barbara czaplińska oddział higieny dzieci i młodzieży

Elementy środowiska szkolnego istotne dla Elementy środowiska szkolnego istotne dla zachowania zdrowia dziecizachowania zdrowia dzieci

Higieniczny rozkład zajęć Higieniczny rozkład zajęć

lekcyjnychlekcyjnych

Barbara CzaplińskaBarbara CzaplińskaOddział Higieny Dzieci i Młodzieży Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży

Powiatowa Stacja Sanitarno-Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna Epidemiologiczna

w Lubliniew Lublinie

Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnychHigieniczny rozkład zajęć lekcyjnych

Szkoła powinna zapewnić uczniom nie tylko Szkoła powinna zapewnić uczniom nie tylko odpowiednie warunki fizyczne, ale również odpowiednie warunki fizyczne, ale również właściwe z punktu widzenia higieny właściwe z punktu widzenia higieny zorganizowanie im nauki i wypoczynku na terenie zorganizowanie im nauki i wypoczynku na terenie szkoły. szkoły.

Organizacja zajęć w szkole powinna zatem Organizacja zajęć w szkole powinna zatem uwzględniać z jednej strony fizjologiczne potrzeby uwzględniać z jednej strony fizjologiczne potrzeby uczniów, a z drugiej podstawowe wymagania uczniów, a z drugiej podstawowe wymagania higieniczne.higieniczne.

Ważnym elementem, który ma wpływ na Ważnym elementem, który ma wpływ na jakość pracy ucznia jest tygodniowy rozkład zajęć jakość pracy ucznia jest tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych. Powinien być ułożony zgodnie z lekcyjnych. Powinien być ułożony zgodnie z zasadami higieny.zasadami higieny.


Zasady układania tygodniowego rozkładu zajęć Zasady układania tygodniowego rozkładu zajęć lekcyjnych określone są w:lekcyjnych określone są w:

- - §§ 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej 4 rozporządzenia Ministra Edukacji Narodowej i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie i Sportu z dnia 31 grudnia 2002 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych bezpieczeństwa i higieny w publicznych i niepublicznych szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. Nr 6, poz.69 oraz w szkołach i placówkach (Dz.U. z 2003 r. Nr 6, poz.69 oraz w póżn. zm. tego rozporządzenia Dz. U. z 2009 r. Nr 139, poz. póżn. zm. tego rozporządzenia Dz. U. z 2009 r. Nr 139, poz. 1130) 1130)

- rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia - rozporządzeniu Ministra Edukacji Narodowej z dnia 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej 23 grudnia 2008 r. w sprawie podstawy programowej wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego wychowania przedszkolnego oraz kształcenia ogólnego w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, w poszczególnych typach szkół (Dz. U. z 2009 r. Nr 4, poz.17)poz.17)


Powyższe akty prawne określają Powyższe akty prawne określają wymagania higieniczne do których należą:wymagania higieniczne do których należą: - realizacja ustalonego rozkładu zajęć lekcyjnych - realizacja ustalonego rozkładu zajęć lekcyjnych w ciągu dnia, tygodnia i w ciągu roku szkolnego, w ciągu dnia, tygodnia i w ciągu roku szkolnego, odpowiadającego ogólnie przyjętym zasadom odpowiadającego ogólnie przyjętym zasadom higieny,higieny,- zapewnienie uczniom przerw międzylekcyjnych,- zapewnienie uczniom przerw międzylekcyjnych,- pełne realizowanie programowych godzin - pełne realizowanie programowych godzin wychowania fizycznego.wychowania fizycznego.

Obciążenie uczniów nauką powinno być Obciążenie uczniów nauką powinno być dostosowane do zmieniających się wraz z dostosowane do zmieniających się wraz z wiekiem możliwości psychofizycznych.wiekiem możliwości psychofizycznych.


Praca umysłowa związana jest ściśle z Praca umysłowa związana jest ściśle z funkcjonowaniem układu nerwowego, a funkcjonowaniem układu nerwowego, a szczególnie kory mózgowej. szczególnie kory mózgowej.

