1

1

Vietinbank Captial

4/01/2013

BÁO CÁO VĨ MÔ NĂM 2012

2

TÓM TẮT

Năm 2012 tốc độ tăng trưởng kinh tế tiếp tục giảm so với năm 2011 và 2010. Tuy nhiên mức tăng 5,03%

được cho là hợp lý trong bối cảnh nền kinh tế suy thoái và trọng tâm của Nhà nước là ưu tiên kiềm chế

lạm phát và ổn định kinh tế vĩ mô thay vì tăng trưởng.

Với trọng tâm như vậy, lạm phát từ mức hai con số vào nửa cuối năm 2011 đã được kiểm soát và chốt

năm 2012 ở mức 6,81%, thậm chí còn thấp hơn mục tiêu của Chính phủ là 7-8%. Tuy nhiên sự sụt giảm

của tổng cầu lại là nguyên nhân chính dẫn đến lạm phát thấp nên đây chưa hẳn đã là một điểm hoàn toàn

sáng của nền kinh tế.

Tỷ giá ổn định, cán cân thanh toán thặng dư là những điểm đáng ghi nhận trên thị trường ngoại hối. Cả

năm 2012, Việt Nam ước tính xuất siêu đạt 284 triệu USD, lần đầu tiên suất siêu từ năm 1993. Tuy nhiên

đây chưa hẳn là tín hiệu đáng mừng do xuất siêu là do tình trạng doanh nghiệp thu hẹp sản xuất, nhập

khẩu nguyên liệu đầu vào giảm mạnh dẫn dến nhập khẩu giảm.

Năm 2012 là một năm không thành công đối với lĩnh vực ngân hàng khi những khó khăn của ngành lộ

diện rất rõ. Những câu chuyện về nợ xấu tăng cao, sự mất cân bằng giữa cho vay và huy động ngày càng

lớn, những sai phạm và điều này dẫn đến sự thay đổi hàng loạt trong hệ thống nhân sự cao cấp của ngành

ngày càng nhiều và chưa có dấu hiệu dừng lại. Tuy nhiên quá trình điều hành lãi suất cũng như ban hành

chính sách kịp thời của NHNN đã bám sát nền kinh tế, điều tiết thị trường và phần nào hỗ trợ doanh

nghiệp trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Nếu như đầu năm 2012, thị trường chứng khoán dậy sóng và duy trì được đà tăng cho đến tháng Năm thì

những tháng tiếp theo lại ghi nhận sự sụt giảm mạnh về thanh khoản và xu hướng đi ngang của cả hai chỉ

số. Dòng tiền dường như rút khỏi thị trường khi không có thông tin vĩ mô rõ ràng ủng hộ sự thay đổi xu

hướng. Những ngày cuối cùng của năm 2012, sự điều chỉnh giảm lãi suất cũng như những gói cứu trợ bất

động sản bắt đầu được tung ra, thị trường đã có những chuyển biến tích cực, một nhịp tăng mới hình

thành. Tuy nhiên, khó khăn vẫn còn đó và do vậy một xu hướng tăng trưởng bền vững của thị trường vẫn

cần có thời gian để kiểm định.

3

I. KINH TẾ VĨ MÔ

1. Tốc độ tăng trưởng GDP

Theo công bố của Tổng cục Thống kê, tổng sản phẩm trong nước (GDP) năm 2012 theo giá so sánh 1994

ước tăng 5,03% so với năm 2011. Con số

này thấp hơn so với mức dự báo được đưa ra

trước đó là 5,2 – 5,5% và càng thấp hơn mục

tiêu đặt ra cho năm 2012 là 6,4%. Nếu xét

trong bối cảnh kinh tế hiện tại, với mục tiêu

trọng tâm là kiềm chế lạm phát, ổn định kinh

tế vĩ mô thì việc tốc độ tăng trưởng kinh tế

chỉ đạt hơn 5% là điều hợp lý.

Tuy nhiên, nằm trong kế hoạch tổng thể

Phát triển kinh tế - xã hội 5 năm 2011-2015,

tăng trưởng GDP bình quân (đã điều chỉnh) phải đạt từ 6,5-7% thì việc tăng chậm lại của năm 2012 sẽ

gây khó khăn cho những năm tiếp theo. Cụ thể, theo tính toán của Bộ Kế hoạch và Đầu tư, để đạt được kế

hoạch, thì hai năm 2014 và 2015 tăng

trưởng GDP phải đạt từ 8-9%. Có thể nói

cho tới thời điểm hiện tại, việc hoàn thành

mục tiêu trên là rất khó khăn.

Năm 2012, tốc độ tăng trưởng theo từng

khu vực đều có sự giảm sút so với năm

2011. Trong đó, khu vực nông, lâm nghiệp

và thủy sản giảm mạnh nhất với tốc độ hơn

32%, từ 4,01% năm 2011 xuống còn 2,72%

năm 2012, chỉ đóng góp 0,44 điểm phần

trăm vào mức tăng trưởng chung 5,03%;

khu vực công nghiệp và xây dựng tăng 4,52%, đóng góp 1,89 điểm phần trăm và cuối cùng là khu vực

dịch vụ tăng 6,42%, đóng góp 2,7 điểm phần trăm.

