1. https://c7h3htc.wordpress.com/2011/11/16/bai-thuy%E1%BA%BFt-trinh-v%E1%BB%81-

van-mi%E1%BA%BFu-qu%E1%BB%91c-t%E1%BB%AD-giam/

Vn Miu l tn vit tt ca Vn Tuyn Vng Miu tc l Miu th Vn Tuyn

Vng Khng T.Tuy nhin ,hin nay mi ngi hiu Vn Miu l Miu Vn ,t

Vnmang ngha l vn ha ,vn minh,vn hc l nt p ca con ngi.

Vn Miu c xy dng vo thng 8 nm canh tut(tc thng 10 nm 1070)tc

nm Thn V th 2 i Vua L Thnh Tng.ng cho lp Vn Miu lm ni th

c ng t Nho gio v Nho hc nh Chu Cng _Khng T.

Nhn tng th th Vn Miu l khu t hnh ch nht kh rng vi din tch

khong 54000m2 c bao quanh bi mt khu tng c chiu di hn 300m va

rng 700m,chy t ng Quc T Gim n u ph Nguyn Thi Hc.Vn

Miu xa l t Hu Nghim huyn Th Xng,nay thuc qun ng a H

Ni.Qun th kin trc vn miu c b cc ng i tng khu,tng lp theo

trc bc nam,m phng tng th quy hoch khu vn miu th Khng T qu

hng ng ti Khc Ph,Sn ng,Trung Quc.Tuy nhin,quy m y n

gin hn v theo phng thc truyn thng ngh thut dn tc .Ton b kin

trc vn miu u l kin trc u nh Nguyn.Khun vin c bao bc bi

bn bc tng xy bng gch v,loi gch c trng t thi L ,c tui th trn

300 nm tui.

Bn ngoi c tng bao quanh bn trong c chia lm 5 khu.

V by gi ti s cng cc bn tham quan ln lt cc lp kin trc.trc tin l

H Vn.

H Vn xa kia gi l Thi H,c din tch l 12297m2,gia h c g Kim

Chu,trn g dng Phn Thu ng l ni din ra cc bui bnh vn th ca

nho s kinh thnh xa.Nh Phn Thu nay khng cn nhng trn g nay cn mt

tm bia dng nm T c th 1891865)trong dp tu sa Vn Miu v no vt

H Vn.

Cc nh nghin cu ngy nay cho rng bn cnh gi tr v cnh p du ngon

cn c gi tr v trit hc tm linh theo li kin trc thng gia h tr.

i din vi H Vn l cng Tam quan .Khu ny c bt u bng T Tr v

hai bia H M hai bn .trc kia T Tr soi bong xung mt H Vn nhng

nay b ngn cch bi ph Quc T Gim.

T Tr c xy bng gch hai tr gia xy cao hn c hnh hai con ngh chu

vo.theo quan nim tm linh xa ,con ngh l con vt linh khng hi ai,n c kh

nng nhn ra k c hay ngi thin.Hai tr ngoi p ni 4 con chim phng

xo cnh,ui chp vo nhau.Phng l con vt linh biu hin cho tng trn vi

ngha:u i chn l,mt l mt tri,lng cng bu tri,long l cy c,cnh l

gi ,ui l tinh t ,chn l t. V th n tng trng cho c v tr mang t cch

vn chuyn bu tri.

Hai tm bia H M c t trong hai nh bia nh xy gch ,xa kia d cng

hu hay khanh tng ,d vng lng hay nga xe h i qua Vn Miu u phi

xung i b t nht t tm bia H M nay sang tm bia H M kia li mi

ln nga ln xe i tip.

Trc mt chng ta l li vo chnh khu Vn Miu , pha nam chnh l vn

miu mn.Vn Miu Mn tc l cng quan ngoi cng ,cng Tam Quan ln xy

2 tng 3 ca.Ca gia to,tng trn c chVn Miu Mn.Kin trc ca Vn

Miu Mn kh c o v p mt.y l kiu kin trc hai tng tm mi .Nhn

b ngoi ,Tam Quan l mt kiu kin trc ring bit ca chnh gia xy hai

tng .Mt bng hnh vung,tng di to,tng trn nh chng ln tng di ,xung

quanh tha ra mt hang hin nh bn mt c lan can.Pha bn trong tng di

ch m mt ca cun.y l hai cnh ca bng g lim m vo trong,ca hnh

bn nguyt v chm ni hnh i rng chu mn nguyt.Hai ca nh hai bn l

bc ln tng hai quan trng.Tng 2 chnh l tam quan m 3 ca cun khng c

cnh ca.Tng trn l tm mi,bn mi hin v bn mi nc cong ln o bn

gc.B nc cng c p ni lng long chu nguyt,th hin s hi ho m

dng. y c cc cnh ca cc bc cng ,hnh nh ny xut hin kh

nhiu .Lng long chu mn ngut nhm biu dng cho Nho Gio.

Trc kia ,trn cng tam quan c dng mt tm bia khc hai bi th t tuyt ca

vua Khi nh khi i bc tun gh thm Vn Miu nm 1891.Bia nay khna

cn ch cn hai b bia bng ,hai mt b l hnh h ph rt p .H Ph l mt

qu vng k th ca mt trng v mt tri,hay tm nut mt trng v mt tri

to ra hin tng nguyt thc v nht thc:nguyt thc ton phn c ngi

Vit Nma xem nh l i v chin tranh,Nguyt thc mt phn s no cho nn

ngi ta hay chmH Ph v mt trng sa,sau nay thay bng ch nho hay hoa

cc cu s no .

Pha trc cng tam quan l i rng cch iu thi L ,bn trong l i rng

mang phong cch i Nguyn .Hai mt tam quan u c p ni hai cu i

ch Hn.Bn tri trc cng tam quan p ni cnh long ng hi t c-rng n

hintrong my v nh cnh thanh vn c l ca cc nho sinh thnh t,bn phi

l cnh mnh h h sn ni rng my nc ni bt ln dng dp ca mt con

h hung dng xung niv nh cc bc thc gi kh th bc vo i.

Tip theo l t mn v hu mn hai bn nh hn v thp hn cng xy bn

mi hin v bn mi nc nhn ta nh kin trc hai tng .Cng tam quan ch

c m khi cc bc vua quan ti thm vn miu v t l Khng T .Cn hc

tr v th dn th phi i bng hai ca ngch.Vng ,by gi chng ta s th mt

ln c lm vua,tip tc i qua cng gia vo thm vn miu.

Theo con ng lt gch ny dn ti khu th hai c bt u bng ca i

Trung Mn,2 bn l hai cng nh c tn lthnh c v t ti mang ngha

nho gio o to con ngi va c c va c ti.Cng i Trung gm 3

gian ,xy trn nn gch cao,mi lp ngi mi hi ,c hai hang ct trc v sau,

gia l:hng ct chng nc.Bn trn cng chnh l hnh haio con c chp chu

bnh mc gia.S d c hnh nh c chp bi theo truyn thuyt Trung

Quc :c vt v mn.Hng nm tri t chc cuc thi kn rng ca V-con c

no m nhy qua c mt lc ba t khc nhau th lp tc c ting sm n ,c

bin thnh Rng.V ch c c chp l lm c iu .ngy nay cc bn nhn

c tr u n bp v ngi ta cho rng trong cuc thi n khng vt qua

c v u n va vo .con c chy mt v n khng vt qua nn khc

nhiu quDo vy, ca V c dung ch chn trng thi:c vt v

mnch vic thi c ,mun t thi phi tch gp kin thc,hc tp chm ch.

Qua ca i Trung Mn,cc bn tip tc n vikhu vc th ba ca Vn Miu-

Quc T Gim-Khu Vn Cc.

2. Khu Vn Cc hay cn gi l Gc Khu Vn .L mt lu vung tm mi c

xy dng vo nm 1805 i vua gia long triu Nguyn.Gc dng trn mt nn

vung cao ,lt gch Bt Trng,kiu dng kin trc c o.Tng di ch l bn

tr gch,bn b trng khng.Tng trn l kin trc g t mi,lp v phn trang tr

gc mi hoc trn b nc l bng cht liu t nung hoc ct vi.Bn cnh sn

g c dim trm tr tinh vi,bn gc sn lm lan can con trn cng bng g,bn

mt tng bt vn g ,mi mt u lm mt ca trn c nhng thanh g chng

to ra 4 pha.

3. Cc ca s trn trong khung g vung ni ln quan nim tri trn-t vung m

dng ho hp ca ngi xa,ca v nhng thanh g chng tng trng cho

sc kho.

4. Khu vn theo cch l gii v thin th ,khu l mt ngi sao trong chm 28

sao,l u Bch H phng ty c 16 ngi sp xp khc khu ging hnh ch

vn.chnh v vy sao khu c coi l sao ch v vn hc.Khu Vn Cc l biu

tng cho thu H Ni,biu tng ca tr thc,biu tng cho th ngn

nm vn hin.

5. Cnh Khu Vn Cc l ging Thin Quang y nc trong xanh in hnh Khu

Vn Cc.Gc Khu Vn xng ng vi li bnh l mt vin ngc trong khu di

tch Vn miu-Quc T Gim.Hai bn Khu Vn Cc l hai ca B Vn (vn p

,trau trut,sang sa)v sc vn(vn hm ,sc tch c sc truyn cm thuyt

phc con ngi).

6. Sau y xin mi cc bn n vi ging Thin Quang hay cn gi l Vn Tr tc

Ao Vua.Thin Quang c ngha l ging tri trong sng .t tn ny cho ging

mun ni con ngi thu nhn c tinh tu ca v tr ,soi sng tr thc ,nng

cao phm cht ,t p nn nhn vn.Ging c hnh dng rt c bit:hnh

vung,quanh b c hnh lang bao quanh .Kin trc ny c xy dng theo

quan nim ca ngi xa :ging hnh vung tng trng cho t,ca trn gc

vn khu tng trng cho tri.Nh vy ,tinh hoa ca c t v tri c tp

trung trung tm vn ho gio dc ln nht c nc ti kinh Thng Long.

