bal arısı (apis mellifera l.) kolonilerinde varroa jacobsoni qudemans in kontroltünde kullanılan...
TRANSCRIPT
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
1/76
I
EGE NVERSTES FEN BLMLER ENSTTS
(YKSEK LSANS TEZ)
BAL ARISI (Apis mellifera L.) KOLONLERNDE Varroa
jacobsoni QudemansnKONTROLNDE KULLANILAN
ORGANK ASTLERN ETK DZEYLER VE KOLON
GELMNE ETKLER
Gzde MERT
Zootekni Anabilim Dal
Bilim Dal Kodu: 501.14.00
Sunu Tarihi:13.12.2006
Tez Danman: Do. Dr. Banu YCEL
Bornova- ZMR
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
2/76
II
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
3/76
III
Gzde MERT tarafndan Yksek Lisans Tezi olarak sunulan Bal
Ars ( Apis mellifera L.) Kolonilerinde Varroa jacobsoniQudemansn Kontrolnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
Dzeyleri ve Koloni Geliimine Etkileri balkl bu alma E..
Lisansst Eitim ve retim Ynetmelii ile E.. Fen Bilimleri
Enstits Eitim ve retim Ynergesinin ilgili hkmleri
uyarnca tarafmzdan deerlendirilerek savunmaya deer
bulunmu ve 13/12/2006 tarihinde yaplan tez savunma snavnda
aday oy birlii/oy okluu ile baarl bulunmutur.
Jri yeleri: mza
Jri Bakan
: Do. Dr. Banu YCEL
Raportr ye: Prof. Dr. zge ALTAN
ye : Prof. Dr. Gamze SANER
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
4/76
IV
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
5/76
V
ZET
BAL ARISI (Apis mellifera L.) KOLONLERNDE Varroa
jacobsoni QudemansnKONTROLNDE KULLANILAN
ORGANK ASTLERN ETK DZEYLER VE KOLON
GELMNE ETKLER
MERT, Gzde
Yksek Lisans Tezi, Zootekni BlmTez Yneticisi: Do. Dr. Banu YCEL
Eyll 2006, 76 sayfa
Bu almada, bal arsnn en zararl paraziti olan Varroa
akaryla mcadelede kullanlan formik asit ve oksalik asidin, ge
sonbahar ve erken ilkbahar dnemlerinde dnml olarak
kullanlmalarnn Varroa mcadelesindeki etkinlikleri ve bal ars
populasyonu geliimi zerine etkileri incelenmitir.
Bu amala Denemede bir yal anaya sahip, koloni populasyon
gc eit ve Varroa bulaklk dzeyi bakmndan benzer durumda olan
35 adet Buckfast rk bal ars kolonisi kullanlmtr. Deneme ncesi
koloniler, doal Varroa bulaklk dzeyi ve ergin-yavrulu ar
populasyonu bakmndan eitlenmitir. Aratrma, sonbahar ve onu takip
eden ilkbahar mevsimlerinde yrtlmtr. Gruplarn sonbahar ve
ilkbaharda, deneme ncesi ve sonras Varroa bulaklk dzeyleri,
organik asit etkinlii, ergin ar ve yavru populasyon geliimleri
belirlenmitir.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
6/76
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
7/76
VII
ABSTRACT
EFFICACY LEVELS OF ORGANIC ACIDS WHICH AREUSED FOR CONTROLLING Varroa jacobsoni Qudemans AND
THEIR EFFECTS ON COLONY DEVELOPMENT OF HONEYBEES (Apis mellifera L.)
MERT, GzdeMsc. Department of Animal Science
Supervisor: Associate Prof. Banu YCELSeptember 2006, 76 Pages
This study was carried out to determine the effects of using
formic and oxalic acids which are used against Varroa Jacobsoni Q.
which is the most hazardous parasite of honey bees (Apis mellifera L.)
alternatively in different seasons on the efficiency in Varroa treatment
and colony development of honey bees.
For this purpose, total 35 honeybee colonies in same of queen
ages, natural varroa levels and adult-brood bee population from Buckfast
race had been used in the research. They were equalized for naturel
Varroa levels and adult- brood bee population. The experiment was
conducted in the late autumn and then in following early spring. Varroa
infestion values, efficiency of organic acids, adult bee and brood
population growth of groups were determined in spring, autumn, before
and after the research.
Varroa infestation levels of treatment groups were significantly
reduced after oxalic and formic acid applications in autumn and spring
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
8/76
VIII
experiments (P
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
9/76
IX
TEEKKR
Yksek Lisans renimim ve almalarm sresince her konuda
benden desteklerini esirgemeyen Sayn Hocam Do. Dr. Banu Ycele,
hayvan materyalinin salanmasnda yardmc olan Sayn Hseyin
Ceylana, tezim srasnda deerli bilgilerinden yararlandm Sayn Prof.
Dr. zge Altana istatistik analizlerin yapmnda deerli yardmlarn
aldm Sayn Prof. Dr. Turgay Takn ile Sayn Ar. Gr. Dr. Hakan
Bayraktara, denemem sresince yapt yardmlardan ve desteinden
dolay eim Ar. Gr. Selim Merte, benden maddi ve manevi
yardmlarn hibir zaman esirgemeyen annem Esin Duran ile babam Ali
Rza Durana teekkr bir bor bilirim.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
10/76
X
NDEKLER
ZET ........................................................................................................VABSTRACT...........................................................................................VII
TEEKKR............................................................................................ IX
NDEKLER .........................................................................................X
ZELGELER DZN .........................................................................XIII
RESMLER DZN ............................................................................ XIV
1. GR .....................................................................................................1
2. NCEK ALIMALAR .....................................................................4
2.1. Ar akar (Varroa jacobsoni Q.) .....................................................4
2.1.1. Varroann Biyolojisi ve zellikleri ............................................5
2.1.1.1. Vcut Yaps ve Yaam Uzunluu............................................5
2.1.1.2. Gelime ve oalmas ..............................................................6
2.1.1.3. Varroann Kolonilerde Yaylm..............................................8
2.1.1.4. Varroann Belirtileri, Koloni ve Arlar zerine Etkileri...........8
2.1.1.5. Ekolojik ve Ekonomik nemi ................................................11
2.2. Varroa ile Mcadele Yntemleri .................................................12
2.2.1. Organik Asitlerin Kullanm ......................................................12
2.2.1.1. Formik Asit Kullanm............................................................15
2.2.1.2. Oksalik Asit Kullanm ...........................................................202.2.2. Organik Asit Kullanmnn Koloni Populasyon Geliimi zerine
Etkileri .................................................................................................26
3. MATERYAL YNTEM .....................................................................30
3.1. Hayvan Materyali .........................................................................30
3.2. Gruplarn oluturulmas ve Organik asit uygulamalar.................30
3.3. Gruplarn Varroa Bulaklk Deerlerinin Belirlenmesi...............32
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
11/76
XI
3.4. Organik Asit Etkinliklerinin Belirlenmesi ................................... 33
3.5. Organik Asit Solsyonlarnn Hazrlanmas ................................ 343.5.1. Oksalik Asit Solsyonu............................................................. 34
3.5.2. Formik Asit Solsyonu ............................................................. 34
3.6. Populasyon Geliiminin Belirlenmesi.......................................... 34
3.7. Uygulama Dnemleri ................................................................... 35
3.7.1. Ge Sonbahar Dnemi .............................................................. 35
3.7.1.1. Oksalik Asit Uygulamas
....................................................... 353.7.1.2. Formik Asit Uygulamas ........................................................ 36
3.7.2. Erken lkbahar Dnemi ............................................................. 37
3.7.2.1. Oksalik Asit Uygulamas ....................................................... 37
3.7.2.2. Formik Asit Uygulamas ........................................................ 37
3.8. statistik Analizler ........................................................................ 38
4. ARATIRMA BULGULARI ............................................................. 39
4.1. Sonbahar Dnemine Ait Bulgular................................................ 39
4.1.1. Deneme Gruplarnn Varroa Bulaklk Deerleri ve Organik
Asitlerin Etkinlikleri............................................................................ 39
4.1.2. Deneme Gruplarnn Ergin Ar Geliimleri............................... 41
4.1.3. Deneme Gruplarnn Yavru Populasyonu Geliimleri .............. 42
4.2. lkbahar Dnemine Ait Bulgular.................................................. 43
4.2.1. Deneme Gruplarnn Varroa Bulaklk Deerleri ve Organik
Asitlerin Etkinlikleri............................................................................ 43
4.2.2. Deneme Gruplarnn Ergin Ar Geliimleri............................... 46
4.2.3. Deneme Gruplarnn Yavru Populasyonu Geliimleri .............. 46
5. TARTIMA ve SONU..................................................................... 48
KAYNAKLAR ....................................................................................... 52
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
12/76
XII
ZGEM .............................................................................................60
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
13/76
XIII
ZELGELER DZN
izelge 1. Varroaya Kar AB lkelerinde Kullanlan Organik Asitler14
izelge 2. Formik Asidi Ksa Sreli Uygulama ekli ............................ 19
izelge 3. Formik Asit Uygulamas Sonular ....................................... 20
izelge 4. Oksalik Asit Uygulamas ....................................................... 25
izelge 5. Sonbahar Denemesinde Kullanlan Gruplarn emas........... 31
izelge 6. lkbahar Denemesinde Kullanlan Gruplarn emas ............ 31
izelge 7. Sonbaharda Deneme Gruplarnn, Deneme ncesi ve Sonras
Ortalama Varroa Bulaklk Deerleri (%) (Ortalama Se) ve
Organik Asit Etkinlii (%).............................................................. 40
izelge 8. Sonbahar Mevsiminde Deneme Gruplarnn Ergin Ar
Geliimleri....................................................................................... 41
izelge 9. Sonbahar Mevsiminde Deneme Gruplarnn Yavru
Populasyonu Geliimleri ................................................................. 42
izelge 10. lkbaharda Deneme Gruplarnn, Deneme ncesi ve Sonras
Ortalama Varroa Bulaklk Deerleri (%) (Ortalama Se) ve
Organik Asit Etkinlii (%).............................................................. 45
izelge 11. lkbahar Mevsiminde Deneme Gruplarnn Ergin Ar
Geliimleri....................................................................................... 46
izelge 12. lkbahar Mevsiminde Deneme Gruplarnn Yavru
Populasyonu Geliimleri ................................................................. 47
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
14/76
XIV
RESMLER DZN
Resim 1. Ergin i Arlar zerinde Bulunan Varroalar ...........................4
Resim 2. Yavru Gzlerinden kartlan Ar Pupalar zerindeki
Varroalar ............................................................................................7
Resim 3. Yavru Gznde Varroa Bulunmas Sonucu Kanat
Deformasyonuna Uram Ergin Biri Ar ..................................11
Resim 4. Varroa Bulaklk Deerinin Belirlenmesi Amac ile Kapal
Yavru Gz ve Ergin Ar rneklerinin Alnmas............................33
Resim 5. Oksalik Asit Uygulamas..........................................................36
Resim 6. Formik Asit Uygulamas ..........................................................36
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
15/76
XIII
ZELGELER DZN
izelge 1. Varroaya Kar AB lkelerinde Kullanlan Organik Asitler14
izelge 2. Formik Asidi Ksa Sreli Uygulama ekli ............................ 19
izelge 3. Formik Asit Uygulamas Sonular ....................................... 20
izelge 4. Oksalik Asit Uygulamas ....................................................... 25
izelge 5. Sonbahar Denemesinde Kullanlan Gruplarn emas........... 31
izelge 6. lkbahar Denemesinde Kullanlan Gruplarn emas ............ 31
izelge 7. Sonbaharda Deneme Gruplarnn, Deneme ncesi ve Sonras
Ortalama Varroa Bulaklk Deerleri (%) (Ortalama Se) ve
Organik Asit Etkinlii (%).............................................................. 40
izelge 8. Sonbahar Mevsiminde Deneme Gruplarnn Ergin Ar
Geliimleri....................................................................................... 41
izelge 9. Sonbahar Mevsiminde Deneme Gruplarnn Yavru
Populasyonu Geliimleri ................................................................. 42
izelge 10. lkbaharda Deneme Gruplarnn, Deneme ncesi ve Sonras
Ortalama Varroa Bulaklk Deerleri (%) (Ortalama Se) ve
Organik Asit Etkinlii (%).............................................................. 45
izelge 11. lkbahar Mevsiminde Deneme Gruplarnn Ergin Ar
Geliimleri....................................................................................... 46
izelge 12. lkbahar Mevsiminde Deneme Gruplarnn Yavru
Populasyonu Geliimleri ................................................................. 47
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
16/76
XIV
RESMLER DZN
Resim 1. Ergin i Arlar zerinde Bulunan Varroalar ...........................4
Resim 2. Yavru Gzlerinden kartlan Ar Pupalar zerindeki
Varroalar ............................................................................................7
Resim 3. Yavru Gznde Varroa Bulunmas Sonucu Kanat
Deformasyonuna Uram Ergin Biri Ar ..................................11
Resim 4. Varroa Bulaklk Deerinin Belirlenmesi Amac ile Kapal
Yavru Gz ve Ergin Ar rneklerinin Alnmas............................33
Resim 5. Oksalik Asit Uygulamas..........................................................36
Resim 6. Formik Asit Uygulamas ..........................................................36
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
17/76
1
1. GR
Trkiye zengin floras ve uygun ekolojisi ile byk bir
arclk potansiyeline sahiptir. Koloni saysnda dnyada 2. ve bal
retiminde 3. srada yer almaktadr (FAO, 2004). lkemizde
arcln giderek gelimesine, koloni says ve toplam bal
retiminde her yl artlar olmasna ramen, kovan bana
ortalama bal verimi dktr. Bunun en nemli sebeplerinden
birisi, bal ars hastalk ve zararllar ile etkili mcadelenin
yaplamamas sonucu kolonilerin zayflamas ve verimliliin
azalmasdr.
