besİn ÖĞelerİ ve İnsan vÜcudundakİ İŞlevlerİ · besİn nedİr? besinler, günlük...
TRANSCRIPT
![Page 1: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/1.jpg)
BESİN ÖĞELERİVE
İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
![Page 2: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/2.jpg)
YETERLİ VE DENGELİ BESLENME NEDİR?
Vücudun büyümesi, yenilenmesi ve çalışması için gerekli olan enerji ve
besin ögelerinin her birinin yeterli miktarlarda alınması ve vücutta
uygun şekilde kullanılmasıdır.
![Page 3: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/3.jpg)
BESİN NEDİR?
Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam
için gerekli besin ögelerini sağlayan bitki ve hayvan dokularıdır.
![Page 4: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/4.jpg)
BESİN ÖĞELERİ
Besin ögeleri kendi içinde iki büyük gruba ayrılır:
1. Makro besin öğeleri: Karbonhidratlar, Yağlar, Proteinler
2. Mikro besin öğeleri: Vitaminler, Mineraller
![Page 5: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/5.jpg)
BESİN ÖĞELERİ-Makro Besin Öğeleri
Makro besin öğeleri
Karbonhidratlar Proteinler Yağlar
Başlıca görevi vücuda enerji
sağlamaktır.
![Page 6: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/6.jpg)
BESİN ÖĞELERİ-Mikro Besin Öğeleri
Mikro besin öğeleri
Vitaminler Mineraller
Enerji içermedikleri halde vücut için gerekli olan
enerjinin oluşması, büyüme ve gelişme
mekanizmalarda etkin rol oynarlar.
![Page 7: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/7.jpg)
BESİN ÖĞELERİ
1. Karbonhidratlar
2. Yağlar
3. Proteinler
4. Vitaminler
5. Mineraller
6. Su
![Page 8: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/8.jpg)
KARBONHİDRATLAR
![Page 9: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/9.jpg)
KARBONHİDRATLAR
İçerdikleri molekül sayısına göre 2 grupta
toplanırlar:
• Basit Karbonhidratlar
• Kompleks Karbonhidratlar
![Page 10: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/10.jpg)
BASİT KARBONHİDRATLAR
Tek moleküllü şekerler (Monosakkaritler)
• Glikoz (üzüm şekeri),
• Früktoz (meyve şekeri)
• Galaktoz (süt şekeri)’dur.
Tek ve en fazla iki molekül içerir
![Page 11: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/11.jpg)
KOMPLEKS KARBONHİDRATLAR
İkiden fazla molekül içerir (polisakkarit)
• Nişasta
• Diyet posası
![Page 12: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/12.jpg)
KOMPLEKS KARBONHİDRATLAR
Nişasta içeren besinler:
• Tahıllar
• Kurubaklagiller
• Kök sebzeler
Posa/Lif içeren besinler:
• Sebze ve meyveler
• Tam tahıllar
• Kurubaklagiller
![Page 13: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/13.jpg)
KARBONHİDRATLARİNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
• Karbonhidratlar karaciğer ve kaslarda glikojen olarak depolanır ve
vücut için en ekonomik ve hızlı enerji kaynağıdır.
• Kas ve karaciğer glikojeni ağır çalışma koşullarında ve dayanıklılık
egzersizlerinde enerji kaynağı olarak kullanılır.
• Acil durumlarda kan şekerini düzenler ve enerji gereksinimini karşılar.
![Page 14: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/14.jpg)
KARBONHİDRATLARİNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
• Proteinlerin enerji olarak kullanılmasını önler.
• Vücutta suyun ve elektrolitlerin dengede tutulmasını sağlar.
• Beynin normal koşullarda tek kullandığı enerji kaynağı glikoz (şeker)
olduğundan bilişsel işlevler için gereklidir.
![Page 15: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/15.jpg)
DİYET POSASI/LİFİNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
• Posa, tokluk hissinin oluşması ve bağırsakların düzenli bir şekilde
çalışmasında etkili rol oynamaktadır.
• Posa kan yağlarının ve kan şekerinin normal seviyelerde olmasında
önemli rol oynar.
