1

เสนทางพฒนาอตลกษณบณฑต ภายใตระบบครอบครวเสมอนวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน

(Pathway for Student Identity Development at BCNKK)

ดร.จราพร วรวงศ วไลวรรณ วฒนานนท ปราณ แสดคง และคณะบทนำา

วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน เปนสถาบนการศกษาระดบอดมศกษาทมงเนนการผลตบณฑตทมคณภาพ มคณลกษณะทพงประสงคตามมาตรฐานวชาชพ มคณลกษณะพเศษตามอตลกษณทสถาบนกำาหนด สอดคลองกบความตองการของชมชนและประเทศ เปนทยอมรบและเชอมนของชมชนและสงคม วทยาลยฯไดกำาหนดนโยบาย ยทธศาสตรและกลยทธในการขบเคลอนการดำาเนนงานเพอพฒนา อตลกษณบณฑตใหเปนรปธรรม โดยอตลกษณบณฑต คอ “จตบรการดวยหวใจความเปนมนษย ซงมคณลกษณะ ” 3 ประการ (SAP) คอ 1) จตบรการ (Service Mind) 2) การคดเชงวเคราะห (Analytical Thinking) และ 3) การใหผรบบรการมสวนรวม (Participation) นวตกรรมระบบครอบครวเสมอนทถกพฒนาขน โดย ดร.มกราพนธ จฑะรสก จงไดถกนำามาประยกตใชในวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน เพอพฒนานกศกษาใหเกดอตลกษณจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย ใชกระบวนการพฒนานกศกษาแบบองครวม ผานการเรยนรแบบบรณาการในรายวชาทมงเนนการพฒนากระบวนการคดวเคราะห สงเคราะหและการแกปญหาอยางเปนระบบ กจกรรมการพฒนานกศกษาเพอพฒนาใหผเรยนเกดอตลกษณจตบรการดวย หวใจความเปนมนษย และสรางกระบวนการเรยนรรวมกบเครอขายสถานศกษา สถานบรการสขภาพและชมชน เพอพฒนาระบบสขภาพชมชนอยางตอเนองและยงยนภายใตแนวคดระบบครอบครวเสมอน

2

ระบบครอบครวเสมอน (Simulated Family) เปนการนำาฐานความคดของความรก ความอบอน ความมมตรภาพ ความมนคงปลอดภยของความเปนครอบครวในสงคมไทยมาเปนรากฐานในการกำาหนดคณลกษณะทมงหวง บทบาท หนาท และกจกรรมของครอบครวเสมอนทใหแตละครอบครวรวมสรางสภาวะครอบครวเสมอนจรงอยางเปนองครวมทงทางรางกาย จตใจ สงคมและจตวญญาณทมความเกยวของอยางเปนวงจร เพอใหทกคนในครอบครวมคณภาพชวตทด

การพฒนานกศกษาภายใตระบบครอบครวเสมอนสจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย ประกอบดวยการสรางกระบวนการเรยนรใน 2 รปแบบ ไดแก รปแบบเชงโครงสราง (Structural Model) และรปแบบเชงกระบวนการ (Processing Model) ซงจะขาดสวนใดสวนหนงไมได มรายละเอยดดงตอไปน

รปแบบเชงโครงสราง ประกอบดวย1.อาจารย มบทบาทเปนอาจารยพอ หรออาจารยแม ทำาหนาทเปรยบ

เสมอนพอ อาจารยไดรบการฝกอบรมเพอพฒนาสมรรถนะในการใหคำาปรกษาทมคณภาพทกปการศกษา

2.นกศกษา มบทบาทเปนลก โดยนกศกษาชนปท 1-4 จะถกจดแบงกลมคละกน เขาสครอบครวแตละครอบครว นกศกษาไดรบการเตรยมความพรอมในการทำาบทบาทหนาทของตนในครอบครว ในบทบาทของลกและพนอง เรยนรบทบาทของตนเองและในครอบครวและการอยกบครอบครวอยางมความสขในโครงการปฐมนเทศนกศกษาใหมทกปการศกษา 3.บคลากรสายสนบสนน มบทบาทเปนลง ปา นา อา ตามความเหมาะสมของวยวฒในแตละครอบครว โดยบคลากรสายสนบสนนไดรบการเตรยมความพรอมและเรยนรบทบาทหนาทในครอบครวในกจกรรมการปฐมนเทศนกศกษาใหมพรอมกบอาจารยและนกศกษาทกป 4.ผสงอายในชมชน ซงอาศยอยในพนทใกลกบวทยาลยฯ มบทบาทเปนป ยา ตา และยายในครอบครวโดยความสมครใจและเตมใจ ทำา

3

หนาทดแลสมาชกในครอบครวประดจลกหลาน มการไปมาหาสกนในเทศกาลและวนสำาคญตางๆ ตลอดปการศกษา

