HNG DN HC TP CHNG 2 * Nm vng cc khi nim Khi nim t trong ngn ng hc i cng v t trong ting Vit, n v cu to t, phng thc cu to t v cc kiu cu to t. * Cu hi suy ngh 1) Cc quan nim khc nhau v t trong ting Vit? Theo cc anh ch, quan im no c xem l ph hp vi loi hnh n lp nh ting Vit? 2) Cc quan nim khc nhau v n v cu to t trong ting Vit? C th vn dng khi nim hnh v trong ngn ng hc i cng gii quyt vn n v cu to t trong ting Vit? 3) V sao ni n v ting trong ting Vit cng l mt loi hnh v nhng l mt loi hnh v c bit? Anh ch hy phn tch v chng minh. 4) Anh ch hy trnh by nhng kh khn v vng mc m anh chi gp phi khi hc v tm hiu v t v cu to t ting Vit. Nguyn nhn ca nhng kh khn l t u? * Bi tp thc hnh 1) So snh cc t hp ng m in m trong cc cu sau v cho bit: nhng t hp no l t ghp, nhng t hp no l cm t t do? V sao? a. Ci o di qu! b. Mc o di ngy l mi trang trng. c. Nh my ang tuyn th hn, th c. d. Th hn ca st xong ri. Th c cho xong pho tng phi mt mt thng. e. Hoa hng l hong hu cc loi hoa. f. Mu tng ca phong ny khng hp vi hoa hng, hoa vng hp hn. 2) Hy phn loi cc t ghp di y cn c vo quan h ngha ca hai ting trong mi t ghp: nht gan, ht nht, ma gi, ma phn, ma ro, thc k, bt ch, giy bt, bt mc, vui ti, trng bch, trng trong, trng tinh, trng xanh, vui mng, vui ming. 3) Cc t ghp di y thuc loi t ghp no? V sao? vui mng, ti p, bn tho, gc r, kinh trng, trng by, ng cha, ngy m, mm do, n luyn, hng v, trm bng.1

4) Cc t ghp di y thuc loi t ghp no? V sao? bnh c, bnh khoai, hoa hng, ko lc, bt ch, n hng, n lin, nh my, nh n. 5) Cc t ghp di y thuc loi t ghp no? V sao? Nu nhn xt v yu t th hai trong cc t ghp ny: nh tnh, nng trch, sng rn, thng tp, ti om, xanh ngt, lm, trng n, cong tn, en ly. 6) Hy tm cm t tng ng v ngha vi mi t ghp ch mu sau y: - hn, lm, au - trng n, trng phau - en ly, en tri, en ngm - xanh ngt, xanh l 7) Trong cc t hp ng m in nghing di y, trng hp no l t ghp, trng hp no khng phi l t ghp? V sao? - Rung c chua nh ng ti rt sai qu. - C chua lm, khng n c u. - Th g chic b ny mt mt tun y. - Anh ta l th g y. - Ti mun thu th hn gip ci thng ny. - Trong nh my ca chng ti cng c th hn. 8) Cc t di di y l t ghp hay t ly ? V sao ? ti ci, ng bng, xa l, may mc, i ng, cy cy, bun bn,gi gn, hc hnh, 9) Cc t di di y l t ghp hay t ly ? V sao ? my mc, cha chin, t ai, cay ci, tui tc, hi han, no n, ra ry, 10) Phn loi cc t ghp di y : nng ta, nng nu, nng thn, nng nh, yu im, yu km, yu hn, yu mm, yu nhn, yu th, phu nhn, phu qun, phu th. 11) Tm cc t ghp ng lp c cha cc ting sau : yu, ght, bun, vui, sng, kh, mt, au, khc, ci. 12) Phn loi cc t phc di y, cn c vo cu to ca chng : lnh gy, lnh gi, gi lnh, lnh lo, lnh lng, lnh ngt, lnh nht, lnh tanh, lnh tot. 13) Phn loi cc t phc di y, cn c vo cu to ca chng :2

