baski endÜstrisinde ebru sanati uygulamalari ebru … el sanatları bölümü, seramik cam...

27

5. ULUSLARARASI MATBAA TEKNOLOJİLERİ SEMPOZYUMU5. INTERNATIONAL TECHINOLOGIE SYMPOSIUM FÜR DRUCK

5th INTERNATIONAL PRINTING TECHOLOGIES SYMPOSIUMİSTANBUL ÜNİVERSİTESİ - İSTANBUL - 04-05 KASIM / NOVEMBER 2016

BASKI ENDÜSTRISINDE EBRU SANATI UYGULAMALARI EBRU ART OF APPLICATIONS IN PRINTING INDUSTRY

Kifayet ÖZKULÖğr.Gör, [email protected],

İstanbul Üniversitesi, Teknik Bilimler MYO, El Sanatları Bölümü,

Seramik Cam Çinicilik Programı, İstanbul

ABSTRACT Roots 9. 10. century that goes back to the default marbling, derived from nature, the soil, dyes, gelling Agent such as tragacanth materials, brushes made of horsetail and roses from the branches, made of a different material or materials, boats, cattle gall is, we team, can be made with paper and Combs and an art. Each marbling is performed without the repetition of the same never works and when to each other like that interesting is an art.

As a result of technological developments and changing demands marbling, printing techniques using a lot of the ground has begun to flow into. Marbling on paper in the beginning, every fabric paper, canvas, wood, leather, ceramic, tile, wall paper, are being performed on different materials such as Styrofoam. Each material also has been forced to show the differences in the dyes used. On paper, clay, paint, fabric on fabric paints, printing inks suitable in the area, such as used appropriately, dyes, to obtain a better quality of bobs.

The marbling of this study by performing new experiments with different paint and materials to be applied on the ground, those who prefer top quality products. Acclaim ebru is made to the computer program, and by combining the cut is replicated. The print is made using printing techniques on the material it was printed. In which is discussed the applicability of the techniques and bobs still to go.

Key Words: Marbling, Pressure, Technique, Color, Art

ÖZETKöklerinin 9. ve 10. yüzyıla kadar uzandığı varsayılan ebru, doğadan elde edilen toprak boyaları, kitre gibi kıvam artırıcı malzemeler, atkuyruğu ve gül dalından yapılan fırçalar, farklı malzemeden ve materyalden yapılmış tekneler, sığır ödü, biz takımı, taraklar ve kâğıt ile yapılan ve bir sanattır. Ebru her yapıldığında birbirine asla benzemeyen ve aynısının tekrarı olmayan eserler veren ilginç bir sanattır.

Gelişen teknoloji ve değişen talepler sonucu ebru, baskı teknikleri de kullanılarak birçok zemine aktarılmaya da başlanmıştır. Başlarda kâğıt üzerine yapılan ebru, zaman içerisinde kâğıttan taşarak kumaş, tuval, ahşap, deri, seramik, çini, duvar kâğıdı, strafor gibi farklı malzemeler üzerine de yapılmaya başlanmıştır. Her bir materyalde kullanılan boyalar da

28



farklılıklar göstermek zorunda kalmıştır. Kâğıt üzerinde toprak boyaları, Kumaş üzerine kumaş boyaları, baskı yapılacak alana uygun baskı boyaları gibi uygun şekilde kullanılan boyalar, Ebru’nun daha kaliteli elde edilmesini sağlamaktadır.

Bu çalışmada ebru uygulanılacak zeminler üzerinde daha farklı boya ve malzemelerle yeni denemeler yapılarak, en kaliteli ürünler verenler tercih edildi. Beğeni alan ebrular bilgisayarda programlama yapılarak, kesip birleştirilerek çoğaltıldı. Baskı yapılmak istenen malzeme üzerinde baskı teknikleri kullanılarak baskısı yapıldı. Ebrunun daha nerelere ve hangi tekniklerle uygulanabilirliği tartışıldı.

Anahtar Kelimeler: (Ebru, Baskı, Teknik, Renk, Sanat)

1. GİRİŞKöklerinin 9. ve 10. yüzyıla kadar uzandığı varsayılan Ebru sanatı, kağıdın tarih sahnesine girmesiyle gelişmiştir. Ebru sanatında doğadan elde edilen malzemelerle çıkılan yolculuk, daha sonra teknolojinin gelişmeye başlaması ve taleplerin farklı yönlere kayması da göz önünde bulundurularak hem sanat hem de zanaat olarak iki ayrı kulvarda yapılmaya başlanmıştır.

