banking industry 2012-iv_mng

Банкны аж үйлдвэр

2012 оны 4 дүгээр улирал

1 | Х у у д а с

Агуулга

Банкны аж үйлдвэрэл ..................................................... 2

Хураангуй ............................................................. 2

Банкны салбарын өсөлт ................................................. 3

Хөрөнгийн өсөлт ....................................................... 4

Нийт актив пассивын бүтэц ............................................. 5

Нийт хадгаламж, зээл .................................................. 5

Орон нутаг дахь банкны үйл ажиллагаа .................................. 8

Чанаргүй зээл буурсаар байна. ........................................ 10

Банкуудын өрсөлдөөн нэмэгдэж байна. .................................. 13

ЗУРГИЙН ЖАГСААЛТ

Зураг 1. Мөнгөний нийлүүлэлтийн (M2) бүтэц 3

Зураг 2. Банкуудын нийт актив, түүний өсөлт 4

Зураг 3. Банкны системийн актив, пассивын бүтэц 5

Зураг 4. Нийт хадгаламж, түүний өсөлт, бүтэц 6

Зураг 5. Зээлийн өрийн нийт үлдэгдэл, түүний өсөлт 6

Зураг 6. Зээлийн үлдэгдэл, эдийн засгийн салбараар 7

Зураг 7. Аймгуудын хадгаламж, зээлийн динамик 8

Зураг 8. Аймгуудын хадгаламж, зээлийн үлдэгдэлийн улирлын индекс 8

Зураг 9. Аймгуудын хадгаламж, зээлийн хамаарал 9

Зураг 10. Зээлийн чанарын ангилал болон нийт зээлд эзлэх хувь 10

Зураг 11. Хэвийн зээлийн хугацааны бүтэц 11

Зураг 12. Чанаргүй зээл, эдийн засгийн салбаруудаар 12

Зураг 13. Хүүгийн динамик 13




БАНКНЫ АЖ ҮЙЛДВЭРЭЛ

Хураангуй

Мөнгөний нийлүүлэлт дэхь банкнаас гадуурх мөнгөний эзлэх хувь

буурч байна.

Хүүний зөрүү буурах хандлагатай байна.

Хэвийн зээл дэх 5 ба түүнээс дээш жилийн хугацаатай зээлийн

өсөлт болон нийт зээлд эзлэх хувийн өсөлт удааширч байна.

2012 оны дөрөвдүгээр улирлын байдлаар (i) Боловсрол, (ii) Уул

уурхай, (iii) тээвэр агуулахын салбарын зээлийн нийт зээлд эзлэх

хувь хамгийн өндөр байна.

Аймгуудын хадгаламжийн үлдэгдэл болон зээлийн үлдэгдэл нь

улирлын шинж чанараас хамаарах хэлбэлзэл өндөртэй байна.

Сүүлийн жилүүдэд Өмнөговь, Дорноговь аймгуудын хадгаламж болон

зээлийн үлдэгдэл эрчимтэй нэмэгдэж байна.

Банкны салбарын үзүүлэлтүүдийг 2012 оны 4 дүгээр улирлын

байдлаар дараах хүснэгтэд хураангуйлан харуулав.

1 ББСБ-ын тоо 2012 оны 3 дугаар улирлын байдлаар 2 Санхүү, даатгалын үйл ажиллагааны дотоодын нийт бүтээгдэхүүн 2011 оны байдлаар

