bank of thailand payment report 08

รายงานระบบการชำระเงน

มถนายน 2552

2551

สรปสถตท สำคญในป 2551

จำนวนประชากรทงหมด 63.4ลานคน

ผลตภณฑมวลรวมในประเทศราคาปปจจบน 9,102.8 พนลานบาท

โครงสรางพนฐานดานเทคโนโลย l จำนวนเลขหมายผใชโทรศพทพนฐาน 11 เลขหมาย ตอจำนวนประชากร 100 คน

l จำนวนเลขหมายผใชโทรศพทเคลอนท 100 เลขหมาย ตอจำนวนประชากร 100 คน

ขอมลดานการชำระเงน l ธนาคารพาณชยจดทะเบยนในประเทศ 18 แหง 5,477 สาขา

l สาขาธนาคารพาณชยตางประเทศ 16 แหง 16 สาขา

l สถาบนการเงนพเศษของรฐ (เฉพาะทเปนธนาคาร) 6 แหง 1,812 สาขา

l ไปรษณย 1,188 สาขา

l จำนวนเครองเอทเอม 34,796 เครอง

l จำนวนเครอง EFTPOS 259,567 เครอง

l จำนวนบตรเครดต 12,971,694 ใบ

l จำนวนบตรเดบต 26,266,359 ใบ

l จำนวนบตรเอทเอม 22,423,525 ใบ

l ปรมาณเงนสดหมนเวยนตอจำนวนประชากร ณ 31 ธนวาคม 2551 11,889 บาท/คน

l ปรมาณการใชเชคเฉลยตอจำนวนประชากร1 2 ฉบบ/คน/ป

l มลคาการใชจายของคนไทยผานบตรเครดต เฉลยตอเดอน2 3,395 บาทตอบตร

l มลคาการถอนเงนสดผานบตรเอทเอม เฉลยตอเดอน 6,056 บาทตอบตร

l มลคาการใชจายของคนไทยผานบตรเดบต เฉลยตอเดอน1 75 บาทตอบตร

l มลคาการถอนเงนสดผานบตรเดบต เฉลยตอเดอน 7,640 บาทตอบตร

1 ปรมาณการใชเชคเฉลยตอจำนวนประชากร หมายรวมถงการใชเชคระหวางธนาคารและเชคภายในธนาคารเดยวกน2 เฉพาะการใชบตรเครดตทออกในประเทศไทยซอสนคาและบรการผานเครอง EFTPOS ในประเทศไทยและตางประเทศ3 เฉพาะการใชบตรเดบตทออกในประเทศไทยซอสนคาและบรการผานเครอง EFTPOS ในประเทศไทยและตางประเทศ

40

สาสนจากประธานคณะกรรมการระบบการชำระเงน (กรช.)

ระบบการชำระเงนมบทบาทสำคญในการสนบสนนกจกรรมทางเศรษฐกจและการเงนทเกยวของ ทงสถาบนการเงน หนวยงานภาครฐและเอกชน รวมถงประชาชนทวไป เพอใหสามารถบรหารเงน ไดอยางมประสทธภาพ การพฒนาทางเทคโนโลยในปจจบนมสวนสำคญทสงผลใหเกดนวตกรรม ดานการชำระเงนทมความหลากหลาย และสะดวกรวดเรวยงขน ตวอยางเชน การชำระเงน ดวยบตรพลาสตก อนเทอรเนต โทรศพทเคลอนท เปนตน ซงนวตกรรมดงกลาว นอกจากจะ เออประโยชนใหภาคธรกจและประชาชนทวไปมความสะดวกสบายในการใชบรการทางการเงนแลว ยงชวยเพมประสทธภาพของระบบการชำระเงนดวยการลดการใชเงนสดซงเปนสอการชำระเงน ทมตนทนสงสำหรบระบบเศรษฐกจดวย

ธนาคารแหงประเทศไทย (ธปท.) ตระหนกดถงความสำคญของระบบการชำระเงนทมตอระบบ เศรษฐกจไทย ในพระราชบญญตธนาคารแหงประเทศไทย (ฉบบท 4) ป 2551 ไดมการเพมหนาท ในการรกษาเสถยรภาพของระบบการชำระเงนใหเปนงานหลกอกงานหนงของ ธปท. พระราชบญญต ดงกลาวยงไดกำหนดใหมการจดตงคณะกรรมการระบบการชำระเงน (กรช.) ซงประกอบดวย ผบรหารระดบสงของ ธปท. และผทรงคณวฒจากหนวยงานภายนอก โดย กรช. มอำนาจหนาท ในการกำหนดนโยบายเกยวกบระบบการชำระเงนของประเทศใหมความปลอดภยและดำเนนไป ดวยดอยางมประสทธภาพ

กรช. ไดกำหนดใหมการจดทำแผนกลยทธระบบการชำระเงนฉบบทสอง ป 2550-2553 เพอกำหนด ทศทางดานระบบการชำระเงนของไทย และผลกดนใหมการใชระบบการชำระเงนอเลกทรอนกสมากขน โดยความรวมมอของภาครฐและเอกชน ไดแก การสงเสรมการใชบรการชำระเงนทางอเลกทรอนกส ของผใชบรการทกกลมและลดปรมาณการใชเงนสด การผลกดนใหมการนำกฎหมายทรองรบระบบ การชำระเงนทางอเลกทรอนกสมาใชอยางเปนรปธรรมและมการกำกบดแลใหระบบการชำระเงน มความมนคงปลอดภย มประสทธภาพ สอดคลองกบมาตรฐานสากล การเพมประสทธภาพ ในการจดการตนทนและการทบทวนหลกการกำหนดคาธรรมเนยมการใหบรการการชำระเงน เปนตน ทงน กรช. ไดแตงตงคณะทำงาน 6 คณะ และคณะทปรกษาอก 1 คณะ ทประกอบดวย ผแทนจากหนวยงานทงภาครฐและเอกชนในการผลกดนใหบรรลวสยทศนตามทไดกำหนดไว

การดำเนนงานตามแผนกลยทธระบบการชำระเงนในปทผานมา ไดรบความรวมมอจากทกภาคสวน เปนอยางด จนสามารถดำเนนการตามแผนงานทกำหนดไว กลาวคอ

ดานการสงเสรมการใชบรการชำระเงนทางอเลกทรอนกสและการลดปรมาณการใชเงนสด คณะทำงานไดศกษาแนวทางการพฒนาระบบรองรบการชำระเงนภายในประเทศผานบตรเดบต และบตรเงนอเลกทรอนกส ตลอดจนสนบสนนการยกระดบบตรเอทเอมใหสามารถทำหนาท เปนสอการชำระเงนทรานคา เพมเตมจากการทำหนาทเพยงการเบกถอนเงนสด

PAYMENTSYSTEMSR E P ORT

20082 5 5 1

50

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

ดานการบงคบใชกฎหมายเพอรองรบระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสและกำกบดแลระบบ การชำระเงน ธปท. ไดสนบสนนและมสวนในการผลกดนการตราพระราชกฤษฎกาวาดวย การควบคมดแลธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2551 ซงยงผลให ธปท. กำกบดแลระบบการชำระเงนไดทงระบบ (ทงสวนทผใหบรการเปนสถาบนการเงนหรอมใชสถาบน การเงน รวมทงท ธปท. เปนผใหบรการ) ใหมความมนคงเปนไปตามมาตรฐานสากล

ดานการเพมประสทธภาพในการสำรวจตนทนและการทบทวนหลกการกำหนดคาธรรมเนยม ในการใหบรการการชำระเงน คณะทำงานไดดำเนนการศกษาตนทนการใหบรการระบบ การชำระเงนเพอเปนขอมลสำหรบการสงเสรมและเพมความสามารถในการแขงขนของธนาคาร พาณชย รวมถงศกษาหลกการกำหนดคาธรรมเนยมการใหบรการ เพอสงเสรมการแขงขนทเปนธรรม ระหวางผใหบรการ ในขณะทผใชบรการมทางเลอกในการใชบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกส มากขน

ดานการบรหารจดการความเสยงในระบบบาทเนตใหเปนมาตรฐานสากล คณะทำงานไดศกษา วเคราะหมาตรการหรอเครองมอปองกนความเสยงสำหรบการโอนเงนมลคาสงผานระบบบาทเนต ตลอดจนขอกฎหมายทรองรบการทำธรกรรมในระบบการชำระเงนเพอปองกนการเกดความเสยง ในระบบการชำระเงนทมผลกระทบอยางกวางขวางรนแรง (Systemic risk)

ธปท. ตระหนกดวาการดำเนนงานตามเปาหมายตางๆ ทไดกำหนดไวมความยากและทาทาย ตองอาศยความเสยสละและการอทศตนของคณะทำงานตางๆ ซงเปนกลไกสำคญในการผลกดน ใหแผนกลยทธระบบการชำระเงนมความคบหนาตามแผนงานทกำหนดไว อนจะชวยยกระดบ ประสทธภาพและขดความสามารถของระบบการชำระเงนไทยใหสามารถรองรบความตองการ ของผใชบรการและมมาตรฐานเทยบเทาระดบสากล ในโอกาสนดฉนจงใครขอขอบคณคณะทำงาน คณะทปรกษาทกทาน รวมทงหนวยงานตนสงกดทไดเลงเหนความสำคญของการดำเนนการ ตามโครงการตางๆ ทกำหนดไวในแผนกลยทธ และหวงเปนอยางยงวาจะไดรบความรวมมอ

เปนอยางดจากทกฝายเชนเคยในโอกาสตอๆ ไป

(นางธารษาวฒนเกส)

ประธานกรรมการระบบการชำระเงน

1 มถนายน 2552

60

คณะกรรมการระบบการชำระเงน (กรช.)

หนาทของคณะกรรมการระบบการชำระเงน ใหคณะกรรมการระบบการชำระเงนจดการประชมตามความ จำเปน หรออยางนอยสามเดอนตอครง 1. กำหนดทศทางและนโยบายดานการชำระเงนของประเทศ เพอใหมระบบการชำระเงนทมประสทธภาพและความ ปลอดภย ชวยลดตนทนและสงเสรมการทำธรกจการคา นำไปสการเพมศกยภาพในการแขงขนของประเทศ ซง ครอบคลมถง - การลดความเสยงดานตางๆ ในระบบการเงน - การมมาตรฐานตางๆ ทงดานความปลอดภย และ ประสทธภาพ รวมถงขอกำหนดดานเทคโนโลย และ ระเบยบวธปฏบตทเกยวของ - การแขงขนระหวางผใหบรการดานการชำระเงน เพอ ใหผใชบรการไดรบบรการทสอดคลองกบความ ตองการ ภายใตราคาทเหมาะสม - ความรวมมอระหวางผเกยวของตางๆ ในระบบการ ชำระเงนเพอสนบสนนใหมระบบการชำระเงนทม ประสทธภาพและความปลอดภย 2. รบผดชอบใหมรายงานประจำป สรปการดำเนนงานของ คณะกรรมการอยางมมาตรฐานและโปรงใส

ประธานกรรมการดร.ธารษาวฒนเกส ผวาการ

1.นางสาวนตยาพบลยรตนกจ รองผวาการ

ดานบรหาร

2. ดร.บณฑตนจถาวร รองผวาการ

ดานเสถยรภาพสถาบนการเงน

รองประธานกรรมการ


20082 5 5 1

70

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

ณ วนท 31 ธนวาคม 2551

1.นายอภศกดตนตวรวงศ ประธาน สมาคมธนาคารไทย

2.นายประมนตสธวงศ ประธาน สภาหอการคาแหงประเทศไทย

3.ดร.สมชยจตสชน ผอำนวยการวจย ดานการพฒนาเศรษฐกจ สวนรวมและการกระจายรายได สถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศไทย

4.ดร.ฉมตนตยาสวสดกล ผชวยผวาการ สายระบบขอสนเทศ

กรรมการ

เลขานการ

80

นโยบายดานการชำระเงนในป 2551

พระราชบญญตธนาคารแหงประเทศไทย พ.ศ. 2485 มาตรา 17 ใหมการจดตงคณะกรรมการระบบ

การชำระเงน (กรช.) เพอกำหนดและตดตามการดำเนนการตามนโยบายเกยวกบระบบการชำระเงน

ท ธปท. กำกบดแลและระบบการหกบญชระหวางสถาบนการเงน ในป 2551 มการประชม กรช.

ทงสน 2 ครง ซงมประเดนนโยบายสำคญทไดรบความเหนชอบ ดงน

นโยบายสำคญทผานความเหนชอบของกรช.ในป2551

l การปรบปรงประสทธภาพระบบการหกบญชเชค

กรช. เหนชอบในหลกการใหพฒนาระบบการเรยกเกบเงนตามเชคดวยภาพเชค หรอระบบ

Imaged Cheque Clearing and Archive System (ICAS) เปนระบบการหกบญชเชค

ระหวางธนาคารของประเทศ โดยในระยะแรกจะเรมใชงานในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑล

ภายในป 2552 และจะขยายผลการใชงานระบบดงกลาวไปทวประเทศในป 2555 นอกจากน

ยงมมตให “คณะทำงานตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการชำระเงนของธนาคารพาณชย

(ทตน.)” ภายใตแผนกลยทธระบบการชำระเงน 2553 หรอ Payment Systems Roadmap

2010 เปนผพจารณาแนวทางการกำหนดคาธรรมเนยมเชคทเหมาะสม

l การปรบโครงสรางคาธรรมเนยม ITMX Bulk Payment

กรช. ไดอนมตแนวทางการปรบโครงสรางคาธรรมเนยม ITMX Bulk Payment ทธนาคารพาณชย

เรยกเกบจากลกคา โดยใหคาธรรมเนยมทเรยกเกบไมแปรผนตามชวงจำนวนเงนทโอนและ

ยกเลกการกำหนดวงเงนโอนสงสด ทงน เพอใหบรการดงกลาวมโครงสรางคาธรรมเนยมและ

ระบบงานทเออตอการใชบรการมากยงขน โดย กรช. ไดมอบหมายให “คณะทำงานตนทนและ

คาธรรมเนยมการใหบรการชำระเงนของธนาคารพาณชย (ทตน.)” เปนผรบผดชอบในการ

ดำเนนงานตามแนวทางทกลาวตอไป


20082 5 5 1

90

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

l การใหกยมเพอเปนหลกประกนสดทายสำหรบการชำระดลแบบ Net Settlement

ในระบบบาทเนต

กรช. ไดอนมตมาตรการจดการความเสยงในระบบบาทเนต โดยใหผใชบรการบาทเนตดำรง

ตราสารหนเพอเปนหลกประกนสดทายสำหรบการชำระดล (Securities Requirement for

Settlement: SRS) เพอรองรบความเสยงจากการชำระดลในลกษณะ Net Settlement ซงเปน

การชำระดลพรอมกนหลายฝาย (Multi-lateral Funds Transfer: MFT)

1 0

สาสนจากประธานคณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต (อชช.)

ป 2551 เปนปทสำคญยงปหนงของระบบการชำระเงนของประเทศไทย อนเนองมาจากการ

ดำเนนการตามแผนกลยทธระบบการชำระเงนไดบรรลเปาหมายตามทกำหนดไวตามแผนการจด

ตงบรษทกลาง เพอใหบรการการชำระเงนของประเทศ (บรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ) โดยใน

ระหวางปไดมการเปดใหบรการครบตามแผนงาน กลาวคอ

1. บรการ SMART CREDIT ซงไดเปดใหบรการแกธนาคารสมาชกรวม 33 ธนาคารตงแตปลาย

ป 2550

2. บรการ SMART CREDIT SAME DAY PAYMENT อนเปนบรการตอเนองจากบรการ SMART

CREDIT หากแตการโอนเงนจะมผลใหเงนเขาบญชผรบผลประโยชนในวนเดยวกบการโอน ซงเปน

การเพมประสทธภาพและความสะดวกรวดเรวในการโอนเงนระหวางธนาคาร เพอสนองตอบตอ

ความตองการทางธรกจของลกคาซงสวนใหญจะเปนกลมบรษททมความตองการการชำระเงน

ภายในวนทำการ

3. เรมใชระบบบรหารความเสยงในการชำระดลระหวางธนาคาร (Interbank Liability

Management) เพอการควบคมและดแลสถานะการเงน (Position) ของทกธนาคารสมาชกใน

รปแบบเปนปจจบน (Real Time) ซงเปนสวนหนงของเครองมอบรหารความเสยงทแผนกลยทธ

ชำระเงนกำหนดเปนกรอบดำเนนการไว

4. ไดทำการยายระบบ Electronic Switch ซงใชในการใหบรการ Switch รายการเครอง

ATM ระหวางธนาคารมาดำเนนการผานบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ ครบหมดทกธนาคาร

อยางเรยบรอยสมบรณงานดงกลาวเปนงานทซบซอน (Complex) และมความเสยงสง เนองจาก

เปนปรมาณธรกรรมทมจำนวนมากและธนาคารสมาชกทกธนาคารตองเรงดำเนนการปรบยาย

ภายในเวลาอนจำกดโดยตองไมสงผลกระทบใดๆ ตอการใหบรการแกลกคาประชาชน ในการนไดม

การประสานงานอยางใกลชดและไดรบความรวมมออยางดยงจากทกธนาคารสมาชกทรวมให

บรการ บรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ บรษทผใหบรการโครงสรางพนฐานทงบรษท Hardware,

Software และบรษทสอสาร ภายใตการกำกบดแลใหคำแนะนำของคณะอนกรรมการความรวมมอ

เพอการชำระเงนแหงชาต

อนงจากการใหบรการในวนทำการทมธรกรรมสงสดของปพบวามธรกรรมการชำระเงนและโอนเงน

ระหวางธนาคารสงถง 115 รายการตอวนาท ระบบสามารถดำเนนการไดอยางมเสถยรภาพ

(Stability) โดยใชขดความสามารถ (Capacity) ของระบบไปเพยง 30% ซงผลการประเมน


20082 5 5 1

1 1

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

ดงกลาวทำใหอนกรรมการฯ มควรเชอมนวาระบบการชำระเงนของประเทศไทยทไดวางไวม

ขดความสามารถในการรองรบการขยายตวของธรกรรมการชำระเงนตอไปไดอกมาก อยางม

ประสทธภาพและเสถยรภาพ ทงจากการเพมปรมาณธรกรรมในปจจบนและบรการชำระเงนผาน

ชองทางและกจกรรมอนๆ ทมการพฒนาตอเนองในอนาคต

นอกจากนคณะอนกรรมการฯ ยงไดแนะนำและสนบสนนใหบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ ปรบปรง

มาตรฐานการใหบรการชำระเงนของประเทศอยางตอเนอง ทงในดานระบบการรกษาความปลอดภย

ของการใหบรการ (Operation), ขอมล (Data), การบรหารจดการ (Management) โดยใหบรษท

มแผนในการสมครและผานการทดสอบขอใบรบรองมาตรฐานสากล I.S.O. 27001 ในป 2552

กำหนดใหมการจดทำรายงานสถตและการวเคราะหการใชบรการ ผลการใหบรการแกธนาคาร

สมาชกเปนระยะเพอดแลและปรบปรงมาตรฐานบรการการชำระเงนอยางตอเนอง รวมทงการ

ปรบปรงการสอความ (Communication) ระหวางธนาคารสมาชก, การฝกอบรมอยางตอเนอง

อนเปนการปรบระดบมาตรฐานของธนาคารสมาชกทกแหงซงเปนหวใจของการใหบรการชำระเงน

รวมกน

ความสำเรจของระบบการชำระเงนของประเทศทผานมาเปนผลสบเนองจากการมองการณไกลของ

คณะกรรมการระบบการชำระเงนและธนาคารแหงประเทศไทยทไดกำหนดกรอบการดำเนนการ

เปาหมายและระยะเวลาการ Implement ทชดเจน รวมทงความรวมมอประสานงานและสนบสนน

ตอกนอยางใกลชดของหนวยงานทงภาครฐ, เอกชน และธนาคารสมาชกทงหมด กระผมในนามของ

ประธานคณะอนกรรมการฯ ขอขอบพระคณในการสนบสนนอยางดยงจากทกองคกร ทไดชวย

ผลกดนใหระบบการชำระเงนของประเทศไดดำเนนการสำเรจตามวตถประสงคและเจตนารมณ

ในทกประการ

นายธระอภยวงศ

ประธานคณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต

26 มนาคม 2552

คณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต (อชช.)