2. Lạm phát tiếp tục được kiểm soát tốt

Tháng 12/2012, chỉ số CPI của cả nước tiếp tục giảm so với tháng trước và so với cùng kỳ năm 2011, chỉ

số này tăng 6,81%. Như vậy mục tiêu kiềm chế lạm phát và ổn định CPI ở mức một con số đã được thực

hiện thành công.

Trong các nhóm hàng trong rổ CPI, nhóm hàng ăn và dịch vụ ăn uống lần đầu tiên chỉ tăng 1% so với

tháng 12 năm trước, đóng góp vào mức tăng chung của cả năm chỉ là 0,4%. Ngược lại, nhóm thuốc và

Tốc độ tăng trưởng GDP qua các năm (%)

Nguồn: GSO, Bộ KH&ĐT

Tăng trưởng kinh tế theo khu vực

Nguồn: GSO

4

dịch vụ y tế tăng đột biến khi cả năm tăng tới 45,23%, đóng góp 2,5% trong tổng số 6,81% chung cả

năm. Bên cạnh đó, nhóm giáo dục cũng tăng tới 16,97% và đóng góp thêm 1,14% tăng chung cả năm.

Nhìn lại cả chặng đường năm 2012, từ mức

hai con số ở những tháng đầu tiên, CPI đã

giảm mạnh và thậm chí âm vào tháng 6 và

tháng 7. Mức giảm hai tháng liên tiếp đã

làm dấy lên nhiều lo ngại về tình trạng

giảm phát. Tuy nhiên, tình trạng này không

kéo dài và nguy cơ giảm phát không còn

đáng lo ngại. Nhưng cũng phải nhìn vào

thực tế rằng việc CPI giảm không hẳn là

một tín hiệu quá tốt khi giảm chủ yếu do sự

giảm sút của tổng cầu, đầu tư, sản xuất và

tiêu dùng. Hệ quả của sự thắt chặt chính

sách tiền tệ là tình trạng sản xuất đang đình đốn, doanh nghiệp co hẹp sản xuất kinh doanh và phải tập

trung giải phóng hàng tồn kho hơn là mở rộng sản xuất.

Cuối năm 2012, việc tăng giá điện thêm 5% sẽ có những ảnh hưởng nhất định đến chi phí đầu vào của

ngành sản xuất và từ đó, tác động không nhỏ tới chỉ số CPI những tháng đầu năm 2013. Ngoài ra việc nới

lỏng cung tiền cũng làm cho giá tiêu dùng chịu tác động và có xu hướng đi lên. Áp lực lạm phát gia tăng

trở lại vào năm 2013 hoàn toàn có thể nếu như không cân nhắc và xem xét những vấn đề trên một cách kỹ

lưỡng.

3. Cán cân thanh toán

a. Xuất nhập khẩu

Tính chung cả năm 2012, kim ngạch hàng hóa xuất khẩu đạt 114,6 tỷ USD, tăng 18,3% so với năm 2011,

bao gồm: Khu vực kinh tế trong nước đạt 42,3 tỷ USD, tăng 1,3%; khu vực có vốn đầu tư nước ngoài

(gồm cả dầu thô) đạt 72,3 tỷ USD, tăng 31,2%. Nếu không kể dầu thô thì kim ngạch hàng hoá xuất khẩu

của khu vực có vốn đầu tư nước ngoài năm nay đạt 63,9 tỷ USD, tăng 33,5% so với năm trước.

Năm 2012, khu vực có vốn đầu tư nước ngoài đóng vai trò chủ đạo trong tổng kim ngạch hàng hóa xuất

khẩu. Các mặt hàng tăng mạnh là điện tử, máy tính và linh kiện; điện thoại các loại và linh kiện, hàng dệt

may, giày dép... Các mặt hàng trên đều thuộc nhóm hàng có tỷ trọng gia công cao, điều này phản ánh

hiệu quả xuất khẩu và lượng ngoại tệ thực thu thấp. Mức tăng kim ngạch hàng hóa xuất khẩu của khu vực

có vốn đầu tư nước ngoài đóng góp 17,7 điểm phần trăm vào mức tăng chung, trong khi đó khu vực kinh

tế trong nước chỉ đóng góp 0,6 điểm phần trăm. Nhìn chung con số này phản ánh rõ khó khăn của khối

doanh nghiệp trong nước khi tiếp tục loay hoay tìm hướng sản xuất và thị trường tiêu thụ.

Chỉ số CPI năm 2012 (%)

Nguồn: GSO

5

Về nhập khẩu, kim ngạch hàng hóa

nhập khẩu năm 2012 đạt 114,3 tỷ USD,

tăng 7,1% so với năm trước, bao gồm:

khu vực kinh tế trong nước đạt 54 tỷ

USD, giảm 6,7%; khu vực có vốn đầu

tư nước ngoài đạt 60,3 tỷ USD, tăng

23,5%.