Bu hastalk ve parazitlerin banda gnmzde dnya
arclnn en byk sorunlarndan birisi olan Varroa akar(Varroa jacobsoni Qudemans)nn neden olduu Varroatosis
hastal gelmektedir. Bal arlarnn larva, pupa ve erginleri
zerinde yaayan, onlarn kan svlarn (hemolenf) emerek
beslenen ok tehlikeli bir d akar olan Varroann, kolonilerin
gelime hzn, tarlac arlarn uu etkinliini, nektar ve polen
toplama kapasitesini azaltt
, ergin ar
larda vcutdeformasyonlar ve canl arlk kayplarna neden olduu,
hastaln ileri dzeylerinde koloninin yok olduu ve bunlarn
sonunda arclkta ciddi ekonomik kay plar meydana getirdii
belirtilmektedir (Kumova, 2003).
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
18/76
2
Gnmze kadar bu parazite kar, eitli lkelerde kimyasal,
biyolojik, genetik ve hormonal mcadele yntemleri zerindealmalar yaplmtr. Varroa ile savamda ve onun kontrol
altna alnmasnda eitli kimyasal maddelerin kullanm
yaygnlk kazanmtr. Ancak son yllarda kullanlan fluvalinate,
flumetrin, amitraz ve coumaphos etkicil maddeli ilalara kar
Varroann baklk kazanmas, ilalarn kapal yavru gzlerinde
gelien Varroalar zerinde etkili olmamas
, balmumunda ve baldakalnt brakmas, uygulamada karlalan nemli sorunlar
olmutur (Elzen ve ark., 1999; Kumova, 2001).
Ayrca kullanlan bu ilalarn ve sentetik akarisitlerin, bal
ve balmumunda braktklar nemli dzeydeki kalnt nedeniyle,
bal ihracatnda nemli sorunlar yaanmaktadr. Fakat organik
beslenmenin giderek nem kazand gnmzde, Varroa
mcadelesinde kullanlan sentetik akarisitler, yerini baln doal
bileenleri olan organik asitlere brakmaktadr (Wehling ve ark.,
2003). Yaplan aratrmalar, nektar akm dnemi haricinde Varroa
mcadelesinde koloniye uygulanan organik asitlerin, balda kalnt
brakmadn ortaya koymaktadr (Imdorf ve ark., 1996).
Organik asitlerin (formik asit, oksalik asit, laktik asit vb.)
gnmzde Varroa ile mcadelede en ok kullanlan biyo-
pestisidler olduu ve bu organik asitlerin, uygun zamanda ve
dozda kullanldklarnda kolonide ana ar, ergin ar ve yavru
populasyonu zerinde olumsuz bir etki yaratmad
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
19/76
3
belirtilmektedir (Imdorf ve ark., 1996; Milani, 1999; Goodwin ve
ark., 2002).
Baln doal yapsnda da bulunan organik asitler dier
kimyasal Varroasidler gibi ar ve ar rnlerinde kalnt
yaratmamakta ve Varroann diren kazanmasna neden
olmamaktad
r. Ancak organik asitlerin farkl
mevsimlerdednml kullanmnn koloni geliimine ve etkinliine ynelik
lkemizde yaplm bir almaya rastlanmamaktadr.
Ege Blgesi, kolonilerde yavru retiminin yl boyu
srd bir iklimsel evreyi temsil etmesi ve ger arcln
blgede ok yaygn olmas nedeniyle Varroa zararlsndan ok
fazla etkilenmektedir. Organik asitlerle mcadele ise, son yllarda
doal yaam bilincinin gelimesine paralel olarak gndeme
gelmeye balamtr.
Bu almann amac lkemiz arclna zarar veren
Varroa akaryla mcadelede kullanlan formik asit ve oksalik asit
uygulamalarnn, erken ilkbahar ve ge sonbahar dnemlerinde
dnml olarak kullanlmalarnn Varroa bulaklk deeri ve
bal ars populasyonu geliimi zerine etkilerini belirlemeye
yneliktir.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
20/76
4
2. NCEK ALIMALAR
2.1. Ar akar (Varroa jacobsoni Q.)
Ar akar (Varroa jacobsoni Qud.) bal arlarnn larva, pupa ve
erginleri zerinde yaayan ve uzun sre dikkati ekecek bir belirti
gstermeden oalan, tehlikeli bir d parazit akardr (Tutkun ve
Bogelmez, 2003).
Varroa, bal arsnn kan svsn (haemolymph, hemolenf) emerek
beslenmekte ve konukusunun lmne neden olmaktadr. Bu nedenle
Trkiye ve dnya arcl ciddi ekilde tehlike altnda olup, bu akar, bal
arsna ulaabildii her yerde onun asala olabilecek konumdadr
(Tutkun ve Bogelmez, 2003).
Resim 1. Ergin i Arlar zerinde Bulunan Varroalar
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
21/76
5
Varroa akar; Asya, Avrupa, Amerika, Yeni Zelanda ile Kuzey ve
Gney Afrikadaki bal arlar zerinde bulunmaktadr. Ongus (2006)aatfen, Sumpter ve Martin, ticari ar tamas, ger arclk, ar
srklenmesi ve uzun mesafelere uabilen oullar nedeniyle Varroann
son 20- 30 yl iinde tm dnyaya yayldn bildirmilerdir.
Trkiye ye Bulgaristandan 1976 ylnda Trakya blgesinden
girdii tahmin edilen bu akar, ilk defa 1978 yl ilkbaharnda Egede
zmir yak
nlar
ndaki kolonilerde saptanm
t
r (Tutkun ve Bogelmez2003).
2.1.1. Varroann Biyolojisi ve zellikleri
2.1.1.1. Vcut Yaps ve Yaam Uzunluu
Ergin dii Varroalar 1.1-1.2 mm uzunluunda, 1.5-1.7 mm
geniliinde koyu kzl kahverengi renkte, erkek Varroalar diilerden
daha kk (0.8- 1 mm) yapda, vcut rengi soluk kahve-sar tondadr.
Dii ve erkek Varroalar plak gzle grlebilecek byklktedir
(Sammataro ve ark., 2000). Sert bir kitin tabakas ile kapl olan srt, oval
bir yapdadr. Dii Varroalarn az yaps delici emici yapdadr. Erkek
Varroalarn az yaps dii Varroaya sperm nakli yapacak ekilde
gelimitir. Bu nedenle erkek Varroalar beslenemezler ve kapal yavru
gzlerinde iftleme ileminden ksa bir sre sonra lrler. Varroa alt
paral 4 ift bacaa sahiptir. Bacaklar ksa ve kaln yapda olup,
zerinde bir dizi duyu kllar bulunmaktadr.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
22/76
6
Dii Varroalar yazn 2-3 ay, kn 5-8 ay yaayabilmektedir. DiiVarroann remesi ilkbaharda ar kolonisinde kuluka faaliyetleri ile
balamakta, sonbahara kadar srmektedir. K aylarnda ve koloninin
yavrusuz dneminde yumurta brakmadan ergin ii arlar zerinde
yaamn srdrebilmektedir (Defra, 2005).
2.1.1.2. Gelime ve oalmas
Varroann bal arlarnn larva ve pupa dnemlerinde etkileri ok
yksektir. Ergin dii Varroalar 5-5.5 gnlk ar larva gzlerine gzler
kapanmadan ksa bir sre nce girmekte, yumurtlamadan nce larva
kann emerek beslenmekte ve ilk yumurtay gzler kapandktan 60 saat
(2-3 gn) sonra brakmaktadr. Her dii Varroa 30 saat ara ile 2-6arasnda yumurta brakabilmekte ve genellikle 1. yumurtadan erkek 2.
yumurtadan dii bireyler olumaktadr. Bir ii ar gznde 3, erkek ar
gznde 5 dii Varroa ergin duruma gelebilmektedir. Petek gzne
braklan yumurtalar, 6-8 gnde ergin Varroa durumuna gelmektedir
(Wallner and Fries, 2003). Diiler kapal gz iersinde iftlemekte ve
erkek Varroalar iftlemeden sonra lmektedir. Yavru gzlerinde
olgunlamayan Varroalar, ergin ar k srasnda lmektedir. Ergin ar
ile gzden olgun dii ve yeni dllenen dii Varroalar k yapmaktadr.
Bu dii Varroalar 3 ile 150 gn arasnda, mevsime ve kolonide yavru
durumuna bal olarak tekrar petek gzlerine girebilmektedir. Diiler;
ergin arlarn karn segmentlerinde, ba veya boyun blgelerinde
tutunmakta, bulunduklar blgede arnn kann emmekte, arlarn ve
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
23/76
7
larvalarn besinine ortak olmaktadr. Kolonide bacaklar ve vcut kllar
yardm ile ok hzl hareket edebilme yeteneine sahiptirler. Erkek argzlerini ii ar gzlerine oranla daha ok tercih etmelerine karlk, ii
ar gzlerinde de oalabilmektedir. Bulakl ok olan kolonide bir
gzde 2den fazla Varroa grlebilmektedir. Varroalarn gelime ve
oalmasna etki eden nemli faktrler; genetik yap, koloni koullarnn
uygunluu, yavru alannn miktar ve koloninin Varroa bulaklk
oran
d
r. Varroalar
n oalmas
nda zerinde gelitii larvan
n eeyi ilerk da etkili olmaktadr. reme oran ii ar gzlerinde 1.8-2.9, erkek ar
gzlerinde 2.7-3.7 arasnda deiebilmektedir. Kolonilerde yavru retimi
ne kadar erken balar, ne kadar ge biterse Varroalarn reme hz ve
gelimesi de o oranda artmaktadr. Arlarn uu alan ierisinde fazla
sayda Varroa paraziti ile bulak koloninin bulunmas, ar armalar,
petek takviyesi ve etkisiz savam yntemlerinin uygulanmas arlktaki
dier kolonilerin de bu parazitle bulamasna neden olmaktadr (Kumova,
2003).
