bankieri - aab.alaab.al/wp-content/uploads/2017/05/bankieri_17_alb.pdf · huamarrja deri te...

Nj faqe e re apovazhdimsi?

BankieriBotim i Shoqats Shqiptare t Bankave

Nr.

17, T

etor

201

5

SHT KOHA PR T NDRYSHUAR BOTN

............................................................................................................................................................................................

ANTART E AAB

3 www.aab.al Bankieri

REDAKSIA:

Elvin MekaKryeredaktor

Eftali PeiKoordinatore Produksioni

Junida Tafaj (Katroshi)Bashkpuntore

Andis RadoFotograf

Design & Layout: FCB Afirma

Printed by:

BORDI EDITORIAL:

Christian CANACARIS Kryetar i Bordit Drejtues t AAB-s & Drejtor i Prgjithshm i Raiffeisen Bank Shqipri

Gazmend KADRIUNnkryetar i i Bordit Drejtues t AAB-s & Drejtor i Prgjithshm iUnion Bank

Periklis DROUGKASAntar i Bordit Drejtues t AAB-s & Drejtor i Prgjithshm i Alpha Bank Albania

Seyhan PENCABLIGILAntar i Bordit Drejtues t AAB-s & Drejtor i Prgjithshm i Banka Kombtare Tregtare

Frdric BLANCAntar i Bordit Drejtues t AAB-s & Drejtor i Prgjithshm i Societe Generale Shqipri

Bozhidar TODOROVAntar i Bordit Drejtues t AAB-s & Drejtor i Prgjithshm i Fibank Shqipri

Endrita XHAFERAJSekretare e Prgjithshme, Shoqata Shqiptare e Bankave

Hysen ELAKryetar i Institutit t Ekspertve Kontabl t Autorizuar

Adrian CIVICIPresident i Universitetit Europian t Tirans

Spiro BRUMBULLIDrejtor i kabinetit t Ministrit t Financave

Enkeleda SHEHIDrejtore Ekzekutive e Autoritetit t Mbikqyrjes Financiare

SHOQATA SHQIPTARE E BANKAVERr. Ibrahim Rugova, SKY TOWER, 9/3, TiranTel: +355 4 2280371/2 Fax: +355 4 2280 359E-mail: [email protected]; www.aab.al

Prmbajtja BankieriNr.17, Tetor 2015Botim i Shoqats Shqiptare t Bankave

HUAMARRJAVENDORENj faqe e re apo vazhdimsi?

Bankieri sht publikimi zyrtar i Shoqats Shqiptare t Bankave i cili i dedikohet kryesisht sektorit bankar shqiptar. Bankieri i jep lexuesit nj informacion t vlefshm mbi arritjet e industris n prgjithesi dhe t bankave tregtare n veanti.

............................................................................................................................................................................................

Nj faqe e re apovazhdimsi?

BankieriBotim i Shoqats Shqiptare t Bankave

Nr.

17, T

etor

201

5

EditorialHuamarrja vendoreNj treg pr t'u zhvilluar dhe pr t marr pjes

Elvin MEKA

Tema e DitsHuamarrja vendore, instrument zhvillimi

Erjon VELIAJReforma territoriale, mundsi t reja pr huamarrje vendore

Majlinda KULLAJFinancimi pr qeverine vendoreMundsi pr bankat

Admira MLIKAPr nj huamarrje eficiente t qeveris vendore

Sabina LALAJ, Ened TOPI

IntervistaProcredit Bank AlbaniaEksperienca gjermane n tregun bankar shqiptar

Adela LEKA

Banking SystemNMV-t n ShqipriKush do t'i kreditoj ato?

Anila MUMATANnshkrimi elektronikRndsia dhe prparsit e tij

Edlira LLANGOMundsi t reja pr lehtsimin e shrbimeve online

Adrian HASA

Forumi i EkspertveFshirja e huave n sistemin bankar shqiptar far vjen m pas?

Alexander ZSOLNAI

Kndi i EkonomistitBankat greke prball krizsEfektet dhe masat n Ballkan dhe Shqipri

Adrian CIVICI

Prgjegjshmria SocialeVeprimtarit e Bankave

TeknologjiHow Credit Card WorkHow to benefit from an Installment Plan

Monika BALLTA

Auditori FinanciarBanka Aziatike e Investimeve n Infrastruktur (AIIB)Nj faktor i ri pr zhvillim ekonomik rajonal e global

Roberto RUOZI

Junior AchievementKontributi i biznesit n edukimin e siprmarrsve t s ardhmes

ICC AlbaniaObjektivat e Zhvillimit te Qndrueshm

AAB Aktivitete

5

6

7

9

12

15

16

18

21

22

26

30

34

37

39

41

42


Editorial

Huamarrja vendoreNj treg pr tu zhvilluar dhe pr t marr pjes

"Ndrtimi i qyteteve t qndrueshme - dhe i nj t ardhmeje t qndrueshme shtron nevojn pr hapjen e nj dialogu midis gjith niveleve t qeveris qendrore, rajonale e vendore. Gjithashtu, ajo do t krkoj angazhimin e gjith grupeve t interesit - prfshir sektorin privat dhe shoqrin civile, veanrisht t varfrit dhe shtresat e margjinalizuara". Kjo shprehje e Z. Ban Ki-moon n "Ditt e qyteteve t qndrueshme", organizuar nga OKB-ja n 2013-n, ravijzon sfidn madhore, me t ciln prballen qytetet dhe zonat urbane n t ardhmen, sfid kjo edhe pr Shqiprin, q ka nevoj t trajtohet me vmendje dhe ashtu si duhet.

N kt kuadr, reforma e re administrativo-territoriale mund t konsiderohet si nj gur kilometrik, pr menaxhimin dhe administrimin m t mir t territorit. Ndoshta, kjo nuk sht prpjekja e par pr hartimin e nj kuadri ligjor funksional pr pushtetin vendor, por sht e sigurt q kjo reform i ka t gjitha mundsit t bhet siprmarrja e par madhore, n drejtim t vnies s qeveris vendore n shina qeverisjeje moderne e mir-funksionale. Pr shum vite me

radh, kemi qen dshmitar t nj numri t madh ndryshimesh dhe shtesash n kuadrin ligjor t qeverisjes vendore, t cilat jan prdorur zakonisht si nj kal beteje n politikn e prditshme dhe rrall pr sigurimin e nj ecurie m t mir dhe fuqizimin e njsive t qeverisjes vendore, n drejtim t ofrimit t shrbimeve m t mira, prmes buxheteve t qndrueshme dhe t balancuara.

sht fakt q, i munguari i madh n kt teatr t qeverisjes vendore ishte niveli gjithmon i ult i decentralizimit fiskal, kurse pjesmarrs i prhershm ishte atomiciteti i njsive t qeverisjes vendore. Kjo e fundit tashm i prket t kaluars, ndrsa autonomia ka nevoj t vendoset e jetsohet, duke konsideruar praktikat m t mira, q aplikojn qeverit lokale moderne. Sigurisht, decentralizimi i vrtet do t krkoj nj ndrhyrje t guximshme dhe profesionale n kuadrin ligjor t huamarrjes vendore. Ktu vjen dhe pjesa e bankave, pikrisht n rolin q ato duhet t luajn si duhet. Bankat n Shqipri e kan mbshtetur huamarrjen vendore, q nga fillimi i saj n 2008-n, si dhe do jen tejet t interesuara e t gatshme t hyjn n kt treg, sapo kuadri i saj ligjor dhe emetuesit t prmbushin e t plotsojn pritshmrit dhe analizat e tyre teknike. Sigurisht, prpara qeverisjes vendore dhe bankave e institucioneve t tjera financiare shpaloset nj mundsi e

dyanshme n drejtim t zhvillimit dhe prdorimit t tregut t letrave me vler t pushtetit vendor, prve huamarrjes bankare pr t. Bankat mund t prfitojn nga kjo mundsi n t ardhmen, pasi ato kan burime njerzore t kualifikuara, kapacitete institucionale, financiare dhe analitike pr t administruar dhe financuar t gjith procesin, q nga huamarrja deri te nnshkrimi dhe tregtimi i letrave me vler.

E fundit, por jo m pak e rndsishme, njsit e reja t qeverisjes vendore duhet t veproj n mnyr shum t kujdesshme, kur t vendosin t prdorin tregun financiar dhe at t letrave me vler pr instrumentet dhe letrat me vler t pushtetit vendor, me qllim shfrytzimin optimal t mundsive q u ofron aktualisht reforma administrativo-territoriale, ndrkoh q duhet t jen t prgjegjshm pr fondet q do grumbullojn n t ardhmen. Ato duhet t kuptojn se fondet q do marrin hua duhet ti transformojn n nj vler t shtuar afatgjat pr komunitetin t cilit i shrbejn, nga i cili jan zgjedhur, e kundrejt t cilit jan plotsisht prgjegjs dhe t prgjegjshm. Ndoshta sht koha t rikujtojn thnien ikon t Z. Benjamin Franklin: "Nse doni t dini vlern e parave, shkoni dhe merrni nj hua!"

nga Prof. Asoc. Dr. Elvin MEKA1 Kryeredaktor

1 Zv.Dekan & Prgjegjs i Departamentit t Financs, UET

Njsit e reja t qeverisjes vendore duhet t kuptojn se fondet q do marrin hua duhet ti transformojn n nj vler t shtuar afatgjat pr komunitetin t cilit i shrbejn, nga i cili jan zgjedhur, e kundrejt t cilit jan plotsisht prgjegjs dhe t prgjegjshm.


Tema e Dits

Huamarrja vendore, instrument zhvillimi

BANKIERI: N pozicionin tuaj si Kryetar i Bashkis s Tirans dhe n kuadr t ndarjes s re territoriale, sa sfiduese sht pr ju situata financiare me t ciln do t prballen n vijim njsit e reja territoriale dhe konkretisht Tirana, si bashkia m e madhe?

Nj nga arsyet kryesore se pse u ndrmor reforma territo-riale ishte edhe konsolidimi financiar i njsive administrative. T mos harrojm se nj pjes e madhe e ish - komunave, apo bashkive, nuk gjeneronin fare t ardhura dhe ishin kthyer n barr pr buxhetin e shtetit. Reforma territoriale dhe ndarja e re administrative u hartua pr t mundsuar nj efikasitet m t lart financiar dhe shrbime m cilsore, kshtu q nga kjo pikpamje, situata financiare do t jet disi m e leht si pr njsit administrative, ashtu edhe pr buxhetin e shtetit.

BANKIERI: Cili mendoni se do t jet pozicioni i Bashkis s Tirans, lidhur me huamarrjen vendore dhe prdorimin e ktij instrumenti n t ardhmen e afrt dhe t largt?

Pas 4 viteve n letargji, Tirana ka nevoj m shum se kurr pr zhvillim dhe zhvillimi krkon investime. Ne do t bjm sht e mundur, pr t gjetur burimin e financimeve pr kto investime. Nj pjes do t vijn nga disa rishikime n paketn fiskale lokale, por ama nj pjes duhet t vij edhe nga huamarrja vendore. Vrtet kriza ekonomike ka br q qeverit ta shohin me nj sy tjetr borxhin publik, por gjithsesi nuk duhet mohuar asnjher roli q luan borxhi n nxitjen e zhvillimit ekonomik. Ndrsa flasim q qeveria ka nj marrveshje me FMN-n, q e kufizon borxhin publik dhe ndalon akumulimin e mtejshm t tij, nuk mund t mohohet q, pas prmirsimit t situats financiare t vendit, huamarrja, vendore apo qendrore, do t luaj nj rol m t rndsishm n zhvillimin e Shqipris.

BANKIERI: Cilat mendoni se jan vshtirsit dhe pengesat

kryesore drejt sigurimit t nj financimi t mjaftueshm pr pushtetin vendor nga ana e bankave, e m tej, nga sistemi financiar shqiptar?

Vshtirsit q mund t has pushteti vendor pr t siguruar financim nga sistemi financiar besoj se jan t njjtat me ato q has do siprmarrje n krkim t nj huaje. Tashm nuk prbn m lajm fakti q sistemi financiar shqiptar ndodhet n vshtirsi. Ndonse depozitat jan rritur, norma e huadhnies vazhdon t mbetet e ult dhe norma e huave me probleme vijon t jet e lart. Mendoj se nj zhbllokim i ksaj situate sht ajo q nevojitet n radh t par. Pastaj, si e prmenda edhe m sipr, nevojitet nj prmirsim i treguesve financiare t vendit n mnyr q t lejohet huamarrja. S fundi, ndarja e re administrative, ashtu si rrit kompetencat e bashkive duhet tu mundsoj atyre edhe nj autonomi m t lart financiare, ku sigurisht duhet prfshir edhe huamarrja lokale.

BANKIERI: Si e shikoni bashkpunimin e Bashkis s Ti-rans dhe sistemit bankar, n kuadr t ridimensionimit t skems s financimit t pushtetit vendor n Shqipri?

Pik s pari, m lejoni tju them se un nuk shoh asnj arsye se pse n parim projektet lokale t mos financohen nga bankat lokale. Borxhi publik nuk duhet pasur frik, por duhet par si nj instrument zhvillimi. Ashtu sikurse nj biznes nuk mund t zmadhohet pa huamarrje, ashtu edhe nj institucion vendor nuk mund t realizoj t gjitha projektet n shrbim t komunitetit pa investime. Jam i mendimit se n t ardhmen duhet q huamarrja nga pushteti vendor t luaj nj rol m t rndsishm se deri tani. Shtys pr kt, prve politikbrsve, duhet t marri edhe sektori bankar, nprmjet zhvillimit t produkteve t reja dhe novatore t financimit pr zhvillimin lokal.