1 2

หนาทของคณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต(อชช.) 1. พจารณากำหนดหลกเกณฑในการใหบรการชำระเงน (Code of Conducts)

และกำหนดมาตรฐานทางเทคนคทเปนโครงสรางพนฐานการชำระเงน เพอ

ใหเกดการใชงานรวมกนอยางมประสทธภาพ ปลอดภย และเกดการแขงขน

ทเปนธรรมแกทกฝายในระบบการชำระเงน

2. พจารณากำหนดแนวนโยบายเพอดำเนนการในดานตางๆ ตอไปน

2.1 ผลกดนใหเกดการใชระบบการชำระเงนรวมกน เพอใหเกดประสทธภาพ

และลดความซำซอนในการลงทน

2.2 สนบสนนและรเรมใหเกดการใชสอการชำระเงน เทคโนโลยทเกยวของ

และการใหบรการชำระเงนททนสมย

2.3 ผลกดนใหเกดการเชอมโยงระหวางระบบการชำระเงนตางๆ ทงภายใน

และภายนอกประเทศ

2.4 ดำเนนการใหเกดการรวบรวมขอมล และงานศกษาวจยทเกยวของกบ

การชำระเงนเพอเปนประโยชนแกการดำเนนงานของหนวยงานท

เกยวของกบการชำระเงนทงภาครฐและเอกชน

3. พจารณารปแบบและแนวทางการจดตงองคกรความรวมมอระหวางผให

บรการดานการชำระเงน เพอรบโอนหนาทและความรบผดชอบจากคณะ

อนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต (อชช.) ตาม 1 และ 2

ไดอยางมประสทธภาพ

ประธานนายธระอภยวงศ กรรมการรองผจดการใหญ ธนาคารกรงเทพ จำกด (มหาชน)

1.นายจรมพรโชตกเสถยร รองผจดการใหญ ธนาคารไทยพาณชย จำกด (มหาชน)

2.นางสวรรณสขวจน ผชวยกรรมการผจดการ ธนาคารกรงไทย จำกด (มหาชน)

3.นางวรรณาธรรมศรทรพย ผชวยกรรมการผจดการใหญอาวโส ธนาคารกรงศรอยธยา จำกด (มหาชน)

อนกรรมการ


20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

1 3

4.นางสาวศรประภายมสมทธ ผจดการฝายตลาดการเงนและคาปลก บรษท ไปรษณยไทย จำกด

7.นายประเสรฐหวงรตนปราณ ผชวยกรรมการผจดการใหญอาวโส ธนาคารไทยธนาคาร จำกด (มหาชน)

5.นางวระอนงคจระนครภตระกล ผอำนวยการอาวโส ฝายระบบการชำระเงนการคาตางประเทศ รบฝากหลกทรพย และพฒนาสนเชอ ธนาคารซตแบงก

8.นางสาวจรญญาแกวมณ ผอำนวยการอาวโส

ฝายระบบการชำระเงน

ธนาคารแหงประเทศไทย

6.นายไพรตนนาคะปา ผอำนวยการฝายการเงน ธนาคารออมสน

9.นางสาววลาวรรณวนดรงควรรณ ทปรกษา บรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ จำกด

10.นายปราโมทยไชยอำพร ผชวยกรรมการผจดการ ธนาคารกสกรไทย จำกด (มหาชน)

กรรมการผทรงคณวฒ อนกรรมการและเลขานการ

ณ วนท 31 ธนวาคม 2551

1 4

งานท อชช. ไดดำเนนการในป 2551

คณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต (อชช.) จดตงขนโดยคณะกรรมการระบบ

การชำระเงน (กรช.) เมอวนท 25 ธนวาคม 2545 มหนาทกำหนดหลกเกณฑการใหบรการชำระเงน

และกำหนดมาตรฐานทางเทคนคทเปนโครงสรางพนฐานดานการชำระเงน ผลกดนใหเกดการใช

งานระบบการชำระเงนรวมกนและลดการลงทนทซำซอน สนบสนนใหเกดการชำระเงนททนสมย

และผลกดนใหเกดความเชอมโยงระหวางระบบการชำระเงนตางๆ ทงภายในและภายนอกประเทศ

โดยในรอบป 2551 อชช. ไดพฒนาระบบ ITMX ผานทางบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ จำกด

และบรษทฯ ไดเปดใหบรการระบบควบคมความเสยงในการชำระดล (Liability Management)

และบรการ Bulk Payment - Credit Same Day ในเดอนมถนายนและกรกฎาคม 2551 ตามลำดบ

ขณะทระบบ Bulk Payment - Debit บรษทฯ ไดพฒนาระบบงานสนเสรจในเดอนกนยายน 2551

และจะเปดใหบรการภายหลงการจดทำวธปฏบตระหวางธนาคารแลวเสรจในป 2552

สำหรบบรการโอนเงนรายยอยทละรายการ (Single Payment System: SPS) บรษทฯ ไดดำเนนการ

โอนยายสมาชกจากระบบ ATM Pool ไปยงระบบ ITMX ดำเนนการแลวเสรจในเดอนมกราคม 2552

หลงจากนนจะเรมดำเนนการโอนยายระบบ Back-office & Settlement และระบบ ASEANPay

Cross-border Link ตอไป


20082 5 5 1

1 5

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘πสารบญ

สรปสถตทสำคญในป2551 1

สาสนจากประธานคณะกรรมการระบบการชำระเงน(กรช.) 4

คณะกรรมการระบบการชำระเงน(กรช.) 6

นโยบายดานการชำระเงนในป2551 8

คณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต(อชช.) 12

งานทอชช.ไดดำเนนการในป2551 14

สารบญ 15

1. พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ 18

1.1 ดานนโยบายการชำระเงน 18

1) แผนงานสงเสรมใหมระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจ 18

ผใชบรการ “ระดบผบรโภค”

2) แผนงานสงเสรมใหมระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจ 21

ผใชบรการ “ระดบผประกอบการ”

3) แผนงานศกษาและทบทวนตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการ 22

ชำระเงน

4) แผนงานกำหนดมาตรฐานและแนวทางปฎบตเพอใหเปนไปตาม 23

กฎหมายและระเบยบตางๆ ภายในประเทศและระหวางประเทศ

5) แผนงานเพมประสทธภาพดานการกำกบดแลระบบการชำระเงน 24

6) แผนงานการจดการความเสยงในระบบบาทเนต 25

7) แผนงานการเตรยมความพรอมเพอการเชอมโยงระบบบาทเนต 26

กบตางประเทศ

8) แผนงานการเชอมโยงระบบการชำระเงนรายยอยระหวางประเทศ 27

ในกลม ASEAN และบางประเทศในแถบเอเชย

9) แผนงานการพฒนาระบบการชำระเงนทสนบสนนการทางการคา 29

และการลงทนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน

1 6 1.2 ดานโครงสรางพนฐาน 30

1.2.1 โครงการเกยวกบระบบบาทเนตทไดดำเนนการในป 2551 30

1.2.2 โครงการพฒนาระบบ Imaged Cheque Clearing and 34

Archive System (ICAS)

1.2.3 โครงการปรบปรงประสทธภาพระบบชำระดลกลาง 35

(Central Settlement System Enhancement)

1.2.4 โครงการตวรวม 36

1.2.5 โครงการความรวมมอระหวางธนาคารกลางในภมภาคเอเชยตะวนออก 36

และแปซฟก (Executives’ Meeting of East Asia-Pacific

Central Banks)

1.3 ดานการกำกบดแลระบบการชำระเงน 37

1.3.1 การบงคบใชพระราชกฤษฎกาวาดวยการควบคมดแลธรกจบรการการ 37

ชำระเงนทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2551

1.3.2 การกำกบดแลผประกอบธรกจบตรเงนอเลกทรอนกส (e-Money) 38

1.4 ทศทางของบรการชำระเงนในอนาคต 38

2. พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ 42

ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคารดวยภาพเชค 42

(Image Cheque Clearing System)

1. สงคโปร 42

2. ฮองกง 44

3. มาเลเซย 45

4. อนเดย 47

สารบญ


20082 5 5 1

1 7

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

3. ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน 49

3.1 พฒนาการของระบบโครงสรางพนฐานดานการชำระเงน 49

3.1.1 สาขาของธนาคารพาณชย ธนาคารทมกฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะ 49

และไปรษณย

3.1.2 เครองเอทเอม และเครอง EFTPOS 50

3.1.3 บตรเอทเอม บตรเดบต และบตรเครดต 52

3.1.4 ผใชบรการโทรศพทพนฐานและโทรศพทเคลอนท 54

3.2 ชองทางและสอการชำระเงนทสำคญ 55

3.2.1 การใชเงนสด 55

3.2.2 ระบบการโอนเงนมลคาสง 59

3.2.3 ระบบการหกบญชเชค 62

3.2.4 ระบบการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา 65

3.2.5 บรการทเคานเตอรธนาคาร 67

3.2.6 บตรพลาสตก 69

3.2.7 ธนาคารทางอนเทอรเนต 73

3.2.8 บรการเงนอเลกทรอนกส 74

3.3 การโอนและชำระเงนผานระบบไปรษณย 74

3.4 รายไดจากบรการดานการชำระเงน 75

4. อภธานศพทและคำยอ 77

5. บรรณานกรม 79

6. ตารางสถต 80

7. หมายเหตประกอบตาราง 99

1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ

1 8

1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศพฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ1

1.1 ดานนโยบายการชำระเงน

จากการดำเนนงานตามแผนกลยทธระบบการชำระเงน 2553 เพอพฒนาระบบการ

ชำระเงนและผลกดนใหมการใชระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสมากขน ภายใต

การบรการทมประสทธภาพมนคงปลอดภย และมการจดเกบคาธรรมเนยมทเปนธรรม

รวมถงการมกฎหมายและการบงคบใชทมประสทธผล คณะกรรมการระบบการชำระเงน

(กรช.) ไดแตงตงคณะทำงานเพอพฒนาระบบการชำระเงนในดานตางๆ เชน ขยายการ

ใชบรการชำระเงนทางอเลกทรอนกสของผใชบรการทกกลม กำหนดมาตรการในการลด

การใชเงนสด การมโครงสรางคาธรรมเนยมทเหมาะสมเปนธรรม และสงเสรมการใช

บรการชำระเงนทางอเลกทรอนกสมากขน รวมทง การนำกฎหมายทรองรบระบบการ

ชำระเงนทางอเลกทรอนกสมาใชอยางเปนรปธรรม

ทงน ความคบหนาของการทำงานของคณะทำงานตางๆ สามารถสรปไดดงน

1)แผนงานสงเสรมใหมระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจผใชบรการ

“ระดบผบรโภค”

(1) แตงตงคณะทำงานสงเสรมการชำระเงนทางอเลกทรอนกสใน “ระดบผบรโภค”

(ทอบ.) เพอศกษาปญหาอปสรรค รปแบบและความเปนไปไดในการพฒนา

ระบบใหรองรบความตองการของผบรโภค คณะทำงานประกอบดวยผแทนจาก

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC) สถาบนวจย

เพอการพฒนาประเทศไทย (TDRI) สมาคมธนาคารไทย สภาหอการคาแหง

ประเทศไทย ผใหบรการเงนอเลกทรอนกส และ ธปท.

(2) คณะทำงาน ทอบ. ไดจดตงคณะทำงานเพอศกษาความเปนไปไดในการพฒนา

ระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสในดานตางๆ รวม 4 คณะ ไดแก (1) คณะ

ทำงานดาน Local Switching (2) คณะทำงานดาน e-Money (3) คณะทำงาน

ดานการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทรองรบ e-Commerce และ (4) คณะ

ทำงานดานการชำระเงนตามใบแจงหน โดยคณะทำงานดาน Local Switching

และคณะทำงานดาน e-Money ไดเรมดำเนนการในป 2551 สวนอก 2 คณะ

จะเรมดำเนนการในป 2552



20082 5 5 11 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ

1 9

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘πพฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศ

(3) คณะทำงานดาน Local Switching มบทบาทหนาทศกษาความเปนไปได

ในการพฒนาระบบ Local Switching เพอรองรบการชำระเงนภายในประเทศ

ผานบตรเครดต บตรเดบต และบตรเงนอเลกทรอนกสเพอลดตนทนการใช

บรการและสงเสรมใหผบรโภคใชสอการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทดแทน

เงนสด โดยมความคบหนาของการดำเนนงาน ดงน

3.1) ศกษารปแบบและขนตอนการชำระเงนผานบตรเครดต บตรเดบต

และบตรเงนอเลกทรอนกสของไทย และปญหาอปสรรคในการใชบรการ รวมทง

แนวทางสงเสรมการใชบตรเพอชำระเงนภายในประเทศทดแทนเงนสด

3.2) สำรวจความเหนผประกอบธรกจบตร (ผออกบตรและผรบบตร)

และรานคาทรบชำระเงนผานบตรในเดอนสงหาคม 2551 เปนการสำรวจความ

เปนไปไดในการพฒนาระบบ Local Switching เพอรองรบการชำระเงนผาน

บตรเครดต บตรเดบต หรอบตรเงนอเลกทรอนกส ซงสวนใหญเหนดวยกบ

แนวทางดงกลาว และเสนอแนะใหมการกำหนดแนวทางสงเสรมการใชบตร

ผาน Local Switching อยางจรงจง และควรกำหนดกฎระเบยบ พธปฏบตทใช

รวมกนทชดเจน

3.3) การศกษาประสบการณการพฒนาระบบ Local Switching ใน

ตางประเทศ ไดแก ออสเตรเลย ฮองกง ญปน เกาหล ไตหวน สงคโปร

และมาเลเซย โดยทกประเทศมการพฒนาระบบ Local Switching เพอรองรบ

การชำระเงนผานบตร Local Debit Card

3.4) คณะทำงานฯ ไดรวมกำหนด Business Case และ Business

Model โดยศกษาระบบงานปจจบน ผลกระทบของการพฒนาระบบตอ

ผทเกยวของ รวมทงประเมนความพรอมทงดานเทคนค ธรกจและกฎหมาย

โดยเสนอใหมการพฒนาระบบ เปน 3 ระยะ ดงน

ระยะแรก รองรบการชำระเงนผาน Local Debit Card

ระยะท 2 รองรบการชำระเงนผาน International Debit Card

และ e-Money

ระยะท 3 พจารณาความพรอมในการพฒนาระบบเพอรองรบ

International Credit Card


2 0


(4) คณะทำงานดาน e-Money มบทบาทหนาทศกษาและกำหนดมาตรฐานกลาง

ทรองรบการใหบรการเงนอเลกทรอนกสแบบเปด (Open-loop) กำหนดรปแบบ

การจดตง Central Clearing House และโครงสรางการแบงคาธรรมเนยมของ

ผทเกยวของในระบบเพอผลกดนใหการชำระเงนผาน e-Money สามารถ

เชอมโยงระหวางกนได (Interoperability) โดยมความคบหนาของการดำเนนงาน

ดงน

4.1) การศกษารปแบบการใหบรการ e-Money ของตางประเทศ เชน

เกาหล มาเลเซย สงคโปร ญปน ฮองกง เพอใชเปนขอมลประกอบการพจารณา

ดำเนนงานในคณะทำงานดาน e-Money

4.2) สรปแนวทางการกำหนดมาตรฐานกลางของ e-Money ใหสามารถ

เชอมโยงระหวางกนได (Interoperability) โดยแบงการดำเนนการเปน 2 ดาน

ดงน

l การพฒนาระบบการรกษาความปลอดภยของขอมลกลาง

(Central security module) หรอ InterOP SAM (Interoperability Security

Access Module) เพอใหรองรบการใชงานขาม e-Money Operator ได โดย

ไมกระทบตอการทำงานและใหบรการของ e-Money operator ในระบบ

ปจจบน และผใหบรการแตละรายยงสามารถใชระบบการรกษาความปลอดภย

ขอมลของตนเองได

l กำหนดใหมการจดทำมาตรฐานบตร e-Money (National

Card Standard) เพอใชเปนมาตรฐานของบตรเงนอเลกทรอนกสทผออกบตร

รายใหม (e-Money Issuers) สามารถนำไปใชเปนแนวทางในการออกบตร

e-Money

4.3) การประสานงานกบสำนกงานนโยบายและแผนการขนสงและ

จราจร (สนข.) โดย สนข. ไดสงผแทนเขารวมในคณะทำงานดาน e-Money และ

ผแทนจาก ธปท. เขารวมในคณะกรรมการกำกบการศกษาการใชระบบตวรวม

เพอสงเสรมการเดนทางดวยระบบขนสงมวลชนและการจดตงศนยบรหาร

จดการรายได เพอใหการกำหนดมาตรฐานกลางของบตรทใชในภาค retail

และภาคขนสงสอดคลองกนและสามารถนำไปปรบใชรวมกนไดในอนาคต




2 1

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

2)แผนงานสงเสรมใหมระบบการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทจงใจผใชบรการ

“ระดบผประกอบการ”

ธปท. ไดจดตงคณะทำงานสงเสรมการชำระเงนทางอเลกทรอนกสใน “ระดบ

ผประกอบการ” (ทอป.) ประกอบดวยผแทนจากหนวยงานภาครฐและเอกชน ไดแก

สมาคมธนาคารไทยและสมาคมธนาคารตางชาต ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและ

คอมพวเตอรแหงชาต (NECTEC) สภาหอการคาแหงประเทศไทย หนวยงานภาครฐ

และ ธปท. โดยมเปาหมายเพอลดขอจำกดของการชำระเงนผานสออเลกทรอนกส

ผลกดนใหมการยอมรบเอกสารหลกฐานการชำระเงนทางอเลกทรอนกส และ

กำหนดมาตรฐานกลางของการชำระเงนทางอเลกทรอนกส โดยมความคบหนาของ

การดำเนนงาน ดงน

(1) ศกษาวเคราะห ปญหา/อปสรรคของการชำระเงนทางอเลกทรอนกสของ

ผใชบรการ ธนาคาร และหนวยงานภาครฐ รวมทงกำหนดแนวทางแกไข

ปญหาและสงเสรมการใชบรการ

(2) ศกษามาตรฐานกลางขอความการชำระเงนทางอเลกทรอนกส (Message

Format Standard) โดยจดตงคณะทำงานดานมาตรฐาน ซงในชวง

ทผานมาไดดำเนนการศกษา Message format ของการชำระเงนทาง

อเลกทรอนกสทใชในปจจบน และจดทำรางมาตรฐานกลางขอความการ

ชำระเงนทางอเลกทรอนกส ของกลมธนาคารนำรอง 5 แหง ไดแก

ธ.กสกรไทย ธ.กรงเทพ ธ.กรงไทย ธ.ทหารไทย และ ธ.สแตนดารด

ชารเตอรด ดงน

l Local Payment Message Format

l Direct Debit Message Format

l International Payment Message Format

นอกจากน ธปท. ไดจดจาง NECTEC เพอศกษาและใหขอเสนอแนะ

แนวทางการกำหนดมาตรฐานกลางขอความการชำระเงนทางอเลกทรอนกส

โดยนำรางมาตรฐานกลางของกลมธนาคารนำรองมาพจารณาปรบใช

โดยมระยะเวลาดำเนนการตงแตเดอนมกราคม - 15 มถนายน 2552


2 2


(3) ศกษากระบวนการชำระเงนภายในประเทศและระหวางประเทศ รวมทง

ระบบ e-Banking และ e-Corporate ของธนาคารพาณชยในปจจบน

3)แผนงานศกษาและทบทวนตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการชำระเงน

ธปท. ไดจดตงคณะทำงานตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการชำระเงนของ

ธนาคารพาณชย (ทตน.) ประกอบดวยผแทนจากสถาบนวจยเพอการพฒนาประเทศ

ไทย (TDRI) สมาคมธนาคารไทยและสมาคมธนาคารตางชาต สภาหอการคาแหง

ประเทศไทย และ ธปท. โดยมเปาหมายเพอใหมการคดคาธรรมเนยมบรการชำระเงน

อยางเหมาะสมและมความเปนธรรมระหวางผใชบรการ รวมถงมสวนชวยสนบสนน

ใหมการใชบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสเพมมากขน ในปทผานมา ทตน.

ไดดำเนนการ ดงน

(1) โครงการ “การศกษาประสทธภาพการจดการตนทนการใหบรการชำระ

เงนของธนาคารพาณชย” โดย ทตน. ไดกำหนดขอบเขตงานและวธการ

ศกษาเพอวดประสทธภาพการจดการตนทนการใหบรการชำระเงน

ประเภทตางๆ ของธนาคารพาณชย และนำไปสการผลกดนใหธนาคาร

พาณชยแขงขนกนเพมประสทธภาพการจดการตนทนของตนมากขน

โดย ธปท. ไดจดจางคณะผวจยจากมหาวทยาลยหอการคาไทยเปน

ผดำเนนการสำรวจขอมลตนทนจากธนาคารพาณชย โดยคาดวา

ดำเนนการแลวเสรจภายในครงแรกของป 2552

(2) การปรบปรงโครงสรางคาธรรมเนยมบรการชำระเงน เพอสงเสรม

การแขงขนทเปนธรรมระหวางผใหบรการ ในขณะทผใชบรการมทางเลอก

ในการใชบรการชำระเงนทางอเลกทรอนกสมากขน ในป 2551 ทตน.

ไดพจารณาหลกการกำหนดคาธรรมเนยมการโอนเงนโดยมขอตกลง

ลวงหนาระหวางธนาคาร (Interbank Bulk Payment) โดยศกษาขอด

ขอเสยของการกำหนดคาธรรมเนยมรปแบบตางๆ เปรยบเทยบกบ

ตางประเทศ พรอมทงนำเสนอหลกการกำหนดคาธรรมเนยมตอ กรช.

และไดรบความเหนชอบกอนดำเนนการใหธนาคารพาณชยนำไป

ประยกตใชในทางปฏบตตอไป




2 3

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

4) แผนงานกำหนดมาตรฐานและแนวทางปฎบตเพอใหเปนไปตามกฎหมายและ

ระเบยบตางๆภายในประเทศและระหวางประเทศ

ธปท. ไดจดตงคณะทำงานกำหนดมาตรฐานและแนวทางปฏบตดานระบบการ

ชำระเงน (ทมป.) ประกอบดวยผแทนจากสมาคมธนาคารไทยและสมาคมธนาคาร

ตางชาต ธนาคารเฉพาะกจ ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต

(NECTEC) และ ธปท. โดยมเปาหมายเพอใหมการกำหนดมาตรฐานหรอแนวทาง

ปฏบตรวมกนสำหรบผใหบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทสอดคลองกบ

กฎหมายและระเบยบทเกยวของทงในประเทศและระหวางประเทศ เพอสงเสรมใหม

การใหบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทมความมนคงปลอดภย โดยไมสราง

ภาระใหกบผใหบรการมากเกนความจำเปน ความคบหนาของการดำเนนงาน มดงน

(1) รวบรวมปญหา/อปสรรคทเกดจากการปฏบตตามกฎหมาย ระเบยบ และ

ประกาศตางๆ ทเกยวกบการใหบรการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทออก

โดยหนวยงานภาครฐ

(2) นำเสนอประเดนปญหา อปสรรค ใหแกหนวยงานทเกยวของ เพอพจารณา

แนวทางแกไขหรอลดภาระของธนาคารพาณชยในการปฏบตตาม

กฎหมาย ระเบยบ และประกาศตางๆ โดยประเดนปญหาทอยในกระบวน

การพจารณาดำเนนการโดยหนวยงานทรบผดชอบแลว เชน

2.1) การใชหลกฐานอเลกทรอนกส หรอ e-receipt ทดแทนใบเสรจรบ

เงนหรอใบกำกบภาษทเปนกระดาษ ซงพจารณาโดยกรมสรรพากร

2.2) การใชหลกฐานอเลกทรอนกส หรอ electronic P/N เปนหลกฐาน

ในการกยมเงนระหวางธนาคาร แทนการสงมอบตวสญญาใชเงน

ทไดถอปฏบตอยแตเดม ซงพจารณาโดยสมาคมธนาคารไทย

(3) จดทำรางแนวปฏบตของธนาคารในการชวยเหลอลกคากรณทำรายการ

โอนเงนระหวางธนาคารผดพลาด เพอใหธนาคารตางๆ มมาตรฐานหรอ

แนวปฏบตในการใหบรการลกคาทสอดคลองกน ทงน คาดวาจะนำเสนอ

และรบฟงความคดเหนจากธนาคารตางๆ ภายในไตรมาส 2 ป 2552 กอน

ใชเปนแนวปฏบตรวมกนตอไป


2 4


5)แผนงานเพมประสทธภาพดานการกำกบดแลระบบการชำระเงน

แผนงานเพมประสทธภาพการกำกบดแลระบบการชำระเงน มวตถประสงคเพอ

ดำเนนการใหการกำกบดแลระบบการชำระเงนและผใหบรการการชำระเงนทาง

อเลกทรอนกส สอดคลองกบมาตรฐานสากล เปนทยอมรบของผใหบรการ โดยม

กฎหมายรองรบ เพอใหระบบการชำระเงนมประสทธภาพ มนคงปลอดภย

สรางความนาเชอถอใหกบผใชบรการ และสนบสนนใหเกดความมนคงตอระบบ

การเงนและระบบสถาบนการเงนในป 2551 ธปท. ไดดำเนนการ ดงน

(1) ผลกดนการออกกฎหมาย โดยรวมในกระบวนการพจารณารางพระราช

กฤษฎกาวาดวยการควบคมดแลธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกส

ซงตราขนโดยอาศยอำนาจตามความในมาตรา 32 แหงพระราชบญญต

วาดวยธรกรรมทางอเลกทรอนกส พ.ศ. 2544 ตามทคณะรฐมนตรไดมมต

อนมตหลกการไว เมอวนท 21 พฤศจกายน 2549 ทงน พระราชกฤษฎกา

ดงกลาวไดประกาศลงราชกจจานเบกษา เมอวนท 16 กนยายน 2551

และมผลใชบงคบเมอพน 120 วน นบจากวนดงกลาว ซงตรงกบวนท

14 มกราคม 2552 เปนตนไป

(2) จดทำรางประกาศ หลกเกณฑ เง อนไขตางๆ โดยอาศยอำนาจตาม

พระราชกฤษฎกาฯ เพอใชบงคบกบผประกอบธรกจบรการการชำระเงนทาง

อเลกทรอนกส โดยจดใหมการรบฟงความคดเหนรางประกาศดงกลาวจาก

ผใหบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทงทเปนสถาบนการเงน และทมใช

สถาบนการเงน (Non-Bank) กอนประกาศใชบงคบตอไป

(3) เผยแพรและประชาสมพนธเกยวกบการบงคบใชพระราชกฤษฎกาฯ รวมกบ

คณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส และกระทรวงเทคโนโลยสารสนเทศ

และการสอสาร รวมทงเผยแพรขอมลขาวสารผาน www.bot.or.th ของ ธปท.

