BỆNH VI NẤMHistoplasma

Do nấm histoplasma capsulatum, loài nấm haidạng. Bệnh được Darling phát hiện (1908) vàmang tên bệnh Darling. Năm 1934 De Monbreun,Hansmann và Chenken phân lập và nuôi cấy đượcnấm. Nấm thường sống trong đất đặt biệt là đất cóphân gia cầm hay phân chim bồ câu. Bệnh thườnggặp ở mọi lứa tuổi.

Bệnh thường gây viêm da, niêm mạc, và gây viêmphổi, bệnh cũng thường gặp ở những người nhiễmHIV.

Nguồn gốc

GIỚI THIỆU:

- Nấm Histoplasma thường được tìm thấy nhiềuở vùng đất ẩm, đặc biệt là đất có nhiều phân gà,vịt, chim hoặc phân dơi. Những người quét dọnhoặc tiếp xúc với chuồng gà vịt, vùng đất dướigốc cây có nhiều chim đậu, dưới hang dơi rất dễmắc bệnh. Nấm Histoplasma capsulatum là loạinấm lưỡng hình, trông giống như một dạngmốc trong tự nhiên.

I- Bệnh vi nấm Histoplasma(Histoplasmosis)

Người ta nhận dạng nấm dựa vào đặc điểmsợi nấm sinh ra những bào tử lớn và nhỏ, khinuôi cấy nấm phát triển như một nấm hạtmen mọc chồi tại mô của vật chủ hoặc trênthạch giàu dinh dưỡng.

Bào tử của loại nấm này có kích thước rất nhỏnên khi hít thở chúng có thể lọt vào đến tậnphế nang, tại đây chúng chuyển dạng thànhnhững thể chồi.

GIỚI THIỆU

Đặc điểm sinh vật học:

-Là loại nấm lưỡng hình, loại nấm mốc thấy trong đất và mọc tốt ở nhiệt độ 22 – 25ºC.

-Loại nấm này gồm các sợi nấm có vách ngăn.

I- GIỚI THIỆU

-Có hai loại nha bào sinh sản:

+ Bào tử dính dạng nhỏ: nhỏ và có khả năng gây nhiễm trùng;

+ Bào tử dính to dạng nốt: quá lớn để có khả năng gây nhiễm trùng ở người, loại nấm men tìm thấy trong cơ thể người;

-Chúng mọc được trên môi trường thạch Sabouraud và thạch máu 37ºC, không có vỏ;

I- GIỚI THIỆU

Bào tử vi nấm Histoplasma

Bệnh Histoplasma gặp ở khắp nơi từ 45o vĩBắc đến 30o vĩ Nam. Bệnh rất phổ biến ởthung lũng sông Misissipi và ở Nam Phi. Ởchâu Á, xuất hiện ở các nước Ấn Độ , Thái Lan,Nhật, Hongkong, Indonesia, Philippines vàViệt Nam.

Bệnh nhân thuộc mọi lứa tuổi nhưng chủ yếulà ở trẻ em, nam nhiều hơn nữ. Càng ngày,bệnh càng thấy nhiều ở người nhiễmHIV/AIDS.

II- DỊCH TỄ HỌC

Histoplasma capsulatum tìm thấy trongđất, phân dơi, phân chim bồ câu, phân gàcon và có thể có ở những động vật khác.

Vi nấm có dạng sợi trong thiên nhiên, chocác bào tử bay trong không khí. Ngườinhiễm bệnh qua đường hô hấp do hít phảibào tử vào phổi, rất hiếm khi xâm nhậpqua đường tiêu hóa hoặc qua các vết trầyxước ngoài da.

II- DỊCH TỄ HỌC

Bệnh không lây trực tiếp từ người bệnhsang người lành hay từ thú sang ngườivì thế hạt men chết rất nhanh sau khi rờikhỏi ký chủ.