7. Mi cc bn nhn sang hai bn ging Thin Quang, chnh l khu nh bia,mt

di ych c gi tr bc nht ti Vn Miu Quc T Gim.Khu nh bia gm 82 tm

bia chin s c chia u sang 2 bn ging Thin Quang.trn bia c khc r tn

v qu qun ca 1307 v tin s.

8. tng dng bia c khi s t i Vua L Thnh Tng (1484)v cc i vua

k tip cho khc tn cc v danh nhn ln bia nhn biu dong cc vi tin s

t v khch l tinh thn hoc hnh thi c.o mi bn khu nh bia du c mt to

nh vung,vi 4 mt trng khng,bn trong th bia,nn cn c gi l Bi

nh.Xa kia jhng nm xun thu nh k trong Vn Miu lm l t th y cung

sp l vt cng bi cc v tin nho m vn c khc tn trn bia n by

gi.82 tm bia tin s l 82 phong cch iu khc ,tuy kch thc khc nhau

nhng bia no cng c dng trn lng mt con ra,u ngng cao,4 chn

xoi ra trong t th ang b ln.

9. Nh cc bn ang thy,bia gm 3 phn l trn bia,than bia v bia.

10. Trn bia c hnh khum vm,v cc ho tit lng long chu mn nguyt.

11. Thn bia:y l phn quan trng nht ca bia,nhn trn cng st vi trn bia

khc nin i t chc khoa thi.Bn di l bi k khc theo chiu dc ca

bia,c t trn xung di t phi sang tri,vi ni dung ca ngi triu vua ang

tr v.tip theo l nm t chc khoa thi,s lng th sinh thi,s lng ngi ly

,tn tui qu qun ca ngi vit vn bia v ngi khc bia.phn quan trng

nht l tn tui qu qun ca cc v tin s c sp xp t cao xung thp l

nht tin s, nh tin s, tam tin s.

12. bia l hnh mt con ra.

13. C l cc bn ang thc mc ti sao li l ra phi khng ?

14. Vng ,theo quan nim ca ngi Vit th ra t xa xa gn b vi ngi dn

Vit Nam: l thn Kim Quy gip An Dng Vng xy thnh C Loa,ra l x

gi ca Thu Vnggip L Li i ph qun Minhhn th Ra l mt trong t

linh,bung phng tng trng cho t mang yu t m,mai khum tng trng cho

tri mang yu t dng tng trng cho tri.v th ra hi t c m v

dng.ngoi ra Ra cn c ngha l trng tn v vnh cu.Bia t trn

lng ra nhm khng inh s trng tn ca tr tu ca tinh hoa dn tc vit.

15. 82 tm bia c ghi 1307 nhn vt trong c 17 trng nguyn,19 bng nhn,47

thm hoa,284 hong gip v 938 tin s.

16. Ngi c khc tn trn bia u tin l ng Nguyn Trc(1442)ngi cui

cng c khc tn trn bia l Phm Huy n(1779).ngi tin s cao tui

nht l ng Bn T Quang v khi tui mi 13,tr nht l Nguyn Hin.Qua

vn bia chng ta vn thy c nhng v danh nhn vn c lu truyn nh nh

s hc Ng S Lin tin s nm 1442,nh ngoi giao li lc Ng Th

Nhmnhn vn bia cc bn c th thy nhiu tm bia vi kin trc khc

nhau bi chng c lm trong thi gian khc nhau.

17. Cc bia khc vo th k 15 c 14 chic ,nhng tm khc vo th k 17 c 25

chic ,nhng tm bia loi ba c xy dng vo th k 18 .ngoi ra cn c mt

s bia khng thuc loi no.Cc bn c thy nhng hng ch b xa trn bia

khng ? l o khi triu Nguyn ln cm quyn d0 c nhng mu thun vi

triu nh trc cho xo i.Nu ta tnh t khoa thi Nhm Tut (1442) ti khoa

thi inh mi 1789 th phi c 124 k thi v phi c 117 bia tin s.Nhng sau

bao chin tranh th hin nay ch cn 82 bia.

18. Vng ti v cc bn va c tham quan khu nh bia mt nim t ho ca nn

vn ho vit,v sau y xin mi cc bn tip tc n vi khu vc th t ca vn

miu l i Trung Mn v Nh i Bi.

19. i Trung Mn l khu vc chnh th Khng T v cc bc hin trit bao gm i

Thnh,nh i Bi v hai dy ng Vu ,Ty Vu.

20. Ca i Thnh 3 giam 2 ct hin trc v sau ging nh ca i Trung mt

hang gia x nc,ba gian u c lp ca g sn trn c ho tit

rng,my.Gian gia ba ch :i Thnh Mn.Ca i Thnh l ca ca s

thnh tln lao m u cho khu vc ca nhng kin trc chnh mang mt ci

tn y ngha v hc vn,o c.Hai bn cng i thnh c 2 ca ph :kim

thanh pha ng v ngc chn pha ty.y l 2 li vo sn i bi v in

i thnh ,bi y trc kia ch t Khng T th cng i thnh mi m.chng

ta ang ng trn sn i bi,trc mt l to i bi v in i thnh,2 bn l

dy nh ng vu v ty vu.hai dy nh ny u gm 9 gian.Trc y 2 bn u

xy 5 b,trn c 5 khm bi th Tht Thp nh hin u l hc tr ca Khng

T.Kin trc c b ph v vo nm 1946,kin trc hin nay c xy dng

li nm 1954.Hin nay y trng by phng tranh v bn lu nim.To Bi

ng l ni t chc cc nghi thc t l ,do vy chnh gia t mt hng n

trn by th .Hai bn hng n c 2 con hc ng trn lng ra.hc l biu

hin cho s tinh tu, thanh cao.Hc ng trn lng ra biu hin cho s hi ho

gia tri v t,gia hai cc m dng.hnh nh hc ng trn lng ra cn th

hin long thu chung,bit tng tr gip nhau ca nhng ngi bn tt khi

gp kh khn.pha trn hng n c bc honh phi :Vn Th S Biu-ngi

thy tiu biu ca mun i.4 ch ny do vua Khang Hy tng cho Khng T.v

gian u hi pha ng cn bc honh phi c kim nht nguyt v chung

bch ung u ca t nghip Quc T Gim qun cng Nguyn Nghim l cha

ca Nguyn Du lm 1768.by gi chng ta tip tc n vi in i Thnh.

21. in i Thnh l ni th Khng T ,T Phi v Thp Trit.

22. Gian chnh l ni th Khng T .Khng T (551-479TCN) l mt nh t

tng ,nh trit hc x hi ni ting ngi Trung Quc.ng sinh tai p Tru,lng

Xng Bnh ,nc L(nay l huyn Khc Ph,Sn ng,Trung Quc.Khng T

l ngi sng lp ra o nho Trung Quc.ch yu dy v o lm ngi.Trong

khi c Khng T c ngi i tn l Vn Th S Biu th T Phi l cc

hc tr ca ng li c phi hp th ti cc Vn Miu Trung Quc v Vit

Nam.H l Nhan Hi ,Tng Sm,T TV Mnh T.

23. Theo cnh tay ti,cc bn ang nhn thy tng th Nhan T.l hc tr gii nht

ca c Khng T ,ng u trong khoa c hnh ca ca Khng.c ngi

i xng tng l Phc Thnh Nhan T.

24. Cnh l Thut Thnh T T(chu ni ca Khng T).T t khng theo hc trc

tip vi ng ni m theo hoc Tng T-mt hc tr ca Khng T.T T to nn

mt phi ln trong Nho Gio l phi t t.

25. i din l tng th Tng Thnh Tng T v Thnh Mnh T.

26. L hc tr duy nht hiu c o Nht qun ca Khng T v vit nn sch

Lun Ng.Tng T cng c i sau tn ln lm gng hiu th 3 trong nh

thp t hiu.

27. Mnh T l hc tr ca T T.ng l ngi son sch mnh t v lp ra thuyt

tnh thin(nhn chi s tnh bn thin).Nhi ta tn Mnh t l bav65 thnh

ng hang th nh di Khng T.

28. Hai gian u hi l 10 bia bi v Thp Trit,l nhng ngi tiu biu cho 4

khoa:c hnh,ngn ng,chnh tr,vn hc.

29. Sau y xin mi cc bn n tham quan khu nh thi hc.Nh Thi Hc vi din

tch 1530m2,gm cc cng trnh kin trc chnh l tin ng,hu ng,t

vu,hu vu,nh chung v nh trng.

30. Nh tin ng l ni trng by truyn thng hiu hc,l ni t chc cc hi

ngh,hi tho khoa hc,vn ho,ngh thut dn tc.

31. Hu ng l ni th Chu Vn An-mt ngi thy c cao vng trng.ng

thi hc sinh i Trn nhng khng ln lm quan m v qu dy hc,ng o

to nhiu nhn ti cho t nc.Di triu Trn Minh Tng ng c mi ra dy

hc cho thi t Trn Vng.n triu vua Trn D Tng,gian thn lng hnh.b

t chi Tht Trm s.ng t quan v n ti n phng hong(ch linh,hi

dng).ng my nm 78 tui,c truy tng tc Vn Trinh Cng,ban tn thu

l Khang Tit v cho th Vn Miu.

32. Theo tay ti l 2 m hnh Vn Miu-Quc T Gim xa v nay.

33. Vn Miu ngy xa c din tch rng,bao gm ton b khu vc ca bnh vin

Sanh pn v bo tang m thut hin nay v c khu h vn rng ln.

