bai viet ly quang dieu

8/12/2019 BAi Viet Ly Quang Dieu

1/5

Bn thn bc L Quang Diu cng phi tha nhn 1 s tht au lng rng "Nc xa khng cuc la gn". Th th Vit Nam phi lm g va c th qua li vi anh M cao to, va xoa dunhng khng khoan nhng vi con Hoa hng xm xu tnh xu nt?

CH C K NGU MI CHNG HOA K .L Quang Diu

M nhiu tr ngi nhng vn gi v tr s mt Cn bng quyn lc ang chuyn i. V pha chu ca Thi Bnh Dng, theo thi gian Hoa Ks gp nhiu kh khn hn trong vic gy nh hng. Mi chuyn s khng cn nh trc. a ll im mu cht trong trng hp ny. Trung Quc c li th hn v nm trong khu vc v c khnng ph trng sc mnh d dng hn chu . i vi Hoa K, gy nh hng t cch xa8.000 dm l mt iu hon ton khc. S bt bnh ng v ch, hu cn v chi ph l rt ng k.Ch ring dn s ca Trung Quc, 1,3 t ngi, so vi 314 triu ngi M, cng gp phn vo khkhn ca Hoa K. Nhng s chuyn giao quyn lc s khng xy ra mt sm mt chiu do u thvt bc ca Hoa K v cng ngh. Ngi Trung Quc d c th ch to tu sn bay nhng vnkhng th ui kp ngi M mt cch nhanh chng v cng ngh tu sn bay vi sc cha 5.000qun v u my ht nhn. Nhng cui cng, nhng bt li ca Hoa K do khong cch a l dns mang tnh quyt nh. Hoa K s phi iu chnh th ng ca mnh v chnh sch ca h trongkhu vc ny.

Chnh quyn Obama tuyn b vo nm 2011 rng Hoa K d nh tip cn khu vc chu -ThiBnh Dng vi mt trng tm mi. H gi y l S Xoay Trc v Chu . Trn t Foreign Policy,ngoi trng Hillary Clinton gii thch t duy ng sau chnh sch mi ny nh sau: Cc th trngm chu l nhng c hi cha tng thy i vi Hoa K v u t, thng mi v tip cn vicc cng ngh tintin V mt chin lc, vic gn gi ho bnh v an ninh khp khu vc ChuThi Bnh Dng ngy cng tr nn thit yu i vi s tin b trn ton cu, d l thng quabo v t do hng hi trn Bin ng, chng li vic ph bin v kh ht nhn Bc Triu Tin haym bo s minh bch trong cc hot ng qun s ca cc nc ln trong khu vc. Vo thng 4nm 2012, 200 lnh thu nh b M u tin c trin khai ti Darwin , c trong mt phn nlc nhm tng cng hin din ca Hoa K trong khu vc.

Nhiu quc gia Chu cho n cam kt mi ny t ngi M. Trong nhiu nm, s hin din caHoa K l mt nhn t quan trng gip n nh khu vc. Ko di s hin din ny s gip duy tr nnh v an ninh. Kch thc ca Trung Quc c ngha l cui cng ch c Hoa K kt hp vi NhtBn v Hn Quc, ng thi hp tc vi cc quc gia ASEAN mi c th i trng li c ncny

Tuy nhin, chng ta cn phi xem liu ngi M c th bin nh thnh cam kt trong lu di chay khng. nh l mt mt, ti tr v kh nng l mt mt khc. Hin nay Hoa K c qun c,Nht Bn, Hn Quc v Guam . (Ngi Philippines khng khn ngoan khi mi ngi M ri khivnh Subic vo nm 1992. H qun mt hu qu v lu di ca hnh ng ny v by gi h borng Hy lm n quay li.) Ngi M tin rng h c sn mt dn xp qun s trong khu vc chophp h cn bng li c vi hi qun Trung Quc. Hn na, v cc vng nc trong khu vctng i nng, ngi M c th theo di hot ng ca cc tu thuyn Trung Quc, k c tungm. Nhng liu li th ny c th ko di c bao lu? Mt trm nm? Khng th no. Nmmi nm? Khng chc. Hai mi nm? C th. Rt cuc, cn bng quyn lc c th thc hin

c hay khng cn phi ch vo nn kinh t Hoa K trong mt vi thp nin ti. Cn c mt nnkinh t vng mnh th mi c th ph trng quyn lc u t xy dng tu chin, tu sn bay vcc cn c qun s.