![Page 16: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/16.jpg)
DİYET POSASI/LİFYETERLİ VE DENGELİ ALIMIN ÖNEMİ
Besinlerin doğal bir bileşeni olan diyet posası;
• Kalp damar hastalıkları
• Obezite
• Şeker hastalığının önlenmesine yardımcıdır.
![Page 17: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/17.jpg)
KARBONHİDRATLARYETERSİZ ALIMIN SONUÇLARI
Karbonhidrat yetersizliğinde,
• Vücudun enerji ihtiyacı alınan proteinlerden karşılanmaya çalışır ve
proteinlerin esas görevlerini yerine getirmelerini engeller.
• Kandaki asit seviyesi yükselir ve oluşabilecek ‘’ketozis’’ durumu hayati
tehlike oluşturabilir.
![Page 18: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/18.jpg)
KARBONHİDRATLARFAZLA ALIMIN SONUÇLARI
Gereksinimden fazla tüketilen karbonhidratlar
• Vücutta yağa dönüştürülerek depo edilir ve şişmanlığa neden olabilir.
• Kalp damar sistemini olumsuz etkileyebilir, damar sertliğine neden
olabilir.
![Page 19: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/19.jpg)
KARBONHİDRATLARGÜNLÜK GEREKSİNİM
Beslenme ile günlük alınan enerjinin
%45-60’ının karbonhidratlardan
sağlanması önerilir.
Günlük 2000 kkal enerji gereksinimi olan bir yetişkin bireyin beslenme
düzeninde 225-300 g karbonhidrat bulunmalıdır.
![Page 20: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/20.jpg)
ŞEKER TÜKETİMİ
Dünya Sağlık Örgütü’ne göre,
Yiyeceklerin doğal yapısında bulunan şeker dışında, şekerler ile çay şekeri
olarak adlandırılan sakkarozun,
Günlük enerji miktarının %10’una kadar karşılayacak miktarda
tüketilmesinde sakınca yoktur.
![Page 21: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/21.jpg)
YAĞLAR
![Page 22: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/22.jpg)
YAĞLAR
Yetişkin insan organizmasının ortalama %15-20’si yağdır.
Yağlar sindirim sisteminde yapı taşlarını oluşturan yağ asitlerine
ayrılarak emilir.
Yapısında çift bağ bulunmayanlara doymuş yağ asitleri, çift bağ
bulunanlara da doymamış yağ asitleri denir.
![Page 23: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/23.jpg)
YAĞLAR
Doymuş yağ asitlerinden zengin yağlar
• Oda sıcaklığında genellikle katı durumdadır.
• Hayvansal ve bitkisel katı yağlar genellikle doymuş yağ asidi içerir.
![Page 24: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/24.jpg)
YAĞLAR
Doymamış yağ asitlerinden zengin yağlar
• Oda sıcaklığında sıvı durumdadır.
• Doymamış yağ asitleri bitkisel sıvı yağlarda, balık yağı ve deniz
ürünlerinde daha yaygındır.
![Page 25: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/25.jpg)
YAĞLAR
Elzem yağ asitleri:
Elzem yağ asitleri vücutta sentezlenemez.
Bu yüzden mutlaka dışarıdan besinler aracılığı ile alınmalıdır.
Vücutta sentezlenemeyen en önemli elzem yağ asitleri; linoleik ve linolenik
yağ asitleridir.
Bunlar sırasıyla, omega-6 ve omega-3 yağ asit ailesindendir.
![Page 26: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/26.jpg)
YAĞLAR KAYNAKLARI
Bitkisel yağ kaynakları
• Bitkilerden elde edilen yağ, bitkisel sıvı yağ olarak veya elde edildiği
bitkinin adı ile anılır.
• Bitkisel sıvı yağlar genellikle doymamış yağ asitleri içerir.
• Tekli ve çoklu doymamış yağ asitlerinden oluşur.
![Page 27: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/27.jpg)
YAĞLAR KAYNAKLARI
Hayvansal yağ kaynakları
• Et, tavuk, balık, süt, yumurta, peynir gibi hayvansal kaynaklı besinlerde
bulunurlar vardır.
• Hayvansal kaynaklı besinlerdeki yağlar genellikle doymuş yağ asitleri olup
genellikle katı haldedirler,
Ancak balıkta bulunan yağın çoğunluğu doymamış yağ asitlerinden oluşmuştur.