34. Mi cc bn n xem m hnh vn miu-quc t gim.cng vi s pht trin ca

t nc th khu vc ny b thu hp.Hin nay din tch ca vn miu-quc

t gim ch cn 54331m2.cn kin trc c gi li trn nn t nh thi hc

gm 2 tng tng 1 th Chu Vn An.Tng 2 l ni th 3 v vua c cng trong vic

tu sa v xy dng vn miu quc t gim l l thnh tng,l nhn tng v l

thnh tng.Quc T Gim l trng i hc u tin ca nc ta.Trc y ch

c cc v Thi t c hc sau m rng quy m hn .Thi gian hc tp l 3

nm, cc thi sinh pha tri qua 3 cuc thi :hng,hi,nh.

35. Xin mi cc bn n vi tng 2 ca nh thi hc.

36. gian chnh gia th vua L Thnh Tng,sinh nm 1023, ngi c 17

nm,th 50 tui .ng l ngi i tn nc ta t i c vit sang i vit.

37. Bn tay phi cc bn l bn th L Nhn Tng.Ngi l ngi hc tr u tin

ca quc t gim(khi ng ch mi ln 5).l nhn tng sinh nm 1066,mat nm 63

tui.ng ngi c rt lu(56 nm).nm 1076 ng cho php triu nh lp

ra quc t gim v cho chon nhng hin ti vo o to ,phc v cho t nc.

38. Bn tay tri cc bn l tng th vua L Thnh Tng.ng la 2ngi k tha v

nng cao tm vc ca quc t gim.ng ln ngi c 38 nm.c ngi i

nh gi l minh mn,sng sut,thm tu v vn,gii giang v v

39. Ba v vua l tinh hoa ca thi k phong kin vit nam khi bit ly s hc lm ci

gc cho s nghip dng nc v gi nc.

40. Vng tha cc bn .vy l tng 2 ca nh thi hc kt thc bui tham quan di

tch vn miu-quc t gim ca chng ta ngy hm nay.

41. Ti v cc bn cng nhau n vi nhng gi tr nhn vn ngha,c

o.truyn thng hiu hc ca dn tc vit ta.c bit l 82 tm bia tin s,nim

t ho ca tinh hoa tr tu vit nam.

42. Qua bui tham quan ny cc bn c c nhng kin thc v nn gio dc

vit nam.dng thi nng cao nim t ho ca ni ging tin dng

https://c7h3htc.wordpress.com/2012/11/01/khu-di-tich-chu-tich-ho-chi-minh-tai-phu-chu-

tich/

Khu di tch Ph Ch tch nm trn a phn phng Ngc H, qun Ba nh, thnh ph

H Ni. Pha Bc Khu di tch gip H Ty, pha Nam gip cha Mt Ct, bo tng H

Ch Minh; pha Ty lin k vi Bch Tho, pha ng nhn thng ra ng Hng

Vng, Lng Bc v qung trng Ba nh ni Ch tch H Ch Minh c bn Tuyn

ngn c lp khai sinh ra nc Vit Nam dn ch cng ho vo ma thu nm 1945.

Din tch ton b Khu di tch hn 10 ha, bao gm nh ca, vn cy xanh, thm c,

ao c v sn, ng i li li. Theo tnh cht ca cc cng trnh kin trc v hot ng

ca Ch tch H Ch Minh ti nhng ni , Khu di tch c chia thnh ba khu vc:

Khu A: l ni Ch tch H Ch Minh sng v lm vic. Cc di tch y lin quan trc

tip ti cuc sng i thng v hot ng ca Ngi trong 15 nm cui i. l:

1. Di tch nh 54 ni Ch tch H Ch Minh , lm vic t cui nm 1954 n gia

thng 5 nm 1958.

2. Di tch nh sn g- ni Ch tch H Ch Minh , lm vic t gia thng 5 nm 1958

n nm 1969.

3. Di tch nh 67- ni Ch tch H Ch Minh lm vic trong thi gian quc M bn

ph min Bc c lit (1967 1969), ni Ngi cha bnh v qua i.

4. Cc di tch khc nh: vn cy xanh, ao c, nh bp v xe t Ch tch H Ch Minh

s dng.

Khu B v C: gm c nh khch Ph Ch tch, Vn phng Chnh ph v vn cy xung

quanh cc ni ny. Hin nay, khu vc ny Nh nc v Chnh ph vn ang lm vic.

Ch c khu vc xung quanh Ph Ch tch v cc di tch chnh khu A c a vo

hot ng, phc v cho cng tc tuyn truyn pht huy tc dng. Ton b Khu di tch

c khong 1456 hin vt (trong ang trng by 759 hin vt) thuc nhiu cht liu

khc nhau. Cc di tch, hin vt, ti liu ang c lu gi ti ni y u m bo

tnh nguyn gc, nguyn trng nh nhng ngy cui cng Ch tch H Ch Minh sng

v lm vic.

Ch tch H Ch Minh sng v lm vic ti ni y t nm 1954 n nm 1969.

Trong 15 nm Ngi cng B Chnh tr Trung ng ng ra ng li chin

lc, sch lc ng n cho Cch mng Vit Nam v lnh o nhn dn vt qua

nhng th thch cam go c lit thc hin ng thi hai nhim v chin lc: xy

dng ch ngha x hi min Bc, u tranh chng quc M v b l tay sai, gii

phng min Nam tin ti thng nht t nc; gp phn tch cc vo cuc u tranh v

c lp, dn tc dn ch, v ho bnh v tin b x hi ca th gii. Vi tt c nhng

ngha , sau ngy Ch tch H Ch Minh i xa (ngy 2-9-1969), ni Ngi v lm

vic cng vi cc di tch, k vt y tr thnh nhng vt chng qu gi, biu

tng thing ling v cuc sng, hot ng ca Ngi trong 15 nm cui i.

Cng vi nhng hot ng si ni, y ngha v cuc i v i trong sng ca Ch

tch H Ch Minh, cc cng trnh kin trc khc nhau trong Khu di tch Ph Ch tch v

cnh quan vi cnh quan mi trng, sn vn, ng i, trong mt khng gian rng

to nn mt qun th di tch hon chnh, c o, c gi tr v lch s, vn ho, o

c, thm m. Nhng gi tr gip chng ta hiu r hn v cuc i, t tng, o

c tc phong, li sng, c khim tn gin d, tinh thn cch mng, tnh yu tha thit

vi nhn dn, t nc ca Ch tch H Ch Minh; ng thi mang ngha gio dc

su sc i vi mi tng lp nhn dn Vit Nam.

Sau ngy Ch tch H Ch Minh qua i, B Chnh tr, Ban chp hnh Trung ng

ng ra Ngh quyt v vic bo qun, gn gi tt khu lu nim, cc di tch, hin vt

lu nim ca Ch tch H Ch Minh tai Ph Ch tch. Cc vn bn php quy ca Ban

Chp hnh Trung ng ng, Chnh ph, B Vn ho tip sau hon chnh c s

php l Khu di tch Ch tch H Ch Minh ti Ph Ch tch tr thnh di tch c bit

quan trng ca quc gia c tm c quc t v tr thnh di sn vn ho v gi ca dn

tc Khu di tch hot ng c hiu qu cao nht.

Thi gian v mi mi s tri qua, cuc sng ngy mt pht trin nhng Khu di tch

Ph Ch tch vn c gi nguyn vn nh nhng ngy cui cng Ch tch H Ch

Minh sng v lm vic ni y m khng thy du vt ca quyn uy, ph qu. Cuc

sng ca Ch tch H Ch Minh s tr thnh bi hc cho mi th h ngi Vit Namv

tr thnh hnh nh trong sng tuyt vi trong tri tim bn b th gii. Ni y mi mi

tr thnh ni hnh hng ca nhn dn Vit Nam v nhng ai yu ho bnh, t do v

cng l trn ton th gii.

Di tch Ph Ch tch

im di tch u tin trong hnh trnh tham quan Khu di tch Ch tch H Ch Minh ti

Ph Ch tch l to nh Ph Ch tch. y l to nh sang trng, b th, cao bn tng

nhn thng ra ng Hng Vng.

Cng trnh mang phong cch thi Phc Hng ny c xy dng t nhng nm u

th k XX (1900 1906), do kin trc s ngi Php gc c Lich-ten Fen- thit k.

Din tch s dng ca to nh gn 1300 mt vung. Ton b to nh c trn 30 phng,

mi phng c trang tr theo mt phong cch ring. Trong thi thc dn Php cai tr,

to nh c gi l Ph Ton quyn ng Dng, t khi nh c hon thnh n

ngy cch mng Thng Tm 1945 thnh cng, c 29 i Ton quyn v Quyn

Ton quyn v lm vic.

Trong nm 1945 n nm 1946, ht pht xt Nht n qun i Trung Hoa dn quc

chim gi to nh ny. Khi thc dn Php quay tr li xm lc Vit Nam ln th hai

th ni y li tr thnh tr s cao nht ca chnh quyn thc dn. To nh ny ch

thc s thuc v nhn dn Vit Nam sau khi cuc khng chin chng thc dn Php

thnh cng, th H Ni c gii phng (thng 10 1954), (to nh c gi l Ph

Ch tch). Ti y, Ch tch H Ch Minh thng ch tr cc phin hp Hi ng Chnh

ph quyt nh nhng vn ln, quan trng ca t nc; tip n khch quc t v

gp g i biu nhn dn Vit Nam.

Vi khch quc t, Ch tch H Ch Minh tip n t cc v nguyn th quc gia, lnh t

ng cc nc anh em, i s cc nc n trnh quc th, cc on ngh thut, th

thao, cc nh vn, nh bo, nh khoa hc, cc t chc qun chng v bn b khp

ni trn th gii n vi Vit Nam, ng h s nghip cch mng v gip nhn dn

Vit Nam xy dng cuc sng mi.