Năm 2012 xuất siêu 284 triệu USD và

là năm đầu tiên Việt Nam xuất siêu

hàng hóa kể từ năm 1993. Trong năm

chỉ có ba tháng nhập siêu ở mức thấp,

các tháng còn lại đều xuất siêu, đặc biệt

là các tháng cuối năm. Nguyên nhân chủ yếu do suy giảm của sản xuất và tiêu dùng trong nước nên nhập

khẩu tăng thấp hơn nhiều so với xuất khẩu. Đáng chú ý là xuất siêu hàng hóa chủ yếu ở khu vực có vốn

đầu tư nước ngoài với mức xuất siêu đạt gần 12 tỷ USD, tập trung ở nhóm hàng gia công lắp ráp. Ngược

lại, khu vực kinh tế trong nước nhập siêu 11,7 tỷ USD.

b. Tỷ giá và dự trữ ngoại hối

Nếu như đầu năm 2011, tỷ giá được nhắc đến nhiều khi NHNN có một bước phá giá mạnh, tăng tỷ giá

9,3% vào ngày 11/2 thì trong suốt năm 2012, với cam kết giữ tỷ giá ổn định được Thống đốc đưa ra ngay

từ đầu năm, tỷ giá có xu hướng ổn định và neo đậu tại mốc 20.828 VND/USD. Trong bối cảnh toàn nền

kinh tế khó khăn như năm 2012, đây được coi là một thành công của NHNN.

Với chính sách định giá VND cao, giữ chênh lệch lãi suất VND và USD ở mức hấp dẫn trong khi áp lực

lạm phát suy giảm đã góp phần quan trọng cho việc giảm cầu găm giữ ngoại tệ. Trên thị trường đã có xu

hướng dịch chuyển từ gửi ngoại tệ sang VND. Thêm vào đó, nguồn vốn từ nước ngoài chuyển về được

gửi vào ngân hàng cũng làm tăng cung ngoại tệ, kéo tỷ giá đi xuống.

Ngoài ra, việc thực hiện các biện pháp hành chính để trấn áp thị trường ngoại tệ tự do và việc quản lý

chặt chẽ thị trường vàng, ngăn chặn việc nhập khẩu, nhập lậu vàng xóa bỏ tình trạng đầu cơ ngoại tệ gây

ra cầu ảo cũng là một tác nhân giúp thị trường ngoại hối ổn định.

Tuy nhiên cũng cần nhìn nhận rằng, cầu ngoại tệ để nhập khẩu nguyên vật liệu, máy móc thiết bị và cả

hàng tiêu dùng đều giảm do tổng cầu suy yếu và tình trạng sản xuất đình đốn trong năm 2012 cũng là một

nguyên nhân để tỷ giá ổn định.

Cán cân thương mại năm 2012 (triệu USD)

Nguồn: GSO

6

Năm 2012, cán cân thương mại của Việt Nam cũng thăng bằng, góp phần làm cho cán cân thanh toán

tổng thể tiếp tục thặng dư và dự trữ ngoại hối tăng mạnh trở lại, gấp đôi so với đầu năm và tiến tới đạt

chuẩn quốc tế (12 tuần nhập khẩu).

Trong ngắn hạn 2013, với diễn biến như hiện tại, tỷ giá vẫn có xu hướng duy trì ổn định. Tuy nhiên trong

dài hạn, việc neo giữ tỷ giá cố định quá lâu sẽ gây khó khăn cho khu vực xuất khẩu do vậy áp lực phá giá

vẫn có thể xảy ra.

c. FDI

Theo Tổng cục Thống kê và Cục Đầu tư nước ngoài, tính đến hết 15/12/2012, vốn FDI vào Việt Nam đạt

12,7 tỷ USD, bằng 82,1% cùng kỳ năm trước. Vốn thực hiện ước tính đạt 10,5 tỷ USD, bằng 95,1% năm

2011. Như vậy so với năm 2011, cả vốn

đăng ký và vốn giải ngân đều có sự giảm

sút. Nguyên nhân dẫn tới sự sụt giảm này là

kinh tế thế giới phục hồi chậm chạp, các

nhà đầu tư khó khăn về nguồn lực tài chính.

Thêm vào đó, sự cạnh tranh thu hút vốn

giữa các nước trong khu vực ngày càng

mạnh mẽ. Xu hướng rút vốn ra khỏi thị

trường mới nổi trong những năm gần đây

cũng là một nguyên nhân khiến nguồn vốn

FDI vào Việt Nam giảm sút.

Vốn FDI năm 2012 tập trung chủ yếu vào ngành công nghiệp chế biến, chế tạo với 8,9 tỷ USD, chiếm

70% tổng vốn đăng ký. Bình Dương tiếp t ục là tỉnh thu hút vốn đầu tư nước ngoài lớn nhất với hơn 1,63

tỷ USD, chiếm 20,9% tổng vốn đăng ký cấp mới. Về quốc gia, Nhật Bản vẫn là nước đầu tư lớn nhất vào

Việt Nam năm 2012 với tổng vốn đăng ký cấp mới hơn 4 tỷ USD, chiếm 51,4 tổng vốn đăng ký.

4. Ngân sách nhà nước bội chi bằng 4,8% GDP

Theo báo cáo của Bộ Kế hoạch và Đầu tư vào thời điểm cuối năm 2012, tổng thu cân đối ngân sách Nhà

nước ước đạt 741,5 nghìn tỷ đồng, tăng 0,14% so với dự toán và tăng 5,3% so với năm 2011. Trong khi

đó, tổng chi ngân sách Nhà nước là 904,1 ngàn tỷ đồng, tăng 0,11% so với dự toán và tăng 14,6% so với

năm 2011. Như vậy bội chi ngân sách nhà nước bằng 4,8% GDP. Theo như kế hoạch được Quốc hội

thông qua, dù còn gặp nhiều khó khăn nhưng thu chi ngân sách nhà nước vẫn đang nằm trong phạm vi

kiểm soát.