Банкны зах зээлийн үзүүлэлтүүд, 2012 оны 4 дүгээр улирал

Банкны тоо/ББСБ-ын тоо1 14/205

Санхүү, даатгалын салбарын ДНБ (их наяд/ДНБ-д эзлэх %)2 0.29/2.6

Нийт актив (их наяд) 11.99

Нийт зээл (их наяд ₮/ДНБ-д эзлэх %) 6.9/49.8

Нийт хадгаламж (их наяд ₮/ДНБ-д эзлэх %) 4.4/31.4

Хувийн зээл (их наяд ₮/ДНБ-д эзлэх %) 3.8/27.4

Ипотекийн зээл (их наяд ₮/ДНБ-д эзлэх %) 0.9/6.6

ЖДҮ-ийн зээл (их наяд ₮/ДНБ-д эзлэх %) 1.2/8.5

Чанаргүй зээлийн нийт зээлд эзлэх % 4.2

Хадгаламжийн хүү/зээлийн хүү 11.7/18.2

Орон нутаг дахь банкуудын салбар, тооцооны төв, кассын

тоо 1015

АТМ-ийн тоо 711

Төлбөрийн карт эзэмшигчийн тоо / Идэвхитэй ашиглагчийн

тоо (саяаар) 2.7/1.1




Банкны салбарын өсөлт

Мөнгөний нийлүүлэлтийн (M2) бүтцийг харахад 1999 онд нийт мөнгөний

нийлүүлэлтийн 39%-ийг банкнаас гадуурх мөнгө эзэлдэг байсан бол

2012 онд 7.9% хүртэл буурсан байна. Энэ нь манай улсын банкны

салбарын өсөлтийг харуулах нэг үзүүлэлт юм.

Зураг 1. Мөнгөний нийлүүлэлтийн (M2) бүтэц

Дээрх зургаас 2012 онд хадгаламжийн хэмжээ өмнөх оноосоо өсч,

харилцах дансны үлдэгдэл буурч байгааг харж болохоор байна. Энэ нь

банкууд харьцангуй тогтвортой эх үүсвэртэй болж байгааг харуулж буй

юм.

Мөн 2012 онд гадаад валютын харилцах, хадгаламжийн хэмжээний

мөнгөний нийлүүлэлтэд эзлэх хувь өссөн байна.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

199

5

199

6

199

7

199

8

199

9

200

0

200

1

200

2

200

3

200

4

200

5

200

6

200

7

200

8

200

9

201

0

201

1

201

2

Гадаад валютын

харилцах

Гадаад валютын

хадгаламж

Байгууллагын

төгрөгийн хадгаламж

Иргэдийн төгрөгийн

хадгаламж

Төгрөгийн харилцах

Банкнаас гадуурх

мөнгө




Хөрөнгийн өсөлт

2012 оны дөрөвдүгээр улирлын байдлаар Монголын арилжааны банкуудын

нийт хөрөнгө 11.99 их наяд төгрөг болж, 2011 оныхоос 28%, 2010 оны

мөн үеэс 92% өссөн байна.

Банкны салбарын нийт актив сүүлийн жилүүдэд тасралтгүй өсч байгаа

хэдий ч жилийн өсөлтийн хувь нь эдийн засгийн нөхцөл байдлаас

хамааран хэлбэлзэж байна. Нийт активын жилийн өсөлт дэлхийн эдийн

засаг, санхүүгийн хямралын нөлөөгөөр 2008 оны 4 дүгээр улирлаас

огцом унаж, 2009 оны 2, 3 дугаар улирлуудад харгалзан 1.8%, 1.4%

болж уналтын доод цэгтээ хүрсэн байна.

Улмаар, нийт активын жилийн өсөлт 2010 оны 2 дугаар улирлаас эхлэн

тасралтгүй өссөөр 2011 оны 3 дугаар улиралд 55.6% хүрч хямралаас

хойшхи хамгийн өндөр цэгтээ хүрчээ. Харин түүнээс хойш өсөлтийн

хэмжээ буурсаар 2012 оны байдлаар нийт активын жилийн өсөлт 28%-д

хүрээд байна.

Зураг 2. Банкуудын нийт актив, түүний өсөлт

9,371.63

11,992.23

0.28

0

0.1

0.2

0.3

0.4

0.5

0.6

0.7

-

2,000.00

4,000.00

6,000.00

8,000.00

10,000.00

12,000.00

14,000.00

I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Нийт актив, тэрбум төгрөгөөр Жилийн өсөлт




Нийт актив пассивын бүтэц

Зураг 3–т нийт актив, пассивыг бүтцээр нь харууллаа. 2012 оны

дөрөвдүгээр улирлын байдлаар банкны системийн нийт активын 58%-ийг

иргэд, ААН-ээс авах авлага, 17%-ийг банкны нөөц, 6%-ийг Төв банкны

үнэт цаас, 6%-ийг гадаад актив тус тус бүрдүүлж байна.