Khi cuc chin tranh ginh quyn b ch trn Thi Bnh Dng gia Hoa K v Trung Quc din ra,nhng quc gia nh hn chu bt buc phi thch ng vi cc din mi. Thucydides tngvit rng k mnh lm nhng g m h c th v k yu phi chu ng nhng g h phi chung. Cc quc gia nh hn chu c th khng phi c mt kt cc bi thm nh th, nhngbt c gc nhn hin thc ch ngha no v s suy gim nh hng ca Hoa K ti Chu ThiBnh Dng u s khin cc quc gia phi iu chnh chin lc i ngoi ca mnh. Ngi ta s


2/5

phi quan tm hn n nhng g ngi Trung Quc thch hoc khng thch khi Trung Quc ngycng ln mnh v kinh t ln qun s. Nhng iu quan trng khng km l khng cho TrungQuc hon ton thng tr. Cui cng, ti khng cho rng vin cnh ngi Trung Quc ht cng honton ngi M ra khi Ty Thi Bnh Dng c th din ra.

V d nh Vit Nam , l mt trong nhng quc gia khng an tm nht v s bnh trng sc mnhca Trung Quc. ng Tiu Bnh ra lnh tn cng min Bc Vit Nam vo nm 1979 tr a vic

Vit Nam can thip vo Campuchia. ng ph hy mt vi lng mc v th trn ri sau rt lui, chnhm a ra mt li cnh co vi ngi Vit: Ti c th tin thng vo v tip qun H Ni. ykhng phi l bi hc m ngi Vit c th qun c. Mt chin lc c l c chnh ph VitNam bn n l lm th no c th bt u thit lp cc mi quan h an ninh lu di vi ngiM.Singapore kh thoi mi vi s hin din ca ngi M. Chng ta khng bit Trung Quc squyt on hay hung hng nh th no. Vo nm 2009 khi ti ni chng ta phi cn bng lc lngvi Trung Quc, h dch t sang ting Trung thnh km hm. iu ny lm ni ln mt ln sngphn n trong c dn mng Trung Quc. H cho rng lm sao ti li dm ni nh th trong khi ti lngi Hoa. H qu l nhy cm. Thm ch sau khi ti gii thch rng ti khng h s dng t kmhm, h vn khng hi lng. y l b mt ca mt th quyn lc th v cn non tr.

Trong cc din ang thay i ny, chin lc chung ca Singapore l m bo rng mc d chngta li dng b my tng trng thn k ca Trung Quc, chng ta s khng ct t vi phn cn li

ca th gii, c bit l Hoa K. Singapore vn quan trng vi ngi M. Singapore nm v trchin lc trung tm ca mt khu vc qun o,ni m ngi M khng th b qua nu munduy tr nh hng Chu Thi Bnh Dng. V mc d chng ta xc tin cc mi quan h vingi Trung Quc, h cng khng th cn chng ta c cc mi quan h kinh t, x hi, vn ho van ninh bn cht vi Hoa K. Ngi Trung Quc bit rng h cng gy p lc vi cc quc gia

ng Nam th cc quc gia ny cng thn M hn. Nu ngi Trung Quc mun a tu chinn ving thm cng ca Singapore khi c nhu cu, nh l ngi M ang lm, chng ta s chon h. Nhng chng ta s khng ng v pha no bng cch ch cho php mt bn v cm onbn kia. y l mt lp trng m chng ta c th tip tc duy tr trong mt thi gian di.