Ebru’nun yapılacağı zemine göre, kullanılan boyalar ve yardımcı maddelerde değişkenlik göstermiştir. Başlarda kâğıt üzerine yapılan ebru, zaman içerisinde kâğıttan taşarak kumaş, tuval, ahşap, deri, seramik, çini, duvar kâğıdı, strafor gibi farklı malzemeler üzerine de yapılmaya başlanmıştır. Her bir materyalde kullanılan boyalar da farklılıklar göstermek zorunda kalmıştır. Her malzeme, her üründe kullanılamayacağı gibi kalite bakımından da iyi bir sonuç vermemektedir. Bu sebeple doğru malzeme, doğru ürünle birleşince kaliteli ve kalıcı sonuç elde edilmektedir.

Gelişen teknoloji ve değişen talepler sonucu ebrunun, kağıt ile başlayan yolculuğu, bilgisayar programları yardımıyla, baskı teknikleri de kullanılarak birçok zemine aktarılmaya da başlanmıştır.

2. METARYAL VE YÖNTEMGeleneksel ebru sanatı, doğadan elde edilen toprak boyaları, kitre, makarna suyu, deniz kadayıfı ,salep, duvar kağıdı yapıştırıcısı gibi kıvam artırıcı malzemeler, at kuyruğu ve gül dalından doğal yöntemle yapılan fırçalar, sıvının içine konulduğu galvaniz, metal ya da camdan yapılmış tekneler, sığır ödü, biz takımı, taraklar ve kağıt ile yapılmaktadır. Ebru sanatı temiz, tozsuz bir ortamda ve malzemelerin temiz olması şartıyla yapılır, aksi halde güzel bir ebru elde edilemez. Temizleme noktasında dahi sadece su kullanılır. Oldukça nazik ve hassastır. Tozdan, gürültüden, temizlikten, İnsan psikolojisinde ki negatiflikten dahi etkilenen ve yaşayan,hatta nefes alan bir sanattır.

Doğada, üstadların heybeleriyle dağ taş gezerek elde ettikleri topraklar ve bu topraklardan evvela elenerek, sonra defalarca suyla ıslatılıp süzdürülerek elde edinilen toprak boyalar, ebrunun ilk sahneye çıkısıdır.

Ebru da bazı canlı renkler doğadan elde edilemez, kimyasal olarak hazırlanır.Suyla ve öd ile buluşunca olgunlaşıp ebru teknesine düşmek üzere kenarda bekletilir. (Resim 1)

29



Resim 1. Toprak Boyalar

At kuyruğundan ve gül dalından elde edilmiş fırçalar, her ebru rengi için ayrı ayrı hazırlanır ve oksitlenmey engelleyerek, ebru yapımını kolaylaştırır. (Resim 2) farklı kalınlıkta uçlar ile yapılmış Bız takımı, boyalara tekne üzerinde desen vermek için kullanılır. (Resim 3) Ve bütün malzemeleri toparlayarak ebru sanatının oluşmasındaki ana materyallerden Tekne, istenilen ebatlarda hazırlanır. Kolay taşınma ve kırılmama adına en uygun malzeme tercih edilmektedir. (Resim 4)

Resim 2. Fırçalar

30



Resim 3. Biz ve Tarak

Resim 4. Tekne

Ebrunun olmazsa olmazından kıvam artırıcı kitre, (Resim 5) suyla karısıp tekneyi doldurur ve boyalar üzerine fırça yardımıyla serpildikten sonra biz takımıyla desenlendirilerek kağıt üzerine alınır. Burada yine diğer püf noktası öd ‘ dür. Boyaların içine katılarak boyayı terbiye eden, boyaların su yüzeyinde kalmasını sağlayan ve kağıda yapışmasını sağlayan maddedir. (Resim 6) Ebruyu üzerine aldığımız kağıtlarımız su ile birleşince genleşme yaptığından alınması zorlaşmasın diye tekne büyüklüğünden 1 cm küçük olmak zorundadır. Pamuklu olmamakla birlikte gramajıda kalın olmamalıdır. (Resim 7)

Resim 5. Kitre (Kıvam Artırıcı)