อยางตอเนอง ทงน เพอใหผใหบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสได

เตรยมการสำหรบการดำเนนการตามกฎหมาย




2 5

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

6) แผนงานการจดการความเสยงในระบบบาทเนต

ธปท. ไดจดตงคณะทำงานจดทำรางกฎหมายระบบการชำระเงน (ทกร.) ซง

ประกอบดวยผแทนจากสมาคมธนาคารไทย สมาคมธนาคารตางชาต สำนกงาน

คณะกรรมการกำกบหลกทรพยและตลาดหลกทรพย และ ธปท. โดยมเปาหมาย

เพอใหมมาตรการหรอเครองมอปองกนความเสยงเพอใหการชำระเงนในระบบ

เปนไปตามมาตรฐานสากล ซงจะทำใหเกดความเชอมนตอระบบการเงนและระบบ

สถาบนการเงน โดยเฉพาะประเดนกฎหมายเกยวกบ Payment Finality และ

Zero Hour Rule ในระบบการชำระเงน โดยคณะทำงานไดกำหนดแนวทางใน

การดำเนนการ 2 แนวทาง คอ

1. การพจารณาปรบแกกฎหมายตางๆ ทเกยวของในปจจบน

2. การยกรางกฎหมายระบบการชำระเงนขนเปนการเฉพาะ

ทงน ทกร. ไดจดใหมการศกษาและรวบรวมขอมลทเกยวของเพอนำมาประกอบการ

พจารณากำหนดแนวทางทเหมาะสมเพอแกไขประเดนกฎหมายทเกยวของขางตน

รวมทงการดำเนนการอนเพอใหระบบการชำระเงนเปนไปตามมาตรฐานสากล

โดยมความคบหนาของการดำเนนงาน ดงน

(1) ศกษาวเคราะห ปญหา/อปสรรคของระบบการชำระเงนทสำคญในประเทศ

เชน ระบบบาทเนต ซงใชสำหรบการโอนเงนมลคาสง และระบบการหกบญช

เชคดวยวธอเลกทรอนกส เปนตน

(2) ศกษาวเคราะหระบบการชำระเงนของตางประเทศ ตลอดจนขอกฎหมาย

ทรองรบระบบการชำระเงน โดยครอบคลมถงปจจยททำใหตองมการบญญต

กฎหมายระบบการชำระเงนขนเปนการเฉพาะ ไดแก การปองกนการเกด

ความเสยงในระบบการชำระเงน (Systemic risk) โดยเฉพาะการกำหนดใหม

Payment Finality และ Zero Hour Rule เพอสรางความชดเจนกรณสมาชก

ลมละลาย การบงคบใชขอสญญา netting ตลอดจนกำหนดระบบการชำระเงน

ทตองกำกบดแล เปนตน


2 6


(3) ศกษากฎหมายของประเทศไทยทมในปจจบน โดยเฉพาะพระราชบญญต

ลมละลาย พ.ศ. 2483 และตดตามความคบหนาในการยกรางพระราชบญญต

ลมละลายฉบบใหมของคณะกรรมการยกรางกฎหมายพระราชบญญต

ลมละลาย พ.ศ. 2483 เพอนำเสนอปรบแกกฎหมายใหครอบคลมประเดน

เกยวกบ Payment Finality และ Zero Hour Rule เพอใหเกดความชดเจน

และความเชอมนในการทำธรกรรมผานระบบการชำระเงน

7) แผนงานการเตรยมความพรอมเพอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ

คณะทำงานเพอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ (ทชบ.) ไดจดตงขนโดย

มวตถประสงคเพอใหเกดความรวมมอกนระหวาง ธปท. และสถาบนการเงน

ในการศกษาประโยชนและวเคราะหผลกระทบดานตางๆ จากการเชอมโยงระบบ

บาทเนตกบตางประเทศในลกษณะ Payment versus Payment (PvP) รวมทง

กำหนดแนวทางการเชอมโยงทเหมาะสมกบประเทศไทย และเตรยมพรอม

ในการรองรบผลกระทบดานตางๆ ไดแก การดำเนนนโยบายการเงน การดำเนน

นโยบายอตราแลกเปลยน การเคลอนยายเงนทนระหวางประเทศ กฎหมาย และ

ระเบยบทเกยวของ ธรกจ เทคนค และการปฏบตงาน ตลอดจนประเดนอนๆ

ทเก ยวของ เพอนำมาจดทำแผนการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ

ในการชวยลดความเสยงการชำระราคาธรกรรมการแลกเปลยนเงนบาทกบสกล

เงนตราตางประเทศ (FX Settlement Risk) และเพมประสทธภาพการชำระเงน

ขามประเทศ

สรปความคบหนาในการดำเนนงานการของคณะทำงานฯ ดงน

(1) ประชมรวมกบผแทนจาก CLS และ HKMA โดยมการนำเสนอระบบ CLS

(Continuous Linked Settlement System) และระบบ USD-CHATS (USD

Clearing House Automated Transfer System) เพอใหคณะทำงานฯ ไดทราบ

ขอมลรายละเอยดและขอพจารณาในการเขารวมระบบ




2 7

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

(2) หารอกบธนาคารกลางทมระบบซงเชอมโยงกบตางประเทศแลว ไดแก ธนาคาร

กลางมาเลเซย (ระบบ RENTAS กบระบบ USD-CHATS) และธนาคารกลาง

เกาหล (ระบบ BOK-Wire กบระบบ CLS) ทงน เพอเปนการแลกเปลยน

ประสบการณ และขอเสนอแนะทเปนประโยชนตอแนวทางการเชอมโยงระบบ

บาทเนตกบตางประเทศ รวมทงขอขอมลจากธนาคารกลางเมกซโก ธนาคาร

กลางแหงแอฟรกาใต และธนาคารกลางอสราเอลเพอประกอบการพจารณา

เขารวมระบบ

(3) ธปท. ศกษาผลกระทบการเชอมโยงกบการดำเนนนโยบายของ ธปท. และ

สถาบนการเงนจดทำการศกษาผลกระทบกบสวนงานตางๆ ภายใน Business

Analysis ของ CLS

(4) หารอกบคณะทำงานฯ เกยวกบประโยชนและผลกระทบจากการเชอมโยงระบบ

ตลอดจนการบรหารความเสยงการชำระดลธรกรรม FX และความเหน

ตอแนวทางการเชอมโยงระบบการชำระเงนกบตางประเทศ เพอรวบรวม

ขอมล รายละเอยด และประเดนพจารณาทเกยวของตอการเชอมโยงระบบ

สำหรบแนวทางการดำเนนงานของคณะทำงานฯ ในป 2552 จะเปนการสรป

ความคดเหนของธนาคารพาณชยในคณะทำงานฯ ตลอดจนหารอรวมกบ CLS และ

ธนาคารกลางอนๆ รวมทงสวนงานภายในเพอกำหนดแนวทางการเชอมโยงระบบท

เหมาะสมรวมกนและจดทำแผนงานเสนอคณะกรรมการระบบการชำระเงนตอไป

8) แผนงานการเชอมโยงระบบการชำระเงนรายยอยระหวางประเทศในกลม ASEAN

และบางประเทศในแถบเอเชย

โครงการ ASEANPay เปนการพฒนาโครงสรางพนฐานสำหรบระบบการชำระเงน

รายยอยระหวางประเทศในภมภาคอาเซยน เพอรองรบการขยายตวของการคาและ

การลงทนในภมภาคใหมความสามารถในการแขงขนทางเศรษฐกจในตลาดโลก

การดำเนนการในระยะแรกประกอบดวยกลมประเทศนำรอง 4 ประเทศ ไดแก ไทย

สงคโปร มาเลเซย และอนโดนเซย


2 8


ในชวงป 2551 ไดมการดำเนนการดงน

(1) ประชมคณะกรรมการ Steering Committee เมอวนท 24-25 เมษายน 2551

ทจงหวดเชยงใหม เพอหารอประเดนตางๆ ดงน

1.1) พจารณารางกรอบการดำเนนงาน ASEANPay (ASEANPay Standards

Framework) ซงครอบคลมนโยบาย กฎระเบยบและแนวปฏบตทเกยวของ

มาตรการปองกนการฟอกเงน โครงสรางคาธรรมเนยม รวมทงการบรหาร

ความเสยงของการโอนเงนและการชำระดลระหวางประเทศ ซงธนาคาร

กลางประเทศสงคโปรเปนผดำเนนการปรบแกรางกรอบการดำเนนงาน

ตามขอเสนอแนะของคณะกรรมการ Steering Committee และ

Network Service Providers ของประเทศสมาชก และมมตให

ธนาคารกลางแตละประเทศจดสงกรอบการดำเนนงานให Network

Service Providers โดยถอวาการดำเนนการในสวนของกรอบ

การดำเนนงาน ASEANPay เสรจสมบรณ พรอมทงมมตใหเพมประเทศ

ฟลปปนสเขารวมเปนคณะกรรมการ Steering Committee

นอกจากน ไดมการพจารณาประเดนเกยวกบการเชอมโยงระบบ ATM

ระหวางประเทศในสวนของความลบของขอมล การระบวตถประสงค

การโอนเงน และการแสดงเอกสารหลกฐานการโอนเงน รวมทงไดม

การนำเสนอขอมลเกยวกบชองทางการชำระเงนระหวางประเทศอนๆ

เชน การโอนเงนผานโทรศพทมอถอและ Internet

1.2) ในการประชมรวมกบ Network Service Providers ของประเทศสมาชก

ไดมการพจารณาประเดนตางๆ อาท การรบสมาชกใหม การเขารวมของ

สถาบนการเงนในแตละประเทศ การขยาย Asian Payment Network

(APN) ไปยงประเทศอนๆ และแผนงานในอนาคต นอกจากน ไดเชญ

ผเชยวชาญจากบรษท Edgar, Dunn & Company นำเสนอเกยวกบ

พฒนาการของการชำระเงนระหวางประเทศในปจจบนและผลกระทบ

ตอประเทศในกลมอาเซยน




2 9

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

(2) ธปท. ไดหารอรวมกนระหวางหนวยงานทเกยวของ เพอผอนคลายกฎระเบยบ

ควบคมการแลกเปลยนเงนรองรบการโอนเงนระหวางประเทศผานระบบ ATM

ซงฝายกำกบการแลกเปลยนเงนและสนเชอ เหนควรผอนผนระเบยบดงกลาว

โดยกำหนดใหนตบคคลรบอนญาตไมตองเรยกเอกสารหลกฐานจากผโอนเงน

ระหวางประเทศ ผานระบบ ATM เมอมการโอนเงนไมเกน 1,000 ดอลลาร สรอ.

ตอรายการ และไมเกน 2,500 ดอลลาร สรอ. ตอวนตอผโอนแตละราย โดย

ธนาคารสมาชก และบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ จำกด ตองมระบบพรอม

ใชบรการ และตองสามารถจดทำขอมลเพอรายงานให ธปท. ทราบตามทกำหนด

ทงน เพอเปนการสนบสนนความรวมมอดานการโอนเงนระหวางประเทศและ

อำนวยความสะดวกใหแกผโอนเงนรายยอย

9) แผนงานการพฒนาระบบการชำระเงนทสนบสนนการทำการคาและการลงทน

ระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน

เพอสงเสรมและสนบสนนใหมทางเลอกเพมเตมในการชำระเงนผานระบบธนาคาร

พาณชย ซงจะชวยอำนวยความสะดวกตอการคาและการลงทนระหวางประเทศไทย

กบประเทศเพอนบาน ซง ธปท. ไดมการแตงตงคณะทำงานโครงการพฒนาระบบ

การชำระเงนเพอการคาและการลงทนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน

ซงประกอบดวยเจาหนาทในสวนงานตางๆ ทเกยวของใน ธปท. อยางไรกตาม

เพอใหการดำเนนงานของธนาคารเปนไปอยางมประสทธภาพและสอดคลองกบ

ความตองการของหนวยงานภาคเอกชนทงจากสถาบนการเงนและผประกอบการ

คาชายแดน ธปท. จงไดแตงตงคณะทปรกษาโครงการพฒนาระบบการชำระเงนเพอ

การคาและการลงทนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน (ปพช.) ซงประกอบ

ดวยผแทนจากสมาคมธนาคารไทย และสภาหอการคาแหงประเทศไทย โดยม

เปาหมายเพอใหขอเสนอแนะแนวทางพฒนาระบบการชำระเงน และสนบสนนการ

ทำการคาและการลงทนระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบาน รวมถงสงเสรม

ใหมการใชระบบการชำระเงนมากขน ซงจะทำให ธปท. ไดรบขอสงเกตและ

ขอเสนอแนะจากผทมสวนเกยวของโดยตรง


3 0


ในปทผานมา ปพช. ไดรวบรวมปญหาและอปสรรคในการทำการคาและการลงทน

ระหวางประเทศไทยกบประเทศเพอนบานในประเดนทเกยวของกบการชำระเงน

โดยสาระสำคญพบวาผประกอบการประสงคใหมการสนบสนนการโอนเงนบาท

หรอเงนสกลประเทศเพอนบานผานบญชธนาคารพาณชยทตงอยในพนทการคา

ของทงไทยและประเทศเพอนบาน รวมทงสนบสนนใหผคาเงนเขาสระบบ โดย

ในประเดนดงกลาว ธปท. ไดดำเนนการสนบสนนใหเกดความรวมมอระหวาง

ธนาคารพาณชยของไทยกบประเทศเพอนบานในลกษณะธนาคารคคาเพอให

ผประกอบการคาชายแดนสามารถใชบรการชำระเงนผานระบบธนาคารพาณชย

ทตงอยในพนทการคาในประเทศของตนได

นอกจากน ยงมปญหาและอปสรรคในดานอนๆ เชน อปสรรคในการคาซงเกดจาก

โครงสรางภาษ กฎระเบยบและมาตรการนำเขาและการลงทนของประเทศคคา

ในขณะเดยวกน ผประกอบการยงเหนวาการสนบสนนและสงเสรมการคาการลงทน

ใหแกนกลงทนไทยทประสงคจะไปลงทนในประเทศเพอนบานยงไมเพยงพอ ทงน

ปพช. จะนำเสนอประเดนดงกลาวใหแกสวนงานทเกยวของตอไป

1.2 ดานโครงสรางพนฐาน

1.2.1โครงการเกยวกบระบบบาทเนตทไดดำเนนการในป2551

(1) การดำเนนการในป 2551 ของคณะทปรกษาระบบบาทเนต

ธปท. ไดขอความรวมมอจากสมาคมธนาคารไทย สมาคมธนาคารตางชาต

และสถาบนการเงนพเศษของรฐ ตงแตป 2550 ในการสงตวแทนเพอเขารวม

เปนคณะทปรกษาระบบบาทเนต (BAHTNET Advisory Group) เพอรวมให

ความเหนและขอเสนอแนะในการกำหนดแนวทางการปรบปรงระบบบาท

เนตใหทนตอการเปลยนแปลงของสภาพแวดลอม และความกาวหนาทาง

เทคโนโลย ซงจะเปนประโยชนตอผใชบรการบาทเนต และระบบการเงน

ของประเทศ โดยกำหนดการประชมรวมกนอยางนอยทก 4 เดอนหรอ

เมอมความจำเปน




3 1

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

ในป 2551 คณะทปรกษาระบบบาทเนตซงประกอบดวยผแทนจากสถาบน

การเงนจำนวน 11 สถาบน มขอสรปในประเดนตางๆ จากการประชมรวมกน

ดงน

l ความเหนและขอเสนอแนะตอมาตรการจดการความเสยงในระบบ

บาทเนต (Securities Requirement for Settlement : SRS)

l ความเหนในการปรบปรงคาธรรมเนยมและคาปรบในระบบบาทเนต

l แนวทางการคดคาธรรมเนยมการขยายเวลาใหบรการระบบบาทเนต

l แนวทางการขยายเวลา cut-off time ธรกรรมโอนเงนเพอบคคลทสาม

(2) การปรบปรงการคดคาธรรมเนยมระบบบาทเนต

ในป 2551 ธปท. ไดพจารณาทบทวนการกำหนดคาธรรมเนยมระบบ

บาทเนต โดยหารอรวมกบคณะทปรกษาระบบบาทเนต เพอกำหนด

คาธรรมเนยมและคาปรบใหมความเหมาะสม ซงเรมมผลบงคบใชตงแต

วนท 1 สงหาคม 2551 ดงน

2.1) เพอใหการดำเนนการในระบบบาทเนตเปนไปตามกรอบ

เวลาทกำหนดและไมสงผลกระทบตอระบบอนๆ ทเช อมโยงกบ

ระบบบาทเนต อาท การเชอมโยงกบบรษท ศนยรบฝากหลกทรพย

(ประเทศไทย) จำกด (TSD) เพอการชำระราคาหลกทรพย เปนตน

ธปท. ไดออกประกาศ ธปท.ท สรข. 3/2551 เรอง คาธรรมเนยมบรการ

บาทเนต (แกไขเพมเตมครงท 2) เพอกำหนดอตราคาธรรมเนยม

จากผใชบรการบาทเนตกรณทมการแจงขอขยายเวลาการใหบรการ

บาทเนตนอกเหนอไปจากกำหนดเวลาการใหบรการปกต

2.2) ธปท. ไดออกประกาศ ธปท. ท สรข.4/2551 เรอง คาปรบ

บรการบาทเนตกรณการใหบรการโอนเงนพรอมกนหลายฝาย (แกไข

เพมเตมครงท 1) เพอยกเลกการคดคาปรบจากสถาบนผโอน/รบโอน

เงน กรณชำระดลลาชาเกนกวา 3 ครงใน 1 เดอน อนเปนการลด

ภาระของสถาบนผโอน/รบโอนเงน และลดความซำซอนในการคดคา

ปรบบรการบาทเนต


3 2


2.3) เพอสนบสนนการดำเนนนโยบายการเงนของ ธปท. และ

การบรหารสภาพคลองของสถาบนการเงนหลงการปดตลาดซอคน

ธปท. ใหเปนไปอยางมประสทธภาพ ธปท. ไดออกประกาศ ธปท. ท

สรข. 5/2551 เรอง เกณฑการดำรงเงนสภาพคลองระหวางวน (ILF)

และสดสวนในการโอนเงนผานบาทเนต (แกไขเพมเตมครงท 1) เพอ

ยกเวนไมนำธรกรรมซอขายพนธบตรกบ ไพรมาร ดลเลอร (Primary

Dealer) โดยมสญญาวาจะขายคนหรอซอคนดวยวธอเลกทรอนกส

(e-Bilateral Repo) มารวมคดเปนฐานในการคำนวณเกณฑสดสวน

การโอนเงนในวนนน

(3) การออกประกาศเพอรองรบการปรบปรงระบบชำระดลกลาง

ธปท. ไดออกประกาศ ธปท. ท สรข. 7/2551 เรองบรการโอนเงนพรอมกน

หลายฝาย ซงมผลบงคบใชตงแตวนท 10 พฤศจกายน 2551 เพอรองรบ

ผลการปรบปรงระบบชำระดลกลาง (Central Settlement System : CSS)

ทเพมบรการใหสถาบนผสงคำสงสามารถสงคำสงโอนเงนพรอมกน

หลายฝายเพอชำระดลในระบบบาทเนต โดยสงคำสงทมรายละเอยดขอมล

การชำระดลมากขน เพอใหผใชบรการบาทเนตสามารถเรยกดรายละเอยด

การชำระดลกบสถาบนคกรณได

(4) การปรบปรงประกาศเพอรองรบการเปลยนแปลงกระบวนการรกษา

ความปลอดภยในการรบและสงขอความของสวฟท

เนองจาก สวฟท (S.W.I.F.T.) มการเปลยนแปลงกระบวนการรกษาความ

ปลอดภยในการรบและสงขอความของสวฟท จากการแลกเปลยน Bilateral

Key Exchange (BKE) เปนวธการ Relationship Management

Application (RMA) ดงนน เพอเปนแนวทางปฏบตใหแกผใชบรการ

บาทเนตทใชชองทางสวฟทในการรบและสงคำสงโอนเงนหรอขอความอน

ผานระบบบาทเนต ธปท. จงไดแกไขเพมเตมประกาศทเกยวของ คอ

ประกาศ ธปท. ท สรข. 9/2551 เรองพธปฏบตกรณสวฟทขดของ การยกเลก

คำสงโอนเงน และการแลกเปลยน KEY ของสวฟท โดยมผลใชบงคบตงแต

วนท 1 ตลาคม 2551 เปนตนไป




3 3

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

(5) การขยายเวลา cut-off time ของรายการโอนเงนเพอบคคลทสาม

ผานระบบบาทเนต

เพอสงเสรมใหผใชบรการระบบบาทเนตสามารถตอบสนองความตองการ

โอนเงนผานระบบบาทเนตของลกคาผใชบรการมากยงขน ธปท. ไดออก

หนงสอเวยนท ฝรช.12(ว) 79/2551 เรอง กำหนดเวลา cut-off time

และแนวทางปฏบตสำหรบการใหบรการโอนเงนเพอบคคลทสามผานระบบ

บาทเนต โดยมสาระสำคญคอใหขยายกำหนดเวลา cut-off time

สำหรบการรบคำสงโอนเงนเพอบคคลทสามผานระบบบาทเนตสำหรบ

รายการลกคาในประเทศจากเดมกำหนดเวลา 14.30 น. เปน 15.00 น.