Chng ta cn lin kt vi phn cn li ca th gii thng qua ngn ng. Chng ta may mn cngi Anh cai tr v h li di sn l ting Anh. Nu nh chng ta b ngi Php cai tr, nh ngiVit, chng ta phi qun i ting Php trc khi hc ting Anh kt ni vi th gii. chc hn

l mt s thay i y au n v khkhn. Khi Singapore ginh c c lp vo nm 1965, mtnhm trong Phng Thng Mi ngi Hoa gp ti vn ng hnh lang cho vic chn ting Hoalm quc ng. Ti ni vi h rng: Cc ng phi bc qua ti trc . Gn 5 thp nin triqua v lch s cho thy rng kh nng ni ting Anh giao tip vi th gii l mt trong nhngyu t quan trng nht trong cu chuyn tng trng ca Singapore . Ting Anh l ngn ng cacng ng quc t. quc Anh truyn b th ngn ng ny ra khp th gii, nn khi ngi Mtip qun, l mt s chuyn i d dng sang ting Anh kiu M. y cng l mt li th rt lni vi ngi M khi trn ton th gii c nhiu ngi ni v hiu ngn ng ca h.

Khi s tri dy ca Trung Quc tip din, Singapore c th nng cao chun mc ting Hoa trongnh trng cho hc sinh ca chng ta c mt li th, nu h chn lm vic hoc giao thng viTrung Quc. Nhng ting Hoa vn s l ngn ng th hai, v thm ch nu GDP ca Trung Quc cvt qua Hoa K, h cng khng th cho chng ta c mc sng m chng ta ang hng thngy nay. ng gp ca Trung Quc vo GDP ca chng ta t hn 20%. Phn cn li ca th giis gip Singapore duy tr pht trin v t c thnh vng khng ch l ngi M, m cn lngi Anh, ngi c, ngi Php, ngi H Lan, ngi c, vv. Cc nc ny giao dch kinhdoanh bng ting Anh, khng phi ting Trung. S l rt ngu ngc nu chng ta xem xt chn tingTrung lm ngn ng lm vic ti bt k thi im no trong tng lai, khi m chnh ngi Hoa cngrt c gng hc ting Anh t khi mu gio cho n bc i hc.

Cuc cnh tranh cui cng

Hoa K khng phi ang trn suy thoi. Uy tn ca Hoa K chu nhiu tn tht do vic ngqun lu di v ln xn ti Iraq v Afghanistan cng nh do cuc khng hong ti chnh nghim


3/5

trng. Nhng nhng s gia gii nhn nhn s ch ra rng mt Hoa K dng nh yu i v tr tr tng phc hi ra khi nhng tnh hung cn t hi hn. t nc Hoa K i mt nhiu ththch ln trong nhng thi k cha xa: cuc i Suy thoi, chin tranh Vit nam, thi k tri dy cacc cng quc cng nghip hu chin nh Nht Bn v c. Mi ln nh vy, Hoa K tm thy ch v sc mnh phc hi v tr dn u ca mnh. Hoa K p o. N s thc hin ciu ny mt ln na.

Thnh cng ca Hoa K nm nn kinh t nng ng, c duy tr khng ch bng kh nng cbit sn xut ra cng mt th vi chi ph t hn m cn l lin tc i mi sng to tc l sng chra mt mt hng hay dch v hon ton mi m th gii sm cm thy hu dng v ng kht khao.Chic iPhone, iPad, Microsoft, Internet tt c u c to ra Hoa K ch khng phi ni nokhc. Ngi Trung Quc c th c nhiu nhn ti so vi ngi M, nhng sao h khng c nhngpht minh tng t? R rng h thiu mt s sng to m ngi M s hu. V tia sng chothy ngi M thnh thong th c sng to t ph thay i cc din, iu cho h v tr dn u.