31



Resim 6. Sığır Ödü

Resim 7. Kağıt

Geleneksel ebru yöntemine devam etmekle birlikte, gelişen teknoloji, değişen şartlar ve talepler ebru sanatında da farklılıklar meydana getirmeye başlamıştır. Teknoloji ilerledikçe ortaya çıkan farklı materyaller ki bunlar ister boyalar olsun, ister ebrunun üzerine yapılacak olan deri, kumaş, metal,tahta gibi materyaller olsun, sanatçıyı, deneme yanılma yoluyla hangi malzeme, hangi ürünle birleşince daha iyi sonuç elde edilir araştırması yapmaya sevk etmiştir. Hazır boyalarla devam eden Ebru yolculuğu, bilgisayar programları ve matbaa ile de birleşerek farklılıklara yelken açmıştır. (Resim 8-12)

Resim 8. Hazır Kumaş Boyaları

32



Resim 9. Kumaş Boyaları

Resim 10. Akrilik Boyalar

Resim 11. Baskı Boyaları

33



Resim 12. Digital Boyalar

Daha da ileri giderek her yapıldığında sadece tek bir eser veren ikinci tekrarı asla olmayan ebru sanatında yapılan ebruların, en beğenilen örnekleri, bilgisayarda programlar ile farklı şekillerde kesilerek, eklenerek devamlılık sağladığı gibi, aynalama yöntemi ve diğer yöntemler kullanılarak da baskıda farklı ebruların yapılmasına zemin sağlamıstır. Daha evvel belirttiğim gibi her yapılan ebru tektir ve aynı renkler atılsa da aynı yöntem kullanılsa da asla ikinci kez yapılamaz. Piyasada görülen, ticari amaca yönelmiş, tekrar niteliğinde ki ebru örnekleri geleneksel metodlarla yapıldıktan sonra, (Resim 13-15) baskı yöntemleri kullanılarak materyallerin üzerine basılmıstır.

Resim 13. Ebru (Kaplan Gözü)

34



Resim 14. Barut Ebru Üzerine Akrilik Resim Çalışması

Resim 15. Modernize Ebru

Geleneksel yöntemlerle yapılan ebru kağıdından, inceltilerek , kesilerek ve üst üsta yapıstırılarak yapılan figüratif ebruli modeller, baskı yoluyla farklı büyüklüklerde çoğaltilarakv piyasaya sunulmaktadır. Burada yşne tekrarlamak durumundayım; doğru boya doğru materyal üzerinde uygulandığı taktirde bu zarif ebrular gerçeğe yakın olmaktadır. (Resim 16)

35



Resim 16. Farklı Materyallerle Yapılmış, Sadrettin Özçimi Ebrusu

Kumaş boyaları ile direk kumaşın üzerine uygulanabilen ebrular olduğu gibi (Resim 17)yine baskı yöntemiyle programlarda kırpılarak, tekrarlanarak,kumaşa uygulanan ebrularda mevcuttur. (Resim 18-20)

Resim 17. Kumaş Ebrusu Resim 18. Kumaş üzerine Ebru,Baskı Tekniği

36



Resim 19-20. Kumaş Üzerine Ebru, Baskı Tekniği

Baskı tekniğinde ilerleme oldukça, sanat dallarında da yine baskı yoluyla çeşitli malzemeler üzerine uygulama alanları genişlemektedir. Yapılan eserler bir müddet sonra ticarete dökülmeye başlar ve burada hem iş gücünü düsürüp, hem de seri imalata geçilmekte de baskı teknikleri oldukça önemli olmaya başlar. Talepler arttıkça, tüketim çoğaldıkça, baskı yapmanın ve kaliteli malzeme kullanarak kaliteli üretim yapmanında önemi dahada artmaktadır. Ebru sanatı artık bu yolla her alan girmeye ve başarılı sonuclar bırakmaya başlamaktadır. (Resim 21-31)

Resim 21. Deri Üzerine Ebru, Baskı Tekniği

37



Resim 22. Deri Üzerine Ebru, Baskı Tekniği

Resim 23-24. Kumaş ve Deri Üzerine Ebru, Baskı Tekniği

Resim 25. Kağıt Üzerine Ebru, Baskı Tekniği Resim 26. Ahşap Üzerine Ebru

38



Resim 27-28. Ebru Üzerine Resim, Baskı Tekniği

Resim 29. Tuval Üzerine Ebru, Baskı Tekniği

39



Resim 30. Tuval Üzerine Ebru, Baskı Tekniği

Resim 31. Ahşap üzerine Ebru, Baskı Tekniği

Ebru sanatının o muhteşem duruşu aynı zamanda mobilya üzerinde de kullanılmaktadır. Programlar aracılıgıyla değişik sekillerde modernize motifler haline getirilen ebru, baskı yoluyla kullanıldığı ahşap alanlarda da kendini göstermektedir. Mutfak dolap kapaklarında uygulanan ebru baskısı, artık her alanda rahatça kendini gösterdiğinin ve baskı teknıklerinin de artık sınır tanımadığının kanıtlarındandır.(Resim 32-33)