รปแบบเชงกระบวนการ การอยรวมกนของครอบครว จะใชกระบวนการสนทรยสนทนา การฟงอยางลกซง การศกษาดวยใจทใครครวญ ไมดวนสรป ใชกระบวนการคดอยางเปนระบบ พจารณาความเปนเหตเปนผลโดยอาศยโครงสรางระบบครอบครวเสมอนเปนตวขบเคลอนการสรางบรบท เนองจากครอบครวเสมอนจะเปนตวเออตอการเกดบรรยากาศความเปนกลยาณมตรระหวางสมาชกในครอบครว การมงประโยชนสวนรวมของครอบครวเปนทตง และนำาไปสการพฒนาทกษะในการคดแกปญหาอยางเปนองครวม แกปญหาแบบไมแยกสวน ดวยการออกแบบกจกรรมและใชกจกรรมเปนสอการเรยนรซงอาศยความรวมแรงรวมใจกนของสมาชกทกคนในระบบครอบครวเสมอน อาศยกจกรรมการเรยนการสอนและกจกรรมเสรมหลกสตรนำาไปสรปแบบเชงปฏบตการภายใตระบบครอบครวเสมอน เพอสะทอนกระบวนการและผลลพธการเรยนรสจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย

ดงนนระบบครอบครวเสมอนในบรบทของวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน คอ มตทางสงคมทเลกทสด ทหลอหลอมและขดเกลาบคคลใหเปนคนดของสงคม ทประกอบดวย บคคลทมความสมพนธฉนทพอ แม พนอง ป ยา ตา ยาย มความสมพนธกนอยางอบอน และลกซง มกจกรรมรวมกนอยางสมำาเสมอ โดยทำาหนาทภายใตวฒนธรรมครอบครวไทยในการดแล ชวยเหลอ แนะนำา และใหคำาปรกษาทงทางดานรางกาย จตใจ สงคม และจตวญญาณ เพอพฒนากระบวนการคดของผเรยน โดยสงเสรมใหผเรยนเปนคนด คอ มคณธรรมจรยธรรม มความเอออาทร (Caring) และมปญญาทบงบอกถงการเปนคนเกงทสามารถคด วเคราะห สงเคราะห และคดแกปญหาไดอยางเปนระบบ (Systemic Thinking) ซงหากบคคลอยรวมกนดวยความเขาใจทงตนเองและผอน รวมมอกนทำางานอยางเสยสละ และเตมใจนาจะเปนผทมความสข (Happiness) สามารถใหบรการและดแลผอนดจญาตมตรได

4

โดยสรปการนำาระบบครอบครวเสมอนมาประยกตใชในการพฒนานกศกษาใหมอตลกษณจตบรการดวยหวใจความเปนมนษยในบรบทวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน แสดงดงแผนภาพ

Holistic viewเปนองครวม:

กาย จตใจ สงคมและ

จตวญญาณ

Complete circle of

family caringการดแล

ครอบครวแบบครบวงจร

Well beingมคณภาพชวตทด

ในการอยในครอบครว

เสมอนอาจารย/บคลากรสายสนบสนน

นกศกษา

ดำาเนนการเปนกระบวนกรทม

บทบาทใชสนทรยสนทนา

( Dialogue)

การจดการกระบวนการเรยนร

คณธรรมจรยธรรม“จตบรการดวยหวใจความเปนมนษย”

พนทคณธรรม (Moral area) ทกบายวนพธ 13.00 – 16.00 / เปนการเฉพาะแตละครอบครว

การประเมนผลและถอดบท

เรยน

กจกรรมในหลกสตรและเสรมหลกสตร

แนวคดระบบครอบครวเสมอน การนำานวตกรรมระบบครอบครวเสมอนสการจดกระบวนการเรยนรเพอพฒนานกศกษา ใหมอตลกษณจตบรการดวยหวใจความ

เปนมนษย1. การจดการเรยนรแบบบรณาการรายวชาพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ ภายใตแนวคดระบบครอบครวเสมอน

กระบวนการ/วธการสรางความเขาใจกระบวนการเรยนร

กระบวนการคดขนสง สรางบรรยากาศการเรยนรแบบกลยาณมตรผานสนทรยสนทนา

การพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบโดยใชการสะทอนคดผานโจทย

สถานการณ และกรณศกษาในการเรยนรของกลม

การวดและประเมนผลการวดผลสมฤทธ

ทางการเรยน ผลการเรยนรตามมาตรฐานคณวฒ

ระดบปรญญาตรสาขาพยาบาลศาสตร

2.การพฒนานกศกษาภายใตระบบครอบครวเสมอนสจตบรการดวยหวใจความเปนมนษยกระบวนการ/วธการ

การเตรยมความพรอมผเรยนสการเรยนรแบบองครวมเพอพฒนานกศกษา

ใหเปนคนเกง ด มความสขเรยนรวถชมชน วฒนธรรมและ

ภมปญญาทองถนการใหคำาปรกษาภายใตระบบครอบครวเสมอนโดยใชกระบวนการเรยนรแบบ

จตตปญญาศกษา กจกรรมการพฒนาอตลกษณนกศกษา

ทงภายในและนอกสถาบน

การวดและประเมนผลผลงาน /ชนงาน

การถอดบทเรยนและสรปผลการเรยนร

พฤตกรรมบรการดวยหวใจความเปนมนษย

3. การขบเคลอนนวตกรรมระบบครอบครวเสมอนสเครอขายและชมชนจตบรการดวยหวใจความเปนมนษยกระบวนการ/วธการการบรณาการการบรการวชาการกบการ