สวนรายการลกคาผมถ นฐานนอกประเทศยงคงเวลา cut-off time

เดมคอ 15.30 น. โดยใหถอปฏบตตงแตวนท 2 มกราคม 2552 เปนตนไป

(6) การจดการความเสยงในระบบบาทเนต

ธปท. ไดกำหนดมาตรการจดการความเสยงในระบบบาทเนตโดยใหผใช

บรการระบบบาทเนตดำรงตราสารหนเพอเปนหลกประกนสดทายสำหรบ

การชำระดล (Securities Requirement for Settlement: SRS) เพอรองรบ

ความเสยงจากการชำระดลในลกษณะ Net Settlement ซงเปนการชำระดล

พรอมกนหลายฝาย (Multi-lateral Funds Transfer: MFT) เชน การชำระดล

การหกบญชเชคระหวางธนาคาร และการชำระดลของธรกรรมการโอนเงน

รายยอย เปนตน เนองจากหากมสมาชกรายใดรายหนงในวงชำระดล

ไมสามารถชำระดลได อาจสงผลกระทบตอเนองถงสมาชกรายอนๆ

ในระบบ จนเกดผลกระทบเปนวงกวาง (Systemic Risk) และเพอใหมนใจ

วาการชำระดลจะเสรจสมบรณไดภายในวนนน โดย ธปท. อยระหวาง

การพฒนาระบบงานรองรบและมกำหนดจะเรมใชมาตรการในป 2552


3 4


1.2.2 โครงการพฒนาระบบImagedChequeClearingandArchiveSystem

(ICAS)

ในป 2551 ธปท. มโครงการพฒนาระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคารดวย

ภาพเชค (Imaged Cheque Clearing and Archive System : ICAS) โดยม

วตถประสงคเพอพฒนาระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคาร โดยใชภาพเชค

ในการเรยกเกบแทนตวเชคไดทวประเทศ

ระบบ ICAS ประกอบดวย 2 ระบบงานยอย ไดแก ระบบการหกบญชเชคโดยใช

ขอมลและภาพเชคในกระบวนการเรยกเกบ (Imaged Cheque Clearing

System : ICS) และระบบการจดเกบรกษาภาพเชคอเลกทรอนกส และเอกสารทาง

การเงนอนทเกยวของ (Image Archive System : IAS) โดยมความคบหนาการ

ดำเนนการ ดงน

(1) ธปท. ไดจดประชมคณะทำงานปรบปรงประสทธภาพระบบการหกบญช

เชคและธนาคารสมาชก เพอชแจงนโยบายการพฒนาระบบการหกบญช

เชค รวมทงหารอและรบฟงความคดเหนเกยวกบรปแบบและแผนการ

พฒนาระบบ ICAS รวมทง การเตรยมความพรอมดานระบบงานของ

ธนาคารสมาชก เพอใหสอดคลองกบแผนงานท ธปท. กำหนด

(2) ธปท. ไดประกาศมาตรฐานเชค Image Friendly และมาตรฐานภาพเชค

รวมทงแผนงานการเรมใชมาตรฐานดงกลาว เมอวนท 29 เมษายน 2551

โดยมาตรฐานเชค Image Friendly ใหถอปฏบตตงแตเดอนกมภาพนธ

2552 เปนตนไป

(3) ธปท. ไดรวบรวมรายละเอยดความตองการเบองตนของระบบงานทง

ดานธรกจและเทคนค เพอจดทำ Terms of Reference (TOR) และจดหา

ผพฒนาระบบงาน

(4) คณะอนกรรมการกำกบดแลธรกจบรการเกยวกบธรกรรมทางอเลกทรอนกส

และธรกรรมทางอเลกทรอนกสภาครฐ ไดนำเสนอโครงการ ICAS ท ธปท.

เปนผดำเนนการ เปนโครงการนำรอง (Model Application) ในการทำ

ธรกรรมทางอเลกทรอนกสทเปนรปธรรมตอคณะกรรมการธรกรรม




3 5

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

ทางอเลกทรอนกส เพอเปนแนวทางและมาตรฐานทนาเชอถอและ

สรางความเชอมนในการทำธรกรรมทางอเลกทรอนกส ซงมรายละเอยด

การดำเนนการ ดงน

4.1) คณะอนกรรมการมาตรฐาน พฒนา และวจย เกยวกบ

การทำ ธรกรรมทางอเลกทรอนกส อยระหวางกำหนดหลกเกณฑ วธการ

จดทำ และแปลงเอกสารและขอความทมอยในรปอเลกทรอนกส

4.2) คณะอนกรรมการโครงสรางพนฐานทางกฎหมายได

พจารณาและใหความเหนตอการใชภาพเชคเปนพยานหลกฐานในการ

ดำเนนคดแทนการใชเชคตนฉบบ

(5) ธปท. รวมกบคณะทำงานยอยธนาคารสมาชกอยระหวางพจารณากำหนด

มาตรฐาน Image Quality Assurance (IQA) ในการตรวจสอบ

คณภาพของภาพเชคทสงเรยกเกบในระบบ ICAS

ทงน ธปท. ไดวาจางบรษท ไอบเอม ประเทศไทย จำกด บรษท โอจเอ ซนคอม

จำกด และบรษท เอมเอสแอลซอฟตแวร (ไทยแลนด) จำกด พฒนาระบบ

ICAS โดยคาดวาจะเรมใชงานระบบ ICAS ไดในปลายป 2552 และขยาย

การใชงานระบบ ICAS ไปทวประเทศภายในป 2555

1.2.3 โครงการปรบปรงประสทธภาพระบบชำระดลกลาง(CentralSettlement

SystemEnhancement)

ธปท. ไดดำเนนการปรบปรงระบบชำระดลกลาง ตามโครงการปรบปรงประสทธภาพ

ระบบชำระดลกลางซงเรมมาตงแตป 2548 โดยมวตถประสงคเพอเพมประสทธภาพ

การใหบรการชำระดล การหกบญชพรอมกนหลายฝาย (Multilateral Funds

Transfer: MFT) ใหกบธรกรรมการชำระเงนของหนวยงานตางๆ ทงภาครฐและ

เอกชน เพอใหเกดประโยชนตอการปฏบตงานและการบรหารเงนของสมาชก

โดยในป 2551 ธปท. ไดดำเนนการพฒนาและทดสอบระบบ พรอมทงจดประชม

ชแจงและอบรมการใชงานใหกบธนาคารสมาชก และเรมใชงานตงแตวนท 10

พฤศจกายน 2551


3 6


1.2.4 โครงการตวรวม

ผแทนจาก ธปท. เขารวมในคณะกรรมการกำกบการศกษาการใชระบบตวรวม

(Common Ticketing) เพอสงเสรมการเดนทางดวยระบบขนสงมวลชน และ

การจดตงศนยหกบญชกลางเพอรองรบการดำเนนงานภายใตระบบตวรวม

ตลอดจนศกษาการใชบตรโดยสารภายใตมาตรฐานเดยวกน เพอใหผใหบรการ

ปจจบนและผใหบรการในอนาคตสามารถใชตวโดยสารรวมกนได ทงน ตวโดยสาร

รวมดงกลาวจะสามารถใชไดในระหวางผใหบรการขนสง และจะสามารถนำไปใช

กบรานคาตางๆ นอกธรกจขนสงในลำดบตอไป

1.2.5 โครงการความรวมมอระหวางธนาคารกลางในภมภาคเอเชยตะวนออก

และแปซฟก(Executives’MeetingofEastAsia-PacificCentral

Banks)

ในปทผานมา ธปท. ไดเขารวมประชม EMEAP Working Group on Payment and Settlement Systems (WGPSS) 2 ครง คอ 18th EMEAP Working Group on Payment and Settlement Systems ระหวางวนท 13-14 มนาคม 2551 ทกรงเทพมหานคร ซง ธปท. ไดเปนเจาภาพในการจดประชม และ 19th EMEAP Working Group on Payment and Settlement Systems ระหวางวนท 22-23 กนยายน 2551 ทเมองโอคแลนด ประเทศนวซแลนด ในการประชมทง 2 ครง มการหารอในประเดนสำคญตางๆ ทเกยวกบระบบการชำระเงน เชน ผลกระทบตอ ประเทศสมาชก EMEAP กรณสถาบนการเงนขนาดใหญหลายแหงของประเทศ สหรฐอเมรกาประสบปญหาลมละลายหรอขาดสภาพคลอง ความคบหนาและ แผนการดำเนนงานของคณะทำงานยอยตางๆ เชน การสำรวจการจดการกรณเกด วกฤตการณ (Crisis Management survey) เพอเปนขอมลเกยวกบสาเหตและ ผลกระทบของวกฤตการณตอระบบการชำระเงนเพอใหประเทศสมาชกไดนำไป ประยกตใชเพอปองกนและรบมอกบวกฤตการณตางๆ ได โดยมคณะทำงาน ยอยตางๆ ไดแก คณะทำงานยอยจดการบรหารความเสยงระบบการชำระเงน คณะทำงานยอยกำกบดแลระบบการชำระเงน และคณะทำงานยอยมาตรฐานระบบ การชำระเงน โดยมการหารอในประเดนตางๆ เพอเพมประสทธภาพและปองกน ความเสยงตางๆ อนจะเกดตอระบบการชำระเงนของประเทศสมาชก ทงน การจด ประชม WGPSS ครงท 20 จะจดขนในราวเดอนมนาคม 2552 ทเมองเซยงไฮ ประเทศจน




3 7

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

1.3 ดานการกำกบดแลระบบการชำระเงน

1.3.1 การบงคบใชพระราชกฤษฎกาวาดวยการควบคมดแลธรกจบรการการชำระ

เงนทางอเลกทรอนกสพ.ศ.2551

พระราชกฤษฎกาวาดวยการควบคมดแลธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกส

พ.ศ. 2551 ไดประกาศในราชกจจานเบกษา เมอวนท 16 กนยายน 2551 และ

มผลใชบงคบเมอวนท 14 มกราคม 2552 เปนตนไป โดย ธปท. เปนผรบผดชอบ

ในการควบคมดแลธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสตาม พ.ร.ฎ.ฯ น

ธปท. ไดจดประชมชแจงเกยวกบ พ.ร.ฎ.ฯ และรบฟงความคดเหนรางประกาศตางๆ

ทเกยวของจากกลมผประกอบธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทอย

ภายใตการควบคม ดแลของกฎหมายฉบบน ทงทเปนสถาบนการเงน (Bank)

และไมใชสถาบนการเงน (Non-Bank) เมอวนท 3 และ 7 พฤศจกายน 2551 รวมทง

ไดนำขอสงเกตและขอเสนอแนะตางๆ มาปรบปรงรางประกาศใหเหมาะสมยงขน

โดย ธปท.ไดเรยนเสนอรางประกาศใหคณะกรรมการธรกรรมทางอเลกทรอนกส

พจารณาใหความเหนชอบแลว เพอประกาศในราชกจจานเบกษาตอไป

การควบคมดแลผประกอบธรกจบรการการชำระเงนทางอเลกทรอนกสทอยภายใต

พ.ร.ฎ.ฯ แบงออกไดเปน 3 ประเภท ตามระดบความรนแรงของผลกระทบ

ทอาจเกดจากการประกอบธรกจกลาวคอ บญช ก เปนธรกจบรการทตองแจง

ใหทราบ บญช ข เปนธรกจบรการทตองขอขนทะเบยน และบญช ค เปนธรกจ

บรการทตองไดรบใบอนญาตกอนใหบรการ สำหรบการยนแบบการแจงใหทราบ

แบบการขนทะเบยน หรอแบบการขอใบอนญาตนน กรณทเปนผใหบรการรายเดม

ซงใหบรการอยกอนวนท พ.ร.ฎ.ฯ มผลใชบงคบ (กลาวคอกอนวนท 14 มกราคม

2552) สามารถยนเอกสารได ตงแตวนท 12 กมภาพนธ 2552 ถงวนท 16 มนาคม

2552 หากไมยนแบบฯ ภายในกำหนดเวลาดงกลาว จะสามารถประกอบธรกจ

ตอไปไดจนถงวนท 13 พฤษภาคม 2552 สวนผใหบรการรายใหม ซงใหบรการ

หลงวนท พ.ร.ฎ.ฯ มผลใชบงคบ สามารถยนเอกสารไดตงแตวนท 14 มกราคม

2552 เปนตนไป


3 8


1.3.2 การกำกบดแลผประกอบธรกจบตรเงนอเลกทรอนกส(e-Money)

ธปท. กำกบดแลผประกอบธรกจบตรเงนอเลกทรอนกส (e-Money) ทเปน

Non-bank ซงไดรบอนญาตตามประกาศกระทรวงการคลง เรอง กจการทตอง

ขออนญาตตามขอ 5 แหงประกาศของคณะปฏวต ฉบบท 58 (การประกอบธรกจ

บตรเงนอเลกทรอนกส) ลงวนท 4 ตลาคม 2547 จำนวนทงสน 6 ราย โดยในป 2551

ผประกอบธรกจ e-Money ทไดรบอนญาตดงกลาวไดปฏบตตามหลกเกณฑ

วธการและเงอนไขในการประกอบธรกจตามทกำหนดไว

นอกจากน ในป 2551 ไดมการรองเรยนเกยวกบผประกอบธรกจบตรเงน

อเลกทรอนกสโดยไมไดรบอนญาต ซง ธปท. อยระหวางดำเนนการตดตาม

ตรวจสอบขอเทจจรงเพอกำกบดแลใหปฏบตตามกฎหมาย

1.4 ทศทางของบรการชำระเงนในอนาคต

การพฒนารปแบบการชำระเงนโดยใชเทคโนโลยใหมๆ ไดเรมเขามามบทบาทมากขน

ในการเพมความสะดวกสำหรบผใชบรการและลดตนทนของผใหบรการ โดยสอ

การชำระเงนทางอเลกทรอนกสมแนวโนมจะเตบโตมากขน โดยเฉพาะการชำระเงน

ผานบตรพลาสตกและโทรศพทเคลอนท

การใชบตรพลาสตกในการชำระคาสนคาบรการมแนวโนมจะเพมมากขนในอนาคต

โดยธนาคารพาณชยไดออกบตรเดบตมาทดแทนบตรเอทเอม พรอมกบมการสงเสรม

การขายในรปแบบตางๆ ททำใหผบรโภคเหนประโยชนจากการใชบตรเดบต

แทนการใชเงนสด ทงในดานความสะดวกสบายและความปลอดภย แมปจจบน

การใชบตรเดบตจะมปรมาณการใชไมมากนกเทยบกบบตรเครดต แตหากมบรการ

ใหมๆ ทตอบสนองความตองการของลกคาและรานคา เชน การพฒนาเครอขาย

บตรเดบตในประเทศทมคาธรรมเนยมการรบบตรของรานคาตำลง และสามารถ

รองรบการทำรายการดวยบตรเอทเอมได กจะสนบสนนใหการใชการชำระเงน

ผานบตรพลาสตกมปรมาณมากขน




3 9

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

การชำระเงนผานโทรศพทเคลอนทหรอ Mobile Payment เปนการชำระเงน

อกรปแบบหนงทยงคงจะไดรบความนยมเพมขนอยางตอเนอง โดยในชวงทผานมา

ผใหบรการหลายรายไดพฒนาบรการ Mobile Payment ในรปแบบตางๆ เชน

การทำรายการผานระบบตอบรบอตโนมต (IVR) การสงขอความสน (SMS) และ

การเชอมตอเขาสอนเทอรเนตผานโทรศพทเคลอนท (WAP/GPRS) รวมถงม

กระบวนการตดเงนชำระคาสนคาหรอบรการทหลากหลาย ไดแก การตดเงนผานบญช

ธนาคาร ผานบตรเครดต (Credit Card) และผานกระเปาเงนอเลกทรอนกส (e-purse)

เปนตน

โอกาสของธรกจการชำระเงนผานโทรศพทเคลอนทในอนาคต มาจากปจจยสนบสนน

ทสำคญ ไดแก ความตองการของผใชโทรศพทเคลอนททตองการความสะดวกรวดเรว

และงายตอการใชบรการ แนวโนมการขยายตวของการใชบรการโทรศพทเคลอนท

ตลอดจนการแขงขนของผใหบรการเครอขายทมอยางตอเนอง นอกจากน ธนาคาร

พาณชยยงใหความสำคญกบการใหบรการผานโทรศพทเคลอนทมากขน ในฐานะทเปน

เครองมอชวยใหลกคาจำนวนมากสามารถเขาถงบรการไดงายขน และลดปรมาณ

การใหบรการผานสาขาของธนาคาร และต ATM ซงมตนทนสงกวา

ความกาวหนาทางเทคโนโลยเปนอกปจจยหนงทจะสนบสนนการพฒนาบรการ

การชำระเงนผานโทรศพทเคลอนท โดยเฉพาะเทคโนโลยไรสมผส (Contactless)

เทคโนโลยคลนความถวทยเพอระบลกษณะเฉพาะของวตถแตละชน (Radio Frequency

Identification-RFID) และเทคโนโลย NFC (Near Field Communication) ทสามารถ

รบสงขอมลในลกษณะสองทาง (2-way communication) การประยกตใชเทคโนโลย

ดงกลาวกบโทรศพทเคลอนทจะชวยอำนวยความสะดวก รวดเรวในการชำระเงน และ

เพมชองทางการใหบรการการชำระเงนสำหรบธรกจตางๆไดกวางขน โดยเฉพาะธรกจ

ขนสงมวลชนทตองการความเรวในการชำระเงน เชน รถไฟฟา รถโดยสารประจำทาง

เปนตน การใหบรการเครอขายโทรศพทเคลอนทระบบ 3G ทเพมความสามารถ

ในการเชอมโยงขอมลไดมากขน เปนอกปจจยหนงทจะชวยใหการทำธรกรรมการเงน

และการชำระเงนมประสทธภาพในการรกษาความปลอดภยของขอมลมากขน

อนจะสงผลใหผใชบรการเกดความไววางใจและเชอมนในการทำรายการชำระเงน

รวมถงใชบรการมากขน


4 0


ผลกระทบของปจจยทางสงคมและเทคโนโลยทไดกลาวมาแลวนน สงผลตอผใหบรการ

การชำระเงนโดยเฉพาะธนาคารพาณชยตองปรบตวและปรบแผนกลยทธเพอรองรบ

การเปลยนแปลงและการแขงขนทเพมมากขน นอกจากน ยงมปจจยภายนอกดานอน

ทเปนตวผลกดนใหเกดการปรบตวดงกลาว โดยธนาคารพาณชยตองใหความสำคญ

กบเรองตนทนการใหบรการและอตราคาบรการชำระเงนมากขน ไดแก

1. ปญหาวกฤตเศรษฐกจโลก

ปญหาวกฤตเศรษฐกจสงผลกระทบโดยตรงตอการหดตวของรายไดอยางรนแรง

ทำใหธนาคารพาณชยตองใหความสำคญกบการลดคาใชจายในการใหบรการ

โดยเฉพาะอยางยง การปรบเปลยนรปแบบการใหบรการชำระเงนทเนน

การใหบรการทางอเลกทรอนกส เพอทดแทนการใชเงนสดและเชคทมตนทน

ในการใหบรการทสงกวา ซงในระยะยาวจะสงผลใหธนาคารพาณชยสามารถ

ลดตนทนการใหบรการไดอยางมาก แมวาในระยะแรกตองมการลงทน

ดานอปกรณอเลกทรอนกสและเทคโนโลยเปนมลคาสงกตาม

2. บทบาทของรฐบาลและธนาคารกลางตอเรองอตราคาบรการชำระเงน

ในอดตทผานมารฐบาลและธนาคารกลางในประเทศตางๆ มกไมเขามากำกบ

ดแลอตราคาบรการชำระเงนอยางใกลชดและปลอยใหเปนเรองของกลไกตลาด

โดยจะทำการดแลใหธนาคารพาณชยมการเปดเผยขอมลคาบรการแกผใชบรการ

ไดรบทราบเทานน อยางไรกด ในชวงไมกปทผานมา รฐบาลและธนาคารกลาง

ในหลายประเทศ โดยเฉพาะในกลมประเทศทพฒนาแลว ไดเรมเขามามบทบาท

ในการกำกบดแลอตราคาบรการมากขน เนองจากกลไกตลาดไมสามารถทำงาน

ไดอยางมประสทธภาพ สงผลใหผใชบรการไดรบความเดอดรอนและไมเปนธรรม

จากคาบรการทไมเหมาะสม




4 1

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

นอกจากน รฐบาลและธนาคารกลางยงไดเขามาดแลโครงสรางของตลาดบรการ

ชำระเงนใหการแขงขนระหวางผใหบรการเปนไปอยางสมบรณมากขน สำหรบ

บรการทภาครฐใหความสำคญเขามากำกบดแลสวนใหญจะเปนบรการชำระเงน

รายยอยทกระทบผใชบรการในวงกวาง ไดแก การใชบตรเอทเอม บตรเครดต

และบตรเดบต เปนตน โดยตวอยางประเทศททำการกำกบดแลอตราคาบรการ

ชำระเงน ไดแก ออสเตรเลย กลมประเทศในสหภาพยโรป สหรฐอเมรกา สเปน

อสราเอล เมกซโก นวซแลนด โปแลนด และเนเธอรแลนด เปนตน

3. กระแสเรยกรองของผใชบรการตออตราคาบรการทไมเหมาะสมเพมขน

การเรยกรองของผใชบรการทสงผลใหเกดการเปลยนแปลงเรองคาบรการ

มมากขน ตวอยางเชน ในสหรฐอเมรกา กลมผคาปลกซงมหางสรรพสนคา

Wal-Mart เปนแกนนำไดทำการฟองรองบรษทบตรเครดต VISA ในประเดน

ทเก ยวกบคาบรการ เปนผลใหทาง VISA ตองยอมเจรจายอมความ โดย

ตองยอมลดคาบรการและชดใชคาเสยหายแกกลมผคาปลกในทสด

แมวาในปจจบน เทคโนโลยทไดมการพฒนาเพอตอบสนองความตองการของ

ผบรโภคจะยงมขอจำกดในการเขามาแทนทการชำระเงนแบบเดม และเงนสด

และเชคยงคงเปนทางเลอกทผ บรโภคคนเคย อยางไรกด อตราการใชส อ

การชำระเงนทางอเลกทรอนกสทสงขนและความตนตวของทงผใชบรการและ

ผใหบรการในการยอมรบการเปลยนแปลง รวมทง การใหความสนใจเกยวกบอตรา

คาบรการทไมเหมาะสม นบวาเปนแนวโนมทดและเปนปจจยสนบสนนทสำคญ

สำหรบการพฒนารปแบบการชำระเงนทมประสทธภาพในอนาคต


4 2

1 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนในประเทศพฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ2

ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคารดวยภาพเชค (Imaged Cheque Clearing System)

ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคารดวยภาพเชค คอ ระบบการหกบญชเชคระหวาง

ธนาคารโดยใชขอมลและภาพเชคในกระบวนการเรยกเกบแทนการใชตวเชค โดย

ธนาคารผสงเรยกเกบ Capture ขอมลและภาพเชคตามมาตรฐานทระบบกำหนด และ

สงภาพเชคพรอมขอมลเชคไปเรยกเกบยงธนาคารผจายผานระบบ โดยธนาคารผสงเรยก

เกบเปนผเกบรกษาตวเชคแทนธนาคารผจาย

ภาพเชคทใชในกระบวนการเรยกเกบจะถกเกบไวในระบบจดเกบภาพเชค ซงเปนระบบ

กลางทมมาตรฐานและเปนทยอมรบได สวนใหญในประเทศตางๆ ระบบดงกลาว

จะดำเนนการโดยธนาคารกลางของแตละประเทศ นอกจากนนในบางประเทศสามารถ

ใชภาพเชคเปนพยานหลกฐานตอศาลไดดวย ทำใหสามารถทำลายตวเชคไดภายหลง

กระบวนการเรยกเกบ

การดำเนนการระบบการหกบญชเชคดวยภาพเชคจะชวยลดคาใชจายในการดำเนนการ

เรยกเกบเงนตามเชคและการเกบรกษาตวเชคในระยะยาว นอกจากนนยงชวยเพม

ประสทธภาพในกระบวนการเรยกเกบเงนตามเชค เนองจากการใชภาพเชคแทนตวเชค

ในการเรยกเกบจะทำใหงายตอการจดการ การสงเรยกเกบ และการเรยกดขอมล

1. สงคโปร

ระบบ Cheque Truncation System (CTS) ของประเทศสงคโปร เรมใชงานเมอวนท

12 กรกฎาคม 2546 โดยเปนความคดรเรมรวมกนระหวาง Monetary Authority of

Singapore (MAS) Singapore Clearing House Association (SCHA) และ

Association of Banks in Singapore (ABS) ซงอยบนเงอนไขความจำเปนทตองพฒนา

ระบบงานใหมเพอทดแทนระบบเดมทใชงานมานานกวา 10 ป




4 3

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘πพฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ

1.1รปแบบการสงและรบขอมล

ธนาคารผสงเรยกเกบ Capture ขอมลและภาพเชคเรยกเกบสงเขาระบบ CTS

แตสำหรบรอบเชคคนธนาคารผจายจะสงเฉพาะขอมลเขาระบบเทานน โดย

ภาพเชคคนจะถกดงจากระบบ เพอรวมเขากบขอมลและสงกลบไปยงธนาคารผสง

เรยกเกบสำหรบเชครบเขาทงรอบปกตและรอบคน ระบบจะสงขอมลและภาพเชค

ใหแกธนาคารผรบ เพอสามารถนำไปดำเนนการตอไดทนท

ในกรณเชคคน ธนาคารผสงเรยกเกบจะไมคนตวเชคใหแกลกคา แตคนเปนเอกสาร

IRD (Imaged Return Document) ซงมฐานะทางกฎหมายเทยบเทาเชคคนตนฉบบ

ซงขอดของการใช IRD คอ ลดภาระแรงงานในการจดการตวเชคคนและปองกน

การ Capture เชคเขาสระบบมากกวาหนงครง

1.2เวลาการปฏบตงาน

ระบบ CTS เปดใหบรการเรยกเกบเชคสปดาหละ 6 วน คอ วนจนทร-เสาร โดย

วนจนทร-ศกร ใหบรการเรยกเกบเชควนละ 2 รอบ คอ รอบ Mid-day Cheque

Clearing และรอบ End-of-day Cheque Clearing สำหรบวนเสารใหบรการ

เรยกเกบเชคเพยงรอบเดยว คอ รอบ End-of-day Cheque Clearing สำหรบการ

ชำระดลจะเกดขนในวนทำการถดจากวนทสงขอมลเขาเรยกเกบในระบบ โดยในวน

จนทร-ศกร จะมการชำระดล 2 รอบ คอ รอบท 1 เวลา 15.45 น. โดยนำ

รอบเชคคนรวมกบรอบ Mid-day Cheque Clearing และรอบท 2 เวลา 18.15 น.

