dhe gjygjësorit. Në të kaluarën të gjitha këto të legjislativit, ekzekutivit dhe gjygjësorit. Në të kaluarën të gjitha këto të drejta ishin të rezervuara për UNMIK-un. drejta ishin të rezervuara për UNMIK-un.

PPGJ-A,Tri çështje themelore: 1.PPGJ-A,Tri çështje themelore: 1. Struktura themelore kushtetuese e Struktura themelore kushtetuese e shtetit; shtetit; 2.2. Dispozitat e veçanta që ishin paraparë në favor të Dispozitat e veçanta që ishin paraparë në favor të komuniteteve pakicë; komuniteteve pakicë; 3.3. Roli i ardhshëm i agjencive ndërkombëtare. Roli i ardhshëm i agjencive ndërkombëtare.

B - Ndërtimi i sistemit politikB - Ndërtimi i sistemit politik Organizimi themelor i Kosovës është ajo e një shteti unitar me Organizimi themelor i Kosovës është ajo e një shteti unitar me

strukturë të dencentralizuar. Ideja e krijimit të shtetit të tipit federativ të strukturë të dencentralizuar. Ideja e krijimit të shtetit të tipit federativ të “kantoneve” sipas modelit të Zvicerës u refuzuan. Këto propozime “kantoneve” sipas modelit të Zvicerës u refuzuan. Këto propozime rrezikonin ndarjen e Kosovës.rrezikonin ndarjen e Kosovës.

Me një fjalë ky sistem po rrezikonte bllokimin e vet sistemit për shkak Me një fjalë ky sistem po rrezikonte bllokimin e vet sistemit për shkak të të “diskriminimit pozitiv”“diskriminimit pozitiv” për pakicën serbe , dhe jo te tjerat, dhe për pakicën serbe , dhe jo te tjerat, dhe “diskriminim negativ”“diskriminim negativ” për shumicë prej 90% të shqiptarëve të Kosovës. për shumicë prej 90% të shqiptarëve të Kosovës.

C - Të drejtat e komuniteteveC - Të drejtat e komuniteteve Kur e bëri paraqitjen e Pakos së Vjenës, ndërmjetësuesi i OKB-së Kur e bëri paraqitjen e Pakos së Vjenës, ndërmjetësuesi i OKB-së

Ahtissari, theksoi se pjesa më e rëndësishme, krruciale ishte pjesa që Ahtissari, theksoi se pjesa më e rëndësishme, krruciale ishte pjesa që u referohej kuminiteteve në Kosovë. u referohej kuminiteteve në Kosovë. Pakoja përbëhehej prej një liste të Pakoja përbëhehej prej një liste të gjerë.gjerë.

Ky Ky ”diskriminim pozitiv””diskriminim pozitiv” po reflekton negativisht tani në realitetin e po reflekton negativisht tani në realitetin e Kosovës, dhe tani ndoshta do të duhej të veprohet ndryshe.Kosovës, dhe tani ndoshta do të duhej të veprohet ndryshe.

D - Prezenca ndërkombëtareD - Prezenca ndërkombëtare Prezenca ndërkombëtare edhe në këtë propozim të pakos ishte e theksuar. Prezenca ndërkombëtare edhe në këtë propozim të pakos ishte e theksuar.

Ajo ngardualisht zëventësonte kompetencat e UNMIK-ut dhe i barte tek misioni Ajo ngardualisht zëventësonte kompetencat e UNMIK-ut dhe i barte tek misioni i ardhshëm ati i njohur si EULEKX dhe zyra e përfaqësuesit civil ndërkombëtar.i ardhshëm ati i njohur si EULEKX dhe zyra e përfaqësuesit civil ndërkombëtar.

Prania ushtarake e KFOR-it do të ishin prezente për aq kohë sa do të ishte e Prania ushtarake e KFOR-it do të ishin prezente për aq kohë sa do të ishte e nevojshme në perudhën post statusore. Prania e BE – së do të kryente nevojshme në perudhën post statusore. Prania e BE – së do të kryente funksione dhe veprime vetëm monitoruese dhe të përkrahjes së institucioneve funksione dhe veprime vetëm monitoruese dhe të përkrahjes së institucioneve shtetrore të Kosovës, ajo si e tillë do të mund të intervenonte vetëm në disa shtetrore të Kosovës, ajo si e tillë do të mund të intervenonte vetëm në disa rrethana që do të përkufizoheshin me shumë detaje. Përndryshe autoritet të rrethana që do të përkufizoheshin me shumë detaje. Përndryshe autoritet të Kosovës ishin të pavaruar në veprimet e tyre.Kosovës ishin të pavaruar në veprimet e tyre.

