bai hoan chinh lan mokara

Lời Nói Đầu

Nuôi cấy mô lan Mokara

NUÔI CẤY MÔ LAN MOKARA

A.TỔNG QUAN:

I. VÀI NÉT VỀ LAN MOKARA:

1. Phân loạiLan Mokara là loài lan thuộc:

Giới : Plantea Ngành: Angiospermatophyta Lớp:Monocotyliedoneae Bộ: Orchiddales Tên lai: Mokara Tên Việt Nam: Lan đất

2. Nguồn gốc và phân bố

a) Nguồn gốcNăm 1969, cây Lan lai tên Mokara Wai Liang đầu tiên trên thế giới được chính

thức ra đời ở Singapore, dưới bàn tay tài hoa của C.Y.Mok. Đây là loài lan lai giữa ba giống Arachnis (lan bò cạp), Ascoentrum và Vanda, do đó có đặc tính nổi bật từ bố mẹ: dạng hoa và màu sắc đẹp từ Vanda, tăng trưởng nhanh từ Ascocentrum x Vanda)

b) Phân bốPhần lớn hoa Lan trên thế giới đều mọc tự nhiên ở vùng nhiệt đới và á nhiệt

đới, nhất là ở Châu Á, Châu Phi, Châu Mỹ la-tinh. Trên thế giới có từ 25000 đến 30000 loài hoa Lan, gồm khoảng 800 chi.

Loài Lan Mokara được nhập từ Băng và Singapore, hiện nay được trồng với mục đích thương mại ở nhiều nơi kéo dài từ Philippin đến Nam Á, Hawaii,…

Ở Việt Nam: thuộc vùng nhiệt đới, Thành phố Hồ Chí Minh (TP.HCM) cùng với các tỉnh miền Đông và Tây Nam Bộ có điều kiện khí hậu thích hợp cho loại Lan Mokara phát triển.

Lâm Đồng là tỉnh có diện tích trồng Lan và sản lượng lớn nhất cả nước, là nguồn cung cấp hoa Lan chủ yếu cho TP.HCM.

Bên cạnh đó, Phú Yên với đặc điểm là nơi hội tụ của ba vùng phân bố thực vật khác nhau: vùng Duyên Hải, vùng thực bì rừng nguyên sinh từ phía Bắc vào theo dãy Hoàng Liên Sơn đổ ra biển và vùng của nhóm di thực từ phía Nam ra. Do đó, nơi đây có nguồn Lan rừng quý hiếm và đa dạng. thấy tại Phú Yên mà những nơi khác khó long tìm kiếm được hoặc nuôi sống được do khác khí hậu, thổ nhưỡng. Vì thế Phú Yên có bộ sưu tập phong lan thuộc hang phong phú nhất miền trung- Tây Nguyên với gần 200 giống phong lan trong và ngoài nước.


3. Sự phong phú trong màu sắc và hình dáng của nhóm hoa lan Mokara lai

a) Danh sách các loài lan Mokara laiMokara Chark Kuan “Pink” pink with spot.Mokara Chark Kuan” Orange” orange with spot.Mokara Dinahn Shore red.Mokara Khaw Paik suan X Kultana Gold goldMokara Walter Oumea Pink pinkMokara Mak Chin On redMokara Sayan dark pinkMokara Khaw Paik Suan yellowMokara Chark Kuan Red red redMokara Yellow yellowMokara Orange orange spotMokara Pink pinkMokara Red redMokara New Nora Blue blue.Một số hình ảnh về các loại Lan Mokara:

Chark Kuan Super Pink


Mokara Chark Kwan Pink Mokara Chark Kuan Blooming Size

Mokara Chark Kuan Orange


Mokara Chark Kuan Super Pink

Mokara Chark Kuan Blooming Size


Mokara Bangkok gold x Ascda fuchs gold spots

l d Spotkok Go Mokara Chao praya boy cdaGold Spotangkok Mokara

B karaBangkok Gold x Ascda Fu

Boy Ascda Fuchs Guchs Gold SpotMokara Bangkok Gol Fuchs Gold Spot


a Ba ngkok Gold x Ascda Fuchs Go Bangk o Mokara Chao praya boy blue

ld SpoMokara Chaopra

Mokara jiti gold Mokara nangret gold


Mokara Nora blue Mokara Sunkist

Mokara sumari


Mokara top red

Mokara siew ling


Mokara omyai

Mokara Chao praya gold


Mokara Chark Kwan orange

b) Các loài Lan Mokara phổ biến ở Việt NamỞ Việt Nam, một số loài Mokara có thể được chọn để trổng phù hợp với điều

kiện khí hậu như: HOA LAN SẮC TÍM:

Kenny Ku Kasem’s Delight hoặc Fuch Delight: cho cành hoa rất dài khỏe, sắc hoa tươi đẹp, thường bán được giá.

Moorah Blue: tương tự, hoa lâu tàn, càng nở lâu hoa càng trở nên màu vàng đẹp hơn.

Aranda Christin X v. Gordon Dillon: hoa tím sậm, cánh tròn. HOA LAN SẮC VÀNG:

Sayan Bonanza: cành tuy ngắn nhưng to khỏe, cánh hoa tròn, kín, màu vàng, sậm điểm chấm đỏ. Cây phát triển nhanh, mạnh.

Leuen Gerger Gold: hoa vàng sậm, cành hoa phân nhiều nhánh, bán giá cao.

Khaw Phaik Suan và V Charles Goofellow: hoa màu vàng chanh, cánh hoa tròn kín, cành dài.

Khaw Phaik Suan và Kultana Gold: hoa màu vàng chanh, đẹp. HOA LAN SẮC ĐỎ:

Chark Kwan Red hoặc Chark Kwan Orange: màu hoa đỏ thắm, cây phát triển mạnh.

Aranda Maggy Oei và Ascda Piswong: hoa đỏ thắm, cành dài phân nhánh, nụ hoa mượt mà, mỗi cây có thể đạt 4,5 vòi hoa.


Azi mah: chịu nắng, hoa màu hồng đậm. Tuy chậm ra hoa nhưng khi trổ hoa rồi thì lại rất siêng, cành dài, phân nhiều nhánh đẹp.

Renanopsis Lena Rowold: đây là cây đặc biệt rất to, giá trị cao. Tuy khó ra hoa nhưng cành hoa rất to, màu đỏ sậm rất đẹp.

Hoa Mokara có nhiều màu sắc đẹp, thông dụng nhất là màu vàng chanh, màu hồng sang, màu đỏ, màu tím, thông thường có 8-16 hoa/cành, thời gian chung hoa dài 20-30 ngày nên hiện rất được ưa chuộng ở thị trường Lan cắt cành và được nhiều nhà vườn chọn trồng.

4. Hình thái lan MokaraLan Mokara là loài đơn thân, dễ trồng, dễ tách chiết, hệ số nhân cao, sinh

trưởng và phát triển tốt trong điều kiện khí hậu nóng ẩm. Hoa Mokara có nhiều màu sắc đẹp, thông dụng nhất là màu vàng chanh, có màu hồng sang, màu đỏ, màu tím. Thường có 8-16 hoa/cành, thời gian chung hoa dài 20-30 ngày.

Thân Mokara luôn mọc cao về phía đỉnh. Sự mọc dài của đỉnh không có giới hạn nên cây chỉ có một cây phát triển vô hạn theo chiều thẳng đứng. Sự phát triển này chỉ dừng lại khi ngọn bị tổn thương, lúc đó chồi bên xẻ rách bẹ lá để mọc dài ra thành nhánh. Các nhánh này cũng phát triển vô hạn về đỉnh. Rễ xẻ bẹ lá chui ra ngoài dọc theo chiều dài của cây. Phát hoa chỉ xuất phát từ nách lá, ở một bên thân mà không bao giờ ở đỉnh ngọn.

Hoa Lan Mokara có thể tươi trong hai tuần kể từ khi cắt, phụ thuộc vào giai đoạn hoa mới nở và điều kiện môi trường.

5. Quá trình tăng trưởng và phát triển của lan Mokara

a) Giai đoạn nảy mầm của hạtHạt Lan Mokara quá nhỏ không có chất dự trữ để sữ dụng lúc nảy mầm nên nó

phải lấy thức ăn từ nấm cung cấp. Trong thiên nhiên, hạt Lan chỉ nảy mầm khi có được sự cộng sinh với nấm phù hợp. Người ta đã thay thế nấm bằng đường trong môi trường gieo hạt. Sau khi nảy mầm và chỉ sau khi thành lâp được diệp lục tố ở lá, cây lan con mới có khả năng sử dụng khí carbonic để tổng hợp ra hydratecarbon cần cho sự phát triển của nó qua hiện tượng quang tổng hợp. Giai đoạn gieo hạt này được thực hiện trong các phòng nuôi cấy, nhân giống.

b) Giai đoạn cây conSự phát triển của cây con chịu chi phối của điều kiện bên ngoài đến quá trình

quang tổng hợp. Nước và muối khoáng được cung cấp trong môi trường nuôi cấy, ánh sáng nhân tạo từ các bóng đèn được sử dụng thay thế cho ánh sang mặt trời. Khi đã đưa cây con ra bên ngoài thì các nhu cầu ấy gia tăng hơn nhưng không lớn hơn giai đoạn cây trưởng thành.

c)Giai đoạn trưởng thành


Giai đoạn này cây Lan ra rễ, nảy chồi, ra lá nên nhu cầu về ánh sáng, nhiệt độ, phân bón cao hơn giai đoạn cây con. Đặc biệt đến giai đoạn ra hoa thì nhu cầu ấy càng khắc khe, nghiêm ngặt hơn. Giai đoạn chuẩn bị ra hoa (thời kì tượng hoa)xảy ra trước khi thấy các chồi hoa xuất hiện trên cây Lan. Mọi yếu tố tác động vào việc ra hoa phải được đáp ứng vào giai đoạn này nếu không thì cây Lan sẽ không ra hoa.