ซงเปนขอมลเฉพาะรอบ End-of-day Cheque Clearing สำหรบวนเสารจะชำระดล

เพยงรอบเดยวในเวลา 14.30 น. โดยนำรอบเชคคนรวมกบรอบ End-of-day

Cheque Clearing หลงจากทธนาคารผสงเรยกเกบไดรบขอมลเชคคนรบเขา

เรยบรอยแลว จะทำการปลด hold บญชลกคาเพอใหสามารถใชเงนไดประมาณ

เวลา 14.00 น.

1.3ประโยชนทไดรบจากการใชงานระบบ

(1) ลดคาใชจายในการดำเนนการเรยกเกบเงนตามเชค ไดแก คาแรงงาน

ในการจดการตวเชคทงในสวนของเชคเรยกเกบและเชคคน คาขนสงและคาจดเกบ

ตวเชค

2 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ

4 4


(2) ลดระยะเวลาการเรยกเกบเงนตามเชคสกลดอลลาร จากระบบเดม

ทใชเวลา 2 วนทำการ เหลอ 1 วนทำการ

(3) ธนาคารสมาชกสามารถเปดใหบรการเรยกเกบเงนตามเชค

ตางธนาคารแบบเรงดวนโดยลกคาผใชบรการนตองเสยคาธรรมเนยมในอตรา

พเศษ

(4) เปนพนฐานในการพฒนาบรการดานธนาคารใหมๆ ซงใชเทคโนโลย

Image ไดแก บรการดาน Internet Banking และ Cheque Deposit Machine

2. ฮองกง

การหกบญชเชคระหวางธนาคารในระยะแรกเปนการดำเนนการโดย Hong Kong and

Shanghai Banking Corporation Limited (HSBC) ตอมา Hong Kong Monetary

Authority (HKMA) ไดจดตง Hong Kong Interbank Clearing Limited (HKICL)

เมอเดอนพฤษภาคม 2538 เปน Private Sector โดย HKMA ถอหน 50% และ

Hong Kong Association of Banks (HKAB) ถอหน 50% เพอใหบรการหกบญชระหวาง

ธนาคารแกธนาคารในฮองกง

ระบบ Cheque Imaging and Truncation System (CITS) ไดเรมใชงานเมอวนท

21 มถนายน 2547 ซง HKMA เปนผใหนโยบายในการพฒนา กำกบดแล และผลกดน

ใหมการดำเนนการระบบ CITS รวมทงรบผดชอบการดำเนนการดานกฎหมาย

โดยท HKICL และ HKAB ไดรวมมอกนวางแผนและพฒนาระบบงาน


ธนาคารผสงเรยกเกบทมความพรอมในการ Capture ขอมลและภาพเชค จะทำการ

Capture ขอมลและภาพเชคเพอสงเขาระบบดวยตนเอง แตสำหรบธนาคารทไมม

ความพรอมจะขนสงตวเชคไปใหศนยหกบญชฯ เพอทำการ Capture ขอมลและ

ภาพเชคและสงเขาระบบแทน สำหรบเชคทมมลคาสง (ตงแต 20,000 HKD หรอ

ประมาณ 100,000 บาท) หรอเชคทมขอสงสย ธนาคารผสงเรยกเกบท Capture

ขอมลและภาพเชคเอง จะตองสงตวเชคใหศนยหกบญชฯ ดวย เพอสงตอใหแก

ธนาคารผจายใชในการตรวจสอบและอนมตตดจายเงน



20082 5 5 12 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ

4 5

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

ในกรณเชคคน หากเปนการคนเชคมลคาตำ ธนาคารผจายจะคนเฉพาะขอมลเชค

เทานน แตหากเปนเชคคนมลคาสง จะคนขอมลและตวเชคไปพรอมกน สำหรบ

การคนเชคใหลกคา ธนาคารผสงเรยกเกบจะคนตวเชคใหแกลกคา โดยไมคนดวย

IRD เหมอนสงคโปร


ธนาคารท Capture ขอมลและภาพเชคเองจะตองสงขอมลใหศนยหกบญชฯ ภายใน

เวลา 21.00 น. สำหรบธนาคารทใหศนยหกบญชฯ ดำเนนการแทน จะตองสงตวเชค

ใหแกศนยหกบญชฯ ภายในเวลา 19.00 น. หลงจากนนเมอธนาคารผจายตรวจสอบ

ขอมลและภาพเชคเรยกเกบเสรจสนแลว จะตองแจงผลเชคคนภายในเวลา 13.00 น.

ของวนทำการถดไป และระบบจะสงขอมลเชคคนรบเขาใหแกธนาคารผสงเรยกเกบ

ภายในเวลา 14.15 น. ศนยหกบญชฯ จะดำเนนการชำระดลในเวลา 15.00 น. ของ

วนทำการถดไป และลกคาสามารถใชเงนไดตงแตเวลา 16.00 น. เปนตนไป


(1) ลดคาใชจายในการดำเนนการเรยกเกบเงนตามเชค

(2) ลดคาใชจายในการเกบรกษาตวเชคในระยะยาว

(3) เพมประสทธภาพในกระบวนการเรยกเกบเงนตามเชค เนองจากใช

ภาพเชคแทนตวเชคในการเรยกเกบจะทำใหงายตอการจดการ การสง

เรยกเกบ และการเรยกดขอมล

3. มาเลเซย

ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคารในมาเลเซยดำเนนงานโดยธนาคารกลางของ

มาเลเซย คอ Bank Negara Malaysia (BNM) โดยหลงจากทไดใชงานระบบเดม

มาเปนเวลานาน ทาง BNM จงมนโยบายทจะพฒนาระบบ Cheque Truncation and

Conversion System (CTCS) ขนมาใหม เพอทดแทนระบบงานเดม โดยเรม Implement

ระบบ CTCS ในระยะแรกเฉพาะเขตเมองหลวง คอ Kuala Lumpur ในวนท 13 มถนายน

2551 หลงจากนนจะขยายผลไปยงทวประเทศใหเสรจสนภายในกลางป 2552


4 6



ลกษณะการสงขอมลทงรอบเชคเรยกเกบและรอบเชคคนของมาเลเซยเหมอนกบ

สงคโปร กลาวคอ ในรอบเชคเรยกเกบ ธนาคารผสงเรยกเกบจะสงขอมลและ

ภาพเชคเขาระบบ สำหรบรอบเชคคน ธนาคารผจายจะสงเฉพาะภาพเชคเขาระบบ

เทานน โดยตวเชคจะเกบไวทธนาคารผสงเรยกเกบ แตหากธนาคารผสงเรยกเกบ

มขอสงสยเกยวกบตวเชค เชน เชคถกปลอมแปลงหรอมการแกไขขอความ เชคม

ขอมลไมครบถวนสมบรณ ธนาคารผสงเรยกเกบสามารถใส Tag และสงไปพรอม

กบขอมลและภาพเชค เพอเปนการแจงเตอนใหธนาคารผจายพจารณาตรวจสอบ

เชคฉบบดงกลาวเปนพเศษ รวมทงเปนการแบงความรบผดชอบระหวางธนาคาร

ผสงเรยกเกบและธนาคารผจายใหชดเจนดวย


ธนาคารผสงเรยกเกบสามารถสงขอมลเขาระบบไดตงแตเวลา 8.30-21.00 น. และ

ธนาคารผจายจะไดรบขอมลเชครบเขาตงแตเวลา 24.00-04.00 น. ของวนทำการ

ถดไป หลงจากนนธนาคารผจายสามารถสงขอมลเชคคนไดตงแตเวลา 8.30-

13.00 น. ของวนทำการถดไป โดยธนาคารผสงเรยกเกบจะไดรบขอมลเชคคนรบ

เขาในเวลา 14.00 น. เพอนำไปดำเนนการตอไป การชำระดลในระบบการหกบญช

เชคระหวางธนาคารมทงหมด 2 รอบ คอ รอบเชคเรยกเกบและรอบเชคคน โดยจะ

ชำระดลในเวลา 8.45 น. และ 15.30 น. ตามลำดบ ทงนลกคาสามารถใชเงนได

ประมาณเทยงคนของวนท 3 นบจากวนทสงขอมลเขาเรยกเกบ


(1) ลดระยะเวลาการเรยกเกบเชคขามเขตจาก 5-8 วน เปน 1 วน

(2) สามารถยกเลกการเกบคาธรรมเนยมการเรยกเกบเชคขามเขต เนองจาก

มระบบการเรยกเกบเงนตามเชคระหวางธนาคารทสวนกลางเพยงระบบ

เดยว

(3) ธนาคารสมาชกสามารถขยายเวลาการรบฝากเชคจากลกคาไดเพมขน

ประมาณ 30 นาท จากเดม 16.00 เปน 16.30 น.

(4) ลดตนทนในการดำเนนการเกยวกบการเรยกเกบเงนตามเชค

(5) ลกคาสามารถใชเงนตามเชคไดเรวขน



20082 5 5 12 พฒนาการทสำคญของระบบการชำระเงนตางประเทศ

4 7

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π

4. อนเดย

ระบบการเรยกเกบเงนตามเชคระหวางธนาคารระบบเดม เปนการสงตวเชคเพอ

การเรยกเกบ ซงทำใหเกดผลกระทบตอระบบเศรษฐกจ กลาวคอ ระยะเวลาการแจงผล

การเรยกเกบคอนขางนาน โดยเชคภายในเขตเดยวกนใชเวลาเรยกเกบ 3 วน และ

เชคขามเขตใชเวลาประมาณ 20-25 วน ซงมสาเหตเนองจากประเทศอนเดยมพนท

คอนขางใหญ มจำนวนประชากรและสำนกหกบญชเปนจำนวนมาก นอกจากนน

ยงกอใหเกดปญหาหลกตามมา คอ ตวเชคสญหายระหวางการขนสง Reserve Bank

of India (RBI) จงจดตงคณะทำงานเพอกำหนดรปแบบระบบ Cheque Truncation

ทเหมาะสมกบประเทศ ซงไดศกษาจากรปแบบตางๆ ทดำเนนการในตางประเทศ

หลงจากไดขอสรปจากคณะทำงานแลว จงดำเนนการจดหาบรษทผพฒนาระบบ

Cheque Truncation และเรม Implement ระบบ Cheque Truncation ทเมองนวเดล

ในเดอนกมภาพนธ 2551


ธนาคารผสงเรยกเกบมหนาทตองตรวจสอบตวเชคในเบองตนแทนธนาคารผจาย

ตามขอกำหนดของ Negotiable Instrument Act หลงจากนนจง Capture

ขอมลและภาพเชคสงเขาระบบ CTS โดยตวเชคจะเกบไวทธนาคารผสงเรยกเกบ

แตในบางกรณตวเชคจะถกสงไปใหธนาคารผจาย กลาวคอ กรณภาพเชคไมผาน

การตรวจคณภาพ (Image Quality Assurance : IQA) ตามทกำหนด กรณ

Government Cheque และกรณเชคเรยกเกบซำ


ระบบ CTS ของอนเดยจะเปดใหบรการตงแตวนจนทร-เสาร โดยในวนจนทร-ศกร

จะเปดใหธนาคารสมาชกสงขอมลและภาพเชคเรยกเกบและเชคคนได 2 รอบ

กลาวคอ รอบท 1 สงเชคเรยกเกบในเวลา 9.00-12.00 น. และเชคคนในเวลา 16.00-

17.00 น. สวนรอบท 2 สงเชคเรยกเกบในเวลา 15.00-20.00 น. และสงเชคคนใน

เวลา 12.00-13.00 น. ของวนทำการถดไป สำหรบวนเสารจะเปดใหสงขอมลและ

ภาพเชคไดเพยงรอบเดยว คอ เวลา 14.00-17.00 น. สำหรบเชคเรยกเกบ และเวลา

12.00-13.00 ของวนจนทรสำหรบเชคคน ระบบ CTS จะชำระดลในเวลา 13.00 น.

ของวนทำการถดไป และลกคาสามารถใชเงนไดหลงจากทระบบชำระดลเสรจสนแลว


4 8 4.3ประโยชนทไดรบจากการใชงานระบบ

(1) ลดระยะเวลาการเรยกเกบเชคทงในเขตและนอกเขต

(2) ธนาคารสมาชกสามารถขยายเวลาการรบฝากเชคจากลกคาไดนานขน

(3) ลดตนทนในการดำเนนการเกยวกบตวเชค

(4) ลดความเสยงการทตวเชคสญหายระหวางการขนสง


4 9 3.1 พฒนาการของระบบโครงสรางพนฐานดานการชำระเงน

3.1.1 สาขาของธนาคารพาณชยธนาคารทมกฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะและ

ไปรษณย

ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน3

วกฤตเศรษฐกจโลกและวกฤตสถาบนการเงนโลก รวมถงสภาวะทางการเมองภายใน

ประเทศและปจจยลบอนๆ ไดสงผลกระทบตอพฒนาการของระบบโครงสรางพนฐาน

ดานการชำระเงนในป 2551 ในระดบตำ โดยในภาพรวมธนาคารพาณชย ธนาคารทม

กฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะ และไปรษณยยงคงมจำนวนสาขาเพมขนเพยงแต

เปนไปในอตราทใกลเคยงกบอตราการเพมขนในป 2550 หรออตราทลดลงเลกนอย

เมอเทยบกบอตราการเพมขนในป 2550 เนองจากมธนาคารบางแหงทมการชะลอแผน

การเปดสาขาบางแหงและธนาคารบางแหงไดทบทวนความเหมาะสมในการเปดสาขา

เพอใหสอดรบสภาวะเศรษฐกจทชะลอตวลง

ภาพท1: จำนวนสาขาของธนาคารพาณชย ธนาคารทมกฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะ และไปรษณย

ทมา: ธนาคารแหงประเทศไทย

3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน

5 0


n ธนาคารพาณชย มจำนวนสาขาเพมขนรอยละ 8.0 จากป 2550 ซงม 5,086

สาขา เปน 5,493 สาขา โดยสาขาทเพมขนเปนสาขาของธนาคารพาณชยไทย

ซงเพมขนเปน 5,477 สาขา ในขณะทสาขาธนาคารพาณชยตางประเทศ

มจำนวนเทาเดมคอ 16 สาขา

n ธนาคารทมกฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะ มจำนวนสาขาเพมขนรอยละ 0.7

โดยมจำนวนสาขาทงสน 1,812 สาขา เพมขนจากป 2550 จำนวน 3 สาขา

ซงมาจากการขยายสาขาของธนาคารเพอการเกษตรและสหกรณการเกษตร

(ธกส.) ในขณะทธนาคารอาคารสงเคราะหและธนาคารออมสนมจำนวน

สาขาลดลง สวนธนาคารทมกฎหมายจดตงขนโดยเฉพาะอนๆ ไมม

การเปลยนแปลงของจำนวนสาขาแตอยางใด

n ไปรษณย มสาขาเพมขน 12 สาขาในป 2551 คดเปนรอยละ 1.0 โดยม

จำนวนสาขาทงสน 1,188 สาขา

3.1.2เครองเอทเอมและเครองEFTPOS

ภาพท2: จำนวนเครองเอทเอม และจำนวนเครอง EFTPOS




20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π3 ขอมลและสถตในระบบการชำระเงน

5 1แมสภาวะเศรษฐกจจะชะลอตวลงแตธนาคารพาณชยยงคงใหความสำคญกบการ

ตดตงเครองเอทเอมประกอบกบผลการประเมนสภาวะการตลาดทไดแสดงใหเหนวา

ในปจจบน สถานการณการแขงขนในการพฒนาคณภาพการใหบรการของธนาคาร

พาณชยมคอนขางสงมาก ดงนน เพอเพมความสามารถในการแขงขน มงขยายชองทาง

การใหบรการ และเพอใหเขาถงลกคาทกกลม ธนาคารพาณชยจงไดขยายสาขาไปยง

แหลงชมชน และหางสรรพสนคารวมทงทำการตดตงเครอง ATM ซงมปรมาณ

เพมขนอกเปนจำนวนมาก โดยธนาคารพาณชยขนาดใหญยงไดขยายการตดตงเครอง

ADM (Automatic Deposit Machine) และเครองปรบสมดเงนฝากอตโนมต

ซงเปนการอำนวยความสะดวกใหลกคาสามารถทำธรกรรมการเงนไดดวยตนเองตลอด

24 ชวโมงอกดวย

n เครองเอทเอม มจำนวนทงสน 34,796 เครอง เพมขนจากป 2550 ซงม

25,943 เครอง โดยมอตราการเพมขนรอยละ 35.0 สดสวนจำนวนบตรเดบต

และบตรเอทเอมของธนาคารพาณชยตอจำนวนตเอทเอม เทากบ 1,410 บตร

ตอต ในป 2551 ลดลงจาก 1,851 บตรตอต ในป 2550 สำหรบจำนวน

บตรเดบตและบตรเอทเอมทรวมสถาบนการเงนเฉพาะกจมสดสวนจำนวน

บตรตอจำนวนตเอทเอม เทากบ 1,399 บตรตอต

n เครอง EFTPOS มจำนวนทงสน 259,567 เครอง เพมขนจากป 2550 ซงม

218,829 เครอง โดยมอตราการเพมขนมากถงรอยละ 18.6 สงผลใหสดสวน

จำนวนบตรเดบตและบตรเครดตตอจำนวนเครอง EFTPOS ลดลงจาก 161

บตรตอเครองในป 2550 เปน 151 บตรตอเครอง

การดำเนนธรกจบตรเครดตในป 2551 มการแขงขนทรนแรงโดยจะเหนไดจากการท

ผประกอบการมงทำการตลาดขยายฐานบตรเครดต และเรงการใชจายผานบตรเครดต

มากขน ในขณะเดยวกนกไดเพมความระมดระวงมากขนในการดำเนนธรกจบตรเครดต

โดยเฉพาะในเรองของคณภาพของสนเชอ สวนตลาดบตรเดบตนน ผประกอบการไดม

การทำตลาดอยางตอเนองในชวงป 2551 ทผานมา เชน การสงเสรมใหลกคาเปลยน

จากบตรเอทเอมมาเปนบตรเดบต และใหสวนลดกบลกคาทชำระคาสนคาหรอบรการ

ผานบตรเดบตในรานคาทเปนพนธมตรกบผประกอบการ


5 2


3.1.3บตรเอทเอมบตรเดบตและบตรเครดต

n บตรเอทเอม มจำนวนทงสน 22.4 ลานใบ ลดลงรอยละ 0.9 จากป 2550

ซงม 22.6 ลานใบ

n บตรเดบต มจำนวนทงสน 26.3 ลานใบ เพมขนรอยละ 12.8 จากป 2550

ซงม 23.3 ลานใบ

ในป 2551 นบเปนปท 2 ตอเนองจากป 2550 ทจำนวนบตรเดบตมสดสวนสงทสด

ในจำนวนบตรพลาสตก ในขณะทบตรเอทเอมมสดสวนรองลงมาและมแนวโนม

สดสวนทลดตำลงเนองจากผประกอบการไดมงทำการตลาดออกบตรเดบตทดแทน

การออกบตรเอทเอม โดยจำนวนบตรเดบตมสดสวนสงทสดในจำนวนบตรพลาสตก

เทากบรอยละ 43 เพมขนจากปทผานมาทมสดสวนรอยละ 40 ขณะทบตรเอทเอม

มสดสวนรองลงมาคอรอยละ 36 ลดลงจากปทผานมาทมสดสวนอยทรอยละ 39

สำหรบบตรเครดตมสดสวนเทาเดมคอรอยละ 21

แมวาผประกอบการไดมงทำการตลาดออกบตรเดบตทดแทนการออกบตรเอทเอม

พรอมทงจดรายการสงเสรมการขาย และขยายจดรบบตร เพอจงใจใหลกคาใช

บตรเดบตเพอชำระคาสนคาและบรการ ณ จดขายมากขน อยางไรกตาม ตลอดระยะ

เวลาหลายปทผานมา การใชจายผานบตรเดบตยงคงไมเปนทนยมมากนก โดยสาเหต

สวนใหญมาจากรานคารบบตรเดบตยงคงมปรมาณไมมากนกประกอบกบรานคา

บางแหงแนะนำใหใชเงนสดชำระแทนบตรเดบต




5 3

n บตรเครดต มจำนวนทงสน 13 ลานใบ เพมขนรอยละ 8.1 จากป 2550

ซงม 12.0 ลานใบ โดยแยกเปนบตรทออกโดยธนาคารพาณชย 6.4

ลานใบ และบตรทออกโดยผประกอบธรกจทมใชสถาบนการเงน4 6.6

ลานใบ โดยมสดสวนคดเปนรอยละ 49.2 และ 50.8 ตามลำดบ

ปรมาณบตรเครดตในระบบ ณ สนป 2551 ทมการขยายตวเพมขนจากป 2550

เปนผลจากการขยายฐานบตรเครดต และมงการทำตลาด เชนการทผประกอบการ

มการออกบตรเครดตในรปแบบเจาะกลมตลาดมากขน (Segment Marketing)