Харин 2012 оны дөрөвдүгээр улирлын байдлаар нийт пассивын 53%-ийг

хадгаламж, валютын харилцах, 18%-ийг төгрөгийн харилцах, 12%-ийг

гадаад пассив, 8%-ийг ЗГ-ын хадгаламж, 5%-ийг санхүүгийн дериватив

тус тус бүрдүүлж байна.

Зураг 3. Банкны системийн актив, пассивын бүтэц

Нийт хадгаламж, зээл

Нийт хадгаламжийн хэмжээ өсөх хандлагатай байгаа ч жилийн өсөлтийн

хувь нь 2011 оны 2 дугаар улирлаас хойш буурч байна.


нийт хадгаламж 3.09 их наяд төгрөг болж, 2011 оныхоос 17% өссөн

байна.

Нийт хадгаламжийн 29%-ийг хугацаагүй хадгаламж, үлдсэн 71%-ийг

хугацаатай хадгаламж эзэлж байна. Хугацаатай хадгаламжид эзлэх

төгрөгийн хадгаламж 2011 оны дөрөвдүгээр улиралд 76% байсан бол

2012 оны дөрөвдүгээр улирлын байдлаар 70% болж буурсан байна.

13% 6%

6%

58%

17%

Нийт активын бүтэц, 2012

оны IV улирал

Банкны нөөц

Төв банкны

үнэт цаас

Гадаад актив

Иргэд, ААН-ээс

авах авлага

Бусад актив

18%

53%

12%

8%

5% 4%

Нийт пассивын бүтэц, 2012

оны IV улирал

Төгрөгийн харилцах

данс

Нийт хадгаламж,

валютын харилцах

Гадаад пассив

ЗГ-ын хадгаламж

Санхүүгийн

дериватив

Бусад пассив




Зураг 4. Нийт хадгаламж, түүний өсөлт, бүтэц

2012 оны дөрөвдүгээр улирлын байдлаар нийт зээл нь нийт активын

58%-ийг бүрдүүлж байна. Нийт зээлийн үлдэгдэл тасралтгүй өсч байгаа

ч түүний өсөлтийн хурд 2011 оны дөрөвдүгээр улирлаас эхлэн буурч

байна.


нийт зээлийн үлдэгдэл 6.9 их наяд төгрөг болж, 2011 оныхоос 24%

өссөн байна.

Нийт зээлийн үлдэгдлийн сүүлийн 1 жилийн дундаж өсөлт 38% байгаа

бол 2012 оны дөрөвдүгээр сарын жилийн өсөлт нь 24% байна.

Зураг 5. Зээлийн өрийн нийт үлдэгдэл, түүний өсөлт

-0.20

-0.10

-

0.10

0.20

0.30

0.40

0.50

0.60

0.70

0.80

-

1,000.00

2,000.00

3,000.00

4,000.00

5,000.00

I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV I II IIIIV

2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Хугацаатай хадгаламж Хугацаагүй хадгаламж Хадгаламж, тэрбум төгрөгөөр Хадгаламжийн өсөлт, баруун тэнхлэг

-0.10

-

0.10

0.20

0.30

0.40

0.50

0.60

0.70

0.80

-

1,000.00

2,000.00

3,000.00

4,000.00

5,000.00

6,000.00

7,000.00

8,000.00

I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV I II III IV

2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Нийт зээл, тэрбум төгрөгөөр Жилийн өсөлт




Зураг 6–д зээлийн өрийн нийт үлдэгдлийг эдийн засгийн салбаруудаар

нь ангилж харууллаа. 2012 оны дөрөвдүгээр улирлын байдлаар бөөний

болон жижиглэн худалдааны салбар нийт зээлийн үлдэгдэлийн 16% буюу

бусад салбаруудаасаа хамгийн өндөр жин эзэлж байна. Мөн үл хөдлөх,

уул уурхай, барилга болон боловсруулах салбарууд бүгд нийт зээлийн

үлдэгдэлийн 10%-с дээш жин эзэлдэг томоохон салбарууд юм.

