baiguullaga dahi tuluvlult

Байгууллага дахь төлөвлөлт

Менежментийн үндэс хичээл А.Гэлэгжамц

2009 он

Агуулга

Төлөвлөлтийн чиг үүрэг:Төлөвлөлтийн мөн чанар, ач холбогдолТөлөвлөлтийн түвшин, төлөвлөгөөний ангилалТөлөвлөх үйл ажиллагаа, үе шатҮйл ажиллагаа, тактик болон стратегийн төлөвлөлтийн агуулга, мөн чанар

Төлөвлөлтий

н чиг үүрэг

Төлөвлөлтийн мөн чанар, ач холбогдол

Нэг байгууллагад ажиллаж байгаа хүмүүс өндөр үр дүн гаргах орчныгбүрдүүлэхийн тулд хамт олны зорилго, зорилтууд түүнд хүрэх арга замыгхүн бүр ойлгосон байх явдал нэн чухал. Өөрөөр хэлбэл хүмүүс чухам юухийхээ (ойлгосон) мэдэж байх ёстой. Үүний тулд төлөвлөлт хийгддэг.Төлөвлөлт бол өнөөгийн байдал хүрэх гэж хүсч буйбайдал хоёрыг холбогч гүүр юм. Тэгвэл төлөвлөгөөзохиох хариуцлагыг менежерүүд хүлээдэг.Төлөвлөлт бол аливаа байгууллага өмнөө тавьсанзорилгодоо хамгийн хэмнэлттэй ямар арга замаархүрэх вэ? Гэдгийг шийдвэрлэх үйл явц юм. Харинтөлөвлөгөө нь тэрхүү үйл явцыг удирдан зохионбайгуулж буй субьектийн гаргасан шийдвэрүүдийгтусгасан албан ёсны баримт бичиг.

Үргэлжлэл...

Төлөвлөтийн ажиллагаагаар ирээдүйд юуг, хэрхэн гүйцэтгэхвэ? гэдэг гол асуудлаа хандуулдаг ба дараах 3 асуудалд хариуөгдөг.

1. Одоо бид хаана хүрээд байна вэ?2. Бид хаана хаашаа явахыг хүсэж байна вэ?3. Үүний тулд /зорилгодоо хүрэхийн тулд / юу хийх вэ?

Төлөвлөлтийн функц нь зорилтууд дэвшүүлж,эдгээр зорилтуудад хүрэх зохих арга хэрэгслүүдийгтодорхойлох удирлагын ажиллагаа байдаг батөлөвлөлтийн функцийн дагуу менежерүүдтөлөвлөгөөний үндсэн бүрэлдэхүүн болох зорилгууд,үйл ажиллагаа, нөөцүүд, хэрэгжүүлэлтийн талааршийдвэр гаргах хэрэгтэй болдог.


Төлөвлөлт ерөнхий утгаараа дараах зүйлсийг агуулдаг.

Байгууллагын зорилго болон стратеги /Зорилгууд нь менежерүүдийн хүрэхийг зорьсон ирээдүйн байдал/Зорилгоо биелүүлэх арга зам, шийдвэрүүд /Үйл ажиллагаа нь зорилтод хүрэхийн тулд төлөвлөсөн арга хэрэгсэлүүд юм/Үйл ажиллагааны оновчтой зохион байгуулалт /төлөвлөсөн үйл ажиллагааг хэрэгжүүлэх хүмүүст үүрэг даалгавар өгөх/Төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэхэд шаардагдах хөрөнгийн эх үүсвэр түүнийг олж бэлтгэх

Төлөвлөлт нь аливаа асуудал, бэрхшээлийг тунгаан бодож,тэдгээрийг давах боломж, хувилбаруудыг боловсруулахадменежерүүдэд туслах ухаан болно. Төлөвлөлт болбайгууллагын үйл ажиллагааны чиглэлийг оновчтой, зүйзохистой, нарийн утга агуулга, уялдаа холбоотой тогтооходшаардагдах удирдлагын чухал хэрэгсэл юм.


Төлөвлөлтийг дараах хэд хэдэн шалтгааны улмаас хийдэг.