Resim 2. Yavru Gzlerinden kartlan Ar Pupalar zerindekiVarroalar
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
24/76
8
2.1.1.3. Varroann Kolonilerde Yaylm
Varroalar ergin arlar zerinden, doal oul, yamaclk ve rzgar
yardmyla bir koloniden dierine yaylrlar. Varroalar bu yolla uzun
mesafelere yaylabilmektedirler. Arclarn bulak kolonileri tamas
hastaln yaylmasnda en byk nedenlerden biridir (Defra, 2005).
Varroalarn yaylm daha ok yaygn enfeksiyon gsteren veya snen
kolonilerden, yaknda bulunan kolonilere gemeleri ile olmakta, bu
yaylmda arlar nemli rol almaktadrlar. Yaylm yl iersinde arlarn
zayf olduu her dnemde gerekleebilmektedir. Kolonilerdeki
yamaclk, arlkta Varroa yaylmnda son derece etkilidir. Snen
kolonilerdeki arlar, yamac arlar, yamaclk yaptklar kolonilerde
Varroa populasyonunun ok hzl yaylmasna neden olmaktadr.
Genellikle Varroa kolonide bulaklk tehlikeli boyuta ulaana kadar ar
yetitiricileri tarafndan fark edilememektedir. ou zaman bulaklk
belirlendiinde koloniyi korumada ge kalnmtr. Bu nedenle arclar
kolonilerini Varroa ynnden belirli aralklarla kontrol etmelidirler.
Arlkta Varroann her dnem zararl etkilerinin grlecei dikkate
alnmaldr (Kumova, 2003).
2.1.1.4. Varroann Belirtileri, Koloni ve Arlar zerine Etkileri
Kolonide Varroann oluturaca zarar, her larva gznde
bulunan Varroa saysna bal olarak deimektedir. Kolonide akar says
az ise belirgin bir zarar grlmez. Ancak yavru gznde 1-2 akar
bulunmas gzden kan arnn yaam gcn azaltmaktadr. Yavru
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
25/76
9
gznde 2den fazla Varroann bulunmas ise arlarn geliim
dnemlerinde fiziksel ve fizyolojik olarak olumsuz etkilemektedir.
Bu etkiler; yaam ksal, kanat kayb, abdomen ksalmas, kanat
ve n ayaklarda deformasyonlar, pupa lmleri, arlarda canl arlk
kayb, larva ve pupada protein kayb, kolonide yavru yetitirmede,
arlarn uu etkinliinde azalma, nektar ve polen toplamada nemli
azalmalar, enfeksiyonlara kar
doal direncin kaybolmas
, dierhastalklara enfeksiyon kayna oluturmas, fizyolojik yalarna gre
yapacaklar grevleri yerine getirememeleri, k aylarnda k salkm
oluturamamalar ve ana ary souktan koruyamamalar sonucunda da
k kayplarnn artmas eklinde grlebilmektedir (Goodwin ve Van
Eaton, 2001; Tutkun ve Bogelmez, 2003).
Btn bunlara ek olarak Varroalarn, eitli virsler ieren
patojenlerin tayclar olduklar bilinmektedir (Frazier, 2005).
Varroann petek gzler iindeki larvalar ve ergin arlar zerinde
beslenirken sk sk, fakat az miktarda kan emdii saptanmtr. Arlar,
sadece hemolenfin kayb ile zarar grmenin dnda, emgi yerlerindeki
ak yaralardan zararl mikroorganizmalarn dolam sistemine
girmesiyle de sekonder olarak zarar grrler. Enfeksiyonlar giderek
yaygnlar ve zellikle, yavru rklne benzer hastalklar halini alr.
Bazen de larva ve ergin arlar, septisemi ad verilen kan
zehirlenmesinden lrler (Tutkun ve Bogelmez, 2003).
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
26/76
10
Varroa jacobsoninin tarlac bal arlarn dier bir etkileme ekli
de, arlk yaparak arlarn faaliyetlerini yavalatmasdr. Arnn zerindetutunan akar veya akarlar, konukunun normal ekilde umasna ve iek
tozu toplamasna engel olurlar. Varroal arlar, sk sk uu dengesini
kaybettikleri iin yerde yrmeye mecbur kalrlar, kovan iinde ve
evresinde srnerek dolarlar. Bir ergin ar vcudundaki dii Varroa
arlnn, 80 kg arlndaki bir insann vcudundaki 1 kg yke eit
olduu hesaplanm
t
r (Tutkun ve Bogelmez, 2003).
Akarn zararl etkisi sonunda, kolonideki erkek arlarn says
dikkati ekecek kadar azalr, cinsel glerinde ve sperm retimlerinde
azalmalar meydana gelir (Goodwin ve Van Eaton, 2001; Tutkun ve
Bogelmez, 2003).
Akar, ana arnn yumurtlama yeteneinde gerilemeye, mr
uzunluunun ksalmasna, ana arnn grevlerini yerine getirememesi
sonucunda koloni gelime hz ile retim etkinliinin azalmasna neden
olmaktadr.
Varroa bulakl youn olan kolonilerde yaz mevsiminin sonuna
kadar olumsuz etkiler gzlenmeyebilir. Buna karn koloninin yakndan
incelenmesi sonucunda ergin arlar zerinde, erkek ve ii ar gzlerinde
Varroa says yksek kabilir. Kolonide Varroa saysnn 2500den fazla
bulunmas koloninin kmesine neden olmaktadr. Kolonilerin ou
Austos, Eyll aylarnda, bir ksm ise k mevsiminde tamamen
snmektedir. Kolonide ergin ar populasyonunda ani azalmalar, ergin
arlarn kanat, bacak ve karnlarnda deformasyonlar, yavru gzlerinde
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
27/76
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
28/76
12
Hem koloni kayplar, hem de hastal nleme veya kontrol altna
alma maliyetinin yksek olduu gznne alndnda Varroa akararclk sektrn fazlasyla kayglandrmaktadr.
Bu, arclarn ar rnlerinin satndan elde ettikleri gelirin
azalaca anlamna gelmektedir. Varroa bulakl; bal, balmumu ve
propolis gibi ekonomik deere sahip rnlerin yan sra bal ars
polinasyonu ile kazan salayan bitkisel retim sektrn de dolayl
olarak etkileyebilmektedir. Arlar, dnyann her yerinde ilek kiraz,
domates, ayiei gibi sebze ve meyvelerin tozlamasnda nemli bir rol
oynamaktadrlar. Onlarn yardm olmadan, doada bulunan ve tarmda
kullanlan ou bitki trnn remesi tehdit altnda olacaktr (Ongus,
2006).
2.2. Varroa ile Mcadele Yntemleri
2.2.1. Organik Asitlerin Kullanm
Goodwin ve Van Eaton (2001) ile Wehling ve ark. (2003),
Varroa akarna kar formik asit, oksalik asit ve laktik asit kullanmnn
etkili, basit ve maliyetinin dk olmas asndan son yllarda dnya
lkelerinde yaygn olarak kullanldn bildirmilerdir. Ayrca uygun
zaman ve dozda kullanldklarnda kolonide ana ar, ergin ar ve yavru
populasyonu zerinde olumsuz bir etki yaratmad belirtilmektedir
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
29/76
13
(Imdorf ve ark., 1996; Milani, 1999; Goodwin ve ark., 2002; Ycel,
2005).
Uygulamal arclkta, bu bileiklerin Varroa mcadelesinde
akarisit olarak kullanlmalar balda kalnt sorunu meydana
getirebilmektedir. Yaplan aratrmalar, farkl botanik orjinli ballarn bu
iki organik asit ierikleri bakmndan tre zg farkllklar gsterdiini
bildirmektedir. Bu nedenle, baldaki kalnt problemlerini belirleyebilmek
iin farkl botanik orjinli ballarn yapsnda doal olarak bulunan oksalik
asit ve formik asit miktarlarn bilmek gerekmektedir (Wehling ve ark.,
2003).
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
30/76
14
izelge 1. Varroaya Kar AB lkelerinde Kullanlan Organik Asitler (MAF, 2001).
Ticari ismi/Aktif
Maddesi/KimyasalSnf
KontrolEtkinlii
UygulamaZaman/
Sresi
Uygulamaekli
KolonideEtki
ekli
OlumsuzEtkileri
Generic/FormikAsit/OrganikAsit
%61 -98 Yaz sonu,sonbahar/deiik
Buharlatrckit iinde(%60-80 FAzeltisi)
Buharlama Erkek, yavru veerginler,yanl kullanlrsana ar ve iiar kayb,
Metal aksam
paslandrr.
Generic/Laktik Asit/OrganikAsit
%41-99 Kaylarndayavrusuzdnemlerde2-4/yl
Peteklerzerinepskrtlr.
Kontaktetkili
Yumurtakayplar
Generic/OksalikAsit/OrganikAsit
%82-99 Kaylarndayavrusuzdnemlerde
Peteklerzerinepskrtmeveyaarlar zerinedamlatlr
Kontaktetkili
lkbahardayavruda azalma,kolonide zayflkoluturabilir.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
31/76
15
2.2.1.1. Formik Asit Kullanm
Varroa mcadelesinde kullanlan organik asitlerden biri olan,
doal olarak karncalarda, baz sokucu bceklerde, srgan otunda ve
sabun aacnda bulunan, renksiz, uucu ve zayf bir organik asit olan
formik asit ile yaplan uygulamalar Almanya bata olmak zere dier
Avrupa lkelerinde 1980 ylndan bu yana kullanlmaktadr (Ritter ve
Ruttner, 1980). Varroya kar etkinliinin deikenlik gstermesi ve
arclara zararl etkide bulunmasndan dolay pek ok lkede formik
asidin kullanm konusundaki almalar baarszlkla sonulanmtr.
Charrire ve ark. (1998), formik asitin Varroaya kar
etkinliinin hava koullarna, uygulama mevsimine, buharlama kab ve
bu kabn kulukala olan uzaklna bal olarak deitiinibildirmilerdir. Formik asidin etkinlii ortam nemine, koloni
byklne, kovan tipine, kullanlan materyale ve uygulanacak formik
asidin konsantrasyonuna bal olarak da deimektedir (Imdorf ve ark.
1999).
Formik asit ile Varroa kontrolnde istenilen etkinin
grlebilmesinde uygulama scakl nem tamakta, evre scaklnn
yksek veya dk olmas baarda etkili olmaktadr. Formik asidin
100Cnin altndaki scaklklarda iyi bir etki gstermedii belirtilmitir.
Formik asit buharnn kovanda yeteri kadar kalmasn salayan ve
dolays ile etkinlii arttran, plastik poetler, buharlatrma aygtlar ve
jeller gibi birok uygulama yntemi gelitirilmitir (Goodwin ve ark.,
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
32/76
16
2002). Gelitirilen bu kullanm ekilleri, b u h a r l a m a hzn
yavalatmakta, uygulama saysn azaltmakta, Varroa zerindeki etkiyiyaygnlatrmakta ve arclar iin kullanmda karlalan olumsuz etkileri
gidermektedir. Formik asidin etkinliinin, kullanlan uygulama ekline
bal olarak %60-92 arasnda deitii bildirilmitir (Brdsgaard ve ark.,
1998; Goodwin ve ark., 2002; Imdorf ve ark. 1997).