Дээр дурьдагдсан нийт зээлийн үлдэгдэлд өндөр жин эзэлдэг

салбаруудын зээлийн өсөлт мөн өндөр байна. Манай улсын эдийн

засгийн гол салбар болох хөдөө аж ахуйн салбар нийт зээлийн 2.5%

орчмыг эзэлж байна.

Зураг 6. Зээлийн үлдэгдэл, эдийн засгийн салбараар

Нийт зээлийн үлдэгдэлд бага жин эзэлдэг санхүү, даатгал, боловсрол,

цахилгааны үйлдвэрлэл зэрэг салбаруудын зээлийн үлдэгдэл 2012 онд

буурах хандлагатай байгааг дээрх зургаас мөн харж болохоор байна.

-100.00 300.00 700.00 1,100.00 1,500.00

Бусад

Мэргэжлийн, шинжлэх ухаан …

Усан хангамж; бохир ус, хог, …

Төрийн удирдлага ба батлан …

Цахилгаан, хий, уур, …

Боловсрол

Мэдээлэл, холбоо

Хүний эрүүл мэнд ба нийгмийн …

Санхүүгийн болон даатгалын …

Захиргааны болон дэмжлэг …

Байр, сууц болон хоол хүнсээр …

Хөдөө аж ахуй, ойн аж ахуй, …

Тээвэр ба агуулахын үйл ажиллагаа

Боловсруулах үйлдвэрлэл

Уул уурхай, олборлолт

Барилга

Үл хөдлөх хөрөнгийн үйл …

Бөөний болон жижиглэн …

2010-IV

2011-IV

2012-IV




Орон нутаг дахь банкны үйл ажиллагаа

Аймгуудын хадгаламж болон зээлийн үлдэгдлийн түвшин ерөнхийдөө өсөх

хандлагатай байна. 2012 оны дөрөвдүгээр улирлын байдлаар аймгуудын

нийт хадгаламж 786.3 тэрбум төгрөг буюу улсын нийт хадгаламжийн

18%, нийт зээлийн үлдэгдэл 1,540 тэрбум төгрөг буюу нийт зээлийн

22%-ийг эзэлж байна.

Зураг 7. Аймгуудын хадгаламж, зээлийн динамик

Аймгуудын хадгаламжийн үлдэгдэл болон зээлийн үлдэгдэл нь улирлын

шинж чанараас хамаарах хэлбэлзэл өндөртэй байна. Энэ нь манай улсын

хөдөө орон нутгийн иргэдийн

орлого, зарлагын түвшин улирлын

шинж чанараас хамааран

өөрчлөгддөгтэй холбоотой юм.

Аймгуудын хадгаламжийн үлдэгдэл

жил бүрийн 2 дугаар улиралд

хэвийн үеэс 13.3 тэрбум

төгрөгийн хадгаламж илүү

хийгдэж, зээлийн үлдэгдэл

хэвийн үеэс 12.4 тэрбумаар

буурдаг төлөв ажиглагдаж байна.

Энэ нь 4, 5, 6 дугаар саруудад

малчдын орлогын гол эх үүсвэр

болох ямааны ноолуурын орлого

орж ирдэг сарууд юм.