Thm ch nu nhng ngi theo thuyt suy thoi ng, v tht l Hoa K ang trn xung dc,ta phi nh rng y l mt nc ln v cn c mt thi gian di th mi suy thoi. Nu Singaporel mt nc ln, ti s chng lo lng lm nu chng ta chn chnh sch sai lm, v hu qu s xuthin chm. Nhng chng ta l mt nc nh v mt quyt nh sai lm c th gy hu qu kinhkhng trong mt thi gian ngn. Mt khc, Hoa K nh l mt con tu ch du ln. H s khng th

chuyn hng nhanh nh mt chic thuyn. Nhng ti tin rng cc c nhn tin vo thuyt suy thoi sai lm. Hoa K s khng suy thoi. So snh tng i vi Trung Quc, Hoa K c th t uy lchn. C th kh nng ph din sc mnh Ty Thi Bnh Dng ca Hoa K b nh hng v cth Hoa K khng th snh vi Trung Quc v dn sv GDP, nhng li th chnh yu ca Hoa K

s nng ng ca h s khng bin mt. Hoa K, nu em ra so snh n gi, l mt x hisng to hn. V khi m trong lng ni b nc M ang c mt cuc tranh lun v vic liu h cang xung dc hay khng th l mt du hiu tt. iu c ngha rng h khng ng qun trnnh cao.

Ti sao ti li tin vo thnh cng di hn ca Hoa K

u tin, Hoa K l mt x hi thu ht n m Trung Quc kh lng b kp. Mi nm, hng nghnngi nhp c y tham vng v c trnh c cho php vo Hoa K, nh c v tr nn thnhcng trong nhiu lnh vc. Nhng ngi nhp c ny sng to v thng mo him hn, nu

khng th h chng ri khi qu hng ca mnh lm g. H cung cp mt ngun tng dido v to nn mt cht men no trong lng x hi M, mt sc sng m ta khng th tm thy Trung Quc. Hoa K s khng thnh cng c n nh vy nu nh khng c ngi nhp c.Trong hng th k, Hoa K thu ht nhn ti t chu u. Ngy hm nay, h thu ht nhn ti t chu

ngi n, ngi Hoa, ngi Hn, ngi Nht v thm ch l ngi ng Nam . V Hoa K cth dung np ngi nhp c, gip h ho nhp v cho h mt c hi cng bng t c gicm M, lun c mt ngun chy ti nng hng vo Hoa K v i li Hoa K c c cng nghmi, sn phm mi v cch lm n mi.

Trung Quc v nhng quc gia khc ri s phi tip thu vi phn ca m hnh thu ht nhn ti caHoa K ph hp vi hon cnh ca mnh. H phi i tm ngi ti xy dng cc doanh nghip.

y l cuc cnh tranh ti hu. y l thi i m chng ta khng cn c cc cuc ua qun sgia cc cng quc v h bit rng h s hu hoi nhau bng cch y. y s l cuc cnh tranh

v kinh t v k thut v ti nng l nhn t chnh.Hoa K l mt x hi thu ht v gi chn c nhn ti. H chiu d c nhng ti nng bc nhtt Chu . Hy nhn vo s lng ngi n trong cc ngn hng v trng i hc ca h ly vd nh Vikram Pandit, cu CEO ca Citibank. Nhiu ngi Singapore chn la li Hoa K sau khidu hc. l l do m ti ng h vic cho sinh vin hc bng i du hc Anh, v ti chc rng h str v Singapore . Anh, bn khng li v bn khng c cho n. V v nn kinh t ca Anhkhng nng ng nh M, y c t cng n vic lm hn.

Mt l do ti sao Trung Quc s lun km hiu qu hn trong vic thu ht nhn ti chnh l ngnng. Ting Hoa kh hc hn ting Anh nhiu. Ni ting Hoa rt kh nu nh khng hc t nh. y