![Page 28: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/28.jpg)
YAĞLARİNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
Yağların bir kısmı enerji harcaması için kullanılır.
Yağların diğer bir kısmı ise, depo yağ olarak ve ısı yalıtımında vücudun düzenli çalışmasında etkinliği olan bazı hormonların kolesterolün yapımında kullanılır.
![Page 29: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/29.jpg)
YAĞLARİNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
• Çevrenin ısı değişimine karşı vücut ısısını korur.
• Organların çevresinde bulunan yağlar, dış etkilere karşı organları korur.
• Yağda eriyen vitaminlerin (A, D, E ve K) vücutta emilimleri için
gereklidir.
• Midede uzun süre kaldığından, diğer besin ögelerine nazaran daha
uzun süre tokluk hissi verir.
![Page 30: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/30.jpg)
YAĞLARYETERLİ VE DENGELİ ALIMIN ÖNEMİ
• Özellikle elzem yağ asitleri beyin, göz ve cilt sağlığı ile fetüs ve bebek
gelişimi için gereklidir.
• Özellikle zeytinyağının, sindirim sistemi, bazı kanser türleri ve hücre
yıpranmalarına karşı koruyucu etkisi olabileceği belirtilmiştir.
![Page 31: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/31.jpg)
YAĞLARYETERLİ VE DENGELİ ALIMIN ÖNEMİ
• Omega–3 yağ asitlerinin yeterli alımı
Yetişkinlerde;
• Kalp ve damar hastalıkları
• İltihabi eklem hastalıkları
• Kanser
• Astım
• Alzheimer gibi birçok hastalığınönlenmesinde,
Bebek ve çocuklarda;
• Retina ve beyin gelişiminde
önemli rol oynamaktadır
![Page 32: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/32.jpg)
• Gereksinimden fazla tüketilen yağlar, vücutta yağa dönüştürülerek
depo edilir ve obeziteye neden olabilir.
• Özellikle doğmuş yağların dengesiz ve aşırı tüketimi kalp damar
sisteminde sorunlara ve hastalıklara yol açabilmektedir.
YAĞLARFAZLA ALIMIN SONUÇLARI
![Page 33: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/33.jpg)
YAĞLARGÜNLÜK GEREKSİNİM
Günlük optimal beslenmede
enerjinin %20-35’inin yağlardan gelmesi önerilmektedir.
Günlük 2000 kkal enerji gereksinimi olan bir yetişkin bireyin beslenme
düzeninde 45-75 gram yağ bulunmalıdır.
![Page 34: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/34.jpg)
YAĞ ÇEŞİDİ KAYNAKLARI TOPLAM ENERJİDE YÜZDESİ MİKTAR
Tekli doymamış yağlar
Zeytinyağı, Fındık Yağı, Kanola Yağı %12-15 26 g-33 g
Çoklu Doymamış Yağlardan
Omega-6 Yağ Asidi İçeren:Mısırözü, Soya, Ayçiçeği Ve Pamuk Yağı
Omega-3 Yağ Asidi İçeren:Balık, Balık Yağı, Ceviz, Keten Tohumu
Toplam: %7-10
Omega-6: %5-10
Omega-3: %0.6-1.2
15 g-22 g
Doymuş Yağlar Hayvansal Besinlerde Bulunan Yağ, Tereyağı,İçyağı, Kuyruk Yağı
%10 (tercih %7-8) 15 g-22 g
YAĞLARGÜNLÜK GEREKSİNİMİ
Değerler 2000 kcal/gün üzerinden hesaplanmış olup, yaş, cinsiyet, fiziksel aktivite düzeyi ve diğer faktörlere bağlı olarak değişir.
![Page 35: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/35.jpg)
PROTEİNLER
![Page 36: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/36.jpg)
PROTEİNLER
• Proteinler, büyüme ve gelişme için gerekli besin maddelerinin başında
gelir ve vücudun en küçük parçası olan hücrenin yapı taşıdır.
• Proteinlerin en küçük parçası ise amino asitlerdir. 22 çeşit amino-asit
vardır ve bir kısmı vücut tarafından sentezlenir, bir kısmı sentezlenemez.