Formik asit, emici pedler, plastik poet veya kovan dip tahtas
zerine uygulanabilmektedir. Emici pedler formik asidi emebilecek
herhangi bir materyal olabilir (rnein; pamuklu bez peete, birka kat
havlu veya kat ocuk bezleri). Emici ped, %65lik 30 ml formik asidi
hi damlatmakszn emebilmelidir. Malzemelerin emiciliklerini
belirlemek iin materyal nceden test edilmelidir. Pedin yerletirilecei
tann zerindeki arlar duman verilerek uzaklatrlr. Emici ped talar
zerine yaylr ve birrnga ile 30 ml %65lik formik asit pede enjekte
edilir. Bu uygulama, 5 gn aralklarla 6 kez tekrarlanmaldr. Pedler
eriyip bozulmadklar srece kullanlabilirler (Goodwin ve ark., 2002).
Plastik poet ynteminde, iinde %65lik 250 ml formik asidi tamamen
emebilecek bir materyal bulunan 27cm * 28 cm ebatlarnda fermuarl
plastik poetler kullanlr. Bu poetlerin st ksmlarna 1 cm* 24 cmlik
bir delik alr ve kovan st talar zerine yerletirilir (Goodwin ve ark.,
2002). Bir dier uygulama, formik asit birrnga yardm ile kovan dip
tahtasnn alt ksmndan kovan iine pskrtlerek verilmesidir. Ancak
burada dikkat edilmesi gereken nokta; kovan dip ksmndaki arlarn
zarar grmesinin engellenmesidir. Bunun iin kovan giri deliinden
krkle duman verilerek arlarn uzaklamas salanmaldr. Bu
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
33/76
17
uygulamada 15 ml %65lik formik asit kullanlr. Uygulama toplam 5-6
uygulama olacakekilde tekrarlanmaldr (Goodwin ve ark., 2002).
ABD ve Avrupa lkelerinde formik asidin jele emdirilmi
formlleri kullanlmaktadr (Eguaras ve ark. 2001). Formik asit jel
uygulamasnn Varroaya kar %84, trake akarna kar ise %100
dzeyinde etkili olduu belirlenmitir. Formik asidin jele emdirilmi
deiik miktarlar
n
n, kulukaya yak
nl
na bal
olarak %94.48 ile%97.49 arasnda etkinlik gsterdii saptanmtr (Eguaras ve ark., 2002).
Formik asit jel uygulama yntemi, sprey yntemine gre kullanm
riskini azaltmaktadr. Formik asidin sprey ile uygulanmas daha etkili
olsa da, ok hzl buharlamas toksik etkiyi artrmaktadr (Imdorf ve
ark., 1999). Formik asidin ilkbaharda sub-tropikal iklimlerde hava
scaklnn aniden artmas ile hzla buharlat ve kolonide kapal yavru
gzleri ierisindeki ar pupalarnn lmne neden olduu
belirtilmektedir (Underwood ve Currie, 2003).
Bahreini ve ark. (2004) Varroa ile mcadelede kullanlan Apistan
ve formik asidin etkinliklerini kyaslamak iin 1998 ve 2000 yllarnda
yrttkleri denemelerinde 5 uygulama grubundan oluan toplam 20
kovan kullanmlardr. Bir gruba Apistan (AP) uygulamlar, dier
gruplara ise kovan bana 4 gn aralklarla 4 kez 20 ml, 30 ml, 40 ml ve
50 ml dozunda %65lik formik asit solusyonu (FA) vermilerdir. Varroa
lm dzeyini yapkan tahta metodu ile deerlendirmilerdir.
Aratrclar, denemenin ilk iki ylnda, AP grubunda Varroa lmnn
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
34/76
18
FA gruplarna gre daha fazla olduunu ve FA gruplar arasnda da fark
bulunmadn belirtmilerdir. Deneme periyodu boyunca ortalamascakln 19.440C olduu, 3. deneme ylnda ise Varroa lmn %83
(AP), %89.25 (FA80), %95.25 (FA120), %75.67 (FA160) ve %92
(FA200) olarak bulmular ve bu dnemde formik asidin Apistan kadar
etkili olduunu bildirmiler ve FAnn neden olduu Varroa lm ile
evre scaklnn nemli dzeyde ilikili olduunu saptamlardr.
Formik asit ksa veya uzun sreli uygulanmaktadr. Ksa sreli
uygulamalarda formik asit konsantrasyonu yksek tutulmaldr. Formik
asitin bir kez uygulanmas %60-80 dzeyinde, 2 kez uygulanmas %90-
95 dzeyinde etkili olmaktadr. Formik asit kapal yavru gzlerindeki
Varroalara ve trake akarna kar da etkilidir. Entegre kontrol sistemleri
ile birlikte kullanldnda Varroa populasyonunu istenilen dzeyde
tutabilmekte, pek ok lkede entegre mcadelenin bir paras olarak
kullanlabilecei belirtilmektedir (Imdorf ve ark., 1999).
Her lke ya da her blge farkl iklim koullarna, kovan tiplerine
ve manejman sistemlerine sahip olduu iin genel bir formik asit
uygulamasndan sz etmek mmkn deildir. Akdeniz koullarnda
formik asit uygulamas yksek ve deiken hava scaklndan dolaydaha zordur. Formik asit uygulamas, bulunulan blgeye gre adapte
edilmelidir (Imdorf ve ark., 1999).
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
35/76
19
izelge 2. Formik Asidi Ksa Sreli Uygulama ekli(Imdorf ve ark,1999).
Uygulama Emici bir materyal zerine dklen formik asitsolsyonunun buharlamas
UygulamaDnemi
lk Uygulama: Bal Hasad sonras. Austos bandaSon Uygulama: evre scaklna bal, Eyllsonunda(Uygulama sresi: 1 hafta)
Uygulama Says Dnem iinde 2-3 kez
Gnlk Scaklk 12-20 C (Gn ii uygulamalarnda)20-25 C (Gece ve sabah uygulamalarnda)>25 C (Sabah erken saatlerinde)
Konsantrasyon sten uygulamada %60lk formik asit solsyonuAlttan uygulamada %60-85lik formik asit solsyonu(evre scaklna bal)
Doz (Kovanbyklnebal)
sttenAlttan
1 Katl (ml)20-3020-30
2 Katl (ml)40-5040-60
Emici Materyal Viskoz snger (Yava buharlama iin)Kaba dokulu sunta (Hzl buharlama iin)
BuharlamaYzeyi
Yaklak 15x20 cm
UygulamaEtkinliininKontrol
Sayma balama: son uygulamadan14 gn sonra 2 hafta sre ile doal Varroabulaklnn belirlenir ve gnde 1den daha fazlaVarroa olursa2. uygulama nerilir.
Uygulamadakoruyucukullanm
Gzlk, lastik eldiven ve su
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
36/76
20
izelge 3. Formik Asit Uygulamas Sonular(Imdorf ve ark, 1999).
Olumlu Ynleri Olumsuz Ynleri
Yavrulu kolonilerde uygulanabilir Etkinlii deiebilir
Yavru gzleri iersindekiVarroalara etkilidir
Yavruya zararl etkisi olabilir
Bal kalitesine negatif etkisi yoktur Birka uygulamay gerektirir
Varroalarn FA diren kazandkonusunda bir bilgibulunmamaktadr
Yresel koullara adapte edilmeli,kullanmnda arclaraydnlatlmaldr.
Entegre Varroa kontrol yntemindekullanlr
Baln aroma ve tadnda olumsuzetki yapabilir
2.2.1.2. Oksalik Asit Kullanm
Oksalik asitin Avrupa da Varroaya kar en yaygn olarak
kullanlan doal akarisitlerden biri olduu ve bu akara kar olan
etkisinin en az 1980lerin ortasndan beri bilindii belirtilmektedir
(Nanetti ve ark., 2003).
Bu uygulamann baarya ulamas oksalik asit uygulamalar
srasnda kolonilerde yavrunun bulunmamasna baldr. Imdorf ve ark.
(1997) ile Brdsgaard ve ark. (1999) spesifik akarisit kontrol
maddelerine alternatif olan oksalik asidin, yavrusuz kolonilerin
tedavisinde olduka yksek bir etkinlie sahip olduunu belirtmilerdir.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
37/76
21
Oksalik asitin, kapal yavru gzleri ierisine etki etmediinden,
yavru gzlerinde bulunan Varroalar zerinde etkisinin bulunmad, bunedenle kolonide kuluka retiminin en az olduu dnemlerde
kullanlmas gerektii Nanetti (1999); Prandin ve ark. (2000) tarafndan
da desteklenmektedir. Bu ekilde yaplan Varroa mcadelesinde ortalama
%90-95 dzeyinde bir baar saland bildirilmektedir. Gregorc ve
Planinc (2001) kovanda yavru varken yaptklar 3 oksalik asit
uygulamas
ndan sonra %39.2 dzeyinde bir etkinlik, yavru bulunmad
zaman yaptklar oksalik asit uygulamasndan sonra ise %99.4 dzeyinde
bir etki bulduklarn belirtmilerdir.
Varroa kontrolnde oksalik asit uygulamasnda etkili ve kolay
yntemlerin gelitirilmesi 1995-1996 da ortaya konmutur. Oksalik asit
solsyonunun kovana spreyle, evoporasyon ve damlatma eklinde
uygulanmas ile birok deneme yaplmtr. Charrire ve Imdorf (2002)
oksalik asitin yavrusuz dnemde ve damlatma yntemiyle
uygulanmasnn imdiye kadar en kolay uygulama yntemi olduu ifade
etmilerdir.
Spreyle oksalik asit uygulamasnda, 30 gr dehidrat oksalik asit
1000 ml suda zdrlmekte ve arlarn bulunduu kmeler zerine, her
petee 3- 4 ml zelti hesaplanarak, el spreyi ile pskrtlmektedir. Bu
doz arlar tarafndan ok iyi tolere edilebilmektedir. zellikle tek katl
yavrusuz kolonilerde ergin ar zerindeki Varroalara dorudan etkili
olmaktadr. Uygulama etkinliinin %95'in zerinde olmasna karlk,
youn igc ve zaman kaybna neden olmaktadr (Higes ve ark. 1997;
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
38/76
22
Imdorf ve ark. 1997; Mutinelli ve ark. 1997; MAF, 2001). Damlatma
ynteminde ise, zeri tamamen aryla kapl ereveler arasndaki herboluk iin %3.2 lik 5 ml ekerurubu/oksalik asit solsyonu kullanlr
(arlar ereveler aras boluu tamamen doldurmu olmaldr). Bu
amala, 1 litre 35-400C scaklkta temiz su ile 1 kg toz eker temiz bir
kapta ve gvenli bir yerde kartrlr daha sonra oda scaklna (200C)
ulaana dek soutulur. Solsyona 75 gr kristal okzalik asit ilave edilir ve
iyice kar
t
r
l
r (Charrire ve Imdorf, 2002). Kovandaki ar
mevcudunagre uygun miktar alnr ve peteklerin st talarnn arasndan petek
aras boluktaki arlar zerine damlatlr. rnein zerleri tamamen ergin
aryla kapl 10 ereve ar iin toplam 50 ml solsyon kullanlr
(Goodwin ve ark., 2002). Uygulamann kolonilerde herhangi bir zararl
etkisi belirlenmemitir. Ancak kolonilere yksek dozlarda uygulanmas
durumunda arlar zayflatmaktadr. Damlatma yntemi ile oksalik asit
etkinlii %95in zerinde bulunmutur (Nanetti, 1999; MAF, 2001).
Imdorf ve ark (1997) yavrusuz dnem boyunca oksalik asit
kullanmann Varroalar ldrmede olduka etkili olduunu ve spreyle,
evoporasyonla ve damlatma eklinde uygulanan oksalik asidin srasyla
%97.3, %98.3 ve %99.5 dzeyinde bir baar salandn bulmulardr.
