8/8/2019 BETON LER

1/139

NDEKLER

BETON LER............................................................................................................ 6

1 N KAPSAMI..............................................................................................................6

2 TANIMLAR...................................................................................................................63.1 Genel...........................................................................................................................7

4 AGREGALAR................................................................................................................74.1 Agrega Gradasyonlarnn Belirlenmesinde ve Beton Karm HesaplarndaKullanlacak Elek Serilerinin Seimi .....................................................................................84.2 nce Agrega.................................................................................................................94.3 Tane Bykl Dalm.........................................................................................104.4 ri Agrega..................................................................................................................11

4.5 Agregadan Numune Alma ve Deneyler....................................................................144.6 Beton Tesis Makinalar............................................................................................174.7 Agrega Tesisleri.......................................................................................................174.7.1 Agrega Tesislerinin letilmesi ...............................................................................184.7.2 Agregalarn Depo Edilmesi......................................................................................19

5 MENTO....................................................................................................................195.1 Geerli Standartlar....................................................................................................195.2 Numune Alma ve Deney...........................................................................................205.3 zel imento............................................................................................................21

5.3.1 Genel ...................................................................................................................215.3.2 Mineral Katklar ..................................................................................................215.3.3 Slfata Dayankl imento (SD) ......................................................................22

5.4 Nakil ve Depolama....................................................................................................22

6 SU...................................................................................................................................226 Genel...........................................................................................................................226.2 D Etkilere ve Yapnn Tipine Gre zin Verilen Maksimum Su-imento Oranlar

...............................................................................................................................................23

7 KATKI MADDELER................................................................................................257.1 Genel.........................................................................................................................257.2 Hava Srkleyici Katk Maddeleri...........................................................................257.3 Su Azaltc/Akkanlatrc Katk Maddeleri...........................................................267.4 Dier Katk Maddeleri..............................................................................................27

8 BETON .........................................................................................................................278.1 Dayanmlarna Gre Beton Snflar.........................................................................278.2 Su imento Oranna Gre Beton Dayanm..........................................................308.3 Betonu mal Yerine Gre Snflandrma ..................................................................308.4 Beton Kvamna Gre Snflandrma........................................................................31

9 BETON ve HAR KARIIM ORANLARI..............................................................319.1 Genel.........................................................................................................................319.2 Agrega Bileenlerinin Oranlar ................................................................................34

8/8/2019 BETON LER

2/139

9.3 imento Miktar .......................................................................................................349.4 Su Miktar ve Su-imento Oran .............................................................................349.5 Kvam (Slamp)..........................................................................................................35

9.6 Beton Dayanm ..........................................................................................................35

9.7 Ktle Betonu................................................................................................................36

10 YAPIM SAFHASINDA BETON KONTROL ......................................................3610.1 Genel .......................................................................................................................3610.2 Deneme Karmlar ................................................................................................3710.3 lerin Devam Srasnda Dayanm Deneyleri ........................................................3810.4 Sertlemi Betonun Deneyi......................................................................................4010.5 Beton Kalitesinin Denetimi......................................................................................41

10.5.1 antiye Kontrol Deneyleri..................................................................................4110.6 Sertlemi Yap Elemanlarnn Kontrolu in Kullanlan Dier Yntemler ...........41

11 BETONUN HAZIRLANII.......................................................................................4211.1 Genel Esaslar ...........................................................................................................4211.2 Beton Santrali ..........................................................................................................43

11.2.1 Tartma Aletleri....................................................................................................4311.3 Betonun Kartrlmas.............................................................................................45

11.3.1 banda Beton Kartrlmas...........................................................................4511.4 Beton Scakl ........................................................................................................4611.5 Betonun Tanmas...................................................................................................4611.6 Betonun malinde ve Naklinde ntizam ve Hz........................................................4711.7 Yeniden Su lavesi...................................................................................................47

11.8 Kvam.......................................................................................................................48

12 BETON DKLMES HAZIRLIKLARI ..............................................................4812.1 Genel Esaslar ..........................................................................................................4812.2 Kalplar ....................................................................................................................49

12 2.1 Genel Esaslar ......................................................................................................49TS 4950, TS 8538, TS 8539, TS EN 74, TS 8481 EN 39, TS EN 12812 geerlidir. .....4912.2.2 Kalp Balar.......................................................................................................5012.2.3 Eri Yzeyler in Kalp.....................................................................................5012.2.4 Tnel elik Kalplar..........................................................................................5012.2.5 Kalplarn Temizlenmesi ve Yalanmas............................................................51