Proces uczenia się i nauczania to przede Proces uczenia się i nauczania to przede wszystkim wyrabianie odruchów warunkowych, a wszystkim wyrabianie odruchów warunkowych, a podstawą uwagi jest koncentracja. Każdy bodziec, podstawą uwagi jest koncentracja. Każdy bodziec, nie mający dla nauczyciela większego znaczenia, nie mający dla nauczyciela większego znaczenia, u dzieci może spowodować dekoncentrację.u dzieci może spowodować dekoncentrację.

Dużą rolą nauczyciela jest, aby lekcje Dużą rolą nauczyciela jest, aby lekcje budziły zainteresowanie, a dyrektora placówki, budziły zainteresowanie, a dyrektora placówki, żeby rozkłady zajęć lekcyjnych były ułożone żeby rozkłady zajęć lekcyjnych były ułożone zgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej i nie zgodnie z zasadami higieny pracy umysłowej i nie powodowały zmęczenia subiektywnego powodowały zmęczenia subiektywnego wyrażającego się w niechęci do wykonywania wyrażającego się w niechęci do wykonywania określonej pracyokreślonej pracy..


U uczniów występują wahania efektywności uczenia U uczniów występują wahania efektywności uczenia się w ciągu dnia.się w ciągu dnia.Wzrost sprawności obserwujemy od godz. 6 rano do godzin Wzrost sprawności obserwujemy od godz. 6 rano do godzin południowych,południowych,

Zajęcia w szkole rozpoczynają się zwykle około godz. Zajęcia w szkole rozpoczynają się zwykle około godz. 8 dlatego najefektywniejsze wydają się godziny lekcyjne 8 dlatego najefektywniejsze wydają się godziny lekcyjne pierwszej zmiany tj. 2, 3 i 4; pierwszej zmiany tj. 2, 3 i 4; 1, 5 i 6 godzina powinna być „łatwiejsza”. 1, 5 i 6 godzina powinna być „łatwiejsza”.

Niepożądane są też w tych godzinach zdwojenia z Niepożądane są też w tych godzinach zdwojenia z poszczególnych przedmiotów. poszczególnych przedmiotów.

Różne typy ludzi nabierają rozpędu do pracy w Różne typy ludzi nabierają rozpędu do pracy w różnych porach dnia i tak: ludzie „skowronki” – nabierają różnych porach dnia i tak: ludzie „skowronki” – nabierają rozpędu do pracy w godzinach porannych, natomiast ludzie rozpędu do pracy w godzinach porannych, natomiast ludzie „sowy” – w godzinach popołudniowych.„sowy” – w godzinach popołudniowych.


Zmiany wydajności pracy występują w Zmiany wydajności pracy występują w czasie 45 minutowej godziny lekcyjnej, jak czasie 45 minutowej godziny lekcyjnej, jak również w ciągu tygodnia. również w ciągu tygodnia.

W poniedziałek powinno się zatem W poniedziałek powinno się zatem planować mniej godzin, jest to okres wdrażaniaplanować mniej godzin, jest to okres wdrażania

we wtorek i środę – wzrasta dyspozycja do we wtorek i środę – wzrasta dyspozycja do wysiłku, planuje się maksymalne obciążenie,wysiłku, planuje się maksymalne obciążenie,

we czwartek i piątek – następuje obniżenie we czwartek i piątek – następuje obniżenie dyspozycji do wysiłku, wskazane jest dyspozycji do wysiłku, wskazane jest zmniejszenie obciążenia lekcjami.zmniejszenie obciążenia lekcjami.


Istnieją także wahania wydajności pracy w Istnieją także wahania wydajności pracy w ciągu kolejnych miesięcy nauki. ciągu kolejnych miesięcy nauki.

Za miesiące, w których występuje Za miesiące, w których występuje największe zmęczenie uznawany jest marzec i największe zmęczenie uznawany jest marzec i czerwiec.czerwiec.


Przy układaniu rozkładów zajęć lekcyjnych powinny Przy układaniu rozkładów zajęć lekcyjnych powinny być brane pod uwagę następujące elementy:być brane pod uwagę następujące elementy:

1.1. Równomierne obciążenie nauką w poszczególnych Równomierne obciążenie nauką w poszczególnych dniach tygodniadniach tygodniaaby uniknąć dysproporcji typu: w poniedziałek – trzy aby uniknąć dysproporcji typu: w poniedziałek – trzy godziny lekcyjne, we wtorek - siedem. godziny lekcyjne, we wtorek - siedem. - w klasach I-III nie powinno być więcej niż pięć godzin - w klasach I-III nie powinno być więcej niż pięć godzin lekcyjnych dziennie, lekcyjnych dziennie, - w klasach IV-VI sześć godzin dziennie,- w klasach IV-VI sześć godzin dziennie,- w gimnazjum – siedem godzin dziennie. - w gimnazjum – siedem godzin dziennie.