Về lộ trình giảm bội chi ngân sách nhà nước, Bộ Tài chính đã cùng Bộ Kế hoạch và Đầu tư tính toán khả

năng cân đối ngân sách trong trung hạn, từ đó đề xuất và đã được thông qua định hướng giảm dần bội chi

để đến năm 2015 đạt dưới 4,5% GDP

Cơ cấu FDI năm 2012

Nguồn: GSO

7

5. Tiền tệ và ngân hàng

a. Lãi suất được điều chỉnh giảm dần trên cơ sở lạm phát ổn định

Với trọng tâm là kiềm chế lạm phát và ổn định vĩ mô, ngay từ đầu năm 2012, các biện pháp của Chính

phủ và NHNN đã phát huy tác dụng. Lạm phát có xu hướng giảm mạnh sau khi đã đạt đỉnh vào tháng

8/2011.

Trên cơ sở đó các mức lãi suất cũng được NHNN điều chỉnh theo chiều hướng giảm xuống với 6 lần

giảm lãi suất điều hành và 5 lần giảm trần lãi suất huy động. Đồng thời các biện pháp hành chính như đưa

mức lãi suất cho vay về dưới 15% trước ngày 15/7/2012 cũng được áp dụng để hỗ trợ cho doanh nghiệp

tối đa trong hoạt động sản xuất kinh doanh.

Quá trình điều chỉnh lãi suất

Nguồn: SBV

Về cơ bản, tính đến cuối năm 2012, mức lãi suất cho vay đã tương đối ổn định, đối với các lĩnh vực ưu

tiên như nông nghiệp, nông thôn, xuất khẩu, công nghiệp hỗ trợ, doanh nghiệp nhỏ và vừa, mức trần lãi

suất được cố định ở 13% đối với các khoản vay ngắn hạn.

b. Thanh khoản tốt thể hiện ở mức lãi suất bình quân liên ngân hàng giảm dần và ổn định

Do ảnh hưởng từ năm 2011, những tháng đầu năm 2012 thanh khoản trên thị trường LNH vẫn còn khá

căng thẳng thì càng vào sâu trong năm, tình trạng này đã được giải quyết khá tốt. Mức lãi suất qua đêm, 1

tháng và 6 tháng những tháng đầu năm dao động trong khoảng 14-16% thì đến cuối năm, mức lãi suất

này giảm xuống chỉ còn 4-7% . Mặc dù có những thời điểm trên thị trường xảy ra những biến cố trầm

trọng liên quan trực tiếp đến một số ngân hàng lớn thì thanh khoản vẫn được đảm bảo tốt. NHNN đã có

những động thái bơm hút tiền trên thị trường LNH một cách hợp lý vào đúng thời điểm nên hệ thống vẫn

hoạt động an toàn.

8

Tuy nhiên, nhìn lại những tháng cuối quý III khi có thời điểm lãi suất LNH tăng mạnh tới 12%/năm, có

thể nhận thấy đang có sự phân hóa thanh khoản giữa các nhóm ngân hàng trong hệ thống. Nếu như những

ngân hàng lớn luôn dư dả nguồn vốn để mua một lượng lớn trái phiếu và tín phiếu thì các ngân hàng nhỏ

vẫn phải vay mượn với lãi suất cao trên cả thị trường 1 và thị trường 2.

Diễn biến lãi suất bình quân LNH (%/năm)

Nguồn: sbv.gov.vn, Vietinbank Capital tổng hợp

c. Tín dụng tăng trưởng thấp nhất trong vòng 20 năm trở lại đây đi ngược lại với tốc độ tăng trưởng

huy động

Theo số liệu của NHNN, tín dụng toàn hệ thống tăng trưởng 4,85% trong 11 tháng đầu năm và ước tính

sẽ tăng từ 5 – 5,5% trong năm 2012. Đây là lần đầu tiên kể từ năm 1992, mức tăng trưởng tín dụng ở một

chữ số. So với mức trung bình của 10

năm trở lại đây (28%) thì mức tăng

trưởng tín dụng năm nay rất thấp.

Tình trạng này xuất phát từ hai nguyên

nhân chính. Thứ nhất là nền kinh tế đang

trong tình trạng khó khăn, tổng cầu suy

giảm dẫn đến doanh nghiệp không bán

được hàng, phải thu hẹp sản xuất kinh

doanh và ưu tiên cho mục tiêu giải phóng

hàng tồn kho. Thứ hai, trong một năm

quá nhiều biến động đối với ngành ngân

hàng, nợ xấu có xu hướng tăng cao và

Tăng trưởng tín dụng qua các năm (%)

Nguồn: SBV

9

nhanh, các ngân hàng thương mại có xu hướng thắt chặt tín dụng, kiểm soát chặt chẽ dòng tiền để hạn

chế rủi ro.

Trong khi tăng trưởng tín dụng ở mức thấp thì ngược lại, tốc độ huy động vẫn cao. Trong 11 tháng đầu

năm, vốn huy động tăng 15,98% so với cuối năm 2011 và ước tính cả năm 2012, con số này là 17%.