SPECIALE



Tema e Dits

T gjendur prball nevojs s ngutsh-me pr investime n raport me pritshmrit e publikut, 61 bashkit e mdha do t rrisin trysnin e tyre ndaj qeveris, pr t rritur transfertn ndrqeveritare, rritur taksat e njkohsisht pr t marr hua nga bankat tregtare. Si u prmend dhe m lart, n kushtet e nj rritje ekonomike t dobt dhe borxhi publik t lart nuk priten rritje t ndjeshme t transferts, e cila q pas vitit 2010 ka psuar rnie (me nj rritje t vogl n vitin 2014). Edhe nj shtes e grantit prej 80 milion euro, q kursehen pr shkak t reforms territoriale, e shprndar n 61 bashki, nuk mund t prmbush nevojat e ktyre t fundit pr investime. Nga ana tjetr, qeveria qendrore dshiron t shmang rritjen e taksave vendore nga bashkit dhe pritet q edhe me ligjin e ri pr qeverisjen vendore t ruaj kufizimin e autonomis fiskale. Ndrkoh, edhe bashkit jan t ndrgjegjshme se ka ende rezerva n zgjerimin e bazs s tatueshme, pr shkak t informalitetit t lart, por jo nj nivel veprimtarie ekonomike e atill q mund t tatohet m shum. Pra, ndonse motivimi i qeverisjes vendore sht t prftoj grante se sa t marr hua, kjo e fundit duket si alternativa q ka m shum potencial pr

rn q nga viti 2009 (4.7% ndaj PBB dhe 14.2% ndaj ShB). Pavarsisht rritjes s t ardhurave t krijuara nga burimet e veta dhe shfrytzimit t burimeve t reja, autoriteti fiskal mbetet i dobt dhe varsia nga burimet kombtare e lart. Ksisoj, edhe bashkit e reja do t vazhdojn t ken mungesa t mdha burimesh pr investime, veanrisht pr ato q krkojn kapitale t mdha. Nga ana tjetr, Ministria e Financave ka ndr-marr politika shtrnguese fiskale, pr ti br ball krizs ndaj dhe nuk pritet t ken rritje domethnse t fondeve pr zhvillimin e rajoneve.

Objektivi kryesor i reforms terri-toriale t vitit 2015 synon t shmang inefiencn e kryerjes s shrbimeve publike n nivel vendor, q vinte kryesisht nga fragmentimi i madh i territorit dhe numri shum i madh i njsive t qeverisjes vendore (NJQV). Ndonse ndarja e re territo-riale mbshtetet n parimin e zonave funksionale, n tr dokumentacionin e prodhuar n kuadrin e ksaj reforme gjen shum pak analiz se si kjo ndarje e re do t prodhoj zhvillim t territorit nprmjet siprmarrjes private. Kjo, n kushtet kur pesha relative e qeverisjes vendore ndaj Prodhimit t Brendshm Bruto (PBB) dhe ndaj shpenzimeve bu- xhetore (ShB) gjithsej mbetet relativisht e ult, me rreth 2.9% dhe 10.2%, prkat-sisht n vitin 2012, raporte kto q kan

nga Dr. Majlinda KULLAJPedagogeFAKULTETI I EKONOMIS DHE AGROBIZNESIT UNIVERSITETI BUJQSOR I TIRANS

Reforma territoriale, mundsi t reja pr huamarrjen vendore

N kushtet e tkurrjes s huadhnies ndaj individve dhe bizneseve gjat viteve t fundit, bankat duhet t shohin huamarrjen vendore si nj lirim t fondeve t teprta. Pr bankat, bashkit jan klient t mirpritur, pr shkak t rrezikut t ult t huadhnies, sepse garancia konsiderohet deri diku sovrane.

Zgjerimi i humarrjes vendore do t onte drejt nj prmirsimi t rolit t bankave n zhvillimin ekonomik t territorit, duke financuar investime q lidhen me shrbime publike, infrastrukturn urbane dhe rurale, e madje edhe infrastrukturn bujqsore, ka sht parakusht pr zhvillimin e bujqsis.


d.m.th. aftsin e tyre pr t shlyer dety-rimet.

Rishikimi i kufizimeve ligjore mbi huamarrjen afatgjat vendore mund t shrbente pr t debatuar srish mbi qasjen e qeveris shqiptare lidhur me t, duke shkuar drejt nj modeli m liberal, si: praktika e Hungaris apo Estonis. Nse qeveria qendrore i jep t drejt vetes pr t rritur huamarrjen n tregun ndrkombtar, e rrjedhimisht borxhin publik, me qllim kryerjen e investimeve, prmirsimin e shrbimeve, etj., e njjta liri u duhet dhn edhe bashkive pr t njjtat qllime. N veanti, duhet t rishikohet niveli i stokut t borxhit dhe i shrbimit t borxhit pasi, n nivelin aktual, jan tejet kufizues pr huamarrjen vendore. Gjithashtu ka vend pr t zgjeruar gamn e garancive t huas, duke marr modele t vendeve si: Sllovakia apo edhe garancit nga pal t treta, si n rastin e Republiks eke.

zgjerim. N kto kushte, do t duhet q qeveria t rishikoj shkalln e kontrollit t huamarrjes vendore, e ndrgjegjshme q urdhrat administrative pr kufizimin e autoritetit huamarrs pr efekt t ruajtjes s niveleve t borxhit publik, kan cnuar me tepr potencialin financiar t njsive t qeverisjes vendore. Pr m tepr q, borxhi i qeverisjes vendore n borxhin e prgjithshm publik nuk i kalon 0.020%, ka prbn nj argument t fort pro huamarrjes vendore. Bashkveprimi i k-tyre tre faktorve: kufiri i huas, madhsia e grantit, dhe taksat vendore, do t jen nj negocim i ndrlikuar midis qeveris dhe bashkive, pr m tepr nse kto negocime jan individuale pr do bashki.

N kushtet e tkurrjes s huadhnies ndaj individve dhe bizneseve gjat viteve t fundit, bankat duhet t shohin huamarrjen vendore si nj lirim t fondeve t teprta. Pr bankat, bashkit jan klient t mirpritur, pr shkak t rrezikut t ult t huadhnies, sepse garancia konsiderohet deri diku sovrane. Pavarsisht garancis ligjore t mosfalimentimit, si pr do kli-ent, bankat ia nnshtrojn huadhnien nj analiz rreziku dhe, n rastin e bashki-ve, shpresojn gjithnj n nj garanci shtes n raport me klientt e tjer. Nj prparsi e rndsishme e bashkive t mdha sht prmirsimi i aplikimeve pr hua, t mbshtetura me studime t prfi-tueshmris, pr shkak t rritjes s numrit t specialistve t nivelit t lart t punsuar n to. N t njjtn koh, prmirsimi i planeve m t mira t investimit dhe buxhetimit do ti ndihmoj bashkit ta shohin borxhin si nj instrument pr t prmirsuar pozitn e tyre dhe jo si nj evidenc sikletosse e dobsis s tyre fina-nciare. Rrjedhimisht, do t ket nj numr m t madh aplikimesh pr hua, t cilat e kalojn pozitivisht analizn e rrezikut nga ana e bankave. Po kshtu, rritja e ecuris s personelit t bashkive t mdha do t prmirsoj informacionin q krkohet nga bankat, pr t ushtruar kontroll financiar mbi buxhetet bashkiake. Zgje-rimi i huadhnies vendore do t oj n prsosjen e sistemeve t bankave tregtare pr vlersimin e huadhnies pr bashkit,

Rishikimi i kuadrit ligjor mund t zgjerohej edhe n legjislacionin bankar. Konkretisht, mund t rivlersohej rreziku i besueshmris nprmjet rishikimit t koeficientve t rrezikut, pr ti inkurajuar bankat ti shohin bashkit si huamarrs

Ndonse motivimi i qeverisjes vendore sht t prftoj grante se sa t marr hua, kjo e fundit duket si alternativa q ka m shum potencial pr zgjerim. N kto kushte, do t duhet q qeveria t rishikoj shkalln e kontrollit t huamarrjes vendore, e ndrgjegjshme q urdhrat administrative pr kufizimin e autoritetit huamarrs pr efekt t ruajtjes s niveleve t borxhit publik, kan cnuar m tepr potencialin financiar t njsive t qeverisjes vendore.

t mir. Pra, mund t konsiderohet ulja e faktorit t rrezikut q lidhet me bo-rxhin e qeveris vendore, q prdoret pr llogaritjen e krkesave t norms s rezervs s bankave individuale. Rishi-kimi i dispozitave rregullatore mund t rris m tej interesin e bankave tregtare n sektorin e qeverisjes vendore. Pava-rsisht nevojs pr ndryshime ligjore, kto t fundit nuk duhet t zbatohen nga do qeveri e rradhs, pasi krijon nj paparashikueshmri t sistemit financiar ndrqeveritar, e rrjedhimisht kjo pasiguri do ti shtyj bankat t krkojn nj prim rreziku m t lart pr huat q u japin bashkive.

Zgjerimi i humarrjes vendore do t onte gjithashtu drejt nj prmirsimi t rolit t bankave n zhvillimin ekono-mik t territorit, duke financuar inve-stime q lidhen me shrbime publike, infrastrukturn urbane dhe rurale, e madje edhe infrastrukturn bujqsore, e cila sht parakusht pr zhvillimin e bujqsis. Pr kt t fundit, huadhnia pr investime q prmirsojn rrjetin e kanaleve ujitse dhe kulluese, rezevuare apo vepra t tjera t ngjashme, investimet pr tregje, qendra grumbullimi, therrtore, etj., prbjn instrumente t rndsishm pr prmirsimin e mjedisit t biznesit bujqsor. Nse fondi i garancis i qeveris pr huat e bizneseve pr investime n buj-qsi mund t zgjerohej pr t prfshir edhe investimet e lartprmendura nga bashkit do t ishte nj stimul i rndsishm n kt drejtim. N periudhn afatgjat, kon-kurrenca eventuale ndrmjet bankave do t oj n zhvillimin e instrumenteve t borxhit t projektuara posarisht pr bashkit.

Nj nism konkrete dhe e strukturuar do t ishte organizimi i nj procesi dialogu dhe kshillimi midis Qeveris, Shoqats s Bashkive dhe Shoqats Shqiptare t Bankave, me qllim prezantimin e qn-drimeve dhe sugjerimeve pr ndryshime n procedurn e huamarrjes, diskutimin mbi subvencionimin e mundshm t inte-resave nga qeveria qendrore, apo lirimi nga taksimi i tyre, natyra e investimeve t NJQVve, etj.


Tema e Dits

qllim ushtrimin e funksioneve t tyre ekskluziv. Ky ligj prcaktoi qart ku-fijt e huamarrjes nga njsia e pushtetit vendor, garancit, procedurat e aplikim-it, prllogaritjen e kufijve minimal dhe kritereve t borxhit, si dhe raportimin pran Ministris s Financave.

Sigurisht, pr nj fush t paeksplo-ruar m par, n kushtet kur pas vjeljes s taksave dhe tarifave, mundsia e vetme ishin grantet, donatort e jashtm dhe mbshtetja me fondet e buxhetit, ky instrument ka nj rndsi t veant pr vet kontekstin n t cilin ndodheshin financat vendore. Thn ndryshe, ky ligj u ofron njsive t qeverisjes vendore m shum mundsi financiare pr t zgjid-hur probleme urgjente, apo pr t real-izuar investime t rndsishme pr ko-munitetin, si pr nga natyra ashtu dhe madhsia. Gjithashtu, shoqruar kjo me krkesat specifike, lidhur me plotsimin e kritereve t huamarrjes, ndrveprimin me aktort e interesuar nga tregu finan-ciar pr tu br pal n kt proces, si jan: auditimi i bilanceve financiare t NJQV-ve, prgatitjen e projekteve t fizibilitetit si dhe hapjen e procesit t huamarrjes pr t gjith komunitetin sjell nj faqe t re, duke forcuar m tej njsit vendore si dhe rritur kapacitetet financiare, transparencn dhe ka sht m e rndsishmja, prgjegjshmrin e tyre.

zhvillimi i kapaciteteve t mjaftueshme t Njsive Vendore, me qllim q ato t realizojn funksionet pr t cilat jan prgjegjse. Transformimi prfshinte tre dimensione: (i) nivelin institucional; (ii) transferimin e kompetencave fiskale dhe legjislacionin prkats pr kt, si dhe (iii) aspektin financiar. Procesi i huama-rrjes nga Njsit e Qeverisjes Vendore daton q prej 4 shkurtit 2008, me mi-ratimin e ligjit nr.9896: Pr Huamarr-jen e Qeverisjes Vendore, q u siguroi Njsive t Qeverisjes Vendore mundsin e huamarrjes n tregun financiar, pr t mbshtetur nevojat e tyre financiare me

N tregjet ndrkombtare huadhnia ndaj Njsive t Qeverisjes Vendore (NJQV) sht par relativisht si nj veprimtari me rrezik t ult dhe si nj mundsi e mir pr bankat t zgjerojn veprimtarin me njsin vendore, duke prfshir de-pozitat, menaxhimin e cash-it e shum produkte t tjera. Historikisht, huat ndaj qeverisjes qendrore apo vendore jan menduar si nj mundsi kreditimi pa rrezik, pr arsye t pagesave t garan-tuara, bazuar kryesisht n t ardhurat nga taksat dhe tarifat. Ndrkoh, kriza financiare dhe pasojat e saj vendosn mjaft pikpyetje mbi qndrueshmrin e situats financiare t ktyre njsive, duke i br si asnjher shlyerjet e detyrimeve financiare m pak t sigurta.