จดการเรยนการสอนรายวชา การบรณาการการบรการวชาการกบงานทำานบำารงศลปวฒนธรรมและภมปญญา

ทองถนการบรการวชาการเพอสรางเสรมสข

ภาวะชมชนรวมกบเครอขายและชมชน

การวดและประเมนผลการสะทอนคด และ

การประเมนผล เวทแลกเปลยนเรยนร สรปและถอดบทเรยน

ถอดบทเรยน (Lesson-learned) เพอสราง องคความร รปแบบ/วธการ เพอการขยายผลโดยเนนการประเมนตามสภาพจรง และเพอประยกตใชในบรบทของสถาน

ศกษาทคลายกน

องคประกอบ (Components) ของระบบครอบครว

คณลกษณะ (Characteristics): การสรางระบบครอบครวเสมอนทมโครงสรางครอบครวมบทบาท

หนาทในแตละครอบครว

เปาหมาย (Goal/Mission)นกศกษาไดรบการหลอหลอมใหมจตบรการดวยหวใจความเปน

มนษย

นโยบายของสถานศกษา (Policy)การพฒนาอตลกษณบณฑตจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย

5นวตกรรมการจดการเรยนรแบบบรณาการภายใตระบบครอบครวเสมอนเพอพฒนานกศกษาใหมอตลกษณจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย: จากแนวคดสการปฏบต

6

การจดการเรยนรแบบบรณาการในรายวชาพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบภายใตระบบครอบครวเสมอน

วชาพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบเปนรายวชาทศกษาแนวคดและหลกการคดของการพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบจากการเรยนรภาคทฤษฎและภาคทดลอง โดยมงเนนใหนกศกษาไดเขาใจกระบวนการคดและมทกษะของการคดอยางเปนระบบ วทยาลยฯไดนำาแนวคดระบบครอบครวเสมอนมาประยกตใชในการออกแบบการจดการเรยนรในรายวชาเพอพฒนานกศกษาใหมคณลกษณะทพงประสงคตาม อตลกษณจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย โดยผลการเรยนรทสำาคญตามวตถประสงครายวชาประกอบดวย 1) การคดวเคราะหและแกปญหาอยางเปนระบบ นกศกษาเรยนรเนอหาภาคทฤษฎเกยวกบการคดอยางเปนระบบ การพฒนาการคดเชงเหตผล และการคดเชอมโยง เรยนรโดยกระบวนการกลม การอภปราย การระดมสมอง และการแลกเปลยนเรยนรภายในครอบครวเสมอนของตนเองเพอใหไดมมมองและความคดทหลากหลาย ซงนำาไปสการอธบายและสะทอนฐานคดของผเรยนแตละคน และ 2) การมสวนรวม ในการเรยนภาคทดลองนกศกษาเรยนรกระบวนการมสวนรวมและการทำางานเปนทม นกศกษาแตละกลมนำาวงจรปญหามาวเคราะหและคนหาแนวทางหรอวธการแกปญหา นำาวงจรปญหาจากกรณศกษาทเปนเหตการณรวมสมยสอดคลองกบบรบทของผเรยนและวทยาลยฯมาวเคราะหและกำาหนดแนวทางหรอวธการแกปญหาและพฒนาโครงงานเพอแกปญหา ผเรยนนำาเสนอโครงงานในครอบครวเพอใหขอคดเหนและขอเสนอแนะในการปรบปรงโครงงานใหมคณภาพ นอกจากนสมาชกในครอบครวทกคนรวมกนวางแผนการดำาเนนงาน การประเมนผล การสรปและถอดบทเรยน ตวอยางของโครงงานไดแก โครงงาน วพบ.รวมใจแยกขยะรไซเคล โครงงานลด ละ เลกพลงงานสนเปลองใน วพบ. โครงงาน วพบ.รวมใจปลกตนไมลดโลกรอน เปนตน

กระบวนการจดการเรยนรในรายวชาประกอบดวย การวางแผน การดำาเนนงาน การตรวจสอบและประเมนผล และการนำาผลการประเมนไปพฒนามรายละเอยดดงน

1. ขนวางแผน (Plan)

7

รายวชาพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบมทงหมด 2(1-2-3) หนวยกต ประกอบดวยการเรยนรภาคทฤษฎ 15 ชวโมง การเรยนรภาคทดลอง 30 ชวโมง และเรยนรดวยตนเอง 3 ชวโมงตอสปดาห โดยมกจกรรมดงตอไปน