Thực trạng trên cho thấy dòng tiền vẫn đang tồn đọng trong hệ thống ngân hàng mà không được đẩy ra

nền kinh tế. Việc 5 lần điều chỉnh các mức lãi suất điều hành từ đầu năm 2012 mặc dù có tác dụng nhưng

hiệu quả không lớn do vấn đề chính của doanh nghiệp là giải phóng hàng tồn kho thay vì phải chịu mức

lãi suất cao hay thấp.

d. Nợ xấu có xu hướng tăng cao và nhanh

Trong cả năm 2012, nợ xấu đã trở thành vấn đề nổi cộm của ngành ngân hàng. Tăng trưởng tín dụng quá

nóng và sự quản lý yếu kém trong hệ

thống ngân hàng là những nguyên nhân

chính trực tiếp dẫn đến tình trạng này.

Chỉ tính trong 9 tháng đầu năm 2012, tốc

độ tăng trưởng nợ xấu đã tăng tới 66%

so với cuối năm 2011. Đến cuối tháng 9,

nợ xấu của toàn hệ thống lên tới 8,82%

và ước cả năm sẽ giao động từ 8,5 –

10%.

Tính đến nay, trong tổng dư nợ thì dư nợ

bất động sản chiếm hơn một nửa. Nợ

xấu có tài sản đảm bảo bằng bất động sản và bất động sản hình thành trong tương lai chiếm đến hơn 70%

tổng nợ xấu. Thị trường này lại đang ở trạng thái đóng băng nên vấn đề nợ xấu của ngành ngân hàng càng

trở nên trầm trọng.

e. Tái cơ cấu hệ thống ngân hàng diễn ra chậm; cơ cấu cổ đông ngân hàng lớn thay đổi mạnh mẽ

Sau khi Thủ tướng phế duyệt Đề án tái cơ cấu hệ thống ngân hàng vào đầu tháng 3/2012, tính đến thời

điểm này, với mục tiêu sẽ tiến hành hợp nhất 5-8 NHTM ngay trong quý I/2012 thì tốc độ tái cơ cấu đang

diễn ra khá chậm chạp. Trong năm 2011, có 3 ngân hàng đã tiến hành hợp nhất là SCB – Đệ Nhất và Tín

Nghĩa. Năm 2012, thêm một thương vụ sáp nhập giữa Habubank và SHB đã diễn ra thành công vào tháng

8.

So với mục tiêu năm 2013 là thời gian đề hoàn thành căn bản cơ cấu lại tổ chức tín dụng thì tốc độ đang

khá chậm. Công cuộc sắp xếp lại các tổ chức tín dụng sẽ còn tiếp diễn mạnh trong năm 2013.

Tỷ lệ nợ xấu (%)

Nguồn: SBV

10

Tuy nhiên, trong năm 2012 lại là năm đánh dấu sự thay đổi hàng loạt nhân sự cao cấp thuộc hệ thống

ngân hàng. Lý do thay đổi, một là do sự ‘đổi chủ’ và hai là sự thoái vốn của cổ đông lớn khỏi một số

ngân hàng.

Sự ‘đổi chủ’ đầy bất ngờ trong năm 2012 là NH Phương Nam, một ngân hàng khá nhỏ và ít có vị thế trên

thị trường đã âm thầm mua cổ phần và chi phối Sacombank khi trong cơ cấu HĐQT mới có đến 4 người

từ ngân hàng Phương Nam chuyển sang. Ngoài ra tại TienPhong Bank, ông Đỗ Minh Phú cũng trở thành

chủ tịch mới của TienPhong Bank khi mua lại 20% cổ phần của ngân hàng này.

Trong năm, ACB cũng thoái vốn khỏi Eximbank và KienLong Bank, Vietcombank bán 15% cổ phần cho

ngân hàng Mizuho của Nhật.

6. Thị trường vàng

Nằm trong xu hướng tăng của vàng thế giới, năm 2012, thị trường vàng Việt Nam khá sôi động, đặc biệt

vào nửa cuối năm khi giá vàng tăng mạnh 4 tháng liên tiếp. Mức đáy của giá vàng được thiết lập vào

ngày 15/5/2012 với mức mua vào bán ra là 40,95 triệu đồng/lượng và 41,15 triệu đồng/lượng. Mức đỉnh

được thiết lập vào ngày 5/10/2012 với mức mua vào là 47,88 triệu đồng/lượng và bán ra là 48,18 triệu

đồng/lượng.

Tuy nhiên giá vàng trong nước hiếm khi có thời điểm bằng với giá vàng thế giới quy đổi mà luôn có xu

hướng cao hơn. Mức chênh lệch cao nhất từ trước đến nay là 4,5 triệu đồng/lượng vào ngày 20/12/2012.

Trong năm 2012, một số chính sách quan trọng liên quan đến thị trường vàng đã được ban hành.