II- DỊCH TỄ HỌC

Sơ đồ nhiễm nấm gây bệnh phổi

Bệnh Histoplasma tồn tại dưới dạng âm thầm,các cuộc điều tra huyết thanh học cho thấykhoảng 70 – 80% số ca chỉ thể hiện bằng huyếtthanh dương tính mà thôi. Bệnh được biểuhiện dưới ba dạng:

- Dạng sơ nhiễm

- Dạng lan tỏa

- Dạng mạn tính khu trú

III- BỆNH HỌC

90% người bình thường khỏe mạnh hít bào tửnấm Histoplasma vào phổi không có triệuchứng gì cả.

Một số ít người khác, thời gian ủ bệnh khoảng1 – 3 tuần, có những biểu hiện giống bệnhcúm: mệt mỏi, sốt vừa, đau bắp thịt; đau khớpxương, chụp X–quang phổi sẽ thấy nổi hạchmột hoặc hai bên rốn phổi, hai lá phổi lốmđốm trắng rải rác.

Dạng sơ nhiễm (Primo-Infection)

Tổn thương phổi do nấm trên phim chụp cắt lớp

Hạch ở rốn phổi và vài đốm trắng rải rác

Vi nấm lan theo đường máu hoặc đường bạch huyết để vào hệmô bào – bạch cầu đơn nhân to, thể này thuộc loại hiếm và đượckích hoạt tiềm ẩn. Nhiệt độ bệnh nhân tăng, tổng trạng kém. Vinấm phát triển cùng một lúc ở nhiều cơ quan, đưa đến:

+ Nổi hạch toàn thân.

+ Lách to và đôi khi gan to.

+ Tổn thương tủy xương (thiếu máu, giảm bạch cầu).

+ Tổn thương hệ thần kinh (viêm màng não, viêm não và tủysống).

+ Tổn thương tim (cả 3 lớp).

+ Tổn thương phổi, trung thất, xương, đường tiêu hóa.

+ Suy thượng thận. Tổn thương thận, mắt.

+ Nếu không điều trị, chắc chắn bệnh nhân sẽ chết.

Thể lan tỏa (forme dlseminee)

Bệnh vi nấm Histoplasma mạn tính ở phổi, hay thấy ởngười có tuổi (trên 45), Là hậu quả tái phát nội sinhhoặc tái nhiễm ngoại sinh. Bệnh nhân ho khạc đàm cólẫn máu, khó thở, sốt và tổng trạng xấu. Phim X-quang cho thấy hình ảnh thâm nhiễm khá rộng vàhình ảnh nhiều hang tựa như hang lao – bệnh diễntiến dẫn đến suy hô hấp và tâm phế mạn (Coeurpulmmonaire chronique) – bệnh có thể kéo dài nhiềunăm, có thể lan tỏa làm chết người.

Thể mạn tính khu trú (formechronlque locallsee)

Hình ảnh phổi bị thâm nhiễm nhưhang lao

Bệnh nhân bị nấm hầu họng lưỡi

Người bệnh trong tấm hình được chẩn đoán bị nhiễm nấm (histoplasmosis), anh ta có

một vết loét ở nướu và nó cũng có xu hướng ngày càng lan rộng

Bệnh phẩm: Đàm máu, tủy xương,… được trải trên 1 tấm

kính hoặc phết ẩn (impression smear) các cơquan đã sinh thiết được có định bằngmethanol rồi nhuộm Giemsa hoặc Wright.

Các mẫu sinh thiết gan, lách, hạch bạchhuyết,… được cố định 24 giờ trong dung dịchformalin 10% hoặc dung dịch Bouin, sau đó cắttheo phương pháp giải phẫu bệnh lý rồinhuộm Haematoxylin và Eosin, PAS hayGomori.