1.1 การเตรยมอาจารย ผรบผดชอบรายวชาประชมทมผสอนซงผสอนเปนอาจารยแมหรออาจารยพอของนกศกษาในแตละครอบครวเพอทำาความเขาใจลกษณะรายวชา วตถประสงค กจกรรมการเรยนร การวดและประเมนผลรายวชา พรอมทงกำาหนดกรณศกษาทเออตอการเรยนรของนกศกษา ชแจงและทำาความเขาใจเกยวกบบทบาทของผสอน บทบาทของผเรยนและคมอในการจดการเรยนรรายวชา 1.2 การเตรยมนกศกษา ผรบผดชอบรายวชาและอาจารยฝายกจการนกศกษารวมกนปฐมนเทศและเตรยมความพรอมนกศกษาในการเรยนรรายวชาพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบในโครงการปฐมนเทศนกศกษาใหม โดยใชเวลา 6 ชวโมงในการใหนกศกษาไดเรยนรและมประสบการณในการนำาทกษะกระบวนการคดมาใชใหเกดประโยชนตอการเรยนรตลอดหลกสตรและการใชชวตสวนตว ทกษะและประสบการณในการเรยนรของนกศกษาไดแก ทกษะการฟงอยางลกซง (Deep Listening) ทกษะการตงคำาถาม (Inquiry) การเขยนแผนทความคด(Mind Mapping) ทกษะการนำาเสนอ (Presentation) การสะทอนคด (Reflection and Feedback) การสรปและถอดบทเรยน (Lesson Learned) 2. ขนดำาเนนการ (Do) มงเนนการจดกจกรรมการเรยนรเพอพฒนากระบวนการคดขนสงมรายละเอยดกจกรรมดงตอไปน

ครงท 1 (ภาคทฤษฎใชเวลา 3 ชวโมง) มการดำาเนนการดงน 1) ชแจงลกษณะรายวชา วตถประสงค กจกรรมการเรยนการสอน การประเมนผล และผลลพธการเรยนร 2) แบงนกศกษาเปน 24 กลมๆละ 5-6 คนโดยกำาหนดใหอาจารยพอหรออาจารยแมในระบบครอบครวเสมอนเปนอาจารยทปรกษาประจำากลม อาจารยผรบผดชอบรายวชาบรรยายแบบมสวนรวม

8

เกยวกบกระบวนการคดอยางเปนระบบ และลำาดบขนตอนของการคดอยางเปนระบบ 3) ใชโจทยสถานการณปญหาภาวะโลกรอนเปนสอการเรยนรและกระตนใหนกศกษามการคดเชอมโยงสถานการณดงกลาวกบบรบทภายในวทยาลยฯ 4) นกศกษาแตละกลมนำาเสนอผลงาน/ผลการวเคราะหในชนเรยนโดยใชแผนทความคดเปนสอในการนำาเสนอ 5) นกศกษาแตละกลมรวมกนสรปและถอดบทเรยน

ครงท 2 (ภาคทฤษฎใชเวลา 3 ชวโมง) เนอหาเนนการวเคราะหปจจยยอยมการดำาเนนการดงน 1) นกศกษาแตละกลมรวมกนวเคราะหปจจยยอยหรอสาเหตของปญหาของการเกดภาวะโลกรอนในวทยาลยฯ และระบรายการของปจจยยอยหรอสาเหตทมความเปนไปได 2) นกศกษาในแตละกลมนำาเสนอผลงานเพอแลกเปลยนเรยนรในชนเรยน 3) รวมกนสะทอนคดและถอดบทเรยน

ครงท 3 (ภาคทฤษฎใชเวลา 3 ชวโมง) เนอหาเนนการวเคราะหความสมพนธของปจจยยอยและการกำาหนดสมมตฐาน โดยมกจกรรมดงน 1) แตละกลมรวมกนนำาปจจยยอยมาหาความสมพนธโดยการเขยนเปนความสมพนธทมลกษณะเปนเหตและผล นกศกษาแตละกลมลองตงคำาถามเพอทจะฝกหาคำาตอบในการแกไขปญหาภาวะโลกรอนภายในวทยาลยฯ 2) รวมกนสะทอนคดและถอดบทเรยน

ครงท 4 (ภาคทฤษฎใชเวลา 3 ชวโมง) เนอหาเนนการเขยนวงจรปญหาโดย 1) แตละกลมนำาวงจรความสมพนธระหวางปจจยยอยมาเขยนเปนวงจรปญหาเพอจะนำาไปสการแกไขปญหาการลดภาวะโลกรอนในบรบทของวทยาลยฯ 2) สะทอนคดและถอดบทเรยน

ครงท 5 (ภาคทฤษฎใชเวลา 3 ชวโมง) นกศกษาในแตละกลมรวมกนเขยนโครงงานเพอการแกปญหาภาวะโลกรอนภายในวทยาลยฯ แลวนำาเสนอโครงงานเพอการแลกเปลยนเรยนรในชนเรยนและเตรยมความพรอมในการนำาเสนอกบสมาชกในครอบครวเสมอนทกคนในชวโมงพฒนานกศกษา (พนทคณธรรม (Moral Area)

ครงท 6 (ภาคทดลองใชเวลา 3 ชวโมง) นกศกษาแตละกลมนำาโครงงานทปรบแกไขตามความคดเหนและขอเสนอแนะจากนำาเสนอในชนเรยน