Một hiện tượng đáng chú ý trong giai đoạn này là thời kì nghỉ. Thời kì nghỉ có thể rất ngắn: 1-2 ngày hay có thể kéo dài đến một vài tháng: xảy ra trước khi có hoa hoặc sau khi hoa tàn của cây Lan. Nếu không được đáp ứng tốt thì cây Lan phát triển không tốt, có thể tàn lụi hoặc không ra hoa.

d) Giai đoạn mang hoa, đậu trái và tạo hạtCác nhu cầu trong giai đoạn này cũng khác so với giai đoạn trưởng thành. Ánh

sáng và nhiệt độ thấp xuống để hoa lâu tàn.

6. Tầm quan trọng của lan Mokara

a) Gía trị thẩm mỹTừ rất lâu, người phương Đông đã biết thưởng thức vẻ đẹp của hoa Lan. Mãi

đến năm 1731, người phương Tây mới biết đến loài hoa Lan đầu tiên – Bletia purpurea- mang từ quần đảo Bahama nằm giữa Đại Tây Dương. Vào cuối thế kỷ XIX, ở các nước Âu Mỹ đã xảy ra “cơn sốt phong Lan”. Bị lôi cuốn vì vẻ đẹp diệu kì của hoa Lan, nhiều người săn hoa Lan đã lên đường đến những khu rừng rậm ở Braxin, Tân Ghi-nê và không ít người ra đi không trở lại, đã bỏ xác giữa chốn rừng già vì bệnh tật hay mũi tên tẫm thuốc độc của người bản xứ.

Được thiên nhiên ưu đãi, Thái Lan là một trong những nước xuất khẩu Lan Mokara vào bậc nhất trên thế giới, họ không chỉ xuất hoa tươi mà còn xuất hoa ướp khô.

Hoa Lan nói chung và hoa Lan Mokara nói riêng dược dung để trang trí nhà cửa, bàn giấy, phòng làm việc, các buổi dạ hội và tặng nhau nhân ngày lễ, ngày tết, ngày sinh, ngày cưới.

Ở Việt Nam, Lan là một trong những sản phẩm đặc thù của ngành nông nghiệp đô thị góp phần tích cực làm cho chất lượng môi trường sống ngày càng trong lành hơn, mỹ quan hơn. Vì vậy việc sản xuất, cung cấp giống và phát triển nghề trồng hoa Lan là một đòi hỏi bức thiết nhu cầu thiết thực trong sản xuất nông nghiệp ở thành phố hiện nay và tương lai thế giới.

b) Gía trị kinh tếTrong tiến trình đô thị hóa, đất canh tác hằng năm giảm từ 800 đến 1000 ha,

cây cây Lan nổi lên thành một mục tiêu mới dầy triển vọng và hấp dẫn.Hiện tại trồng Lan Mokara có hiệu quả kinh tế cao và sự chăm sóc tương đối

dễ hơn. Nếu chăm sóc đúng kĩ thuật thì với một giống cây cao cỡ 50-60cm, chỉ sau khoảng 2-3 tháng trồng đã có thể cho một cành hoa và các tháng tiếp theo sau đó năng


suất tăng dần, 12 cành hoa/năm là điều có thể đạt được. Khi cây cao cỡ 1 mét (khoảng sau 1,5 năm trồng từ hom cây), ta có thể cắt ngọn bán hoặc làm giống. Gốc cây còn lại có thể cho 1-5 cây con từ nách lá. Các cây con này có thể tách để trồng sau- tháng.

Ở TP.HCM hiện nay có rất nhiều nhà hàng và khách sạn cao cấp có nhu cầu tiêu thụ hoa Lan ngày càng nhiều. Chỉ riêng Lan cắt cành như Mokara hằng năm phải nhập khẩu trên một triệu cành (với giá bình quân 4000đồng/cành) với trị giá thành phố phải chi hơn 4 tỷ đồng. Chính vì lí do nhập Mokara từ nước ngoài, nên hiện nay giá của nó tăng khá cao so với năm 2004, trên 45.000 dồng /cành nhóm hoa Mokara.

Cho nên vào thời điểm này, trồng Lan Mokara hiệu quả kinh tế cao vì cành hoa cắt và giống cậy trồng đang có nhu cầu lớn, được giá. Bên cạnh đó, việc triển khai công tác nhân giống hoa Lan Việt Nam sẽ giảm được Lan nhập khẩu, góp phần phát triển kinh tế đất nước.

d) Công dụng khácNhiều dân tộc Trung và Nam Mỹ dung các bộ phận một số loài cây hoa Lan

làm thức ăn, nước uống thay trà, trị bệnh sốt rét, táo bón, nhức đầu ,bệnh suy dinh dưỡng của trẻ em, đan chiếu, rổ dệt thành đồ trang sức, làm kèn để thổi trong các buổi lễ đình đám hội hè. Cây hoa Mokara cũng có công dụng như vậy.

Công nghệ mỹ phẩm dung tinh dầu hoa Lan Mokara làm hương liệu, nhiên liệu.

Trước đây, bột va-ni để tăng hương vị của nhiều loại bánh được trích ly từ trái một loài hoa lan- Vanilla planifolia.

7. Hạn chế của lan cắt cành Mokara

Nhiều nước trong khu vực và trên thế giới, đặc biệt ở Thái Lan, đã phát triển đại trà Lan Mokara, nhưng không quan tâm nhiều như Lan Dendrobium, dù điều kiện nuôi trồng thuận lợi không thua kém gì Dendrobium.

Một trong những lý do khiến Mokara không sánh được với Dendrobium trong công nghệ Lan cắt cành là vì kết cấu cành hoa với các cánh hoa sắp xếp dày về bốn phía trên cành hoa, và cọng hoa mập cứng không thuận lợi để đóng gói bao bì khi vận chuyển, Ngược lại, ở hoa Dendrobium, cọng hoa mảnh dài, dễ dàng xếp thành hai hang nên rất gọn trong d0o1ng gói bao bì. Vì vậy, số lượng cành hoa Dendrobium luôn nhiều hơn so với Mokara trong cùng một thể tích kiện hàng.

Bất lợi kế đến là số lượng cành hoa ở mỗi cây Lan Mokara (lan đơn thân) không thể nào vượt trôi số lượng cành hoa ở Dendrobium(lan đa thân). Hơn nữa mùa hoa kéo dài hầu như suốt năm của Dendrobium cũng hơn hẳn Mokara. Như vậy năng suất ở cây Mokara luôn nhỏ kém ưu thế hơn. Điều sau cùng là gía cây giống Mokara cao hơn nhiều so với nhiều loại Lan khác, dù cây con hay cây tách chiết, kế đến là thời gian từ cây con đến lúc ra hoa thì Lan Mokara xem ra tốn nhiều thời gian đợi chờ hơn nhiều loại Lan khác. Vả lại, khi chưng cắm hoa thì số lượng cành Mokara sẽ bị giới hạn nếu không bình hoa của bạn sẽ không có tính thẩm mỹ, nghệ thuật. Ở Mokara, hầu như chưa thấy sử dụng hoa rời để xâu thành chuỗi( điều này rất phổ biến


ở Dendrobium). Tất cả những điều đó cho thấy nhu cầu sử dụng cành Lan Mokara là ít hơn so với Dendrobium.

II. TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ KINH DOANH LAN MOKARA Ở VIỆT NAM VÀ CÁC NƯỚC KHÁC

Những năm 1980, giống Lan Mokara đã vào Việt Nam, vườn Lan T78 đã nhập vài trăm cây Mokara nhưng không phổ biến rộng vì chủ lực của vườn này là Dendrobium cắt cành.

Mãi cho đến khi một số hom giống Mokara, từ Thái Lan đã xuất hiên ở các quầy bán giống hoa Lan, nhanh chóng được các cơ sở trồng Lan mua về thử nghiệm. Đi đầu trong giai đoạn này là ông Phạm Văn Hồng, một trong những người trồng lan cắttcành chuyên nghiệp, đã tự mày mò thử nghiệm và đã thành công vượt bậc khi những cây Mokara này có thể cho 3-4 cành hao cùng lúc. Điểm đặc biệt của kỹ thuật này là ông dung lưới che, có chất hữu cơ ở gốc, đây cũng là làm mẫu số chung cho nhiều vườn Lan Mokara sau này.

Lan cắt cành- cây trồng chủ lực trong tương lai được trồng nhiều, thuộc 2 nhóm: Mokara và Dendrobium. Nhưng lượng hoa sản xuất ở TPHCM chỉ đáp ứng khoảng 15%nhu cầu tại chỗ, 35%là hoa từ thành phố Đà Lạt, số còn lại phải nhập khẩu.

Hiện nay giá giống tăng khá cao so với năm 2004, trên 45000 đồng/cành nhóm Mokara. Nếu chỉ tính % lượng giống nhập về là Mokara thì chúng ta phải tốn gần 1 tỷ đồng/tháng. Dù một số công ty trong nước đã nhân giống và cung cấp, nhưng nhà vườn còn chưa tin tưởng về chất lượng( ra hoa ít, chậm ra hoa, hoa nhỏ, mau tàn…)

Vì vậy theo thạc sĩ Huỳnh Thị Kim Cúc công tác tại phòng Nông Nghiệp (thuộc Sở Nông Nghiệp – Phát triển NôngThôn Thành Phố), khi thị trường xuất hiện loại Lan nhập mới, dưới tác động người tiêu dùng, nhà vườn phải nhập giống mới. Cứ thế việc nhập giống và thay giống mới hoàn toàn bị lệ thuộc vào sự định hướng của thị trường bên ngoài. Ngoài việc đáp ứng nhu cầu thị trường trong nước, ngành trồng Lan TP.HCM còn hướng đến xuất khẩu, nhưng theo tiến sĩ Dương Công Kiên( Trường Đại học khoa học Tự Nhiên Thành Phố Hồ Chí Minh) chưa thể nói chuyện xuất khẩu nếu vẫn còn lệ thuộc nguồn Lan giống nước ngoài.

