bas schuit-master of architecture-time for space

TIJD VOOR RUIMTEeen patio van de stad

BAS SCHUITACADEMIE VAN BOUWKUNST

TIJD VOOR RUIMTEeen patio van de stad

‘De hemel is naar beneden gekomen en ligt om ons heen, in scherven op de aarde.’

Kees Fens - schrijver, bewoner van Chasséstraat en kerkganger van de Chassékerk

afstudeerproject Bas Schuit

Academie van Bouwkunst

Amsterdam, 2 juli 2013

SYNOPSIS

COMPLETE VERHAAL

ONDERZOEK

deel 1

deel 2

deel 3

Nowadays there’s a lot of pressure on the inner-city life, where cities become more dense and where society is based on the individual, growth and

achievements. From my own experience I started this graduation project while I needed a place within the city where I could escape this everyday

buzz. Amsterdam-West is an area where public space is intensely used. Wouldn’t it be great to have a place to literally take some distance?

Also the municipality of Amsterdam saw the necessity of ‘urban oases’ in the city, as they can work as a buffer for noisy or active places around

them. People can use them to wander, stare, think, catch a breath or to recharge themselves. These days, also because of a decreasing role of

religion in society, people more and more are searching for meaning in life. Therefore Nietzsche already said in 1882 we need wide open spaces

with arcades where we can ‘dwell in ourselves’.

To create such a urban oases I used the tenantless Chassékerk, an immense build public space known as an institute to give context to life.

By opening up its structure, this reminiscence (shard) of religion can now give new meaning and house a new sort of public space! By treating

the building and it’s surroundings as a landscape, the user can now freely use the site with its lanes, fields and vistas. Three zones or ‘rings’ are

introduced to structure the site and give more depth in experiencing it. These rings create spaces, make routes and form boundaries, giving it the

users the step-by-step guidance away from the hectic city.

The first ring is the most public, one step away from the concrete jungle by stepping onto the gravel surface with place to meet up underneath the

Sycamore trees, play jeu de boules at the Chestnut or remember the thoughts of Kees Fens at his monument. A few steps up from this field you

stand between the arches of the buttresses of the old church, about to enter the patio garden. You can walk around, cross the main paths or walk

the narrow paths finding a bench in the middle of the plant beds. The new focus point in this patio is a Linden tree, traditionally known as a protector

for the community.

In the back there’s a monumental staircase leading 4,5 meters up into the 7 meter high concrete ring with it’s closed outer facade. Light plays

a specific role in walking through the space between the old church walls and the concrete facade. Giving guidance by lighting up the corners,

chancing moods through daytime and giving character to the different places. Places varying from a completely open view to the courtyard, to

filtered views and to no view at all, making it one of the most secluded public spaces in town.

‘De hemel is naar beneden gekomen en ligt om ons heen, in scherven op aarde.’(Heaven has come down and is all around us, in shards on earth)

Kees Fens: writer/critic, lived in the Chasséstraat and parishioner of the Chassékerk.

SYNOPSISdeel 1

COMPLETE VERHAALdeel 2

INLEIDING

De Amsterdamse binnenstad stad wordt intensief gebruikt.

Het stedelijke leven vraagt veel van haar gebruikers. We

gaan steeds meer naar een 24/7 economie waar alles

overal kan plaats vinden.

DE HECTISCHE STAD

WENS OM AFSTAND TE NEMEN

Privé en werk lopen steeds vaker in elkaar over. Mensen

wonen relatief klein en/of werken aan huis.

In deze situatie onstond mijn wens om een plek in de buurt

te hebben waar ik even afstand kan nemen van de stad.

speelplein

horecaplein

park

park (tijdelijk open)

randgroen

Ik woon in Amsterdam-West, de Baarsjes.

Veel bebouwing, veel mensen, weinig openbare ruimte. De

beschikbare openbare ruimte wordt intensief gebruikt.

AMSTERDAM-WEST

Er zijn pleinen bij scholen voor kinderen om te spelen. Bars

en restaurants nemen grote delen van stoepen en pleinen

in en zorgen voor een groot deel van de dynamiek van de

stad.