12 2.6 Kalplarn Sklmesi ..........................................................................................5112.3 Temel Sathlar ........................................................................................................51

13 BETONUN DKLMES .......................................................................................5213.1 Betonun Yerine Yerletirilmesi .............................................................................5213.2 Vibrasyon ................................................................................................................5313.3 Donatnn Yerletirilmesi.........................................................................................5413.4 Betonun lenmesi ve Sktrlmas.........................................................................55

14 BETONUN TAMR...................................................................................................5614.1 Genel .......................................................................................................................56

15 BETON YZEYLERN DZELTLMES VE LENMES ..............................57

8/8/2019 BETON LER

3/139

8/8/2019 BETON LER

4/139

22 HARLA YAPILACAK LER...............................................................................77

23 TESPT NOKTALARI BETONU ............................................................................78

24 BETON SATIHLARIN ENTLMES VE PRZLENDRLMES................78

25 ELEKTRK ARPMALARINA KARI YALITIM..............................................79

26 BETON NDE KALACAK MADEN AKSAM..................................................79

27 SOUK HAVALARDA BETON DKME..............................................................79

28 SICAK HAVALARDA BETON DKME...............................................................81

29 SU ALTINDA BETON DKME ..............................................................................81

30 TAHRBKAR EVRE ARTLARINDA BETON DKM..............................83

31 DENZ SUYUNUN ETKSNE MARUZ BETONLAR..........................................83

32 ALKAL SLFATLI SULARIN ZEMNNN ETKSNDE KALANBETONLARIN DKLMES..............................................................................................84

33 BETON AIRLIK VE KEMER BARAJ BETONU...............................................8433.1 in Kapsam ...........................................................................................................8433.2 Ktle Betonu ...........................................................................................................8533.3 Beton Snflar ve Kullanld Yerler .....................................................................8633.4 Genel Kalite ............................................................................................................88

33.5 Dkm Sonras Betonun Soutulmas ....................................................................8833.6 Soutma Sistemi .....................................................................................................8933.7 Soutma Sisteminin altrlmas ..........................................................................8933.8 Beton Scaklnn llmesi .................................................................................90

34 ZEL BETONLAR VE HARLAR........................................................................9034.1 n Gerilmeli Beton..................................................................................................9034.2 Epoxy Betonu ve Har ...........................................................................................9534.3 Prefabrik Beton .....................................................................................................101

35 PSKRTME BETONU.........................................................................................101

35.1 Genel......................................................................................................................10135.2 Tanmlar.................................................................................................................10135.3 Malzemeler.............................................................................................................102

35.3.1 imento.............................................................................................................10235.3.2 Su......................................................................................................................10235.3.3 Agrega ..............................................................................................................102

35.4 Katklar...................................................................................................................10335.4.1 Priz Hzlandrc Katk Maddeleri.....................................................................103

35.5 Techizat..................................................................................................................10335.6 Ekipman.................................................................................................................10435.7 Pskrtme Beton (otkrit) Yaplmas ...................................................................106

35.8 Priz Alma Dayanmnn Arttrlmas......................................................................10735.9 Yzey Hazrlanmas...............................................................................................108

8/8/2019 BETON LER

5/139

8/8/2019 BETON LER

6/139

37.7 PVC Plastik Su Tutucu Bantlarn Yerine Yerletirilmesi......................................13637.8 PVC Plastik Su Tutucu Bantlarn Eklenmesi.........................................................137

BETON LERBETON LER

1 N KAPSAMI

Bu ksm btn beton ve betonarme yaplarda bulunan betonun imali, nakliyesi,

kalplarn kurulmas, betonun dkm, kalplarn sklmesi, betonun tamiri ve bakmna ait

btn ileri kapsar. Yklenici agrega karma, krma ve eleme, imento ve agregann

depolanmas, kullanm, beton karm iine giren maddelerin tartlmas, karm, betonun

nakliyesi ve dkm iin kullanmay teklif ettii tesis ve ekipmanlarn genel tertip, kapasite

ve doruluunu gsteren plan ve projeleri tesis ve ekipmanlarn montaj ve kurulmasndan

nce darenin onayna sunacaktr. Yklenici tesis ve ekipmanlarn kurulmasn mteakip

darenin huzurunda bunlarn deneme almalarn yapacak ve hizmete konmadan nce

darenin onayn alacaktr. ayet teknik artnamede belirlenen kalitede beton retilemez ise,

Yklenici tesis ve ekipmanlar darenin talimatna gre dzeltecek ve slah edecektir.