Nghị định số 24/2012/NĐ-CP về quản lý

hoạt động kinh doanh vàng đã được Thủ

tướng Chính phủ chính thức ký ban hành

và có hiệu lực vào 25/5/2012. Theo đó, có

một số điểm quan trọng như NHNN được

chính thức thay mặt Chính phủ quản lý

hoạt động kinh doanh vàng, NHNN được

bổ sung vàng miếng vào dự trữ ngoại hối

nhà nước. Cơ quan này được thực hiện can

thiệp, bình ổn thị trường vàng qua biện

pháp xuất - nhập khẩu vàng nguyên liệu

…

Vào giữa năm 2012, thương hiệu vàng SJC cũng đã được chính thức lựa chọn là thương hiệu vàng quốc

gia.

Diễn biến thị trường vàng năm 2012

Nguồn: www.sjc.com.vn

11

II. THỊ TRƯỜNG CHỨNG KHOÁN

Diễn biến chỉ số

VN-Index

HNX-Index

Nguồn: VietinbankCaptial tổng hợp

1. Diễn biến chung

Nếu như tháng 1 và tháng 2/2012, thị trường chứng khoán tăng trong nghi ngờ cùng với khối lượng nhỏ

giọt thì đến tháng 3 cho đến tháng 5, đà tăng được củng cố bằng hàng loạt các thông tin vĩ mô. CPI được

kiểm soát tốt về mức một con số so với đỉnh 23% của tháng 8/2011; các mức lãi suất điều hành liên tiếp

được điều chỉnh giảm trong 2 quý đầu năm, … Thị trường đã có một nhịp tăng trưởng mạnh hơn 48%

trong 5 tháng đầu năm, VN-Index đạt đỉnh tại 488,07 điểm ngày 8/5/2012.

Tuy nhiên về nửa cuối năm 2012, khi thông tin tốt đã được phản ánh vào giá, thị trường lại quay trở lại

trạng thái giảm điểm cùng với thanh khoản suy giảm mạnh. Càng về cuối năm, câu chuyện về nợ xấu

ngày càng được nhắc đến nhiều, khó khăn của nền kinh tế ngày càng lộ diện khi doanh nghiệp chết hàng

loạt, xản xuất kinh doanh trì trệ, thị trường bất động sản đóng băng. Dòng tiền rút mạnh ra khỏi thị trường

chứng khoán, nhà đầu tư chán nản khi có những phiên giao dịch chỉ hơn 10 triệu cổ phiếu được chuyển

nhượng trên sàn HO.

Nửa cuối tháng 12/2012, một nhip tăng nóng bất ngờ quay trở lại trên thị trường khi lãi suất tiếp tục được

điều chỉnh giảm và những gói giải pháp cho thị trường bất động sản được định hình và chuẩn bị triển

khai.

Chỉ số VN-Index chốt năm tại 413,73 điểm, tăng 62,18 điểm tương ứng với 17,6% so với đóng cửa năm

2011. Chỉ số HNX-Index chốt tại 57,09 điểm, giảm 1,65 điểm tương ứng với giảm 2,8% so với đóng cửa

năm 2011. Thanh khoản trung bình trên sàn HO đạt 46,6 triệu đơn vị/phiên; trên sàn HA là 44,8 triệu đơn

vị/phiên (không tính thỏa thuận).

2. Chính sách của cơ quan quản lý

12

Từ ngày 26/3/2012, Sở giao dịch chứng khoán Hà Nội chính thức áp dụng cách tính giá tham chiếu mới

cho cổ phiếu trên thị trường niêm yết. Điều này đã khắc phục được tình trạng làm giá trước đó khi lấy giá

đóng cửa của ngày hôm trước làm giá tham chiếu của ngày hôm sau.

Sau 3 tháng thử nghiệm, thời gian giao dịch của hai sàn chứng khoán đã được chính thức kéo dài thêm 1

tiếng đối với sàn HO và 1 tiếng 15 phút đối với sàn HA từ ngày 6/6/2012. Thêm vào đó, lệnh thị trường

(MP) – một công cụ hiệu quả trong việc đặt lệnh và tăng thanh khoản cho thị trường được chính thức áp

dụng vào ngày 3/10/2012.

Trong năm 2012, một bước tiến lớn trong cơ chế giao dịch và đã từng là mong mỏi của nhà đầu tư trong

suốt những năm qua được thực hiện, đó là rút ngắn thời gian thanh toán từ T+4 xuống còn T+3 từ ngày

4/9/2012.

Năm 2012, chính sách mang tính hỗ trợ cho thị trường được ban hành khá nhiều tuy nhiên trong giai đoạn

thị trường trầm lắng với thanh khoản sụt giảm mạnh, việc kéo dài thời gian giao dịch cũng như áp dụng

lệnh tranh mua tranh bán MP không mang lại hiệu quả như mong muốn. Phiên giao dịch buổi chiều

thường vắng vẻ và nhà đầu tư gần như quên đi sự có mặt của lệnh MP.

Tuy vậy, việc đưa hai chỉ số VN30 và HNX30 vào thực tế là một bước tiến lớn của cơ quan quản lý khi

hạn chế tình trạng dựa vào những cổ phiếu có mức vốn hóa lớn để tác động lên chỉ số VN-Index. Nhà đầu

tư đã có cái nhìn rõ hơn và chính xác hơn về bản chất tăng giảm của thị trường, tránh được tình trạng

‘xanh vỏ đỏ lòng’ hoặc ngược lại như các nhà đầu tư vẫn gọi. Ngoài ra, đây là được coi là tiền để để áp

dụng và triển khai những sản phẩm mới trong tương lai như quỹ đầu tư chỉ số (ETF).