9

มานำาเสนอกบครอบครวเสมอนในชวโมงพฒนานกศกษา เพอใหสมาชกในครอบครวทกคนไดมสวนรวมแสดงความคดเหนใหขอเสนอแนะตอโครงงานนำาไปสโครงงานทมคณภาพและสามารถปฏบตไดจรงอยางเปนรปธรรม

ครงท 7-14 (ภาคทดลองใชเวลา 24 ชวโมง ครงละ 3 ชวโมง) นกศกษาทกกลมดำาเนนการกจกรรมตามแผนงานและโครงการทกำาหนดโดยเนนการมสวนรวมของสมาชกในครอบครวเสมอน ภายหลงการทำากจกรรมในแตละครง ทกครอบครวรวมกนสรปและประเมนผลการดำาเนนงาน

ครงท 15 (ภาคทดลองใชเวลา 3 ชวโมง) นกศกษาแตละกลมนำาเสนอผลงานการดำาเนนการและการประเมนผลของโครงงานในชนเรยนเพอการแลกเปลยนเรยนรรวมกน ประเมนผลรายวชาในภาพรวมโดยประเมนผลจากขอมลเชงปรมาณและเชงคณภาพทมงเนนการสะทอนกระบวนการจดการเรยนรและผลลพธการเรยนรของนกศกษาในรายวชา

3. ขนตรวจสอบและประเมน (Check) ใชการประเมนผลสมฤทธทางการเรยนและประเมนผลการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษา ครอบคลมทง การปฏบตกจกรรม กระบวนการ ผลผลต และผลลพธ ทมงสอตลกษณจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย ดงน

3.1 จตบรการ ตวอยางการสะทอนคดของนกศกษาไดแก รสกม“ความสขและภมใจทตนเองเปนสวนหนงทมโอกาสในการปลกตนไมในวทยาลยฯเพอลดปญหาภาวะโลกรอน ตนเองอยากจะชวยขบเคลอนโครงงาน” “ครอบครวเดยวกนแบงปนของใชใหดทสด” บานของเราอยพนทดานหลง“วทยาลย เปนลานโลงกวางเราเหนพองกนวาจะทำาเปนลานธรรม เราจงชวยกนปลกตนไมใหญมากมาย...ชวยกนรดนำาตนไมทกวน วางแผนใสปยคอกเดอนละครง เราเฝาดการเตบโตของตนไม บมเพาะความรก ความเอออาทรแกกนภายใตรมเงา...”

3.2 การคดวเคราะห นกศกษาสวนใหญสะทอนวาการเรยนรในรายวชาสงผลใหตนเอง เรยนรวธการวเคราะหปญหา และเลอกวธการในการแกปญหา คดเปนเหตเปนผลมากขน ตวอยางของการสะทอนคดไดแก

10

การลดภาวะโลกรอนควรเรมทตวเรา ใกลตว และเปนปญหาทเกดในชวต“ประจำาวน เชน การใชนำา ใชไฟฟา ประหยดรคณคา คดแยกขยะกอนทง ไมทงขยะเกลอน สามารถนำาความรไปวางแผนทำางานกลม การนำาเสนอ ” “การยอมรบขอวพากษ นำามาปรบปรงแกไข และนำาผลงานไปปรบใชในชวตประจำาวนได รจกหดคดทำาสงใหม การคดนอกกรอบ คดสรางสรรคในสงทเปนประโยชน”

3.3 การมสวนรวม ผเรยนสะทอนวาการเรยนรโดยใชการใชโครงงานสงเสรมใหนกศกษามทกษะในการทำางานเปนทม มภาวะผนำา และเรยนรการทำางานรวมกบผอน ตวอยางของการสะทอนของนกศกษาไดแก ประทบใจเพอนในกลม รนพ อาจารยทใหคำาแนะนำาดๆ บรรยากาศ“ ” “การเรยนการสอนไมเครยด เพอนๆลงมอปฏบตอยางจรงจง ไดแนวคด” “ทหลากหลายภายในกลม วามความคดอยางไร” “ ไดเรยนรบทบาทของการเปนเปนผนำาและผตาม รบฟงความคดเหนของคนอน ยอมรบและพรอมทจะปรบตวเขากบกลม”4.การนำาผลการประเมนไปพฒนา (Act) ทมผสอนรวมกนใหขอเสนอแนะเพอการปรบปรงและพฒนาการจดการเรยนการสอนใหมคณภาพยงขนดงน 1) ควรมการเลอกใชโจทยสถานการณหรอกรณศกษาจำานวนมากขนเพอใหนกศกษาฝกทกษะกระบวนการคดวเคราะหและกระบวนการแกปญหาจากสถานการณทหลากหลาย 2) มการออกแบบการเรยนรรายวชาโดยการบรณาการการจดการเรยนการสอนรายวชากบกจกรรมพฒนานกศกษาภายใตแนวคดระบบครอบครวเสมอนใหมประสทธภาพมากยงขน 3) ควรมการประเมนผลการเรยนรและผลลพธการเรยนรในสวนของการพฒนานกศกษาใหมคณลกษณะทพงประสงคตามอตลกษณจตบรการดวยหวใจความเปนมนษยใหเปนรปธรรมมากยงขน ระบบครอบครวเสมอนจงเปนแนวคดหนงทสามารถนำามาใชในการออกแบบการเรยนรรายวชาพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ ทมงเนนการพฒนานกศกษาใหมอตลกษณจตบรการดวยหวใจความเปนมนษยโดยเฉพาะคณลกษณะการคดวเคราะหและการแกปญหา และสงเสรมให