![Page 37: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/37.jpg)
PROTEİNLER
Elzem amino asitler:
• Vücutta sentezlenemeyen dışarıdan besinler aracılığı ile alınması
zorunlu olan aminoasitlerdir. Bunlar valin, lösin, izolösin, treonin,
metionin, fenilalanin, triptofan, lizindir.
• Ayrıca çocuklar ve yetişme çağındaki kişiler için elzem olarak kabul
edilen iki amino asitten biri histidin diğeri ise arginin’dir.
![Page 38: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/38.jpg)
PROTEİNLER
Elzem olmayan amino asitler:
• Bazı amino asitler vücuda yeterli miktarda alınmadığında
enzimler aracılığı ile diğer amino asitlerden sentezlenebilir.
![Page 39: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/39.jpg)
PROTEİN KALİTESİ
• Proteinler hücrenin temel yapısını oluşturduğundan, bitkisel ve hayvansal
besinlerde bulunur.
• Hayvansal besinlerdeki proteinler elzem amino asitleri, bitkisel
besinlerdeki proteinler ise elzem olmayan amino asitleri daha çok içerir.
![Page 40: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/40.jpg)
PROTEİNLERİNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
• Yağdan farklı olarak, depo miktarı vücutta düşüktür.
• Proteinler sindirim sisteminde yapı taşlarını oluşturan amino
asitlere ayrılır ve kan yoluyla karaciğere ve diğer dokular ile
organlara taşınır.
![Page 41: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/41.jpg)
PROTEİNLERİNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
• Proteinler büyüme ve gelişme ile doku ve organlardaki hücrelerin
yenilenmeleri için kullanılır.
• Ayrıca bağışıklık sistemi ile vücuttaki işlemlerin düzenlenmesinde yer
alan hormonlar ve enzimler için gerekli ögelerdir.
![Page 42: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/42.jpg)
PROTEİNLERİNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
• Hastalıklara karşı vücudun savunması olan antikorların
yapımında kullanılır.
• Kanın oksijen taşıyıcısı olan hemoglobin yapısında bulunur.
• Vücutta asit-baz dengesini sağlamak için gereklidir.
• Hücre içi ve dışı sıvıları dengeleyerek vücutta ödemi (su
birikmesini) önler.
![Page 43: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/43.jpg)
PROTEİNLERYETERSİZ ALIMIN SONUÇLARI
• Büyümenin yavaşlaması ya da durması en önemli yetersizlik belirtileridir.
• Hayvansal protein yetersizliğinde özellikle çocuklarda büyüme ve gelişme
bozukluğuna bağlı rahatsızlıklar görülür (kuvaşiorkor, marasmus).
• Özellikle elzem amino asitlerin yetersizliği karaciğer ve sinir sisteminde
bozukluklara yol açabilir.
![Page 44: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/44.jpg)
PROTEİNLERGÜNLÜK GEREKSİNİM
• Günlük beslenmede enerjinin %10-20’sinin proteinlerden gelmesi
önerilir.
Günlük 2000 kkal enerji gereksinimi olan bir yetişkin bireyin beslenme
düzeninde 50-100 g protein bulunmalıdır.
![Page 45: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/45.jpg)
VİTAMİNLER
![Page 46: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/46.jpg)
VİTAMİNLER
• Mikro besin ögeleri grubuna giren vitaminler çok az miktarda
alınmalarına karşın vücut için çok önemli besin ögeleridir.
• Vitaminler, sağlıklı yaşam, büyüme, gelişme, vücudun düzenli
çalışması için besinlerle alınması gereken organik maddelerdir.
![Page 47: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/47.jpg)
VİTAMİNLER
• Yağda eriyen: A, D, E ve K vitaminleri
• Suda eriyen: B grubu ve C vitaminleri
olarak iki grupta incelenmektedir.
![Page 48: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/48.jpg)
VİTAMİNLERİNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
Vitaminler:
• Enerji metabolizmasında,
• Kan yapımında,
• Bağışıklık sisteminde,
• Vücut hücrelerinin hasarını önlenmesinde,
• Zararlı bazı maddelerin etkilerinin azaltılmasında ve birçok hayati
mekanizmaların yürütülmesinde rol oynarlar.
![Page 49: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/49.jpg)
VİTAMİNİ
Yağda çözünen A vitamini;
• Büyüme,
• Göz ve epitel dokunun sağlığında,
• Bağışıklık sisteminin güçlenmesinde etkili olan bir vitamindir.