Por si sht situata n Shqipri? Gjat gjith ktyre viteve, Njsit e Qeverisjes Vendore kan kaluar prgjat nj proce-si t rndsishm decentralizimi q prf-shinte ristrukturimin dhe transformimin n disa sektor njkohsisht. Qllimi i ktij procesi ishte dhnia e burimeve dhe

nga Zj. Admira MLIKADrejtuese e Departamentit t Kredive Tregtare dhe KorporataveBANKA KOMBTARE TREGTARE

Financimi pr qeverin vendoreMundsi pr bankatMe ndarjen e re territoriale mundsit pr bankat n drejtim t financimit t nevojave t pushtetit vendor jan m t larta, pasi riorganizimi pritet t sjell nj menaxhim m t mir t t ardhurave dhe shpenzimeve.

NJQV-t e reja, tashm t riorganizuara, duhet t tregojn se jan t afta t menaxhojn me prgjegjshmri taksat dhe tarifat e komunitetit t tyre; jan t afta t vlersojn prparsit n marrjen e vendimeve t investimeve urgjente apo strategjike dhe jan duke prmirsuar dukshm transparencn n vendimmarrje.


Prmbledhtazi, kushtet q duhet t prmbushin NJQV-t jan si m posht: NJQV-ja mund t marr hua afatgjat n at nivel sa stoku total i borxhit afatgjat t mos kaloj raportin 1.3:1 ndaj t ardhurave operative (q prf-shijn gjithsej: t ardhurat nga burimet e veta, taksat e ndara dhe transfertat e pakushtzuara). Raporti i teprics operative t vitit fiskal paraardhs (llogaritur si diferenc e t ardhurave operative, minus shpen-zimet operative jo t kushtzuara) me shrbimet vjetore t borxhit afatgjat, duhet t jet jo m pak se 1.4:1. Shrbimi vjetor i borxhit nuk duhet t kaloj 20% t buxhetit total t t ardhurave nga transfertat e pakushtzuara, taksat dhe tatimet e ndara dhe taksat e tarifave vendore, prllogaritur pr tre vitet fiskal paraardhse t NJQV-s.

Ndrkoh, mjaft t rndsishm jan edhe hapat e procesit, t cilt prfshijn:

Fazn Prgatitore nga ana e NJQV-s, duke filluar nga: analiza e nevojs pr financim; prgatitja e plan-veprim-it; informimi i Ministris s Financave; drgimi i letrave pr shprehjen e intere-sit n kt financim nga ana e bankave, duke vijuar m tej me drgimin e infor-macionit paraprak t nevojshm pran ktyre institucioneve.

Marrdhniet me bankat: vlersimi i ofertave n nj proces tenderimi t ha-pur; negocimi me bankat dhe przgjedh-jen e banks q ofron paketn me kushte m t mira; hartimi i marrveshjes mes palve.

Miratimin e huas: miratimi i huas dhe kushteve t saj n Kshillin e NJQV-s; m pas vijohet me miratimin nga Ministria e Financave t prllogaritjes dhe prputhshmris s huas me krite-ret ligjor dhe kufizimet financiare, si dhe verifikimin nse jan respektuar procedurat, duke vazhduar m tej me siglimin e kontrats me bankn e pr-zgjedhur.

Prdorimin e huas: disbursimi i shums s huas; regjistrimi pran Zyrs s Thesarit; prdorimi sipas fazave t investimit; raportimi pran Kshillit t NJQV-s dhe Drejtoris s Borxhit pran Ministris s Financave.

Nj nga aktort m t rndsishm

t procesit t huamarrjes jan bankat, si pala q siguron financimin. Ligji ak-tual pr Huamarrjen e Qeverisjes Ven-dore sht nj hap i par drejt shtimit t kapaciteteve financiare t qeverisjes vendore, pr t realizuar projekte inves-timi, t cilat jan t pamundura pr tu realizuar me an t buxhetit vjetor t saj. Pr sistemin bankar kjo do t thot nj

mundsi e re zgjerimi dhe mbshtetje e ktyre projekteve, brenda nj kuadri ligjor t mir-rregulluar. Ndrkoh q, duke konsideruar frymn konserva-tore t ktij ligji, krahasuar me vendet e tjera, pritshmria pr sa i prket rrezikut t moskthimit t huave t njsive ven-dore vlersohet t jet e ult. Megjithat, sfidat dhe problematikat e hasura ishin t shumta. Shumica e institucioneve fi-nanciar nuk kishin nj informacion t sakt pr vlersimin e kapaciteteve finan-ciare t njsive vendore dhe zakonisht metodat e prdorura nga bankat ishin hartuar pr t vlersuar shoqrit private dhe jo njsit e Qeverisjes Vendore, ndaj dhe mungesa e nj informacioni dhe kapaciteteve t tilla analizuese vetm e vshtirsonte procesin e huamarrjes.

Banka Kombtare Tregtare, n

Historikisht, huat ndaj qeverisjes qendrore apo vendore jan menduar si nj mundsi kreditimi pa rrezik, pr arsye t pagesave t garantuara, bazuar kryesisht n t ardhurat nga taksat dhe tarifat. Ndrkoh, kriza financiare dhe pasojat e saj vendosn mjaft pikpyetje mbi qndrueshmrin e situats financiare t ktyre njsive, duke i br si asnjher shlyerjet e detyrimeve financiare m pak t sigurta

bashkpunim me USAID, si nj prej pjesmarrsve n Programin e Qeverisjes Vendore n Shqipri (LGPA), q prve mbshtetjes n ndrtimin dhe zhvillimin e kapaciteteve huadhnse ofronte edhe nj fond garancie n masn 50% pr nj shum t caktuar t huas pr disa njsi t qeverisjes vendore t przgjedhura, nisi financimin e tyre n shtator t vitit 2010. Sfidat me t cilat prballej banka ishin nga m t ndryshmet, duke filluar q nga fakti q njsit vendore ishin disi t paqarta n kt proces dhe stafet e tyre teknike kishin vshtirsi n prgatit-jen dhe paraqitjen e projekteve t fizibi-litetit dhe t t dhnave financiare, me qllim prllogaritjen e sakt t kritereve t borxhit, deri n kufizimet e vendosura nga Ministria e Financave, duke filluar q nga viti 2011, pr lvrimet vjetore t fondeve t huas. Pra, pavarsisht nse nj NJQV i prmbushte t gjitha kriteret lig-jore dhe paraqiste nj gjendje financiare t shndetshme q mund t prballonte t gjith huan, kufizimet e vendosura nga Ministria e Financave kushtzonin dhe zgjasnin n koh prfundimin e projek-tit, pr t cilin po merrej huaja. Duke qen se lvrimet vjetore t huas ishin n nivele mjaft t ulta, USAID vendosi t ndrpres programin e garancis n prill 2012, duke mbajtur t prfshira ato ras-te tashm t disbursuara. Nga ana tjetr, banka me ndrtimin dhe zhvillimin e kapaciteteve t saj dhe njohjen e tre-gut gjat ksaj kohe, vazhdoi t ishte nj nga bashkpuntort kryesor n mbshtetjen dhe financimin e projekteve ekonomikisht t pranueshme t Njsive t Qeverisjes Vendore, duke marr si t vetmen garanci "t ardhurat e pa-kushtzuara, nprmjet nnshkrimit t Marrveshjes s Interceptimit.

Decentralizimi i Njsive Vendore (nga 373 njsi t Qeverisjes vendore n 61 bashki), ndikon n ndryshimin e t gjitha t dhnave, t tilla si: popullsia, niveli i t ardhurave, niveli i shpenzi-meve, projektet etj., t cilat jan riorga-nizuar sipas ndarjes s re administrative dhe territoriale. Sigurisht, kjo krkon kohn e saj, por n trsi do t thot nj menaxhim m i mir i t ardhurave dhe shpenzimeve. Gjithashtu, njsit


vendore ekzistuese tashm prfshijn nj territor m t madh, ndrkoh q n huat ekzistuese sht br analiza e nj territori t caktuar, gj q ndikon tani n gjendjen financiare t t gjith territorit dhe n likuidimin e huas. N kto kushte, do t sugjerohej forcimi i kapaciteteve t brendshme t auditimit t NJQV-ve dhe identifikimi i proble-meve t kontabilitetit n nivel vendor. Gjithashtu, t gjitha kriteret, kufizimet, kushtet, zrat q prfshihen, procedur-at q duhet t plotsohen nga NJQV-t duhet t jen t specifikuara qart n manuale, t mund t ofrohen trajnime t stafeve teknike t NJQV-ve (ndrkoh q qndrueshmria e ktyre stafeve sht mjaft e rndsishme), lidhur me prgatit-jen dhe prllogaritjen sakt t kritereve ligjore dhe financiare si dhe t rritet transparenca. Kto njsi, tashm t rior-

ganizuara, duhet t tregojn s jan t afta t menaxhojn me prgjegjshmri taksat dhe tarifat e komunitetit t tyre; jan t afta t vlersojn prparsit n marrjen e vendimeve t investimeve urgjente apo strategjike dhe jan duke prmirsuar dukshm transparencn n vendimmarrje. Nga ana tjetr, me ql-lim rritjen e mundsis s huadhnies, mund t shikohet mundsia edhe e of-rimit t garancive n formn e pasur-ive t patundshme, pr t cilat t ket rregulla t specifikuara qart n termat e pranueshmris dhe specifikave, n rast prmbarimi.

Me ndarjen e re territoriale mund-sit pr bankat n drejtim t financimit t nevojave t pushtetit vendor jan m t larta pasi, sikurse u prmend m lart, ri-organizimi pritet t sjell nj menaxhim m t mir t t ardhurave dhe shpen-

zimeve. Kjo krkon gjithashtu nj qasje rigoroze n drejtim t przgjedhjes s projekteve ekonomikisht t pranueshme, me kontribut t rndsishm n prmir-simin e jets s komunitetit. Nga ana tjetr, pr bankat kjo sht nj mundsi mjaft e mir e zgjerimit t portofolit t tyre n huadhnie, t cilat konsiderohen me rrezik t ult si dhe n krijimin e nj vlere t shtuar nprmjet kontributit t saj n zhvillimin e ekonomis dhe rritjen e punsimit.

N nivel bashkpunimi dhe n funk-sion t prgjegjsis sociale, me qllim t kontribuoj sa m shum n rritjen e mirqenies dhe zhvillimin e vendit, brenda nj kuadri t ri m t mirorga-nizuar e m transparent, sistemi bankar gjithmon do t jet i prirur pr zhvillim-in e nj tregu efektiv t instrumenteve t huamarrjes vendore.


Tema e Dits

e qeveris vendore mund t krkojn n treg marrjen e huave afatgjata, ose afatshkurtra, si pr qllime investimi (huat afatgjata), ose pr t prballuar mungesn e prkohshme t likuiditetit (huat afatshkurtra). Qeveria vendore mund t krkoj n tregjet financiare, apo nga institucionet financiare hua, si n monedhn vendase ashtu dhe n at t huaj, me norm interesi fikse ose t ndryshueshme. Pr sa i takon mnyrs pr t krkuar dhe marr huat, t dy format e huamarrjes, qoft ajo afatshkurtr

qeverisjes vendore, i ndryshuar.Duke mbyllur ktu prshkrimin e

ndryshimeve thelbsore n hartn administrativo - territoriale t vendit dhe duke kthyer vmendjen n shtjen e huamarrjes vendore, duhet t prmendim se aktet kryesore q rregullojn huamarrjen e qeveris vendore jan ligji nr.9869, dat 04.02.2008: Mbi huamarrjen e qeveris vendore dhe ligji nr.10158, dat 15.10.2009: Pr obligacionet e shoqrive aksionare dhe t qeveris vendore. Sipas dispozitave t ligjit 9869/2008, njsit

Para kryerjes s fardo vlersimi t instrumenteve t huamarrjes n dispozicion t qeveris vendore n Shqipri dhe rritjes s eficiencs n prdorimin e tyre, sht e nevojshme t fillohet me prezantimin e reforms s fundit territoriale dhe administrative t zbatuar n vend. Prshkrimi i peisazhit territorial dhe administrativ e ndihmon lexuesin t kuptoj mekanizmin e hua-marrjes s qeveris vendore dhe t ket nj pamje m t plot t tij. N vijim t pjess hyrse, ky artikull synon t trajtoj mnyrn se si qeveria vendore mund t prdor n mnyr eficiente fi-nancimet e marra.

Qeveria Shqiptare ndrmori nj re-form t rndsishme administrativo-territoriale, e cila i dha nj pamje t re harts s qeveris vendore. Duke fi-lluar nga zgjedhjet e fundit vendore Republika e Shqipris sht e ndar n 61 bashki, tanim t mdha, si dhe 12 qarqe. Arsyeja nxitse e reforms besohet se ishte krijimi i bashkive t mdha (ose super-bashkive si: Tirana) me nj administrat vendore eficiente, megjithse me nj numr m t madh pu- nonjsish, q do t mundsoj ofrimin e shrbimeve m cilsore. Reforma e si-prprmendur filloi dhe u shoqrua me ndryshimet prkatse n kuadrin ligjor q rregullon qeverin vendore. Reforma administrative n Republikn e Shqi- pris filloi me miratimin e ligjit nr. 115/2014: Pr ndarjen administrativo-territoriale t njsive t qeverisjes vendore n Republikn e Shqipris, i ndryshuar. Ligji u miratua nga Kuvendi n 31 ko-rrik 2014 dhe hyri n fuqi n 16 shtator 2014, pas publikimit n Fletoren Zyrtare.Ndryshime t tjera n legjislacionin e qeveris vendore u miratuan n vijim nga Kuvendi, prfshir ktu dhe ligjin nr. 30/2015, i cili ndryshoi ligjin 8652/2000: Pr organizimin dhe funksionimin e

Zj. Sabina LALAJ Drejtuese e Departamentit Ligjor DELOITTE ALBANIA SHPK

Z. Ened TOPI Kshilltar LigjorDELOITTE ALBANIA SHPK

Pr nj huamarrje eficiente t qeveris vendore

Mjetet ligjore pr nj administrim m t mir t taksave jan tashm n duart e administratorve vendor, t cilt duhet t ndrmarrin reforma t menjhershme, me synim prmirsimin e situats financiare t njsive q qeverisin dhe rritjen e besueshmris n syt e kreditorve.