INTENSIEF GEBRUIK

Scarlett Johanson in Lost in Translation

DROOM

Hoe mooi zou het zijn als er een plek is die door haar

verschijning en gebruik je meeneemt in een wereld zonder

hectiek?

Scarlett zit op haar hotelkamer in Tokyo, ver van haar leven

en familie, maar ook ver boven de stad. Het maakt haar

aan het nadenken over haar leven in breder perspectief. Ze

heeft letterlijk en figuurlijk overzicht.

WEG VAN DE HECTIEK

In deze opgave gebruik ik de Chassékerk in Amsterdam-

West (de Baarsjes). De kerk kwam in 2003 leeg te staan,

werd bedreigd met sloop, maar bleef toch behouden door

protesten van de buurt.

Anders dan veel kerken, staat deze in een straat en niet

prominent aan een plein. De grote interne ruimte heeft de

potentie om een nieuwe sociale rol te vervullen in de wijk.

STADSOASE

ACHTERGROND

Uit onderzoek van de Rijksoverheid en de gemeente

Amsterdam zijn inzichten gekomen over gebruik en wens

voor ‘stille’ plekken in de stad. Hieruit zijn conclusies

getrokken en aanbevelingen gedaan.

bevinding: Een rustige plek werkt als een buffer voor de omgeving.

bevinding: Een ‘stille’ plek is niet per se een stille plek in dB, maar relatief aan haar omgeving.

aanbeveling: Behouden en versterken van huidige plekken. Onderzoek naar nieuwe rustige plekken.

bevinding: meest gedane activiteiten zijn wandelen, dromen/staren, opladen/op adem komen, lezen, afstand nemen

THEORETISCH ONDERZOEK

Lange tijd was religie de basis van onze maatschappij. Daar

is door de eeuwen heen verandering in gekomen, wat heeft

geleidt tot een maatschappij (nagenoeg) zonder religie.

Hiermee is ook een instituut verdwenen dat het leven

in een bredere context probeert te duiden. Het is dan ook

niet vreemd dat veel mensen vandaag de dag op zoek zijn

naar zingeving in het leven. Nietzsche voorzag in 1882 al dat

er een nieuw soort maatschappelijke ruimte moest komen

voor deze behoefte.

0

0_ge

boor

te J

ezus

300

330_

Rom

eins

e rij

k C

hris

telij

k

Griekse en Romeinse Goden

500

Middeleeuwen 5e - 15e eeuw

1500

Bevolking lijdt onder zwarejuk van kerk en overheid

1517

_Lut

her:

Pro

test

antis

me

Renaissance

1400 1800

Secularisering, centraalstellen van de mens

Polytheïstische religies:geloof in meerdere Goden

Monotheïstische religie:geloof in één God

Industriële revolutie

1900 2000

1882

_Nie

tzsc

he: '

God

is d

ood'

Modernisme/Post-Modernisme

Welvaart voor debourgeoisie

1994

_Bec

k: R

efle

ctie

ve M

oder

nite

it

Verwerpen van tradities,vernieuwing

POST-MODERNISMELEVEN MET MEERDERE GODEN LEVEN VOOR 1 GOD MENS CENTRAAL ONDER 1 GOD

FRIEDRICH NIETZSCHE:

‘Ooit en waarschijnlijk binnenkort, zal er behoefte zijn aan wat vooral onze grote steden ontbreekt: stille en ruime uitgestrekte plaatsen om na te denken, plaatsen met hoge lange zuilengangen voor slecht of al te zonnig weer, waar geen gedruis der omroepers doordringt […]:

nieuwe bouwwerken en plantsoenen, die als geheel de verhevenheid van de bezinning en [het terzijde zijn] uitdrukken. […] Wij willen ons in steen en plant vertaald zien, wij willen in onszelf gaan wandelen, wanneer wij in deze tuinen en hallen wandelen.’

uit: De vrolijke wetenschap, 1882

MAATSCHAPPIJ & ZINGEVING

De plek moet ruimte bieden aan meerdere begruikers. Het

moet de individu overstijgen en aansluiten op de schaal en

het netwerk van de wijk.