nh b, nh di, ng git, nh mn, nh nhn, nh nht, nhoe nh, nh nh, nh nhen, nh nhoi, nh to, nh tui, nh xu, nh yu. 14) Phn loi cc t ghp sau y thanh hai nhm, t ghp chnh ph v t ghp ng lp : vn tc, cy c, chi li, cao thp, hn km, rung vn, ao chum, u ui, m t, xanh tt, xanh ngt, xanh um, nh n, lu i, cao nin, suy ngh, nnh my, cng nhn, gian di, giang sn, nhy cng, en i. 15) Hy so snh ngha ca cc t ghp mt tay (thy thuc mt tay), nng lng (nng lng ch i), st (mt nim tin st ), tai mt (tai mt ca nhn dn), tay chn (mt tay chn thnh tn), gang thp (mt chin s gang thp) vi ngha ca nhng ting to nn chng. Nhn xt v c im ngha ca cc t ghp trn. 16) Cc t ghp di y thuc loi t ghp no ? Gii thch v sao ? rng r, vn tc, g qu, mng phai, tre pheo, bp nc, xe c, cau nang, t i, e l, hi han, ngt ngho. 17) Cc t mu m, mt mi, ru ria, ti tt, nu nng, sng sm, ngu ngc, mt mi, hc hi, ny n, ngn ngnh, khun kh l t ly hay t ghp ? Gii thch v sao ? 18) Cc ting chin (trong cha chin), n (trong no n), rt (trong ri rt), hnh (trong hc hnh), han trong (hi han) c ngha g ? Cc t cha chin, no n, ri rt, hc hnh, hi han l t ly hay t ghp ? Ti sao ? 19) Cc t b nhn, b kt, b hng, mc c, x phng, c ph, ra i , vi i , cng tin c phi l t ghp khng ? Ti sao ? 20) Cc t c hai ting va c quan h v ngha, va c quan h v m nh i ng, ti tt, bun bn, may mc, mt mi, ht hong, nh nh, bn b, cha chin, cy ci, my mc, t ai, tui tc, gy gc, chim chc, l t ghp hay t ly ? Ti sao ? 21) Cc t bnh minh, linh tinh, cn mn, tham lam, bao bin, bo bi, ban b, cn c, hoan h, ho hip, ho hoa, ho hng, ho hng, bi bn, b binh, chuyn chnh, chm chc, chn chnh, ch l, cng cn, gian gio, hnh h, hn hoan, ho hn, ho hng, khc kh, khn khon, lai lch, thnh thc c phi l t ly khng ? Ti sao ? 22) Cc t t ai, ma mng, cha chin, tu h, chin chin, u , hc hnh, ngy ngy, ngi ngi l t ly hay t ghp ? Ti sao ? 23) Cc t sau y c phi l t ly khng ? Ti sao ?3

