bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. małgorzata bednarek
DESCRIPTION
Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek. Podział bakteryjnych zapaleń opon m-rdz. - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
![Page 1: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/1.jpg)
Bakteryjne,ropne zapalenia
opon mózgowo-rdzeniowych
i mózgu
dr n. med. Małgorzata Bednarek
![Page 2: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/2.jpg)
Podział bakteryjnych zapaleń opon m-rdz Ropne zapalenie opon m-rdz i mózgu – wywołane najczęściej przez
bakterie wytwarzające polisacharydową otoczkę i namnażające się
pozakomórkowo. Dają odczyn granulocytarny
Nieropne zapalenie opon m-rdz i mózgu - wywołane przez bakterie
namnażające się wewnątrzkomókowo (gruźlica, leptospiroza, kiła,
tularemia, bruceloza, anaplazmoza). Dają odczyn limfocytarny
L. monocytogenes – przebieg odmienny , bezotoczkowa pałeczka G(+),
namnażająca się wewnątrzkomórkowo, najczęściej powoduje ropne
zapalenia opon m-rdz, rzadziej zapalenia mózgu i/lub pnia mózgu z
towarzyszącym zajęciem móżdżku
![Page 3: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/3.jpg)
DEFINICJA
Ropne zapalenie opon mózgowo - rdzeniowych i mózgu jest ostrą chorobą zakaźną:
- o etiologii bakteryjnej,- objawiającą się stanem zapalnym opony miękkiej i
pajęczynówkowej mózgu i rdzenia, oraz wypełnionej płynem m- rdz przestrzeni międzyoponowej.
- występującą endemicznie ze skłonnością do zaostrzeń epidemicznych.
- Objętą obowiązkiem diagnostyki i leczenia w warunkach szpitalnych
![Page 4: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/4.jpg)
Ropne zapalenie opon m-rdz - podział
1. Pierwotne – ograniczone wyłącznie do OUN
2. Wtórne – ogniska pierwotne poza OUN (zatoki
oboczne nosa, migdałki podniebienne, zastawki
serca, skóra)
![Page 5: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/5.jpg)
Ropne zapalenie opon m-rdz – drogi zakażenia
1. Droga kropelkowa
2. Droga naczyń krwionośnych
3. Droga naczyń chłonnych
4. Bezpośredni kontakt przez blaszkę sitową do jamy czaszki
![Page 6: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/6.jpg)
Etiologia RZOM
![Page 7: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/7.jpg)
Etiologia ropnych bateryjnych zapaleń opon m-rdz i mózgu
![Page 8: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/8.jpg)
Wpływ szczepień na liczbę zachorowań
Rok 1986 Rok1995
![Page 9: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/9.jpg)
RZOM – zależność pomiędzy etiologią, a czynnikami predysponującymi
Ostre zapalenie ucha środkowego, zapalenie zatok, zapalenie płuc – S.
pneumoniae, HIB
Uraz czaszki ze złamaniem podstawy czaszki, z płynotokiem – S.
pneumoniae, HIB. (skłonność do nawrotów)
Uraz czaszki penetrujący do mózgu – S. aureus, S. epidermidis,
tlenowe pałeczki G[-]
Neutropenia, agranulocytoza – S. pneumoniae, H. influenzae
Zabieg neurochirurgiczny – P. aeruginisa, S. aureus (często
metycylinooporny) MRSA
Alkoholizm i wiek > 60 lat - S. pneumoniae
![Page 10: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/10.jpg)
Patogeneza RZOM Stymulacja cytokin prozapalnych przez antygeny ściany komórkowej i
otoczki polisacharydowej bakterii – oddziaływanie na neutrofile
Pokonanie bariery krew – płyn m-rdz przez wzbudzone granulocyty
obojętnochłonne przy udziale adhezyn
Adhezja ( przyleganie ) granulocytów do endotelium
Diapedeza (przedostawanie się) neutrofili pomiędzy komórkami
śródbłonka do płynu m-rdz
Uszkodzenie bariery krew płyn m-rdz – przedostanie się do przestrzeni
podpajęczynówkowej granulocytów, bakterii , mediatorów reakcji
zapalnej ( interleukiny, prostaglandyny, leukotrieny, białka ostrej fazy
zapalnej)– nasilenie procesu zapalnego
Degranulacja z wytworzeniem wolnych rodników tlenowych i
uwolnienie enzymów proteolitycznych
![Page 11: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/11.jpg)
Ropne zapalenie opon m-rdz - diagnostyka
Podstawowym badaniem w diagnostyce zapaleń opon m-
rdz jest badanie płynu m-rdz uzyskanego drogą punkcji
lędźwiowej
Punkcja lędźwiowa wykonywana jest w warunkach
szpitalnych
Punkcja lędźwiowa poprzedzona powinna być badaniem
okulistycznym dna oka i badaniem neurologicznym
![Page 12: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/12.jpg)