Pavarsisht nevojs pr prmirsim e prafrim me legjislacionin e Bashkimit Europian, kuadri ligjor n fuqi ofron rregullimin e prshtatshm pr krijimin e nj sistemi t huamarrjes vendore dhe rritjes s eficiencs n prdorimin e saj, pr zhvillimin e infrastrukturs dhe shrbimeve vendore.

apo afatgjat, jan n nj mnyr t kushtzuara nga miratimi i Ministris s Financave. N rastin e huas afatshkurtr, njsia e qeveris vendore duhet t pres deri n marrjen e prgjigjes negative nga Ministria e Financave, ku t p-rcaktohet se buxheti i shtetit nuk do t mbuloj nevojat pr likuiditet t ksaj njsie. N lidhje me huan afatgjat Ministri i Financave ka fjaln e fundit pr miratimin, n rastet kur huaja do t sigurohet nga tregjet ndrkombtare, ose do t merret me qllim ri-financimin e nj huaje t mparshme, apo kur njsia vendore huamarrse ka pasur raste t vshtirsive financiare n pes vitet e fundit. N kt rast miratimi i Ministrit t Financave sht vendim-marrs. N raste t tjera, prve atyre t prmendura m lart, miratimi i Ministrit t Financave kufizohet n zbatimin e procedurave pr autorizimin dhe verifikimin e kufijve t huas, si prcaktohet n dispozitat e ligjit t siprprmendur pr huamarrjen vendore. N asnj rast miratimi i Mi-nistris s Financave nuk mund t ko-nsiderohet si nj garanci shtetrore e Republiks s Shqipris pr mbshtetjen e huamarrjes s qeveris vendore.

N kushtet e mungess s garancis shtetrore pr t mbshtetur huamarrjen e qeveris vendore, duhen marr n konsiderat shtjet e mposhtme. Qlli-mi i legjislatorit sht q kreditort t ndrmarrin gjith masat e nevojshme pr arktimin e borxhit, n rast mos-shlyerje nga ana e huamarrsit. Nga ana tjetr, deri m sot, njsit e qeveris vendore nuk mund t jen subjekt i procedurave t falimentimit apo riorganizimit sipas ligjit n fuqi pr falimentimin. Vlen pr tu prmendur fakti se, projektligji pr falimentimin, tashm n shqyrtim, parashikon mundsin e riorganizimit t njsive t qeveris vendore. Megjithat, n kushtet aktuale asnj kreditor nuk mund t krkoj rikuperimin e borxhit nprmjet procedurave t falimentimit. Pra, kreditort do t ishin m t gatshm t financojn huamarrs t besueshm, q gzojn nj nivel t pranueshm pavarsie dhe stabiliteti financiar.

Si prmendm dhe m lart, njsit

e qeveris vendore kan t drejtn t emetojn obligacione, n prputhje me dispozitat e ligjit 10158/2009, nj form tjetr kjo pr sigurimin e financimit nprmjet huamarrjes nga qeveria vendore. N mnyr t ngjashme me marrjen e huave, qeveria vendore mund t emetoj obligacione afatshkurtra dhe afatgjata, t cilat detyrimisht duhet t mbshteten nga plani prkats i huamarrjes, i audituar nga nj auditor i jashtm i licencuar. Pas evidentimit t mundsive t financimit t qeveris vendore t rregulluara nga legjislacioni n fuqi, m posht paraqiten disa vlersime pr rritjen e mundsive t financimit nprmjet huamarrjes dhe prdorimin eficient t saj. Fillimisht vlen t prmendet se, bashkit e mdha q u krijuan pas zgjedhjeve vendore jan m trheqse pr kreditort. Gjithashtu, duhet prmendur se kto njsi t reja t qeveris vendore duhet t fitojn apo rikthejn besimin e kreditorve. Kjo mund t realizohet nprmjet disiplinimit t financave dhe administrimit eficient t taksave, si n procesin e identifikimit, mbledhjes dhe t shpenzimit t arktimeve. Pr sa i takon administrimit eficient t taksave ka ende shum pr t'u br nga njsit e qeveris vendore. Mbetet pjes e diskutimeve t vazhdueshme publike se aktualisht niveli i arktimit t taksave sht shum i ult, gjendje q faktohet dhe m tej nga nisma e ndrmarr nga qeveria pr formalizimin e biznesit. Mjetet ligjore pr nj administrim m t mir t taksave jan tashm n duart e administratorve vendor, t cilt duhet t ndrmarrin reforma t menjhershme me synim pr-mirsimin e situats financiare t njsive q qeverisin dhe rritjen e besueshmris n syt e kreditorve. N momentin kur njsit e qeveris vendore krijojn nj nivel besueshmrie t konsoliduar pr huamarrjen, institucionet financiare dhe investuesit do t jen m t gatshm pr tu prfshir n financimin e projekteve madhore dhe nismave t qeveris vendore.

Partneritetet publik-privat jan nj form bashkpunimi q mund t rris besueshmrin financiare dhe t plotsoj nevojat e qeveris vendore pr investime,

ku ekspozimi financiar shtrihet nj periudh kohore t gjat. Kjo form e veant bashkpunimi midis subjekteve publik dhe privat, e rregulluar nga ligji nr.125/2013 date 25.04.2013: Pr koncesionet dhe partneritetin publik-privat, i ndryshuar, ofron dy kushte t favorshme pr njsit e qeveris vendore, q synon t realizoj investime duke prdorur kt form. N njrn an, rreziku dhe kostot e menjhershme t investimit transferohen tek partneri privat dhe n ann tjetr, shlyerja e ktyre kostove shtrihet prgjat viteve t kontrats s lidhur me partnerin privat, duke shmangur kshtu krijimin e detyrimeve me afat t shkurtr ri-pagimi n financat e qeveris vendore.

Pavarsisht nevojs pr prmirsim e prafrim me legjislacionin e Bashkimit Europian, kuadri ligjor n fuqi ofron rregullimin e prshtatshm pr krijimin e nj sistemi t huamarrjes vendore dhe rritjes s eficiencs n prdorimin e saj, pr zhvillimin e infrastrukturs dhe shrbimeve vendore. N kto ku-shte, reforma e filluar me rindarjen administrativo-territoriale duhet t va-zhdoj me disiplinimin e financave dhe administrimin eficient t taksave t mble-dhura nga qeveria vendore, pr t rritur besueshmrin e njsive vendore prball huadhnsve, si dhe me shfrytzimin maksimal t mundsive q ofron kuadri ligjor pr mnyrat e huamarrjes dhe prdorimin eficient t tyre.


Intervist

onit t banks, strategjia jon e biznesit do vijoj t jet e fokusuar n mbshtetjen e atyre bizneseve t cilat jan t mir-organizuara, kan struktura t qarta dhe plane investimi, q mundsojn zhvillim t qndrueshm t tyre.

ProCredit Bank - Shqipri sht pjes e grupit t bankave ProCredit, q operojn n vende t ndryshme t rajonit. Me qllim rritjen e bashkpunimit mes klientve t bankave ProCredit dhe vendosjen e kontakteve me partner potencial q operojn n rajon, nprmjet organizimit t takimeve rajonale B2B, vm n dispozicion t tyre rrjetin e klientve t bankave rajonale ProCredit. Nj rol mjaft pozitiv n nxitjen dhe zhvillimin e lidhjeve t reja t biznesit, po luan dhe banka ProCredit-Gjermani, e cila ka qen s fundmi mjaft aktive, me takime t zhvilluara n kuadr t ksaj nisme.

Banka ProCredit sht nj bank tregtare me kapital 100 % gjerman, e orientuar drejt zhvillimit, e fokusuar n mbshtetjen e bizneseve SME. Ak-sionari yn i vetm sht ProCredit Bank - Gjermani, me qendr n Frankfurt, Gjermani. Ne mbikqyremi nga autoritete t larta t mbikqyrjes gjermane, si: BundesBank dhe BaFin, t cilt sigurojn besueshmrin dhe qendrueshmrin ton.

s lart, t cilat u japin mundsi klientve t kryejn t gjitha shrbimet bankare rutin, si: depozitime dhe trheqje n llogari biznesi apo personale, t kryejn transferta pr pal t treta dhe pagesa t faturave mujore nprmjet platforms elektronike e-banking.

N linj me strategjin ton t Grupit ProCredit, jetsimi i Zona 24/7 sht drejt prfundimit n do agjenci tonn, n t gjitha qytetet e Shqipris. Kto zona bankingu trajtojn si nevojat e klienteve t biznesit, ashtu edhe atyre individ.

Prdorimi i platforms elektronike e-banking rezulton me nj prirje shum pozitive, krahasuar kjo me nivelin e prdorimit pr t njjtn periudh t nj viti m par, gj q demonstron m s miri prirjen gjithnj n rritje drejt shrbimeve bankare elektronike. Kjo vjen edhe n prputhje me filozofin ton t t brit biznes, ku ofrimi i shrbimeve moderne bankare jan tejet t rndsishme pr ti ofruar klientve tan transaksione biznesi eficiente, q plotsojn n koh nevojat e tyre t biznesit.

Si nj bank tregtare e fokusuar drejt bizneseve SME, ne kemi krijuar t gjith mjetet e nevojshme pr t qen zgjedhja e par bankare pr kto biznese dhe nj partner afatgjat pr realizimin e planeve t tyre t biznesit. N prmbushje t misi-

Duke marr parasysh rritjen dhe dinamikat e tregut, si dhe pr-dorimin e gjer t teknologjis n jetn ton t prditshme ashtu edhe n mnyrn e t brit biznes, tashm sht fakt q bota fizike dhe ajo dixhi-tale jan duke u ndrthurur me shpejt-si. Pr ne si bank, jetsimi i teknolog-jive t fjals s fundit, vjen si rrjedhoj e nevojs pr tju prshtatur tregut dhe plotsuar nevojat e klintve tan. Pr m tepr, kjo vjen dhe si nj tipar identifikues, i cili na ka shoqruar gjat 2 dekadave operim n tregun bankar shqiptar. Ndaj n kuadr t 20 vjetorit, me shum knaqsi prezantojm pr t gjith klientt tan nj koncept tejet inovativ bankingu, Zonat 24/7 t vetshrbimit.

Ky koncept i ri i bankingut u ofron klientve tan nj shrbim cilsor e n prputhje me nevojat e tyre pr shrbime bankare, pa kufizime n koh, 24 or n 7 dit t javs. N Zonat 24/7 jan t vendosura pajisje t tilla t teknologjis

Zj. Adela LEKADrejtuese e Drejtoris Ekzekutive,PROCREDIT BANK - ALBANIA

Procredit Bank AlbaniaEksperienca gjermane n tregun bankar shqiptar

ProCredit Bank vazhdon t sjell inovacion n sistemin bankar dhe me rastin e 20 vjetorit t saj n Shqipri prezanton Zonat e Vetshrbimit 24/7.


NMV-t n ShqipriKush do t'i kreditoj ato?

nga Zj. Anila MUMATADrejtoreDepartamenti i shitjes dhe suportit t kredis SIMA,CREDINS BANK

Gjithkush dgjon n jetn e pr-ditshme q: Banka nuk ma dha kredin, ose Bankat nuk jap-in lek, duke marr t mirqen faktin q arritje e bankave sht mosdhnia e parave, kur logjikisht dhe normalisht funksioni baz, jetsor dhe kuptimi i qensis s banks sht dhnia e huave, pra shitja e fondeve t grumbulluara si depozita, kundrejt nj marzhi fitimi t arsyeshm. Cili dyqan hapet vetm me qllimin q shitsi t admiroj mallin e tij, pr blerjen e t cilit ka investuar pa-surin e vet, pa patur dshir ta shes? Pra, bankat nuk jan n pozit komode kur i thon jo nj klienti, aq m tepr kur kta klient jan kredikrkues n shu-ma relativisht t mdha, sic jan krkesat q vijn nga biznesi i vogl dhe i mesm.

N zhargonin e prditshm dhe at ekonomik sht i njohur nocioni i ciklit

t jets, pra: lindja, zhvillimi, pjekuria e m pas rnia. Ky cikl n ekonomit botrore sht m i zgjatur n dekada dhe vite, duke krijuar mundsit e zhvillimeve dhe rritjes, si t ndrrmarjeve individuale, ashtu dhe t ekonomis n trsi, ndrsa n Shqipri shpesh her sht lkundur, kputur, rinisur nga fillimi, si rezultat i shum faktorve t destabilitetit politik dhe ekonomik, t diskutuar dhe t njohur nga t gjith.