0%

5%

10%

15%

20%

25%

-

100.0

200.0

300.0

400.0

500.0

600.0

700.0

800.0

I III I III I III I III I III I III

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Орон нутаг дахь хадгаламж

Орон нутаг дахь хадгаламжийн

нийт хадгаламжид эзлэх хувь

0%

5%

10%

15%

20%

25%

30%

-

200.0

400.0

600.0

800.0

1,000.0

1,200.0

1,400.0

1,600.0

I III I III I III I III I III I III

2007 2008 2009 2010 2011 2012

Орон нутаг дахь зээл

Орон нутаг дахь зээлийн нийт

зээлд эзлэх хувь

-15

-10

-5

0

5

10

15

20

25

1 2 3 4

Тэр

бу

м т

өгр

өгө

өр

Хадгаламжийн улирлын индекс

Зээлийн улирлын индекс

Зураг 8. Аймгуудын хадгаламж,

зээлийн үлдэгдэлийн улирлын индекс




Харин 3 дугаар улиралд аймгуудын хадгаламж үлдэгдэл хэвийн үеэс 9.9

тэрбум төгрөгөөр, зээлийн үлдэгдэл хэвийн үеэс 22.2 тэрбум

төгрөгөөр өсдөг төлөв ажиглагдаж байна. Энэ нь орон нутгийн

иргэдийн зардлын томоохон хэсэг болох оюутны сургалтын төлбөр болон

хот руу хүүхдээ сургуульд явуулахтай холбоотой зардал гардаг үе юм.

Мөн 4 дүгээр улиралд аймгуудын хадгаламжийн үлдэгдэл өсч, зээлийн

үлдэгдэл буурч байна.

2012 оны дөрөвдүгээр улирлын байдлаар хамгийн өндөр хадгаламжтай

аймгууд бол Орхон, Дархан-Уул, Өмнөговь зэрэг аймгууд байна.

Хамгийн өндөр зээлийн үлдэгдэлтэй аймгуудад мөн Орхон, Дархан-Уул,

Сэлэнгэ аймгууд орж байна.

Сүүлийн жилүүдэд Өмнөговь, Дорноговь аймгуудын хадгаламж болон

зээлийн үлдэгдэл эрчимтэй нэмэгдэж байна.

Зураг 9. Аймгуудын хадгаламж, зээлийн хамаарал

Говь-Сүмбэр

Өмнөговь

Дорноговь

Сэлэнгэ

Дархан-Уул

Орхон

-

30,000.0

60,000.0

90,000.0

120,000.0

- 20,000.0 40,000.0 60,000.0 80,000.0 100,000.0 120,000.0 140,000.0 160,000.0

Ха

дга

ла

мж

ий

н ү

лд

эгд

эл, т

эрб

ум

тө

гр

өг

Зээлийн үлдэгдэл, тэрбум төгрөг

Аймгуудын хадгаламж, зээлийн хамаарал

Linear (Аймгуудын хадгаламж, зээлийн хамаарал)



10 | Х у у д а с

Чанаргүй зээл буурсаар байна.

Зураг 10–д банкны системийн 2000 оноос хойшхи зээлийн чанарын

ангиллын динамикийг харуулав.

Зураг 10. Зээлийн чанарын ангилал болон нийт зээлд эзлэх хувь

2000 оны эхний улиралд чанаргүй зээл маш өндөр буюу нийт зээлийн

30% орчмыг эзэлж байсан байна. Түүнээс хойш эрчимтэй буурсаар 2001

оны 4 дүгээр улиралд 6% хүрч тогтворжсоноор 2008 оны 3 дугаар

улирал хүртэл тогтвортой байсан байна.

Харин 2008 онд эхэлсэн санхүүгийн хямралын нөлөөгөөр манай банкны

системийн чанаргүй зээл 2008 оны 4 дүгээр улирлаас огцом өсч

эхэлсэн ба энэ нь 2009 оны 4 дүгээр улиралд дээд цэгтээ буюу нийт

зээлийн 17% хүртэл өсчээ.

Чанаргүй зээлийн нийт зээлд эзлэх хувь хэмжээ 2011 оны сүүлчээр

эргэн 6% хүртэл буурч, түүнээс хойш тогтворжих хандлагатай байна.

2012 оны 4 дүгээр улирлын байдлаар чанаргүй зээл нийт зээлийн 4%-

ийг эзэлж байна. Харин чанаргүй зээлийн 70% нь муу ангиллын зээл

байна.

-

0.05

0.10

0.15

0.20

0.25

0.30

0.35

I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III

2000 2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

Хэвийн зээл Хугацаа хэтэрсэн зээл

Хэвийн бус зээл Эргэлзээтэй зээл

Муу зээл Чанаргүй зээл



11 | Х у у д а с

Зураг 11. Хэвийн зээлийн хугацааны бүтэц

Хэвийн зээлийн хугацааны бүтцийн динамикийг Зураг 11-д харуулав.