Yklenici darenin istedii niteliklerde gerekli deneyleri yapmak zere laboratuvar

binasn yapar. Ayrca Yklenici gerekli deneylerin yaplabilmesi iin darenin istedii

cihazlar temin eder. Yklenici deneylerin yaplmas ve aratrma ilerinde dare ile ibirlii

yapacak ve yardmc olacaktr. Yklenici darenin istedii kalifiye eleman ve/veya

elemanlar laboratuvarda bulunduracaktr.

Yklenici beton ilerini teknik artnamelere, projelere ve darenin talimatna uygun

bir ekilde yrtecektir.

Yklenici, betonun harmanlama ve karmn kalp ve donatnn yerletirilmesini,

betonun dkm hazrl ve dkmn, betonun tesviye ve tamir ilerini darenin talimatna

uygun bir tarzda yrtecektir. naat ileri darenin yetkili kld eleman veya elemanlar

denetiminde yaplacaktr.

2 TANIMLAR

A) naat derzi veya souk derz: Beton dkmnn yeterince uzun bir sre durmas

sebebiyle oluan ve sertlemesi sebebiyle penetrasyona izin vermeyen yzeyler inaat derzi

veya souk derz olarak deerlendirilir. Beton dkm iinin bir saatten fazla duraksad beton

yzeyleri inaat derzi veya souk derz olarak deerlendirilecektir. (Priz geciktirici zelliiolan kimyasal katkl betonlarda 1.5 saat olabilir).

8/8/2019 BETON LER

7/139

B) Genleme veya Bzlme Derzleri: Beton yaplarn genleme ve/veya bzlme sebebiyle

komu yapya gre olas yer deitirmesine izin veren derzlerdir.

C) Ktle beton: Kemer, beton arlk barajlar, reglatrler v.b. yaplarda kullanlan ve en

kk boyutu 50 cmden byk olan beton ve betonarme yaplarda kullanlan beton, ktle

betonu olarak isimlendirilmitir. Is ve hacim deiiklii sebebiyle atlak olumasn

minimum dzeyde tutmak iin (hidratasyon ssn drmek gibi) zel nlemler alnmas

gereken betonlardr.

3 ANA MALZEMELER

3.1 GenelBeton: imento, ince agrega, iri agrega, su ve katk maddesinin iyi bir ekilde kartrlp

uygun bir kvama getirilmesinden meydana gelecektir.

4 AGREGALAR

Doal, yapay veya her iki cins youn mineral malzemenin eitli boyuttaki krlmam

ve/veya krlm tanelerinin bir yndr.Doal agrega (doal ta agregas), teraslardan, nehirlerden, denizlerden, gllerden ve

ta ocaklarndan elde edilen krlm veya krlmam (krmata, krmaakl, kum veya akl

eklinde) youn yapl agregadr.

Yapay agrega (sanayi rn agrega), yksek frn cruf ta, izabe crufu veya frn

cruf kumu gibi sanayi rn olan krlm veya krlmam youn yapll agregadr. Yapay

agrega talarn konkasrle krlmas ile mekanik olarakta (krmata agraga eklinde)

retilebilir.Kullanlacak agregalar aada belirtilen ilgili Standart ve artnamelerine uygun

olacaktr. dare isterse aada belirtilmeyen deney yntemleri veya belirtilmi olmakla

birlikte dier baka ve/veya uluslararas standartlara gre de deney yapar veya yaptrr.

TS 706 EN 12620 Beton Agregalar

TS EN 932-1 Beton Agregalarndan Numune Alma ve Deney Numunesi Hazrlama

Yntemi

TS EN 933-1 Agregalarn geometrik zellikleri iin deneyler

8/8/2019 BETON LER

8/139

TS EN 1097-3 Agregalarn fiziksel ve mekanik zellikleri iin deneyler Blm-3

Gevek yn younluunun ve boluk hacminin tayini

TS 1114 Hafif Agregalar ( Beton iin)