3. Thị trường chứng khoán phản ứng mạnh chưa từng có tiền lệ với việc bắt giữ một số cá nhân

Vào cuối tháng 8, thông tin ông Nguyễn Đức Kiên (tức bầu Kiên) bị bắt và khởi tố vì tội kinh doanh trái

phép đã làm rung động giới tài chính chứng khoán. Thị trường đã phản ứng một cách chưa từng có tiền lệ

trong lịch sử hơn 10 năm hoạt động. Chỉ số VN-Index giảm gần hết biên độ 4,67%, chỉ số HNX-Index

giảm 5,24%. Tổng giá trị vốn hóa của thị trường giảm 920 triệu USD so với ngày hôm trước. Sau 3 ngày

kể từ ngày bầu Kiên bị bắt tức 21/8/2012, thị trường bốc hơi 5,6 tỷ USD.

Đầu tháng 11, sau tin đồn ông Đặng Văn Thành bị bắt, thị trường cũng gặp sự phản ứng tương tự của nhà

đầu tư, thậm chí còn mạnh hơn khi tổng giá trị vốn hóa mất đi 1,2 tỷ USD chỉ trong một phiên. Chỉ số

trên hai sàn giảm mạnh với đà bán tháo không quan tâm đến giá của nhà đầu tư.

Điều đáng nói ở đây là hai người bị bắt đều là những doanh nhân thành đạt và cổ đông lớn của những

ngân hàng lớn như ACB, STB, nhiều ngân hàng nhỏ khác và rất nhiều công ty liên quan. Do vậy dù là lần

đầu tiên và phản ứng của thị trường có phần quá mạnh nhưng không phải nhà đầu tư không có lý do để lo

lắng khi thực tế chứng minh rằng cùng với hai vụ việc trên, hàng loạt nhân sự cấp cao của hệ thống ngân

hàng đều dính dáng đến pháp luật, bị truy tố với tội danh chính là cố ý làm trái quy định của Nhà nước

gây hậu quả kinh tế nghiêm trọng.

13

4. Bức tranh màu xám về hoạt động doanh nghiệp

a. Hoạt động doanh nghiệp

Dựa trên báo cáo lợi nhuận tính đến hết quý III/2012, có 143/710 doanh nghiệp có lỗ lũy kế, tăng 1,7 lần

so với cùng kỳ năm ngoái. Ngoài ra, còn có 438 công ty có lợi nhuận sụt giảm, tăng 12%. Mức lợi nhuận

bình quân trên vốn chủ chỉ đạt 8% trong khi con số này năm 2011 là 12,3%.

Về hoạt động của công ty chứng khoán: trong năm, UBCK đã đưa 11 công ty chứng khoán và 3 công ty

quản lý quỹ vào diện kiểm soát đặc biệt và 3 công ty chứng khoán vào diện kiểm soát. Thực trạng khó

khăn của thị trường chứng khoán kéo theo sự ảnh hưởng trực tiếp đến các công ty chứng khoán khi các

công ty này không đáp ứng được chỉ tiêu an toàn tài chính theo quy định. Ngoài ra, 4 công ty chứng

khoán bị rút nghiệp vụ môi giới mà thực tế là rút giấy phép hoạt động và chỉ còn tồn tại với tư cách pháp

nhân để xử lý các khoản nợ. Thống kê kết quả kinh doanh của các công ty chứng khoán cho thấy có trên

50% công ty bị lỗ trong năm 2012.

Riêng về ngành tài chính ngân hàng, với những đặc thù riêng, lợi thế vẫn thuộc về những ngân hàng lớn.

Trong khi trên thị trường có những xáo trộn mạnh như những thương vụ mua bán, sáp nhập các ngân

hàng yếu kém thì những ngân hàng lớn như Vietinbank vẫn có mức lợi nhuận ấn tượng với mức nhuận

trước thuế tăng 7.6% và lợi nhuận sau thuế tăng 10.4% so với cùng kỳ 2011.

Về bất động sản và vật liệu xây dựng, tình trạng đóng băng của thị trường bất động sản đã làm hàng loạt

các công ty thuộc ngành này lâm vào khó khăn. Nhiều doanh nghiệp bị rơi vào tình trạng mắc kẹt khi

triển khai nhiều dự án cùng lúc trong tình trạng vốn khá khó khăn. Một số doanh nghiệp lớn như và có

thương hiệu trên thị trường như CTCP Phát triển Đô thị Từ Liêm (NTL) hay CTCP Đầu tư đô thị và

KCN Sông Đà (SJS) hoặc CTCP Hà Đô đều không tránh khỏi cơn bão ngành bất động sản khi lợi nhuận

sụt giảm mạnh, nhiều dự án không được triển khai đúng kế hoạch.

b. Giá cổ phiếu

Tính đến giữa tháng 12/2012, trên cả hai sàn niêm yết, số cổ phiếu giao dịch dưới mệnh giá chếm đến

hơn 50% tổng số cổ phiếu đang niêm yết (425/710 cổ phiếu). Lợi nhuận kinh doanh sụt giảm, doanh

nghiệp co hẹp sản xuất, không có triển vọng là nguyên nhân chính dẫn đến giá cổ phiếu xuống thấp.

c. Hủy niêm yết bắt buộc và tự nguyện của doanh nghiệp

Năm 2012 cũng đánh dấu hàng loạt công ty bị hủy niêm yết bắt buộc và tự nguyện hủy niêm yết. Lý do

chung phần lớn đều là không đủ điều kiện để tiếp tục niêm yết khi kết quả kinh doanh lỗ 3 năm liên tiếp.