MIDDELENSCHAAL

Diverse ruimtes moeten zorgen voor verschilllende stadia

van afzondering. Stap-voor-stap kunnen mensen afstand

nemen van de stad.

AFZONDERING

Afstand nemen is niet alleen een deur doorgaan naar een

andere ruimte. Er is ook tijd nodig om mentaal afstand te

nemen. Als architect kan je geen tijd ontwerpen, maar je

kunt wel lengte maken waar mensen tijd besteden.

Een ander goed middel is hoogte: je hebt fysiek afstand

genomen van de grond waar je vandaan kwam en hebt

overzicht.

Église Saint-Pierre in Firminy van Le Corbusier, 1960/2006

AFSTAND

Niet alleen heeft de stad een bufferruimte nodig om goed

te kunnen functioneren, ook een mens heeft lucht en ruimte

nodig om goed te kunnen blijven handelen en denken.

LEEGTE

CHASSÉKERK

De kerk is gebouwd in 1926 naar ontwerp van architect K.P.

Tholens. Het is een fors volume in relatie tot haar omgeving.

Vooral opvallend is het prominente front. Vroeger vrij in het

zicht, tegenwoordig verscholen achter bomen.

Het heeft jarenlang geen onderhoud gehad en staat sinds

2003 als dood object in de straat. Kunstenaars hebben het

gebouw incidenteel als expositieruimte gebruikt, maar het is

nooit meer een continue openbare ruimte geweest.

EXTERIEUR

Binnen bevindt zich een indrukwekkende grote ruimte. Het

schip huisvestte tot 1000 personen. Ondanks dat het een

katholieke kerk was, is de aankleding sober.

Inmiddels is de kerk leeggehaald en zie je dat er weinig

overgebleven is van de grandeur van een kerk en het een

grote donkere ruimte is met een rondgang er omheen.

INTERIEUR

De kerk is in Amsterdamse School-stijl gebouwd, dus veel

metselwerk met natuursteen accenten. Het Bisdom wil de

katholieke ornamenten in de kerk verwijderd hebben zo

gauw als er een nieuwe functie in het gebouw komt.

MATERIAAL EN ORNAMENT

De oorspronkelijke benadering naar de kerk is lineair: vanuit

de straat zijn de torens al zichtbaar. Van daar de entree met

traptredes. Eenmaal binnen is alles gericht op het altaar,

welke ook weer een paar tredes hoger ligt dan het schip

©Stadsarchief Amsterdam 10063 - 106 THOLBT00470000007 (lr)

BENADERING

©Stadsarchief Amsterdam 10063 - 106 THOLBT00470000003 (lr)Het schip is het hart van de kerk, de groten

‘evenementenzaal’. Alle faciliterende ruimtes zijn om he

tschip heen geplaatst. Aan de zuidzijde staat de pastorie

met aangrenzende tuin.

OPBOUW

©Stadsarchief Amsterdam 10063 - 106 THOLBT00470000003 (lr)De hele kerk staat op palen op eensolide betonnen

funcering. De zware metselwerk steunberen maken de

grote overspanning mogelijk. Deze is weer gemaakt door

een stalen vakwerk boog met daarop houten spanten.

©Stadsarchief Amsterdam 10063 - 106 THOLBT00470000009 (lr)

hout

vakwerk staal

metselwerk

beton

CONSTRUCTIE

09:00u 12:00u 15:00u 18:00u

De torens van de kerk staan op het westen. Overdag schijnt

de zon dus aan de zijde van de pastorie. Binnen zijn vooral

de ramen boven de rondgang opvallend. Deze zorgen

halverwege de hoogte voor een sterke lichtlijn die de ruimte

erboven erg donker maakt.

LICHT

Karakteristiek voor de lokatie zijn de verschillende bomen. In

de pastorie-tuin staat een massive Kastanje. Voor de entree

straan vier Platanen die een prachtig bladerdak vormen.

In de straten naar de kerk wordt de weg aan de kerkzijde

begeleidt door Iepen.