TS 2517 AlkalAgrega Reaktivitesinin Kimyasal Yolla Tayini

TS 2712 Har Kumlar

TS 3523 Beton AgregalarnnYzey Nemi Orannn Tayini

TS 3524 Yksek Frn Cruf Agregalarnda Sngerimsi ve Cams Tane Oran Tayini

TS 3525 Yksek Frn Cruf Agregalarnda Ufalanmaya Yatknlk Deneyi

TS EN 1097-6 Beton Agregalarnda zgl Arlk ve Su Emme Oran Tayini

ASTM C-127 Beton Agregalarnda (nce Agrega) zgl Arlk ve Su Emme Oran

Tayini

ASTM C-128 Beton Agregalarnda (ri Agrega) zgl Arlk ve Su Emme Oran

Tayini

ASTM C-117 Beton Agregalarnda nce Madde Oran Tayini

TS 3528 Beton Agregalarnda Hafif Madde Oran Tayini

ASTM C-29 Beton Agregalarnda Birim Aralklarnn Tayini

ASTM C-136 Beton Agregalarnda Tane Bykl Dalmnn Tayini

ASTM C-88, TS EN 1367-1,2 Beton Agregalarnda Dona Dayankllk Tayini

TS EN 1744-1Beton Agregalarnda Slfat Miktar Tayini

ASTM C 131 ve TS EN 1097-2 Beton Agregalarnda Anmaya Dayankllk (Anma

Oran) Tayini

TS EN 1744-1, (agregalarn kimyasal zellikleri iin deneyler)

TS 3787 Beton Agregalarnda Havada Soutulmu Yksek Frn Crufundan

Faydalanlacaktr.

TS 3814 EN 934-3 Beton Agregalarnda Tane ekil Snf Tayin Metodu

ASTM C 87 Beton Agregalarnda Organik Maddelerin Har Dayanmna Etkisinin

Tayini Metodu

4.1 Agrega Gradasyonlarnn Belir lenmesinde ve BetonKarm Hesaplarnda Kullanlacak Elek Serilerinin Seimi

Agrega gradasyonlarnn belirlenmesinde ve beton karm hesaplarnda kullanlacak

elek serilerinin seimi iki ekilde yaplabilir.

8/8/2019 BETON LER

9/139

a) ISO 3310, ASTM E11 elek serileri veya bunlarn metrik edeerleri kullanldnda,

beton karm oranlar hesab iin izelge 2 ve izelge 4 de belirtilen beton elekleri

ve granlometri snrlar kullanlacaktr.

b) TS 1225/1973 Tane Byklkleri Taneli Malzemeleri Snflandrmak in ve TS

706 EN 12620 Beton Agregalar standardlarnn ngrd ISO-elek serisi

kullanldnda, TS 802-1985 Beton Karm Hesaplar standardnda verilen

karm oranlar tayini iin ekil-1, Sekil-2, ekil-3, ekil-4 veya izelge 5deki

referans deer ve erilerinden biri (agrega en byk tane boyutuna gre) tercih

edilerek kullanlmaldr.

4.2 nce Agregaizelge 1 ve izelge 2de fiziksel ve mekanik zellikleri verilen ince agrega, sert ve

salam taneciklerden oluacaktr.

eitli ocaklardan elde edilen ince agrega darenin izni olmadka birbirlerine

kesinlikle kartrlamaz.

izelge 1: nce Agregann Fiziksel ve Mekanik zellikleri*

Snr Deerler, en fazla ktlece %

1- Yumuak Ksmlar olmayacak

2- Kmr ve Linyit 0.5

Not: Yzey grnmnn nemli olmad yaplarda bu deer en fazla 1 olabilir.

3- Kil topaklar ve eriyebilir paracklar 1

4- nce madde oran

(0.063 mm elekten geen ) 3

Not: Krma kumlarda bu ince madde miktar kil olmayp kendi tozu olabilir. Bu

yzden artname snr deerlerini maksimum artname limitini amas kabuledilebilir. Ancak krma kumlarda TS EN 933-9 standard esaslarna gre yaplan

deney sonucunda kum agregasnn tavsiye edilen maksimum metilen mavisi deeri

en fazla 2.0 gr/kgdr.

(0.075 mm elekten geen) 3A

5B

Not: A; Anmaya maruz yaplarda

B; Dier beton yaplarda

8/8/2019 BETON LER

10/139

nce maddesi kil ve eyl kaynakl olmayan krma kumlar iin bu deer srasyla 5 A

ve 7Bye kadar arttrlabilir.

5- Don dayanklln kimyasal yntemle tayini

Na2SO4 ile* 10

Mg2SO4ile** 15

6- Organik Madde** standart renkten koyu olmayacak

Not : 1) Doal halde iken, zellikleri bu limitler dnda kalan malzemeleri uygun hale

getirdikten sonra kullanmak mmkndr.

Not : 2) Bu deerler, krlarak hazrlanan agregalarda kilden ileri gelmiyorsa (ta

tozlar ise), %2 artrlabir.