Hiện có nhà vườn cung cấp Lan Mokara cắt cành trồng trong nước, Mokara chất lượng không thua Lan nhập khẩu. Nhưng các nhà vườn chưa có sự phối hợp chặt, còn tranh mua, tranh bán giữa các nhà vườn và nhà kinh doanh, khiến cho giá hoa có lúc tăng, lúc giảm, không ổn định.

Ngoài ra do chưa định hướng cũng như chưa tạo được thị trường ổn định, chưa nắm bắt hết các yếu tố kĩ thuật nên không ít nhà vườn bán ra các sản phẩm chưa đáp ứng yêu cầu. Điều đó cho thấy mối liên kết giữa nah2 klhoa học và nhà vườn, nhà khoa học chưa thật gắn bó.

Theo bà Nguyễn Thị Diễm, Gíam đốc trung tâm Ứng dụng và Chuyển giao công nghệ (TTU7DCGCN), Sở khoa học- Công nghệ Phú Yên, đơn vị thực hiện dự án cho biết “Nuôi cấy mô Lan cực khó vì mỗi giống cần một môi trường sinh trưởng


khác nhau nên phải tốn nhiều thời gian nghiên cứu, thử nghiệm mới có thể biết là nuôi cấy thành công hay không. Tuy nhiên đến giờ này chỉ còn có Cattleya là khó nhân giống, những giống còn lại đã có kết quả đáng mừng”. Trong môi trường thời tiết khí hậu bình thường ở Phú Yên, những loài Lan nhập ngoại được nhân giống từ phòng mô đạt tỉ lệ sống 60% khi đưa ra vườn, hầu hết các giống Lan nuôi cấy này đã ra hoa.

III. NUÔI TRỒNG LAN MOKARA, ĐIỀU KIỆN THÍCH NGHI VÀ TÌNH HÌNH SÂU BỆNH

1. Một số kiểu trồng lan Mokara phổ biến

Lan Mokara có thể được trồng bằng cách rãi trên tấm lưới, hoặc trồng trong rổ nhựa hoặc trồng riêng trong chậu gốm, chậu nhựa, không có chất trồng hoặc chất trồng là than, xơ dừa hay mốp xốp. Khi lớn, chúng được nhổ ra rồi trồng trực tiếp lên lớp lưới thành từng luống, hoặc để nguyên chậu trên lưới, cũng theo hang, theo dãy với cọc tre làm cọc ti tơ. Với cành chiếc, các đoạn hom hạ từ cây lớn được trồng thành hàng trên một hay hai lớp lưới với cọc tre làm cọc ti tơ.

Mokara cũng được trồng lên ống nước nằm ngang hoặc trên bánh xe dừa để trên sạp, sát đất.

Mokara cũng được trồng bằng cách bó vào trụ xi măng đứng nhưng không phát triển mạnh bằng trồng trên các băng lưới.

Hoa Mokara được cắt bán ở chợ thật dồi dào và phong phú từ nguyên cây cho đến các cành hoa cắt.

Những vườn lan Mokara rộng lớn, năng suất cao không ít ở Thái Lan và vẫn không nhiều bằng các vườn lan Dendrobium cắt cành.

2. Cách trồng va chăm sóc hoa lan Mokara

Mokara là loài lan độc trụ, phát triển nhanh. Cây con khi mới mua về thường có chiều cao 3-4 tấc , với vài cộng rễ mới nhú. Vì vậy, chúng ta phải giúp cây phát triển bộ rễ, sung sức từ khi mới đem về bằng cách sử dụng thêm B1 và Atonik ( liều lượng rất loãng) cho đến khi ra rễ.

Mặt khác, ta cũng phải chú ý sử dụng phân hữu cơ và ngừa nấm bệnh.Các cây lan khi phát triển chật cả chậu (Lan đa thân) hoặc phát triển lên cao

quá(Lan đơn thân) đều được tách chiết để trồng lại. Cách trồng lan này rất đa dạng, nhưng đối với Mokara người ta thường trồng thành luồng vì chúng phát triển rất cao lớn nên trồng trong chậu không thuận tiện.

a) Chọn đất


Để tránh úng nước: cần chọn đất nơi khô ráo thoáng mát sạch sẽ, chủ yếu là đất phù sa ven sông, có tỉ lệ cát cao là tốt. Và cần phải làm luống, có đất làm luống cao 15-20 cm, rạch rãnh sâu 15-22 cm, luống rộng khoảng 1m, chiều dài tùy theo vườn, nhưng không quá 10m vì sẽ khó chăm sóc từ luống này sang luống khác. Đất ở luống có thể cuốc lên thành từng cục lớn, không nên đập vụn đất ra.Ở vùng đất sét, đất phèn có thể đắp luống bằng cách dùng cát hoặc trấu đắp lên mặt đất cho dày khoảng 10-15 cm. Dùng gỗ hay gạch đóng hay sâu thành một khung hình chữ nhật chung quanh luống để giữ cho cát và trấu khỏi chay tuột vì nước tưới hay mưa.

Cỏ khô giũ sạch, bỏ bớt rễ phủ lên rễ cây lan, một cây cắm một cọc để giữ cây.

b) Cách trồngDùng gạch, chậu bể, gáo dừa , than,…khỏa lên mặt luống cho chạm đến gốc

lan, lớp trên cùng dùng xơ dừa đã ngâm ướt phủ lên nhưng không đè nén mà phủ nhẹ nhàng cho tốt, sắp xếp cho đều và đẹp mắt. Tính từ mặt đất lên đến xơ dừa cao khoảng 20cm, không phủ gốc lan.

c) Chăm sóc Xây dựng giàn và sạp cho vườn lan

Mỗi loài lan có một yêu cầu về ánh sáng khác nhau và hầu hết các loài lan thường không tăng trưởng trong điều kiện ánh sáng trực tiếp và nhiệt độ quá nóng ngoài trời của các vùng khí hậu nhiệt đới . Cho nên việc làm giàn che cho vườn nuôi trồng lan là vô cùng quan trọng không thể thiếu được. Giàn che khi xây dựng phải đảm bảo các yêu cầu :

Độ cao so với mặt đất từ 2.5-3m. Những nơi thoáng và giàn nhỏ, không nên làm quá cao.

Mái che được làm bằng nẹp 2.5cm x 2.5cm hoặc 2.5 x 5cm. Khoảng cách xếp các nep tùy theo yêu cầu về ánh sáng của loài lan nuôi trồng mà xếp để diện tích ánh sáng chiếu qua giàn.

Xếp nẹp giàn che theo hướng Bắc Nam để cho cây nhận được nhiều ánh sáng và đều.

Các chậu lan nuôi trồng có thể treo dưới giàn hoặc làm sạp để xếp các chậu lan.

Nếu làm sạp xếp chậu, chiều ngang của sạp khoảng 0.8-1m, đủ xếp 4 hoặc 5 hàng chậu. Chiều dài sạp tùy theo vườn và mái che, chiều cao sạp từ 50- 60cm.

Nơi chọn làm luống phải trồng thoáng, nhiều nắng, không bị ngập nước, toàn bộ luống lan phải có giàn che.


Che nắng cho lan khi mới trồng bằng các phên tre hay các tàu lá dừa, hoặc lưới che để có khoảng 50-60% ánh sáng. Gỡ bỏ dần giàn che khi cây phát triển tốt, đến khi có lá che chở cho nhau thì không cần sự che chắn gì nữa. Thật ra, rễ cây phát triển tốt, năng suất cao ra cành nhánh nhiều cho mục đích nhân giống thì phải che một lớp lưới thưa cho có độ nắng khoảng 60-80%. Muốn ra hoa nhiều thì gở bỏ lưới che hay che lưới thưa hơn. Lá có thể ngã vàng nhưng cây mạnh, ra hoa nhiều.

Hình 2: Vườn trồng lan Mokara

Kĩ thuật tưới nướcNước là một trong những nhu cầu không thể thiếu được trong đời sống của cây

lan, mỗi giai đoạn tuổi của cây lan yêu cầu lượng tưới và kĩ thuật khác nhau. Đối với cây lan con khi đang sống trong chậu chung yêu cầu tưới hạt mịn, vì nếu giọt nước lớn sẽ gây tổn thương cho cây hoặc làm lung lay cây, cây khó bén rễ vào giá thể.

Khi cây lan ở giai đoạn cây lớn yêu cầu lượng nước tưới nhiều hơn, bình thường khi trời không mưa mỗi ngày phải tưới nước hai lần, lần thứ nhất vào buổi sáng, lần thứ hai vào buổi chiều.Nếu trồng lan mà dùng giá thể bằng xơ dừa mỗi ngày chỉ cần tưới một lần. Những ngày mưa không cần thiết phải tưới. Việc tưới cho lan nên làm vào ban ngày.


Duy trì độ ẩm cao thường xuyên, ngày dâm mát tưới một lần, ngày nắng tưới hai lần, tưới phun mù hoặc tưới nhỏ giọt, tạo môi trường thoáng mát thường xuyên.

Phân bónCũng như các loại cây trồng khác, hoa lan trong quá trình sinh trưởng và phát

triển cần phải có phân bón bao gồm: phân đạm, phân lân, phân kali, các chất Ca, Mg, các chất vi lượng và vitamin B1, B6…Mỗi loại phân có một vai trò quan trọng nhất định tác động đến đời sống của cây lan.

Nếu bón phân vô cơ cho lan: chủ yếu sử dụng phân khoáng kết hợp điều tiết sinh trưởng , giai đoạn lan con sử dụng N:P:K=3:1:1 phun 5 ngày/lần.Cây lan lớn thì sử dụng N:P:K=1:1:1 pha với nồng độ 1/500-1/300, giai đoạn cây có hoa dùng N:P:K=1:5:5, tiến hành phun 10-15 ngày /lần hoặc tưới dung dịch vào gốc pha 1/300-1/500, mức phun lên lá nồng độ 1/1000-2/1000.