NMV-t jan baza pr zhvillimin e nj ekonomie t formalizuar, jan qeliza q priren t krijojn identitetin dhe kulturn ekonomike t nj vendi. Diku si nisma fillestare familjare dhe diku si rezultat i nj rritje konstante pasi ka mbijetuar m shum sakrifica ndr vite, biznesi i vogl dhe i mesm sht e ardhmja e ekonomis s vendit, q priret t bashkoj bizneset mikro me kapital t paprfillshm, n biznese me nj qndrueshmri m t madhe dhe m t strukturuara. N kndvshtrimin e huadhnsit, NMV-t jan mundsia pr t rritur dhe diversifikuar portofolin e huas me nj shkall m t moderuar rreziku, t shprndar n nj baz m t gjer biznesesh, duke ulur kshtu rrezikun e prqendrimit t portofoleve n disa klient korporat. Pavarsisht burimeve natyrore t shumta t vendit ton vihet

re q prqendrimi dhe kreditimi i NMV-ve sht m i madh n sektort e tregtis, shrbimit, ndrtimit, hoteleris dhe shum me pak n sektor prodhues, industri nxjerrse, apo tran-sport e bujqsi. Sado i zhvilluar t jet sektori i tregtis s nj vendi ai nuk mund t jet shtylla ekonomike afatgjat e tij; nuk mund t sjell zhvillimin e shndetshm dhe konstant t tij, pasi nuk prodhon mjaftueshm vende pune si dhe nuk rrit dukshm PBB-n e vendit.

Pr t dal logjikisht te moskreditimi i sektorve t tjer, kreditimi relativisht m i lart i tregtis dhe shrbimeve lidhet me mundsit financiare t kufizuara t konsumatorve, q mbulojn kryesisht vetm nevojat pr produkte baz pr konsum. Po kshtu, ndikim kan dhe politikat importuese shpesh her me pengesa t ulta pr produktet e konsumit q importohen nga shtetet e tjera, duke i favorizuar keto t fundit, por duke

Sistemi Bankar

Ndrmarrjet e Mesme dhe t Vogla (NMV) ende vuajn nga pamjaftueshmria, ose mungesa totale e kolateralit, shkalla jo e knaqshme e formalizimit dhe mbajtjes s t dhnave financiare, si dhe mospasja e nj plan-biznesi t mirstrukturuar, i cili do t rriste besimit te bankat.

NMV-t jan baza pr zhvillimin e nj ekonomie t formalizuar, jan qeliza q priren t krijojn identitetin dhe kulturn ekonomike t nj vendi.


penguar prodhimin vendas t plotsoj nevojat e konsumatorit t brendshm, e aq me pak, pr tu eksportuar. Ktyre vshtirsive ju shtohet dhe skepticizmi i konsumatorit, sidomos pr prodhues vendas relativisht t rinj, besimi m i madh te nj produkt Made in Italy sesa Made in Albania, qoft ky dhe nj shishe qumshti, q minimalisht sht m i freskt e pse jo me t gjith standardet kombtare apo dhe ndrkombtare t cilsis.

Kur ndrmarrjet prodhuese t mesme dhe t vogla i hasin kto vshtirsi n tregun e brendshm, nuk ka nevoj pr shum fantazi t kuptohet sa e vshtir sht dalja n tregjet ndrkombtare, krijimi i emrit t mir, konkurrimi mes markave t mirnjohura dhe t konsoliduara prej vitesh n treg, si dhe mungesa e politikave lehtsuese e favorizuese t taksimit. Aktualisht, pjesa me e madhe e ndrrmarjeve prodhuese, n vetvete jan vetm ofruese shrbimesh fasonerie, pa pasur nj mark t vetn Made in Albania. Kto ndrmarrje kan nj veprimtari n dukje t madhe, por varen kryesisht nga nj numr i vogl e shpesh vetm nga nj furnitor dhe klient, fakt ky q mbart nj rrezik shum t lart pr vazhdimsin e biznesit n t tashmen e n t ardhmen, e do vshtirsi e pals kontraktuese jep ndikim t drejt-prdrejt e t menjhershm n liku-ditetin e prodhuesit shqiptar.

Bujqsia dhe agrobiznesi po shihen si sektor potencial dhe vrtet t till jan, nse nisemi nga natyra dhe gjeografia e vendit ton. N kt sektor po vrehen prpjekje nga emigrant shqiptar, t kthyer me dshirn pr t investuar n Shqipri kursimet e tyre, si dhe nga fermer vendas, t cilt e shohin me optimizm t ardhmen e ktij sektori, q po prmendet shpesh dhe n platformat apo axhendat qeveritare. Megjithse premtues dhe me nj treg t gjer q pret t kreditohet nga bankat, ky sektor ka edhe nj shkall t madhe rreziku, sespe sht shum i lidhur me fatkeqsit natyrore, po aq sa dhe me vshtirsit e siprpermendura t garantimit t cilsis dhe shitjes s produktit. Po kshtu, n kt sektor sht edhe m e theksuar problematika e pronsis s toks dhe e vshtirsis s ofrimit t kolateralit, mungesa e t dhnave finaciare historike,

apo dhe e plan-bizneseve pr t ardh-men. Projektet kshilluese, skemat e garancis, n bashkpunim me qeverin apo dhe fonde t tjera garancie, do t ishin nj ndihmes shum e madhe dhe nj faktor q do t ndikonte ndjeshm n rritjen e kreditimit t ktij sektori. Kto dy vitet e fundit po bhen prher e m tepr t pranishme firmat e konsulencs, t cilat bjn studime tregu dhe ofrojn te NMV-t shrbime konsulence, por dhe plane biznesi profesionale, bazuar dhe n praktika ndrkombtare.

Sektori i ndrtimit, ashtu si i dha hov pr nj periudh ekonomis dhe kredidhnies, po aq u kthye n nj nga sektort m t vshtir n mbledhjen e huave, duke mos u shoqruar me t njjtn fuqi blerse pr tiu prgjigjur ksaj oferte pr t bler kto produkte, t cilat tashm kishin thithur jo pak likuiditete, duke br q nj pjes e tyre t mos kthehen n kohn e duhur, apo kurr, n arkat e kredimarrsve, e m tej, as n sportelet e bankave, tek t cilat ato para ishin marr hua. Ende sot ky sektor ndikohet nga mangsit e formalizimit, hipotekimit dhe vshtirsit e prfitimit t nj titulli pronsie, q do ta ndihmoj n huamarrje, e q pr m tepr i shtohen dhe ulja e nivelit t drgesave t emi-grantve, q deri dje ishin burimi kryesor i t ardhurave n tregun e pasurive t paluajtshme.

Ndr sektort e tjer t ekonomis tashm i kredituar nga bankat dhe q shfaq potencial, t paktn teorikisht dhe logjikisht, sht ai i NMV-ve q

operojn n Hoteleri Turizm. Pa i hyr problematikave dhe vshtirsive t lidhura me natyrn e shrbimit n kt sektor, por bazuar m shum n prllogaritjet e rrepta t moduleve t analizave finaciare dhe koncepteve baz t huadhnies, do t ishte guxim jo i vogl dhnia hua e parave t depozituesve, nj biznesi q dje ishte dhe sot nuk sht, apo sot sht dhe nesr nuk i dihet...

Pavarsisht se ulja e normave t interesit nga Banka e Shqipris dhe e depozitave n bankat tregtare ka sjell ulje t kostos s fondeve, q n kthim sht shoqruar me ulje t normave t interesit pr huat, vlen t theksohet se NMV-t ende vuajn nga pamjaftueshmria, ose mungesa totale e kolateralit, shkalla jo e knaqshme e formalizimit dhe mbajtjes s t dhnave financiare, si dhe mospasja e nje plan-biznesi te mirstrukturuar, i cili do t rriste besimin te bankat. Nga ana tjetr, duhet t jet e qart se bazat pr nj huadhnie t shndosh jan mbarvajtja e biznesit, q ndikohet shum nga faktort ekonomike dhe politik.

Politikat dhe platformat ekonomi-ke, qofshin kto afatshkurtra apo afat-gjata, duhen t jen transparente dhe prtej qllimit fisnik t zhdukjes s informalitetit dhe t venijes s kornizave Made in UE, duhet t ofrojn dhe nj projektim t s ardhmes, ose t paktn t situats drejt t cils synohet t shkohet, si rezultat i veprimeve apo reformave fiskale apo dhe t do lloj natyre tjetr, por q ndikojn si te konsumatori i vogl, aq dhe tek biznesi i NMV-ve.


Nnshkrimi elektronik Rndsia dhe prparsit e tij

nga Zj. Edlira LLANGODrejtoreAUTORITETI KOMBTAR PR CERTIFIKIMIN ELEKTRONIK (AKCE)

Gjeneza e nnshkrimit elektronik n Europ daton hert, n mesin e viteve 90, me Italin dhe Gjer-manin, si vendet e para q kan prmen-dur dhe prdorur nnshkrimin elektronik. Zyrtarisht n Komunitetin Europian do flitet pr nnshkrimin elektronik n Direk-tivn Nr. 1999/93/CE t Parlamentit Euro-pian dhe t Kshillit t Europs, t dats 13 dhjetor 1999. Komunikimi dhe tregtia elektronike kan nevoj pr nnshkrimet elektronike dhe shrbimet e lidhura me to, pr t mundsuar vrtetimin e t dhnave. Nj kuadr i qart i BE-s, lidhur me kushtet q zbatohen pr nnshkrimet elektronike, do t rriste besimin dhe pranimin e teknologjive t reja n mnyr q legjislacioni i shteteve antare t mos e pengonte lvizjen e lir t mallrave dhe shrbimeve n tregun e brendshm europi-an.

Nnshkrimi elektronik sht nj mjet verifikimi elektronik. Ky term prcaktohet

si verifikim i identitetit t zotruesit dhe t dhnave t nnshkruara. Dokumenti elektronik, q prmban emrin e n-nshkruesit dhe nnshkrimin e tij t ku-alifikuar, ka t njjtn vlefshmri ligjore dhe fuqi provuese me dokumentin shkre-sor.

N vendin ton, pr her t par termi nnshkrim elektronik sht prmendur n ligjin nr. 9880, dat 25.2.2008, Pr nnshkrimin elektronik, i hartuar n prputhje me Direktivn Europiane t siprprmendur. N kt ligj sanksionohet vlefshmria ligjore e nnshkrimeve ele-ktronike. Veprimet juridike dhe aktet e hartuara nga personat fizik dhe juridik, publik e privat, mund t bhen edhe

Sistemi Bankar

prmes nj dokumenti elektronik, t cilit i bashklidhet nj nnshkrim elektronik i kualifikuar. Dokumenti elektronik, i cili mban emrin e nnshkruesit dhe nn-shkrimin e tij t kualifikuar, ka t nj-jtn vlefshmri ligjore dhe fuqi provuese me formn shkresore. Nnshkrimin elektronik t kualifikuar mund ta ofrojn ato subjekte q n ligj citohen si Ofrues t Shrbimit t Certifikimit (OSHC). T till jan vetm ata ofrues t cilt regjistrohen pran Autoritetit Kombtar pr Certifikimin Elektronik, q sht institucioni i ngarkuar ligjrisht pr mb-ikqyrjen e zbatimit t ktij ligji. Au-toriteti ka pr detyr t mbikqyr me rigorozitet veprimtarin e OSHC-ve, n mnyr q ajo t kryhet n prputhje me aktet ligjore dhe standardet europiane dhe ndrkombtare n kt fush. Lista e ofruesve t regjistruar nga Autoriteti Kombtar pr Certifikimin Elektronik dhe atyre q kan ndrprer vepri-mtarin, publikohet n faqen e internetit www.akce.gov.al.

Aktualisht, n vend ka dy OSHC, t regjistruar pran Autoritetit Kombtar pr Certifikimin Elektronik: Agjencia Kombtare e Shoqris s Informacionit (AKSHI), e cila mundson nnshkrim elektronik pr t gjith npunsit e ad-

Nnshkrimi elektronik sht nj teknologji q ka lindur si nevoj e garantimit t autenticitetit t nj mesazhi elektronik t drguar, pra siguron q autori i mesazhit elektronik sht vrtet ai q pretendon t jet, q identiteti i tij nuk sht prdorur n mnyr abuzive nga dikush tjetr dhe q mesazhi nuk sht modifikuar gjat transmetimit.

Komunikimi elektronik me nnshkrim elektronik garanton siguri shum t lart. do dokument elektronik sht unik dhe nuk mund t kopjohet, sepse momenti i nnshkrimit t tij shoqrohet me nj vul kohore duke regjistruar saktsisht kohn e siglimit.


ministrats shtetrore dhe Aleat sh.p.k, e regjistruar pr t ofruar t njjtin shrbim pr qytetart shqiptar. Mediumi, apo pajisja n t ciln instalohet ertifikata elektronike q mundson nnshkrim ele-ktronik, i zgjedhur n rastin e AKSHI-t, sht nj USB Token, ndrsa n rastin e Aleat sh.p.k, sht letrnjoftimi bio-metrik, apo n gjuhn e prditshme ka-rta e identitetit t shtetasve shqiptare. Kartat e identitetit, t lshuara nga viti 2014 e n vijim, jan t pajisura edhe me ertifikatat elektronike, q mundsojn nnshkrim dhe identifikim elektronik pa kosto shtes, ndrsa pr qytetart q kan karta identiteti t lshuara para vitit 2014, pajisja me ertifikata elektronike mund t bhet pran zyrave t ktij ofruesi, t shprndara n t gjitha rrethet e vendit dhe hern e par sht falas. Sigurisht, pajisja me kto certifikata elektronike nuk sht e detyrueshme.

Rndsia dhe prparsit q ofron nn-shkrimi elektronikPyetja q vjen natyrshm n mendje, sht: Pse duhet t prdorim nnshkrimin elektronik? Nnshkrimi elektronik sht nj teknologji q ka lindur si nevoj e garantimit t autenticitetit t nj mesazhi elektronik t drguar, pra siguron q autori i mesazhit elektronik sht vrtet ai q pretendon t jet, q identiteti i tij nuk sht prdorur n mnyr abuzive nga dikush tjetr dhe q mesazhi nuk sht modifikuar gjat transmetimit. Kto garanci jan thelbsore n prdorimin gjithnj e n rritje t internetit, si nj mjet i sigurt komunikimi midis qeveris, qytetarve dhe bizneseve.