Vi nhn dn Vit Nam, Ngi gp g cc i biu thuc mi thnh phn trong x hi,

khng phn bit h thuc tn gio, ng phi no, lm ngnh ngh g. Trong 15 nm,

t nm 1945 n nm 1969, ti Ph Ch tch, Ch tch H Ch Minh tip trn 1000

on i biu trong nc v ngoi nc. Ph Ch tch cn l ni Ch tch H Ch Minh

nhiu ln c th chc Tt u xun nhn dp nm mi.

Sau khi Ch tch H Ch Minh qua i (ngy 2 thng 9 nm 1969), Ph Ch tch tr

thnh mt trong nhng di tch lu nim v Ngi c Nh nc xp hng l di tch

c bit quan trng trong tng th Khu di tch H Ch Minh ti Ph Ch tch. Song t

n nay to nh ny vn l ni lm vic ca Ch tch nc; nhng hot ng c

ngha quan trng ca ng v Nh nc ta vn c tin hnh trng th y.

Di tch nh 54

Sau khi quyt nh dnh Ph Ton quyn c Nh nc lm vic v tip khch, Ch

tch H Ch Minh chn mt ngi nh nh mi ngi, gn b ao v lm vic.

Ngi nh ny vn l ni ca ngi th in nm trong khu vc dnh cho cc nhn

vin phc v Ph Ton quyn ng Dng trc y.

Ch tch H Ch Minh sng v lm vic ti ngi nh ny t thng 12 nm 1954, v vy

ngi nh c tn l Nh 54. Ngi v lm vic ti ngi nh ny gn 4 nm t 1954

n gia thng 5 nm 1958. Sau , Ch tch H Ch Minh chuyn sang ngi nh sn

c xy dng trong khu vn Ph Ch tch pha bn kia b ao, nhng hng ngy

Ngi vn tr v ni y dng cm v khm sc kho nh k. Bi vy Nh 54 l

ni gn b vi cuc sng i thng ca Ch tch H Ch Minh trong sut 15 nm cui

cng ca cuc i.

Trong thi gian v lm vic Nh 54, Ch tch H Ch Minh cng Trung ng ng,

B Chnh tr xy dng ng li chin lc, sch lc c bn cho cch mng Vit

Nam, lnh o nhn dn Vit Nam hon thnh thng li cng cuc hn gn vt thng

chin tranh, khi phc kinh t v xy dng nhng c s vt cht u tin cho s

nghip xy dng t nc, a min Bc tin ln ch ngha x hi. Trong thi gian ny

(t nm 1954 n nm 1958), Ch tch H Ch Minh dn u nhiu on i biu

ng, Chnh ph ta i thm chnh thc 15 nc anh em chu u v chu . Nhng

chuyn i gp phn tch cc vo vic xy dng v pht trin mi quan h hu

ngh gia Vit Nam vi cc nc trn th gii, nng cao v th ca Vit Nam trn

trng quc t, ng thi tranh th s ng h ca nhn dn th gii i vi cch mng

Vit Nam.

Nh 54 c ba phng, pha gip ao l phng lm vic v cng l ni Ngi tip khch,

gia l phng n, cui cng l phng ng. Mi dng sinh hot ca Ngi cng vi

ti liu sch bo Ngi ang c, nhng mn qu lu nim bn b quc t tng Ch

tch H Ch Minh vn c gi nguyn, xp t gn gng, hp l, khoa hc nh nhng

ngy cui cng ca Ngi.

Ti phng n ca Ch tch H Ch Minh hin ang trng by mt b n hng ngy

ca Ngi. Ba cm hng ngy ca Ngi ch vi ba mn. Khi mi khch dng cm

thn mt. Ngi thng nhc cc ng ch phc v nu mn n ph hp khu v ca

khch mi ngi ngon ming.

Trong phng ng, dng sinh hot ca Ch tch H Ch Minh n gin, nh mi

ngi dn bnh thng: mt b bn gh Ngi c sch ban m, mt chic

ging nh n gin khng kiu cch, cu k, chic t ng qun o. Trong t ch c

vi ba b qun o Ngi mc hng ngy v b qun o kaki Ngi dng khi tip khch

hoc i cng tc

Tng s ti liu hin vt trong nh 54 gn 400 n v, ring hin vt thuc cht liu

giy c hn 300 n v.

Ngi nh Ch tch H Ch Minh sng trong nhng nm u v th H Ni l minh

chng cuc sng gin d, gn gi gn b vi nhn dn ca Ch tch H Ch Minh.

Ngi chia s vi nhn dn nhng vt v, kh khn, ng cam cng kh v ng vin

nhn dn, cng nhn dn vt qua nhng thch thc ln ca thi k min Bc qu

ln ch ngha x hi trn mt nn tng kinh t, x hi v cng ngho nn, lc hu, b

chin tranh tn ph nng n. Nhng hot ng ca Ngi ngi nh nh ny phn

nh phong cch sng, tinh thn quyt tm phn u v cuc sng m no, hnh phc

ca nhn dn, v tng lai ca t nc trn chng ng pht trin mi ca lch s

dn tc.

Di tch Nh sn

Sau gn 4 nm tin hnh cng cuc hn gn vt thng chin tranh, khi phc kinh t

min Bc Vit Nam c s vt cht ca x hi bc u c cng c v pht trin,

i sng nhn dn c nng cao, Trung ng ng, B Chnh tr mong mun xy

dng mt ngi nh mi Ch tch H Ch Minh c ni , lm vic c tt hn. Ch

tch H Ch Minh ng vi nh ny ca Trung ng v la chn kiu nh sn

ca ng bo dn tc sau bui gp mt i biu cc dn tc thiu s Vit Bc ti Ph

Ch tch v sau chuyn i thm mt s a phng ca tnh Thi Nguyn.

Kin trc s Nguyn Vn Ninh, nguyn Cc ph Cc Thit k kin trc thuc B Giao

thng thu li (nay l B xy dng) c trao nhim v thit k v ch o xy dng

ngi nh ny, on 5 Cc Doanh tri (nay l Cc kin thit c bn) Tng cc Hu cn

Qun i nhn dn Vit Nam chu trch nhim thi cng. ng Nguyn Vn Ninh c

Ch tch H Ch Minh mi n trao i v thit k, cch b tr c th ca ngi nh.

Ngy 15 thng 4 nm 1958 ngi nh sn c khi cng xy dng. Ngy 17 thng 5

nm 1958 ngi nh c khnh thnh.

Ch tch H Ch Minh v lm vic ti nh sn trong 11 nm cui i (1958 1969).

Ti ni y, Ngi ngy m suy ngh cng B Chnh tr hon chnh ng li

chin lc, sch lc cho cch mng Vit Nam, tip tc lnh o nhn dn vt qua

kh khn, th thch thc hin tt hai nhim v chin lc: xy dng ch ngha x

hi min Bc, u tranh gii phng min Nam, tin ti thng nht t nc, gp phn

tch cc vo cuc u tranh v ho bnh, c lp dn tc dn ch v ch ngha x hi

trn th gii . Hin nay gn 250 ti liu hin vt thuc nhiu cht liu khc nhau Nh

Sn vn c gi nguyn vn v bo qun chu o nh nhng ngy cui cng Ch

tch H Ch Minh sng v lm vic.

Nh sn c lm bng g di- loi g thng thng trong xy dng dn dng, mi

nh lp ngi. Trc nh l mt vn hoa nh, trng nhiu loi hoa thm. Pha ngoi l

hng ro dm bt gi nh hnh nh ngi nh Ngi sinh ra v ln ln qu hng

Ngh An.

Tng di nh sn k mt b bn gh ln. y l ni Ch tch H Ch Minh lm vic v

ma h, ni Ngi hp, trao i cng vic vi cc ng ch trong B Chnh tr, cn b

ph trch u ngnh hoc cc a phng c bit l cn b, chin s min Nam ra

min Bc cha bnh v cng tc.

Trn bn lm vic vn cn li nhng k vt ca Ngi. l nhng cun sch Ngi

ang c vo nhng ngy cui cng. Chng sch ngoi cng l loi sch ni v ngi

tt, vic tt ca cc gii, cc ngnh c Ch tch H Ch Minh c bit quan tm.

Ngi trc tip theo di vic xut bn loi sch ny. Hai chng sch pha trong l

nhng cun sch bng ting nc ngoi. y c sch ca V.I Lnin vit v cuc cch

mng x hi ch ngha thng Mi v i, sch ca cc tc gi nc ngoi vit v cuc

chin tranh xm lc ca quc M Vit Nam v phong tro u tranh chng phn

bit chng tc ngay trong lng nc M. Trn bn lm vic ca Ch tch H Ch Minh

cn c chic khay ng bt bng mu en hnh con thuyn, k vt ca Tng thng

nc cng ho nhn dn Cu Ba t-xvan- oc-ti-ct tng Ngi nm 1967.

Pha cui phng c chic gh chao (cn gi l gh xch u) bng my, Ngi thng

ngh ngi vo bui tra hoc sau gi lm vic, sau khi tip khch v.

Trong nhng nm thng quc M leo thang bn ph min Bc Vit Nam bng khng

qun hi qun, Ch tch H Ch Minh vn lm vic ti nh sn. Ngi theo di tnh hnh

chin s, lm vic vi B t lnh phng khng, khng qun, Cc tc chin; lm vic vi

B Chnh tr, Trung ng ng thng qua nhng my in thoi t cui phng.

Chic m st bn cnh c anh em bo v mang theo trong nhng ln Ch tch

H Ch Minh i thm cc a phng, n v b i phng trnh nhng mnh

bom, n.