Nếu bón phân hữu cơ cho lan: bón phân bò ở gốc lan, hoặc trét phân bò, phân heo lên trên các nẹp tre, thân lan

3. Các yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát triển của lan Mokara

Nếu ở châu Âu, chẳng hạn như ở công ty Vacherot và Lecoufle nổi tiếng ở gần Paris, người ta phải trồng lan trong nhà kính để ổn định môi sinh và nhất là tránh tuyết rơi vào mùa đông, tốn rất nhiều công phu, tiền của, phải có máy điều hòa nhiệt độ, độ ẩm và ánh sáng, hệ thống sưởi, quạt thông gió, thì ở Đà Lạt, khung trời cao nguyên là một mái nhà kính khổng lồ. Chỉ cần núp dưới bóng cây, hiên nhà hay giàn hoa, giàn gỗ, tre đơn sơ, lan cũng phát triển tốt.

a) Ánh sángÁnh sáng là yếu tố cần thiết cho sự sinh trưởng của lan. Ánh sáng đem năng

lượng cần thiết cho phản ứng quang tổng hợp , nhờ đó cây tạo được chất dinh dưỡng . Khi ánh sáng ít, cây không tạo đủ dưỡng liệu để sống.

Vì cường độ quang hợp tỉ lệ với cường độ ánh sáng nên vào những ngày nắng, cây cần nhiều nước và muối khoáng để tạo ra dưỡng chất hơn là lúc trời âm u, đó là lí do mà ta phải tăng lượng nước tưới và phân bón vào mùa nắng, giảm đi vào mùa mưa, không nên bón phân vào những ngày âm u, ít nắng.

Ánh sáng cần thiết cho sự quang hợp, cường độ quang hợp tăng theo cường độ ánh sáng nên đối với Mokara là loài ưa sáng, khi ánh sáng yếu thì cường độ quang hợp giảm, khi đó cây sẽ thiếu dinh dưỡng, suy yếu hoặc không ra hoa.

c) Nhiệt độ


Nhiệt độ là một nhân tố có tính chất quyết định đến sự phân bố các loài lan trên thế giới và sự sinh trưởng , phát triển các loài lan.

Nhiệt độ tác động đến cây lan qua con đường quang tổng hợp. Cường độ quang hợp tăng theo nhiệt độ: thường khi nhiệt độ tăng lên 10oC thì tốc độ quang hợp tăng lên gấp 2 lần. Do vậy, khi nhiệt độ tăng cao, nhu cầu dinh dưỡng ở cây tăng. Vào mùa nắng, ta tăng cường phân bón cho lan để đáp ứng nhu cầu dinh dưỡng gia tăng này.

Tuy nhiên, nếu nhiệt độ thấm vào cây mà không tỏa ra được thì diệp lục tố sẽ bị tiêu hủy, lá ngả vàng và phản ứng quang hợp bị đình chỉ.Ngoài ra, nguyên sinh chất trong tế bào cũng bị đặc quánh lai do mất nước, hậu quả là cây ngừng hô hấp và chết đi. Trong trường hợp ngược lại, khi nhiệt độ quá thấp, sẽ làm cho nước trong tế bào của cây kết tinh thành nước đá, làm gia tăng thể tích phá vỡ cấu trúc tế bào.

Mokara thuộc nhóm lan ưa nóng:chịu nhiệt độ ban ngày không dưới 21oC, ban đêm không dưới 18.5oC.

d)Ẩm độYếu tố ảnh hưởng quan trọng nhất đối với ẩm độ là mưa, nhưng không phải là

mưa to hay nhỏ mà chính là sự phân bố lượng mưa trong năm: mưa rải rác tạo ẩm độ cao hơn mưa tập trung.

Nước từ các trận mưa, từ không khí ẩm vào rễ, di chuyển qua thân và thoát hơi nước qua lá.Sự di chuyển ấy có ý nghĩa rất quan trọng với lan vì nó giúp cho việc vận chuyển chất dinh dưỡng và các sản phẩm do tạo thành trong cây được dễ dàng. Lượng nước ấy là rất lớn nên phải tưới nước cho lan.

Cây thiếu nước vì hiện tượng thoát hơi nước xảy ra qua lá. Sự thoát hơi nước là hiện tượng bốc hơi nên nó tùy tùy thuộc vào độ ẩm. Nếu không khí bão hòa hơi nước thì không có hiện tượng thoát hơi nước, nhưng nếu không khí khô ráo thì sự thoát hơi nước gia tăng. Sự thiếu nước xảy ra vào mùa khô, lúc đó lá khô héo rụng đi, cường độ quang hợp thấp. Tuy nhiên không phải tất cả nước của cây đều bị thải ra ngoài. Thật ra, nước là thành phần quan trọng chiếm tỉ lệ 60-90% trọng lượng của cây lan. Phần lớn nước ở dạng tự do hòa tan các chất( như nước ở nhựa cây), chính sự thoát hơi nước này làm cây héo rụng đi. Như vậy, ta phải tăng cường tưới nước cho lan vào mùa khô.

Khi chọn địa điểm để thiết lập vườn lan Mokara cần lưu ý 3 loại độ ẩm: ẩm độ của vùng, ẩm độ của vườn, ẩm độ trong chậu. Sự hài hòa ẩm độ sẽ theo chiều thuận: từ vùng rộng đến vùng nhỏ hơn, nghĩa là nếu ẩm độ của vùng cao thì ẩm độ của chậu cũng cao.


e)Độ thông thoángĐộ thông thoáng cũng là một yếu tố cần thiết cho lan phát triển tốt. Không khí

nơi vườn lan cần được thay đổi mỗi phút. Lượng không khí luân lưu này không những cần để làm mát cây mà còn làm thay đổi một lượng CO2 trong không khí là khoảng 340 phần triệu. Trên mặt lá, lượng CO2 này còn giảm nhiều vì lien tục bị cây hấp thu. Vì vậy, không khí cần được thay đổi lien tục để tái lập lượng CO2 xung quanh lá.

Ở vùng thông thoáng thì rất hầm hơi nhất là khi ẩm độ, nhiệt độ tăng.Càng thiếu thông thoáng càng dễ gia tăng bệnh cho lan. Nhưng sự thông thoáng quá lớn thì lại gia tăng sự bốc hơi làm cho môi trường có độ ẩm thấp, sự thoát hơi nước ở cây cao, cây kém phát triển. Vì vậy, ở nơi quá thông thoáng như sân thượng, nơi đồng trống… thì phải che chắn xung quanh. Khoảng cách các nẹp che trên giàn che , độ dày của lưới che, mật độ của cây cũng ảnh hưởng đến độ thông thoáng, nhiệt độ của vườn lan.

4. Một số bệnh thường gặp ở cây lan Mokara

a)Bệnh do nấmThông thường bệnh nấm phát triển trên cây lan chủ yếu ở lá, biểu hiện nhiều

nhất là dưới lá. Do các bào tử của nấm phát triển, lan ra một phần hoặc toàn bộ một lá, hai lá hay toàn bộ các lá của cây lan. Nếu xác định được bệnh do nấm thì việc xử lí trị bệnh cây lan không khó khăn lắm. Việc dùng thuốc trừ nấm như Linehre Manebre hoặc các loài thuốc trừ nấm khác cũng có kết quả.

Đi đôi với việc phun thuốc, cần phải giải quyết thêm vấn đề về độ ẩm, chế độ tưới nước, tạo môi trường thoáng, có ánh nắng quanh vườn lan, sẽ cải thiện đáng kể vấn đề bệnh nấm.

Trước khi phun thuốc trừ nấm, cũng nên nhờ một nhà chuyên môn về sâu bệnh để xác định bệnh này có phải do nấm gây ra hay không? Thông thường, khi bị bệnh, lá cây, đọt cây lan sẽ vàng úa, sau đó sẽ thối ủng.

Các bệnh nấm thường gặp trên cây lan Mokara: Bệnh thối đen: bệnh do 2 loại nấm Pithium sp và Phytophthora sp gây

ra, gặp nhiều trên lá đang thối. Bệnh đốm vàng do nấm Colletotrichum sp gây ra Bệnh khô cháy lá: do nấm thuộc giống Phylostica Bệnh đốm nâu: do nấm Phllostictina piriformis gây ra Bệnh đốm vàng do nấm Cercospora sp có bào tử màu nâu đen làm cho rễ khô dần


b) Bệnh do động vậtCó rất nhiều côn trùng, sâu bệnh đến phá hoại cây lan. Chúng phát triển từ rễ

đến mầm non, lá đến cả hoa, nụ hoa của cây lan. Sâu bệnh này sinh sôi, nảy nở bất kì lúc nào, mùa mưa cũng như mùa nắng. Đặc biệt vào mùa mưa, chúng tàn phá nhiều hơn.

Một số sâu bệnh và côn trùng thường phá hoại cây lan Rệp sáp: chúng thường hút nhựa cây lan. Chúng bám ở phía dưới lá lan, làm

cho cây lan khô, héo dần. Rệp sáp thuộc ho5Cocoidea có vỏ cứng màu nâu, lây lan do kiến mang đến. Để trị, người ta dùng bông gòn có tẩm một ít alcol 90o

để gở chúng. Biện pháp này đối với một vài chậu lan thì được nhưng không thể áp dụng cho một vườn lan lớn. Đối với các vườn lan lớn, chúng ta có thể phun thuốc Wafaron để trị chúng.

Sâu: do ấu trùng của các loài bướm. Bướm đẻ trứng trên lá cây lan, chúng phát triển và cắn đục lá, thân, hoa của cây lan. Chúng ta có thể phòng trừ sâu bướm bằng cách phun thuốc Malathion.