Staghellini ve Raybold (2004) ise ge sonbaharda, damlatma
eklinde uygulanan oksalik asit uygulamasndan elde edilen etkinliin
(%92), emici ped yntemi ile uygulanan formik asit uygulamasndan
(%79) nemli derecede yksek olduunu bildirmilerdir.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
39/76
23
Yavrusuz dnemde (Kasm-Aralk) yaplan bir baka denemede
ise, 1 litre ekerurubunda (eker:su 1:1) zndrlen 60 g oksalik asittoplam 11 arlkta bulunan 95 kovana kovanlarn gcne bal olarak 30-
50 ml olacak ekilde damlatma yntemiyle uygulanmtr. Uygulamay
takip eden 3 hafta sonra kontrol iin sprey yntemiyle oksalik asit
uygulamas ve perizin uygulamas yaplmtr. Damlatma yntemi ile
yaplan oksalik asit uygulamasndan %95in zerinde bir etkinlik elde
edilmitir (Charrire, 2002).
Mutinelli ve ark. (1997), kovanda kapal yavru gzleri bulunduu
dnemde 3 kez %5lik oksalik asit uygulamasndan sonra %95 dzeyinde
bir etkinlik saptamalarna karlk Brdsgaard ve ark. (1999) ilkbaharda
bir kere damlatma eklinde uygulanan oksalik asitin %24 dzeyinde bir
etkinlik gsterdiini belirtmilerdir.
Damlatma yntemiyle uygulanan oksalik asidin yavru bulunan
kolonilerde snrl bir akarisidal etkiye sahip olduu fakat yavrusuz
periyotta olduka yksek bir etkinlie sahip olduu Gregorc ve Planinc
(2001) tarafndan da desteklenmitir.
svire de yaplan bir baka almada ise talyan solusyonu (1:1
orannda hazrlanan eker urubunun 1 lt sinde 60 g oksalik asit
dehidratnn zndrlmesi ile elde edilen karm) eklinde hazrlanan
oksalik asit, Austos, Eyll ve yavrunun olmad Kasm aylarnda birer
kez olmak zere kolonilere damlatma yntemiyle uygulanmtr. Oksalik
asit damlatma uygulamasnn, ok miktarda yavruya ve olduka yksek
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
40/76
24
bulaklk dzeyine sahip olan kolonilerde yaplan Varroa mcadelesinde
yeteri kadar etkili olamad bildirilmitir (Charrire, 2002).
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
41/76
25
izelge 4. Oksalik Asit Uygulamas (Charrire ve Imdorf, 2001).
Oksalik Asit Uygulama Yntemleri ve neriler
Damlatma yntemizelti Konsantrasyonu 35 g Oksalik asit dehidrat 1/1 urup
Miktar 30 ml kk koloniler40 ml orta koloniler50 ml byk kolonilerereveye gre uygulama yaplrsa
5-6 ml/ ereve
Uygulama zaman Yavrusuz Kolonilerde (Kasm-Aralk)
Dikkat Edilecek Noktalar*Sonbaharda 1 uygulama yaplmal,*zelti dorudan ereler arasndaki arlar zerine damlatlmal,*Uygulamalarlk zeltilerle yaplmal,
*evre scakl 0 C zerinde olmal,*Solsyonlar taze hazrlanarak kullanlmal veya en fazla 15 C de 6aydan fazla depolanmam olmal,*Baz zel koullarda oksalik asidin damla eklinde uygulanmasilkbaharda kolonileri zayflatabilir,*Oksalik asit uygulamalar deneyimli kiiler tarafndan yaplmaldr.*Oksalik asidin solunmamas iin az maskesi kullanlmaldr.*Oksalik asidin pskrtme (sprey) eklinde uygulanmas arlar tarafndandaha iyi tolere edilebilmektedir.
Pskrtme Yntemizelti Konsantrasyonu 30 g OA dehidrat/ 1 litre suyatamamlanacak
Miktar Ar ile kapl her petek yzeyine 3-4ml
Uygulama zaman Sonbahar ve ilkbaharda
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
42/76
26
Oksalik doal olarak balda bulunmasna karn akara kar
kullanldnda balda tat kalnts brakabilmektedir. Baln kalitesininetkilenmemesi iin sonbaharda uygulanmas nerilmektedir (MAF,
2001).
2.2.2. Organik Asit Kullanmnn Koloni Populasyon Geliimizerine Etkileri
Brdsgaard ve ark. (1999) Danimarkada 5 farkl
ar
l
kta bulanan35 bal ars kolonisinde, Varroaya kar oksalik asidin sprey ve
damlatma eklinde kullanlmasnn ar kolonisi zerine etkilerini
incelemilerdir. Sprey uygulamas iin 1:1 saf su ierisinde
zndrlm 30 g kristalize oksalik asit ile hazrlanan solsyonu bir el
atomizr yardmyla her petek yzeyinde 3-4 ml gelecek ekilde
uygulamlardr. Damlatma yntemi iin ise 10 ksm saf su ve 10 ksm
ekerle hazrlanan solsyona 1 ksm oksalik asit ilavesiyle elde ettikleri
solsyonu bir rnga yardm ile arlar tarafndan doldurulmu petekler
arasndaki boluklara 3 ml gelecek ekilde damlatmlardr. Yavru
miktarn, yavrulu alann grsel olarak karelere blnmesi yntemiyle
(dm2)cinsinden hesaplamlardr. Koloni geniliini ise arlar tarafndan
igal edilen petek boluklarnn says olarak belirlemilerdir. Uygulama
sezonu boyunca oksalik asit uygulamas yaplan gruplarn, kontrol grubu
kolonileri kadar iyi gelitiini bildirmilerdir. Oksalik asit
uygulamalarndan 1 yl sonra koloni genilii 4,93-6,25 petek aral ve
yavru miktar da 0,89-1,53 dm2 olarak belirlenmitir. Oksalik asidin
sprey veya damlatma eklinde uygulanmasnn koloni geliimi zerinde
nemli bir etkisinin bulunmadn belirtmilerdir.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
43/76
27
Gregorc ve Planinc (2002), 24 kovan kullanarak yaptklar
almada ekerurubu ierisinde zndrlerek hazrlanm %2.9lukoksalik asit solsyonun, birrnga yardm ile Austos, Eyll, Ekim ve
Kasm aylarnda her kovana 50 ml damlatlarak verilmesinin, deneme
boyunca koloni geliimleri, ii arlar ve ana arlar zerinde herhangi bir
yan etkisinin olmadn bildirmilerdir.
Ar
tolerans
, oksalik asidin damlat
larak uygulanmas
ynteminde nemli bir kriter olarak belirtilmektedir (Charrire ve
Imdorf, 2002). Bu sebeple Charrire ve Imdorf (2002) svirede toplam
200 koloni kullanarak bir deneme yapmlar ve 1:1 orannda hazrlanan
eker urubunun 1 litresinde 60 g oksalik asit dehidratnn
zndrlmesiyle hazrlanan (talyan metodu) solsyonun Varroa ya
karn etkili bir ekilde savatn fakat arlar tarafndan iyi tolere
edilemediini saptamlardr. Bu iki art da yerine getirebilecek en
uygun solsyon younluunu saptamak amac ile 1:1 eker urubu
ierisinde srasyla, 0 g, 30 g, 37 g ve 45 g OA ieren solsyonlar
hazrlamlardr. Ayrca en uygun eker konsantrasyonunu saptamak iin
son gruba 1:2 orannda hazrlanm uruba 45 g OA ilave etmilerdir.
Denemede 10 farkl arlkta bulunan 200 kovan kullanmlar ve bu
kovanlarda arlar tarafndan doldurulmu her ereve aralna 5-6 ml
olacak ekilde OA solsyonlarn damlatarak uygulamlardr. ki farkl
arlkta da kullanlan solsyonun yapsna bakmakszn, kolonilerin k
boyunca gzle grlrekilde zayflad, sadece urup verilen
kovanlarda bile %40a varan k kayplar meydana geldiini
bildirmilerdir. En iyi klama sonularnn OA iermeyen, sadece eker
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
44/76
28
urubu verilen gruptan elde edildiini ve solsyondaki OA miktarnn
artmas ile k kayplarnn arttn bulmular ve ayrca ayn miktardaOA ieren (45 g) iki farkl orandaki (1:1 ve 1:2) eker urubu
solsyonlarn tolere edilebilirlikleri bakmndan kyasladklarnda, dk
miktarda eker ieren solsyonun arlar tarafndan daha iyi tolere
edilebildiini bildirmilerdir. Fakat dk miktarda eker ieren urubun
(1:2) Varroa ya kar etkinlik zerinde negatif bir etkiye sahip olduunu
bununla beraber bu farkl
l
n nemli olmad
n
belirtmilerdir. Sonuolarak 30 g OA ieren solsyonun Varroa mcadelesinde 37 g ve 45 g
OA ieren zeltiye gre daha az etkili olduu, fakat arlarn klamasn
zerine olumsuz etkisinin ok az olduunu, 37 g ve 45 g OA ieren
solsyonlarn Varroa ya kar benzer dzeyde etki gsterdiini ve etkili
bir ekilde kullanlabildiini fakat baz durumlarda 45 g OA ieren
solsyonun arlar tarafndan iyi bir ekilde tolere edilemediini
bildirmilerdir.
Ostermann ve Currie (2004), yava salnm gsteren iki farkl
formik asit (FA) uygulamasnn ii ar populasyonu, ii ve erkek ar
yavru retimi ve bal retimine olan etkisini incelemilerdir. Birisi kontrol
olmak zere 3 grup oluturmular ve 4 Haziran da 2. gruptaki
kolonilere emici pedlere uyguladklar 200 ml %65 lik formik asidi,
stnde 1*22 cm boyutlarnda 3 yark bulunan fermuarl 27*28 cm
boyutlarndaki buzdolab poetleri iine yerletirip kovanlara vermiler,
dier gruba ise yine emici pedlere uyguladklar 200 ml %65 lik formik
asidi, zerlerine toplu ine ile delikler alm sebze poetleri iine
yerletirerek kovanlara uygulamlar ve 29 Haziranda son lmleri
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
45/76
29
yapmlardr. Deneme sonunda FA in yava salnm gsteren uygulama
ekillerinin kolonilerdeki ii ar populasyonu, erkek yavru retimi ve balverimine etkisi olmadn bildirmilerdir. 4 Haziran, 16 Haziran ve 29
Haziranda yaplan lmlerden sadece 16 Haziranda yavrulu alan
bakmndan FA in stnde yarklar bulunan buzdolab poetleri
ierisinde uyguland grupta dier gruplara gre nemli derecede az
miktarda yavrulu alan bulunduunu, dier iki grup arasnda da incelenen
bu zellik bak
m
ndan fark olmad
n
bildirmilerdir.
svire de yaplan bir almada ise, talyan solusyonu eklinde
hazrlanan oksalik asit Austos, Eyll ve yavrunun olmad Kasm
aylarnda birer kez olmak zere kolonilere damlatma yntemiyle
uygulanm, sonu olarak kolonilerin sonbaharda Varroasis yznden
hzla zayflad ve olduka dk bir klama baars elde edildii
bildirilmitir (Charrire, 2002).
Spinks (2001) tarafndan yaplan bir almada da, sprey yntemi
ile uygulanan oksalik ve laktik asit ile damlatma yntemi ile uygulanan
oksalik asidin
kolonilerin ilkbahar geliimleri zerine etkisi belirlenmitir. Bunun iin
kovanlarn arl ereve saylar ve yavrulu alan yzeyleri belirlenmitir.