Nm 1966, b ln su vo vng th b ng, thua au ti chin trng min Nam,

quc M nh ph min Bc cng d di. Chng hng h tuyn b: a min Bc

Vit Nam quay v thi k . ng trc thch thc , ngy 17 thng 7 nm 1966,

ti ngi nh sn b nh ny Ch tch H Ch Minh vit li ku gi ton dn ng ln

chin u chng M cu nc. Ngi khng nh ch, quyt tm ca ton dn tc

Vit Nam: Chin tranh c th ko di 5 nm, 10 nm, 20 nm hoc lu hn na. H

Ni, Hi Phng v mt s thnh ph, x nghip c th b tn ph, song nhn dn

Vit Namquyt khng s. Khng c g qu hn c lp T do. Li ku gi ca Ch

tch H Ch Minh c v nhn dn Vit Namtin ln ginh chin thng v n tr

thnh chn l ca thi i.

Xung quanh tng di nh l b xi mng bn trn lt vn g c lm theo gi ca

Ch tch H Ch Minh, mi ln cc chu thiu nhi vo thm Ngi c ch ngi.

Ngi cn nhc anh em phc v t thm b c vng cho cc chu vui hn.

Tng trn nh sn c hai phng: phng lm vic, phng ng. Din tch mi phng hn

10 mt vung. dng sinh hot, lm vic ch l nhng g cn thit nht cho mt

ngi s dng.

Phng lm vic c mt bn, mt gh, mt gi sch. Gi sch c t vo vch ngn

gia hai phng. Sch trn gi thuc nhiu lnh vc khc nhau: chnh tr, kinh t, lch

s, khoa hc, vn hc Trong c nhiu cun sch ca cc tc gi trong nc v

ngoi nc tng Ch tch H Ch Minh vi nhng li tng y tnh cm trn trng v

qu mn.

Ngn di cng gi sch l chic my ch, Ch tch H Ch Minh s dng hng ngy

nh mt cy bt.

Ti ni y, Ch tch H Ch Minh son tho nhiu vn bn quan trng c tnh cht nh

hng cho cch mng. Mt trong nhng vn bn quan trng c ngha nh kim ch

nam cho s nghip cch mng sau ngy t nc thng nht; nh li tm huyt y

tnh yu thng ginh cho ng, nhn dn, c bit l th h tr Vit Nam chnh l bn

Di chc lch s. Ngi vit nhng dng u tin ca bn Di chc vo dp sinh nht ln

th 75. T hng nm, Ngi dnh mt thi gian nht nh t ngy 10 n ngy 20

thng 5, sa cha, b sung hon chnh bn Di chc, thng 5 nm 1969, Ngi c

v sa cha ln cui bn Di chc.

Ti phng ng, tin nghi sinh hot cng n gin nh mi gia nh ngi dn

Vit Nam thi . Ma h trn chic ging g tri chiu ci, ma ng c thm tm

m, chn bng v mt l si in nh. ngn nhng trn gi ma ng bc lnh

but, ca s, ca ra vo phng ng c lp thm knh.

Trn bn lm vic phng ng ca Ngi, vn cn mt s sch, tp ch, chic m ct

v chic i bn dn ca b con Vit Kiu Thi Lan knh biu Ngi.

Trn chic t nh t u ging vn cn chic ng h v cun sch Ngi ang

c: Cuc khng chin chng xm lc Nguyn Mng th k XIII ca hai tc gi H

Vn Tn v Phm Th Tm, Ch tch H Ch Minh ang c d.

Di tch Nh 67

Ngi nh mu xanh nht pha sau nh sn, nm st g t cao c gi l Nh 67.

Ngi nh c gi tn theo thi gian xy dng.

Vo nm 1967, cuc phiu lu m rng chin tranh ph hoi min Bc bng khng

qun, hi qun ca quc M ngy cng tr nn c lit, H Ni, Hi Phng v mt s

thnh ph khc cng cc khu cng nghip b bn ph ngy m. Trc tnh hnh ,

m bo an ton tuyt i cho Ch tch H Ch Minh, B Chnh tr quyt nh xy

dng pha sau nh sn mt ngi nh kin c phng khi my bay M bn ph bt

ng, Ngi cha kp xung hm.

Cc ng ch cn b, chin s Cc Cng trnh thuc B T lnh cng binh c giao

nhim v thit k v xy dng cng trnh. Ngy 1 thng 5 nm 1967, nhn dp Ch tch

H Ch Minh i cng tc nc ngoi, ngi nh c khi cng xy dng. Ngy 30

thng 6 nm 1967, Ch tch H Ch Minh tr v H Ni sau chuyn i cng tc, ngi

nh c hon tt trn vn, m bo chc chn, kin c m vn thong mt, tin li

cho sinh hot. Tng nh dy hn 60 phn, trn nh dy hn 1 mt , u c lm

bng b tng, ct thp.

Ch tch H Ch Minh khng nhn ngi nh cho ring mnh. Ngi ngh s dng lm

ni hp B Chnh tr, lm vic vi cc ng ch Trung ng, v cc cn b ph trch

u ngnh bn nhng vn quan trng ca t nc nh: m bo sn xut

trongthi chin, tng sc chi vin cho chin trng min Nam, tm ra nhng gii php

tch cc cuc m phn Hi ngh Pari ginh thng li v theo di tnh hnh chin

trng min Nam. Gn 100 ti liu hin vt ang c bo qun gn gi ni y u

gi li nhng hot ng ca Ch tch H Ch Minh v nhng vn Ngi ang quan

tm trong nhng ngy cui i.

Hai tm bn qun s v b tr binh lc ch min Nam v b tr khng qun, hi

qun ch tham chin Vit Nam treo trn tng Ch tch H Ch Minh theo di

bo co ca cc cn b Cc tc chin, vn phng Qun u v din bin, tnh hnh chin

trng min Nam, chin s min Bc. Chic i ZENITH t trn bn lm vic l chin

li phm ca qun gii phng min Nam thu c trong trn Phc Thnh (nay thuc

tnh Bnh Dng) knh tng Ngi bo cng u.

Ngy 17 thng 8 nm 1969, sau khi kim tra sc kho cho Ch tch H Ch Minh, cc

bc s ngh Ngi khng ln xung nh sn na. Theo li ngh ca bc s, Ngi

chuyn hn xung nh 67.

Nhng tp sch bo ti liu cn li trn bn lm vic ti cn phng ny Ngi ang c

d, nhiu trang bo cn lu li bt tch ca Ngi. T bo, bn tin cui cng Ngi

xem c pht hnh vo ngy 24 thng 8 nm 1969.

T ngy 25 thng 8 nm 1969 tr i, Ch tch H Ch Minh lm bnh nng, din bin

bnh tnh mi ngy mt xu v phc tp. Ngi nh 67, theo quyt nh ca B Chnh tr

tr thnh ni iu tr bnh cho Ngi. Cc ng ch trong B Chnh tr, cc gio s, bc

s u ngnh tp trung v y chm lo sc kho cho Ch tch H Ch Minh. Cc thit b

y t hin i nht thi k c a v y cha bnh cho Ngi. Nm trn

ging bnh nhng Ch tch H Ch Minh theo di, vn nm tnh hnh t nc qua

bo co ca cc ng ch B Chnh tr, Trung ng khi cc ng ch v bn. Ngi

thng hi tin chin trng min Nam, tnh hnh l lt min Bc. Ngi nhc nh cc

ng ch Trung ng phi quyt tm gi vng , bo v dn, bo v sn xut. Bit tin

Trung ng mun mi Ngi ln khu vc Ba V ( Sn Ty) trnh l lt, Ngi ni:

Bc i ch c mnh Bc, cn dn th sao. Ngi quyt nh li cng ng bo.

Ngi mong mun c gp nhn dn trong ngy l quc khnh.

Bnh tnh ca Ch tch H Ch Minh din bin ngy mt trm trng, nhp tim ri lon

tht thng. V ti cao, sc yu Ch tch H Ch Minh khng vt qua c cn bnh

him ngho. Ngy mng 2 thng 9 Ngi ra i. ng h trn t nh cnh ging v

cun lch treo tng dng li thi khc Ngi i xa: 9 gi 47 pht ngy mng 2 thng 9

nm 1969 (ngy 21 thng 7 nm K Du).

Nhng di vt cn lu li ni y,nhng cu chuyn ca cc ng ch lnh o ng,

Nh nc v cc nhn chng lch s k li v gi pht cui i ca Ch tch H Ch

Minh cho chng ta cm nhn su sc nhng gi tr cao qu v phm cht mt lnh t

ca nhn dn, v tnh yu su nng, tha thit ca Ngi i vi nhn dn, t nc.

Cc Di tch ngoi tri khc

Cc di tch ngoi tri l mt b phn v cng quan trng v gn b cht ch trong tng

th Khu di tch Ch tch H Ch Minh ti Ph Ch tch. y cng chnh l nhng yu t

cn thit gp phn to thm nhng gi tr v nhng nt p sinh ng, c o trong

bc tranh ton cnh v Khu di tch. Di tch ao c, vn cy, ng xoi, tr thnh

nhng hnh nh thn thuc i vo k c ca cc du khch trong nc v nc ngoi

khi n thm ni v lm vic ca Ch tch H Ch Minh ti Ph Ch tch.

ng xoi

C mt con ng trong khu Di tch Ph Ch tch c tn gi c nhiu ngi bit ti

qua cu th y n tng, xc ng trong bi Theo chn Bc ca nh th T Hu:

Anh dt em vo ci Bc xa

ng Xoi, hoa trng nng u a

Con ng rng 5 mt, di hn 200 mt. Hai bn ng l hai hng cy xoi c th,

bi vy, con ng mang tn ng xoi.