Điển hình là một số doanh nghiệp như Công ty cổ phần Basa (BAS), Công ty cổ phần Chế biến và Xuất

nhập khẩu thủy sản Cadovimex (CAD) và Công ty cổ phần Nhựa Tân Hóa (VKP). Tính đến hết quý III,

đã có 6 công ty trên sàn HO và 8 công ty trên sản HA bị hủy niêm yết.

Ngoài ra cũng có rất nhiều doanh nghiệp tự nguyện hủy niêm yết dù chưa giao dịch trên sàn một ngày

nào như Công ty Viễn thông Điện tử Vinacap (VTE) hay CTCP Dược Trung ương Mediplantex (MED).

14

5. Hoạt động của nhà đầu tư nước ngoài

Tổng kết năm 2012, thị trường chứng khoán Việt Nam hút ròng 4.540 tỷ đồng từ nhà đầu tư nước ngoài.

Trong đó, giá trị mua ròng trên HO là 3.321 tỷ đồng và HA là 1.219 tỷ đồng.

Mua bán của khối ngoại trong năm 2012

Nguồn: Vietinbank Captial tổng hợp

Trong nhóm 5 cổ phiếu khối ngoại bán nhiều nhất có đến 3 cổ phiếu thuộc nhóm ngân hàng là STB, EIB

và CTG. Trong đó CTG bị bán ròng nhiều nhất với hơn 3 nghìn tỷ đồng và số lượng cổ phiếu lên tới 182

triệu đơn vị, gấp nhiều lần so với những cổ phiếu còn lại. Riêng CTG trong tháng 12, do quỹ Market

Vectors Viet Nam điều chỉnh danh mục, CTG bị bán ra hơn 23 triệu cổ phiếu.

Top mua bán ròng của khối ngoại

Nguồn: Vietinbank Captial tổng hợp

Trong nhóm được mua ròng nhiều nhất, MSN dẫn đầu về giá trị với hơn 1.400 tỷ đồng và chủ yếu thông

qua thỏa thuận. Tiếp đó là cổ phiếu MBB được mua tập trung vào khoảng đầu năm với giá trị hơn 1

nghìn tỷ.

15

Khuyến cáo

Những thông tin và nhận định mà VietinBank Capital cung cấp trên đây là dựa trên đánh giá của người viết tại

ngày đưa ra bản tin. Mọi thông tin, nhận định, quan điểm phân tích trong báo cáo có thể được thay đổi mà không

có sự báo trước.Bản tin này chỉ mang tính chất tham khảo nhằm giúp nhà đầu tư có đầy đủ thông tin hơn trong

việc ra quyết định và có thể thay đổi bất cứ lúc nào mà không cần thông báo trước. Thông tin trong bản tin này

dựa trên những thông tin có sẵn được thu thập từ nhiều nguồn mà được tin là đáng tin cậy, tuy nhiên độ chính xác

và hoàn hảo không được đảm bảo.

VietinBank Capital có thể có những hoạt động hợp tác kinh doanh hoặc có lợi ích liên quan tới các đối tượng được

đề cập trong báo cáo. Người đọc nên lưu ý rằng VietinBank Capital có thể có xung đột lợi ích với các nhà đầu tư khi

thực hiện báo cáo phân tích. VietinBank Capital không chịu trách nhiệm cho những khoản lỗ trong đầu tư khi sử

dụng những thông tin trong báo cáo này.

Báo cáo này là tài sản và có bản quyền thuộc VietinBanh Capital. Mọi hành vi sao chép, sửa đổi, in ấn và phát hành

khi không được sự đồng ý của VietinBank Capital đều trái luật.

Bản quyền thuộc về Công ty TNHH-MTV quản lý quỹ VietinBank-VietinBank Capital.

Liên hệ: Người thực hiện báo cáo

Chuyên viên NC-PT Trần Anh Thư thu.ta@vietinbankcapital.vn

Phòng Nghiên cứu-Phân tích

Trưởng phòng NC-PT Đinh Quốc Đông dongdq@vietinbankcapital.vn

Chuyên viên thực thi đầu tư Nguyễn Thị Thùy Linh linhntt1@vietinbankcapital.vn

Chuyên viên NC-PT Nguyễn Việt Cường cuongnv1@vietinbankcapital.vn

Chuyên viên NC-PT Hoàng Thanh Tú tu.ht@vietinbankcapital.vn

Chuyên viên NC-PT Trần Anh Thư thu.ta@vietinbankcapital.vn

Công ty TNHH-MTV quản lý quỹ VietinBank

Tầng 6, TTTM chợ Cửa Nam, 34 Cửa Nam, Hoàn Kiếm, Hà Nội

Điện thoại: 4-4-39.38.8855

Fax: 84-4-39.38.8500

Website: www.vietinbankcapital.vn