BOMEN

TOEKOMST

De Chassékerk kan (na het wegvallen van de functie en

daarmee het wegvallen van de gebruikers) een nieuwe

invulling krijgen als een patio van de stad, een plek van rust

en afstand, voor alle buurtgebruikers!

Kees Fens vond het wegvallen van de kerk geen negatief

gegeven. De stad en de maatschappij zijn dynamisch, er

gaan dingen kapot en er groeien dingen. Dat proces is wat

hoort bij de stad.

‘De hemel is naar beneden gekomen en ligt om ons heen, in scherven op de aarde.’

Kees Fens - schrijver, bewoner van Chasséstraat en kerkganger van de Chassékerk

KWALITEIT

De ruimtelijke kwaliteiten van het kerkgebouw kunnen goed

ingezet worden om de bezoeker afstand te laten nemen van

de stad.

LEEGTE:

staren/dromen/afstand nemen

GEBOUW:

afzonderen/bescherming

RITME:

wandelen/lengte (tijd)/continuüm

BESTAANDE VERSTERKEN

WENS

Een aantal ingrepen zullen er voor zorgen dat de nieuwe

functie zichtbaar en goed bruikbaar wordt. Het moet zich

kenbaar maken, vrijheid van bewegen geven aan haar

gebruikers en een serie van ervaringen bieden.

AANZIEN:

zichtbaar maken nieuwe functie

ORGANISATIE:

van lineair naar vrij

PLEK:

verblijfsplekken creëren en ontsluiten

KWALITEIT TOEVOEGEN

REFERENTIE

Mariavall klooster in Zweden van architect Dom. Hans van

der Laan. Principe van de rondgang van het klooster is over

het gehele terrein doorgezet.

Het geeft structuur aan het gehele gebied en schakelt een

grote verscheidenheid aan routes en ruimtes aaneen.

RONDGANG DOORGEZET IN LANDSCHAP

CONCEPT

Door het introduceren van ringen, komen een aantal thema’s

naar boven: structuur/begeleiding; overgang; zones/

ruimtes; omsluiten/afsluiten. Deze thema’s vormen deze

opgave.

POTENTIE VAN RINGEN

Door ringen zichtbaar te maken geven ze begeleiding

aan routes. Routes kunnen op elkaar aansluiten en een

continuïteit en lengte creëren, en daarmee afstand en tijd.

BEGELEIDING

Er worden ‘kamers’ gevormd met ieder hun eigen identiteit,

kwaliteit en intimiteit. Zones kunnen overlappen of aan

elkaar grenzen, waardoor interessante relaties ontstaan.

ZONES

Een ring betekent ook een grens. Door over deze grens

te stappen, betreed je een nieuw gebied en laat je het

oude achter je. Met verschillendfe ingrepen kan de

bewustwording van deze overgang versterkt worden.

OVERGANG

Door zich volledig af te sluiten van de omgeving legt de ring

de focus op een geconcentreerde binnenwereld.

OMSLUITEN

012

PRINCIPE

De ringen zijn in dit project zo geplaatst dat de bezoeker

vanuit de stad eerst een open plein betreedt. Vervolgens

is een binnentuin te betreden via de rondgang in de kerk.

Voor totale afzondering van de stad kan men een verdieping

hoger.

3 FASES

33

Dit gebouw moet niet gezien worden als een verzameling

functionele ruimtes, maar als een enscenering van plekken

en uitzichten zoals ook een park dat heeft. De hele beleving

zorgt ervoor dat de gebruiker afstand neemt van de stad.

Om de beleving en de ruimte optimaal te maken heeft de

pastorie plaats gemaakt voor meer openbare ruimte.

GEBOUW ALS PARK

MAAIVELD

Als je naar het gebied loopt wordt je begeleid door de

bomenrijen in de straat. Eenmaal bij het gebied stap je van

de harde straat op het zachtere gravel.

Het gravel zorgt voor een aaneengesloten openbare ruimte

rondom de kerk die een andere ervaring geeft dan de stad

waar je vandaan komt.

OVERGANG VAN HARD NAAR ZACHT

Het maaiveld rondom de kerk is op een natuurlijke wijze

verdeeld in drie zones. Het zijn vooral de bomen die zorgen

dat er unieke plekken te vinden zijn.