Hình 3: Héo rễ do nấm Sclerotium rolfsii

Hình 4: Nhện đỏ phá lan

c) Bệnh do virusGặp bệnh này cây lan sẽ có hình dạng bất thường thể hiện ở lá thân. Lá nhỏ đi

hoặc không đều, màu sắc lá cũng khác, trên lá có khi có nhiều đốm đen, việc ra hoa sẽ khó hơn, hoặc hoa sẽ biến dạng về màu sắc và hình dạng. Trong trường hợp này, một khi chúng ta xác định bệnh do virus thì việc chữa trị là rất khó, hầu như không được, cần nhổ bỏ để khỏi lây lan sang các cây khác.

Virus thường lây Lan qua các dụng cụ tách chiết, bệnh cũng lây lan bằng các côn trùng châm hút, bệnh phát triển theo các vết thương.

Hình 5: Virus ORSV


B. NHÂN GIỐNG HOA LAN MOKARA

I.NHÂN GIỐNG LAN MOKARA THEO CÁCH TRUYỀN THỐNG: Có 4 cách:1. Phương pháp nhân giống bằng hạt:

Hình 6: Hạt lan nẩy mầm2. Phương pháp lai

a) Chọn cặp bố mẹ tạo hạt:Hoa bố mẹ có màu sắc hấp dẫn khác nhau ở cùng loại. Chú ý đến tính chống

chịu, các cặp chọn nên có nguồn gốc địa lý cách xa nhau.Tính trội ở lan là đỏ hồng tím đỏ. Nắm vững các đặc điểm sinh trưởng của bố mẹ trong các thời kỳ đặc biệt là thời kỳ ra hoa.

b) Lai tạo giống:Khi nụ to chín khử đực cây mẹ.Thụ phấn cây bố : dùng kẹp gắp bao phấn chưa nở rồi cho vào lọ thuỷ tinh để

trong nhiệt độ phòng 22-240 C để cho hạt phấn chín.Khi hạt phấn nở tung ra thì đưa vào bình hút ẩm để bảo quản, chờ khi hoa cái

chín thì thụ phấn nhân tạo.Khi hoa cái nở 3-4 tiếng tiến hành thụ phấn nhân tạo. Sau 5-10 tuần tiến hành

thu quả, không nên đề quả chính khô, thu tốt nhất là khi quả có màu vàng. Xử lý foocmalin 0.5% để chống nấm chống vi khuẩn, rồi ủ trong 2giờ, sau đó hong khô, chờ hạt nứt vỏ ta thu hạt.


Khi hạt tách ra lâu nhất là ba ngày sau phải gieo hạt ngay. Hạt lan vỏ cứng khả năng hút nước rất kén, rất khó nảy mầm. Do đó khi gieo hạt lan phải qua khâu xử lý hạt, và phải gieo hạt trong môi trường nhân tạo.

Khâu xử lý hạt như sau: cho hạt vào lọ thuỷ tinh đổ nước oxy già nồng độ 3% ngâm trong 16 phút, sau đó hút dung dịch oxy già ra ngoài rửa 3 lần với nước cất. Sau đó cho vào phòng cấy vô trùng để cấy. Chiếu sáng 18 giờ. Nếu không có ánh sáng tự nhiên chiếu sánh nhân tạo 4000lux.

Môi trường nhân tạo gồm các thành phần sau:Ca(PO4)2 0.2gam+nước cất+2 giọt HCl 0,1NK3NO3 0,53gamMgSO4.7H2O 0,5 gam(NH4)2SO4 0,25 gamKH SO4 0,225 gamFe2(CuH4O3).3H2O 0,28 gamMnSO4.4H2O 0,007gamSacaroza 20 gamAgar 10 gamNước cất 1lit

3. Phương pháp nhân giống bằng cách cắt ngọnCây mẹ có độ tuổi từ 6 tháng đến 1 năm có thể cho ghép cắt cành để nhân

giống.Cắt cành tốt nhất là vào đầu mùa mưa, điều kiện môi trường thuận lơi, khí hậu

mát mẻ, cây cỏ phát triển tốt. Có thể cắt cành vào bất cứ diệp nào trong năm miễn phù hợp về điều kiện môi trường

Mỗi lần cắt cho nhiều cây con, một đoạn 3-5cm với ít nhất hai tầng gió rễ là có thể tách thành cây mới. Cây con sau khi tách trồng trong giá thể mới như cây trưởng thành,và cây con sau khi tách phần có ngọn sẽ nhanh cho hoa hơn. Cây con cần để nơi có độ ấm cao, thoáng, ít nắng, tưới theo kiểu phun sương 4 lần trong ngày, khi cây có rễ chắc mới bắt đầu bón phân và đưa ra nắng. Cây mẹ sau khi cắt ngọn sẽ ra chồi nách và phát triển thành thân mới.

4. Phương pháp nhân giống bằng cách tách cây con (keiki)Cây con là một cây nhò dâm ra từ thân hay cuống hoa cũ. Tách cây con là một

kỹ thuật đơn giản dễ làm và cây con tách ra có tỉ lệ sống cao. Ngoại trừ với Phalaenopsis sự xuất hiện của cây con báo hiệu cây già hoặc chăm sóc kém.


Hình 7: Keiki

5. Phương pháp nhân giống bằng cách chiếtCách ngọn 20-30cm, cắt một lớp cắt để bóc vỏ đi. Bọc quanh vết cắt bằng một

tảng rêu giữ ẩm, có tẩm dung dịch tạo rễ. Sau khi rễ được tạo thành cây con được tách ra và để vào chậu

6. Phương pháp nhân giống bằng hom

Đây là phương pháp nhân giống đơn giản bằng cách cây con được cắt thẳng từ đọan trên cùng ( đọt ) của cây mẹ. Thông thường tùy theo yêu cầu quy cách hom giống tối thiểu phải bao gồm từ 2- 3 rễ đâm ra từ thân cây mẹ. Kích cỡ thường để trồng là tối thiểu 25 – 30 cm, có thể tới 50 – 60 cm. Hom càng dài thì khả năng cây càng khỏe do có nhiều rễ, sau khi cắt trồng sang vườn mới thì khả năng phục hồi nhanh, mau ra hoa trở lại. Tùy theo đặc tính giống, sau 3 tháng cây con cắt từ đọt đã có thể cho hoa nhưng thông thường để dưỡng cây người ta cắt bỏ các phát hoa ở giai đọan này.

Nhược điểm của phương pháp này là giống đợt đầu nhân ra với số lượng hạn chế, cứ một cây mẹ thì cắt được một đọt - tức 1 cây con. Tuy nhiên sau khi cắt đọt, cây mẹ nếu chăm sóc tốt từ các nách lá, tập trung phần trên gần chỗ cắt sẽ ra tiếp tục các mầm cây con. Thông thường từ cây mẹ sẽ ra được 2 - 3 chồi, tối đa có thể 4 chồi,


sau khỏang 6 tháng cây con sẽ phát triển hòan chỉnh và có thề tách ra để trồng. Giá thành cây giống cũng cao giống như cây mẹ.

7. Phương pháp nhân giống bằng hom cải tiến

Biện pháp cắt hom lấy phần ngọn làm cây giống, còn phần gốc sẽ phát triển các chồi con thành cây thành phẩm để trồng đang được nhà vườn trồng lan cắt cành Mokara áp dụng rộng rãi. Tuy nhiên, một điểm hạn chế của phương pháp này là hệ số nhân chồi không cao. Từ một cây mẹ ban đầu, sau khi cắt hom, lấy phần ngọn ta được 01 cây thành phẩm thì số lượng chồi con sinh ra không nhiều, từ 2 – 3 chồi, tối đa có thể 4 chồi. Để cải thiện hệ số này, chúng tôi đã tiến hành thí nghiệm bằng áp dụng các biện pháp kỹ thuật để tác động vào để nâng cao khả năng ra chồi của các giống Mokara. Các lọai phân bón lá có hàm lượng đạm cao như 31-11-11 kết hợp lọai có chứa axit amin, rong biển được phun liên tục vào thời điểm trước khi cắt đọt 1 tháng và sau khi cắt 6 tháng.

Hình 7 : Cây lan Mokara được xử lý ra chồi sau khi cắt đọt 3 tháng


Kết quả thu được cho thấy: đối với cả 2 giống thí nghiệm, tất cả các công thức

có xử lý phân bón lá 31-11-11 kết hợp với rong biển, phân Terra Sorb ( có chứa acid amin ) đã cho số lượng chồi thu được cao hơn hẳn so với đối chứng từ 64 – 114%. Cũng như cao hơn so với công thức chỉ xử lý phun phân bón lá lọai 31-11-11. Số lượng chồi đạt tiêu chuẩn sau 6 tháng cắt đọt trong công thức này cũng cao hơn so với công thức đối chứng và công thức phun 31-11-11. Trong công thức có xử lý rong biển là lọai phân bón lá có chứa chất kích thích sinh trưởng Cytokinin. Đây là loại chất điều hòa sinh trưởng có tác dụng kích thích sự phân hóa cơ quan của thực vật, đặc biệt là phân hóa chồi. Nếu tỷ lệ Auxin cao hơn Cytokinin thì kích thích ra rễ, còn tỷ lệ Cytokinin cao hơn Auxin thì kích thích sự phát triển của chồi nách, giải phóng cây khỏi sự kìm hãm của chồi ngọn. Ngòai ra, lọai phân bón có chứa acid amin cũng góp phần cho sự phát triển về chiều cao của các chồi nách sau khi đọt cây mẹ bị cắt.

II.NHÂN GIỐNG MOKARA IN-VITRO1. Khái Quát Phương Pháp Nuôi Cấy In Vitro

a) Giới Thiệu Phương Pháp Nuôi Cấy In VitroNhân giống in vitro là kỹ thuật nuôi cấy mô thực vật trong ống nghiệm có chứa

môi trường xác định và trong điều kiện vô trùng. Môi trường nuôi cấy mô thực vật phải chứa đầy đủ các dinh dưỡng, các chất điều hoà tăng trưởng. Các đặc tính lý hoá của môi trường nuôi cấy mô phải phù hợp với sự tăng trưởng và phát triển của mô thực vật. Các bộ phận của thực vật như: lá, hoa, đỉnh sinh trưởng, rễ … đều có thể dùng làm mô để nuôi cấy.