Hng ngy, Ch tch H Ch Minh thng tp th dc vo mi bui sng v i bch b

sau gi lm vic bui chiu trn con ng ny. y cng l con ng Ngi i b t

nh sn ra tip khch gin hoa v Ph Ch tch.

ng xoi tng ghi du nhiu k nim p v cm ng gia Ch tch H Ch

Minh vi ng bo, chin s min Nam. Mt trong nhng k nim l bc hnh ghi li

pht giy gp g u tin gia Ch tch H Ch Minh vi on i biu anh hng,

chin s thi ua cc lc lng v trang gii phng min Nam ra thm min Bc vo

ngy 15 thng 11 nm 1965.

Ao c

Thi k thc dn Php chim ng, y l mt ao t nc ng, hu, nai ca Ton

quyn ng Dng vn thng ti ung nc. Khi v v lm vic ti khu Ph Ch

tch, Ch tch H Ch Minh gi anh em phc v ci to ni ny thnh ao nui c

lm cho mi trng thm trong lnh v ci thin ba n hng ngy.

Ao rng hn 3000 mt vung, ni su nht khong 3 mt. Trong ao nui nhiu loi c

khc nhau nh: Trm, chp, m, r phi tn dng ht ngun thc n cc tng

nc.

Hng ngy, sau gi lm vic bui chiu Ch tch H Ch Minh thng ra cu ao trc

nh sn cho c n.Trc khi cho c n, Ngi thng v tay gi, lu dn ting v tay

ca Ngi to cho c mt phn x quen thuc, h c nghe ting v tay c li bi v

cu ao. Nm 1959, Ngi gi c ging cho hp tc x Tin Phong- Yn S- huyn

Thanh Tr- H Ni ng vin nhn dn tch cc pht trin ngh c.

Ao c l im di tch sng ng cho du khch n tham quan ni ny.

Vn cy

Vn cy xanh, thm c trong Khu di tch Ph Ch tch kt hp vi h nc mt to

nn mt bc tranh thin nhin hu tnh, mt mi trng sng tuyt vi lm phong ph

thm cuc sng ca Ch tch H Ch Minh . Din tch vn cy xanh, thm c

chim hn 65.000 mt vung. Cy trong vn Ph Ch tch gm rt nhiu loi, to

thnh mt h sinh thi thc vt phong ph, a dng, lm nn cnh quan p, gin d v

c sc cun ht du khch.

Ton b vn cy c 1271 c th, thuc 161 loi cy, 54 h thc vt; 78 cy c ngun

gc trong nc, 68 loi c ngun gc t nc ngoi v mt s cy cha r ngun gc;

c 35 loi cy n qu, 59 loi cy bng mt, 67 loi hoa v cy cnh. Nhiu cy khng

ch c gi tr v mt kinh t, m cn mang ngha lch s, vn ho, gn vi qu hng

t nc, gn vi tnh ng ch, b bn quc t, tnh hu ngh gia cc dn tc. C

nhiu cy c th hng trm nm tui, c cy Ch tch H Ch Minh t tay trng v

chm sc, c cy Ngi t tn, c cy Ngi mang t nc ngoi v hoc ng bo

trong nc gi tng, mi cy u cha ng nhng k nim su sc v Ngi. Cc

loi cy c trng xen k nhau to nn nhng nt chm ph lm tng s hp dn

sinh ng ca cnh quan mi trng. Nhng cy gn vi k nim trong i sng ca

Ch tch H Ch Minh c gi l cy di tch. l: cy a kin tr, cy xanh bn ma,

cy v sa, cy bt mc. Mi cy l mt cu chuyn cm ng v tnh yu thin nhin,

con ngi; l mt bi hc c ngha gio dc su sc.

Vn cy xanh trong khu vc Ph Ch tch cho chng ta thy Ch tch H Ch Minh

khng ch bit cch thng thc thin nhin sn c m Ngi cn bit cch chm

sc, ci to, thi hn vo thin nhin lm cho cnh quan thm p, mi trng sng

trong lnh. Nm nm sau khi v Ph Ch tch, thng 11 nm 1959, Ch tch H Ch

Minh pht ng phong tro Tt trng cy vi mong mun : t nc ta phong

cnh s ngy cng ti p, kh hu iu ho hn, cy g y hn. iu s gp

phn quan trng vo vic ci thin i sng ca nhn dn ta. Tt trng cy do Ch

tch H Ch Minh pht ng c s hng ng ca cc a phng trong c nc,

tr thnh mt phong tro qun chng su rng, mt phong tc tt p, mang tnh vn

ho ca dn tc Vit Nam, mang li li ch to ln v nhiu mt.

https://c7h3htc.wordpress.com/2011/11/16/bai-thuy%e1%ba%bft-minh-t%e1%ba%a1i-

di%e1%bb%83m-h%e1%bb%93-hoan-ki%e1%ba%bfm-d%e1%bb%81n-ng%e1%bb%8dc-

s%c6%a1n/

H Hon Kim xa xa vn l mt on dng c ca sng Hng. Nguyn c mt thi

Sng Hng chy li v pha Ty, sau i dng mi dch dn sang pha ng nh by

gi. Trc kia h c tn l h Lc Thu v nc h xanh ngt quanh nm. Bn cnh

h cn c mt s tn khc nh h T Vng, h Hu Vng v h Thu Qun. S d h

c tn l h Thu Qun l v trc kia vo i Trn ngha qun thng ra tp trn. Cn

by gi h mang tn l h Hon Kim v n gn vi truyn thuyt ca vua L tr gm

thn.

Chuyn c k rng:

Gic Minh chim nc ta, t ch h, chng tn c gy nhiu bo ngc, lng dn

si sc cm th. Lc by gi t Thanh Ho c mt ngi nh c tn l Thn. Mt

m anh ta ko li thy nng chc mm c m c to, ai ng ch c mt thanh st.

Thn bn vt xung nc ri i th li mt on sng khc. Ln th hai li ko

cng nng tay v anh li thy thanh st n. Thn qung xung sng. n ln th ba li

vn n chui vo li. Thn ly lm l bt mi la soi, th ra mt li gm. Sau Thn

nhp vo ngha qun L Li. Mt ln ch tng n thm ni Thn , thy trong gc

ti c nh sng lo ln, cm ln th thy li gm c khc hai ch Thun Thin. Ln

khc L Li qua mt khu rng thy trn ngn cy c nh sng l, ng tro ln tm c

mt chic chui gm nm ngc. Nh n li gm nh Thn, ng cm chic

chui v lp vo kim thy va nh in. T thnh gm thn theo L Li cng ngha

qun Lam Sn tung honh trong sut 10 nm. Mt nm sau khi dp xong qun xm

lc, vua L Li ci thuyn rng do chi trn h Lc Thu. Thuyn ra ti gia h,

bng c mt con ra vng rt ln ni ln ln nc xanh. Vua ang ng mi thuyn

thy thanh kim eo bn mnh t nhin ng y. n trc mt nh vua, Ra vng

ng thng trn mt nc v ni. B h hon li gm cho Long Qun. Nh vua hiu

ra, vi rt kim ra khi v. Thanh gm thn vt ri tay vua bay v pha Ra vng. Ra

h ming p ly thanh gm ri ln xung h. Vua ngh rng trc y thn gip

mang gm cho mnh nh thng gic, nay t nc thanh bnh, thn ly li gm,

nn vua t tn cho h l h Hon Kim.

Xin mi cc bn nhn ra xa gia lng h l mt ngn thp m chng ta quen gi l

thp Ra. Thc ra, thp ny khng c ngha lch s, , trc kia l mt o t t

nhin, vo ngy h Ra thng ln y phi nng v trng nn c tn l thp ra.

Vo th k 15 c i cu c ca Vua L. Nm 1884, khi thc dn Php cai tr t nc

ta, mt tay sai ca Php l B Kim, ly c xin xy thp ln trn lm g ng sau

cho ngi cha Bo n pha b sng. Hm khi cng, hn ln lt a hi ct b m ra

tng trm , v hn rt m thut phong thu. y l mt v tr tt, nu c nh vy

th hn v con chu hn s c giu c, sung sng. Nhng nhn dn hay bit b

mt o hai nm xng y v qung xung h. B Kim cay ng vn phi tip tc xy

thp cho xong. Chnh v thp Ra c xy dng trong hon cnh nh vy nn sau

cch mng thng 8 1945 nhn dn nh ph b nhng v chnh trn ngn thp ny c

cch mng c cm nn c gi li. Tri qua nm thng n tr thnh hnh

nh quen thuc, rt i thn thng ca ngi dn H Ni.

Trc khi chng ta bc vo phn chnh ca bui tham quan hm nay, ti xin gii thiu

vi cc bn v s hnh thnh ca n Ngc Sn. Xa kia trong h ni ln hai o t,

hn to l o Ngc, hn nh l o Ra. o Ngc l ni cha Trnh Giang cho xy

cung Khnh Thu i Vnh Hu (1735 1739) lm ni yn m, vui chi ngy h.

lm p thm quang cnh cha cho p hai g ni o Ti, Ngc Bi bn b pha

ng.

H Trnh suy vong, L Chiu Thng c Nguyn Hu trao tr quyn hnh, nm 1786

hn mt tr th h Trnh bng cch t tri Ph Cha v cung Khnh Thy. u th

k 19, mt ngi cha dng trn nn cung in c o Ngc nn gi l Ngc Sn T.

Trc cha c mt lu chung kh cao. Nm 1843, hi hng thin qun l chuyn

cha th Pht thnh ra n th Tam Thnh v c anh hng cu nc Trn Hng o.