DRIE ZONES

Voor de oude entree van de kerk staan vier grote Platanen.

Ze vormen een mooi bladerdak waaronder mensen kunnen

ontmoeten, zitten of staren naar voorbijgangers. De bomen

zorgen voor beschutting en intimiteit.

BLADERDAK

De ruimte naast de kerk is leeg gehouden, een open plek

in de volle straat. Een moment om op adem te komen en

te oriënteren. Focuspunt is het monument voor Kees Fens

waar zijn eerder geciteerde tekst op zal staan.

MONUMENT

Het achterste deel van het plein wordt ommuurt door

de bestaande tuinmuur. Een lange bank bij de muur en

de monumentale Kastanje is een prachtige plek voor

buurtbewoners om samen te komen voor een potje Jeux-

de-boules!

KASTANJE

BENADERING

om het bestaande kerkgebouw zeer toegankelijk te maken

en te laten functuioneren als een prettige openbare ruimte

zijn alle niet dragende elementen verwijderd.

Door de toevoeging van de betonnen ring worden de

doorgangen naar de binnentuin extra aangezet als poorten

naar een nieuw gebied.

OPEN EN GESLOTEN

RINGBeton gestort met een lattenbekisting voorzien van ‘gevelstenen’ die de buurtbewoners ontworpen hebben. Het heeft veel textuur en tactiliteit om een analogie aan te gaan met het metselwerk. De coating haalt het ‘zware’ van de gevel af en geeft het een verandere schittering als je het gebouw benaderd.

KERKdonkerrode/paarse baksteenoude steen (1926), verweerd door de jaren heen. Daar waar wanden gesloopt zijn zullen ‘littekens’ achterblijven. Het staat voor de bevrijding van de starheid van het gebouw als huis van God naar huis vvoor de mens.

RONDGANGbetongestreept

MAAIVELDgravel/splitrood/paars

MATERIALISATIE

Op de plek van de rondgang komen alle materialen samen.

Het maaiveld krijgt dezelfde tinten als de bakstenen van

de kerk. De ring en de rondgang zijn van beton, waardoor

er een mooie afwisseling ontstaat tussen de rood- en

grijstinten.

SAMENKOMST VAN MATERIALEN

RONDGANG

Door het slopen van het koor is het nu mogelijk om de

volledige ronde om het schip te lopen. Het is een vier

meter hoge rondgang langs de oude muren en door de

steunberen. Het sluit aan op de paden van de binnentuin.

CONTINUE WANDELING

Buiten de mogelijkheid van het kuieren over de rondgang,

vervult het nog een aantal andere rollen. Voordat je op de

rondgang staat, dien je eerst drie tredes op te gaan. Dit

vertraagd de entree en maakt je bewust van de overgang.

Tegelijk is het een mooie plek om te zitten aan de zuidzijde

van het gebouw (pleinzijde). Aan de noordzijde scheidt het

de rondgang van de straat om de nodige afstand te creëren

door het hoogteverschil van 0,5 meter.

OVERGANGbewuste stap

PLEKzitplek aan plein

AFSTANDhoger dan straat

FUNCTIES VAN DE 2E RING

BINNENTUIN

Er zijn vier toegangen tot de binnentuin. De rondgang wordt

hierdoor ook echt een rondgang in plaats van een doorgang

naar de tuin. De paden zijn gekromd, zodat ze geen direct

doorzicht geven.

Het is een ruimte om doorheen te dwalen en even te gaan

zitten om te kijken naar de dynamiek van de natuur. Nieuw

focuspunt in de kerk is de Lindeboom, van oudsher het

symbool voor de berschermer van de gemeenschap.

DYNAMIEK VAN DE NATUUR

De beplanting is halfhoog met een aantal uitschieters.

Zo zijn er velden gecreëerd die beschutting geven en

tegelijkertijd het overzicht behouden.

BEPLANTING

Aan de brede hoofdpaden zitten een aantal ‘sluippaden’.

Smalle schelpenpaden die door de beplanting heen lopen en

intieme zitplekken hebben.