• Kanser türleri ile yaşlanmaya bağlı hastalıklara karşı koruyucu etki
gösterir.
![Page 50: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/50.jpg)
VİTAMİNİ
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Karaciğer,• Süt, tereyağı, peynir,• Zenginleştirilmiş margarin• Havuç, ıspanak,• Turuncu ve koyu yeşil yapraklı
besinler,• Turuncu meyveler
• Gece körlüğü,• Göz kuruması,• Deri kuruluğu,• Enfeksiyonlara duyarlılıkta
artış,• İştah kaybı
![Page 51: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/51.jpg)
VİTAMİNİ
Yağda çözünen bir vitamin olan D vitamini;
• Kemik yapımı ve büyümesi için gerekli olan bir vitamindir.
• Kalsiyum ve fosforun emilimini artırır.
• Kalsiyumun kemik ve dişlerde depolanmasını sağlayarak yapılarının
daha güçlü olmasını sağlar.
• Hormonların düzenlenmesinde rol oynar.
![Page 52: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/52.jpg)
VİTAMİNİ
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Güneş ışığı,• Zenginleştirilmiş besinler (Margarin)• Tereyağı • Yumurta sarısı• Yağlı balıklar
• Raşitizm,• Osteomalasi (kemik
yumuşaması),• Osteoporoz (kemik kaybı ve
kırıklar)
![Page 53: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/53.jpg)
VİTAMİNİ
• Yağda çözünen ve hücre yenilenmesinde etkin olan bir vitamindir.
• Kolay oksitlenebilen bileşiklerin ve yağ asitlerinin oksidasyonunu
önler.
• Kalp kaslarının işlevini yapmasına yardım eder.
![Page 54: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/54.jpg)
VİTAMİNİ
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Bitkisel yağlar,• Tam tahıllar,• Fındık, badem, ceviz vb. sert
kabuklu yemişler,• Yeşil yapraklı sebzeler
• Anemi (kırmızı kan hücrelerinde parçalanma),
• Güçsüzlük,• Nörolojik sorunlar,• Kas krampları
![Page 55: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/55.jpg)
VİTAMİNİ
• K vitamini, yağda eriyen bir vitamindir.
• Kanın pıhtılaşmasında görevlidir.
• Kemik sağlığının korunmasında görev alır.
• Kalın bağırsaklarda bulunan bakteriler K vitamini sentezler.
![Page 56: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/56.jpg)
VİTAMİNİ
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Koyu yeşil yapraklı sebzeler • Uzun süren kanamalar
![Page 57: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/57.jpg)
VİTAMİNİ
• Protein kullanımında ve DNA sentezinde,
• Enerji oluşumunda ve sinir sisteminde görevlidir.
• Kanda oksijen taşınmasına yardımcı olur.
• Folat ile birlikte kırmızı kan hücrelerinin yapımında görevlidir
• Vücudunuzda yağ asitlerinin ve bazı aminoasitlerin kullanılmasında
yardımcı olur
![Page 58: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/58.jpg)
VİTAMİNİ
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Tüm hayvansal besinler,• Zenginleştirilmiş besinler
• Anemi,• Yorgunluk,• Sinir sistemi bozuklukları,
![Page 59: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/59.jpg)
FOLİK ASİT (FOLAT)
• Hücre çoğalmasını kontrol eden DNA ve RNA üretimine yardım ederek
yeni hücrelerin yapımında gerekli bir role sahiptir.
• Kırmızı kan hücrelerinde hemoglobin oluşumu için B12 vitamini ile
birlikte çalışır.
• Hamilelikte bebeğin beyin ve sinir sistemi gelişimi için hayati önem
taşır.
![Page 60: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/60.jpg)
FOLİK ASİT
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Yeşil yapraklı sebzeler,• Maya,• Portakal gibi turunçgiller• Tam tahıllar,• Kurubaklagiller,• Karaciğer
• Anemi,• Güçsüzlük, yorgunluk,
huzursuzluk,• solunum güçlüğü,• kalp-damar hastalığı,• nöral tüp bozukluğu
![Page 61: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/61.jpg)
VİTAMİNİ
• Bağışıklık sisteminin güçlendirilmesinde görevlidir.