Kovanlar, ilk nektar uuu yaplana kadar dzenli aralklarla kontrol
edilmitir. Deneme sonunda oksalik asit damlatma ynteminin
kolonilerin geliimini olumsuz etkilemediini belirtmitir.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
46/76
30
3. MATERYAL YNTEM
3.1. Hayvan Materyali
Denemede Langstroth tipi kovanlarda barndrlan Buckfast rk
35 adet bal ars kolonisi kullanlmtr. Aratrma, sonbahar ve onu takip
eden ilkbahar olmak zere iki mevsimde yrtlmtr. Sonbahar
denemesi 9 Ekim-12 Kasm tarihleri arasnda Mula ilinin Bodrum
ilesine bal Yukar Maz kynde, ilkbahar denemesi 8 Nisan-29 Nisan2005 tarihleri arasnda zmirin Karaburun ilesine bal Parlak kynde
yaplmtr.
3.2. Gruplarn oluturulmas ve Organik asit uygulamalar
Denemeye sonbahar mevsiminde balanmtr. Bu dnemde 1
yal anaya sahip, 35 adet bal ars kolonisi, doal Varroa bulaklk
dzeyleri ve ergin-yavrulu ar populasyonu bakmndan eitlenmitir.
Koloniler rasgele seilmi ve 3 deneme grubuna ayrlmtr. Ge
sonbaharda birinci gruptaki kovanlara oksalik asit, ikinci gruptaki
kovanlara formik asit uygulanm, nc grup ise kontrol grubu olarak
deerlendirilmitir (izelge 5). Erken ilkbaharda ise ge sonbaharda
oksalik asit uygulamas yaplan kovanlarn 2ye ayrl p yarsna formikasit, dier yarsna da yine oksalik asit uygulamas yaplmas ile 1. grup
(O/F) ve 2. grup (O/O) oluturulmutur. Ge sonbahar dneminde formik
asit uygulamas yaplan kovanlar da yine 2ye ayrlarak bir gruba oksalik
asit dier gruba da yine formik asit uygulamas yaplarak 3. (F/O) ve 4.
(F/F) gruplarn oluturulmas planlanm, fakat ge sonbaharda formik
asit verilip bu mevsimde oksalik ait uygulanmas gereken 3. grup ktan
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
47/76
31
ktktan sonra yalnzca bir kovan kald iin deneme d braklmtr.
Bu yzden erken ilkbaharda gruplar; 1. grup (O/F), 2. grup (O/O), 3. grup(F/F) ve 4. grup (K) olarak belirlenmitir (izelge 6). Kontrol grubundaki
kolonilere muamele gruplarndaki kovanlarla benzer stres koullarn
salamak iin eker ve su ile hazrlanm olan urup bir rnga
yardmyla ereveler arasna damlatlmak suretiyle verilmitir (Spinks,
2001). lalarn uygulanma tarihleri blgedeki arclk faaliyetlerinin
durumu izlenerek belirlenmitir.
izelge 5. Sonbahar Denemesinde Kullanlan Gruplarn emas
Grup no Ge sonbahar Kovan says (adet)
I, Oksalik asit 14
II, Formik asit 14
III, Kontrol (ekerli su) 7
izelge 6. lkbahar Denemesinde Kullanlan Gruplarn emas
Grup no Ge sonbahar Erken ilkbahar Kovan says
(adet)
I, O/F Oksalik asit Formik asit 4
II, O/O Oksalik asit Oksalik asit 5
III, F/F Formik asit Formik asit 3
IV, K ekerli su 4
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
48/76
32
Her iki mevsimde de, ilalama ncesi ve sonras ergin ar ve
yavru gzlerindeki Varroa bulaklk deerleri belirlenerek organikasitlerin Varroa populasyonu zerine olan etkinlikleri belirlenmitir.
Ayrca ergin arl ereve says ve yavrulu alan yzeyleri llerek
organik asit uygulamalarnn koloni performansna etkileri
deerlendirilmitir (Spinks, 2001).
3.3. Gruplarn Varroa Bulaklk Deerlerinin Belirlenmesi
Ge sonbahar ve erken ilkbahar denemelerinde kolonilerin Varroa
bulakln belirlemek amacyla, organik asit uygulamalarndan nce ve
sonra, ergin arlar zerindeki ve kapal yavru gzlerindeki Varroa
miktarlar belirlenmitir. Her koloniden yaklak 200-250 adet ergin ii
ar, iinde deterjanl su bulunan kavanozlara alnm, alkalanm ve
Varroalarn arlardan ayrlmas salanmtr (Goodwin ve ark., 2001).Ergin ar ve Varroalar saylm, uygulama sonunda kolonilerdeki ergin
arlar zerindeki Varroa bulaklk oran (%); rnekte saylan toplam
Varroa saysnn rnekte saylan ergin ar saysna blnmesi ile
hesaplanmtr. Ayrca her koloniden 200 adet kapal yavru gz
alarak, gzlerdeki Varroalar saylm, kolonilerin kapal yavru
gzlerindeki Varroa bulaklk oran (%); rnekte saylan toplam Varroa
saysnn alan kapal yavru gz saysna blnmesi ile belirlenmitir.
Ergin arlar zerindeki ve kapal yavru gzlerindeki Varroa bulaklk
oranlar birlikte deerlendirilerek kolonilerin toplam Varroa bulaklk
dzeyi hesaplanmtr (DeJong ve ark., 1982; Kumova, 2001).
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
49/76
33
Resim 4. Varroa Bulaklk Deerinin Belirlenmesi Amac ile KapalYavru Gz ve Ergin Ar rneklerinin Alnmas
3.4. Organik Asit Etkinliklerinin Belirlenmesi
Organik asit etkinlikleri Henderson-Tilton eitliine gre
hesaplanmtr (Ycel, 2005).
Etkinlik, % = 100 x [1- [(OAU KGdaki n x OAUS MGdakin)/(OAUS KGdaki n x OAU MGdaki n)]]
OAU: Organik asit uygulamalarndan nce
OAUS: Organik asit uygulamalarndan sonra
KG: Kontrol grubu
MG: Muamele grubu
n: Varroa populasyonu
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
50/76
34
3.5. Organik Asit Solsyonlarnn Hazrlanmas
3.5.1. Oksalik Asit Solsyonu
%50 eker:su solsyonu ile hazrlanan 1 litre uruba lk halde
iken 44,8 g oksalik asit kristali ilave edilmi ve bylece % 3.2lik OA
solsyonu elde edilmitir (Goodwin ve ark., 2002; Charrire ve Imdorf,
2002; Stanghellini ve Raybold, 2004).
3.5.2. Formik Asit Solsyonu
Kovan bana 20 ml formik asit solsyonu verilmesi
planlanmtr. Bunun iin 186.5 ml formik asite 93.5 ml saf su ilave
eklenmi bylece %65lik 280 ml formik asit solsyonu elde edilmitir
(Bahreini ve ark., 2004).
3.6. Populasyon Geliiminin Belirlenmesi
Populasyon geliiminin belirlenmesinde, kuluka alanlar ve arl
ereve saylar birlikte ele alnarak, ila uygulamalarnn koloni
geliimleri zerine etkileri ortaya konulmutur (Spinks, 2001). Gruplarn,
hem sonbahar hem ilkbahar mevsimlerinde, uygulama ncesi ve sonras
yavrulu alan yzeyleri ve arl ereve saylar belirlenmitir. Puchta
yntemine gre (S=.A/2.B/2 S: elipsin alan, A: uzun ap, B: ksa ap)
deerlendirilen kuluka alanlar; bir elips oluturacakekilde uzun ap ve
ksa ap llerek hesaplanmtr (Doarolu, 1981).
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
51/76
35
3.7. Uygulama Dnemleri
3.7.1. Ge Sonbahar Dnemi
Bu dnem 9 Ekim 2005de kovanlarn arl ereve saylar,
yavrulu alan miktarlar ve Varroa bulaklk dzeylerinin belirlenmesi ve
benzer gruplar oluturulmas ile balamtr. 12 Kasm 2005de ayn
zellikler saptanarak ve Varroa bulaklk dzeylerinin belirlenmesi iin
rnek alnarak son bulmutur.
3.7.1.1. Oksalik Asit Uygulamas
Kovanlarn yavrusuz veya en az dzeyde yavruya sahip olduklar
ge sonbahar dneminde, oksalik asit uygulamas
yap
lacak olan I.gruptaki kolonilerine, %50 eker:su solsyonu ile hazrlanm % 3.2lik
oksalik asit solsyonu, birrnga yardm ile her ereve aralna 5 ml
gelecek ekilde arlar zerine damlatlarak uygulanmtr. Bu dnemde
oksalik asit sadece bir kere, 22 Ekim tarihinde uygulanmtr (Goodwin
ve ark., 2002).
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
52/76
36
Resim 5. Oksalik Asit Uygulamas
3.7.1.2. Formik Asit Uygulamas
Formik asit uygulanmas planlanan II. gruptaki kovanlara,
%65lik formik asit solsyonu, kovan bana 20 ml olacakekilde 4 gn
aral
klarla 4 kere (22 Ekim, 27 Ekim, 1 Kas
m, 6 Kas
m tarihlerinde)verilmitir. Bu solsyon emici pedlere bir rnga yardm ile homojen
olarak enjekte edilmi ve pedler, kuluka alan zerine gelecek ekilde
kovanda ereveler zerine yerletirilmitir (Bahreini ve ark., 2004).
Resim 6. Formik Asit Uygulamas
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
53/76
37
3.7.2. Erken lkbahar Dnemi
Aratrma erken ilkbaharda zmirin Karaburun ilesine bal
Parlak kynde yrtlmtr. Bu dnem kovanlarn arl ereve says
ve yavrulu alan miktarlarnn belirlenmesi ve Varroa bulaklk
dzeylerinin saptanmas iin rnek alnmas ile 8 Nisan 2006da
balam, 29 Nisanda lm ve rnek alnmas ile son bulmutur.
3.7.2.1. Oksalik Asit Uygulamas
Klama sonras erken ilkbaharda yavru geliim dzeyinin en az
olduu dnem, kovanlar izlenerek belirlenmi ve bu dnemde (10
Nisanda) %50 eker:su ile hazrlanm % 3.2lik oksalik asit
solsyonunun ikinci gruptaki deneme kolonilerine bir
r
nga yard
m
ileher ereve aralna 5 ml gelecekekilde arlar zerine damlatlmas ile
yalnzca bir uygulama yaplmtr (Goodwin ve ark., 2002).
3.7.2.2. Formik Asit Uygulamas
Bu dneminde, birinci ve nc gruptaki deneme kolonilerinekovan bana 20 ml olacakekilde 4 gn aralklarla 4 kere (10 Nisan, 14
Nisan, 18 Nisan ve 22 Nisan tarihlerinde) formik asit solsyonu
verilmitir. Bu solsyonu emici pedlere bir rnga yardm ile homojen
olarak enjekte edilmi ve pedler, kuluka alan zerine gelecek ekilde
kovanda ereveler zerine yerletirilmitir (Bahreini ve ark., 2004).
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
54/76
38
3.8. statistik Analizler
almada Tesadf Parselleri Deneme Deseni uygulanmtr. Elde
edilen veriler SAS istatistik program, One-way ANOVA ilem
prosedr kullanlarak analiz edilmitir (SAS, 1999). Yaplan
analizlerde, sonbahar ve ilkbahar iin ayr ayr deerlendirmeler
yaplarak organik asit uygulamalarnn kolonilerin ergin ar ve yavru
populasyon geliimleri ile Varroa bulaklk dzeylerine etkisi
belirlenmi ve kullanlan organik asitlerin etkinlikleri saptanmtr.