BESCHUTTING

NAAR BOVEN

Achteraan de rondgang is de ring geponst door een grote

lichtkoker met de trap naar boven. De ruimte voor de trap

zou door de mensen uit de buurt gebruikt kunnen worden

voor een buurtmaaltijd of een toneel- of muziekvoorstelling.

TRAP ALS OVERGANG

Aangetrokken door het licht van boven loop je in een

continue lijn de trap op. ‘s Avonds wordt de ring beneden

door een hekwerk afgesloten.

LICHTINVAL

RING

De toegevoegde ring sluit zich af van de stad door

z’n dichte buitenwanden. Hierdoor ligt de focus op de

binnentuin, gezien door de bestaande gaten in de kerkwand.

Er is zowel een visuele als fysieke afstand van de stad.

DOEL

De gebruikers worden begeleidt door de dichte wand en

gestuurd door lichtinval op specifieke plekken. Tussen

de nieuwe wand van de ring en de oude van de kerk zijn

diverse soorten ruimtes gecreëerd met een eigen beleving.

BEGELEIDING

Boven gekomen kijk je over een 14 meter lange waterbak.

Het dak is hier open en de zon werpt dramatisch licht naar

binnen. In het verlengde van de binnenkomst is er ruimte

voor zitten en passeren. De andere zijde is rustiger.

WATERBAK

Aan de lange zijdes van de ring zijn lange arcade. Hier de 48

meter lange zuid-arcade. Er komt geen direct zonlicht binnen

via de gevels, maar komt van boven gefilterd binnen door de

lamellen.

LENGTE, RITME EN LICHT

Tussen de steunberen van de kerk zijn om en om plekken

gemaakt om te zitten en te staren naar de binnentuin. De

plekken variëren in grootte en bieden plaats aan 1 tot 4

personen.

ZITPLEKKEN

Vanaf de arcades vormt de verlaging op de hoeken een

overgang naar het weidse uitzicht over de binnentuin. In de

buitenwand zitten een aantal openingen die toegang en zicht

geven op de achterliggende ruimtes.

BALKON

De dubbele wand herbergt een aantal unieke plekken met

bijzondere lichtinval. Een trap naar boven in de zuidtoren

met uitzicht over de stad, een terugblik met afstand.

De noordtoren is geheel leeg en geeft zicht op passerende

wolken.

DUBBELE WAND

De vista vanaf het balkon geeft een prachtig overzicht

van de binnentuin en alles wat daar gebeurd. Staren naar

passerende mensen, veranderende lichtinval of de vogels

in de struiken. Mens en natuur zorgen voor een dynamiek

vwaar je naar kunt blijven kijken.

VISTA

De arcade aan de noordzijde is als een statige kloostergang.

Het ritme van de beuken en de ramen worden door de zon

continu anders weergegeven op de buitenwand.

STATIGE GANG

Op de hoek van de noordarcade en de achterzijde staat de

lift, waardoor ook echt iedereen gebruik kan maken van de

ring.

Vanaf hier is de ronde compleet en kan opnieuw en in beide

richtingen gelopen worden. Steeds zal de bezoeker met het

daglicht als aantrekking door het gebouw geleid worden..

STATIGE GANG

Weer afgedaald en terug richting de stad loop je nogmaals

langs dezelfde mooie plekken. Je kunt je terugkeer naar de

stad altijd nog even uitstellen door nog even een rondje te

gaan door de binnentuin...

ONDERZOEKdeel 3

BEZOCHTE KERKEN

NOORDERKERK

WESTERKERK

NOORDERKERK

WESTERKERK

NOORDERKERK

WESTERKERK

NOORDERKERK

WESTERKERK

OUDE KERK WESTERKERK NOORDERKERK PAPEGAAI St BAVO CHASSÉKERK

lengte:breedte:hoogte schip:hoogte toren:bouwjaar:






70 m60 m20 m67 m

1325/1370/1400/1460/1515/1560

Oudste gebouw van Amsterdam. Op de wallen. ‘Huiskamer van Amsterdam’.