Тодорхой бус байдлыг багасгахЗорилтыг нэрийвчлан гаргахҮйл ажиллагааг оновчтой зохион байгуулахХяналт шалгалт хийхэд хялбар болгох

Төлөвлөгөө зохиох үндэс нь таамаглал бөгөөд энэ нь өнгөрсөн үеийн мэдээ,өөрийн бодит туршлага, зөн билэг дээр үндэслэн ирээдүйн байдлыг урьдтөсөөлөх арга юм.

Төлөвлөлтийн ач холбогдол:

Төлөвлөлт нь хүмүүсийн хүчийг нэгтгэх чухал хэрэгсэл бөгөөд сайн зохиогдсонтөлөвлөгөө нь байгууллагыг бүхэлд нь удирдан чиглүүлж чаддаг.Үйл ажиллагааны сайтар боловсруулсан төлөвлөгөө нь байгууллагад өөрчлөлтхийх бололцоог олгодог.Төлөвлөгөө нь хүлээгдэж буй үр дүнг тодорхойлдог ба ажилтны ажлыг үнэлжгүйцэтгэлийн стандартуудыг бий болгодог. Тодорхой оноосон үүрэгдаалгаварууд нь тэдний ажлыг үнэлэх стандартууд болдог.Төлөвлөгөө хийхийн тулд оюуны үйл ажиллагааны өндөр түвшин шаардагдахтул менежерүүдээс сэтгэн бодох чадвараа хөгжүүлэхийг шаарддаг.


Төлөвлөгөөг хэрэглэх зориулалтаар нь дотоод, гадаад гэж ангилдаг.

Дотоод хэрэглээний үр өгөөж нь:1. Байгууллагын давуу сул тал, дотоод нөөц, байгууллагын өмнө тулгарч буй

асуудлуудыг тодотгох замаар гүйцэтгэлийг сайжруулах нөхцөл болдог.2. Үйл ажиллагааны үр дүнгийн талаархи урьдчилсан таамаглалыг удирдлага болон

ажилчдад мэдүүлдэг.3. Олон салбар нэгжтэй байгууллагын хувьд тэдгээр нэгж хэсгүүдийг хооронд нь

холбож, үйл ажиллагааг нь тогтвортой уялдуулан зохицуулдаг.4. Үйл ажиллагааны үр дүнг хэмжих бодит үндэслэлийг тогтоож өгдөг.5. Удирдах ажилтануудын идэвхи санаачлагыг өрнүүлэх, мэдлэг боловсролыг

дээшлүүлэхэд чухал нөлөө үзүүлдэг.

Гадаад хэрэглээний үр өгөөж нь:1. Гадны харилцагчидад байгууллагын зорилго, зорилт, зохион байгуулалт, үйл

ажиллагааны талаар тодорхой мэдээлэл өгдөг.2. Хөрөнгө оруулагчдын хөрөнгийг баталгаажуулахаас гадна хөрөнгө оруулах

боломжтой бусад этгээдүүдийг мэдээллээр хангана.3. Төлөвлөгөөг нийтийн дунд нэр нөлөө бүхий хүмүүст танилцуулж, тэдний тус

дэмжлэгийг авснаар тохиолдож болзошгүй зарим сөрөг нөлөөлөөс хамгаалжчадна.

Төлөвлөлтийн түвшин, төлөвлөгөөний ангилал

Төлөвлөгөөг цаг хугацааны хувьд урт, богино гэжхуваадаг. Байгууллага дэвшүүлсэн зорилгодоо хүрэхийнтулд богино хугацааны төлөлөгөөг хэрэгжүүсний үндсэндээр урт хугацааны төлөвлөгөөг биелүүлдэг. Энэутгаараа төлөвлөгөө нь түүний асуудлын цар хүрээшинж чанар , цаг хугацааны янз бүрийн түвшинтэйбайна. Төлөвлөлтийн дараах 3 түвшин байна.

Стратегийн төлөвлөлт

Тактикийн төлөвлөлт

Үйл ажиллагааны төлөвлөлт


1. Үил ажиллагааы төлөвлөгөө: Цаг хугацааны хувьд богино,үзүүлэлтүүд нь гүнзгий нарийвчлалтай нилээд үнэн бодит байдаг бөгөөддоод түвшний менежерүүдийн үйл ажиллагааны удирдамж болдог.2. Тактикийн төлөвлөгөө: Урт хугацааны төлөвлөгөөний үр дүндхүрэхийн тулд ямар тодорхой ажил хийх ёстой вэ? Дунд түвшний менежертхамаардаг.