E - Rekomandimi i të dërguarit të posaçëmE - Rekomandimi i të dërguarit të posaçëm Propozimi ishte përpiluar pa shprehur shprehismisht statusin, dokumenti kishte Propozimi ishte përpiluar pa shprehur shprehismisht statusin, dokumenti kishte

edhe një rekomandim për statusin nga i dërguari i posaçëm. Rekomandimet edhe një rekomandim për statusin nga i dërguari i posaçëm. Rekomandimet vlerësonin: vlerësonin: “Është koha se statusi duhet të zgjidhet”, “Kosova është “Është koha se statusi duhet të zgjidhet”, “Kosova është rast unik që kërkon zgjidhje unike”, “Nuk krijon rast precedent për ndonjë rast unik që kërkon zgjidhje unike”, “Nuk krijon rast precedent për ndonjë konflkt tjetër të pazgjidhur” etj.konflkt tjetër të pazgjidhur” etj.

Negociatat e mëtejme dhe pavarësia e njëanshmeNegociatat e mëtejme dhe pavarësia e njëanshme

Negociatat për statusin përfundimtar të Kosovës u zhvilluan në katër Negociatat për statusin përfundimtar të Kosovës u zhvilluan në katër dimenzione: dimenzione: Dimenzioni në nivelin e Këshillit të Sigurimit. Niveli në Dimenzioni në nivelin e Këshillit të Sigurimit. Niveli në Grupin e Kontaktit. Niveli i negociatave në Vjenë. Niveli i lokal, Kosovë Grupin e Kontaktit. Niveli i negociatave në Vjenë. Niveli i lokal, Kosovë - Serbi.- Serbi.

Plani i ahtissarit për zgjidhjen gjithpërfshirëse të statusit të Kosovës u Plani i ahtissarit për zgjidhjen gjithpërfshirëse të statusit të Kosovës u përshendet me netuziazëm në Kosovë. Periudha 120 ditëshe ishte përshendet me netuziazëm në Kosovë. Periudha 120 ditëshe ishte periudha ku duhej të kalonte sipas propozimit gjithpërfshirës.periudha ku duhej të kalonte sipas propozimit gjithpërfshirës.

Të gjitha vendet tami më mike të pavarësisë së Kosovës inkurajonin Të gjitha vendet tami më mike të pavarësisë së Kosovës inkurajonin dhe kërkonin që në Kosovë të ruhej edhe për pak kohë stabiliteti, dhe kërkonin që në Kosovë të ruhej edhe për pak kohë stabiliteti, ngase në rrugë diplomatike Kosovës i garantohej e drejta e shpalljes ngase në rrugë diplomatike Kosovës i garantohej e drejta e shpalljes së pavarësisë.së pavarësisë.

17 Shkurti dita historike e shpalljes së pavarësisë së 17 Shkurti dita historike e shpalljes së pavarësisë së KosovësKosovës

Kosova me 17 shkurt 2008 shpalli pavarësinë. Në deklaratën e vet të Kosova me 17 shkurt 2008 shpalli pavarësinë. Në deklaratën e vet të shpalljes, Kuvendi theksoi se Kosova është shpalljes, Kuvendi theksoi se Kosova është ” një rast special nga ” një rast special nga shpërbërja e jokonsensuale e Jugosllavisë dhe se nuk është shpërbërja e jokonsensuale e Jugosllavisë dhe se nuk është precedentë për çfardo situate tjetër”. precedentë për çfardo situate tjetër”. Deklara u miratua në Kuvend me Deklara u miratua në Kuvend me 109 vota, përfshhirë edhe ato të pakicave jo serbe.109 vota, përfshhirë edhe ato të pakicave jo serbe.

Shtetet e BE-së konfirmuan pikështrimin e tyre se kjo situatë( shpallja Shtetet e BE-së konfirmuan pikështrimin e tyre se kjo situatë( shpallja e pavrësisë) ishte speciale dhe unike. Belgjika theksoi se: e pavrësisë) ishte speciale dhe unike. Belgjika theksoi se: ”Pavarësia e ”Pavarësia e Kosovës vendoset në një kontekst historik që askush nuk mund ta Kosovës vendoset në një kontekst historik që askush nuk mund ta injoroj”,injoroj”,

Republika e Kosovës menjëherë u njohë nga shumica e vendeve Republika e Kosovës menjëherë u njohë nga shumica e vendeve perendimore me ndikim dhe supremaci në botë.perendimore me ndikim dhe supremaci në botë.