โดยสรางบตรเครดตเฉพาะประเภทหรอเฉพาะบางธรกจ เพอใหลกคาไดรบ

สทธประโยชนจากการใชบตรประเภทนนเปนพเศษ ทำใหแนวโนมผถอบตรเครดต

1 คน จะมการถอบตรเครดตมากกวา 1 บตรเพมสงขน

ภาพท3: จำนวนบตรเครดต บตรเอทเอมและบตรเดบต


4 บตรเครดตของผประกอบการทมใชสถาบนการเงน ไดแก บ.บตรกรงไทย บ.บตรกรงศรอยธยา บ.เจเนอรล คารด

เซอรวสเซส บ.เซทเทเลม (ประเทศไทย) บ.ไดเนอรส คลบ (ประเทศไทย) บ.เทสโก คารด เซอรวสเซส บ.อเมรกน

เอกซเพรส (ไทย) บ.อออน ธนสนทรพย (ไทยแลนด) บ.เอไอจคารด (ประเทศไทย) จอ แคปปตอล (ประเทศไทย)

จำกด อซ บาย จำกด (มหาชน) และ บ.แคปปตอลโอเค


5 4


ภาพท4: สดสวนบตรเครดตทออกโดยสถาบนการเงนและบรษทบตรเครดต ป 2551

ภาพท5: จำนวนผใชโทรศพทพนฐานและโทรศพทเคลอนท



3.1.4ผใชบรการโทรศพทพนฐานและโทรศพทเคลอนท

โทรศพทพนฐาน ยงคงมผใหบรการ 3 ราย คอ บรษท ทโอท จำกด (มหาชน)

ใหบรการในเขตกรงเทพฯ และภมภาค บรษท ทร คอรปอเรชน จำกด (มหาชน)

ใหบรการเฉพาะในเขตกรงเทพฯ และ บรษท ททแอนดท จำกด (มหาชน) ใหบรการ

เฉพาะในเขตตางจงหวด ในป 2551 จำนวนเลขหมายโทรศพทพนฐานคดเปน

สดสวนรอยละ 11 ของประชากรทงประเทศ โดยมจำนวนทงสน 6.97 ลาน

เลขหมาย ลดลงรอยละ 0.8 จาก 7.0 ลานเลขหมายในปกอนหนา




5 5


โทรศพทเคลอนท มผใหบรการเพมขนเปนจานวน 6 ราย คอ บรษท แอดวานซ

อนโฟร เซอรวส จำกด (มหาชน) บรษท โทเทล แอคเซส คอมมนเคชน จำกด

(มหาชน) บรษท ไทยโมบาย จำกด บรษท ฮทชสน ซเอท ไวรเลส มลตมเดย จำกด

บรษท ทร มฟ จำกด และ บรษท ดจตอล โฟน จำกด (DPC) ในป 2551 มจำนวน

ผใชบรการโทรศพทเคลอนท 63.3 ลานราย เพมขน 11.7 ลานราย อตราการ

เพมขนคดเปนรอยละ 22.7 ตำกวาปกอนหนาทเพมขนรอยละ 24.9 โดยผใช

บรการโทรศพทเคลอนทสวนใหญยงคงเปนผใชในระบบ prepaid

3.2 ชองทางและสอการชำระเงนทสำคญ

3.2.1การใชเงนสด

ปรมาณเงนสดหมนเวยนตอจำนวนประชากรมแนวโนมเพมขนตามภาวะ

การขยายตวทางเศรษฐกจหรอผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) โดยปรมาณ

เงนสดหมนเวยนตอจำนวนประชากรเพมขนจาก 11,443 บาท ในป 2550

เปน 11,889 บาท ในป 2551 ในขณะทผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP)

ตอจำนวนประชากร เพมขนจาก 134,733 บาท เปน 143,601 บาท ตามลำดบ

(ตารางท 1)

ตารางท1:ปรมาณเงนสดและผลตภณฑมวลรวมในประเทศ(GDP)

255125502549254825472546

ปรมาณเงนสดหมนเวยนตอจำนวนประชากร (บาท)

8,545

93,808

9,662

104,720

10,123

113,632

10,411

124,804

11,443

134,733

11,889

143,601ผลตภณฑมวลรวมในประเทศ (GDP) ราคาปปจจบนตอจำนวนประชากร (บาท)


5 6


เมอพจารณาสดสวนของปรมาณเงนสดเทยบกบ GDP ปรมาณเงนความหมายแคบ

(Narrow Money) และปรมาณเงนความหมายกวาง (Broad Money) (ภาพท 6)

พบวาสดสวนดงกลาวมอตราคอนขางคงท โดยสดสวนเงนสดเทยบกบ GDP อยท

ระดบรอยละ 8 มาตงแตป 2548 และเมอพจารณาองคประกอบของเงนสดทงหมด

จะเหนไดวาปรมาณเงนสดในมอของประชาชน ปรบตวเพมขนอยางตอเนอง โดย

ในป 2551 ปรบตวสงขนรอยละ 4.5 จากป 2550 (ภาพท 7)

ภาพท6: ปรมาณเงนสดเปรยบเทยบกบ GDP, Narrow Money และ Broad Money

ภาพท7: องคประกอบของเงนสดในมอ






5 7

ภาพท8: องคประกอบของปรมาณเงนความหมายแคบ (Narrow Money)


นอกจากนน เมอพจารณาแนวโนมการใชเงนสดจากสดสวนของปรมาณเงนสด

เทยบกบปรมาณเงนความหมายแคบ ซงแสดงถงแนวโนมของปรมาณการใชเงนสด

เทยบกบการใชสอการชำระเงนอนผานทางบญชเงนฝากกระแสรายวนของธนาคาร

พาณชย (ภาพท 8) จะพบวาสดสวนดงกลาวคอนขางคงทอยทระดบรอยละ 70-72

มาตงแตป 2546

ระบบการชำระเงนและสอการชำระเงนไทยทมปรมาณรายการและมลคาสงทสำคญ

ประกอบดวย ระบบการโอนเงนมลคาสงหรอระบบบาทเนต (BAHTNET) และระบบ

การโอนเงนสำหรบรายยอย ไดแก ระบบการหกบญชเชค การโอนเงนรายยอย

ระหวางธนาคาร ITMX Bulk Payment การโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา

ของธนาคารพาณชย (Pre-authorized Direct Credit/Direct Debit) บตรพลาสตก

ไดแก บตรเอทเอม บตรเดบต และบตรเครดต และธนาคารทางอนเทอรเนต


5 8


การทำธรกรรมดานการชำระเงนผานระบบและสอการชำระเงนทกประเภทม

ปรมาณและมลคาเพมสงขน โดยเมอพจารณาดานปรมาณ (ภาพท 9) บตรพลาสตก

ยงเปนสอทไดรบความนยมมากทสด คดเปนรอยละ 80.8 ของทงหมด รองลงมาคอ

การโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา และการใชเชค คดเปนรอยละ 10.0 และ 6.5

ตามลำดบ

ภาพท9: เปรยบเทยบสดสวนปรมาณรายการใชสอการชำระเงนตางๆ

ภาพท10: เปรยบเทยบสดสวนมลคาการใชสอการชำระเงนตางๆ






5 9 เมอพจารณาในดานมลคา (ภาพท 10) การโอนเงนผานระบบบาทเนตยงคงมสดสวน

สงทสด คดเปนรอยละ 76.5 ของมลคาทงหมด รองลงมาคอการใชเชคคดเปนรอยละ

17.1

3.2.2ระบบการโอนเงนมลคาสง

การโอนเงนผานระบบบาทเนต (BAHTNET : Bank of Thailand Automated

High-Value Transfer NETwork) มธรกรรมหลกของการโอนเงนแยกตามประเภท

ธรกจ ไดแก การโอนเงนระหวางสถาบน การซอขายเงนตราตางประเทศ การกยมเงน

ระหวางสถาบน การโอนเงนภายในสถาบนเดยวกน การซอขายหลกทรพย ธรกรรม

เพอตราสารหนภาครฐ และธรกรรมอนๆ

ณ สนป 2551 ระบบบาทเนตมสถาบนผใชบรการรวมทงสน 69 สถาบน จำแนกเปน

ธนาคารพาณชยไทย 18 ธนาคาร ธนาคารพาณชยตางประเทศ 16 ธนาคาร บรษท

เงนทน บรษทเงนทนหลกทรพย และบรษทหลกทรพย 14 บรษท สถาบนการเงน

พเศษของรฐ สวนงานราชการและสถาบนอนๆ 13 แหง สวนงานภายใน ธปท. 8

สวนงาน โดยธรกรรมการโอนเงนผานระบบบาทเนตมจำนวนทงสน 1,928,920

รายการ เพมขนจาก 1,765,566 รายการในป 2550 หรอเพมขนรอยละ 9.25

ในขณะทมมลคารวมทงสน 277.47 ลานลานบาท เพมขนจาก 182.37 ลานลานบาท

ในปกอน หรอเพมขนรอยละ 52.15 โดยสามารถจำแนกรายละเอยดตามประเภท

ธรกรรมได ดงน

1)การโอนเงนระหวางสถาบน มจำนวนทงสน 153,442 รายการ คดเปนมลคา

รวม 141.10 ลานลานบาท ปรมาณและมลคาการโอนเงนระหวางสถาบนเพม

ขนจากปกอนรอยละ 3.30 และ 57.87 ตามลำดบ โดยมลคาการโอนเงน

ระหวางสถาบนทเพ มขน มผลมาจากธรกรรมการซอขายพนธบตรกบ

Primary Dealer โดยมสญญาวาจะขายคนหรอซอคน (Bilateral RP) ซงม

ธรกรรมเพมขนหลงจากการปดตลาดซอคนของ ธปท. เมอวนท 13 กมภาพนธ

2551


6 0


สำหรบธรกรรมการโอนเงนตราตางประเทศระหวางสถาบน (Interbank FX)

ในปนมปรมาณเพมขนคดเปนรอยละ 4.15 ในขณะทมมลคาลดลงคดเปนรอยละ

14.45 เมอเทยบกบปกอน

2)การโอนเงนเพอบคคลทสาม มจำนวนทงสน 1,772,860 รายการ คดเปนมลคา

รวม 128.02 ลานลานบาท ปรมาณและมลคาการโอนเงนเพอบคคลทสาม

เพมขนจากปกอนรอยละ 9.81 และ 48.95 ตามลำดบ โดยมลคาการโอนเงน

เพอบคคลทสามทเพมขน มผลมาจากธรกรรมการโอนเงนเพอชำระราคา

ตราสารหนทเพมขนจากการขยายตวอยางตอเนองของตลาดตราสารหน

สำหรบธรกรรมซอขายเงนตราตางประเทศของผมถนทอยในประเทศมปรมาณ

และมลคาลดลงจากปกอนรอยละ 48.84 และ 60.68 ตามลำดบ ในขณะทธรกรรม

ซอขายเงนตราตางประเทศของผมถนทอยนอกประเทศ มปรมาณเพมขนรอยละ

32.18 และมลคาเพมขนรอยละ 73.05 ซงเปนผลมาจากการยกเลกมาตรการ

ดำรงเงนสำรองเงนนำเขาระยะสนของ ธปท. เมอวนท 3 มนาคม 2551

3) การชำระดลการหกบญชระหวางสถาบน มจำนวน 2,618 รายการ คดเปน

มลคา 8.35 ลานลานบาท ปรมาณและมลคาเพมขนจากปกอนเลกนอย

คดเปนรอยละ 4.89 และรอยละ 18.64 ตามลำดบ ซงมผลมาจากธรกรรม

Bulk Payment ซงดำเนนการโดยบรษท เนชนแนล ไอทเอมเอกซ (NITMX)

ทมเพมมากขน

ทงน เมอจำแนกธรกรรมตามประเภทธรกจ พบวา ในป 2551 ธรกรรมทมมลคา

การโอนเงนผานระบบบาทเนตสงทสด คอ ธรกรรมซอขายหลกทรพย (Securities/

Equity) คดเปนรอยละ 25.9 ของมลคาการโอนเงนผานระบบบาทเนตทงหมด

รองลงมาเปนธรกรรมโอนเงนระหวางสถาบน (Funds Transfer) ซงมสดสวน

ใกลเคยงกน คอ รอยละ 24.8 ของมลคาการโอนเงนผานระบบบาทเนตทงหมด

ในขณะทธรกรรมประเภทอนๆ เชน ธรกรรมซอขายเงนตราตางประเทศ (FX)

มสดสวนรอยละ 15.8 ธรกรรมการโอนเงนภายในสถาบนเดยวกน (Internal

Funds Transfer) มสดสวนรอยละ 15.7 และธรกรรมอนๆ มสดสวนรอยละ 14.6

สำหรบธรกรรมทมมลคาการโอนเงนผานระบบบาทเนตตำสด คอ ธรกรรมกยม

ระหวางสถาบน (Interbank Loan) และธรกรรมการชำระดลระหวางสถาบน

ซงมสดสวนใกลเคยงกนคอ รอยละ 3.03 และ 3.01 ตามลำดบ (ภาพท 11)




6 1ภาพท11: มลคาการโอนเงนผานบาทเนตแยกตามประเภทธรกจ ป 2551

ภาพท12: ปรมาณรายการตางๆ ของการโอนเงนผานระบบบาทเนต




6 2


3.2.3ระบบการหกบญชเชค

ในป 2551 ปรมาณการใชเชคทงหมด (รวมทงเชคระหวางธนาคารและ

เชคภายในธนาคารเดยวกน) มจำนวนทงสน 129.1 ลานฉบบ ลดลงจากปกอนหนา

เทากบรอยละ 0.9 ในขณะทมลคาการใชเชครวมเทากบ 62.2 ลานลานบาท

เพมขนรอยละ 11.7 จำนวนเชคเฉลยตอประชากรทากบ 2.04 ฉบบตอคน มลคา

เชคเรยกเกบตอฉบบเพมขนจาก 0.40 ลานบาท เปน 0.47 ลานบาท หรอเพมขน

รอยละ 16.1

เชคคนมปรมาณทงสน 2.1 ลานฉบบ มลคารวม 0.3 ลานลานบาท ในจำนวนน

เปนเชคคนดวยเหตผลไมมเงนจำนวน 1.4 ลานฉบบ หรอ 0.2 ลานลานบาท

สดสวนปรมาณและมลคาเชคคนไมมเงนตอเชคเรยกเกบเทากบรอยละ 1.1 และ

รอยละ 0.3 ตามลำดบ

ภาพท13: มลคารายการตางๆ ของการโอนเงนผานระบบบาทเนต





6 3

ภาพท14: ปรมาณรายการเชคระหวางธนาคาร


ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคาร

ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคาร ประกอบดวย ระบบการหกบญชเชค

ระหวางธนาคารในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑล (Electronic Cheque Clearing

System: ECS) ระบบการหกบญชเชคของสำนกหกบญชในตางจงหวด

(Provincial Cheque Clearing System) และระบบการหกบญชเชคเรยกเกบ

ขามเขตสำนกหกบญช (Bill for Collection: B/C)

ในป 2551 เชคระหวางธนาคารมปรมาณทงสน 79.2 ลานฉบบ คดเปนมลคา

37.1 ลานลานบาท เมอเปรยบเทยบกบป 2550 ปรมาณลดลงรอยละ 1.9 แตมลคา

เพมขนรอยละ 14.0

สำหรบปรมาณเชคคนในป 2551 มจำนวนทงสน 1.14 ลานฉบบ คดเปนมลคา

รวม 166.28 พนลานบาท สดสวนของปรมาณและมลคาเชคคนตอเชคเรยกเกบ

ลดลงจากปกอนโดยอยทระดบรอยละ 2.0 และ 0.5 ตามลำดบ


6 4


สดสวนของปรมาณและมลคาเชคในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑลในป 2551

ยงอยในอตราใกลเคยงกบปทผานมา คอ รอยละ 73.0 และ 91.5 ตามลำดบ สวน

เชคของสำนกหกบญชในตางจงหวดมสดสวนของปรมาณและมลคารองลงมา

เทากบรอยละ 18.5 และ 7.5 สำหรบเชคขามเขตสำนกหกบญชยงคงมสดสวน

ของปรมาณและมลคาเทยบกบเชคทงหมดเพยงรอยละ 8.5 และ 1.0 ตามลำดบ

ภาพท15: มลคาเชคระหวางธนาคาร

ภาพท16: ปรมาณรายการเชคระหวางธนาคารประเภทตางๆ






6 5 ระบบการหกบญชเชคภายในธนาคารเดยวกน

ธปท. เรมเกบขอมลเชคภายในธนาคารเดยวกนจากธนาคารพาณชยและสถาบน

การเงนพเศษของรฐบางสถาบนตงแตป 2549 ขอมลดงกลาวหมายรวมถง

ปรมาณและมลคาของเชคเรยกเกบภายในธนาคารเดยวกนในเขตกรงเทพฯ และ

ปรมณฑล เชคเรยกเกบในเขตตางจงหวด เชคเรยกเกบขามเขตสำนกหกบญช

สำหรบป 2551 เชคเรยกเกบภายในธนาคารเดยวกน ม 49.9 ลานฉบบ หรอ

คดเปนรอยละ 38.6 ของปรมาณเชคทงหมด มลคาเชคเรยกเกบภายในธนาคาร

เดยวกน เทากบ 25,061.1 พนลานบาท หรอคดเปนรอยละ 40.3 ของมลคาเชค

ทงหมด

3.2.4ระบบการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา

ระบบการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนาเปนระบบการโอนเงนสำหรบรายยอย

ประเภททมขอตกลงลวงหนาไวกบธนาคาร โดยมงวดการชำระเงนทแนนอน

และ/หรอมปรมาณรายการจำนวนมาก ประกอบดวย การโอนเงนโดยมขอตกลง

ลวงหนาภายในธนาคารเดยวกนของธนาคารพาณชยตางๆ ไดแก การทำรายการ

ประเภทนำเงนเขาบญช (Direct Credit) เชน เงนเดอน คาจาง เงนปนผล

คนภาษ และการทำรายการประเภทหกบญชอตโนมต (Direct Debit) เชน

การชำระคาสาธารณปโภค คาเบยประกน ชำระคาบตรเครดต ฯลฯ และ

การโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนาระหวางธนาคาร หรอระบบ ITMX Bulk

Payment ซงบรษท เนชนแนลไอทเอมเอกซ จำกด เปนผดำเนนการ และ

ใหบรการเฉพาะรายการประเภทนำเงนเขาบญช


6 6


ในป 2551 การโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา มมลคารวมทงสนประมาณ 8.7 ลานลานบาท เพมขนรอยละ 11.2 จากปทผานมา และมจำนวนรายการ รวม 218.20 ลานรายการ เพมขนรอยละ 8.1 โดยรายการประเภทนำเงนเขาบญช (Direct Credit) มสดสวนสงสด ทงปรมาณและมลคา คดเปนรอยละ 61.4 และ 69.3 ตามลำดบ รองลงมาคอรายการประเภทหกบญชอตโนมต (Direct Debit) มสดสวนปรมาณรายการรอยละ 29.8 และสดสวนมลคารอยละ 21.2 สวนระบบ ITMX Bulk Payment มสดสวนปรมาณรายการรอยละ 8.8 และสดสวนมลคา

รอยละ 9.5

ภาพท17: ปรมาณรายการและมลคาของการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา

ภาพท18: สดสวนมลคาการโอนเงนผานระบบ ITMX Bulk Payment






6 7 การโอนเงนรายยอยระหวางธนาคารผานระบบ ITMX Bulk Payment ในปนม

ปรมาณรวม 19.2 ลานรายการ และมลคารวม 828.1 พนลานบาท เพมขนจาก

ปทแลวรอยละ 9.3 และรอยละ 4.4 ตามลำดบ โดยเมอพจารณาดานปรมาณ

การจายเงนเดอนและคาจางจะมสดสวนรายการสงทสดรอยละ 45.5 รองลงมา

คอ การชำระคาสนคาและบรการ รอยละ 39.0 แตหากพจารณาดานมลคาแลว

การโอนเงนเพอชำระคาสนคาและบรการจะมสดสวนสงทสดถงรอยละ 62.7

รองลงมาคอ การจายเงนเดอนและคาจาง รอยละ 28.0

สำหรบการโอนเงนในระบบ Direct Credit มปรมาณและมลคารวม 134.0 ลาน

รายการและ 6,044.4 พนลานบาท เพมขนรอยละ 7.9 และ 13.0 ตามลำดบ

การโอนเงนสวนใหญเปนการโอนเพอจายเงนเดอนและคาจาง โดยมสดสวนสง

ทสดทงมลคาและปรมาณรายการถงรอยละ 51.5 และรอยละ 78.8 ตามลำดบ

สวนการโอนเงนในระบบ Direct Debit มปรมาณและมลคารวม 65.0 ลาน

รายการและ 1,846.7 พนลานบาท เพมขนรอยละ 8.4 และ 8.7 ตามลำดบ

เกอบทงหมดเปนการโอนเพอชำระคาสนคาและบรการ โดยมสดสวนทางดาน

มลคาและปรมาณรายการถงรอยละ 90.1 และ 96.6 ตามลำดบ

3.2.5บรการทเคานเตอรธนาคาร

การชำระคาใชจายตามใบเรยกเกบเงน(BillPayment)

ในป 2551 การชำระคาใชจายตามใบแจงหนผานเคานเตอรธนาคาร เพอจาย

คาสาธารณปโภคและคาสนคาและบรการ ยงไดรบความนยมสงกวาการหกบญช

อตโนมต (Direct Debit) ทธนาคารเปนผใหบรการ โดยมปรมาณธรกรรมสงถง

77.9 ลานรายการ และมมลคาธรกรรมรวม 6,758.0 พนลานบาท เปรยบเทยบกบ

62.8 ลานรายการ และ 1,663.8 พนลานบาท ทชำระเงนผาน Direct Debit โดย

การชำระคาใชจายผานเคานเตอรธนาคารยงมอตราการเตบโตตอเนองจาก

ป 2550 ทงดานปรมาณและมลคา คดเปนรอยละ 7.5 และ รอยละ 30.4

ตามลำดบ


6 8


เงนสดยงคงเปนสอการชำระเงนทไดรบความนยมมากทสดในการชำระ

คาใชจายตามใบเรยกเกบเงนผานเคานเตอรธนาคาร โดยมสดสวนคดเปน

รอยละ 95.0 ของปรมาณธรกรรมทงหมด เปรยบเทยบกบเชคทมสดสวนเพยง

รอยละ 3.1 อยางไรกด หากพจารณาในแงของมลคารายการเชคยงคงเปนสอ

การชำระเงนทมสดสวนสงสด คดเปนรอยละ 48.1 เปรยบเทยบกบเงนสด

ทคดเปนรอยละ 38.3 ของมลคารายการทงหมด

ภาพท19: สดสวนปรมาณธรกรรมการชำระ Bill Payment ผาน Direct Debitและเคานเตอรธนาคาร ป 2551