• Байгууллагын бүтцийг тодорхойлох• Богино дунд хугацааны борлуулалтын төлөвлөгөө боловсруулах• Санхүүгийн төсөв, ажиллах хүчний төлөвлөгөө боловсруулах

гэх мэт. Энэ төлөвлөгөө нь жил хүртлэх хугацааг хамрах бөгөөдүзүүлэлтийн нарийвчлал нь дунд зэрэг байна.

3. Стратегийн төлөвлөгөө: Урт хугацааны орчил, цаг хугацааг шаардахбөгөөд байгууллагын ерөнхий зорилгын үүднээс ирээдүйг хардагТөлөөлөгөөний хугацаа урт байх тусам ирээдүйн нарийвчлал тооцохболомж бага, шаардлага төдий чинээ багасдаг. Төлөвлөлтийн энэ түвшинхамгийн ерөнхий асуудлыг авч үзэж сонгосон чиг хандлага бодитой болсонэсэхийг батлах зорилгоор гаднах орчинг судлан байгууллагын ерөнхийөргөн чиглэлийг тодорхойлж өгдөг.

Байгууллагын төлөвлөгөө

Байнгын төлөвлөгөө Нэг удаагийн төлөвлөгөө

Стратеги

Бодлого

Дэг

Журам

Хөтөлбөр

Төсөв

Төлөвлөлтийг хэлбэрийнх хувьд


Стратеги: гэдэг нь байгууллагын өөрийн эрхэм зорилгодоо хүрэхийнтулд зорилтуудыг хангах бүр талыг хамарсан бүрэн урт хугацаанытөлөвлөгөө юм.Бодлого: бол төлөвлөгөө юм. Бодлого бол гаргах шийдвэрийн хүрээг

тодорхойлж, шийдвэр нь тууштай болохыг бататгаж өгдөг бие даасан зүйлюм.Дэг: нь тодорхой үйл ажиллагаа явуулах аргыг дэлгэрэнгүй зааж өгдөг.

Энэ нь хэрэгжүүлэх арга хэмжээг ямар дэс дараалалаар гүйцэтгэхийгтодорхойлно.Журам: төлөвлөлтийн хамгийн энгийн хэлбэр юм. Энэ нь аливаа

шаардлагатай арга хэмжээг авах, эс авахыг ямар нэгэн хувийн сонирхолдтохируулахгүйгээр журамлан тодорхойлно.Хөтөлбөр: нь эорилт, бодлого, дэг журам, заавар арга хэмжээний

алхамууд, ашиглах нөөцүүд болон шаардлагатай бусад элементүүдийнцогцолбор юм.Төсөв: нь гарах үр дүнг тоогоор илэрхийлсэн төлөвлөгөө юм. Төсөвийг

тоон үзүүлэлтээр илэрхийлсэн хөтөлбөр ч гэдэг.

Төлөвлөлтийн үе шат

Нөхцөл байдлыг шинжлэх

Зорилго ба төлөвлөгөөг үнэлэх

Зорилго ба төлөвлөгөөг сонгох

Төлөвлөгөөг хэрэгжүүлэх

Төлөвлөгөөг хянах, дүгнэх

Гадаад орчны шинжилгээ

Дотоод орчны шинжилгээ

Зорилго ба төлөвлөгөөний хувилбарыг боловсруулах

Стратегийн төлөвлөлт

Стратеги гэдэг нь Strategos буюу бүрэн эрх олгогдсон удирдагч гэсэн утгатай Грек гаралтай үг юм.

Үйлдвэрлэл, маркетинг, хүний нөөцийн менежерүүдэд өөрийн хариуцсанхэлтсийн төлөвлөгөөг зохиох даалгавар өгөхийн өмнө удирлага бүхбайгууллагын хувьд ерөнхий төлөвлөгөө бий болгох ёстой. Стратегитөлөвлөлтийн хүрээнд удирдлагын үйл ажиллагааны үндсэн 4 хэлбэр байдаг гэжПитер Лоранж үзжээ. Үүнд:

1. Нөөцүүдийг хуваарилах2. Гадаад орчинтой зохицох3. Дотооддоо зохицуулалт хийх4. Байгууллагын стратеги төсөөлөл хийх

Мөн АНУ-ын эрдэмтэнХ.Минцберг стратегийн 5 шинжтэдгээр нь буюу байгууллагыг үрдүнтэй удирдахад гүйцэтгэхүүргээр нь тодорхойлж болно гээдстратегийн "5Р" хэмээхтодорхойлолт гаргасан байна.