IV. CHUẨN ĐOÁN:

Quan sát dưới kính hiển vi, ta thấy bên trongmô bào hay bạch cầu đơn nhân to chứa 50 –100 tế bào hạt men nhỏ, kích thước (2 – 3µm)x (3 – 4µm), tế bào co lại, tạo nên một khoảngtrống giữa vách và tế bào chất tựa như một“bao”. Những sang thương lâu ngày thườngcó dạng viêm hạt với vừng bã đậu ở giữatrông giống như lao. Các hạt nhỏ trong phôithường hay có hóa vôi ở riềm, vi nấm bêntrong thường chết.

IV. CHUẨN ĐOÁN:

Nấm Histoplasma capsulatum var. capsulatum

-Mô học: bệnh phẩm là da, hạch được nhuộmHematoxylin, PAS thấy tế bào nấm nằm trong đạithực bào và trong tế bào khổng lồ.

-Nuôi cấy:môi trường sabouraud hay môi trườnglỏng glucoza + dịch chiết tim.

Ở nhiệt độ 37°C thì khuẩn lạc có dạng kem, khisoi có tế bào nấm men, ở nhiệt độ 20°C -26°C thìkhuẩn lạc dạng sợi màu trắng.

CẤY:

Bệnh vi nấm Histoplasma là một trongsố rất ít các bệnh vi nấm có thể chuẩnđoán miễn dịch.

Chuẩn đoán miễn dịch:

Tiêm trong da 0.1ml Histoplasmin, kết quảđọc được sau 48 – 72 giờ: được xemdương tính khi ở nơi tiêm hình thành mộtvùng da sẩn cứng, đường kính lớn hơn5mm.

Phản ứng cố định bổ thể .

Phản ứng nội bì với Histoplasma:

Thử nghiệm cố định bổ thể (CFT): bắt đầu dươngtrong 2 – 4 tuần sau khi nhiễm vi nấm; hiệu giá khángthể giảm dần và thấp từ tháng 9. Nếu sau đó, khángthể vẫn tiếp tục cao thì tiên lượng xấu.

Khuyếch tán miễn dịch: Nếu bệnh nhân bị bệnh doHistoplasma capsulatum, kháng thể trong máu sẽkhuyếch tán và kết hợp với Histoplasmin thànhđường kết tủa M (gần lỗ Histoplasmin) hoặc đường H(gần lỗ huyết thanh). Đường M có ý nghĩa bệnh nhânđã khỏi bệnh hoặc mới nhiễm bệnh, đường H cho biếtbệnh nhân đang tiến triển mạnh.

Phản ứng huyết thanh học:

Với các bệnh nấm hệ thống khác, lao, Hodgkin, Leucocemia, Leshmaniasis, giang mai,

toxoplasmosis, lymphosarcoma.

Chẩn đoán phân biệt

-Amphotericin B truyền tĩnh mạch.

-Itraconazol (sporal): 200 –400mg/ngày x 2 –6tháng.

-Ngoài ra có thể dùng fluconazol,ketoconazol. Ở giai đoạn một, thường khôngcần điều trị, trừ khi bệnh cấp tính.

Ở giai đoạn hai, Amphotericin P kết hợp vớigiải phẫu cắt bỏ.

V. ĐIỀU TRỊ:

V. ĐIỀU TRỊ:

V – ĐIỀU TRỊ

Cách phòng bệnh hiệu quả là khi làm việc hay sinhhoạt ở những vùng đất ẩm, đặc biệt là đất có nhiềuphân chim, dơi, người quét dọn chuồng gà, chuồngnuôi gia cầm, thủy cầm,… phải mặc quần áo bảo hộlao động để chống nấm xâm nhập

Cha mẹ hoặc người bảo mẫu phải quản lý tốt trẻ nhỏ,không để trẻ nô đùa ở nơi ẩm thấp, có nhiều phânchim, phân gia cầm, phân dơi. Khi phát hiện các triệuchứng nghi nhiễm nấm ở phổi, cần đi khám để đượcchuẩn đoán và điều trị sớm. Ở các thành phố, lưu ýcác nhà có dơi đậu ở tầng dưới nóc.

VI - DỰ PHÒNG:

THE END