ÑOÄC HOÏC CAÙC HÔÏP CHAÁT HÖÕU

CÔ

Caùc hôïp chaát HC maïch voøng Caùc hôïp chaát HC chöùa Chlor

CAÙC HÔÏP CHAÁT HÖÕU CÔ MAÏCH VOØNG

NGUOÀN GOÁCÑöôïc ñöa vaøo moâi tröôøng moät caùch giaùn tieáp qua:

Caùc hoïat ñoäng coâng nghieäp Giao thoâng Hoïat ñoäng ñoâ thò Töø caùc baõi xöû lyù chaát thaûi.

Ñoâi khi chuùng coù maët do caùc söï coá veà moâi tröôøng.

Hydrocacbua Polycyclic Aromatic – PAHs PAHs khoâng ñöôïc toång hôïp do con ngöôøi Nguoàn goác: Khi ñoát chaùy caùc saûn phaåm daàu khí. 50% soá ñoù ñöôïc sinh ra töø quaù trình ñoát

nhieân lieäu daàu phuïc vuï coâng nghieäp ñieän vaø nhieät, quaù trình ñoát chaát thaûi vaø luyeän coác.

Khoûang 30% coù nguoàn goác töø hoïat ñoäng giao thoâng

Phaân loïai PAHs

Hieän coù khoûang 16 loaïi PAHs ñöôïc sinh ra gaây oâ nhieãm haøng ñaàu.

Tieâu bieåu coù Naphthalene, Acenaphthene, Fluorene, Anthracene, Pyrene, Phenanthren, Fluoranthen, Benzopyrene…

Pyrene

Taùc haïi cuûa PAHs

Hôïp chaát naøy ñöôïc bieát ñeán nhö nhöõng nguyeân nhaân gaây bieán dò hay ung thö cho con ngöôøi.

Caùc dung moâi thôm voøng ñôn

Laø caùc hôïp chaát höõu cô thôm maïch voøng coù khoái löôïng phaân töû thaáp.

Thöôøng laø nhöõng saûn phaåm trong coâng nghieäp hoùa chaát, cô khí.

Tieâu bieåu coù Benzen, Toluen, Xylene…

Quaù trình chuyeån hoùa Benzen vaø Toluen

Quaù trình chuyeån hoùa Benzyl alcohol

Hôïp chaát thôm chöùa goác amin

Thöôøng thì caùc hôïp chaát naøy ít coù cô hoäi xuaát hieän trong moâi tröôøng chæ tröø tröôøng hôïp chaát thaûi töø caùc nhaø maùy hoùa chaát tröïc tieáp saûn xuaát chuùng.

Tieâu bieåu coù Benzidine, 2-Naphthylamin, 2- Fluorenmin.

Chuùng ñeàu laø caùc hôïp chaát coù khaû naêng gaây ung thö cao.

Benzidine vaø 4-metalbezidine

Quaù trình clo hoùa hôïp chaát

Caùc hôïp chaát taïo deûo

Thöôøng ñöïôc söû duïng trong qui trình saûn xuaát caùc saûn phaåm laø nhöïa hay nilon.

Chuùng xuaát hieän trong moâi tröôøng töø caùc nguoàn nöôùc thaûi nhaø maùy, coâng trình xöû lyù nöôùc thaûi taäp trung hay trong phaân compost.

DEHP (DiEthylHexylPhtalate) laø moät chaát ñoäc haïi ñaùng löu yù nhaát.

DEHP

Coâng thöùc caáu taïo

Caùc hôïp chaát choáng chaùy

Caùc hôïp chaát choùng chaùy thöôøng coù maët trong caùc saûn phaåm vaät lieäu xaây döïng. Coù hai loïai hôïp chaát chính:

Caùc hôïp chaát höõu cô ester phospho: nhö Triphenilphosphat

Caùc hôïp chaát choáng chaùy chöùa brome: nhö Hexabromobenzen

Caùc chaát taåy röûa

Caùc hôïp chaát taåy röûa daân duïng vaø coâng nghieäp chieám khoûang 40-70% toång saûn phaåm chaát taåy röûa.

Coù hai nhoùm hôïp chaát taåy röûa gaây oâ nhieãm moâi tröôøng chuû yeáu laø: Chaát taåy röûa nhoùm anion LAS –

alkylbenzensulfonat Nhoùm chaát taåy röûa khoâng phaân

cöïc -alkylphenolpoliethoxylat

CAÙC HÔÏP CHAÁT HÖÕU CÔ CHÖÙA

CHLOR

“Caùc saûn phaåm toång hôïp daãn xuaát chöùa Chlor ñöôïc toång hôïp

raát nhieàu phuïc vuï cho saûn xuaát coâng nghieäp vaø noâng nghieäp

toøan caàu”

Tetrachloetylen CCl4

Tetrachloetylen CCl4 – laø dung moâi duøng nhieàu trong coâng nghieäp ñieän, sôn phuû.

Nhieàu nghieân cöùu cho thaáy raèng ñaây laø moät hôïp chaát coù khaû naêng gaây ung thö.