11

นกศกษาตระหนก เหนความสำาคญ และเหนคณคาของตนเองและผอนในการเรยนรรวมกน เพอมงสการพฒนาวทยาลยฯ ชมชน และสงคม

เรองเลาการพฒนานกศกษาสจตบรการดวยหวใจความเปนมนษยภายใตระบบครอบครวเสมอน

กระบวนการพฒนานกศกษาสจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย บรบทวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน ใชแนวคดการดแลนกศกษาโดยระบบอาจารยทปรกษาภายใตระบบครอบครวเสมอน มการดำาเนนการทสำาคญดงน1. การเตรยมนกศกษา

นกศกษาใหมจะถกเตรยมใหรจกการใชกระบวนการสนทรยสนทนา การคดอยางเปนระบบ การทำางานเปนทม การถอดบทเรยน การเรยนรตามสภาพจรงในสปดาหปฐมนเทศ และนกศกษาจะถกปลกฝงการรจกตนเอง รจกคนอน รจกชมชน ปลกฝงความลมลกของคำาวาครอบครวเสมอน เพอลดชองวางระหวางนกศกษาใหมกบพๆ อาจารย เจาหนาท และผสงอาย โดยมการเรยนรตามสภาพจรง วฒนธรรมและวถชมชน ภายใตกจกรรมแสดงถงความเคารพตอสงศกดสทธในวทยาลยฯ และในชมชน มการลงพนทในชมชนเพอใหนกศกษารจกพนทของชมชนทตงของสถาบนฯ และบคคลในชมชน มการนำานกศกษาใหมเขารวมทำาบญตกบาตรในชวงเชาทวดรวมกบชมชน มการแนะนำาตวและทำาความรจกกนระหวางนกศกษาใหมกบบคคลในชมชน รวมทงใหเจาอาวาสบรรยายธรรมะ ขอคดในการใชชวต เพอสรางขวญและกำาลงใจใหแกนกศกษาใหม ทงนเจาอาวาสยงเปนกรรมการทปรกษาของทางวทยาลยฯ ดวย

2. การดำาเนนการการดำาเนนกจกรรมของระบบครอบครวเสมอนโดยจดปฏทนกจกรรม

ประจำาป โดยบรณาการกจกรรมพฒนานกศกษา กจกรรมทำานบำารงศลปวฒนธรรม งานปกครอง วนย และกจกรรมวฒนธรรมขององคกร วฒนธรรมวชาชพและทองถน เขาในชวโมงพฒนานกศกษา ในตารางสอนทกชนป ซงกำาหนดเปนชวงเวลาเดยวกน คอ บายวนพธ เวลา 13.00 –

12

16.30 น. โดยเรยกชวงเวลานวา พนทคณธรรม กจกรรมทดำาเนนการทงหมดเรมตงแตชวงตนปการศกษาจนถงสนสดปการศกษา ประกอบดวย การเรมตนเขาสการเปนนกศกษา เพอใหนกศกษาไดรจกวทยาลยฯ รจกหลกสตรการเรยนการสอน ตลอดจนการวดและประเมนผล รจกคณาจารย เจาหนาท รนพ ตลอดจนผสงอายจากชมชน ทรวมเปนสมาชกในครอบครวและชมชนทตงวทยาลยฯ ในการนทกคนไดผานการเตรยมความพรอมในการดแลนกศกษาตามกระบวนการของวทยาลยฯ ซงหมายถง การพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ กระบวนการสนทรยสนทนา การเรยนรตามสภาพจรง และการถอดบทเรยน

