Balkan

Matriks 10

Historie

RR, mars 2010

Balkan

• j

RR, mars 2010

Samansett befolkning

• Etter fyrste verdskrig var målet å lage nasjonalstatar i Europa

• Problem på Balkan, vart landet Jugoslavia med ei svært samansett befolkning

• Felles faktor for dei fleste var og er at dei prata eit slavisk språk, dvs i slekt med russisk

• Jugo tyder sør

RR, mars 2010

Etniske grupper i Jugoslavia

Språk Alfabet Religion

Serbarar Serbokroatisk Kyrillisk Gresk-ortodokse

Kroatar Serbokroatisk Latinsk Katolsk

Bosnjakar Serbokroatisk Latinsk Islam

Slovenere Slovensk Latinsk Katolsk

Albanarar Albansk Latinsk Islam/katolsk

Montenegrinarar Serbokroatisk Kyrillisk Gresk-ortodoks

Makedonarar Makdeonsk Kyrillisk Gresk-ortodoks

RR, mars 2010

2.verdskrig på Balkan• Tyskland angreip Jugoslavia

• vart okkupet og oppdelt

• Kroatia, eigen stat som etablerte Ustasja-regimet og støtta nazismen.

• Serbiske nasjonalistar etaberte motstandsrørsla Tjeknikarar

• Kommunister frå alle folkegrupper etablerte motstandsrøsla, Partiansarar.

RR, mars 2010

Partisanarane vann• Partisanarane, under leiing av Josip Tito

vart den største

• Dei kjempa harde kampar mot den tyske okkupantane, mot ustasjaregimet og nokre gonger også mot tjeknikarar

• Partisanarane,greide med sovjetisk hjelp jage tyskarane ut av landet i 1945

• 10% av befolkninga vart drepe og det vart skapt mykje hat mellom folk under krigen

RR, mars 2010

Tito skapte samhald

• Tito statsleder etter 1945

• Jugoslavia vart kommunistiske og samarbeidde med Sovjetunionen

• I 1948 braut Tito det samarbeidet

• Jugoslavia sjølstendig kommunistisk

• Nøytral under den kalde krigen

• Seks delstatar med mykje sjølstyre

RR, mars 2010

Systemet raknar

• Jugoslavia vart eit ferieland for vesten

• Landet hadde god økonomi, men dette var basert på mykje lånt kapital

• Gjelda veks

• 1970 –talet, byrjar folk å bli arbeidslause

RR, mars 2010

Tito døyr

• 1980, Tito døyr og ei ledergruppe overtek.• Folk trur ikkje så mykje korkje på dei eller

kommunismen lenger• I delstatane byrjar leiarane og prate om si

etniske grupper og la skulda andre etniske grupper for problema

• Dei brydde seg ikkje om Jugoslavia, men fyra opp under etniske motsetnadar og fordommar

RR, mars 2010

Sarajevo OL 1984

RR, mars 2010

Nye nasjonalstatar

• 1991 erklærer Slovenia, Kroatia og Makedonia seg sjølstendige

• 1992 Bosnia – Hercegovinia erklærer sjølstende

• Det gamle Jugoslavia er nå to delstatar; Serbia og Montenegro.

RR, mars 2010

Krig i Kroatia

• Serbarane, med Slobodan Milosevic som leiar ville halde saman Jugoslavia

• Dei frykta også at serbarane ville bli undertykt i dei nye nasjonalstatane.

• Serbia gjekk til krig mot Kroatia 1991for der budde mange serbere

• Våpenkvile i 1992

• Kroatia anerkjent som eigen stat

RR, mars 2010

Krig i Bosnia 1992 - 1995

Bosnia Hercegovina hadde like mykje av bosnjakar, serbere og kroater

Bosnia erklærte seg sjølstendig i 1992

DA erklærte serberane som budde i området seg uavhengige av Bosnia og fekk hjelp av det som var att av Jugoslavia-hæren ( med flest serbere)

RR, mars 2010

Brutal krigføring

• Etnisk rensing, målet var reint serberland• Krigsforbrytelser (m.a massevoldtekt)• Massakrer• Sebrenica var verst, 8000 sivile bosnjakar

vart drepe og kasta i massegrav• Konsentrasjonsleirar• Skjør fred i 1995 ( todeling med sjølstyre)• EU har overoppsyn frå 2004

RR, mars 2010

Sarajevo 1994

RR, mars 2010

Konflikt og krig i Kosovo 1996 - 99

• Serbiske styremakter med Slobodan Milosevic i spissen tok vare på og dyrka den serbiske nasjonalismen.

• Dei starta systematisk undertykking av albanarar i Kosovo

• Albanarane ville ha sjølstyre, prøvde med demokrati

RR, mars 2010

Krig i Kosovo

• Kosovo frigjeringshær, UCK starta å angripe serbiske politistasjonar i 1996

• 1998 full krig mellom folkegruppene• NATO greip inn i 1999• NATO bomba Serbia og tvinga Milosevic

til å gå med på fred og• FN og NATO rykte inn med

fredsbevarande styrker og til å styre området

RR, mars 2010

Kosovo

• Vart anerkjent som eigen stat i 2008• Men ikkje av Russland • Slett ikkje av Serbia• Sjøl om berre 5 % av innbyggarane i

Kosovov er serbere, så vil Serbia styre over området. Fordi at på Kosovo sletta stod eit stort slag i 1389 der serbiske styrker krigast mot tyrkarane

• Framtida er fortsatt uviss for Kosovo

RR, mars 2010

FN avverga krig i Makedonia

• Ein firdel er albanarar, resten makedonarar• 1991 erkærte seg sjølstendig, tiltakande uro• Presidenten ba FN om hjelp• 1500 FN soldatar roa steminga• 1999 trekkte FN seg ut• 2001 to mnd med krig• Fredsavtale framforhandla, hjelp av EU og USA

RR, mars 2010

Fred i sikte??

• Freden på Balkan er skjør

• Internasjonale fredstyker er framleis på plass

• Mange fryktar ny krig

• Håper at EU-medlemskap skal hidre krig

• Slovenia er medlem i EU, fleire av landa har søkt

RR, mars 2010

FNs internasjonale krigsforbrytardomstol

• Her freistar verdsamfunnet å få dømt dei ansvarlege for krigsforbrytelser

• Den Internasjonale Krigsforbryterdomstolen i Haag har foreløbig siktet 52 personer - 45 serbere og 7 kroater - mistenkte for krigsforbrytelser. De første siktelsene mot muslimske mistenkte er ventet i nær framtid.