Kronologji e ngjarjeve në Kosovë, mars 1999 – 17 shkurt 2008 Kronologji e ngjarjeve në Kosovë, mars 1999 – 17 shkurt 2008 (Elemente shtesë të këtoj seminari)(Elemente shtesë të këtoj seminari)

Konkluzion Konkluzion Diplomacisë së konfernecave dhe parapëlqimi i negociatave tash më Diplomacisë së konfernecave dhe parapëlqimi i negociatave tash më

kishte përfunduar për çështjen e statusit.kishte përfunduar për çështjen e statusit. Në fazën përfundimtare të procesit negociator mund të konkludojmë se Në fazën përfundimtare të procesit negociator mund të konkludojmë se

arritja e rezultateve negociuese dhe në fakt bllokimi i tyre nga Serbia arritja e rezultateve negociuese dhe në fakt bllokimi i tyre nga Serbia ishte idealja e manovrimit diplomatik dhe politik të Kosovës.ishte idealja e manovrimit diplomatik dhe politik të Kosovës.

Në fakt kriza e Kosovës e kishte ndarë bashkësinë ndërkombëtare, një Në fakt kriza e Kosovës e kishte ndarë bashkësinë ndërkombëtare, një lloj sukurse me luftën në Irak, sepse kishte vënë në lëvizje gjithë lloj sukurse me luftën në Irak, sepse kishte vënë në lëvizje gjithë mekanizmat dhe nivelet e marrjes me këtë çështje.mekanizmat dhe nivelet e marrjes me këtë çështje.

Mënyra se si bashkësia ndërkombëtare iu është qasur krizës Kosovës, Mënyra se si bashkësia ndërkombëtare iu është qasur krizës Kosovës, padyshim mund të të jetë kthesë që do të thotë se i jemi ktheys padyshim mund të të jetë kthesë që do të thotë se i jemi ktheys sistemit klasik të politkës së fuqive të mëdha.sistemit klasik të politkës së fuqive të mëdha.

Shikuar nga kjo prespektivë, Kosova, pa dyshim duket se i thyen Shikuar nga kjo prespektivë, Kosova, pa dyshim duket se i thyen bindjet e sistemit klasik ndërkombëtar dhe e profetizon fragmentimin e bindjet e sistemit klasik ndërkombëtar dhe e profetizon fragmentimin e saj.saj.

Në fund fare mund të konkludojmë se beteja diplomatike për Kosovën Në fund fare mund të konkludojmë se beteja diplomatike për Kosovën ka mbaruar, por jo e dhe beteja e funksionalizmit të shtetit, sepse rasti ka mbaruar, por jo e dhe beteja e funksionalizmit të shtetit, sepse rasti i Kosovës nuk ka pëerfunduar ende.i Kosovës nuk ka pëerfunduar ende.

Pavrësia e Kosovë konsiderohet sikur Pavrësia e Kosovë konsiderohet sikur ” Nusja e mirë, por pa duvak”” Nusja e mirë, por pa duvak” që që do të nënkuptonte një sërë sfidash që janë si rezultat i propozimit do të nënkuptonte një sërë sfidash që janë si rezultat i propozimit gjithpërfshirës të Presidentit Ahhtisari dhe pranimit të tij si tërësi gjithpërfshirës të Presidentit Ahhtisari dhe pranimit të tij si tërësi normash juridike, e që u trajtua kalimthi me rastin këtij punimi normash juridike, e që u trajtua kalimthi me rastin këtij punimi seminarik. seminarik.

Burimet e LiteraturësBurimet e Literaturës Marc WelerMarc Weler / Shtetësia e Kontestuar (Administrimi ndërkombëtar i luftës së Kosovës për / Shtetësia e Kontestuar (Administrimi ndërkombëtar i luftës së Kosovës për

pavarësi botues KOHA, mars 2009pavarësi botues KOHA, mars 2009 Rezoluta e Kuvendit të Serbisë, 21 nëntor,2005,http// Rezoluta e Kuvendit të Serbisë, 21 nëntor,2005,http//

www.mfa.gov.yu/policy/priorities/kim/draft_rezulution_kim_e.html http://www.tiranaobserver.com.al/al/index.php?http://www.tiranaobserver.com.al/al/index.php?

option=com_content&task=view&id=620&Itemid=40option=com_content&task=view&id=620&Itemid=40 http://www.zeriyt.com/historia-shqiptare/kronologji-e-ngjarjeve-ne-kosove-1389-2008-http://www.zeriyt.com/historia-shqiptare/kronologji-e-ngjarjeve-ne-kosove-1389-2008-

t41853.0.htmlt41853.0.html

Ju faleminderit për vëmendjen !Ju faleminderit për vëmendjen !

Pyetje KomentePyetje Komente