จากนนไดมการทำากจกรรมพธขอเปนสมาชกของชมชน โดยการไหวศาลปตาของชมชน ผานผนำาพธ ทเรยกวา ตาจำา ซงเปนปราชญทางพธกรรมของชมชน หลงจากนนนกศกษาใหมทกคนเขารวมกจกรรม Walk Rally โดยรนพนกศกษาทกชนป คณาจารย บคลากรสายสนบสนน และศษยเกา ภายใตแนวคด สรางสรรค จตอาสา และอาเซยน และหลงจากนนนกศกษาทกคนจะตองเขาสพธเจม พธบายศรสขวญ โดยผสงอายทเปนป ยา ตา ยาย จากชมชน เพอเปนการสรางขวญกำาลงใจ และสรางความผกพนระหวางนกศกษาและชมชน พรอมทงรนพ คณาจารยและบคลากรสายสนบสนน กจกรรมตางๆ เหลานมแนวคดและความเชอวา กระบวนการเหลานเปนการเรมตนใหนกศกษาไดเรยนรและเขาใจกระบวนการในบรบทของวทยาลยฯวามบคคล และกลมบคคลใดบางทมสวนเกยวของกบความเปนอยของนกศกษา จากนนนกศกษากจะเขาสระบบกจกรรมประจำาของวทยาลยฯ ทผานการออกแบบกจกรรม เพอพฒนาใหนกศกษาเกดอตลกษณจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย และคณลกษณะบณฑตทพงประสงค ซงทกกจกรรมจะอยในการดแลของรนพ อาจารยพอ และอาจารยแม โดยกจกรรมทเชอวาจะขดเกลาและหลอหลอมใหนกศกษาเกดอตลกษณทกำาหนด โดยทกกจกรรมททำารวมกนจะใชวธการสนทรยสนทนา การทำางานเปนทม การอยรวมกนแบบ พอ แม พ นอง และป ยา ตา ยาย และการทำากจกรรมรวมกน เชน วนครอบครว คอวนสงกรานต วนคลายวนสถาปนาวทยาลยฯ วนรบนองใหม วนสำาเรจการ

13

ศกษา วนขนปใหม เปนตน ซงวทยาลยจะใหความสำาคญกบผสงอายในชมชนเขารวมกจกรรมทกครงเพอใหนกศกษาไดสมผสกบวถชมชน

กจกรรมในพนทชมชนทนกศกษาเขารวมเปนประจำาในแตละป จะประกอบดวย บญเผวส (มหาชาต) งานลอยกระทง บญเขากรรมจำาศล เปนตน ซงกจกรรมตางๆ เหลานจะถกหมนเวยนทกปการศกษา ความถของกจกรรมจะทำาใหนกศกษาเขาใจตนเอง เขาใจผอนและเขาใจชมชน ชองวางระหวางนกศกษากบพ อาจารยและชมชนลดลง ความเขาใจ ความรก ความสามคค ความใสใจเกดขนแทน ทำาใหนกศกษามนใจ กลาคด กลาทำา กลาแสดงออก ในการทำากจกรรมตางๆรวมกน ความใกลชดสนทสนมจะทำาใหนกศกษามองทกคนเปนญาต เปนคนคนเคย มความรก ความหวงดใหกบทกคนดวยกจกรรมสมพนธทกำาหนดและสดทายเชอวาความอบอนทเกดจะทำาใหนกศกษาคนชนกบการทจะมองคนอนๆ หรอผรบบรการอนๆดจญาตมตร3. การสรปผลและถอดบทเรยน

ผลการสรปและถอดบทเรยนจากกจกรรมทวทยาลยฯออกแบบในการพฒนานกศกษา สะทอนวานกศกษาและครอบครวเกดความรก ความไววางใจ ความเปนกนเอง ความประทบใจ ความอบอนใจ ใหการปรกษาและดแลกนดวยความเอออาทร และความผกพนทไมมเงอนไข เกดความสขในการใชชวตอยในวทยาลยและการเรยนรชมชน ทำาใหไดรบการพฒนาคณลกษณะตามอตลกษณจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย มงมนทจะทำากจกรรมและทำางานเพอการพฒนาตนเองอยางตอเนอง รวมทงอทศตนในการทำางานเพอชมชนและสงคมตอไป

ถอดบทเรยนการเรยนรจตบรการดวยหวใจความเปนมนษยผานกจกรรมจตอาสา1. การดแลผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกโดยใชนวตกรรมกานมะพราวกระดกการนำากานมะพราวกระดกไปใชกบผปวยโรคหลอด

เลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกโดยใชนวตกรรมกานมะพราวกระดกโดยใชฝาเทาดนกานมะพราวจากนนจบดามกานมะพราวดนทงลงไวประมาณ 1 นาท

14

2. จตอาสาดแลผปวยขาดคนดแลในชมชนตำาบลยางคำา อำาเภอหนองเรอ จงหวดขอนแกน

3. จตอาสาปลกผกสวนครวเพอสงเสรมความมนคงทางอาหารของชมชน

บทสรปการปฏบตการ แลกเปลยนเรยนร สรปและถอดบทเรยนการจดการ

เรยนรแบบบรณาการภายใต นวตกรรมระบบครอบครวเสมอนสการ

การนำากานมะพราวกระดกไปใชกบผปวยโรคหลอดเลอดสมองทมภาวะปลายเทาตกโดยใชนวตกรรมกานมะพราวกระดกโดยใชฝาเทาดนกานมะพราวจากนนจบดามกานมะพราวดนทงลงไวประมาณ 1 นาท

การมจตอาสาไปดแลผสงอายทขาดคนดแลโดยมกจกรรมในการดแลผปวยคอตรวจสขภาพ การฟ นฟสมรรถภาพกระดกและขอ บรจาคสงของเครองใชทจำาเปน ทำาความสะอาดบรเวณในบาน ชวยจดหาสงอำานวยความสะดวก ทำาความสะอาดรางกาย ใหกำาลงใจ และแนะนำาวธการออกกำาลงกาย ดงขอความทสะทอนจากผรบการดแล