2004 оныг хүртэл нийт хэвийн зээлийн 90 гаруй хувийг 1 жил хүртэлх

буюу богино хугацаатай зээл эзэлдэг байжээ. Харин 2004 оноос эхлэн

1-5 жилийн хугацаатай зээлийн нийт хэвийн зээлд эзлэх хувь өссөөр

2012 оны дөрөвдүгээр улиралд 58% хүрсэн байна.

2007 оноос хойш 5 жилээс дээш хугацаатай хэвийн зээл өсөлт нэмэгдэж

2010 оны гуравдугаар улиралд нийт хэвийн зээлийн 22%-д хүрсэн

байна. Харин түүнээс хойш 5 жилээс дээш хугацаатай хэвийн зээлийн

нийт хэвийн зээлд эзлэх хувь төдийлөн өсөхгүй байна.

Харин сүүлийн нэг жилд 1 жил хүртэлх хугацаатай хэвийн зээлийн нийт

хэвийн зээлд эзлэх хувь өсөх хандлага ажиглагдаж байна.

0%

10%

20%

30%

40%

50%

60%

70%

80%

90%

100%

I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III I III

2001 2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012

5 ба түүнээс

дээш жилийн

хугацаатай

1-5 хүртэл

жилийн


1 хүртэл

жилийн




12 | Х у у д а с

Зураг 12–т эдийн засгийн салбаруудын чанаргүй зээлийн тухайн

салбарынхаа нийт зээлд эзлэх хувийг сүүлийн гурван жилийн 4 дүгээр

улирлуудын байдлаар харуулав.

Зураг 12. Чанаргүй зээл, эдийн засгийн салбаруудаар

Зургаас харахад 2012 оны дөрөвдүгээр улирлын байдлаар (i)

Боловсрол, (ii) Уул уурхай, (iii) тээвэр агуулахын салбарын зээлийн

нийт зээлд эзлэх хувь хамгийн өндөр байна.

- 0.10 0.20 0.30

Бусад

Хүний эрүүл мэнд ба …

Захиргааны болон …

Төрийн удирдлага ба …

Үл хөдлөх хөрөнгийн …

Байр, сууц болон хоол …

Мэдээлэл, холбоо

Боловсруулах үйлдвэрлэл

Мэргэжлийн, шинжлэх …

Бөөний болон жижиглэн …

Хөдөө аж ахуй, ойн аж …

Барилга

Санхүүгийн болон …

Цахилгаан, хий, уур, …

Усан хангамж; бохир …

Тээвэр ба агуулахын …

Уул уурхай, олборлолт

Боловсрол

2010-IV

2011-IV

2012-IV



13 | Х у у д а с

Банкуудын өрсөлдөөн нэмэгдэж байна.

Зураг 13-т зээл, хадгаламжийн жигнэсэн дундаж хүү болон хүүгийн

зөрүүний динамикийг харуулав. 2012 оны 2 дугаар сард хүүгийн зөрүү

7.6 нэгж хувь байсан бол 2012 оны 12 сард 6.5 нэгж хүртэл буурсан

байна.

Хүүгийн зөрүү буурч байгаа нь банкуудын өрсөлдөөн нэмэгдэж, зах

зээлийн нөхцөл байдал сайжирч байгааг харуулдаг юм.

Зураг 13. Хүүгийн динамик

МОНГОЛЫН БАНКНЫ ХОЛБОО

0

2

4

6

8

10

12

14

16

18

20

8

13

18

23

28

I

III V

VII IX XI I

III V

VII IX XI I

III V

VII IX XI I

III V

VII IX XI

2009 2010 2011 2012

Зээлийн жигнэсэн дундаж хүү

Хадгаламжийн жигнэсэн дундаж хүү

Хүүний зөрүү, баруун тэнхлэг

banking industry 2012-iv_mng

Documents