40



Resim 32. Ebru’ nun Bilgisayar Programında Şekillendirilmesi ve Baskıya Hazır Hale Getirilmesi

Resim 33. Ahşap Mobilya Üzerine Ebru, Baskı Tekniği

41



3.TARTIŞMA, SONUÇ VE ÖNERİLEREbru Sanatı bir ucu ile geleneklerine bağlı iken diğer ucu ile de oldukça geniş bir yelpazeye sahiptir. Farklı materyal üzerinde farklı malzemeler ve farklı baskı teknikleri kullanılarak sürekli vizyonunu genişletmektedir. Geleneksel çerçevede öğrenmek isteyenlere öğretilirken diğer taraftanda çağın modern sistemleri ve materyalleri kullanılarak bir çok alanda da kendini göstermektedir. İster duvarda bir pano olsun, ister gömlekte baskı, ister defter kapağında, ister mutfak dolabı üzerinde, ister kalem üzerinde, her zaman kendini gösteren farklı bir sanattır.

Teknikler geliştikçe, ekonomi güçlendikçe, teknoloji ilerledikce kullanılan her malzeme sanatta da yerini almaktadır. Bu sebepledir ki, mikro alemi makro aleme taşıyan Ebru sanatı, manevi yönüyle de ağır basarken, her yerde her an karşımıza cıkacak gibi görünmektedir.

4. TEŞEKKÜR

Ebru sanatında geleneksel ve baskı yöntemiyle yapılan örnekleri sunmam gerektiğini söyleyerek beni cesaretlendiren, sempozyuma katılmamı sağlayan saygıdeğer Teknik Bilimler Meslek Yüksekokulu Müdürümüz Prof. Dr. Erdoğan KÖSE hocama teşekkür ediyorum.

5. KAYNAKÇABASILI KAYNAKLAR

Tek yazarlı kitap

• Özemre, Ahmet Yüksel. (1993). Üsküdar’da Bir Attar Dükkanı. İstanbul: Kubbealtı Neşriyat.

• Ayvazoğlu, Beşir. (1993). Aşk Estetiği. İstanbul: Ötüken Neşriyat.

• Barutçugil,Hikmet. (2001). Suyun Rüyası. İstanbul: Ebristan Yayınları.

İki yazarlı kitap

• Başar, Fuat. Tiryaki, Yavuz. (2000). Türk Ebru Sanatı. İstanbul: Gözen Yayınları.

ELEKTRONİK KAYNAKLAR

• Kalem Güzeli Sitesi

• Kadın figürlü ebru örneği. 09.08.2016 tarihinde şu kaynaktan alınmıştır. http://sadreddinozcimi.com/ebru/?page_id=82

• “Geleneksel Türk Sanatı Ebruyu Reimle birleştirdi”. AY, Garip. 09.08.2016 şu kaynaktan alınmıştır.

• http://www.istanbulhaber.com.tr/geleneksel-turk-sanati-ebruyu-resimle-birlestirdi-haber- 422112.htm

• Deri üzerine ebru baskı tekniği. 11.08.2016 tarihinde şu kaynaktan alınmıştır. https://www.facebook.com/ozlem.a.copur?fref=ts

42



• Mutfak dolabı üzerine Ebru baskı . 11.08.2016 tarihinde şu kaynaktan alınmıştır. http://www.evdose.com/tur/mobilya/mutfak/mobmut0330.html

• Tabure üzerine baskı.06.10.2016 tarihinde şu kaynaktan alınmıştır. https://www.buro247.ru/lifestyle/design/tcvetnye-stoliki-metafaux-design.html

• Tırnak üzerine baskı..06.10.2016 tarihinde şu kaynaktan alınmıştır. http://www.modamotto.com/2012/07/ebru-desenli-oje-teknigi.html

baski endÜstrisinde ebru sanati uygulamalari ebru … el sanatları bölümü, seramik cam...

Documents