Hình 8: sơ đồ các bộ phận dùng nuôi cấy in vitro ở cây lanA.Chồi: (1) trẻ, (2) già, (3) mới phát triển, ( 4) giả hành và chồi nách. B. phát hoa với (1) chồi nách, (2) hoa nở, (3) chồi trong quá trình nở. C. mô phân sinh đỉnh. D. chồi. E. chồi trên trục hoa. F. lá non. G. chồi có thể được hình thành từ (1) chồi ngọn, (2) chồi và (3) chồi trục hoa. H. Đỉnh chồi. I. quá trình tạo cây con từ các loại chồi khác nhau.

Do sỡ hữu nhiều đặc tính ưu việt, ngày nay phương pháp nuôi cấy invitro được các nhà nhân giống sử dụng rộng rãi và hướng tới các mục đích sau:

Tạo được quần thể lớn và đồng nhất trong thời gian ngắn, trong khoảng không gian giới hạn.

Kiểm soát được đặc tính lý hoá của điều kiện nuôi và dịch bệnh trên giống cây trồng.

Tiến hành các biện pháp kỹ thuật cải tiến chất lượng cây trồng thông qua nuôi cấy in vitro.

Nhân nhanh giống cây trồng từ các nguồn nguyên liệu dễ lấy như từ lá, hoa, đốt thân…

Làm sạch nguồn virus cho cây bằng nuôi cấy mô phân sinh ngọn.


b) Các Bước Cơ Bản Trong Nuôi Cấy In Vitro Tạo thể nhân giống in vitro

Mẫu được nuôi cấy trên môi trường đặc biệt để tạo thể nhân giống in vitro. Tuỳ thuộc vào từng loại đôi tượng khác nhau mà người ta chọn thể nhân giống in vitro là thể chồi hay thể cắt đốt.

Nhân giống in vitroĐây là giai đoạn tăng sinh khối thể nhân giống. Tách thể nhân giống thành nhiều

phần nhằm tăng số lượng thể chồi. Điều kiện nuôi cấy thích hợp giúp quá trình tăng sinh diễn ra nhanh chóng.

Tái sinh cây hoàn chỉnh in vitroDưới sự cảm ứng của các hormone thực vật thích hợp thể chồi sẽ biệt hoá hình

thành rễ, lá và thành cây con hoàn chỉnh Chuyển cây in vitro ra vườn ươm

Đây là giai đoạn khó khăn trong quá trình nhân giống cây vô tính. Cây con nuôi cấy in vitro phải đối mặt với điều kiện môi trường khắc nghiệt hoàn toàn khác xa với môi trường mà nó sống trước đó. Do vậy, ở bước này cần chuẩn bị vườn ươm chu đáo và cẩn thận, vườn ươm nên có cường độ chiếu sáng thấp, nhiệt độ không khí thích hợp, độ ẩm không khí cao…

c) Những Thuận Lợi Của Phương Pháp Nuôi Cấy In VitroDo đặc điểm nuôi cấy của mình, phương pháp nuôi cấy in vitro mang nhiều ưu

điểm vượt trội so với các phương pháp nhân giống cổ điển. Các ưu điểm đó có thể liệt kê như sau:

Cây nhân giống in vitro đồng nhất về di truyền Cây giống sản xuất ra sạch bệnh do được nuôi cấy trong điều kiện vô trùng Có thể chủ động sản xuất được quanh năm mà không phụ thuộc vào mùa và

thời tiết. Chủ động kiểm soát được các điều kiện về nhiệt độ, độ ẩm, ánh sáng…

Sản xuất được số lượng lớn cây giống trong không gian nhỏ và tốn ít thời gian. Do vậy, đáp ứng được nhu cầu to lớn về nguồn cây giống.

Bảo quản được lượng lớn cây giống trong điều kiện in vitro mà chỉ cần diện tích nhỏ.


d) Những Khó Khăn Của Phương Pháp Nuôi Cấy In VitroBên cạnh những ưu điểm vượt trội, nuôi cấy mô in vitro cũng có những khó

khăn nhất định khiến nó chưa thể ứng dụng rộng rãi trên nhiều đối tượng và trên quy mô lớn.

Trong quá trình nuôi cấy in vitro, mô nuôi cấy thường thải ra những dịch chất kiểm hãm sự phát triển của chính mô nuôi cấy. Những dịch chất đó phổ biến nhất là phenol. Than hoạt tính có thể bổ sung vào môi trường nuôi cấy để hấp phụ phenol do mô cấy tiết ra. Tuy nhiên, than hoạt tính cũng có tác động tiêu cực tới việc cung cấp một số muối khoáng cho mô nuôi cấy

Thời gian nhân giống kéo dài, chi phí tốn kém, đòi hỏi thiết bị kỹ thuật đặc biệt là tay nghề kỹ thuật viên. Do vậy, vẫn chưa được ứng dụng rộng rãi trên nhiều đối tượng cây trồng.

Trong quá trình cấy chuyền liên tục có thể xảy ra các biến di xoma làm giảm chất lượng giống cây trồng.

Các cây con tạo ra đồng nhất về kiểu di truyền do vậy hạn chế sự đa dạng của dòng sản phẩm tạo ra.

Quá trình nhân giống gồm nhiều giai đoạn phức tạp và tốn thời gian. Đặc biệt là giai đoạn đưa cây con ra vươn ươm, giai đoạn này tỷ lệ cây con chết là khá cao.

2. Vi Nhân Giống Lan Mokaraa) Các hoá chất dùng trong khử trùng mẫu

Calcium hypochlorite 5 -10% thời gian 5 - 30 phút Sodium hypochlorite 0,5 - 5% thời gian 5 - 30 phút Hydrogen peroxide 3 -12% thời gian 1/10 - 5 phút Ethyl alcohol 70 - 95% thời gian 5 - 30 phút Nitrat bạc 1% thời gian 5 - 30 phút Mercuric chloride 0,1-1% thời gian 2 - 10 phút

Tuỳ theo loại mẫu, kích thước mẫu mà thay đổi thời gian, nồng độ các chất để khử mẫu cho thích hợp

b) Các chất điều hoà tăng trưởng thực vật dùng trong nuôi cấy mô Auxin: thường dùng ở nồng độ 0,01 mg/l – 10 mg/l, có tác dụng

trong sự phân cắt tế bào, tạo rễ bất định, ức chế sự tạo chồi, giúp sự phát khởi và sinh trưởng của mô sẹo, cảm ứng sự tượng phôi sinh dưỡng. Có hai loại Auxin dùng trong nuôi cấy mô Auxin thiên nhiên: AIA ( Axid Indol Axetic) do cây tổng hợp ở

các phần non như chồi, lá non, trái non, di chuyển từ ngọn xuống gốc


Auxin tổng hợp: AIB ( Acid Indol Butyric) ANA ( Acid Naphtalen Acetic) 2, 4 D ( Acid 2, 4- Dichlorophenoxy Acetic)…

Cytokinin: thường dùng ở nồng độ o,1mg/l – 10 mg/l giúp sự phân cắt tế bào, kích thích sự tạo chồi, ức chế sự tạo rễ. Adenine ( 50 mg/l – 250mg/l ) Kinetin ( 0,1 – 5 mg/l ) BA hay BAP ( 0,1 mg/l – 10mg/l )

Auxin và cytokinin thường được pha thành dung dịch mẫu có nồng độ 1 mg/l, chúng hoà tan trong NaOH và lưu trữ lạnh ở 0 – 50C

3. Các phương pháp nuôi cấy in vitro lan MokaraCó nhiều quy trình, phương pháp nuôi cấy in vitro lan Mokar khác nhau được

xây dựng nhằm tăng sinh nhanh chóng lượng cây con dùng làm giống. Các phương pháp ấy khác nhau bởi nhiều điểm như thành phần môi trường nuôi cấy, điều kiện nuôi cấy,… Tuy nhiên, nếu dựa vào nguồn gốc mẫu cấy ban đầu ta có thể có các phương pháp nuôi cấy mô in vitro lan Mokara như sau:

a) Phương pháp cấy đỉnh sinh trưởngNuôi cấy đỉnh sinh trưởng lan Mokara bao gồm các bước cơ bản như sau: Vật liệu

Chọn cây lan khoẻ, sạch bệnh, lấy mầm lá non từ giả hành. Dùng dao đã khử trùng tách lấy 0,1- 1mm3 mô phân sinh và đưa vào môi trường nuôi cấy

Khử trùng bề mặtBóc lá ngoài, xử lý vô trùng bằng Hypodoritnatri 7- 10% Điều kiện nuôi cấy

Thời gian chiếu sáng 12 giờ một ngày với cường độ chiếu sáng là 4000 lux. Nhiệt độ nuôi cấy từ 28- 300C. Đối với môi trường lỏng tiến hành nuôi cấy trong máy lắc với vận tốc 160 rpm

Môi trường nuôi cấyCó thể sử dụng môi trường rắn có chứa agar hoặc môi trường lỏng không bổ sung

agar. Tuỳ vào giai đoạn nuôi cấy mà bổ sung các chất điều hoà tăng trưởng khác nhau. Giai đoạn đầu nuôi cấy đỉnh sinh trưởng dùng chất điều hoà sinh trưởng là αNAA 1- 2 mg/l. Giai đoạn 2 dùng chất điều hoà tăng trưởng là Giberilline khi mầm rễ đã hình thành với nồng độ 2- 6mg/l.Quy trình nuôi cấy đỉnh sinh trưởng có thể tóm tắt qua sơ đồ sau


b) Phương pháp nuôi cấy chồi náchGồm có các bước cơ bản sau Chọn mẫu và khử trùng mẫu cấy:

Tách các vảy hành ra từ cây, bóc lần các lá già cho đến khi xuất hiện các mầm chồi bên mang đỉnh sinh trưởng. Cắt bỏ gốc của mỗi mầm, sau đó khử trùng bằng cách ngâm trong cồn 70% trong 30 giây, rửa sạch bằng nước cất vô trùng ngâm trong dung dịch Ca(OCl)2 2% trong 25 phút, việc khử trùng được tiến hành trong tủ cấy. Mô được rửa lại với nước cất vô trùng 4 - 5 lần. Mỗi mầm được đặt trong đĩa petri vô trùng và cẩn thận tách các lá non. Sau mỗi lần tách, nhúng mầm vào cồn 700 trong 1 giây và rửa với nước cất vô trùng. Chuyển sang một đĩa petri vô trùng khác, tách các lá mầm bằng dao nhọn vô trùng. Dùng kìm nhọn tách các lớp lá, cắt đỉnh sinh trưởng ra khỏi mô và cấy vào môi trường nhân giống ban đầu.