58 m29 m40 m85 m

1620-1631

40 m40 m27 m40 m

1620-1623

41 m17 m15 m30 m

1710/1848/1899

108 m31/47 m

39 m76 m

1370-1538

50 m32 m20 m30 m1926

Toeristische trekpleister, middagconcerten. Aan de Noordermarkt. Klein met middenpunt. Aan de Kalverstraat, kleine deur donkere kerk. Haarlem. Zij-ingang via shop. Wijkkerk. Jaren leegstand. In verbouwing.

NOORDERKERK

WESTERKERK

NOORDERKERK

WESTERKERK

NOORDERKERK

WESTERKERK

NOORDERKERK

WESTERKERK








70 m60 m20 m67 m

1325/1370/1400/1460/1515/1560

Oudste gebouw van Amsterdam. Op de wallen. ‘Huiskamer van Amsterdam’.

58 m29 m40 m85 m

1620-1631

40 m40 m27 m40 m

1620-1623

41 m17 m15 m30 m

1710/1848/1899

108 m31/47 m

39 m76 m

1370-1538

50 m32 m20 m30 m1926

Toeristische trekpleister, middagconcerten. Aan de Noordermarkt. Klein met middenpunt. Aan de Kalverstraat, kleine deur donkere kerk. Haarlem. Zij-ingang via shop. Wijkkerk. Jaren leegstand. In verbouwing.

oud - rommelig - kamertjes - hu-welijk en toerist

licht - prettige drukte - open - rus-tig

lawaai - expotje - koffiehoek - licht - onrustig gevoel

Kalverstraat - donker - kaarsen - jongetjes - ‘heilig’

groots - orgel - vloer - zij-ingang - doorbraak - zijbeuk = laan

verweerd - gesloten - sloop - klei-ne zijbeuk - expo - monoliet


PROGRAMMA OF FUNCTIE

LICHAAMreferentie onderzoek

SPA ZUIVER

wellness met:sauna’s - zwembad - buitenruimte - restaurant - loungebar - zonnebanken - massages - hotel - ...

LIGGINGHet gebouw is een onderdeel van een groter sportcomplex en ligt aan het Amsterdamse Bos.ENTREESmal looppad langs de sporthal en een wat onduidelijke en onbeduidende binnenkomst.ROUTINGNa aanmelden ga je twee trappen op naar de kleedkamers om vervolgens weer twee trappen af te gaan naar het sau-na-gedeelte.RUIMTERustige symmetrische ruimte. Loungebar heeft balkon, niet echt intieme plekken, maar zicht op mensen beneden (men-sen kijken...)

Het restaurant en de loungebar maken het programma erg commercieel, waardoor er te weinig rust is op die plekken. Typerend waren de tijdschriften: zakelijke bladen/manage-ment bladen... heel erg ontspannend!

Oppervlakte beg.gr.: 1250 m2Oppervlakte totaal: ca. 2200 m2

verhouding Spa Zuiver ten opzichte van Chassékerk

ruimte-relatie schema Spa Zuiver

Spa Zuiver en het romeinse badhuis in Bath

GEESTreferentie onderzoek

PAVILJOEN van EIJCK

Buitenpaviljoen van doorgangen met nissen met kunst. Een in eerste instantie open structuur krijgt intieme ruimtes en plek voor rust en aandacht voor het kunstwerk.

LEESCAFÉ OBA

Openbaar toegankelijk als verlengstuk van de bibliotheek is een hoek van het gebouw met alle dagbladen en een kof-fiebar. Grenzend aan de grote hal, maar boven in een lager deel. (Op kleinere schaal vindt dit ook plaats in de depen-dances van de bibliotheek.)

KERKEN

De deur staat altijd open van een kerk. Koop een kaarsje en bid voor iemand, of zoek troost bij Maria, etc..

WANDELEN

Zonder doel een wandeling maken. Door een geruime tijd te bewegen raakt je hoofd leeg. Vandaar bijvoorbeeld de rondgang in kloosters.