• Kemikleri, cildi, eklemleri güçlendirmede görevlidir.
• Kanser ve kalp hastalıklarına karşı koruyucu etki gösterir.
• Hücre yenilenmesini ve cildin sıkılığını sağlayan kollajen dokunun
üretimi C vitamini sayesinde olur.
• C vitamini güçlü bir antioksidandır ve yaşlanmaya karşı çalışır.
![Page 62: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/62.jpg)
VİTAMİNİ
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
Taze Sebze ve Meyveler başta olmak üzere;
• Turunçgiller,• Çilek,• Domates,• Patates,• Lahana,• Yeşil yapraklı sebzeler
• Skorbüt,• Kılcal damar kanamaları,• Ekleme yönelik sorunları,• Yara iyileşmesinde gecikme,• Saç kaybı,• Demir emiliminde azalma,
![Page 63: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/63.jpg)
MİNERALLER
![Page 64: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/64.jpg)
MİNERALLER
Yetişkin insan vücudunun ortalama %6’sı mineralden oluşur.
• Kalsiyum, fosfor, magnezyum gibi mineraller iskelet ve diş yapısında
yer alır.
• Demir, kobalt gibi mineraller kan yapımında, çinko ise bağışıklık
sistemi için önemlidir.
![Page 65: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/65.jpg)
KALSİYUM
• Kemik ve dişlerin en önemli yapı maddesidir. Kemik ve dişlerin normal
büyümesi ve sağlıklı olması için gereklidir.
• Kandaki kalsiyum kanın pıhtılaşmasında görev alır.
• Sinir iletimi ve kalp atımının denetimi için gereklidir.
• Yağ ve protein sindirimi için enzim faaliyetlerini uyarır.
• Özellikle menopoz sonrası kadınlarda ve yaşlılarda osteoporoz riskini azaltır.
![Page 66: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/66.jpg)
KALSİYUM
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Süt ve süt ürünleri• Koyu yeşil yapraklı sebzeler
• Çocuklarda büyüme geriliği,• Raşitizm,• Yetişkinlerde kemik kaybı,• Sinir ileti bozukluğu,• Kanın pıhtılaşamaması,• Tetani
![Page 67: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/67.jpg)
FOSFOR
• Kalsiyumla birlikte kemik ve dişlerin oluşumunda gereklidir.
• Vücudumuzda hücre yenilenmesi ve çoğalmasını kontrol eden DNA ve
RNA’nın yapısında bulunur.
• Hücrelerde enerji üretimine yardım eder.
• Böbrek sıvısının asit-baz dengesini sağlamada önem taşır.
![Page 68: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/68.jpg)
FOSFOR
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Süt • Yumurta • Et • Tahıllar
• Büyüme geriliği,• Diş ve kemik yapısı bozukluğu• Tetani,• Sinir sistemi bozuklukları
![Page 69: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/69.jpg)
MAGNEZYUM
• Kemik ve dişlerin yapımında görevlidir.
• Sıvı ve elektrolit dengesinin sağlanmasında görevlidir.
• Sinir ve kas çalışmasında görevlidir.
• Metabolizmada birçok enzim ve hormonların çalışmasında görevlidir.
• Kan basıncının düzenlenmesinde görevlidir.
• Kalp hastalığı riskini azaltmada görevlidir.
![Page 70: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/70.jpg)
MAGNEZYUM
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Tahıllar• Kurubaklagiller• Sert kabuklu yemişler• Yeşil yapraklı sebzeler• Süt ve ürünleri
• Nörolojik bozukluklar• Kalp-damar sistemi sorunları• Bulantı• Çocuklarda büyüme geriliği
![Page 71: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/71.jpg)
DEMİR
• Akciğerden hücrelere oksijen, hücrelerden akciğerlere karbondioksit
taşır.
• Enzim sistemlerinde görevlidir.
• Metabolik enerjinin oluşumunda görevlidir.
• Bağışıklık sistemi için gereklidir. enfeksiyonlara karşı direnci arttırır.
• Anemiyi önler.