Komunikimi elektronik me nnshkrim elektronik garanton siguri shum t lart. do dokument elektronik sht unik dhe nuk mund t kopjohet, sepse momenti i nnshkrimit t tij shoqrohet me nj vul kohore duke regjistruar saktsisht kohn e siglimit. Dokumentet elektronike, t nshkruara me nnshkrim elektronik, nuk mund t modifikohen, pasi do modifikim do t ishte evident dhe do t zhvlersonte legjitimitetin e dokumentit. Kjo, pasi nga ana informatike vetm gjurma e dokumentit, e ashtuquajtura HASH, nnshkruhet. Vlera e HASH sht e ndry-shme pr do dokument elektronik, edhe sikur ai t modifikohet sadopak, prandaj q nnshkrimi elektronik, nga pikpamja

informatike, sht i ndryshm pr do dokument. Verifikimi i vlefshmris s nnshkrimeve elektronike mund t kryhet nga do prdorues kompjuteri dhe sistemi i automatizuar, sipas ksaj teknologjie, nuk lejon vend pr gabime. Ky instrument ofron jo vetm siguri t lart, por edhe prparsi t tjera, si jan: lehtsia n prdorim, shpejtsia n komunikim, kosto e ult, transparenca, shmangia e korrupsionit, pr shkak t eliminimit t kontaktit fizik midis qytetarit dhe npunsit publik, si dhe mbrojtja e mjedisit, pr shkak t eliminimit t letrs, bojs dhe printerit.

T rejat n fushn e nnshkrimit ele-ktronikN 23 korrik 2014, Parlamenti Eu-ropian dhe Kshilli miratuan Rregulloren nr.910/2014, Pr identifikimin elektronik dhe shrbimet e besuara n lidhje me transaksionet elektronike n tregun e brendshm (Rregullorja eIDAS). Kjo rregullore vendos nj baz t prbashkt pr t gjitha vendet antare, duke i shtuar rregullimit t mparshm t nnshkrimit elektronik, sipas Direktivs 93/1999 edhe rregullimin pr identifikimin elektronik, vuln elektronike, autentikimin e faqeve t internetit dhe shrbimin e transmetimit elektronik t t dhnave, duke siguruar t njjtat rregulla e standarde t zbatueshme n t gjitha vendet e BE-s, n mnyr q kto shrbime t jen drejtprdrejt t njohura ndrmjet vendeve antare. Nisur nga rndsia q paraqesin kto shrbime, synohet q nj rregullim i till t rris

besimin te prdoruesit, duke u shndrruar n shtylln qendrore t ndrtimit t Tregut Elektronik t prbashkt europian. Rre-gullorja eIDAS sht nj gur themeli n sigurimin e nj mjedisi rregullator, q mundson ndrveprime elektronike t sigurta midis bizneseve, qytetarve dhe autoriteteve publike. N kt drejtim, Rre- gullorja eIDAS:

- siguron q qytetart dhe bizneset mund t prdorin skemat e tyre kom-btare elektronike t identifikimit pr leh-tsi hyrje n shrbimet publike n vendet e tjera t BE-s;

- krijon nj treg t brendshm euro-pian pr shrbimet e besuara, duke sigu-ruar se ata q do t punojn prtej kufijve do t ken t njjtin status ligjor si n proceset tradicionale t bazuara n letr.

Vetm duke ofruar siguri pr vle-fshmrin ligjore t t gjitha ktyre shr-bimeve, bizneset dhe qytetart do t pr-dorin ndrveprimet numerike, si rruga e tyre e natyrshme e ndrveprimit.

Duke u mbshtetur n kt rregullore, sidomos duke e konsideruar nevoj t tregut ton, Autoriteti Kombtar pr Certifikimin Elektronik udhhoqi punn pr hartimin e projektligjit: Pr ide-ntifikimin elektronik dhe shrbimet e besuara, i cili pritet t miratohet s shpejti nga Kuvendi i Shqipris. Ky pro-jektligj mbush boshllkun ligjor, pr sa i prket shrbimeve t nevojshme pr komunikimin online, t sigurt dhe ligj-risht t mbrojtur mes qytetarve, biz-neseve dhe qeveris, duke i hapur rrug komunikimit t sigurt online.


t karts bhet konfirmimi nprmjet gjurms s gishtit t klientit, e n kt mnyr, sigurohet autentikimi i tij dhe i hapet rruga kryerjes s veprimit t krkuar nga klienti. Gjithashtu, edhe pr nnshkrimin elektronik procesi sht i ngjashm. Pas gjenerimit n versionin elektronik t dokumentit, q duhet nn-shkruar nga klienti, ai nnshkruhet n fillim nga punonjsi i banks n mnyr elektronike dhe m pas nga klienti po n mnyr elektronike, nprmjet cer-tifikats s instaluar n kartn e tij dhe konfirmimit me gjurmn biometrike. M pas ky dokument ruhet nga banka dhe ka t njjtn vler ligjore me dokumentet e nnshkruar n letr.

Kjo sht vetm njra an e medaljes, pasi nj shrbim i till do t krijonte shum mundsi t reja pr shtimin e shrbimeve online, t ofruara nga banka. Integrimi i autentikimit dhe nnshkrimit elektronik me sistemet online banking do t bnte t mundur q klienti t kry-ente n distanc t gjith procesin, q nga regjistrimi n bank dhe pajisja me nj llogari, deri te hapja e depozitave dhe marrja e huave, duke sjell kshtu nj realitet t ri pr sa i prket prsosmris n prdorimin e burimeve t banks dhe siguris n proceset dhe shrbimet bankare.

Mundsi t reja pr lehtsimin e shrbimeve online

nga Z. Ardian HASADrejtor i Divizionit OperacionalSOCIETE GENERALE ALBANIA

N ditt e sotme nuk prbn m risi fakti q bankat jan gjith-nj e m shum n krkim t prsosmris dhe siguris n t gjitha proceset e banks. Po ashtu, edhe klientt nga ana e tyre krkojn gjithnj e m shum shrbime cilsore dhe t sig-urta. N vitet e fundit t gjitha bankat kan rritur n mnyr t ndjeshme num-rin e veprimeve q kryhet pa prezencn fizike t individit n degt e banks, por edhe n rastet e prezencs fizike n deg, identifikimi dixhital i klientit dhe nn-shkrimi elektronik jan kritere sigurie shum t rndsishme.

Miratimi i ligjit pr nnshkrimin el-ektronik krijon hapsirn e nevojshme ligjore q institucionet t investojn n drejtim t autentikimit dhe nnshkrimit elektronik, si mjeti m i sigurt q siguron si identitetin e qytetarit, ashtu edhe nnshkrimin me t njjtn vler ligjore t dokumenteve elektronike. Gjithsesi, miratimi i ktij ligji duhet t shoqrohet edhe me prditsimin e t gjith kuadrit

ligjor, i cili shrben si rregullator pr shrbimet bankare dhe marrdhniet ndrmjet qytetarit dhe institucioneve, n mnyr q ky realitet i ri t kthehet n dika te prekshme me prfitime reale pr t gjith aktort.

Sikurse u prezantua edhe n Javn e Inovacionit, nj veprimtari e organizuar nga Ministria e Inovacionit dhe Admi-nistrats Publike, n maj 2015, Banka Societe Generale Albania sht nj ndr institucionet q ka par mundsin e integrimit t ktyre shrbimeve me shr-bimet e tjera bankare, pr t ofruar nj eksperienc t re pr klientt e saj.

Duke prdorur nj platform t sigurt, t ofruar nga shoqria e njohur ALEAT dhe garantuar nga Autoriteti Kombtar pr Certifikimin Elektronik, banka synon t ofroj shrbime t reja pr klientt e saj si: autentikimi dixhital (prdorimi i certifikats q ndodhet e in-staluar n kartn e identitetit t qytetarit dhe konfimimin nprmjet gjurms biometrike t gishtrinjve dhe nnsh-krimi elektronik (prsri nprmjet pr-dorimit t certifikats s instaluar n kartn e identitetit)). Thn me thjesht, me paraqitjen e klientit n deg atij do ti krkohet nga punonjsi i banks t paraqes kartn e tij t identitetit dhe pasi vendoset ajo n lexuesin biometrik

Sistemi Bankar

Integrimi i autentikimit dhe nnshkrimit elektronik me sistemet online banking do t bnte t mundur q klienti t kryente n distanc t gjith procesin, q nga regjistrimi n bank dhe pajisja me nj llogari, deri te hapja e depozitave dhe marrja e huave.


Fshirja e huave n sistemin bankar shqiptar far vjen m pas?

nga Z. Alexander ZSOLNAIZvends Kryetar i Bordit DrejtuesRAIFFEISEN BANK ALBANIA

Fshirja e huave nga bilanci sht sot fjala e dits pr sistemin bankar shqiptar. Pr shkak t rregullores s re t Banks s Shqipris, q e bn fshirjen e ekspozimit ndaj nj huaje t detyrueshme pas prmbushjes s kritereve t prcaktu-ara prej saj, kjo tem bhet tashm m shum se "kryefjal". Ktu sht e rnd-sishme t theksohet se kjo sht vetm nj tem e vogl, n kuadrin e shtjes mad-hore t nivelit t lart t huave me prob-leme n sistemin bankar shqiptar. Gjithash-tu, mbetet e rndsishme t pohohet qart se fshirja e huave nuk sht/prbn elsin pr zgjidhjen e ktij problemi. Konkretisht, kjo prbn nj detyr e vogl "teknike", lidhur me parimet e kontabilitetit.

Fshirja e huave prkufizohet si nx- jerrja, apo heqja, e i nj borxhi t keq ose t pambledhshm nga pasqyrat financiare t banks. Fshirja e huave paraqitet si nj proces i vazhdueshm dhe dinamik, ku banka vlerson cilsin e portofolit t aktiveve t saj. Kur mbi ba-zn e t dhnave dhe ngjarjeve aktuale,

huaja konsiderohet si e pamundur pr tu mbledhur, menaxhimi i banks mund t marr vendimin pr ta fshir aktivin. Ky proces rregullohet nga Banka Qendrore, SNRF-t dhe procedurat e brendshme t do banke. Gjithashtu, edhe rregullat e legjislacionit tatimor duhet t zbatohen

me kt rast. Rregullorja e Banks s Shqipris: Pr Administrimin e rrezikut t kredis nga bankat dhe degt

Forumi i Ekspertve

e bankave t huaja prcakton qart procesin e vendim-marrjes, autoritetet miratuese dhe rregullat q zbatohen n raste t tilla. Natyrisht, prkeqsimi i kushteve ekonomike rrit numrin e huave me probleme ose t pambledhshme, e rrjedhimisht, edhe vllimin e huave t fshira, por procesi n vetvete nuk ka asnj ndryshim. Ajo duhet kryhet n t njjtn mnyr, pavarsisht nga situata n t ciln gjendet industria bankare. Megjithat, fshirja e huave nuk nnkupton q banka heq dor nga e drejta e pretendimit t saj mbi borxhin q ka huamarrsi. Industria bankare sht dshmitare e disa sinjaleve alarmuese, kur klientt, por dhe vet gjykatat, e keqinterpretojn procesin e fshirjes s huave, duke menduar se borxhi n kt rast shuhet! Ky lloj fenomeni duhet t monitorohet nga afr dhe t parandalohet!

Sigurisht, procesi i fshirjes s huave prmirson raportin dhe nivelin e huave me probleme t banks, lidhur me cilsin e aktiveve. Nj bilanc i "pastr krijon nj ide m t mir rreth pasuris reale t banks dhe t potencialit t saj pr t prodhuar fitim dhe absorbuar rreziqet. Gjithashtu, raporti i huave me probleme t tregut bankar, n vijim, do t jet m i sakt. Pra, pr sa i prket bilanceve, ky proces jep nj efekt pozitiv. Nse flasim pr mjaftueshmrin e kapitalit dhe prfitueshmris s

Fshirja e huave prmirson mjaftueshmrin e kapitalit dhe nuk jep ndikim negativ t papritur mbi fitimin, duke i dhn banks m shum hapsir pr huadhnie. Ajo sht pjes normale e veprimtaris bankare, gjat ciklit t jets s nj huaje, por duhet t jet e qart se fshirja e huave sht thjesht nj veprim kontabl.

Duke ln mnjan mjedisin aktual dhe pritshmrit pr ardhmen, historiku i zhvillimit t huave t pambledhura (fshirjeve t huave), sht nj tregues ky q kushtzon strategjin e re t huadhnies dhe oreksin pr rrezik t nj banke. Sa pr huadhnien e re, ktu nj rndsi t madhe paraqet besimi siprmarrs i konsumatorve dhe nismat e tyre pr investime t reja vendase dhe t huaja (apo konsumi pr klientt privat).


bankave, efekti mund t jet i dyanshm. Raporti i mjaftueshmris s kapitalit lidhet me kujdesin q tregon banka n mbulimin e aktiveve n rrezik. Nse e shohim t lidhur me procesin e fshirjes s huave, ather evidentohet nj lidhje t drejtprdrejt me politikat dhe metodologjit e provizionimit, q ndjekin bankat. Fshirja e nj huaje paraprihet gjithmon nga nj vlersim i vazhdueshm i mundsis s banks pr t rimarr mbrapsht huan me probleme. Sipas rregullave t Banks Qendrore (BSH), si dhe rregullave t SNRF-ve (IFRS), banka vlerson vazhdimisht humbjet e mundshme q shkaktohen nga nj hua e caktuar me probleme, duke provizionuar humbjet q lidhen me t. Kto provizione kan ndikim t drejtprdrejt mbi fitimin dhe humbjen, kshtu q banka mund t ngurroj t caktoj nj nivel t prshtatshm t provizioneve, por q m von kjo mund t oj n reduktim t drejtprdrejt t vlers s aktivit (write-down). Reduktimi i drejtprdrejt i vlers sht n vetvete fshirje e nj huaje, e cila nuk sht e mbuluar si duhet me provizione dhe prfaqson nj humbje t papritur n pasqyrn e fitim-humbjeve t banks.