4/5

l ngn ng n m tit vmi t c ti 4 hay 5 thanh. Khi m bn khng bit ting th bn khngth giao tip. y l mt ro cn rt ln. y l kinh nghim bn thn ti. Ti vt ln trong sut50 nm v n gi mc d ti c th ni ting Hoa v vit theo kiu bnh m (pinyin), nhng ti vnkhng th hiu c ting Hoa mt cch thnh thc nh ngi bn ng. y l ti rt c gng.Trung Quc tr nn hng cng vo tng lai khng thay i s tht c bn l ting Hoa l mtngn ng cc k kh hc. C bao nhiu ngi n Trung Quc, li v lm vic ngoi tr nhng

ngi Hoa, ngi Chu u v ngi M tr thnh nhng chuyn gia nghin cu Trung Quc?Ngi Trung Quc c gng truyn b ngn ng ca mnh ra nc ngoi bng vic xy dng ccVin Khng T trn ton th gii,nhng kt qu khng c tt lm. Ngi ta vn n Hi ng

Anh v nhng c s ca Hoa K. Chnh ph Hoa K thm ch khng cn phi c gng. Mt thi hc Trung tm Dch v Thng tin Hoa K, nhng b ng ca v khng cn thit na. c hnglot nphm, chng trnh truyn hnh v phim nh lm cng vic . Nn v quyn lc mm thTrung Quc khng th thng.

Mt ngun lc khc mang li sc cnh tranh cho Hoa K l nhiu trung tm xut sc cnh tranh lnnhau khp c nc. b ng c Boston, New York, Washington, v b Ty c Berkeley, SanFrancisco, v min Trung nc M th c Chicago v Texas. Bn s thy s a dng v mi trungtm li cnh tranh vi nhau, khng ai nhng ai. Khi ngi Texas thy rng mnh c nhiu du m,James Bakercu ngoi trng Hoa K v l ngi Texas c gng thnh lp mt trung tm

Houston cnh tranh vi Boston hoc New York. Jon Huntsman, cu i s Hoa K Singaporev Trung Quc v l bn ca ti, l mt v d khc. Gia nh ng c tin s bnh ung th tuyn tinlit. V vy khi ng tha hng gia ti t cha, ng mang nhng nh khoa hc gii nht trong lnhvc ung th tuyn tin lit v qu nh ng l bang Utah nghin cu vn ny.

Mi trung tm tin rng mnh tt nh cc trung tm cn li, chcn tin v nhn ti, iu c th kimc. Khng ai cm thy phi tun theo Washington hay New York . Nu bn c tin, bn c thxy dng mt trung tm mi. Bi v kha cnh ny, c s a dng trong x hi v mt tinh thn cnhtranh cho php sn sinh ra nhng tng v sn phm mi hu ch di lu. Trung Quc th lichn mt cch tip cn khc. Ngi Trung Quc tin rng khi trung ng mnh th Trung Quc sgiu mnh. y l mt thi cng nhc, yu cu mi ngi phi tun theo mt trung tm duynht. Mi ngi phi hnh qun theo cng mt iu trng. Ngay c Anh v Php u khng thcnh tranh vi Hoa K v mt ny. Php ai l nhn ti cui cng u vo cc vin i hc nghincu ln. Anh th l Oxbridge (i hc Oxford v i hc Cambridge ). Nhng quc gia ny

tng i nh, gn v vy cng ng b hn.K t cui thp nin 1970 cho n thp nin 1980, Hoa K mt v tr dn u nn cng nghip vtay nhng nn kinh t mi phc hi nh Nht Bn v c. H b vt mt v in t, thp, hodu v ngnh cng nghip xe hi. y l nhng ngnh cng nghip sn xut quan trng huy ngnhiu nhn cng, k c nhng ngi lao ng ph thng c cc cng on bo v. mt snc chu u, cc cng on chng i cc ci cch lao ng bng vic e da tin hnh cc hnhng cng nghip c th mang li tn tht nghim trng trong ngn hn. Nhng M iu ngc li xy ra. Cc tp on p dng nhng bin php thay i kh khn nhng cn thit. H gim quim, gim bin ch v ci tin nng sut qua vic s dng cng ngh, trong c cng ngh thngtin (IT). Nn kinh t Hoa K tri dy tr li. Cc doanh nghip mi c m ra gip cc cng tyti u ho h thng IT ca mnh, nh l Microsoft, Cisco v Oracle. Sau mt khong thi gian iuchnh y au n, cc cng ty c th to ra nhiu vic lm mi tr lng tt hn. H khng thch

th vi nhng cng vic li thi m Trung Quc, n hay ng u c th lm c. H thyc mt tng lai m ca ci khng phi c to ra bi vic ch to dng hay xe hi, mbng sc mnh tr c, sc sng to, tnh ngh thut, kin thc v bn quyn tr tu. Hoa K trli cuc chi. H ginh li c v tr l nn kinh t pht trin nhanh nht trong cc nc phttrin. Ti tht s khm phc s nng ng v tin thn khi nghip ca ngi M.