“ มความปลมปตทนกศกษามาดแล”

การปลกผกสวนครวในชมชนตำาบลบานเปด เพอสงเสรมใหคนในชมชนมอาหารกนอยางพอเพยงตลอดปและสงเสรมความตองการทางโภชนาการของบคคลทงปรมาณ คณภาพและความหลากหลาย สงเสรมการพงตนเองทางอาหารและเรยนรวถความพอเพยงดงเสยงสะทอนจากนกศกษาและคนในชมชน“สนกสนานและมความสขทกครงทไปดแลแปลงผก”“ไดเรยนรวถของชมชนทอยกนอยางเอออาทร”

15

พฒนาอตลกษณบณฑตบรการดวยหวใจความเปนมนษย ณ วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน ในระยะ 5 ป (พ.ศ. 2551-2555) ทผานมา พบวา ระบบครอบครวเสมอน เปนนวตกรรมทสามารถนำาไปประยกตใชไดจรงอยางมคณภาพ เกดการพฒนาอตลกษณบณฑตอยางเปนรปธรรมทงในตวของบณฑต เครอขายสถาบนการศกษา สถานบรการและชมชน ซงการถายทอดนโยบายและยทธศาสตรสการปฏบตในการดำาเนนงานพฒนานกศกษาใหมอตลกษณจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย มการขบเคลอน มความกาวหนา และเกดผลสำาเรจอยางมากมายภายใตบรบททแตกตางกน จงมความเปนไปไดสงในทางปฏบตและสามารถพฒนาเปนตนแบบนวตกรรมการจดการเรยนรทสถาบนการศกษา สามารถนำาไปประยกตใชไดตามความเหมาะสม เพอการพฒนานกศกษาแบบองครวม สอดคลองกบความตองการของชมชนและสงคม และสามารถขยายผลสการพฒนาเครอขายบรการดวยหวใจความเปนมนษยเพอการการพฒนาสขภาวะชมชนอยางยงยน

16

บรรณานกรม

ชมรมจตอาสาวทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน.(2554). โครงการสรางเสรมสขภาพดวยกานมะพราวกระดก.(ไดรบทนสนบสนนจากสสส).

ธรณศ สายวฒน.(2554).ผลการจดการเรยนการสอนสอดแทรกคณธรรมจรยธรรมและการคดอยางเปนระบบโดยใชวจยเปนฐาน เพอพฒนานกศกษาใหมจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน : ขอนแกน.

ปราณ แสดคงและคณะ .(2552). ผลการพฒนาการเรยนการสอนตามแนวจตตปญญาศกษาในรายวชาพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน : ขอนแกน.

.(2554). ผลการการจดกระบวนการเรยนรตามกรอบมาตรฐานคณวฒระดบอดมศกษาแหงชาต(TQF) โดยใชโครงงานในวชาพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ. วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน : ขอนแกน.

มกราพนธ จฑะรสก . (2550). คมอการจดการเรยนการสอนวชาพฒนากระบวนการคดอยางเปนระบบ: สถาบนพระบรมราชชนก .นนทบร: โครงการสวสดการ.

มกราพนธ จฑะรสก . (2551). การคดอยางเปนระบบ: การประยกตใชในการเรยนการสอน. สถาบนพระบรมราชชนก. นนทบร: โครงการสวสดการ.

. (2551).บทเรยน ๑ ปศนยการเรยนร เขาใจ เขาถง พฒนา : ระบบครอบครว.ขอนแกน: โรงพมพคลงนานาวทยา.

17

มกราพนธ จฑะรสก และคณะ. (2552). กระบวนการเรยนรจตบรการดวยหวใจความเปนมนษยภายใตระบบครอบครวเสมอน. ขอนแกน : โรงพมพคลงนานาวทยา.

มกราพนธ จฑะรสก .(2554). การสรางเครอขายระบบสาธารณสขในวชาชพพยาบาลภายใตจตบรการดวยหวใจความเปนมนษย : ความรวมมอระหวางสถานศกษาสสถานบรการเพอชมชนเขมแขง. ขอนแกน : โรงพมพคลงนานาวทยา.

. (2555). การคดอยางเปนระบบ: การประยกตใชในการเรยนการสอน.(ฉบบปรบปรง พ.ศ. 2555 บทบาทหนงของสถานศกษาสประชาคมอาเซยน ป พ.ศ. 2558) นนทบร: โครงการสวสดการ.

วชย ตนศร. (2550). อดมการณทางการศกษา ทฤษฎและภาคปฏบต. พมพครงท 2. กรงเทพฯ : สำานกพมพแหงจฬาลงกรณมหาวทยาลย.

วศษฎ วงวญญ. (2548). สนทรยสนทนา. กรงเทพฯ: สำานกพมพสวนเงนมมา.

วไลวรรณ วฒนานนทและคณะ .(2554). ผลการพฒนานกศกษาโดยใชศนยการเรยนรเขาใจ เขาถง พฒนา (ระบบครอบครว). วทยาลยพยาบาลบรมราชชนน ขอนแกน: ขอนแกน.