1. Стратеги бол төлөвлөгөө (Plan)

2. Стратеги бол зарчим (Principle )

3. Стратеги бол байр суурь (Position )

4. Стратеги бол хэтийн төлөвлөлт (Persective )

5. Стратеги бол уран арга уян маневр (Pace )

http://gelegjamts.blogspot.com/



Стратеги нь байгууллагын эрхэм зорилго,зорилтуудад хүрэхийн тулд боловсруулагдсан ижбүрэн урт хугацааны төлөвлвгөө юм. Мөнбайгууллагын үйл ажиллагааг урт хугацаандчиглүүлсэн хөтөлбөр болдог. Стратеги төлөвлөгөөзохиоход дээд шатны удирдагчид оролцдог боловчтүүнийг хэрэгжүүлэхэд удирдлагын бүх түвшин,байгууллагын нийт ажилчдын идэвхи оролцоочухал байдаг. Стратегийн төлөвлөгөө нь олонталын судалгаа, бодит өгөгдөл дээр үндэслэсэн байхёстой. Ялангуяа өнөөгийн бизнесийн орчинд захзээл, өрсөлдөөний талаар маш их мэдээлэлцуглуулж байж оновчтой шийдэлд хүрч чадна.

Стратегийн төлөвлөлтийн үе шат

Эрхэм зорилго

Байгууллагын зорилтууд


Давуу, сул талын шинжилгээ

Стратегийн үнэлгээ

Стратегийн хэрэгжүүлэлт

Стратегийн сонголт

Стратегийн хувилбарыг шинжлэх

ЭРХЭМ ЗОРИЛГО: Байгууллагын ерөнхий, үндсэн зорилго бөгөөдирээдүйд хүрэх эцсийн үр дүнг харуулдаг. Байгууллагын эрхэмзорилго нь дараах зүйлсийг агуулсан байдаг.

A.Байгууллагын үндсэн үйл ажиллагаа буюу бүтээгдэхүүнүйлчилгээ юу вэ?

B. Байгууллагын ажлын зарчмуудыг тодорхойлдог гадаадорчин

C.Байгууллагын соёл /Байгууллагын доторхи ажлын уур амьсгал/











Байгууллага эрхэм зорилго, зорилтуудаа тодорхойлсоны дараа стратегитөлөвлөлтийн оношлолын үйл ажиллагааг эхэлнэ. Үүний хамгийн эхнийалхам нь гадаад орчны шинжилгээ юм. Удирдагчид гадаад орчныг дараах 3параметраар үнэлдэг.

1.Өнөөгийн стратегид нөлөөлж байгаа өөрчлөлтүүдийг үнэлэх.2.Байууллагын стратегид ямар хүчин зүйлүүд аюул учруулж болох вэгэдгийг тодорхойлох.

3.Ямар хүчин зүйлүүд тавьсан зорилгодоо хүрэхэд тааламжтай/боломжийн/ байгааг тодорхойлох.










Байгууллага эрхэм зорилго, түүн дээр үндэслэн зорилгоотодорхойлосны дараа удирдлага нь гадаад орчныхоо боломжийгашиглахын тулд байгууллагад ямар дотоод хүч бололцоо байна вэ?Гэдгийг тодорхойлох ёстой. дотоод орчны шинжилгээнд 5 функц авчүздэг. Үүнд :

1. Маркетинг2. Санхүү, ня-бо бүртгэл3. Үйлдвэрлэл4. Хүний нөөц5. Байгууллагын соёл ба дүр төрх












Байгууллага гадаад орчны аюул боломж, дотоод хүчтэй,сул талуудаа харьцуулж үзсэний дараа стратегийнчиглэлээ тодорхойлдог. Энд “одоо бид хаашаа явж байна,түүнд хүрэхийн тулд юу хийх вэ?” гэдэгт хариу өгнө.Байгууллагад стратегийн сонголт хийх 4 хувилбар байдаг.