Polyvinylchlorua (PVC)

Polyvinylchlorua (PVC): laø vaät lieäu nhöïa ñöôïc toång hôïp töø vinylchlorua vaø ñöôïc duøng raát roäng raõi trong cuoäc soáng haøng ngaøy nhö laøm vaät lieäu xaây döïng, oáng nöôùc, chai nhöïa döïng thöùc aên…

Polychlorbiphenyl (PCBs)

Polychlorbiphenyl (PCBs): goàm coù nhieàu ñoàng phaân PCB duøng trong coâng nghieäp ñieän, kyõ thuaät ñieän, tuï ñieän, coâng nghieäp sôn vaø coâng nghieäp nhöïa.

PCBs

Ñoä ñoäc cuûa PCBs phuï thuoäc vaøo caáu truùc khoâng gian cuûa phaân töû

Polychlorbiphenyl (PCBs)

Haàu heát 209 loïai PCBs ñöôïc bieát khoâng tan trong nöôùc, chuùng tan trong môõ vaø khoâng bò phaân huûy sinh hoïc, khoâng phaân huûy hoa hoïc. PCB laø nguoàn gaây oâ nhieãm nghieâm troïng trong moâi tröôøng vì chuùng raát oån ñònh, tích tuï moâ ñoäng vaät vaø khuyeách ñaïi trong chuoãi dinh döôõng…

Polychlorbiphenyl (PCBs)

PCBs laøm oâ nhieãm moâi tröôøng nöôùc vaø gaây aûnh höôûng ñeán söï sinh saûn cuûa caù vaø caùc ñoäng vaät coù xöông soáng treân caïn.

Quan saùt tröùng chim bò nhieãm PCB thì chuùng deã raïn, vôõ …vaø vì theá maø aûnh höôûng ñeán soá löôïng quaàn theå trong thôøi gian daøi.

PCBs

Söï khuyeách ñaïi sinh hoïc PCBs

Pentachlorophenol (PCP)

Hay coù trong caùc loïai thuoác tröø naám, chaát baûo quaûn goã trong ngaønh xaây döïng, goã trong ngaønh ñöôøng saét.

Loïai hoùa chaát naøy gaây ñoäc qua ñöôøng hoâ haáp vaø qua da, mieäng…

Hieän nay ñaõ bò caám söû duïng ôû nhieàu nöôùc treân theá giôùi.

DichoroDiphenylTrichloroethan (DDT):

DDT laø hôïp chaát chöùa chlor gaây haäu quaû raát ñoäc ñoái vôùi sinh vaät khi ñöôïc thaûi ra trong moâi tröôøng.

Töø nhöõng naêm 1940 ñöôïc söû duïng laøm thuoác dieät coân truøng, giaùn, reát raát hieäu nghieäm

DDT toàn taïi laâu daøi trong moâi tröôøng, khoâng phaân huûy sinh hoïc vaø khaû naêng khuyeách ñaïi sinh hoïc cao.

DDT tích tuï trong caùc moâ môõ, söõa meï vaø coù khaû naêng gaây voâ sinh cho ñoäng vaät coù vuù, chim.

ChloroFluoroCacbua (CFC)-Freon

Ñöôïc ñöa vaøo söû duïng vaøo nhöõng naêm 1930. Coù raát nhieàu öu ñieåm: beàn vöõng veà caáu truùc

hoùa hoïc, khoâng muøi, khoâng chaùy, khoâng aên moøn vaø quan troïng nhaát laø giaù reû.

CFC ñöôïc duøng raát nhieàu trong coâng nghieäp nhöïa, hoãn hôïp chaát loûng sinh haøn trong coâng nghieäp laïnh, maùy ñieàu hoøa nhieät ñoä, tuû laïnh…

Ngöôøi ta phaùt hieän ra CFC laø moät nguyeân nhaân laøm thuûng taàng ozon vaø gaây aûnh höôûng giaùm tieáp leân söùc khoûe con ngöôøi: ung thö da…

Hieän nay ñaõ haïn cheá söû duïng.

Dioxin

Dioxin laø teân goïi chung cuûa khoaûng 75 hôïp chaát maïch voøng chöùa chlor raát ñoäc.

Dioxin ñöôïc taïo ra khi ñoát caùc saûn phaåm chöùa chlor, quaù trình saûn xuaát giaáy, nhöïa PVC, chaùy röøng…

Tröôùc kia döôïc söû duïng nhö moät loaïi hoùa chaát dieät coû.

Khi ñoát ôû nhieät ñoä > 1100 ñoä C trong 2 phuùt thì coù theå phaân huûy ñöôïc hôïp chaát naøy.

Caùc saûn phaåm cuûa quaù trình ñoát chaùy

Dioxin

Dioxin ñi vaøo moâi tröôøng ñaát, nöôùc vaø khuyeách ñaïi trong chuoãi thöïc phaåm.

Dioxin coù theå tích tuï trong caùc moâ môõ cuûa ngöôøi vaø gaây caùc loïai ung thö khaùc nhau.

ÔÛ noàng ñoä raát thaáp, dioxin laøm roái loïan chöùc naêng hocmon, heä mieãn dòch vaø coù theå gaây cheát. Chuùng coøn coù theå gaây hoûng chöùc naêng ôû heä thaàn kinh ôû phoâi vaø gaây quaùi thai.