Sau lu chung b ph b. Nm 1864, nh vn ni ting ca H Ni l Phng nh

Nguyn Vn Siu ng ra tu sa li ton cnh. Trong n, ng cao vic th thn

Vn Xng, v sao ch trng nom khoa c theo tn ngng o Lo. ng cho xy k

chn o, dng nh Trn Ba ngy trc n v trng thng ra o Ra pha

nam h.

n Ngc Sn hin nay vn gi nguyn quy m kin trc t thi Nguyn Vn Siu cho

tu sa li. i qua Nghi Mn, lp kin trc u tin bn tri c thp Bt, bn cnh miu

sn thn, qua cng th hai mt li i nh dn n cng i Nghin vo n Cu

Th Hc, qua cu Th Hc dn vo lu c Nguyt l vo n ngi n chnh.

Trc n l trn Ba nh v n Ngc Sn vi ba lp kin trc Bi ng, Trung

ng v Hu Cung l ni th Tam Thnh v Trn Hng o. By gi, xin mi cc

bn cng bt u vo thm quan n Ngc Sn.

Pha trc mt on chng ta y l cng Nghi Mn, c dng vi bn cy ct xy

bng gch v hai mng tng lng. Trn nh hai ct gia c p ni bn con

phng chm ui, xe cnh. Hai ct bn l hnh hai con ngh tru vo. Nhng m tp

trang tr quen thuc trong kin trc truyn thng Vit Nam. mi ct u c p nhng

cp cu i ch Hn va lm tng v c knh ca di tch va gip khch tham quan

hiu thm v lch s v cnh quan cng nh cm th cht th, cht vn hc v c

ngha trit hc y. hai ct chnh cu i chnh din bng ch Hn l:

Lm thy ng sn nht l tim nhp giai cnh

Tm nguyn phng c th trung v hn phong quang

Dch ngha l:

n ci nc, tro ln non, mt li dn vo cnh p

Tm ngun ci, hi chuyn xa, trong chn ny bit my phong quang

i cu hi nh li cho mi du khch, ha hn nhiu th v khi vo thm di tch

Trn hai mng tng hai bn c hai ch Phc, Lc c ln, t son nh li chc mi

s tt lnh. Bn phi ca cc bn l ch Phc c ngha l hnh phc, l nim vui. Bn

tri l ch Lc l thnh vng, l hng th. Bn trn ch Phc cn c hai ba ch

Ngc t ngha l Ngc y y l ch c ly t sch Lun Ng hu m

ngc t c ngha l c ngc p y. Bn trn ch Lc c ba ch sn ngng

ch c ly t sch Kinh Thi: Cao sn ngng ch = nga trng ni cao. Ngc l ni

v phm cht cao p ca ngi qun t, c o v ni cao l ch bc hin ti. By

gii xin mi cc bn qua cng Nghi Mn chng ta vo vi khng gian ca lp kin

trc u tin.

Xin gii thiu vi cc bn cng trnh kin trc c o pha trc mt on chng ta

y chnh l Thp Bt. Thp c Nguyn Vn Siu cho dng vo nm 1864 trn ni

c Tn. Ni ny c ng knh 12m, cao 4m. Thp vung bng , c nm tng,

cnh y tng mt l 2m, ln n tng nm l 1,2m. C nm tng cao 9m. Thp Bt,

theo tng ca ngi thit k l tng trng cho nn vn vt, bi theo nh bi Bt

Thp ch do Nguyn Vn Siu son, khc trn thn thp tng th ba mt nhn v

hng ty ghi li th c on: y ni l biu tng ca chin cng m thp l biu

tng ca vn vt. Thp nh ni m cao thm, ni nh thp m truyn mi Cc bn

c thy trn thn thp cn khc ba ch Hn ln l T thanh thin c ngha l vit

ln tri xanh, c rt nhiu cch gii thch v ngha ca ba ch ny: no l gii by

tm lng vi tri xanh, no l cm hng y trng kh, tm hn m rng bao la, t cu

hi vi tri xanh Nhng cch hiu c nhiu ngi chp nhn nht l vit ln tri

xanh. y, Nguyn Vn Siu mun ni, mn ngn bt ny, ly ngn nc h

Gm lm mc v tri xanh lm giy mi vit ht ni lng ca cc ch s Bc H

ng thi.

Mi cc bn cng hng tm mt xung bn cnh chn thp Bt, l miu Sn thn

tc miu th thn ni. Chc hn cc bn s thc mc, ti sao ni th nh m cng c

miu th thn ni ng khng ? Vng, theo thut phong thy c: cao nht thn gi

vi sn tc l ch cn cao mt tc th cng l ni ri. Ni d to hay nh th phi c mt v

thn cai qun. Miu d nh nhng hai bn ca cng c cp cu i rt hay:

C in h sn lu vng kh

Tn t hng ha tip d linh

Ngha l:

in c ni h lu vng kh

n nay hng la tip d linh

Pha trc n y cn c mt tm bia nh trn c khc nm ch: Thi Sn thch

cm ng. C ngi tng rng nm ch ny ni l ni ny dm snh vi

ni Thi. K thc y l mt cm t, mt thnh ng Trung Hoa ch c ngha l hn

trn ym. V Trung Quc xa c tc dng mt hn trc ca chnh trn ym t

ma. M ni Thi Sn l ni ni ting nht trong nm ngn ni ni ting ca Trung Quc,

li l ni c v thn ton nng, cc triu i vua cha phong kin xa phi ti y cng

t nn ca ni ny cng rt linh thing. Dng hn ni Thi l t ma chy di.

Mi cc bn nhn theo hng tay ti ch, hai bn ca cng th hai c p ni

i cicu i y ngha khuyn co:

Nhn gian vn t v quyn ton bng m c

Thin thng ch t hu nhn n khn an in

V th nht c ngha l: chn nhn gian ny, ci quyn chn chnh chnh l s tu

dng o c

V th hai c ngha l: Trn tri kia, ng thnh coi vic kho th nhn gian (khng tnh

n l vt) m ch soi xt chnh lng d con ngi

Cc bn c th thy, hai bn tr xy hai ca nch gi kiu hai tng tm mi cong.

Mt trc ca hai ca ny p ni mt bn l rng ang cun khc n n c ang thi

nhau vt sng bn trn c hai ch Long Mn v mt bn l mt ch h trng nh

ang tin ra vi ngi i bn trn c hai ch H Bng. y l din cc in tch c.

Long Mn, theo vn ha Phng ng l ch s thnh cng trong thi c xut pht t

tch c chp vt V Mn. Cn ch H Bng ngha en l bng h, ngha bong l bng

ghi tn nhng ngi tin s. in tch ny c t i ng: c mt khoa thi tin s

c nhiu ngi trng tuyn sau tr thnh nhng danh nhn nh Hn D, u Dng

Thim. khc no nhng con rng, con h trn vn n. Hai bn Long Mn, H Bng

c i cu i va gii thch ngha trn va xng tng ta Thp Bt trc mt:

H Bng Long Mn thin nhn duyn thp

Nghin i Bt Thp i khi vn chng

C ngha l:

Bng H, Ca Rng l biu dng nhn qu ca ngi lm iu tt

i Nghin, Thp Bt l m t vn nghip ca t tri v i

Nh vy, c Thp Bt, phi c i Nghin, mi cc bn chng ta cng vo tham

quan cng th 3, hay cn gi l cng i Nghin.

Xin gii thiu vi cc bn phin t trn nc cng kia chnh l i Nghin. i

Nghin cng c Nguyn Vn Siu cho lm t ln trng tu nm 1864. Nghin c

tc t c mt tng xanh, hnh qu o ct ngang theo chiu dc, khot lm lng

cho, b di qu o 0,97m, b ngang 0,8m, cao 0,3m, chu vi chng 2m. i Nghin

c ba con cc i nh ba ci chn king. c bit pha di i Nghin, trong bc

cun th kia c khc mt bi minh ca Nguyn Vn Siu. Ch c 64 ch Hn nhng

t tht hm sc. Hin nay c nhiu bn dch bi minh ny, ti xin c cho cc bn nghe

bi dch ngha ca nh H Ni hc Nguyn Vinh Phc: Xa ka ly gc t lm nghin,

ch gii o c Kinh, nghin ngm bn nghin ln, vit sch Hn Xun Thu. T

tch ra lm nghin, chng c hnh dng. Khng vung, khng trn, dng vo mi vic

tht k diu. Khng cao, khng thp ngi chnh gia. Ci soi h Hon Kim, nga

trng ngn Bt ng vo sao Thai m lm ra mi bin i. Ngm nguyn kh m mi

h khng. C th y l mt quan nim c tnh cht bn th lun v ci nghin mc v

cng l v t tng ca ngi ng thi. Qua y, c th thy c vn chng ca

Thn Siu qu l hm sc y ngha. Ct cng i Nghin c i cu i t cnh

quan chung:

Bt o, mc ngn h thu mn

Knh thin, bt th thch phong cao

Ngha l:

Trn quanh o, ngn mc y h

Trn cng i Nghin cn c hnh tng ba con di quay u xung t. Theo ting

Hn th t di khi c ging nh t phc. Vy l n Ngc Sn c c ba yu t

Phc, Lc, Th.