Lidhur me pjesn e pasiguruar t portofolit, huat q krkohen t fshihen duhet t jen plotsisht t mbuluara me provizione, kshtu nuk ka nevoj q banka t kryej reduktime t drejt-prdrejta t vlers s tyre. N kushte t tilla, fshirja e huave prmirson raportin e mjaftueshmris s kapitalit, pasi n momentin e fshirjes, kjo e fundit jep ndikim vetm mbi aktivet e peshuara me rrezik. Lidhur me portofolin e siguruar, n baz t Standardeve Ndrkombtare t Raportimit Financiar (SNRF), bankat duhet t prllogarisin reduktime t vle-rs s aktiveve, n shumn e vlers s peshuar t kolateralit t planifikuar pr mbulimin e ekspozimit t klientit gjat fshirjes s huas. Ky veprim ka ndikim t drejtprdrejt negativ n fitimin e raportuar t banks, e n t njjtn koh, n mjaftueshmrin e kapitalit.

Rregullorja e Banks s Shqipris u krkon bankave q t fshijn huat "... jo m von se 3 vjet pas klasifikimet e tyre si "kredi t humbura dhe klasifikimi prgjithsisht bazohet n dit-vonesat, ose ...kur ose banka ka depozituar te

prmbaruesi gjyqsor krkesn pr fillimin e procesit t ekzekutimit t detyrueshm t kolateralit, n rast se kredia sht e siguruar me kolateral". N me-todologjin e provizionimit, SNRF-t marrin parasysh vlern e peshuar t kolateralit, q sht krejt ndryshe nga rregullat dhe standardet kombtare (BSH), q nuk e merr parasysh at. Kshtu, n baz t SNRF-ve, nj hua duhet fshir pasi jan ezauruar t gjitha prpjekjet pr ekzekutimin e kolateralit. N rast t nj procesi ekzekutimi jo t suksesshm, banka, me qllim q t jet n prputhje me rregulloren e Banks s Shqipris, mund t jet e detyruar t fshij huan, prpara ekzekutimit t kolateralit. Gjithsesi, fshirja e huas prpara prfundimit t procedurs pr-mbarimore, shkakton nj reduktim t

Fshirja e huave nuk nnkupton q banka heq dor nga e drejta e pretendimit t saj mbi borxhin q ka huamarrsi. Industria bankare sht dshmitare e disa sinjaleve alarmuese, kur klientt, por dhe vet gjykatat, e keqinterpretojn procesin e fshirjes s huave, duke menduar se borxhi n kt rast shuhet! Ky lloj fenomeni duhet t monitorohet nga afr dhe t parandalohet!

drejtprdrejt t aktivit, duke shkaktuar kshtu humbje, n bilancin sipas SNRF-ve.

Duke marr n konsiderat arsyen e msiprme, sht kritike q bankat t sigurojn:

Nj vlersim t prshtatshm t humbjeve t mundshme nga zhvlersimi, duke krijuar nj fond t mjaftueshm provizionimi (rezerv);

Kryerjen e nj procesi efektiv ekzekutimi, brenda nj periudhe kohe t arsyeshme dhe n kuadr t nj sistemi juridik t besueshm. Nj rishikim i prgjithshm i legjislacionit, me qllim kryern e prmirsimeve pozitive, pr-fshir ktu dhe procedurat e zyrave hipotekare, do t ishte nj mbshtetje pr bankat, n drejtim t optimizmit t procesit t fshirjes s huave.

N t njjtn koh, ekziston dhe kufizimi i udhzimit pr tatimin mbi t ardhurat, q thot "...borxhi i keq mund t fshihet nga librat kontabl: i) 365 dit pas depozitimit t krkess pr fillimin e procedimit t ekzekutimit t detyrueshm te prmbaruesi gjyqsor, n rast se kredia sht e siguruar me pasuri t luajtshme ose t paluajtshme; ose ii) 365 dit pas lshimit nga gjykata t urdhrit t ekzekutimit, n rast se kredia nuk sht e garantuar me pasuri t luajtshme/t paluajtshme." N rrethana t tilla, banka sht e "detyruar" t rris kostot e saj pr t mbuluar shpenzimet ligjore dhe t ekzekutimit, edhe pr rastet kur banka nuk pret rimarrje/rikuperim, nprmjet procedurave li-


ONLINE BANKING

KURSIM KOHEN SIGURI T PLOT


gjore / t ekzekutimit. Kjo sht e ve- tmja mnyr pr t shmangur tatimin shtes mbi huat me probleme, apo t pambledhshme. Ky mund t jet rasti pr t mos harmonizuar legjislacionin tatimor me procedurat ligjore, ose t ekzekutimit.

Si shihet, bankat duhet t zbatojn disa rregullore dhe akte, t cilat nuk jan gjithmon t harmonizuara me njra-tjetrn. Prandaj, autoritetet shqi-ptare duhet t ndrmarrin hapa pr harmonizimin e tyre, prmirsimin e efikasitetit dhe efektivitetit t pro-cesit t provizionimit dhe fshirjes s huave (p.sh.: zbatimin e SNRF-ve n rregulloret Banks s Shqipris, lidhur me provizionimet, harmonizimin me legjislacioni tatimor, etj.)

Por a mund t jet i dobishm pr bankat procesi i fshirjes s huave? Si u prmend m lart, procesi i fshirjes s huave paraprihet nga nj vlersim periodik i aftsis s banks pr t rimarr nj hua me probleme, duke e provizinouar mjaftueshm at. Provi-zionet kan ndikim t drejtprdrejt mbi fitimin. Prve ksaj, para se t kalohet n fshirjen e huave, banka duhet t

prballoj kosto t konsiderueshme, lidhur me ekzekutimin e huave me pro-bleme. Nuk mund t pohohet se procesi i fshirjes s huave sht thjesht n vetvete i dobishm; ajo sht pjes normale e veprimtaris bankare, gjat ciklit t jets s nj huaje. Nga ana tjetr, duhet t jet e qart se fshirja e huave sht thjesht nj veprim kontabl! Edhe pas fshirjes s huas, detyrimi i klientit pr t shlyer borxhin e tij vijon t ekzistoj. Kshtu, banka mund t vazhdoj veprimtarin e saj e rikuperimit/rimarrjes s huas, t ekzekutimit t kolateralit, ose t shes borxhin te t trett. Sigurisht, ajo q ka m shum rndsi dhe q krkohet nga bankat sht nj proces i kujdesshm i menaxhimit t rrezikut.

Tani le ti rikthehemi ndikimit q mund t ken fshirjet masive t huave n sistemin bankar mbi nj ringjallje t mundshme t huadhnies dhe pr nj lehtsim t rreziqeve t perceptuara nga bankat. Ta themi hapur, fshirja e hu-ave nuk ka vese nj ndikim minimal. Arsyet pr kt u than m sipr. Sigurisht, kur fshirja e huave bhet prkundrejt provizioneve, prmirson mjaftueshmrin e kapitalit dhe nuk jep

ndikim negativ t papritur mbi fitimin, duke i dhn banks m shum hapsir pr huadhnie. Por me kaq mbaron, pasi zgjerimi i veprimtaris bankare dhe huadhnies s re prgjithsisht prfshin dhe shum faktor t tjer, si: stabiliteti ekonomik dhe politik, niveli i korrupsionit dhe informalitetit, legjislacioni i kujdesshm, sistemi efektiv gjyqsor dhe mundsia pr t vijuar nj procedur efikase ekzekutimi, pa prjetuar dme ose vonesa prmes proceseve gjyqsore, ose procedurave t zyrave hipotekare. Sigurisht, duke ln mnjan mjedisin aktual dhe pritshmrit pr ardhmen, historiku i zhvillimit t huave t pambledhura (fshirjeve t huave), sht nj tregues ky q kushtzon strategjin e re t huadhnies dhe oreksin pr rrezik t nj banke. Sa pr huadhnien e re, ktu nj rndsi t madhe paraqet besimi siprmarrs i konsumatorve dhe nismat e tyre pr investime t reja vendase dhe t huaja (apo konsumi pr klientt privat). Kto plane duhet tu paraqiten bankave n nj mnyr shum m profesionale dhe t strukturuar, sesa ato q jan br n t kaluarn.


me shpejtsi. Borxhi sovran grek arriti shifrn e frikshme me rreth 310 miliard euro ose afrsisht 180% t PBB-s, ekono-mia u tkurr me 25% n 4-5 vitet e fundit, papunsia u rrit ndjeshm, sidomos te t rinjt, duke ju afruar shifrs 50%, etj.

Tensionet e krijuara ndrmjet qeve-ris s re n Athin, me frym t qart antieuropiane, antikapitaliste e antiglobaliste, t personifikuar n pro-filin dhe deklaratat jo pak ekscentrike t ministrit t financave z.Varoufakis, me Trojkn dhe kreditort u pasqyruan n nj situat sa kaotike aq dhe t tensionuar n periudhn maj-gusht 2015. Kmbngulja e Greqis pr ndryshimin e rregullave t lojs, prfshir ktu dhe trysnin me referendumin, q i dha legjitimitet qeveris pr ti thn JO kushteve poshtruese t Trojks dhe BE-s, u ndesh me rezistencn e vendosur t Eurogrup-it, FMN-s e BQE-s. Prkeqsimi i situats u pasqyrua m s miri n skenart e cilsuar si kata-strofik t daljes s Greqis nga zona Euro e deri te prjashtimi nga BE-ja, nga shpallja e falimentimit t shtetit grek, etj. I trondituri i madh i ksaj si-tuate ishte dhe sistemi bankar grek, i cili n fund t muajit qershor 2015 u detyrua t vendoste sistemin e kontrollit

Kndi i Ekonomistit

nga Prof. Dr. Adrian CIVICIPresidentUNIVERSITETI EUROPIAN I TIRANS, UET

Bankat greke prball krizsEfektet dhe masat n Ballkan dhe Shqipri

Zhvillimet dhe evolucioni i muajve t fundit n ekonomin greke n prgjithsi dhe situata e saj mjaft komplekse financiare dhe bankare e rik-thyen krizn greke n qendr t vmendjes ndrkombtare, veanrisht antarve t Trojks: Komisioni Europian, FMN dhe BQE. Fitorja e SYRIZA-s dhe Kryeministrit Cipras u shoqrua me nj retorik politike, n themel t s cils qndronte ndalimi i masave shtrnguese q po ndikonin nega-tivisht n ekonomin, financat dhe nivelin e jetess s popullit grek, kushtet shtrn-guese dhe negociatat pr rigorozitetin bux-hetor e financiar apo trajtimin e borxhit grek duheshin rishikuar, me partnert europian, BQE dhe FMN duhej negoci-uar mbi baza t reja m lehtsuese e n ter-ma m afatgjata, etj. Ndrkoh, treguesit kryesor ekonomik e financiar t Greq-is, prfshir ktu dhe situatn e sektorit t saj bankar, vazhdonin t prkeqsoheshin

t kapitaleve, duke kufizuar trheqjen ditore n 60 euro. Agjencia Fitch deklaronte se kontrolli i kapitaleve ishte hapi i fundit i domosdoshm q disa banka t rndsishme greke t mos shpallnin falimentimin, aq m tepr q Greqia nuk kishte asnj mundsi q t realizonte nj rikapitalizim t mundshm t bankave t saj. Vshtirsi e pengesa

Q prej vitit 2010 jan br ndryshime ligjore, duke i konsideruar bankat greke si filiale e duke i ngarkuar prgjegjsit e tyre t shkputura nga bankat mm n Greqi. Banka e Shqipris ka marr masa q, nga pikpamja ligjore dhe organizimi i tyre, ato t ken nj pavarsi nga bankat mm greke.

Banka e Shqipris, Shoqata Shqiptare e Bankave dhe mjaft ekspert t financave dhe sistemit bankatr konfirmuan se Shqipria nuk cnohet nga situata q po prjeton qeveria dhe bankat greke.

me natyr strukturore qndronin dhe prball mundsis q t vihej n veprim Mekanizmi Europian i Stabilitetit (MES).

do dit e m tepr, sidomos gjat muajit korrik 2015, n deklaratat e Shoqats s Bankave Greke dhe dre-jtuesve t lart t Banks Kombtare t Greqis mbizotronte frika se likui-ditetet ishin t kufizuara dhe gjithshka


do t varej nga reagimi dhe vendimet e BQE. Nevojat pr eljen e nj linje likuiditetesh urgjente, n shumat 80-90 miliard euro, nga BQE ishte oksigjeni i vetm pr t mos lejuar shembjen e sistemit. Ndrkoh, nj sasi kolosale prej dhjetra miliarda eurosh kishte dal e vazhdonte t dilte jasht sistemit bankar grek, n formn e transfertave apo trheqjes s depozitave. Sipas Kryetarit t Shoqats s Bankave Greke, mbulimi me likuiditete n kto momente n bankat greke nuk ishte m shum se 1 miliard euro; ose 90 euro pr banor. Marrveshja tejet e vshtir dhe mjaft e tensionuar e arritur me kreditort, Eurogrup-in dhe Trojkn n muajin gusht 2015, megjithse nuk ishte aspak ajo e shpresuar nga qeveria greke, i dha gjithsesi nj zgjidhje daljes nga situata emergjente dhe e rifuti n rrugn normale trajtimin e borxhit grek dhe qetsimin e stabilizimin e sistemit bankar.