Nhân giống Môi trường nhân giống thường là môi trường MS (Murashige Skoog, 1962) có bổ sung các chất điều hoà tăng trưởng (auxin, cytokinin,…) với tỷ lệ phù hợp tùy loài nhằm tạo điều kiện cho quá trình nhân chồi. Nồng độ các chất điều hoà sinh trưởng nên giảm dần trong các lần cấy chuyền sau đó. Các chất chiết trái cây cũng được đề nghị dùng như nước cốt cà chua, nước dừa, nước chuối, nước khoai tây... nhưng chúng chỉ có hiệu quả trong các lần cấy chuyền và thể tích cũng không quá 10% thể tích môi trường. Nhiệt độ lý tưởng để nhân giống Lan là 220C - 260C và tuỳ vào mỗi loài. Sau 4-8 tuần, đỉnh sinh trưởng chuyển sang màu xanh lục và tạo ra các khối tròn


Chồi mang đỉnh sinh

trưởng

Khử trùng

Môi trường duy trì

Cụm chồi

Môi trường tạo thể chồi. Ánh sáng

1000-2000 lux,260C, Đỉnh sinh

Tạo rễCây con 5- 7cm,3-4 lá Cụm chồi

phát triểnCây conVườn ươm

gọi là thể chồi. Thể chồi được lấy ra khỏi môi trường cấy ban đầu, dùng dao nhọn cắt làm 4-6 miếng tuỳ kích thước của chồi. Lát cắt được chuyển vào môi trường duy trì (môi trường phát triển chồi). Mỗi đỉnh sinh trưởng sẽ phát triển ra một thể chồi mới sau khoảng 4 tuần, có thể cắt tiếp và cấy chuyền sang môi trường mới.

Tái sinh cây hoàn chỉnh in-vitro Khi đạt đến số cây giống cần thiết, ta chuyển thể chồi sang môi trường tạo rễ (môi trường có lượng auxin tăng lên để kích thích ra rễ). Sau 4 -5 tháng, các thể chồi sẽ phát triển thành cây con.

Chuyển cây ra vườn ươm Cây con cao 5-7 cm và có từ 3-4 lá có thể chuyển sang cấy vào bầu đất mùn vô trùng có bổ sung các chất dinh dưỡng. Sau một thời gian cây phát triển ổn định ta đem chuyển vào chậu. Sau khi chuyển chậu khoảng một tuần mới được bón phân, lúc này cây đã có đủ sức chống chọi với bệnh tật.

Sơ đồ tóm tắt quy trình


Hinh 9: các giai đoạn phát triển in vitro hoa lan. A, B: hình thành PLB, C, D: hình thành chồi ngọn và rễ. E, F: chuyển cây con ra chậu

c) Vi nhân giống hoa lan Mokora thông qua nuôi cấy chồi hoaTạo dòng hoa lan thông qua nuôi cấy chồi ngọn ( shoot tip ) và chồi nách

( axillary bud) dễ gây nguy hại đến cây lấy mẫu. Tuy nhiên, nếu mẫu nuôi cấy là chồi hoa thì việc lấy mẫu nuôi cấy in vitro không để lại nhiều tác hại cho cây cho mẫu. Do vậy, nuôi cấy chồi hoa Mokara là một lựa chọn có nhiều ưu điểm, được nhiều nơi quan tâm, đặc biệt được sử dụng phổ biến ở vườn thực vật Singapore. Vi nhân giống hoa lan Mokara từ chồi hoa gồm các bước thực hiện như sau:

Vật liệu lấy mẫu nuôi cấy


Chồi hoa phát triển hoàn chỉnh, có chiều dài 0,5 - 1cm. Khử trùng bề mặt

Chồi hoa được rửa trong nước tiệt trùng ( không nên sử dụng chất tẩy để rửa). Ngâm chồi hoa 45 phút trong dung dịch tẩy clorox 20%. Sau đó loại bỏ cuống nhỏ, chồi được ngâm tiếp tục trong Clorox 5% trong 15 phút. Cuối cùng chồi được rửa 3 lần trong nước cất tiệt trùng.

Bình nuôi cấy: Erlenmeyer flarks hay erlen và dụng cụ có thể nuôi cấy khác Điều kiện môi trường nuôi cấy

Nuôi cấy lỏng đặc trong máy lắc 60 – 80 rpm. Chiếu sáng mẫu cấy 12 giờ mỗi ngày, với cường độ ánh sáng vào khoảng 1000 lux. Nhiệt độ nuôi cấy thích hợp là 21 – 25 0C.

Môi trường nuôi cấyChồi hoa đầu tiên được cấy trong môi trường MS có điều chỉnh ( bảng 1 ). Sau đó

được cấy chuyền sang môi trường Knoudson C được điều chỉnh ( bảng 2 ). Sự biệt hoá của PLB diễn ra tại môi trường có điều chỉnh Vacin- Went ( bảng 3)

Quy trìnhChồi hoa được cấy trên môi trường 1 ( bảng 1 ). Khi PLB hình thành tại đế hoa

thì cấy chuyền mẫu sang môi trường cơ bảng Knudson C có bổ sung hormone nhưng không bổ sung đường, mục đích là tăng sinh PLB. Để tăng cường sự biệt hoá, PLB được cấy chuyền sang môi trường Vacin- Went có điều chỉnh. Sau 9 – 14 tháng, cây con có thể được cấy trong chậu và trồng trong nhà lưới.

Đánh giá quy trình

Những chồi hoa nhỏ hơn 0,5cm và lớn hơn 1cm thì không hình thành được PLB. Quy trình này có các ưu điểm sau: cây bố mẹ không bị nguy hại khi tách chồi hoa ra khỏi cây mẹ, chồi hoa có thể thu được với lượng lớn, nó không đòi hỏi các quy trình cắt bỏ phức tạp.


Stt Thành phần Nồng độ(mg/l)

Nồng độ Stock

Thể tích stock trên môi trường

nuôi cấy(ml)

Lưu ý

Bảng 1: Môi trường Murashige–Skoog có điều chỉnh dùng để nuôi cấy chồi hoa Mokara


Nồng độ Stock


nuôi cấy(ml)

Lưu ý


Bảng 2: Môi trường Knudson C có điều chỉnh dùng để nuôi cấy chồi hoa Mokara


Nồng độ Stock


nuôi cấy(ml)

Lưu ý


Bảng 3: Môi trường Vacin-Went dùng cho biệt hoá cây con từ chồi hoa Mokara

d) Vi nhân giống Lan Mokara bằng nuôi cấy đỉnh phát hoa

Phương pháp này được khởi xướng nghiên cứu và ứng dụng bởi Abdul Karim B. Abdul Ghani tại phòng thực vật thuộc đại học Kebangsaan, Malaysia. Phương pháp này gồm các bước sau:

Vật liệu: chóp phát hoa dài 2mm lấy từ Lan Mokara Chark Kuan. Bình nuôi: Erlenmeyer flasks thể tích 100ml chứa 50ml môi trường nuôi. Khử trùng bề mặt: phát hoa nên được rửa với nước và chất tẩy nhẹ, sau đó

rữa nó trực tiếp dưới vòi nước chảy. chóp phát hoa tiếp tục được ngâm 15phút trong dung dịch Clorox 10%, cắt bỏ đốt phát hoa phía dưới chóp, tách bỏ lá bắc bao phủ chóp, rồi ngâm mẫu tiếp trong 10 phút với Clorox 1%. Cuối cùng mẫu được ngâm trong nước tiệt trùng trong 5 phút.

Môi trường nuôi cấy: PLB được hình thành trong môi trường lỏng có điều chỉnh Vecin-Went ( bảng 4). PLB tăng sinh trong môi trường lỏng Vecin- Went không có đường và biệt hoá thành cây con trong môi trường đặc Vecin- Went có bổ sung đường và các hormone cần thiết.

Quy trình phát triển: Đặt đỉnh chồi trong môi trường chứa đường để hình thành PLB. Khi đó chuyển mẫu cấy sang môi trường tương tự nhưng không bổ sung đường để tăng sinh PLB. Cuối cùng cấy chuyền mẫu sang môi trường rắn để biệt hoá hình thành cây con.


Điều kiện nuôi cấy: Nuôi cấy lỏng trong máy lắc với vận tốc lắc 100 rpm. Thời gian chiếu sáng mô cấy là 8 giờ với cường độ chiếu sáng là 2000 lux. Nhiệt độ nuôi cấy là 25 ± 20C

Đánh giá phương pháp: đây là quy trình nhân giống Lan Mokara hiệu quả về hệ số nhân và không ảnh hưởng xấu đến cây lấy mẫu.