By gi mi cc bn qua mt cy cu vi ci tn rt l cu Th Hc vo n Ngc

Sn. Cng nh H Gm, Cu Th Hc lm cho ngi n hp dn hn i vi

khch du lch. Mi Cc bn nhn sang hai bn cu c ghi ch Th Hc Kiu Th l

u, Hc l nh sang ban mai, c ngha l cu gi li nh sng p ca mt tri. Tuy

nhin, ban u cu ch l nhng tm vn t dc theo mt phng trn cc hng ct

chon trong nc h, cha c tay vn. C l v sau, qua nhng ln tu b, ngi ta mi

lm p cho cu, lm cu cong ln nh hnh cu vng li sn cho hp vi tn gi

cng nh kt hp vi mu nc trong xanh ca h Gm lm nn s hi ha m

dng theo nh quan nim trong Kinh Dch. Ngoi ra, gii thch mu ca cy cu,

ngi dn vn thng gn vi mt cu chuyn rt hay l: Trong nhng nm t nc

ta b gic Php h, mt s tn quan Php khng hiu g v nn vn hin Vit Nam

dm ng ngo dng n Ngc Sn lm ni n chi hng lc lm u chn linh

thing ca n. Ngi dn quanh rt ly lm phn ut. Mt cu hc tr tn l Giang

Vn Minh ph Hng Bng dng mu, ang m t chy cu khin cho bn Php

hong s. T chng khng dm ko nhau n ni y v cng t cu c sn

thnh mu nhc cho mi ngi nh ti hnh ng dng cm ca cu b. Cng

chnh mu ca cu kt hp vi mu xanh ca nc tn thm v p ca ngi

n.

Tip theo xin mi cc bn sang pha bn kia cu.

Trc mt cc bn y l c Nguyt Lu c ngha l lu c trng. Lu nh xinh

xn c hai tng, tng hai c hai mi, c nhng ca s hnh trn. Bi hnh trn tng

trng cho dng cn nc tng trng cho m. y l s kt hp m dng, ch s

tn ti v pht trin. Hai bn ca s trn c i cu i t lng mn:

Bt ym h thng nguyt

Uyn ti thy trung ng

C ngha l: Trng trn h ngm bao nhiu cng khng chn, c nh dm mnh trong

ln nc min man.

Mi cc bn nhn sang hai bn cng c hai bc tranh c p ni gn bng mnh s

v, bn phi cc bn y l bc Long M H , bn tri kia l bc Thn Quy Lc Th.

bc Long M H c p ni hnh con nga, u rng, trn lng c ep ci bt

qui. y l in tch v thi vua huyn thoi Phc Hy Trung Quc c t vo thi

im cch ngy nay trn nm ngn nm. Tha cha c ch vit. Phc Hy mt hm

thy trn sng Hong h ni ln con long m (u rng, mnh nga) trn lng c vn

c nt. Phc Hy lin da vo cc vn nt m lp ra bng v c tm qu th gi l

Bt qui ton . i sau gi l H tc l Bt qui rt ra t s tch long m trn

sng H. l nhng con s m u tin, cng l nhng ch vit u tin ca ngi

Trung Hoa. Sau Phc Hy hng vi trm nm c huyn thoi i V. ng ny trong khi

i tr thy sng Lc thy ni ln mt con ra trn lng c nhng chm en trng c

bit theo trnh t. ng da vo cc chm m to ra Cu Tr (chin khonh). i sau

gi l Lc th tc bn vit t ra thn sng Lc. T Bt qui v Cu tr, nhng pht

minh quan trng v s hc, ng thi p dng vo vic tnh ton, m rng ra c th gii

thch nhiu hin tng trc mt v suy on nhng vic s xy ra trong v tr, nhn

sinh trong t nhin, x hi v lin quan ti con ngi.

Tip theo xin mi cc bn theo ti, chng ta s vo bn trong tham quan khu vc

chnh ca n. Tha cc bn, trc mt cc bn y chnh l nh Trn Ba, mt kin

trc thanh thot v m cht th. c thn Siu cho dng cng vi i Nghin v

Thp Bt nm 1865-1866 theo quan nim thi cc sinh lng nghi, lng nghi sinh T

Tng, T Tng sinh Bt qui. Theo hnh thnh ln kin trc hnh vung vi 2

tng 8 mi.

Trn Ba nh trc kia c mt tm bia gi l Bi k sa li miu Vn Xng ( Trng tu

Vn Xng miu bi k ),hin nay khng tm thy bia ny trong khu vc n Ngc Sn

na. Bn dp ca bia hin nay trong kho d liu Vin nghin cu Hn Nm.

Theo , trn Ba nh c xy dng vi ng l m ng tro lu vn ho ln

hay cn c th c hiu theo mt s kin rng Trn Ba nh nh ct tr chng li

vn ha phc tp giai on gia th k XIX.

Nhng trong nhng nm u ca cuc khng chin chng Php, ngi nh b n

pho ph sp. V cho n nm 1951-1952, mt s nh ho tm ng gp cng ca

cho dng li ngi n nh nguyn mu.

Theo nhng cu i khc vo nhng cy ct cng c phc ch nguyn vn.

i cu i ny khc trn hai tr quay mt vo n:

Miu mo sn dung tng n c

Thin quang vn nh cng bi hi

Ngha l:

Dng miu hnh non cng n hin

Bng my nh nng c dng dng

i cu i ny khc trn tr ngonh ra h:

Kim hu d linh quang nhc thy

Vn tng i khi th nh sn

Ngha l:

Kim ngm kh thing ngi ta nc

Vn ho tri t th nh non

V by gi, xin mi cc bn quay li vi im tham quan chnh ca chng ta ngy hm

nay, n hin di nhng tn c th um tm, chnh l khu trung tm ca qun th di tch

n Ngc Sn, c v mt kin trc cng nh th phng.

n c 3 np nh chnh: np ngoi ni bi ng ni hnh l trc khi vo n, np

gia l ni th Vn Xng, Quan V v L T, np sau l ni th Trn Hng o. Cc

bn thn mn! Khng gian chng ta ang ng y chnh l nh i Bi, chnh gia bi

ng t mt hng n ln, y l ni hnh l trc khi vo n. c bit, hai bn

hng n c i chim anh v tc chim vt. Vng, chc hn l cc bn ang rt thc

mc ti sao trong khu nh a Bi li th hai con chim vt phi khng ? Ti xin c gii

p, chnh l con vt tng gip ngha qun Lam sn khi ngha qun b bao vy

trong rng. Lc y lng thc cn kit, ngha qun cha bit ly g n thot khi

tnh trng v bng dng h nhn thy vt n qu chn. Tng qun bn sai qun

lnh n th v thy khng sao, sau h ly ht em gieo trng. Nh vy m ngha

qun Lam Sn thot nn v nh thng k th. Chnh v th m hnh tng vt c

th trong n. Theo quan nim dn gian, th vt l cu mong s no .Tip theo, xin

mi cc bn theo ti vo thm khu trung ng.

Nh cc bn c th thy pha trong cng kia l tng Vn Xng, gia l L T v

ngoi cng l Quan V. Trc tin ti xin gii thiu v Vn Xng Qun hay cn

gi l T ng Qun, nguyn l v thn T ng, T Xuyn i Tn, h Trng tn

l T. Sau khi o th Thanh H Ni Truyn mt cun sch vit v o gio

Trung Quc i Tng tuyn xng Trng anh T thnh tin, thng thin c Ngc

hong giao cho qun l ph Vn Xng, cai qun cng danh, lc v di trn gian.

Tng truyn v thn ny c th cho cc v nhn s khoa c c thun li. Do vy, cc

vn nhn, quan li, nho s u tn th. Trong nhng nm Chn Tng Hm Bnh thi

nh Tng (998 1003) c phong l Anh Hin V Lit vng. Nm Hng tr nguyn

nin nh Minh (1448) Trng Cu Cng Tn yu cu cc hc cung trong thin h phi

lp n th Vn Xng. V n th Vn Xng c khp ni. n i L Thnh

Tng, a thn Vit Nam l Nguyn Cng nh i s Trung Quc mi em tng thn

v th chung Chn V Qun vi Huyn Thin Chn V. n nm 1843, hi hng

thin mi rc thn v th n Ngc Sn, hai bn tng Vn Xng c th n ng

hu.

By gi ti xin c gii thiu i cht v L T. L T tc ng Tn, cng l thn ca

o gio. Theo truyn thuyt ng l ngi t kinh triu i ng. Do hai ln i thi

nhng khng nn b ln ni Chung Sn tu luyn kim php, hc thn th v luyn

an cha bnh. ng c coi l mt trong 8 v tin c i sau th cng. Hai bn

tng L T c tng Thin Khi, Thin Vit. Thin Vit c hnh dng mt ng lo o

mo. Thin Khi mang hnh dng mt tiu qu mt xanh, c sng, mnh trn, qun

ngn, c tay, c chn eo vng, tht lng , tay tri cm sch, tay phi cm bt d

ngang u, mt chn ng trn lng con giao long, mt chn gi ln.

V by gi xin mi cc bn vo thm gian cui ca ngi n, l hu cung. Gian ny

hp lng nhng cao hn c l ni th Trn Hng o, v anh hng dn tc ba ln

i ph qun nguyn sang xm lc nc ta th k 13. Pha bn phi ca tng Trn

Hng o l tng Trn Liu, cha ca ng, pha tri tng Trn Hng i l tng

thn linh Th a. Vic th Hng o vng Trn Quc tun hu cung ni thing

ling nht chng t tnh tri ca tn ngng bn a. Chc hn cc bn u bit Trn

Quc Tun l nhn vt lch s ch thc, tng l Tit ch (tng ch huy qun i) p

tan cc ln gic Nguyn xm lc ta hi cui th k XIII.

Trong tm linh ngi Vit Nam, ngoi t cch l v anh hung dn tc vi nhiu chin

cng m ni bt l trn Bch ng v i lu danh thin c, ngi cn l c Thnh

Trn y ti tr uy lc dit c mi ma qu nh khi sng ngi tng dit con t Phm

Nhan, mt loi qu chuyn bc hi ph n. Thm vo vi tc phong rt trng th l

Thng ph thng trt thng tng qun, bnh Bc i nguyn soi Hng o i

vng. Ngi cng tr thnh i tng c nhn dn nhiu i ni tip thn thnh

ha v phng th. Trong cm in c nhng honh phi, cu i ca ngi ngi nh:

Hp kh lng tiu (Ho kh ngt tri) hay Thin c v nhn (v nhn ca mun i).