E gjith kjo situat u pasqyrua dhe n nj shqetsim me prmasa rajonale n vendet e Europs Juglindore ku prezenca bankare dhe financiare greke ishte e

konsiderueshme. A rrezikoheshin vende si: Shqipria, Bullgaria, Rumania, Mali i Zi, Serbia, Maqedonia, Kosova, Bosnj-Hercegovina, etj., q t prfshiheshin n vorbulln e krizs s sistemit bankar grek? Bankat greke t nivelit t dyt rezultojn t ken rreth 2.500 filiale n vendet e Ballkanit dhe m shum se 40 mij t punsuar. Kjo pyetje shtrohej pr faktin se, nse Athina nuk arrinte t shlyente borxhet e saj ndaj kreditorve ndrkombtar, huadhnsit grek q kontrollonin sektor t rndsishm bankar n kto vende mund t pro-vokonin nj trheqje masive t kapitaleve t tyre. Nga ana tjetr, miliona persona q i kishin depozitat e tyre n bankat lokale me pronsi apo kapital grek mund t prekeshin, nse do t kishte kriz totale bankare n Greqi. Bankat greke zotrojn banka t rndsishme n kto shtete t Europs Juglindore dhe shqetsimi ishte se, n rast se Athina do t detyrohej t dilte nga Eurozona, huadhnsit e saj mund t falimentonin, me nj efekt domino n degt e tyre. Standard and Poors paralajmroi se

mund t zhvlersoj klasifikimin e besu-eshmris t Bullgaris, Maqedonis, Shqipris, Rumanis dhe Serbis, n rast se telashet e Greqis do t prhapen n sistemin e tyre bankar.

N rast se qeverive t ndryshme do tu duhej t ndrhynin pr ti shptuar ato, kjo do t dmtonte financat kombtare dhe perspektivn afatgjat t rritjes, do t dobsonte parametrat fiskal dhe t borxhit t qeverive prkatse. Sipas Standard and Poors, kjo mund t ndikonte negativisht n vlersimin dhe renditjen e tyre. Prania e bankave greke, ose me kapital origjine grek, sht e kon-siderueshme n rajon. Konkretisht, duke ju referuar t dhnave t tremujorit t par t vitit 2015, tre bankat greke n Shqipri zotrojn rreth 32% t kapitalit bankar, n Maqedoni dy banka greke zotrojn 20% t kapitalit bankar, n Serbi katr banka greke zotrojn 15% t ktij kapitali, n Rumani katr banka greke zotrojn 17.6% t kapitalit bankar.

Megjithat, si efekt i nj sr politikash e masash t reja antikriz, apo


kujdes prudencial t viteve t kaluara, kjo frik dhe kjo situat negative nuk u vrtetua. Masat kryesore parandaluese konsistonin n:

- Bullgari, bankat me pronsi greke nuk mbanin letra me vler t Thesarit Grek dhe nuk i kishin t lidhura po-litikat e tyre financiare me bankat mm n Greqi, ndrkoh q edhe banka qndrore e Bullgaris krkonte fuqizimin e likuiditetit n bankat me kapital grek si dhe kishte vendosur kontroll dhe prcaktuar kufizime pr transferimin e kapitaleve financiare n drejtim t Greqis;

- Rumani, degt apo filialet e ban-kave greke u mbajtn vazhdimisht nn vzhgim, duke iu krkuar t kishin nj nivel mjaftueshmrie kapitali prej 17%, edhe pse niveli minimal i krkuar n Rumani pr bankat e tjera ishte vetm 10%. Gjithashtu, kto banka kishin br nj marrveshje me qeverin, pr sigurimin e letrave me vler n mnyr q t garantonin stabilitetin financiar;

- Maqedoni, ku ka dy banka n pronsi greke, bankat mm n Greqi u ndaluan t trheqin kapitalin e tyre mbi pragun 10%, ose t shesin aksionet e tyre n nj investues t ri. Nga ana tjetr, qeveria maqedonase prgatiti nj fond prej 250 milon euro, si garanci rezerv pr kapitalizimin e bankave, nse do t vrtetohej skenari i rrezikut t falimentimit nga trheqjet masive dhe paniku;

- Serbi, ku veprojn katr banka me kapital grek, q llogaritet se zotrojn rreth 4 miliard dollar aktive, u morn masa energjike pr monitorimin e pr-hershm t planit t biznesit t ktyre bankave, veanrisht nivelin e likuiditetit t tyre dhe marrdhniet me bankat mm n Greqi.

- Ndrkaq, sa i prket Kosovs, ndi-kimi i drejtprdrejt i krizs n Greqi vlersohet t jet minimal, pasi ekonomia e Kosovs ka nj shkall shum t ult t ekspozimit t drejtprdrejt ndaj sistemit bankar dhe ekonomis greke.

Po Shqipria si paraqitet n nj kontekst dhe situat t till? Banka e par private n Shqipri u hap n vitin 1996 dhe ajo ishte nj bank greke, e cila m pas u b nj gjigant i rndsishm rajonal. Bankat e tjera greke erdhn n fund t viteve 90, pr t prfituar nga

fakti q Shqipria ndodhej n momentet e ndrtimit dhe ngritjes s sistemit t saj bankar privat, si dhe pr t mbshtetur nj lloj zgjerimi rajonal t Greqis n vendet e Ballkanit. N vitin 2008, bankat me kapital grek kishin 28% t aktiveve t sistemit bankar, por pesha e tyre n ekonomin shqiptare erdhi duke u tkurrur gjat viteve 2008 - 2011. Deri n fund t shtatorit 2011, katr bankat me origjin kapitali nga Greqia zinin 22% t totalit t aktiveve t sistemit, ndrkoh q n vitin 2010, zinin 23.1%. Rnia m e madhe vrehet n tregun e huas, ndrkoh q pr depozitat kto banka mbeten prgjithsisht njsoj t

paraplqyera nga shqiptart. Kto banka zotronin 29 % t tregut t huas n vitin 2011 nga 34.5% q zotronin n vitin 2010 dhe 41% q zotronin n vitin 2008. Rnia e peshs s ktyre bankave n tregun e huas prbn n fakt nj lajm negativ pr ekonomin shqiptare, pasi veprimtaria e tyre, gjat periudhs 2002-2008, e ndihmoi rritjen ekonomike t vendit. Aktualisht, bankat me kapital grek zotrojn 17% t totalit t aktiveve, 16% t depozitave, ose 1.2 miliard euro dhe 17% t stokut t huas. Raporti hua - depozita n kto banka sht rreth 62%.

Kriza greke n prgjithsi, por vecanrisht prekja q pati sistemi bankar grek prej saj, evidentoi mjaft shqetsime edhe n Shqipri. A do cnohet Shqipria dhe stabiliteti financiar i saj n rastin e nj skenari negativ n bankat me kapital grek? A rrezikohen kto banka nga falimentimi? A ka shanse q nj

Rnia e peshs s ktyre bankave n tregun e huas prbn n fakt nj lajm negativ pr ekonomin shqiptare, pasi veprimtaria e tyre, gjat periudhs 2002-2008, e ndihmoi rritjen ekonomike t vendit. Aktualisht, bankat me kapital grek zotrojn 17% t totalit t aktiveve, 16% t depozitave, ose 1.2 miliard euro dhe 17% t stokut t huas.

pjes e rndsishme e kapitalit t ktyre bankave t transferohet n Athin, pr t zgjidhur problemet e bankave mm? A rrezikohen 1.2 miliard euro depozita t shqiptarve q ndodhen n kto banka n Shqipri? Garancia se asnj prej ktyre skenarve nuk pritej t ndodhte, e n fakt nuk ndodhi, erdhi nga vet Banka e Shqipris.

Banka e Shqipris, Shoqata Shqip-tare e Bankave dhe mjaft ekspert t fina-ncave dhe sistemit bankar konfirmuan se Shqipria nuk cnohet nga situata q po prjeton qeveria dhe bankat greke. Bankat shqiptare me kapital grek nuk jan deg t bankave greke, por filiale dhe si t tilla, ato kan pavarsi t plot. Q prej vitit 2010 jan br ndryshime ligjore, duke i konsideruar ato si filiale e duke i ngarkuar prgjegjsit e tyre t shkputura nga bankat mm n Greqi. Banka e Shqipris ka marr masa q, nga pikpamja ligjore dhe organizimi i tyre, ato t ken nj pavarsi nga bankat mm greke. Bankat shqiptare me kapital grek n Shqipri jan me tepric likuiditeti dhe me tepric kapitali, pra, jan t mirkapitalizuara. Mjaftueshmria e kapitalit pr bankat greke sht mbi mesataren, konkretisht rreth 17%, kundrejt 12% q vendoset si krkes rregullatore pr bankat n Shqipri. Gjithashtu, bankat me kapital grek e kryejn veprimtarin e tyre thuajse me 100% depozita t shqiptarve. Duhet theksuar se, nj situat mosbesimi nga ana e depozituesve sht e pranishme, por jan marr masa q ato t jen me tepric likuiditeti dhe nuk parashikohet asnj problematik. Sistemi bankar shqiptar, prfshir edhe bankat me kapital grek, sht financiarisht dhe operacionalisht i pavarur nga sistemet bankar n vende t tjera. T gjitha bankat tregtare operojn n Shqipri si njsi t pavarua ligjore, nn kuadrin legjislativ e rregullator shqiptar, prfshir krkesat pr kapital dhe mbikqyrjen bankare...Sikundr reflektohet n pasqyrat financiare dhe informacionet e publikuara rregullisht, sistemi bankar n Shqipri ka nivele t larta mjaftueshmrie kapitali dhe lik-uiditeti, ka garanton stabilitetin e tij, funksionimin normal, dhe mos-ndikimin nga zhvillimet negative n vendet fqinj, pohoi pa asnj ekuivok Shoqata Shqiptare e Bankave.


PrgjegjshmriaSociale

Festivali i Birrs n KorBanka sponsorizoi Festivalin e Birrs, i cili or-ganizohet me sukses prej 8 vitesh, n qytetin e Kors. Festivali ka si objektiv t argtoj pub-likun, nprmjet koncerteve dhe spektakleve, duke i dhn nj theks t veant argetimit t fmijve. Nprmjet ktij organizimi dhe fal zhvillimit turistik dhe ekonomik q ky projekt ka sjell n qytet, Kora ka fituar mimin pr turizmin n vitin 2010.

Siprmarrsit e rinj t Shqipris - Spon-sorizimS bashku me Dhomn e Tregtis dhe sho-qrin elsi, banka bri t mundur realizimin e projektit Siprmarrsit e rinj t Shqipris, e nisur nga Partnert Shqipri, Qendra pr Ndryshim dhe Manaxhim Konflikti. Projekti kishte si objektiv mbshtetjen ndaj studentve t shkollave profesionale, duke hartuar dhe shitur idet e tyre t biznesit dhe erdhi si nj krkes nga Ministria e Mirqenies Sociale dhe Rinis, n prputhje me prioritetet strategjike t Strategjis Kombtare pr punsim dhe aft-sim, 2014 - 2020. Banka sponsorizoi projektin Shkopi Smart", nj shkop i dizenjuar pr t dhn ndihm pr njerzit e verbr.

Banka dhuron nj pajisje me rreze X pr foshnjetN bashkpunim me Fondacionin Nna dhe Fmija, banka dhuroi pran Maternitetit "Mbretresha Geraldin", nj pajisje me rreze X, e cila do t ndihmoj personelin mjeksor q t evidentoj n koh probleme t ndryshme potenciale pr fmijt e porsalindur.

Nisma Adopto nj erdheAlpha Bank Albania u angazhua n rehabil-itimin e strukturs s brendshme t erdhes Zrat e jets, n zonn e Kamzs. Krahas

Si do vit, Credins Bank ka zgjedhur t mbsh-tes fshatin SOS duke mbuluar shpenzimet e jetess pr dy fmij. N vazhdimsi t ndihms q Banka jep ndaj komunitetit, veanrisht n sektorin e Shndetsis, ka qen dhe spon-sorizimi ndaj Polikliniks s Specialiteteve Nr.3 n kryeqytet duke dhn nj ndikim t konsiderueshm n rregullimin e mjediseve, n t mir t qytetarve.Evente t tjera sponsorizimi, jan gjithashtu n linje me objektivat tan pr t qen t pran-ishm n ngjarjet artistike dhe kulturore t jets n vend. Prmendim ktu mbshtetjen financia-re n organizmin e fests s prvitshme n Pez n prkujtim t konferencs mbajtur n kt vend si dhe mbshtetjen financiare pr krijimin e muzeut me veshje tradicionale t grave nga krahina t ndryshme.

Crdit Agricole mbshtet ditt e xhazit n ShqipriGjat muajit korrik, Banka mbshteti organizimin e Festivalit Ndrkombtar t Jazz-it n Shqipri", orga-nizuar nga shoqata "Syri Blu" dhe partner t tjer. Pr t katrtin vit rradhazi, ky aktivitet vazhdoi traditn e sjelljes n Tiran dhe n qytete t tjera t Shqipris t argtimit n nivel botror, nprmjet prcjelljes s muziks xhaz te publikut shqiptar nga talente t ar-dhur nga vende t ndryshme t bots. Kt vit festivali u zhvillua n Tiran, Shkodr, Elbasan dhe Sa

bankieri - aab.alaab.al/wp-content/uploads/2017/05/bankieri_17_alb.pdf · huamarrja deri te...

Documents