![Page 72: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/72.jpg)
DEMİR
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Kırmızı et ve ürünleri• Kurubaklagiller• Hindi, Tavuk • Zenginleştirilmiş tahıl ürünleri• Koyu yeşil yapraklı sebzeler• Kuru meyveler
• Demir yetersizliği anemisi• Güçsüzlük • yorgunluk• Bağışıklık sistemi bozukluğu
![Page 73: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/73.jpg)
FLOR
• Diş minelerinin güçlenmesini sağlayarak diş çürüklerini önler.
• Kemiklerin güçlenmesine yardım ederek kemiklerden kalsiyum çekimi
(osteoporoz) kırılmalarını önler.
![Page 74: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/74.jpg)
FLOR
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• İçme suyu• Çay • Kılçığı ile yenilen deniz balıkları
• Diş çürümesi (yetersizlik)• Kemik yapısı bozukluğu
![Page 75: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/75.jpg)
ÇİNKO
• Hücre çoğalması, doku büyümesi ve yenilenmesinde görev alır.
• Vücudumuzdaki 80-100 kadar önemli enzimin yapısında yer alır.
• Kemiklerin büyümesi ve gelişmesi için gereklidir.
• Vücutta oksijen taşınması ve bağışıklık sistemi için gereklidir.
• Üreme organlarının fonksiyonları için oldukça önemlidir.
![Page 76: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/76.jpg)
ÇİNKO
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Et• Deniz ürünleri• Tam tahıllar• Yumurta• Karaciğer
• Büyüme geriliği• İştah ve tat duyusu kaybı• Deri belirtileri• Bağışıklık sistemi bozukluğu• Yara iyileşmesinde gecikme
![Page 77: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/77.jpg)
İYOT
• Troid bezinin fonksiyonlarının düzenlenmesinde
• Guatrı önlemede
• Enerji ve vücut ağırlığı denetiminde
• Zihinsel fonksiyonlarda önemli rol oynar.
![Page 78: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/78.jpg)
İYOT
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• İyotlu tuz• Deniz ürünleri
• Basit guatr, hipotroidi• Bilişsel performans• Kretinizm• Büyüme geriliği• Düşük doğum ağırlığı
![Page 79: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/79.jpg)
SODYUM
• Vücudun elektrolit ve sıvı dengesi için gereklidir.
• Sinir-kas sistemlerinin ve bu sistemdeki hücrelerinin çalışmasında
görevlidir.
• Kas krampları ve yorgunluğun önlenmesine yardım eder.
![Page 80: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/80.jpg)
SODYUM
Önemli kaynakları Yetersizlik belirtileri
• Tuz • Yumurta • Kırmızı etler ( böbrek, karaciğer)• Orta dereceli kaynakları• Süt ve ürünleri• Taze sebzeler
• Kusma • Zihin bulanıklığı• Kas yorgunluğu• Solunum yetersizliği• Ağrı ve kramplar• İştah azalması
![Page 81: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/81.jpg)
TUZ TÜKETİMİ
![Page 82: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/82.jpg)
TUZ TÜKETİMİ
Dünya Sağlık Örgütü (DSÖ) önerisine göre;
• Günlük tuz tüketimi 5 gram (1 tatlı kaşığı) olarak sınırlandırılmalıdır.
• Özel bir sağlık sorunu yoksa tüketilen tuzların iyotlu olmasına dikkat
edilmelidir.
![Page 83: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/83.jpg)
TUZ TÜKETİMİ
Sofrada aşırı tuz tüketimini azaltmak için:
• Tuzluklar sofradan kaldırılabilir.
• Tuz yerine maydanoz, nane, kekik, dereotu, rezene, fesleğen gibi aroma
vericiler ve baharatlar tercih edilmelidir.
• Turşu, ketçap, hardal, zeytin, soya sosu vb. yiyecek ve soslar kontrollü
tüketilmelidir.
![Page 84: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/84.jpg)
SU VE DİĞER SIVILAR
![Page 85: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/85.jpg)
SU VE SIVILAR
Vücut suyu bebeklik çağında %80 iken yaş ilerledikçe azalarak
ileri yaşlarda %60-50’lere düşer.
Su yaşam için en elzem olan sıvıdır.
![Page 86: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/86.jpg)
SU VE SIVILAR
Sıvı gereksinimi;
• Tüketilen su,
• Yiyecek ve içeceklerdeki su,
• Yiyeceklerde enerji elde edilirken açığa çıkan metabolik sudan
karşılanır.