ZIELreferentie onderzoek

DE NIEUWE LIEFDE

Een centrum voor theologie, poezie en debat. Er worden presentaties gehouden, films vertoond, gesprekken ge-voerd en dichtkunst voorgedragen.Voor alles moet je een kaartje kopen, behalve het maande-lijkse café. Het is dus geen openbaar centrum voor debat zoals ‘de balie’ met losstaand café/restaurant.

balie - grote zaal (240p) - 2 kleine zalen (50p) - 4 lokalen - ‘café’ - bibliotheek - restaurant - kantoren

Het gebouw was vroger een wijnpakhuis, later een kerk.

Vloeroppervlak beg.gr.: 1000 m2Vloeropp. totaal; ca. 2400 m2

De Nieuwe Liefde vs Chassékerk

hal en grote zaal

Café De Nieuwe Liefde

ALAIN de BOTTONreligie voor atheïsten

RELIGIE VOOR ATHEÏSTEN

Het boek is een pleidooi voor het gebruiken van rituelen en gewoontes/gebruiken die horen bij religies. AdB stelt dat de seculieren samenleving min of meer los is komen te staan van ons gevoel of onze emotie.

ONTSPANNINGSOORDEN

De huidige retraite-oorden richten zich alleen op uiterlijke of puur lichamelijke verbetering. Hierover zegt hij:

‘We hebben doelgerichte centra nodig voor het herstel van ons gehele wezen; een niuew soort retraite-oorden, dat zich erop toelegt met behulp van een keur aan geseculariseerde spirituele oe-feningen zowel ons lichamelijke als ons psycholo-gische zelf te onderrichten.’

TEMPELS

In een samenleving waar kennis, macht en geld overal zicht-baar zijn, zouden ook plekken moeten zijn voor contempla-tie. AdB stelt een aantal tempels voor die tot doel hebben onze positie in de huidige maatschappij te bezien of te over-wegen.- tempel voor perspectiefOnze problemen van alledag lijken zo groot, maar wij zijn maar een heel klein deeltje in een grote, oude wereld. In een toren van 47 m staat elke cm voor 1 miljoen jaar, onderin zit een gouden rand van 1 mm die de tijd vertegenwoordigt die de mens op aarde is.Verder stelt hij nog een tempel voor bespiegeling en voor genius loci voor.

ONDERWIJS & KUNST

Onderwijs en kunst schieten tekort als het gaat om de men-selijke emotie. Er wordt onderricht in feiten.Bij exposities hangen bordjes met de afmeting van het schil-derij en met welke materialen het is vervaardigd. Terwijl dit in de verste verte recht doet aan wat er werkelijk hangt.Onderwijs en kunst zou niet gegeven moeten worden aan de hand van kunstenaars of schrijvers, maar aan de hand van thema’s als liefde, angst of mededogen.

SAMENLEVING

‘Nieuws en nieuwe gebeurtenissen schieten ons voorbij in het leven, om schijnbaar onze vooruitgang te laten zien. Maar het heeft geen eindpunt, deze vooruitgang is onze staat van leven. Een religie verteld niet over vooruitgang, maar over een staat van samenleven die van alledag is, al 2000 jaar.’Hoe kunnen we leven in een samenleving die continu in be-weging is, maar geen doel heeft? De samenleving die de religies vertellen is nog steeds relevant, maar heeft terrein verloren.

LICHAAM

sequentie van handelingenactiviteit heeft eigen (privé)ruimteslogische routingverwachte aanwezigheid van anderen

route langs ruimteslineair

PROGRAMMAruimtelijk

GEEST

vrij bewegenafwisselingcontact met anderen mogelijk

plekkenroutes door ruimtes

PROGRAMMAruimtelijk

ZIEL

afschermingensceneringconfronterend

routecocon

LICHAAM GEEST ZIELwandelen

kunst (prikkelend)

zitplek (lezen, eten/drinken, ruimte)

meditatie

yoga/thai chi

sauna

massage

contemplatie

kunst (thematisch)

gesprek/cursus

PRINCIPE INGREPEN

CONCEPT BALK

UITDIEPEN PLANWANDEN

MAAIVELD

BALKON VOORZIJDE

ZITPLEKKEN RING

bas schuit-master of architecture-time for space

Documents