Bakteri ve İnsan(virulans, patogenez,flora)

Dr Gökhan AYGÜN

Bakteri ve insan

• Bir bakteri insana ulaşınca ne olur ? * Oraya yerleşir (flora)**Kısa süre yerleşip sonra gider (geçici flora)*** Tutunur, çoğalır, konakla ilişkiye girer (infeksiyon, infeksiyon hastalığı)**** Anormal bir ilişki yaşanır ! (kanser, latentlik,…)

Ortak yaşamlar

Kommensalizm (saprofitlik) **( Barsak florasında Bacteroides fragilis) Parazitlik *(Barsakta Entamoebea histolytica.dizanteri) Mutualizm (Karşılıklı fayda)** (Hayvanlarda barsaktaki Bacteroides cinsi

bakteriler... Yağ asitleri oluşturur)

Parazitlik ve evrimsel gelişim?

• Mitokondriler ...

DNA .....sirküler DNAGen ekspresyonu

prokaryotlara benziyor

Endosimbiyotik bakteriler ?

İnsanlar neden infeksiyon hastalığına yakalanır ?

• İmmun sistem • Organizma sayısı• Virulans

Bakteri ve İnsan

• Patojen

• Fırsatçı patojen (oportünist)

• VİRULANS !!! Hastalık oluşturmak için gereken miktar *** Virulans faktörleri

Bakteri ve İnsan

Birinci adım yapışma(adezyon)

• Adezyon (yapışma)

• Gram (+) bakteriler....lipoteikoik asit

• Gram (-) bakteriler .... Pilus• Non pili adezinler • (özel protein yapılar)

Hücre yüzeyine yapışma

• Glikokaliks ve biofilm • “slime” faktör• Yabancı yüzeylere yapışma• Korunma (antibiyotik, immun sistem)

S.epidermidis .yabancı cisim infS.mutans ..Diş çürüğü

Biofilm ve Quorum sensing(yetersayı farkındalığı)

Bakteriler insana nasıl zarar verir!

• Direkt etkiler ile (toksinler, enzimler, hücre ölümü,....)• İndirekt I (Doğal savunma sistemlerini uyararak

(nötrofil, Makrofaj, kompleman uyarıları)• İndirekt II (Özgün yanıt ile antikor, T- hücre yanıtı ile) (AŞIRI DUYARLILIK REAKSİYONU)

Kapsül

• Fagositozu engelleyip virulans !• Polisakkarid kapsüller : Pnömokok, meningokok, H.influenzae (b) Klebsiella, E.coli (K1), S.typhi (Vi) ,.....• Bacillus anthracis (polipeptid kapsül)• Streptococcus pyogenes (hiyaluronik asit)

Tip III sekresyon sistemi

• Bakteri hedefi hücreye aktarır

• Bu hedefe bağlanır

• Makromolekül aktarımı

iğne

flagellum

ToksinlerÖzellik Endotoksin Ekzotoksin

Yapı Lipopolisakkarid Protein

Hücre ile ilişkisi

Yapısal elemanGram (-)

Hücre dışıGram (+) ve (-)

Antijenik/Toksoid Hayır Evet

Etki Makrofaj uyarısı Özgün

Aktarılabilme Hayır Evet

Toksik etki Zayıf Çok güçlü

Enzimatik aktivite Yok Sıklıkla

Genel etki mekanizmaları• Siklik AMP artışı ile etkili olan toksinler: - c-AMP artışı ile etkili enterik toksinler * V.cholera ** ETEC (LT) *** B.cereus (ishal toksini) *** ETEC (ST) (c-GMP!!!) - Diğer toksinler : * Pertussis toksin * Anthraks toksin(Ödem faktörü)

Genel etki mekanizmaları

• Nörotoksik etki : Tetanospazmin ( spastik felç) Botulinum toksini (gevşek felç) S.aureus (enterotoksinleri B.cereus (kusma toksini) Shigella

Genel etki mekanizmaları

• Hücreleri parçalayan toksinler: * C.perfringens .... Alfa toksin (Lesitinaz) * C.difficile ........... Toksin A ve B * S.pneumoniae......Pnömolizin .......................................

Hücre-içi patojenler(Granülomatöz iltihabi yanıt)

• Zorunlu : Riketsiya, klamidya• Fakültatif : M.tubercülosis/lepra Brucella, Franciella tularensis, Salmonella typhi, Listeria monocytogenes, Legionella, Yersinia pestis, Shigella dysenteriae

Hücreiçi canlı kalabilme

Schwartzman reaksiyonu

• Tavşan derisi içine Gram (-) çomak inj• 24 saat sonra IV bakteri• Deri inj bölgesinde hemorajik nekroz• İkinci IV inj• Sepsis ile ölüm (Sanerelli- Schwartzman

reaksiyonu)

Endotoksin

Akut faz yanıtı...sepsis

İmmunpatogenez (virus örneği)

Virulans faktörlerinin denetimi

• Patojenite adaları• Plazmidler : E.coli ishalleri• Faj yoluyla aktarım (lizojeni) Difteri Kızıl Botulismus EHEC, Kolera

Bakteri ve İnsan• FLORA (normalde bulunan bakteriler) * Koloni oluşturmaya direnç ** Bazal immunglobülin sentezi *** B ve K vit sentezi FIRSATÇI İNFEKSİYONLAR • Portör ? Taşıyıcı? Patojen , başkaları için bulaşıcı S.aureus (burun), S.typhi (safra kesesi/dışkı)

• Kolonizasyon ? (geçici / kalıcı)

Normal Flora

Sonuç olarak …

• Floranızı sevin koruyun !• Patojenlerden uzak durun… Korunun (aşı, el yıkama, ……)• Mikropları öldürelim !!! (mi?) Öldürebiliyor muyuz? Seviyeli ilişki kuralım !!!

Sonuç olarak...

• İnfeksiyonlarla başa çıkabilmek için onları, bizi nasıl hastalandırdıklarını ve bu hastalıkları yaparken immun sistemle ilişkilerini çok daha iyi algılamak zorundayız...

• Hele antibiyotik ile onları öldürmek çağı yavaş yavaş sona ermekteyken....