Godziny rozpoczynania zajęć w szkole nie są Godziny rozpoczynania zajęć w szkole nie są ustawowo określone, zajęcia powinny rozpoczynać się o ustawowo określone, zajęcia powinny rozpoczynać się o stałej porze, a różnica pomiędzy kolejnymi dniami, nie stałej porze, a różnica pomiędzy kolejnymi dniami, nie powinna być większa niż 2 godz.powinna być większa niż 2 godz.


22.. Różnorodność zajęć w każdym dniuRóżnorodność zajęć w każdym dniu

należy pamiętać, by w każdym dniu występowały należy pamiętać, by w każdym dniu występowały zajęcia z elementami ruchu, szczególnie w dniu, zajęcia z elementami ruchu, szczególnie w dniu, w którym występuje maksymalna liczba godzin w którym występuje maksymalna liczba godzin lekcyjnych.lekcyjnych.


3. Niełączenie w kilkugodzinne jednostki 3. Niełączenie w kilkugodzinne jednostki lekcyjne zajęć z tego samego przedmiotulekcyjne zajęć z tego samego przedmiotuz wyjątkiem tych przedmiotów, których program z wyjątkiem tych przedmiotów, których program tego wymaga np. język polski, w celu ułatwienia tego wymaga np. język polski, w celu ułatwienia nauczycielowi przeprowadzenie prac klasowych, nauczycielowi przeprowadzenie prac klasowych, czy wychowanie fizyczne. czy wychowanie fizyczne. Dopuszcza się w poniedziałek i/lub piątek Dopuszcza się w poniedziałek i/lub piątek zdwojenie godzin lekcji w ciągu dnia, ale tylko z zdwojenie godzin lekcji w ciągu dnia, ale tylko z jednego przedmiotu.jednego przedmiotu.

4. Przerwy międzylekcyjne4. Przerwy międzylekcyjne..nie powinny być krótsze niż10 minutowe, jedna nie powinny być krótsze niż10 minutowe, jedna przerwa powinna być 20 minutowa lub w zamian przerwa powinna być 20 minutowa lub w zamian za nią 2 przerwy15 minutoweza nią 2 przerwy15 minutowe

Higieniczny rozkład zajęć lekcyjnychHigieniczny rozkład zajęć lekcyjnych Funkcje przerw międzylekcyjnychFunkcje przerw międzylekcyjnych

Przerwy międzylekcyjne umożliwiają:Przerwy międzylekcyjne umożliwiają: regenerację sił fizycznych i psychicznych uczniów regenerację sił fizycznych i psychicznych uczniów

między lekcjami,między lekcjami, przemieszczanie się z klasy do klasyprzemieszczanie się z klasy do klasy czas na spożycie posiłków.czas na spożycie posiłków.

W klasach edukacji wczesnoszkolnej o W klasach edukacji wczesnoszkolnej o czasie i długości przerw decyduje nauczyciel. czasie i długości przerw decyduje nauczyciel.


Układając tygodniowy rozkład zajęć Układając tygodniowy rozkład zajęć lekcyjnych, należy dbać o to, by na początku i na lekcyjnych, należy dbać o to, by na początku i na końcu tygodnia tj. w poniedziałek i piątek, była końcu tygodnia tj. w poniedziałek i piątek, była

planowana mniejsza liczba godzin lekcyjnychplanowana mniejsza liczba godzin lekcyjnych..


Układnie planów lekcji zgodnie z zasadami Układnie planów lekcji zgodnie z zasadami higieny umożliwi uczniom zachowanie równowagi higieny umożliwi uczniom zachowanie równowagi między nauką a wypoczynkiem, zarówno w czasie między nauką a wypoczynkiem, zarówno w czasie pobytu w szkole jak i w domu.pobytu w szkole jak i w domu.

Dziękuję za uwagęDziękuję za uwagę

barbara czaplińska oddział higieny dzieci i młodzieży

Documents