Tesadf parselleri deneme plannn matematik modeli;
Yij=+i+eijeklindedir. Burada;
Yij = i-inci muameleye (faktrn i-inci seviyesine) ait j-inci tekerrrn
gzlem deerini,
= Genel populasyon ortalamasn,
i = i-inci muamele etkisini,
ei = i-inci muamelenin j-inci tekerrrne ait tesadfi hatay ifade
etmektedir.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
55/76
39
4. ARATIRMA BULGULARI
Bu almada oksalik ve formik asidin ge sonbaharda ve erken
ilkbaharda dnml olarak kullanlmalarnn Varroa bulaklk deeri
ve koloni geliimi zerine etkisi incelenmitir. Deneme balangcnda bir
rnekliliin salanmas iin ayn rk ve ayn yal anaya sahip, doal
Varroa bulaklk dzeyi, arl ereve says ve yavrulu alan yzeyi
bakmndan benzer ortalama deerlere sahip gruplar ile allmtr.
4.1. Sonbahar Dnemine Ait Bulgular
Sonbaharda denemenin yrtld Mula ili, Bodrum ilesinde
22 Ekim- 12 Kasm tarihleri arasnda gnlk hava scakl ortalamas
17.222.910
C olarak belirlenmitir.
4.1.1. Deneme Gruplarnn Varroa Bulaklk Deerleri ve OrganikAsitlerin Etkinlikleri
Sonbahar dneminde, organik asit uygulamalarndan nce Varroa
bulaklk deeri bakmndan deneme gruplar arasnda nemli bir
farkllk olmad ve gruplarn ortalama Varroa bulaklk deerlerinin
%13.58 ile %14.17 arasnda deitii saptanmtr. Varyans analizi
sonularna gre sonbahar mevsimi oksalik ve formik asit
uygulamalarndan sonra gruplarn Varroa bulaklk deerlerinde kontrol
grubuna gre nemli (P
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
56/76
40
Formik asit uygulamasnn ortalama Varroa bulaklk deerini
%11.29 azaltt, oksalik asit uygulamasnn ise deneme ncesi %13.94ortalama Varroa bulaklk deerini %3.71 e drd belirlenmitir.
Deneme sonunda kontrol grubunun Varroa bulaklk deerinin
deimedii, muamele gruplarnn Varroa bulaklk deerinin ise nemli
(P0.05) bir fark
saptanmamtr (izelge 7).
izelge 7. Sonbaharda Deneme Gruplarnn, Deneme ncesi ve SonrasOrtalama Varroa Bulaklk Deerleri (%) (Ortalama Se) ve OrganikAsit Etkinlii (%)Gruplar Kovan
says
(adet)
Deneme
ncesi Varroa
bulaklk
deeri, %
Deneme
sonras
Varroa
bulaklk
deeri, %
Organik asit
etkinlii, %
I, Oksalik
asit
14 13.942.56a 3.711.16b 80.956.40
II, Formik
asit
14 13.582.47a 2.290.87b 76.366.71
III, Kontrol 7 14.173.39a 13.353.20a
Ortalama - 13.841.53 5.271.18 78.774.55a,b: farkl harflerle gsterilen ortalamalar arasndaki farkllk nemlidir
(P
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
57/76
41
4.1.2. Deneme Gruplarnn Ergin Ar Geliimleri
Sonbaharda deneme ncesi kolonilerde ergin ar bakmndan
eitleme yaplmasna karlk, deneme sonunda ortalama arl ereve
says gruplar arasnda 3.7 ile 4.08 arasnda deien deerler almtr
(izelge 8).
Deneme sonras arl ereve says kontrol ve oksalik asit
grubunda deimezken, formik asit uygulanan grupta nemli (P
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
58/76
42
4.1.3. Deneme Gruplarnn Yavru Populasyonu Geliimleri
Sonbahar dneminde organik asit uygulamalarndan nce
gruplarn ortalama yavrulu alan yzeylerinin 2.34 dm2 ile 2.39 dm2
arasnda deitii saptanmtr (izelge 9).
Bu mevsimde deneme sonras gruplar arasnda en dk (2.66
dm2) yavrulu alan yzeyi formik asit grubunda, en fazla (4.9 dm2)
yavrulu alan yzeyi ise oksalik asit grubunda belirlenmitir (izelge 9).
Oksalik asit uygulamas yaplan grupta deneme sonras ortalama
yavrulu alan yzeyi, deneme ncesine gre nemli (P0.05) bulunmamtr (izelge 9).
izelge 9. Sonbahar Mevsiminde Deneme Gruplarnn YavruPopulasyonu Geliimleri
Gruplar Deneme ncesi
yavrulu alan yzeyi
(dm2)
Deneme sonras
yavrulu alan yzeyi
(dm2)
I, Oksalik asit 2.360.25a 4.90.62b
II, Formik asit 2.390.44a 2.660.37a
III, Kontrol 2.340.90a 4.090.89a
Ortalama 2.370.26 3.930.39a,b: farkl harflerle gsterilen ortalamalar arasndaki farkllk nemlidir
(P
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
59/76
43
4.2. lkbahar Dnemine Ait Bulgular
lkbahar dnemi deneme sresince zmir ili, Karaburun ilesinde
10 Nisan - 29 Nisan tarihleri arasnda gnlk hava scakl ortalamas
15.91.94C olarak belirlenmitir.
Sonbahar dneminden sonra kovanlar ktan ktklarnda deneme
gruplarndaki kovanlardan bazlar kaybedilmi ve ilkbahar dnemine 1.grup (O/F) 4 kovanla, 2. grup (O/O) 5 kovanla, 4. grup (F/F) 3 kovanla
ve kontrol grubu da 4 kovanla girmitir. Sonbaharda formik asit
uygulanan ve bu mevsimde oksalik asit verilmesi gereken 3. grup, ktan
ktktan sonra yalnzca 1 kovan kald, dolays ile istatistik analiz
yapmak iin yeterli gzlem deerine sahip olmad iin ilkbahar
dneminde deneme d braklmtr.
4.2.1. Deneme Gruplarnn Varroa Bulaklk Deerleri ve OrganikAsitlerin Etkinlikleri
lkbahar dneminde, organik asit uygulamalarndan nce
gruplarn ortalama Varroa bulaklk deerlerinin %3.2 ile %7.47
arasnda deitii saptanmtr. En yksek deneme ncesi ortalama
Varroa bulaklk deeri (%7.47) sonbaharda oksalik ilkbaharda formik
asit uygulamas yaplan ilk gruptan elde edilmi ancak dier gruplardan
istatistik olarak farkl bulunmamtr (P>0.05). Deneme ncesi Varroa
bulaklk deerleri bakmndan gruplar arasnda nemli (P>0.05) bir fark
bulunmamtr (izelge 10).
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
60/76
44
lkbahar mevsiminde formik asit uygulamas yaplan O/F
grubunun deneme sonras ortalama Varroa bulaklk deeri denemencesine gre nemli (P0.05) bulunmamtr
(izelge 10).
lkbahar denemesi ncesi %3.21 orannda ortalama Varroa
bulaklk deerine sahip olan F/F grubunda bu deer, bu mevsimde
yaplan formik asit uygulamasndan sonra %1.17ye dm fakat bu
fark istatistiksel olarak nemli (P>0.05) bulunmamtr (izelge 10).
Kontrol grubunun ilkbahar denemesi balangcnda %3.29 olan
ortalama Varroa bulaklk deeri ise deneme sonunda %9.04e ulaarak
nemli (P
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
61/76
45
grupta saptanm ancak incelenen bu zellik bakmndan gruplar arasnda
istatistik adan nemli (P>0.05) bir fark bulunmamtr (izelge 10).
izelge 10. lkbaharda Deneme Gruplarnn, Deneme ncesi ve SonrasOrtalama Varroa Bulaklk Deerleri (%) (Ortalama Se) ve OrganikAsit Etkinlii (%)
Gruplar Kovan
says
(adet)
Deneme
ncesi
Varroa
bulaklk
deeri, %
Deneme
sonras
Varroa
bulaklk
deeri, %
Organik asit
etkinlii, %
I, O/F 4 7.471.14a 1.310.54bx 94.102.46
II, O/O 5 6.282.15a 2.861.46ax 88.814.39
III, F/F 3 3.211.45a 1.170.00ax 74.4515.97
IV, K 4 3.290.55a 9.040.83by
Ortalama - 5.250.85 3.591.03 85.795.65a,b: satrlarda farkl harflerle gsterilen ortalamalar arasndaki farkllk
nemlidir (P
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
62/76
46
4.2.2. Deneme Gruplarnn Ergin Ar Geliimleri
lkbaharda, gruplarn deneme ncesi ve sonras arl ereve
saylar arasnda istatistik olarak nemli (P>0.05) bir fark bulunmamtr
(izelge 11).
izelge 11. lkbahar Mevsiminde Deneme Gruplarnn Ergin ArGeliimleri
Gruplar Deneme ncesi
arl ereve
says (adet)
Deneme sonras
arl ereve
says (adet)
I, O/F 3.50.64 4.330.66
II, O/O 4.81.01 4.331.33
III, F/F 2.660.33 30.57
IV, K 2.750.62 3.330.88
Ortalama 3.560.42 3.750.42
4.2.3. Deneme Gruplarnn Yavru Populasyonu Geliimleri
lkbaharda deneme ncesi ortalama yavrulu alan yzeyleri 8.15
dm2 ile 19.32 dm2 arasnda deien deerler alm ve bu zellik
bakmndan gruplar arasnda nemli (P>0.05) bir fark saptanmamtr
(izelge 12).
Deneme sonras ortalama yavrulu alan yzeyinin en yksek
deeri 19.34 dm2 ile O/F grubundan, en dk deeri ise 4.94 dm2 ile F/F
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
63/76
47
grubundan elde edilmi ancak gruplar arasnda incelenen bu zellik
bakmndan nemli (P>0.05) bir farkllk bulunmamtr (izelge 12).
statistik olarak nemli (P>0.05) olmamakla beraber, F/F
grubunun deneme sonras yavrulu alan yzeyi olduka azalm, kontrol
grubunun deneme sonras yavrulu alan yzeyinde ise byk bir art
meydana gelmitir (izelge 12). F/F grubunun yavrulu alan yzeyinin
4.94 dm
2
ye dmesine kar
l
k dier gruplardan farkl
bulunmamas
,gruplarn ktan ktktan sonra az sayda kovana sahip olmalar ve bu
kovanlar arasnda da yavrulu alan yzeyi bakmndan olduka geni bir
varyasyon olmasndan kaynaklanmaktadr.
izelge 12. lkbahar Mevsiminde Deneme Gruplarnn Yavru
Populasyonu Geliimleri
Gruplar Deneme ncesi
yavrulu alan
yzeyi (dm2)
Deneme sonras
yavrulu alan
yzeyi (dm2)
I, O/F 19.328.5 19.344.37
II, O/O 18.866.70 13.157.98
III, F/F 17.058.59 4.941.24
IV, K 8.152.37 18.194.81
Ortalama 15.963.30 13.902.79
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
64/76
48
5. TARTIMA ve SONU
Denemede kolonilere uygulanan organik asitlerden en yksek
etkinlii, ilkbaharda %94.1 ile, sonbaharda oksalik asit, ilkbaharda
formik asit uygulamas yaplan birinci grup gstermitir. Bu etkinlik
dzeyi, Mutinelli ve ark. (1997) ile Higes ve ark.( 1997)nn bildirdikleri
%95 ve Cornelissen ve Blacquiere (2004) tarafndan bildirilen %98
organik asit etkinlii ile uyumlu bulunmutur. Denemede btn
uygulama gruplarnda, Varroa ile mcadelede %74n zerinde baar
salanmtr.
En yksek organik asit etkinliinin; yavrulu alann az olduu
sonbahar mevsiminde oksalik asit, yavrulu alann fazla olduu ilkbahar
mevsiminde formik asit uygulanan gruptan elde edilmesi, benzerkoullarda %80in zerinde organik asit etkinlii elde eden Ycel (2005)
ve Gregorc ve Planinc ( 2001) ile uyumlu, %60 organik asit etkinlii elde
eden Imdorf ve ark. (2003)dan ise farkl bulunmutur. Her iki mevsimde
oksalik asit uygulamasndan elde edilen %88.81 organik asit etkinlii,
Nanetti ve Stradi (1997)nin bildirdii, damlatma ynteminin %89.6 ve
%96.8 arasnda bulduu etkinlie olduka yakndr.