ti tt, p ui, ma mng, ti ci, lng chng, cui cng, sng sm, b bo, ngan ngng, i ng, kh khan, u a, ly lng, hoa hng, bun bn, mt mi. 24) Xp cc t ly sau y thnh ba loi : t ly hon ton, t ly m u, t ly vn : m p, o , cm cp, bnh bch, thnh lnh, co ro, b bng, b b, lnh lnh, trng trng, khng khng, ng ng, phnh phch, eng c, ti tn, lonh lanh, lp cp, vi vng, khang khc, lc c, lo o, lao xao, ung dung. 25) Cc t ly :nh nhn, nh nhen, nh nhoi, nh nht, nho nh c to ra t ting gc l nh nhng c nhng sc thi ngha khc nhau. Anh ch hy phn tch v l gii chng. 26) Trong cc t ly sau y, nhng t ly no c ngha gim nh hn so vi ngha ca ting gc, t ly no c ngha mnh hn so vi ting gc ? thm thm, om om, bing bic, o , m m, lnh lnh, man mt, bng bng, ngn ngt, rng rc, thinh thch, m p, ri ri, lm lp, tim tm, l m, xinh xinh, nghi ngt, sch snh sanh. 27) Tm v phn loi t ghp c trong on vn sau : Tm gng l ngi bn chn tht sut mt i mnh. Khng bao gi bit xu nnh ai, d l k vng gi uy quyn hay giu sang hnh tin. D gng c tan xng nt tht th vn c nguyn tm lng ngay thng trong sch nh t lc m cha sinh ra n. (Bng Sn- Tm gng) 28) Gii thch ngha ca cc thnh ng sau : quyn rm v , thng ng bn git, trm th b gin, cao chy xa bay, u tt mt ti,lo b trng rng, chn cng mm, hc nh cuc ku ma h, hc nh vt, hc nh g vch. 29) Sp xp cc thnh ng sau thnh tng nhm da vo ngha ca chng : a. n ngon mc p, n no ng k, n nh m khot, n nn lm ra, n nh ph, n nh tm n ri, n no vc nng, n tn ph hi, n sng nut ti, n tht lm gi, n x m niu, n thng ni tri r, n cm nh vc t v hng tng. b. ni chy ni ci, ni cnh ni kho, ni ngon ni ngt, ni bng ni gi, ni thnh ni tng, ni nh tp nhy, ni quy ni qu, ni nhng ni cui. c. cm bng nc rt, cm niu nc l, cm hng cho ch, cm do canh ngt, cm g c gi. 30) Tm thnh ngha c quan h tri ngha vi : a. giu nt vch d.ng ca bo nhau b. t nh tm ti c. chua nh m4

31) Phn tch cu trc v ngha ca cc thnh ng : thun v thun chng, c np c t, ch ngi y ging, anh ln xem hi. 32) Nhm thnh ng no tng t nhau v ngha : chy long tc gy, n gi nm ma, chy thc mng, ba chm by ni, nm gai nm mt, hn xiu phch lc, ba chn bn cng, di nng dm ma, u tt mt ti, gi u nm xng, tha phng cu thc, kinh hn bt va. 33) So snh s ging nhau v khc nhau v ngha v cch dng ca cc thnh ng : a) bt di bt dch ; bt c k t ; phc bt trng lai ; trng xun bt lo, hi bt cp. b) bit tm bit tch ; bit v m tn ; t bit sinh li.c) ba c ba ci ; con di ci mang ; ht nc ht ci.d) ci lo hon ng ; ci t hon sinh ; ci t qui chnh.e) bc c thng kim, t c ch kim. F) danh chnh ngn thun ; danh bt h truyn.

* Ti liu tham kho chng 2 Nguyn Ti Cn, 1999, Ng php ting Vit, Nxb HQGHN. 2. Hu Chu, 1981, T vng-ng ngha ting Vit, Nxb Gio dc, H ni. 3. Hu Chu, 1986, Cc bnh din ca t v t ting Vit, Nxb KHXH, HN. 4. Hu Chu, C s ng ngha hc t vng, Nxb H v THCN, H Ni. 5. Hu Chu, 2006, Gio trnh T vng hc ting Vit, Nxb HSP, HN. 6. inh Vn c,1986, Ng php ting Vit: t loi,Nxb H v THCN,H Ni. 7. Nguyn Thin Gip, 2002, T vng hc ting Vit, ti bn, Nxb Gio dc, HN. 8. Nguyn Thin Gip, 1998, T v nhn din t ting Vit, Nxb Gio dc, HN. 9. Hong Vn Hnh, 1985, T ly trong ting Vit, Nxb KHXH, H Ni. 10. Hong Vn Hnh, 1991, T ng ting Vit trn ng hiu bit v khm ph, Nxb KHXH, H Ni. 11. Hong Vn Hnh ch bin, H Quang Nng, Nguyn Vn Khang, 1998, T ting Vit: hnh thi-cu trc-t ly- t ghp-chuyn loi, Nxb KHXH, H Ni. 12. Hong Vn Hnh, 2005, Thnh ng hc ting Vit, Nxb KHXH, H Ni 13. H L, 1976, Vn cu to t ca ting Vit hin i, Nxb KHXH, H Ni. 14. Trung Tm KHXH $ NVQG, 2002, Ng php ting Vit, Nxb KHXH, HN.1.