ภาพท20: สดสวนมลคาการชำระ Bill Payment ผาน Direct Debitและเคานเตอรธนาคาร ป 2551






6 9 การโอนเงนขามธนาคารผานระบบORFTทเคานเตอร

การโอนเงนขามธนาคารผานระบบ ORFT ทเคานเตอรผานเครอขายระบบเอทเอม

ไดรบความนยมสงอยางตอเนองนบแตเรมใหบรการเมอวนท 15 ธนวาคม 2548

โดยในป 2551 มจำนวนธรกรรมทงสน 8.2 ลานรายการ และมมลคารวม 127.7

พนลานบาท เพมจากป 2550 รอยละ 55.3 และรอยละ 64.3 ตามลำดบ

3.2.6บตรพลาสตก

บตรพลาสตก ครอบคลมทงบตรเครดต บตรเดบต และบตรเอทเอม โดย

บตรพลาสตกจะยงมบทบาทสำคญทจะเขามาทดแทนการใชเงนสดในการชำระ

เงนคาสนคาและบรการ รวมถงการโอนเงนระหวางกนมากขน โดยเฉพาะในสวน

ของบตรเครดตและบตรเดบต ทงนในสวนของบตรเดบต ยงคงมอตรา

การขยายตวสงกวาบตรเครดต เนองจากมฐานผใชบตรกวางกวา ประกอบกบ

บตรเครดตมขอจำกดเรองฐานเงนเดอนของผทสามารถทจะขอใชบตรเครดตได

สำหรบบตรเอทเอมยงคงมแนวโนมลดลง เนองจากการทธนาคารผออกบตร

พยายามสรางแรงจงใจใหผใชบรการถอบตรเดบตแทนบตรเอทเอมมากขน

บตรเครดต

การใชจายผานบตรเครดตในป 2551 มมลคาประมาณ 921 พนลานบาท เพมขน

จากป 2550 ซงมมลคา 840 พนลานบาท โดยยงคงมอตราการขยายตวท

ลดตำลงตอเนองจากป ป 2550 ทมอตราขยายตวรอยละ 11.3 ลดลงเหลอ

รอยละ 9 .6 สบเนองจากภาวะเศรษฐกจโลกทชะลอตว ทำใหผใชบตรเครดต

ระมดระวงในการใชจายผานบตรเครดตมากขน

ผใชบตรเครดตยงนยมใชบตรผานจดรบชำระเงนทรานคา (EFTPOS) มากทสด

ทงในแงจำนวนรายการและมลคาการใช โดยมสดสวนคดเปนรอยละ 89.7 และ

89.4 ตามลำดบ สำหรบชองทาง Internet banking และ Mobile banking

ยงคงมสดสวนทตำมาก ทงในแงจำนวนรายการและมลคาการใช


7 0


ภาพท21: จำนวนรายการการใชบตรเครดตผานชองทางตางๆ ป 2551

ภาพท22: มลคาการใชบตรเครดตผานชองทางตางๆ ป 2551



บตรเดบต

การใชบตรเดบตสวนใหญ ยงคงเปนการใชเพอการเบกถอนเงนสดในลกษณะ

เดยวกบบตรเอทเอมเปนหลก โดยการใชบตรเพอโอนเงนและชำระคาสนคาและ

บรการยงมสดสวนทตำมาก ดงจะเหนไดจากปรมาณการใชบตรเดบตในป 2551

จำนวน 760 ลานรายการ ทเปนการใชเพอเบกถอนเงนสดถงรอยละ 83 ใน

ขณะทการใชบตรเดบตเพอโอนเงนภายในธนาคารเดยวกน โอนเงนตางธนาคาร

และชำระคาสนคาและบรการ มสดสวนคดเปนเพยงรอยละ 6 และรอยละ 1.5

ตามลำดบ โดยสดสวนดงกลาวไมตางจากป 2550 มากนก




7 1ภาพท23: สดสวนปรมาณการทำรายการผานบตรเดบต ป 2551


บตรเอทเอม

การใชบตรเอทเอม5 ในป 2551 แมวาจะมปรมาณลดลงจาก 571.3 ลานรายการ

ในป 2550 เปน 531.9 ลานรายการ โดยปรมาณธรกรรมทลดลงสวนใหญเปนการ

ลดลงในการเบกถอนเงนสดทลดลงมากถงรอยละ 11.4 อยางไรกตามการฝากเงน

และการโอนเงนผานเครองเอทเอมกลบมอตราการขยายตวทเพมขนอยางมาก

ถงรอยละ 73.0 และรอยละ 13.8 ตามลำดบ ซงแสดงใหเหนถงการปรบเปลยน

พฤตกรรมการใชบรการทยอมรบการใชบรการฝากและโอนเงนผานเครอง

เอทเอมและเครองเอทเอมมากขน ซงชวยลดภาระในการเดนทางไปทำธรกรรมท

สาขาของธนาคารและสามารถลดตนทนในดานตางๆ ของธนาคารไดอกดวย

สำหรบมลคาการใชบตรเอทเอมมสดสวนลดลงรอยละ 3.2 จาก 2,549.2 พนลาน

บาท ในป 2550 เปน 2,466.5 พนลานบาท

5 เฉพาะธรกรรมการใชบตร ATM ของธนาคารพาณชยไมรวมสถาบนการเงนพเศษของรฐ


7 2


ภาพท24: สดสวนธรกรรมผานบตรเอทเอม ป 2551


สดสวนรอยละสดสวนรอยละ พนลานบาทลานรายการ

บตรเอทเอม

- ถอนเงน

- โอนเงน

- ชำระสนคาและบรการ

- ฝากเงน

- อนๆ

รวม

บตรเดบต

- ถอนเงน

- โอนเงน

- ชำระสนคาและบรการ

- ฝากเงน

- อนๆ

รวม

419.6

80.7

9.0

14.5

8.0

531.8

627.9

88.2

11.3

10.9

21.4

759.7

1,634.1

649.4

36.3

145.5

1.2

2,466.5

2,781.7

1,481.1

39.9

121.0

7.0

4,367.7

66.3

26.3

1.5

5.9

0.0

100.0

63.7

32.5

0.9

2.8

0.2

100.0

78.9

15.2

1.7

2.7

1.5

100.0

82.7

11.6

1.5

1.4

2.8

100.0

ปรมาณ มลคา




7 3 3.2.7ธนาคารทางอนเทอรเนต

การใชบรการธนาคารทางอนเทอรเนตไดรบความนยมในกลมลกคาธนาคาร

โดยขยายตวเพมขนอยางรวดเรวตามความมนใจของผใชบรการในระบบ

ความปลอดภยของระบบทนาเชอถอมากขน โดยในป 2551 มปรมาณธรกรรม

เพมขนรอยละ 47.9 จาก 21,220,469 รายการ เปน 31,391,638 รายการ ขณะท

มลคาการใชบรการเพมขนรอยละ 39.3 จาก 4,896.5 พนลานบาท ในป 2550

เปน 6,818.6 พนลานบาท

สดสวนปรมาณการใชบรการธนาคารอนเทอรเนต แยกไดเปน การโอนเงน

ธนาคารเดยวกน รอยละ 42.7 ขณะทสดสวนการชำระคาสนคาและบรการ

มสดสวนรอยละ 27.5 ดานการจายเงนเดอนและคาจางรอยละ 15.1 และอนๆ

รอยละ 14.8

ภาพท25: สดสวนปรมาณรายการธนาคารอนเทอรเนต ป 2551



7 4


3.2.8บรการเงนอเลกทรอนกส

ปจจบนการใหบรการทางการเงนผานสออเลกทรอนกสสามารถจำแนกการ ใหบรการเปน 2 รปแบบ ไดแก การเกบมลคาเงนอเลกทรอนกสในบตร และการ เกบมลคาเงนอเลกทรอนกสบนเครอขายคอมพวเตอร โดยมบรษทและธนาคาร ทไดรบอนญาตใหบรการเงนอเลกทรอนกสรวม 9 แหง ไดแก บรษท ไทยสมารทคารด จำกด บรษท เพยเมนท โซลชน จำกด บรษท ทร มนน จำกด บรษท เพยสบาย จำกด บรษท แอดวานซ เอมเปย จำกด บรษท แอดวานซ เมจกการด จำกด ธนาคารไทยพาณชย จำกด (มหาชน) ธนาคารกสกรไทย จำกด (มหาชน) และธนาคารทสโก จำกด (มหาชน)

การขยายตวของการใชบรการทางการเงนผานสออเลกทรอนกสในป 2551 ปรบตวเพมขนเลกนอยทรอยละ 3.1 จากระยะเดยวกนปกอน โดยมปรมาณ การใชจายทงสน 80.0 ลานรายการ เพมขนจากการเพมชองทางการใหบรการ ตลอดจนการสงเสรมและประชาสมพนธการใชบรการผานสออเลกทรอนกส อยางไรกตามมลคาการใชจายลดลงจากระยะเดยวกนปกอนรอยละ 3.2 คงเหลอ 8,383.1 ลานบาท เปนการลดลงตามการใชจายของผบรโภค โดย ณ สนป 2551

มจำนวนบตร/บญชทงสน 5.5 ลานบตร/บญช 6

3.3 การ โอนและชำระเงนผานระบบไปรษณย

6 ปรมาณรายการใชจาย มลคาการใชจายและจำนวนบตร/บญช ดงกลาวแสดงเฉพาะบรการเงนอเลกทรอนกสทม ลกษณะเปนการใชเพอทดแทนเงนสดทสามารถนำไปใชชำระคาสนคาและบรการไดไมจำกดจำนวนเงนและจำนวนครง และสามารถเตมเงนได

ภาพท26: จำนวนรายการและมลคาการโอนเงนผานระบบไปรษณย

ทมา: บรษท ไปรษณยไทย จำกด




7 5มลคาการโอนเงนและการชำระเงนผานระบบไปรษณยในป 2551 เพมขนเลกนอยจาก

ระยะเดยวกนปกอนรอยละ 2.0 โดยมมลคารวมทงส น 110.0 พนลานบาท โดย

เปนการโอนเงนเพอชำระเงนตามใบแจงหนประเภทตางๆ ทบรษทไปรษณยไทย จำกด

เปนตวแทนรบชำระ ขณะทปรมาณธรกรรมปรบตวลดลงรอยละ 2.2 โดยมจำนวนทงสน

33.7 ลานรายการ โดยเปนการลดลงจากการแขงขนในการเปนตวแทนรบโอนและ

การชำระเงนทเพมสงขน

ทงน จากการขยายรปแบบการใหบรการทหลากหลายและอำนวยความสะดวก รวดเรว

ใหแกลกคาบรษทไปรษณยไทย จำกด เชน บรการธนาณตออนไลน และบรการสงเงน

ดวนทางอเลกทรอนกสผานเวสเทรนยเนยนทไปรษณยเปนตวแทน ซงลกษณะการให

บรการดงกลาวใกลเคยงและแขงขนกบบรการตวแลกเงนไปรษณยและธนาณต

ตางประเทศซงไปรษณยไทยใหบรการอยแลว จงสงผลใหบรการตวแลกเงนไปรษณย

และธนาณตตางประเทศยงคงมปรมาณลดลง

3.4 รายไดจากบรการดานการชำระเงน

ภาพท27: รายไดจากบรการดานการชำระเงน



7 6 รายไดจากบรการดานการชำระเงนของธนาคารพาณชยยงคงเพมขนอยางตอเนองและ

เพมขนสงกวาปทผานมาโดยเพมในอตรารอยละ 11.0 คดเปนมลคา 47.7 พนลานบาท

(ภาพท 27) โดยรายไดจากบรการดานการชำระเงนของธนาคารพาณชยไทย 3 ลำดบ

แรก มาจากการโอนเงนและเรยกเกบเงนซงคดเปนสดสวนสงสด รองลงมาคอบตรเครดต

ในขณะทบตรเอทเอมและบรการธนาคารอเลกทรอนกสเปนรายไดหลกลำดบสดทาย

ของบรการดานการชำระเงนธนาคารพาณชยไทย โดยมสดสวนรอยละ 32.0 28.9 และ

27.8 ตามลำดบ

ในขณะทรายไดจากบรการดานการชำระเงนของสาขาธนาคารตางชาตสวนใหญมาจาก

บตรเครดต รองลงมา คอ การโอนเงนและเรยกเกบเงน และการดแลและเกบรกษา

หลกทรพยของลกคา โดยมสดสวนรอยละ 40.7, 30.7 และ 20.6 ตามลำดบ (ภาพท 28)

ทงน สถาบนทไมใชสถาบนการเงนยงคงเปนคแขงสำคญในธรกจบรการชำระเงน ทำให

ธนาคารพาณชยตองเผชญกบการแขงขนเพมมากขน และเพอรกษาความสามารถในการ

แขงขนในระยะยาว ธนาคารพาณชยจงควรเพมประสทธภาพใหแกระบบการชำระเงน

อยางสมำเสมอ รวมทงการสรางจดแขงใหแกสอการชำระเงนของธนาคาร การพฒนา

ผลตภณฑและบรการใหมๆ ขณะทในเวลาเดยวกน ธนาคารกควรรกษาพนธมตรทาง

ธรกจอยางสถาบนทไมใชธนาคาร ซงมรปแบบการดำเนนธรกจทหลากหลาย เพอสราง

จดแขงใหแกบรการดานการชำระเงนของธนาคาร

ภาพท28: รายไดจากบรการดานการชำระเงนแยกตามประเภทตางๆ ในป 2551



7 7กรช. คณะกรรมการระบบการชำระเงน

คบร. คณะกรรมการผบรหารระดบสง ธนาคารแหงประเทศไทย

ทชบ. คณะทำงานเพอการเชอมโยงระบบบาทเนตกบตางประเทศ

ทตน. คณะทำงานตนทนและคาธรรมเนยมการใหบรการชำระเงนของธนาคารพาณชย

ธปท. ธนาคารแหงประเทศไทย

สนข. สำนกงานนโยบายและแผนการขนสงและจราจร กระทรวงคมนาคม

สนช. สภานตบญญตแหงชาต

อชช. คณะอนกรรมการความรวมมอเพอการชำระเงนแหงชาต

APN Asian Payment Network Forum

ATM Automated Teller Machine

B/C Bill for Collection หมายถง เชคเรยกเกบขามเขตสำนกหกบญช

BAHTNET Bank of Thailand Automated High-value Transfer NETwork หรอ

ระบบการโอนเงนมลคาสง

BIS Bank for International Settlements หรอ ธนาคารเพอการชำระหนระหวางประเทศ

CPSIPS Core Principles for Systemically Important Payment Systems

ECS Electronic Cheque Clearing System หรอ ระบบการหกบญชเชคระหวางธนาคาร

ในเขตกรงเทพฯ และปรมณฑล

EFTPOS Electronic Funds Transfer at the Point of Sale

EMEAP The Executives’ Meeting of East Asia-Pacific Central Banks

e-Money Electronic money

FSAP Financial Sector Assessment Program

GDP Gross Domestic Product หรอ ผลตภณฑมวลรวมในประเทศราคาปปจจบน

ICS Imaged Cheque Clearing System

ILF Intraday Liquidity Facilities

IMF International Monetary Fund หรอ กองทนการเงนระหวางประเทศ

ITMX Interbank Transaction Management and Exchange

MFT Multilateral Funds Transfer

MNCs Multinational Corporations

NECTEC National Electronics and Computer Technology Center หรอ

ศนยเทคโนโลยอเลกทรอนกสและคอมพวเตอรแหงชาต

อภธานศพทและคำยอ4

4 อภธานศพทและคำยอ

7 8 NITMX National ITMX หรอ บรษท เนชนแนลไอทเอมเอกซ จำกด

ORFT Online Retail Funds Transfer

PvP Payment versus Payment

RFID Radio Frequency Identification

ROSCs Reports on the Observance of Standards and Codes

RSI Regional Settlement Intermediary

SMART System for Managing Automated Retail Funds Transfer หรอ

ระบบการโอนเงนรายยอย

SRS Securities Requirement for Settlement

S.W.I.F.T. Society for Worldwide Interbank Financial Telecommunication

TSD Thailand Securities Depository Co., Ltd. หรอ

บรษท ศนยรบฝากหลกทรพย (ประเทศไทย) จำกด

WGPSS Working Group on Payment and Settlement Systems

4 อภธานศพทและคำยอ

7 9ธนาคารแหงประเทศไทย “แผนกลยทธระบบการชำระเงน 2553”, กนยายน 2550

บรรณานกรม5

8 0

ตารางสถต6

Table 1: Basic statistical data

Table 2: Technological infrastructure

Table 3: Narrow Money (at year-end, billion baht)

Table 4: Settlement media used by non-banks (at year-end, billion baht)

Table 5: Settlement media used by banks (at year-end, billion baht)

Table 6: Indicators of the use of various cashless payment instruments.

Volume of transactions (in thousands)

Table 7: Indicators of the use of various cashless payment instruments.

Value of transactions (billion baht)

Table 8: Notes and coins (at year-end, million baht)

Table 9: Institutional infrastructure

Table 10: Payment instructions handled by selected interbank settlement systems.

Volume of transactions (in thousands)

Table 11: Payment instructions handled by selected interbank settlement systems.


Table 12: Securities transfer instructions handled by securities settlement systems.

Volume of transactions (in millions)

Table 13: Securities transfer instructions handled by securities settlement systems.


Table 14: Number of participants in selected payment and settlement systems

Table 15: Number of ATMs

Table 16: Number of EFTPOS terminals

Table 17: Number of payment cards

Table 18: Use of postal payment instruments. Volume of transactions (in millions)

Table 19: Use of postal payment instruments. Value of transactions (billion baht)

Table 20: Sources of payment revenues of Thai commercial banks (million baht)

Table 21: Sources of payment revenues of foreign bank branches (million baht)

Table 22: Daily averages of BOT payment services. Volume of transactions

(transactions)

Table 23: Daily averages of BOT payment services. Value of transactions

(billion baht)


20082 5 5 1

8 1

√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘πตารางสถต

Table 24: Peak day figures of BOT payment services. Volume of transactions

(transactions)

Table 25: Peak day figures of BOT payment services. Value of transactions

(billion baht)

Table 26: Use of credit cards and debit cards via EFTPOS (Monthly average, baht)

Table 27: Cash withdrawal via ATM (Monthly average, baht)

Table 28: Use of mobile banking

Table 29: Use of internet banking

Table 30: Use of ORFT via ATM and counter. Volume of transactions (in thousands)

Table 31: Use of ORFT via ATM and counter. Value of transactions (billion baht)

Table 32: Bill payment at bank counter. Volume of transactions (in thousands)

Table 33: Bill payment at bank counter. Value of transactions (billion baht)

Table 34: Use of e-Money

Table 35: Fraud through specific payment channels and payment instruments

(million baht)

6 ตารางสถต

8 2


TABLE 1 : Basic statistical data

TABLE 2 : Technological infrastructure

Population (millions)1

GDP current price (billion baht)2

GDP per capita (baht)2

Exchange rate vis-à-vis US$ (at year-end)

Totalfixednetworktelephonesubscribers(millions)Totalmobiletelephonesubscribers(millions) Postpaid PrepaidTotalInternetusers(millions)Penetrationrates Fixed network telephone (%) Mobile telephone (%) Internet (%)

Sources: Bank of Thailand, Department of Provincial Administration, National Economic & Social Development Board1 Department of Provincial Administration adjusted figures of year 2004 2 National Economic & Social Development Board adjusted figures from year 2003-2005 P Preliminary Data

Sources: CAT Telecom Public Company Limited, TOT Public Company Limited, National Electronics and

Computer Technology Center

2004

61.97

6,489.5

100,563.70

39.20

20046.79

27.374.9922.386.97

10.9644.1711.25

2006

62.83

7,841.3

119,579.36

36.04

20067.04

41.306.3234.9811.41

11.2165.7318.17

2005

62.42

7,092.9

108,955.48

41.17

20057.00

32.005.2526.759.91

11.2151.2715.87

2007

63.04

8,493.3

128,606.64

33.75

20077.02

51.605.6046.0013.42

11.1481.8621.28

2008P

63.39

9,102.8

136,921.05

34.93

20086.97

63.336.5356.7916.10

10.9999.9025.40



20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต

8 3

TABLE 4 : Settlement media used by non-banks (at year-end, billion baht)

TABLE 3 : Narrow Money1 (at year-end, billion baht)

Banknotes and coins1

Demand depositsNarrow money 2

Broad money 3

Currency Held by business and household sector Held by commercial banks Held by finance companies Held by specialized banks

Demanddeposits Demand deposits at Bank of Thailand Demand deposits at commercial banks Demand deposit at specialized banks

NarrowMoney Currency held by business and household sector as % of Narrow money Demand deposits held by business and household sector as % of Narrow money

Source: Bank of Thailand

1 Banknotes outside depository corporations and coins issued by central government 2 Currency in circulation and demand deposits at commercial banks and specialized banks 3 Currency in circulation and all kinds of deposits at commercial banks, specialized banks, and PN issued by financial companies P Preliminary data

Source: Bank of Thailand 1 Currency in circulation and demand deposits at commercial banks and specialized banksP Preliminary data

2004598.74232.71829.887,471

2004742.27598.74126.990.0016.54

232.716.86

222.862.99

829.8872.1%

28.0%

2006654.14258.57911.478,573

2006806.37654.14135.110.0017.13

258.573.67

252.062.84

911.4771.8%

28.4%

2005631.89259.51890.227,927

2005781.70631.89132.650.0017.16

259.513.30

252.034.18

890.2271.0%

29.2%

2007721.38279.85999.909,109

2007878.33721.38140.240.0016.71

279.853.85

271.414.59

999.9072.1%

28.0%

2008P

753.64288.901,041.229,942

2008P

962.63753.64184.760.0024.23

288.9015.11269.774.02

1,041.2272.4%

27.7%


8 4


TABLE 5 : Settlement media used by banks (at year-end, billion baht)

TABLE 6 : Indicators of the use of various cashless payment instruments. Volume of transactions (in thousands)

Balances held at central bankRequired reservesFree reservesTransferable deposits at other banksMemorandum item:Institutions borrowing from central bank

Paper-based1: In-house cheque Interbank cheque

Paymentcards: ATM card2

Debit card3

Credit card4

Automated: Direct credit5 Direct debit6

ITMX Bulk Payment (SMART) BAHTNET7


Source: Bank of Thailand 1 Since 2006, Data include in-house cheque from banks, however, some banks do not report in-house provincial and B/C cheque. Data from some Specialized Financial Institutions are not included. 2 Include data from two Special Financial Institutions. Since 2004, debit card data was taken out from ATM card. 3 Data include cash withdrawal transactions from ATM 4 Data collected since 2004 and included bank cards/affinity cards, non-bank cards/affinity cards and foreign credit cards used in Thailand.5 Intra-bank pre-authorized direct credit 6 Intra-bank pre-authorized direct debit 7 Since 2002, data include interbank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and Multilateral Funds Transfer. p Preliminary data

200446.0347.0822.04.0

63.0

200486,926nav.86,926

919,211506,791210,934201,486

146,40487,97745,35611,8621,209

200587,365nav.87,365

1,029,713535,298262,484231,931

161,88596,82847,82515,7281,504

2006127,77443,68184,093

1,225,961646,304326,105253,551

177,801105,73153,27717,0721,721

2007130,23549,50380,732

1,402,398592,653538,288271,457

203,536124,23659,96717,5681,766

2008P

129,12649,90079,227

1,601,273555,826761,142284,305

220,128134,01064,98519,2051,929

200656.8404.8743.25.1

80.1

200557.0375.0648.06.0

113.0

200751.5408.2921.26.7

75.8

200858.5426.71,382.25.0

19.2



20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต

8 5TABLE 7 : Indicators of the use of various cashless payment instruments. Value of transactions (billion baht)

Paper-based1: In-house cheque Interbank cheque

Paymentcards: ATM card2

Debit card3

Credit card4

Automated: Direct credit5 Direct debit6

ITMX Bulk Payment (SMART) BAHTNET7

Source: Bank of Thailand 1 Since 2006, Data include in-house cheque from banks, however, some banks do not report in-house provincial and B/C cheque.