Denemede en dk organik asit etkinlii, sonbahar ve ilkbaharda
formik asit uygulanan gruptan elde edilmitir. Formik asit grubunda elde
ettiimiz %74.4 organik asit etkinlii, Imdorf ve Kilchenmann ( 1990),
Kaftanolu ve ark. (1992), Eguaras ve ark. (2002), Ycel (2005)in
srasyla bildirdikleri, %98.2, % 93.3, % 94.48 ve %80 deerlerinden
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
65/76
49
daha dktr. Bu sonu, formik asit etkinliinin hava scaklna, dier
organik asitlerden daha duyarl olduunu bildiren Ycel (2005) ileparalellik gstermektedir. Nitekim, Goodwin ve ark. (2002) formik asit
etkinliinin, farkl iklim blgelerinde hatta ayn arlkta yer alan kovanlar
arasnda dahi olduka deiken bir etkinlie sahip olduunu
bildirmektedir. Benzerekilde, Charriere ve ark. (1998), formik asit
etkinliinin koloniler arasnda olduka geni varyasyon gsterebildiini
saptam
lard
r. Bu durum, formik asidin kovan ierisinde yavabuharlamasn salayacak (jel veya benzeri) formlarnn gelitirilmesi
ile daha belirleyici sonular elde edilebileceini ortaya koymaktadr.
Deneme gruplarnda ergin ar geliimi bakmndan sonbahar ve
ilkbaharda olumsuz bir etki grlmemesi Fries ve ark.( 1991)nn
bulgular ile uyum ierisindedir.
Yavru geliimi asndan sonbahar ve ilkbaharda formik asit
uygulamas yaplan grubun, istatistik olarak nemli olmamakla birlikte,
dier gruplardan olduka dk bulunmas, Ostermann ve Currie
(2004)nin belirttii, formik asidin bal ars kolonilerinde yavru
geliimini olumsuz ynde etkileyebilecei grn desteklemektedir.
Bu durum, Hansen ve Guldborg (1998)un belirttii gibi, formik asidin
petek yzeyinde dier organik asitlere gre daha uzun sre etkili olmas
nedeniyle ana arnn yumurtlamasn ve yavru geliimini geriletmesi ile
ilikili olabilir. Nitekim elde ettiimiz sonu, Bolli ve ark. (1993)nn
gen larvalarn formik aside kar ok hassas ve dayanksz olmas
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
66/76
50
nedeniyle, yavru populasyonunda azalmaya neden olduunu yanstan
gr ile benzerlik gstermektedir.
Denemede oksalik asit uygulamasndan sonra, yavru geliiminde
deneme ncesine gre nemli dzeyde art grlmesi, Brodsgaard ve
ark (1999), Spinks (2001), Imdorf ve ark. (2003)in bildirdii, oksalik
asidin yavru geliimini olumsuz ynde etkilemedii ve arlar tarafndan
baar
ile tolere edildiini yans
tan bulgular
ile uyumludur.
Aratrmada organik asit etkinlii, ergin ar ve yavru geliimi
bakmndan en yksek baarnn; sonbaharda oksalik asit ve ilkbaharda
formik asit uygulanan gruptan elde edilmesi, Imdorf ve ark (2003)nn,
organik asitlerin dnml olarak kullanlmasnn, Varroa ile organik
mcadelede en iyi sonucu verdii bulgusunu desteklemektedir.
Sonu olarak, denemede kullanlan organik asit
kombinasyonlarnn hepsinin Varroa ile organik mcadelede etkili
olduu, ancak ge sonbaharda organik asit uygulamasndan sonra, takip
eden ilkbaharda formik asit uygulamasnn Varroa ile mcadelede,
istatistik olarak nemli bir fark gstermemesine karlk, daha baarl
sonu verdii saptanmtr. Bu kombinasyonun, kolonilerde ergin ar ve
yavru geliimini de olumsuz ynde etkilememesi, Varroa mcadelesinde
baar ile kullanlabileceini gstermektedir.
Gnmzde artan salkl yaam bilincine dayal olarak, Varroa
ile organik mcadelede kullanlan, kovanda ar rnlerinde kalnt
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
67/76
51
brakmayan, insan sal asndan risk tamayan dier organik asitlerin
ve organik asit kombinasyonlarnn denenmesi, her yreye uygun Varroamcadele yntemlerinin belirlenmesi iin daha fazla sayda aratrma
yaplmasna gereksinim vardr.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
68/76
52
KAYNAKLAR
Bahreini, R., Tahmasebi, GH., Nowzari, J., Talebi, M., 2004 AStudy
of the Efficacy of Formic Acid in Controlling Varroa Destructorand
Its Correlation with Temperature in Iran, Journal of Apicultural
Research, 43 (4):158-161.
Bogdanov, S., Kilchemann, V., Fluri, P., Bhler, U., Lavanchy, P.,
1999. Influence of Organic Acids and Components of Essential Oils
on Honey Taste, Swiss Bee Research Center, Dairy Research Station
Notes, Liebefeld, Ch-3003 Bern, 12p.
Bolli, H. K., Bogdanov, S., Imdorf, A., Fluri, P., 1993. Action of
Formic Acid on Varroa Jacobsoni Qud. and The Honeybee (Apis
Mellifera L.), Apidologie, 24: 51-57.
Brdsgaard, C., Jensen, S.E., Hansen, H., Carsten, W.H. Calis
J.N.M., Boot, W.J., Beetsma, J. Van Den E jnde, J.H.P.M., De
Rujiter, A., Van Der Steen, J.J.M., 1998. Control of Varroa by
Combining Trapping in Honey Bee Worker Brood with Formic Acid
Treatment of The Capped Brood Outside The Colony: Putting
Knowledge on Brood Cell Invasion into Practise, Journal of
Apicultural Research, 37 (3):205-215.
Brdsgaard, C. J., Jansen, S.E., Hansen, C.W., Hansen, H., 1999.
Spring Treatment with Oxalic Acid in Honeybee Colonies as Varroa
Control, Danish Inst. Agric. Sci. Report No. 6, Horticulture, 16p.
Charrire, J. D., Imdorf, A., Bachofen, B., 1998. Five Formic Acid
Dispensers for Long Term Treatments in Comparison, Swiss Bee
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
69/76
53
Research Centre, Dairy Research Station, Liebefeld, CH-3003-Bern,
Switzerland.
Charrire, J. D., Imdorf, A., 2001. Trickling Treatment with Oxalic
Acid Trials During 1999/2000 and Recommendations for Central
Europe, Swiss Bee Research Centre, FAM Liebefeld, CH-3003-Bern.
Charrire, J. D., Imdorf, A., 2002. Oxalic Acid Treatment by Trickling
Against Varroa Destructor: Recommendations for Use in Central
Europe and Under Temperate Climate Conditions, Bee World, 83 (2):
51-60.
Charrire, J. D., 2002. Optimisation of the Oxalic Acid Tricikling
Method and Bee Tolerability of Different Winter Treatments: Trials in
Liebefeld During The Last 3 Years. 7th Meeting of The European
Group on Integrated Varroa Control, Bologna-Italy, May/June.
Cornelissen, B, Blackquiere, T., 2004. Effectiveness of Autumn and
Winter Treatments for Varroa Control, 1st Europe Conference of
Apidology, Udine, September 19-23:109-110.
Defra, 2005. Managing Varroa. www.defra.gov.uk
Dejong, D., De Andrea Roma, D., Goncalves, L.S., 1982. A
Comparative Analysis of Shaking Solutions for The Detection of
Varroa Jacobsoni on Adult Honeybees, Apidologie, 13:297-306.
Doarolu, M., 1981. Trkiyede Yetitirilen nemli Ar Irk ve
Tiplerinin ukurova Blgesi Koullarnda Performanslarnn
Karlatrlmas, Doktora tezi (Baslmam), ukurova niversitesi
Ziraat Fakltesi, Adana.
http://www.defra.gov.uk/http://www.defra.gov.uk/ -
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
70/76
54
Eguaras, M., Del Hoyo, M. L., Palacio, A., Ruffinengo, S.,
Bedascarrasbure, E. A., 2001. New Product with Formic Acid forVarroa jacobsoni Control. Part 1. Efficacy, J. Vet. Med (Series B) 48,
11-14.
Eguaras, M., Palacio, M.A., Claudia, B.M., Del Hoyo,M.L., Velis, G.,
Bedascarrasbure, E., 2002. Efficiancy of Formic Acid in Gel for
Varroa Control inApis Mellifera L. Importance of Dispenser Position
Inside for The Hive, Veterinary Parasitology, 2488:1-5.
Elzen, P., Baxter, J. R., Spvak, M., Wilson, W. T., 1999. Control of
Varroa jacobsoni Oud. Resistant to Fluvalinate and Amitraz Using
Coumaphos, Apidologie, 31:437-441.
FAO, 2004.
Frazier, M., 2005. Varroa Mites, Maarec Publication 4. 7.
Fries, L., Aarhus, A., Hansen, H., Korpela, S., 1991. Development of
Early Infestations by The Mite Varroa jacobsoni in Honey Bee (Apis
Mellifera L.) Colonies in Cold Climates, Experimental and Applied
Acarology, 10:279-287.
Goodwin, M., Van Eaton, C., 2001. Control of Varroa, A Guide for
New Zealand Beekeepers, New Zealand Ministry of Agriculture and
Forestry, PO Box 2526, Wellington, New Zealand.
Goodwin, M., Taylor, M., Mcbrydie, H., Cox, H., 2002. Control of
Varroa Using Formic Acid, Oxalic Acid and Thymol, Apicultural
Research Unit of Ruakura, NZ Booklet, pp.3.
Gregorc, A., Planinc, I., 2001. Acaricidal Effect of Oxalic Acid in
Honey Bee (Apis Mellifera L.) Colonies, Apidologie,32 : 333-340.
-
8/7/2019 Bal Ars (Apis Mellifera L.) Kolonilerinde Varroa Jacobsoni Qudemans in Kontroltnde Kullanlan Organik Asitlerin Etki
71/76
55
Gregorc, A., Planinc, I., 2002. The Control of Varroa Destructror
Using Oxalic Acid, The Veterinary Journal, 163, 1-6.
Gregorc, A., Planinc, I., 2004. Using Oxalic Acid for Varroa Mite
Control in Honeybee Colonies During The Beekeeping Season,
Slovenian Veterinary Research, 41 (1):35-9.
Hansen, H., Guldborg, M., 1988. Residues in Honey and Wax after
Treatment of Bee Colonies with Formic Acid, Tidsskr. Planteavl.,
92:7-10.
Higes, M., Llorente, J., Suarez, M., 1997. Field Trial on The
Effectiveness of Oxalic Acid in The Control of Varroatosis in Apis
Mellifera Colonies, XXXVth International Apicultural Congress of
Apimondia. 15-19 August, Lausanne, Switzerland, 417p.
Imdorf, A., Charrire, J.D., Maquelin, C., Kilchenmann, V.,
Bachofen, B., 1996. Alternative Varroa Control, American Bee
Journal, 136 (3):189-193.
Imdorf, A., Charrire, J.D., Bachofen, B., 1997. Efficiency Checking
of The Varroa jacobsoni Control Methods by means of Oxalic Acid,
Apiacta, 32:89-91.
Imdorf, A., Charrire, J. D., Rosenkranz, P., 1999.Varroa Control
with Formic Acid, Coordination in Europe of Research on Integrated
Control of Varroa Mites in Honey Bee Colonies. Commission of The
European Commission, Concerted