![Page 87: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/87.jpg)
SU VE SIVILARİNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
• Besinlerin sindirimi, emilimi ve hücrelere taşınması
• Yaşam ve sağlık için gerekli biyokimyasal tepkilerin oluşması
• Hücrelerin, dokuların organ ve sistemlerin çalışması
• Metabolizma sonucu oluşan zararlı maddelerin taşınması ve atılması
• Vücut ısısının denetimininde rol oynar.
![Page 88: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/88.jpg)
SU VE SIVILARİNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ
• Vücutta bütün kimyasal olaylar çözelti içinde oluştuğundan,
organizmada yeterli miktarda sıvı bulunması yaşam için gereklidir.
• İçme suyu, kalsiyum, magnezyum ve flor gibi temel mineralleri de
sağlar.
![Page 89: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/89.jpg)
YETERLİ SU VE SIVI ALIMI
• Vücuttaki su oranının korunması için en iyi yöntem su tüketmektir.
• Kahve, çay gibi kafeinli içeceklerin aşırı tüketimi vücuttan su atılımına
neden oldukları için, vücut su oranını azaltabilirler.
![Page 90: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/90.jpg)
SU İHTİYACININ ARTTIĞI DURUMLAR
• Sıcak havalar
• Fazla fiziksel aktivite yapılması
• Protein ve tuz içeriği yüksek besinler tüketilmesi
• Terleme ve idrar
• Vücut ısısını arttıran ateşli hastalıklar
• İshal
![Page 91: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/91.jpg)
YETERSİZ SIVI ALIMI VE SU KAYBI
Su kaybının fazla olması durumunda:
• Kan hacmi azalır
• Dolaşım yeterli olamaz
• Besin öğelerini doku ve organlara ulaştırılmasında doğacak sorunlar
bu organların işlevine yansır.
![Page 92: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/92.jpg)
SU VE SIVILARGÜNLÜK GEREKSİNİM
Günlük su gereksinimimiz;
• İçme suyu ile 1500-2000 mL/gün (8-10 su bardağı),
• Yiyecek ve içeceklerle 1000 mL/gün,
• Metabolizma sonucu oluşan 260 mL/gün su
ile karşılanabilir.
![Page 93: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/93.jpg)
SU VE SIVILARGÜNLÜK GEREKSİNİM
• Fiziksel aktivite düzeyine göre günlük alınması gereken
sıvı miktarı değişiklik gösterir.
• Yetişkin bireylerin günde 2-2.5 litre (1 mL/kkal enerji
alımı) sıvı tüketmesi gerekmektedir.
• Bu miktar yaklaşık 8-10 su bardağıdır.
![Page 94: BESİN ÖĞELERİ VE İNSAN VÜCUDUNDAKİ İŞLEVLERİ · BESİN NEDİR? Besinler, günlük beslenmede yer alan, yenilebilen ve yenildiğinde yaşam için gerekli besin ögelerini](https://reader030.vdocuments.pub/reader030/viewer/2022040312/5e054cdae700f405025b97dd/html5/thumbnails/94.jpg)
• Baysal A., Beslenme, Hatipoğlu Yayınevi, 15.Baskı, 2014, Ankara.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Beslenme Bilgi Serisi 1, Optimal Beslenme, Ankara, 2012.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Beslenme Bilgi Serisi 2, Beslenmede Sütün Önemi, Ankara, 2012.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Beslenme Bilgi Serisi 2, Diyet Posası ve Beslenme, Ankara, 2012.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Beslenme Bilgi Serisi 2, Tuz Tüketimi ve Sağlık, Ankara, 2012.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Beslenme Bilgi Serisi 2, Vitaminler Mineraller ve Sağlığımız, Ankara,2012.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Beslenme Bilgi Serisi 2, Yağlı Tohumların Beslenmemizdeki Yeri,Ankara, 2012.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Beslenme Bilgi Serisi 2,Gıda, Su ve Beslenme Konusunda Sık SorulanSorular-1-2, Ankara, 2012.
• T.C. Sağlık Bakanlığı, Türkiye Beslenme Rehberi 2015 (TÜBER), Ankara, 2016.
KAYNAKLAR