Bn tip tc chng kin iu ngay lc ny y. Ngi M vn hnh mt h thng gn gng hnv c sc cnh tranh hn. H c nhiu bng sng ch hn. H lun c gng to c th g mi hoc lm iu g tt hn. Tt nhin, iu ny cng c mt ci gi ca n. Ch s tht nghipca Hoa K ln xung nh mt ci yoyo. thi k suy thoi, ch s tht nghip t 8 n 10 phn


5/5

trm l chuyn hin nhin. Kt qu l mt tng lp di hnh thnh. Gia nhng xa hoa, lp lnh,cc ca hng p New York , bn cng c th d dng thy ngi M v gia c nm trn vng. H khng c g ngoi tm o khoc thn v ming thng carton nm ng. Mt s ngi,k c nh kinh t hc ot gii Nobel Paul Krugman, ln n khong cch giu ngho ngy cngln x hi M.

iu ny c chp nhn c khng? Ti khng th ni c. C nhng t chc tn gio v t thin

gip . Mt s thnh lp nhng qun n tnh thng cho ngi tht nghip, vv. Nhng m bnkhng thva mun c chic bnh trong tay, va mun n n. Nu bn mun to nn s cnhtranh m Hoa K ang c, bn khng th trnh c vic to nn khong cch ng k gia tngnh v tng y, v khng th trnh khi vic to nn mt tng lp di. Nu nh bn chn mtnh nc phc li, nh chu u sau Chin tranh th gii ln th hai, bn t nhin s khng cnnng ng.

Cui cng, Hoa K c mt nn vn ho tn vinh nhng ngi dm t lm t chu. Khi h thnhcng, h c ngng m nh l mt nh khi nghip ti nng v c c s cng nhn v v trx hi h ng c hng. Khi h tht bi th iu ny c coi l mt giai on tm thi, tnhin v cn thit rt cuc thnh cng. V vy h c th ng ln v bt u li. Nn vn hony khc vi Anh,mt x hi tnh hn ni m mi ngi bit v tr ph hp ca mnh. Nc Anhrt mang tnh chu u v im ny. Ngi Anh tng c nhiu khm ph v i my hi nc, my

ko si v ng c in. H cng c nhiu gii Nobel khoa hc. Nhng rt t khm ph trong s nyca h tr nn thnh cng v mt thng mi. Ti sao li nh th? Nhng nm di ca 2 th k ch hnh thnh mt x hi ni m gii thng lu c v nhng qu tc c rung t c knhtrng. Gii nh giu mi b xem thng. Cc sinh vin tr u t m c tr thnh lut s, bc s vtr thc nhng ngi c ngng m v tr tu v u c ca h hn l lao ng cc nhc hoclao ng tay chn. Hoa K th li khc, l mt x hi mi khng c khong cch tng lp. Mi ngiu ngngm vic lm giu v mun tr nn giu c. y l mt ng lc rt ln to nncc cng ty mi v ca ci. Thm ch cc cng ty ca M, ngi tr c ting ni ln hn cccuc hp, v sc tr ca h c nh hng gip cng ty tr nn sng to hn.

L Quang Diu

Th Su, ngy 30 thng 5 nm 2014Dch: Nguyn Vit Vn Anh

Hiu nh: L Hng Hip
https://www.facebook.com/photo.php?fbid=10152224761213282&set=pcb.10152224761768282&type=1

bai viet ly quang dieu

Documents