1. Хязгаарлагдмал өсөлт2. Өсөлт3. Хорогдуулалт4. Хосмол


Хязгаарлагдмал өсөлт Ихэнх байгууллага энэ хувилбарын баримталдаг. Энэхарицангуй гадаад орчин нь тогтвортой үйлдвэрлэлийн салбарт хэрэглэгддэг баэнгийн, хялбар, аз туршилт багатай байдаг онцлогтой.Өсөлт Энэ хувилбарыг технологи түргэн өөрчлөгддөг салбарт үйл ажиллагаа

явуулж буй пүүс ихэвлэн сонгодог. Өсөлт нь дотоод, гадаад гэж 2 янд байдаг. Дотоодөсөлт нь бүтээгдэхүүний нэр төрлийг олшруулах замаар хийгддэг. Харин гадаадөсөлт нь үйлдвэрлэлийн салбартай холбоотой босоо, хэлбэртэй байж болно. Жишээнь корпорациуд нэгдэх хэлбэр бол гадаад өсөлтийн нэг хэлбэр юм.Хорогдуулалт Энэ хувилбарыг удирдагчид харьцангуй бага сонгодог ба ихэвчлэн

байгууллагын зорилгыг урьд хүрсэн амжилтын түвшингээс доогуур тавьдагстратеги юм. Хорогдуулалтын хэд хэдэн хувилбар байж болно. Үүнд:

1. Татан буулгах: Материалын нөөц ба байгууллагын хөрөнгийг бүрэн борлуулахявдлыг авч үздэг.

2. Хэсэгчлэн тусгаарлах. Зарим дохиолдолд пүүс өөрийн салбарын зарим хэсгийнбие даалган тусгаардах нь ашигтай гэж үздэг.

3. Багасгах. Эдийн засгийн уналтын үед ихэнх пүүсүүд үр ашгаа дээшлүүлэхзорилгоор өөрийн үйл ажиллгааны зарим хэсгийг багасгах шаардлагатай гэжүздэг.

Хослол Хэд хэдэн салбарт үйл ажиллагаа явуулж байгаа том пүүсүүд нь хослолынстратегийн хэрэгжүүлдэг. Энэ нь дээрх 3 стратегийн дурын хослол юм.










Стратегийн хувилбаруудыг шинжилсний дараа удирдлага тодорхой нэгстратеги руу хандах ёстой. Үүний зорилго нь байгууллагын ур ашгийгхамгийн их байлгах хувилбарыг сонгох явдаг. юм. Үүний шийдэхэдбайгууллагын байрлалыг салбарын боломжийн хувьд тодорхойлонхялбаршуулсан Бостоны зөвлөгөө өгөх матриц буюу Портфейло матрицтусалдаг. Бостоны матриц нь хөрөнгө оруулалтын шинжилгээ хийхдээпүүсийн зах зээлд эзлэх хувийг салбарын үйл ажиллагааны өсөлтийнтүвшинтэй харьцуулдаг. Тухайлбал: Хэрэв танай пүүсийн бүтээгдэхүүнүйлчилгээ зах зээлийн ихэнх хувийг эзэлдэг, өсөлтийн өндөр хурдацтай/од/ байвал өсөтийн стратеги, харин бүтээгдэхүүн үйлчилгээ зах зээлийнбага хувийг эзэлдэг. өсөлтийн хурдац доогуур /нохой/ бол хорогдуулалтынстратегийг баримталвал зохино.


Их Бага

Өндөр

Удаан

Зах зээлийн өсөлт

Зах зээлд эзлэх харьцангуй хувь










Стратегийг хэрэгжүүлэхдээ стратегитөлөвлөгөөний чухал хэсэг болох тактик,бодлого, дэг журмыг боловсруулаххэрэгтэй.










Стратеги төлөвлөгөөг дүгнэх явдал ньажлын үр дүнг зорилготой харицуулахзамаар явагддаг. Дүгнэх үйл явцад тоон бачанарын үнэлгээг хэрэглэдэг.

Аргачлалууд

Стратеги төлөвлөгөө боловсруулахад дараахаргачлалуудыг хэрэглэнэ. Үүнд:

1. Шат дараалсан үйл ажиллагааны арга: Шатдараалсан үйп ажиллагааны арга нь амжилтанд хүрэхучир зүйн хамаарал бүхий үйл ажиллагаа юм.