Nồng độ Stock


nuôi cấy(ml)

Lưu ý

Bảng 4: môi trường Vecin- Went medium có điều chỉnh nuôi cấy đỉnh phát hoa

e) Tăng Sinh Tạo Dòng Lan Mokara Thông Qua Nuôi Cấy Lá NonKhi chỉ có một lượng giới hạn nguồn cây cho mẫu thì việc dùng lá làm mẫu mô

nuôi cấy có ý nghĩa quan trọng. Có nhiều nhân tố ảnh hưởng đến năng suất và hiệu quả của nuôi cấy mô hoa lan từ lá, các yếu tố đó có thể được liệt kê như sau:

Hướng nuôi cấy trục lá: các nghiên cứu của Chenand Chang, 2002 đã chỉ ra mặt trục lá hướng lên cho hiệu quả hình thành mô phôi và PLB tốt hơn so với trục hướng xuống.

Thành phần dinh dưỡng của môi trường Hormone tăng trưởng Nguồn lấy mẫu lá ( in vitro/ in vivo) Phần của lá được lấy Tuổi của lá


Quy trình vi nhân giống lan Mokara qua nuôi cấy mô lá gồm các bước sau: Vật liệu mẫu

Cắt lá thành miếng có chiều dài 0,5- 1,5 cm, chiều rộng 0,3 -0,5 cm. Lá được chọn từ cây con trồng 3 tháng tuổi.

Bình nuôi: ống erlenmeneyer flarks Điều kiện nuôi cấy

Nuôi cấy lỏng trên máy lắc với vận tốc 100 rpm. Thời gian chiếu sáng 8h / ngày với cường độ chiếu sáng là 2000 lux. Nhiệt độ nuôi cấy 25 ± 20C

Môi trường nuôi cấyMôi trường lỏng Vacin- Went có điều chỉnh với 10% thể tích nước dừa và 1mg/l

kinetin ( bảng 5) thích hợp cho sự cảm ứng PLB và sự tăng sinh của chúng. PLB cấy trên môi trường Vacin- Went có điều chỉnh sẽ cảm ứng tạo chồi.

Quy trìnhĐặt mô nuôi cấy trên môi trường lỏng Vacin- Went để cảm ứng và tăng sinh

PLB. Khi PLB tăng sinh đủ lớn thì cấy chuyền PLB sang môi trường rắn để cảm ứng sự tạo chồi.

Trình tự phát triển của mẫu mô nuôi cấyMẫu nuôi cấy sẽ phát triển phình lên sau 1 tuần nuôi cấy. PLB có thể được phát

triển vùng rìa lá trong khoảng 4 tuần nuôi cấy. PLB tăng sinh nhanh chóng trong 0,5- 2mg/ l kinetin. Để giảm sự đột biến của mẫu mô nuôi cấy nên sử dụng nồng độ kinetin cảm ứng là 0,5%. PLB phát triển thành khối, tách khối mô này ra để tăng số lượng thể chồi ( Protocorne), sau đó hai tháng khối mô sẽ biệt hoá tạo chồi


Nồng độ Stock


nuôi cấy(ml)

Lưu ý


Bảng 5: môi trường Vacin- Went cho vi nhân giống lan Mokara từ lá non


Hình 10: Các giai đoạn phát triển của nuôi cấy mô từ mảnh lá

4. Vai Trò Của Các Chất Tự Nhiên Trong Môi Trường Nuôi Cấy In Vitro Hoa Lan

Có một lượng lớn những chất tự nhiên được bổ sung vào môi trường nuôi cấy in vitro hoa lan như peptone, nước ép carot, khoai tây,cà chua, dịch chiết chuối, nước dừa…Những hợp chất tự nhiên này hỗ trợ rất tốt quá trình hình phát triển của cây nuôi cấy mô. Trong nhiều công trình của mình, Stewardand Simmonds (1954) đã chứng minh vai trò kích thích sự phân bào của tế bào cà rot khi bổ sung nước ep chuối. Lõi cây chuối được biết là một nguồn giàu cytokinin , hormone hạn chế giai đoạn đầu nuôi cấy nhưng giúp đẩy mạnh sự biệt hoá và phát triển của chồi trong những giai đoạn sau đó. Nước ép trái chuối chứa nhiều cytokinin, auxin cũng như gibberellins, do vậy nhiều nghiên cứu đã cho thấy nó hỗ trợ và kích thích sự ra rễ của hạt nảy mầm và chồi nuôi cấy.

Nước dừa với thành phần phức tạp chứa nhiều chất dinh dưỡng và hormone. Nó có tác động thúc đẩy sự tăng trưởng rõ rệt đối với nhiều loại mô cấy thực vật khác nhau. Nó dễ dàng phối hợp với các thành phần trong môi trường nuôi cấy, không mất hoạt tính khi hấp khử trùng hay khi tiếp xúc với các điều kiện nuôi cấy trong khoảng thời gian ngắn. Nó thường được thêm vào môi trường nuôi cấy mô hoa lan để kích thích tạo mô sẹo và protocorm. Nó thường được sử dụng ở dãy nồng độ từ 10- 25% về thể tích. Ngoài ra, nước dừa cũng giữ vai trò quan trọng trong sự điều hoà biệt hoá của PLB, gia tăng tỷ lệ sống sót của những mẫu mô mỏng, giúp sự hình thành PLB tù đỉnh phát hoa của những cây lan đơn thân.


Than hoạt tính cũng thường được bổ sung vào môi trường nuôi cấy với các vai trò sau: hấp thụ phenol cũng như các chất độc do mô cấy tiết ra, cản trở ánh sáng tác động đến rễ, duy trì và cân bằng pH, giảm thiểu tác động của cytokinin lên rễ, gia tăng sự hấp thu nitrogen và sự phát triển của mô nuôi cấy.

5. Nuôi Cấy Lan Sau Ống Nghiệm

Khi cây con phát triển đầy đủ rễ trong ống nghiệm thì chuyển ra vườn ươm. Quá trình chăm sóc cây con trong vườn ươm có thể tiến hành như sau: ngâm cây vào dung dịch nước sạch có pha N, P, K với tỷ lệ 1: 1: 1, sau đó chuyển ra giá thể gạch nung già cho vào trong chậu. Sau 10 ngày phun dung dịch N, P, K với nồng độ 1%- 2% lên cây con. Cây lan trong giai đoạn này rất dễ nhiễm nấm bệnh do vậy cần thường xuyên phun thuốc boocdo hay zinep lên cây. Chậu lan và giá thể cần xử lý với Foocmalin để trừ nấm bệnh.

Cây con trong giá thể gạch nung sau 4 tháng có thể chuyển qua chậu nhỏ có đường kính 8- 109 cm. Sau 22 tháng có thể chuyển qua chậu lớn

Một số lưu ý khi chuyển cây con ra chậuLan Mokara là loài có rễ thoáng, do vậy cần chọn chậu có nhiều lỗ bên, cơ chất

chọn trồng cùng phải thoáng ( tốt nhất là các khối than có thể tích từ 4 – 5 cm3.Cũng có thể trồng chung các cây con trên một lưới lan, khi cây đủ cứng cáp thì

cắt lưới tách riêng cây con ra.Không nên trồng bằng cách lồng chậu con vào chậu lớn vì phần cơ chất trong

chậu cũ dễ làm hư hỏng cơ chất trong chậu mới.


Tài thiệu tham khảo1. Dương Công Kiên. Nuôi cấy mô tập III. Tủ sách Đại học Khoa học Tự nhiên,

2006.2. Joseph Arditti. Micropropagation of Orchids. Blackwell Publishing, volume I

and II. 20083. K. Kalimuthu, R. Senthilkumar and S. Vijayakumar. In vitro micropropagation

of orchid, Oncidium sp. (Dancing Dolls). Department of Biotechnology, Hindusthan College of Arts and Science, Coimbatore – 641 028, India. 2006

4. Samira Chugh, Satyakam Guha, I. Usha Rao.. Micropropagation of orchids: A review on the potential of different explants. Department of Botany, University of Delhi, Delhi110007, India, 2009

Tài liệu từ Internethttp://www.caycanhvietnam.comhttp://www.sinhhocvietnam.comhttp://aquabird.com.vn


http://aquabird.com.vn/forums/showthread.php?t=4248&page=2

http://www.sinhhocvietnam.com/

http://www.caycanhvietnam.com/

Mục Lục trangLời nói đầu

A. TỔNG QUANI. KHÁI QUÁT VỀ LAN MOKARA

1. Phân Loại2. Nguồn Gốc Phân Bố3. Sự Phong Phú Về Màu Sắc Của Lan Mokara Lai 34. Hình Thái Lan Mokara5. Quá trình tăng trưởng và phát triển của lan

Mokara6. Tầm quan trọng của lan Mokara7. Hạn chế của lan cắt cành Mokara

II. TÌNH HÌNH SẢN XUẤT VÀ KINH DOANH LAN MOKARA

III. NUÔI TRỒNG LAN MOKARA, ĐIỀU KIỆN THÍCH NGHI VÀ TÌNH HÌNH SÂU BỆNH

1. Một số mô hình trồng lan Mokara phổ biến2. Cách trồng và chăm sóc Mokara3. Các yếu tố ngoại cảnh ảnh hưởng đến sự sinh trưởng và phát

triển lan Mokara4. Một số bệnh thường gặp ở lan Mokara

B. NHÂN GIỐNG HOA LAN MOKARAI. CÁC PHƯƠNG PHÁP NHÂN GIỐNG CỔ ĐIỂN

1. Phương pháp nhân giống bằng hạt2. Phương pháp lai3. Phương pháp cắt ngọn4. Phương pháp tách cây con5. Phương pháp chiết6. Phương pháp nhân giống bằng hom

II. NHÂN GIỐNG IN VITRO LAN MOKARA1. Khái quát phương pháp nuôi cấy in vitro2. Vi nhân giống Mokara3. Các phương pháp nuôi cấy in vitro Mokara4. Vai trò của các chất điều hoà tăng trưởng5. Chuyển lan ra khỏỉ ống nghiệm


bai hoan chinh lan mokara

Documents