Punkcja lędźwiowa – technika wykonania
![Page 13: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/13.jpg)
Wskazania do wykonania punkcji lędźwiowej
Objawy wzmożonego ciśnienia śródczaszkowego w tym min:• Podejrzenie zapalenia opon lub zapalenia mózgu• Podejrzenie krwawienia podpajęczynówkowego przy prawidłowej TK• Diagnostyka chorób nowotworowych (przy braku przeciwwskazań
neurologicznych)• Diagnostyka niektórych chorób metabolicznych
![Page 14: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/14.jpg)
Przeciwwskazania do wykonania nakłucia lędźwiowego
Objawy zagrażającego wgłobienia pnia mózgu (nieadekwatna bradykardia,
nieregularny oddech, wysokie ciśnienie tętnicze)
Objawy ogniskowego uszkodzenia OUN ( niedowłady, porażenia) – przed PL
należy wykonań badania obrazowe
Asymetria źrenic albo szerokie źrenice
Zaburzona reakcja odruchowa oczno-głowowa ( objaw lalki)
Stan drgawkowy
ciężka niewydolność krążeniowo - oddechowa
zmiany ropne w okolicy wkłucia
zaburzenia krzepnięcia krwi
![Page 15: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/15.jpg)
Powikłania nakłucia lędźwiowego
Wgłobienie pnia mózgu i migdałków móżdżku do otworu wielkiego -
zejście śmiertelne pacjenta
Przejściowe parestezje, drętwienia KKD
Nagłe zatrzymanie oddechu – b. rzadko
Krwiak rdzenia lub ropień – b. rzadko
Zespół popunkcyjny 5-10%objawy: bóle głowy,wymioty, sztywność karku
przyczyna: podciśnienie PMR w następstwie jego wycieku do przestrzeni nad lub podtwardówkowej przez nieobkurczający się otwór po nakłuciu opony
leczenie: podanie dużej ilości płynów (często drogą dożylną), leki przeciw bólowe, leżenie w łóżku
![Page 16: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/16.jpg)
Badanie płynu m-rdzeniowego
1000-cpw
![Page 17: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/17.jpg)
Ropne zapalenie opon m-rdz – diagnostyka bakteriologiczna
1. Badanie płynu mózgowo- rdzeniowego Bakterioskopia bezpośrednia po wybarwieniu metodą Grama Szybkie testy lateksowe określajace antygeny bakteryjne Posiew płynu m-rdz i uzyskanie antybiogramu
2. Posiew krwi i uzyskanie antybiogramu
3. Wymaz z gardła i ewentualnych ognisk ropnych poza OUN
![Page 18: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/18.jpg)
RZOM – diagnostyka cd.
Morfologia krwi – leukocytoza
Białka ostrej fazy zapalnej (CRP, Prokalcytonina)
Stężenie kwasu mlekowego w PMR
![Page 19: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/19.jpg)
Ropny wysięk w RZOM
![Page 20: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/20.jpg)
Obrzęk mózgu w RZOM
TOKSYCZNY - zaburzenia metabolizmu komórkowego spowodowane
hipoksemią, niedociśnieniem, niedokrwieniem, prowadzące do zaburzeń
elektrolitowych i uwolnienia substancji neuroprzekaźnikowych
NACZYNIOWY - wzrost przepuszczalności bariery krew / płyn m-rdz i
przenikanie surowiczych makromolekuł do PMR
ŚRÓDMIĄŻSZOWY - wzrost oporu odpływu PMR z powodu upośledzenia
jego resorbcji przez ziarnistości pajęczynówki powoduje zaburzenia w
przepływie krwi przez naczynia mózgowe co doprowadza do niedotlenienia
tkanki mózgowej i kwasicy
![Page 21: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/21.jpg)
Symptomatologia RZOM
1. Gorączka do 39-400C z dreszczami
2. Silne, rozlane bóle głowy nieustępujące po lekach przeciwbólowych,
u małych dzieci niepokój i długotrwały płacz
3. Nudności i wymioty niezależne od przyjmowania posiłków
4.Zaburzenia świadomości - zamroczenie, całkowita utrata przytomności
5. Pobudzenie psychoruchowe z przeczulicą
6. Szybko narastające cechy wstrząsu septycznego• sinica, duszność zlanie zimnym potem, spadek RR
7. Drgawki kloniczno toniczne (głownie u dzieci), stan padaczkowy
8. Afazja – motoryczna lub mieszana
8. Badaniem przedmiotowym - dodatni zespół objawów oponowych• ułożenie odgięciowe• u niemowląt uwypuklone, tętniące, napięte ciemie przednie
![Page 22: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/22.jpg)
Objawy oponowe
![Page 23: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/23.jpg)
Efekt leczenia RZOM zależy od:
wieku pacjenta i wydolności jego układu immunologicznego
czasu jaki upływa od początku choroby do włączenia leczenia
czynnika etiologicznego - oporność na antybiotyki - w największym
stopniu dotyczy to pneumokoków, pał. Klebsiella pneumoniae i P.