2. Хүсэл болон боломжийг харьцуулах арга. Хүсэлэрмэлзэл энэ нь хувь хүний хандлагыг харуулсан сэтгэлхөдлөлийн нэг хэлбэр. Боломж тухайн нөхцал байдалболон хэрэгсэл юм. /мэдлэг, цаг хугацаа, эд хөрөнгө мэт/

3. Багаас томруу зөөлөн гулгах арга. Үйл явцад бэлтгэх,жижиг бизнес дэх үйл ажиллагааны эрчимжилт, үйлажиллагааг хэрэгжүүлэх, “бизнес төр” гэсэн холбоонднэвтрэн орох.

Стратегийн зарчмууд

• Жигд өсөлтийн онол: Байгууллагатуршилтын бага алхмууд гадаад орчнынөхцөл байдалд аажмаар дасан зохицох.

• Уян хатан хандлага: Тухайн нөхцөлбайдлаас болж үйл ажиллагаагаа түргэнөөрчлөх, төлөвлөх арга.

• Бүтээлч хандлага: Одоогийн болонирээдүйн боломжид асуудлыг дэмжих,оновчтой таамаглал

Стратегийн төлөвлөлтийн зайлшгүй нөхцөл

Стратегийн төлөвлөлтийн зайлшгүй нөхцөл

1. Үйлдвэрлэлийн бүхий л хүрээг хангах

2. Гадаад орчинтой сайтар уялдуулах

3. Нөөцийг зөв зарцуулах

4. Байгууллагыг хөгжүүлэх удаан хугацааны чиг

хандлагыг тогтоох

5. Байгууллага дахь дотоод зорилго ба бодлогыг

урьдчилан тооцох

6. Гаргасан шийдвэр зөвлөмж бодитой биелэгдэхүйц байх

Стратеги төлөвлөлтөнд тавигдах шаардлага

1. Стратеги төлөвлөлтийн тогтолцооны бүрэн бүтэнбайдал

2. Стратеги төлөвлөлт өнөөгийн удирдлагын хоорондзөрчилгүй байх

3. Үнэн зөв, бүрэн мэдээлэлтэй байх4. Стратеги төлөвлөлтийн удирдлагын зохих

шаардлагатай байх5. Стратеги төлевлөлтөнд хандах ажилтнуудын тэмүүлэл

байх6. Стратеги төлөвлөлтөнд шаардагдах нөөцтэй байх7. Өндөр ур чадвартай, мэргэжлийн ажилтануудыг татан

оролцуулах8. Стратеги төлөвлөлтөнд зарцуулах удирдлагын цаг

хугацааг уртасгах зэрэг юм.

Заавал судлах ном:•Н.Цэнд ба бус

Менежмент. УБ.: 2005., 497 хууд.•Т.Дорж, Ү.Чимэд

Менежемент. УБ.: 2000., 325 хууд.•Д.Болормаа

Менежмент. УБ.: 2001, 2008., 247 хууд•Б.Мөнхжаргал, Б.Амаржаргал

Менемент. УБ.: 2002., 323 хууд.•Ю.Адъяа

Менежментийн ухаан. УБ.: 2002., 291 хууд.•Н.Отгонбаяр

Менежмент. УБ.: 2006., 123 хууд.•П.Наранцэцэг

Монгол менежмент. уб.: 2003., 98 хууд.•Ч. Пүрэвдорж

Менежментийн удиртгал. УБ.: 2002., 291 хууд.•К.Боуман, М.Жаррет

Менежмент практикт. уб.: 2002., 271 хууд.•Менежментийн шинэ парадигма. уб.: 2005., 262 хууд.•Х.Пүрэвдагва

Менежерийн арга барил. УБ.: 1994., 147 хууд.•П. Мөнх, Б.Норжваанчиг

Менежмент. УБ.: 1997., 239 хууд.•Х.Лутчимэг

Менежмент менежерийн арга барил. УБ.: 2005., 217 хууд.

Менежментийн үндэс хичээл 1-р курсАшигласан ном

ДАРААГИЙН ЛЕКЦ-9 Удирдлагын шийдвэр гаргалт...

baiguullaga dahi tuluvlult

Documents