Data from some Specialized Financial Institutions are not included. 2 Include data from two Special Financial Institutions. Since 2004, debit card data was taken out from ATM card. 3 Data include cash withdrawal transactions from ATM 4 Data collected since 2004 and included bank cards/affinity cards, non-bank cards/affinity cards and foreign credit cards

used in Thailand.5 Intra-bank pre-authorized direct credit

6 Intra-bank pre-authorized direct debit 7 Since 2002, data include interbank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and Multilateral Funds Transfer.

p Preliminary data

200424,969nav.24,969

4,0842,1121,436536

77,8292,6361,146553

73,494

200527,737nav.27,737

4,7522,3601,766626

110,4572,9071,111806

105,634

200648,20018,08030,121

5,8542,8592,240755

148,7783,4361,238802

143,302

200755,63723,09932,537

6,6522,6073,205840

190,2105,3511,699793

182,368

2008P

62,14725,06137,086

7,9192,6454,354921

286,1916,0441,847828

277,472


8 6


TABLE 8 : Notes and coins (at year-end, million baht)

TABLE 9 : Institutional infrastructure1

NotesandcoinsNotes:

500000 baht 1000 baht 500 baht 100 baht 60 baht 50 baht 20 baht 10 baht 5 baht 1 baht 50 satangCoins:

CentralBank Number of Institutions Number of Branches2

Number of Accounts3

Value of Accounts (million baht)3

ThaiCommercialBanks Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)


2004742,269714,650118

510,434105,63969,0424528,13217,3503,2441231079

27,619

2004

13

1,169335,662

123,925

56,780,8405,298,553

2006806,380773,848118

571,73994,71274,8431,1548,78719,0383,2181231079

32,532

2006

13

366174,639

154,701

68,154,7395,925,451

2005781,698753,256118

552,60699,48870,7684588,26418,0873,2281231079

28,442

2005

13

992117,607

164,228

62,391,5135,597,040

2007878,331842,624117

628,17598,49782,4351,1577,81920,7413,3571961219

35,707

2007

13

287151,137

185,070

73,235,9335,914,318

2008993,148954,484117

701,711119,28397,4841,1619,37721,6743,3511961219

38,664

2008

13

260159,678

185,477

75,259,7456,535,094



20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต

8 7TABLE 9 : Institutional infrastructure1

2004

1588

30,214,359580,131

1109

366,348331,299

1595

12,131,460341,879

17

3,0713,928

180

nav.nav.

2006

1591

25,884,639614,234

1108

597,719447,527

1880

18,989,152467,393

110

3,7956,216

19840

5,913

2005

1588

27,078,642583,281

1118

419,658351,019

1596

13,376,015415,817

111

3,6408,862

1809

10,476

2007

1598

16,448,269403,001

1135

837,958409,482

1931

19,257,527498,491

110

5,7474,655

19952

12,889

2008

1596

20,883,860702,479

1128

849,405515,149

1953

20,860,275542,751

110

4,8796,095

19977

23,106

SpecializedFinancialInstitutions:GovernmentSavingsBank Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts4

Value of Accounts (million baht)

GovernmentHousingBank Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)

BankforAgricultureandAgriculturalCooperatives Number of Institutions Number of Branches 5

Number of Accounts Value of Accounts (million baht) Export-ImportBankofThailand Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)

SmallandMediumEnterpriseDevelopmentBankofThailand Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)


8 8


TABLE 9 : Institutional infrastructure1

2004

19

25,5531,654

1818

90,910366,761

11,146

--

2006

127nav.8,215

1717

83,178594,549

11,158--

2005

127

86,0034,644

1717

79,034558,619

11,146

--

2007

126

101,54412,964

1616

88,419577,881

11,176--

2008

126

115,37320,073

1616

90,115507,009

11,188--

IslamicBankofThailand Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)

ForeignBankBranches Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)

PostOffice Number of Institutions Number of Branches Number of Accounts Value of Accounts (million baht)

Sources: Bank of Thailand and Thailand Post Co.,Ltd. 1 Data collected since 2000 2 Since 2004, Lampang office was merged with Chaing Mai office3 Exclude regional offices 4 Data as of 30 November 2006 5 Upgrade Service Units to Sub Branches



20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต

8 9TABLE 10 : Payment instructions handled by selected interbank settlement systems. Volume of transactions (in thousands)

TABLE 11 : Payment instructions handled by selected inter-bank settlement systems. Value of transactions (billion baht)

Paper-based: ECS Provincial Cheques B/C1

Automated: BAHTNET 2

ITMX Bulk Payment (SMART) ORFT-ATM (Online Retail Funds Transfer)3

Paper-based: ECS Provincial Cheques B/C1

Automated: BAHTNET 2

ITMX Bulk Payment (SMART) ORFT-ATM (Online Retail Funds Transfer)3

Sources: Bank of Thailand and National ITMX Co., Ltd. 1 Inter-provincial cheques exchanged at the Electronic Clearing House 2 Since 2002, data include interbank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and Multilateral Funds Transfer. 3 Data collected since 2000

Sources: Bank of Thailand and National ITMX Co., Ltd. 1 Inter-provincial cheques exchanged at the Electronic Clearing House 2 Since 2002, data include inter-bank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and multilateral funds transfer. 3 Data collected since 2000

200486,92663,84516,4766,60532,1421,20911,86219,071

200424,96922,6532,039277

74,16173,494553114

200684,09361,44515,9356,71459,8721,72117,07241,079

200630,12127,1752,617329

144,374143,302802270

200587,36564,06516,4736,82745,2281,50415,72827,996

200527,73725,0632,371303

106,626105,634806187

200780,73259,02615,0566,64975,3001,76617,56855,966

200732,53729,5242,667346

183,509182,368793349

200879,22757,83314,6666,728

100,1261,92919,14979,047

200837,08633,9122,798376

278,773277,472823478


9 0


TABLE 12 : Securities transfer instructions handled by securities settlement systems. Volume of transactions (in millions)

TABLE 13 : Securities transfer instructions handled by securities settlement systems. Value of transactions (billion baht)

Bondregistrysystem: Equity securities Government securitiesBook-entrysystem: Equity securities Government securities

Bondregistrysystem: Equity securities Government securitiesBook-entrysystem: Equity securities Government securities

Sources: Bank of Thailand and Thailand Securities Depository Co., Ltd.

Sources: Bank of Thailand and Thailand Securities Depository Co., Ltd.

2004

-neg.

2.110.05

2004

-8

722.04,558

2006

-0.01

2.450.06

2006

-35

694.010,666

2005

-neg.

2.470.08

2005

-8

623.06,167

2007

-0.01

2.360.05

2007

-23

713.627,002

2008

-0.01

2.410.09

2008

-33

625.858,647



20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต

9 1

TABLE 15 : Number of ATMs

TABLE 16 : Number of EFTPOS terminals1

TABLE 14 : Number of participants in selected payment and settlement systems

Total Bangkok Central Northeast North South

Total

BAHTNET ECS Provincial Cheque ClearingB/C1

ITMX Bulk Payment (SMART)Bondregistrysystem: Equity securities Government securitiesBook-entrysystem: Equity securities Government securities2


Source: Bank of Thailand 1 Since 2006, data has been collected from banks and some credit card companies. P Preliminary data

Sources: Bank of Thailand and Thailand Securities Depository Co., Ltd. 1 Inter-provincial cheques exchanged at the Electronic Clearing House 2 Government securities depository services was transferred from Bank of Thailand to Thailand Securities Depository Co., Ltd. since 2006.

200410,6024,3143,3819549411,012

2004P

84,000

20046937173527

-200,000

503,200

200621,9888,6756,9512,0692,0722,221

2006P

208,942

20066540213929

-247,700

7479

200515,7846,3735,0591,3751,3671,610

2005P

102,000

20056838183726

-235,380

735,124

200725,9439,8838,8182,4912,2742,477

2007P

208,942

20076740223933

-296,867

7777

200834,79612,62411,8713,6733,2303,398

2008P

259,567

20086940233933

-308,188

9191


9 2


TABLE 17 : Number of payment cards

TABLE 18 : Use of postal payment instruments. Volume of transactions (in millions)

Total Credit card1 ATM card2

Debit Card

Postalpaymentstotal Domestic money order total1

Domestic postal order Postcheque2

International money order Incoming Outgoing


1 Since 2002, data include non-bank 2 Some banks revised the data in 2004. Data include Government Saving Bank and Government Housing Bank. P Preliminary data

Source: Thailand Post Co.,Ltd.1 Include domestic money order and Pay at Post2 Postcheque was terminated since 2002

200442,457,1508,648,10025,384,0278,425,023

200429.1527.971.12-

0.060.060.00

200655,698,70810,900,56630,845,35813,952,784

200634.6933.770.86-

0.030.03neg.

200549,754,8839,958,57128,752,51211,043,800

200530.6329.660.93-

0.040.040.00

200757,929,15012,003,36922,632,17323,293,608

200734.4533.830.58-

0.020.02neg.

2008P

61,661,57812,971,69422,423,52526,266,359

200833.6933.190.46-

0.020.020.00



20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต

9 3TABLE 19 : Use of postal payment instruments. Value of transactions (billion baht)

TABLE 20 : Sources of payment revenues of Thai commercial banks (million baht)

TABLE 21 : Sources of payment revenues of foreign bank branches (million baht)

Postalpaymentstotal Domestic money order total1

Domestic postal order Postcheque2

International money order Incoming Outgoing

Total Credit card ATM card and e-banking Money transfer and collection Securities custodian Cheque-related fee Letter of credit

Total Credit card ATM card and e-banking Money transfer and collection Securities custodian Cheque-related fee Letter of credit

Source: Thailand Post Co.,Ltd.1 Include domestic money order and Pay at Post2 Postcheque was terminated since 2002



200465.8264.370.29-

1.161.100.06

200426,9947,2467,5938,4204141,2392,082

20042,7676339281086561306

2006107.06105.610.19-

0.630.620.01

200636,2919,7929,97611,7117561,9652,091

20062,95587359763732244284

200581.1780.190.21-

0.770.760.01

200531,4318,0079,10710,5205481,1002,149

20052,93671760788808206357

2007107.91106.710.14-

0.530.520.01

200739,85811,20210,71012,9778202,2691,880

20073,1461,08359772753239240

2008110.04108.860.12-

0.530.530.01

200844,72012,93412,43014,3108562,3651,825

20082,9901,2185791961119166


9 4


TABLE 22 : Daily averages of BOT payment services. Volume of transactions (transactions)

TABLE 23 : Daily averages of BOT payment services. Value of transactions (billion baht)

TABLE 24 : Peak day figures of BOT payment services. Volume of transactions (transactions)

BAHTNET 1

ECSProvincial Cheque ClearingB/C 2

SMART

BAHTNET1

ECSProvincial Cheque ClearingB/C2

SMART

BAHTNET1


SMART

Source: Bank of Thailand 1 Since 2002, data include interbank funds transfer, third party funds transfer, DVP/RVP for securities and Multilateral Funds Transfer. 2 Inter-provincial cheques exchanged at the Electronic Clearing House



20044,957

260,59267,21226,95948,415

2004302928.31.12.3

20047,372

539,013124,743127,845226,030

20066,997

252,85865,57427,63070,255

200658311210.81.43.3

200613,421590,830141,274124,162300,353

20056,138

261,49267,23627,86564,198

20054311029.71.23.3

200510,165597,938144,682128,748234,684

20077,206

240,92461,45327,14171,704

200774412110.91.43.2

200711,488514,286129,731120,434322,497

20087,716

231,33458,66326,91176,598

20081,11013611.21.53.3

200811,969495,463115,119125,038361,746



20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต

9 5TABLE 25 : Peak day figures of BOT payment services. Value of transactions (billion baht)

TABLE 26 : Use of credit cards and debit cards via EFTPOS1 (Monthly average per card, baht)

TABLE 27 : Cash withdrawal via ATM (Monthly average per card, baht)

BAHTNET1


SMART

Credit card Debit Card

ATM cardDebit Card


Source: Bank of Thailand 1 Domestic and oversea spending of Thai credit cards and Thai debit cards via EFTPOS. P Preliminary data.

Source: Bank of ThailandP Preliminary data.

2004509.0178.014.24.110.1

20043,203nav.

2004nav.nav.

20061,378.4217.218.34.725.5

20063,26373

20066,0637,328

2005723.1209.316.44.616.6

20053,248nav.

2005nav.nav.

20071,236.6247.420.34.914.6

20073,33173

20077,0187,051

20081,820.6296.320.95.715.0

2008P

3,39575

2008P

6,0567,640


9 6


TABLE 28 : Use of mobile banking1

TABLE 29 : Use of internet banking1

TABLE 30 : Use of ORFT via ATM and counter. Volume of transactions (in thousands)

No. of agreementsVolume of transactionsValue of transactions (million baht)

No. of agreementsVolume of transactions2


TotalORFT ATM Counter1

200418,31222,704745

20041,581,8774,872,4071,139.2

200419,07119,071nav.

2006133,419355,048392

20062,139,32515,488,7413,584.0

200643,27941,0792,200

200585,565329,769622

20051,852,00711,099,7292,722.4

200527,99627,996nav.

2007168,434359,407336

20073,135,50221,220,4694,896.5

200761,23455,9665,267

2008P

232,7584,670,37725,218

2008P

4,009,90731,391,6386,818.6

200887,22579,0478,177

Source: Bank of Thailand 1 Data collected since 2004

Since 2005, data include mobile banking transactions using credit cards, debit cards and account numbers. P Preliminary data.

Source: Bank of Thailand1 Data collected since 20002 Since 2004, enquiry transactions were excludedP Preliminary data

Source: National ITMX Co., Ltd.1 Data collected since 2006



20082 5 5 1√“¬ß“π√–∫∫°“√™”√–‡ß‘π6 ตารางสถต

9 7TABLE 31 : Use of ORFT via ATM and counter. Value of transactions (billion baht)

TABLE 32 : Bill payment at bank counters. Volume of transactions (in thousands)

TABLE 33 : Bill payment at bank counters. Value of transactions (billion baht)

TotalORFT ATM Counter1

Totalbillpayment1

Cash Cheque Others

Totalbillpayment1

Cash Cheque Others

2004114114nav.

2004nav.nav.nav.nav.


200629327023

200666,88958,8061,4576,626

20063,9098981,9041,107

2005187187nav.



200742734978

200772,47169,1351,8891,446

20075,1821,3622,2411,578

2008606478128

2008P

77,89674,0112,4171,468

2008P

6,7582,5863,249923

Source: National ITMX Co., Ltd.1 Data collected since 2006.

Source: Bank of Thailand1 Data collected from banks since 2006. P Preliminary data

Source: Bank of Thailand1 Data collected from banks since 2006. P Preliminary data


9 8 TABLE 34 : Use of e-Money1

TABLE 35 : Fraud through specific payment channels and payment instruments1

(million baht)

No. of cards/accountsVolume of transactionsValue of transactions (million baht)

Totalfraud Payment channels2

Payment instruments3

2004nav.nav.nav.

2004nav.nav.nav.

20063,190,13523,644,1555,532.4

200634590254

2005nav.nav.nav.

2005nav.nav.nav.

20073,689,48475,642,2168,660.9

2007620389231

20085,477,32477,953,8418,383.1

2008P

519315204

Source: Bank of Thailand 1 Data collected since 2006 and excluded top-up cards.

Source: Bank of Thailand 1 Data collected from banks, some special financial institutions and some credit card companies since 2006. 2 Banks report only final result. Fraud through specific payment channels include telephone banking, mobile banking,

internet banking, pass book and other channels. 3 Banks report only final result. Fraud via specific payment instruments include cheque, credit card, ATM card, Debit card,

prepaid card and other cards.

P Preliminary data


9 9สญลกษณทใชในตาราง

“-”

“nav.”

“neg.”

“0”

ความหมาย

ไมมขอมล

ยงไมมการเกบขอมลหรอเกบขอมลไมได

ขอมลมมลคานอยมากเมอเปรยบเทยบกบขอมล

อนในตารางเดยวกน

ขอมลมมลคาศนยหรอใกลเคยงศนย

ตารางท 1 - ผลตภณฑมวลรวมในประเทศใชขอมลทเปนราคา ณ ปปจจบน

- อตราแลกเปลยนเงนตราตางประเทศใชอตราแลกเปลยนถวเฉลย

ตารางท 6-7 - ตงแตป 2549 ขอมลเชคประกอบดวยเชคภายในธนาคารเดยวกนและเชคขาม

ธนาคาร และรวมขอมลธนาคารพาณชยทกธนาคารและสถาบนการเงนพเศษ

ของรฐ 3 สถาบน

- ขอมล Credit transfer หมายถงขอมลการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนา

ภายในธนาคารเดยวกนประเภทนำเงนเขาบญช (Pre-authorized direct

credit)

- ขอมล Direct debit หมายถงขอมลการโอนเงนโดยมขอตกลงลวงหนาภายใน

ธนาคารเดยวกนประเภทหกบญชอตโนมต (Pre-authorized direct debit)

- ตงแตป 2545 ขอมลระบบบาทเนตประกอบดวยธรกรรมการโอนเงนระหวาง

สถาบน การโอนเงนเพอบคคลทสาม ขอมลรบโอนตราสารหนพรอมชำระราคา

และขอมลการชำระดลระหวางสถาบน

- ตงแตป 2546 ขอมลมลคาการใชจายผานบตรเครดต รวมขอมลของภาคธรกจ

ทมใชสถาบนการเงน (Non-bank) ตามแบบรายงานฉบบใหม ทประกาศใช

12 พฤศจกายน 2545 (หนงสอเวยนท สนส. (21) ว.207/2545)

- ตงแตป 2547 ขอมลปรมาณและมลคาการใชจายผานบตรเดบต ไดถกแยกออก

มาตางหากจากปรมาณและมลคาการใชจายผานบตรเอทเอม

- ตงแตป 2547 ขอมลปรมาณธรกรรมบตรเครดต หมายรวมถง บตรเจาของ

ตวแทนออกบตร และตวแทนรบบตรเฉพาะบตรทออกโดยผออกบตรตางประเทศ

ตารางท 9 - ขอมลไมรวมขอมลจำนวนบญชและมลคาคงคางทสาขาภาคของธนาคารแหง

ประเทศไทย

หมายเหตประกอบตาราง7

7 หมายเหตประกอบตาราง

1 0 0 ตารางท 10-11 - มการเกบขอมลเอทเอม-ORFT ตงแตป 2543

- ขอมลเชคเรยกเกบขามเขตสำนกหกบญช หมายถงเฉพาะขอมลเชคเรยกเกบ

ขามเขตสำนกหกบญชทนำมาเรยกเกบผานศนยหกบญช ทกรงเทพฯ




ตารางท 12-13 - การชำระดลตราสารทน (Equity Securities Settlement) ทำผานระบบจดบญช

(Book-entry System) แบบไรใบหน (Scripless) เทานน

ตารางท 16 - ตงแตป 2549 ขอมลจำนวนเครอง EFTPOS เปนขอมลรวมของธนาคารพาณชย

และบรษทบตรเครดตบางสถาบน

ตารางท 17 - ตงแตป 2545 ขอมลจำนวนบตรเครดต รวมขอมลของภาคธรกจทมใชสถาบน

การเงน (Non-bank) ตามแบบรายงานฉบบใหม ทประกาศใช 12 พฤศจกายน

2545 (หนงสอเวยนท สนส. (21) ว.207/2545)

ตารางท 18-19 - ขอมลของบรการธนาณตในประเทศ เปนขอมลรวมของทงบรการธนาณตใน

ประเทศ และบรการชำระเงนทางไปรษณย (Pay at Post)

ตารางท 22-25 - ขอมลเชคเรยกเกบขามเขตสำนกหกบญช หมายถงเฉพาะขอมลเชคเรยกเกบ

ขามเขตสำนกหกบญชทนำมาเรยกเกบผานศนยหกบญช ทกรงเทพฯ




ตารางท 26 - มลคาเฉลยรายเดอนของการใชจายบตรเดบตและบตรเครดตทออกบตรใน

ประเทศไทยผานเครอง EFTPOS ทงในและนอกประเทศ

ตารางท 29 - ตงแตป 2547 ขอมลจำนวนรายการธนาคารทางอนเทอรเนต ไมรวมรายการ

สอบถามขอมล (enquiry transactions)

ตารางท 33 - ขอมลเงนอเลกทรอนกสไมรวมบตรเตมเงนโทรศพทเคลอนท

ตารางท 35 - ขอมลทการสำรวจจากธนาคารพาณชยและบรษทบตรเครดตบางบรษท

7 หมายเหตประกอบตาราง

รายงานระบบการชำระเงนจดพมพเผยแพรเปนรายป

รายงานนปรากฏใน Website ของธนาคารแหงประเทศไทย

ท http://www.bot.or.th

รายงานระบบการชำระเงนน

ฝายระบบการชำระเงน ธนาคารแหงประเทศไทย

เปนผรบผดชอบในคำอธบายและความเหนตางๆ ทแสดงไว

การนำขอความหรอตวเลขไมวาเรองใด ตอนใดในรายงานนไปลงพมพในหนงสออน

โปรดอางชอรายงานกำกบไวดวย

สนใจหนงสอ โปรดตดตอท

ทมนโยบายและความเสยงระบบการชำระเงน

สวนนโยบายและกลยทธระบบการชำระเงน

ฝายระบบการชำระเงน

ธนาคารแหงประเทศไทย

บางขนพรหม กรงเทพฯ 10200

โทรศพท 0-2283-6553, 0-2283-5033, 0-2283-5048, 0-2283-5058

หรอ โทรสาร 0-2282-7717

e-mail: [email protected]

bank of thailand payment report 08

Economy & Finance