aeruginosa
Zjadliwości drobnoustroju
Postępowania lekarskiego – umiejętność szybkiego i prawidłowego
rozpoznania
![Page 24: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/24.jpg)
Schemat leczenia RZOM Leki przeciwzapalne
preparaty sterydowe np. dexamethazonniesterydowe leki przeciwzapalne
Dexamethazon 15 – 30 min przed 1 dawką antybiotyku Antybiotykoterapia – wdrożona jak najszybciej, optymalnie po pobraniu
materiału na badanie mikrobiologiczne- antybiotyki bakteriobójcze (upośledzona odporność humoralna w obrębie OUN),- szerokowidmowe, - przenikające przez barierę krew / płyn m-rdz, podawane dożylnie
Leki przeciwobrzękowe: 20% Mannitol, Dexaven, Furosemid Leki przeciwdrgawkowe: Relanium, lub Luminal, lub Rivotril
![Page 25: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/25.jpg)
Empiryczna antybiotykoterapia w BRZOMR
![Page 26: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/26.jpg)
Cechy „dobrego” antybiotyku
Aktywność przeciwbakteryjna - 85% ropnych zapaleń oponm-rdz w naszej szerokości geograficznej jest wywołanych przez S pneumoniae i N.. menigitidis, aktywność przeciwbakteryjna stosowanych leków musi być skierowana przeciw tym patogenom.
Bakteriobójczość, terapia szerokowidmowa (monoterpia wyjątkowo, nigdy jako leczenie pierwszego rzutu
Przenikanie antybiotyku przez barierę krew-mózg i jego stężenie w PMR. Penetracja antybiotyków przez tę barierę jest uwarunkowana wielkością cząsteczki leku oraz obecnością stanu zapalnego. W wyniku skutecznego leczenia stopniowo łagodnieje stan zapalny, ale jednocześnie przenikanie leków przez barierę krew-mózg ulega zmniejszeniu.
Dawkowanie i droga podania (maksymalne i pozajelitowe). - antybiotyki uważane za dobrze przenikające do PMR osiągają w nim ok. 50% stężenia w surowicy. Uzyskanie stężeń terapeutycznych w OUN wymaga więc zastosowania najwyższych możliwych dawek.
Przyszłością będą antybiotyki bakteriobójcze, a nie bakteriolityczne
![Page 27: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/27.jpg)
Schemat leczenia RZOM cd.
Leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe
Nakłucie lędźwiowe w 1, 3, 5, 7… dniu hospitalizacji celem oceny
skuteczności leczenia.
Dokanałowe podanie leków: wyjątkowo po urazach i zabiegach
neurochirurgicznych.
![Page 28: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/28.jpg)
Następstwa RZOM I. Zaburzenia neuroradiologiczne
1. Wodogłowie wewnętrzne
2. Zarostowe zapalenie pajęczynówki
3. Poszerzenie przestrzeni płynowych zewnątrzmózgowych
a.wodniaki podoponowe
b.wodogłowie zewnętrzne
4. Ogniskowe uszkodzenie tkanki mózgowej
a.ropnie mózgu
b.ogniska krwotoczne i niedokrwienne
c. blizny oponowo-mózgowe
5. Zaniki korowe i/lub korowo- podkorowe
II. Zaburzenia neurologiczne1. Uszkodzenie nerwów czaszkowych
2. Zaburzenia słuchu
3. Padaczka
III. Zmiany psychopatologiczne
IV. Zgon.
![Page 29: Bakteryjne,ropne zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych i mózgu dr n. med. Małgorzata Bednarek](https://reader031.vdocuments.pub/reader031/viewer/2022012918/5681323f550346895d98ac12/html5/thumbnails/29.jpg)
Powikłania RZOM