*Bu limiti aan agregalarla en az 5 sene nce ina edilmi, doal hava artlar altnda

ar derecede ypranma gstermemi inaatlar varsa darenin onay ile malzemenin

kullanlmasna izin verilebilir.

** Renk mukayese metodu ile organik madde denemelerine tabi tutulan agregalar;

standard referans renginden daha koyu renk verdii takdirde, har/beton yapma

kabiliyeti denemesine tabii tutulurlar. Organik madde miktar fazla olan ince agrega

ile hazrlanan harn/betonun 7 ve 28 gnlk dayanmlar kontrol (ahit) harc/betonu

ile hazrlanan kplerin dayanmlarnn en az %95ini salyorsa bu agrega

kullanlabilir, aksi halde reddedilir.

4.3 Tane Bykl Dalm

nce agregann granlometrisi uniform olacak ve standart kare delikli eleklerle yaplan

deneyler sonucu, aadaki limitlere uyulacaktr.

izelge 2 : nce Agrega Granlometrisi (ASTM E11 elekleri ile)ELEKLER

n. mm Geen Miktar (%)3/8 9.5 100

No. 4 4.75 95------100No. 8 2.38 80------100No. 16 1.19 50------85No. 30 0.6 25------60No. 50 0.3 10------30No. 100 0.15 0-------10

8/8/2019 BETON LER

11/139

izelge 3: nce Agrega Granlometrisi (ISO 3310 elekleri ile)

ELEKLER

mm Geen Miktar (%)

8 1004 88------1002 65------931 37------730.5 18------460.25 5--------210.125 0--------5

Not : Gerek duyulduunda EK izelge 5 veya TS 706 EN 12620 standartndaki

referans deerler veya yapnn niteliine bal olarak darenin ngrd dier baka

ulusal ve/veya uluslar aras standart veya artnamelerdeki kriterler de kullanlabilir.

4.4 ri Agrega

Fiziksel ve mekanik zellikleri izelge 3 ve izelge 4de verilen bu malzemeler sert,

salam, dayankl olmal, yzeyleri kil veya amur gibi maddeler iermemelidir.

izelge 4: ri Agregann Fiziksel ve Mekanik zellikleri

En fazla %

1) Yumuak Ksmlar 22) Kmr ve Linyit 0,25

3) Kil topaklar ve eriyebilir paracklar 0,25

4) nce madde oran

(0.063 mm elekten geen) 1,0

(0.075 mm elekten geen) 1.0

Not : nce maddesi kil ve eyl kaynakl olmayan krma akllar iin bu deer 1,5a

kadar arttrlabilir. ayet ince agregadan gelen ince madde miktar ince agrega iin

verilen kriterin ok altnda ise ASTM C33 standard artnamesinde belirtildii zere bu

deer yukar ekilebilir.

YassUzun agregalar (TS 706 EN 12620) maks. FL35 kategorisi

Yasslk ve uzunluk endeksi (BS 812 Ksm 105) 25

5) Anma

(Los Angeles, 100 devir) 10

(Los Angeles, 500 devir) 50

8/8/2019 BETON LER

12/139

6) Kimyasal yntemle don etkilerine kar dayankllk

Na2 SO4 ile* 12

Mg2 SO4 ile* 18

Not : 1) Tabii halde iken zellikleri bu limitler dnda kalan malzemeleri uygun bir

usulle islah ettikten sonra darenin onay ile kullanmak mmkndr.

Not : 2) Bu limiti aan agregalarla en az 5 sene nce ina edilmi, tabii hava artlar

altnda ar derecede ypranma gstermemi inaatlar varsa darenin onay ile o

malzemenin kullanlmasna izin verilebilir.

Not : 3) Kimyasal yntemle don etkilerine kar dayankllk snr deerlerini aan iri

agrega, TS EN 1367-1 standard deney yntemine gre deneye tabi tutulur. Deney

sonucu agregada ktle kayb % 4,0dan fazla deilse darenin onay ile malzeme

kullanlabilir.

8/8/2019 BETON LER

13/139

izelge5.1: ri Agrega Tane Bykl Dalm (ASTM E11Eleklerine gre)

Elek Akl Kare Delikli Standard Eleklerden Geen

% Nisbetleri (Ktlece)

Agrega

No

Elek

akl

mm.

in.

75

3

63

2

1/2

50

2

37.5

1 1/2

25

1

19

3/4

12.5

1/2

9.5

3/8

4.75

no.4

2.36

no.8

1.18

no.1

6

0,300

mm

no.50

2 63-37,5 10

0

90-

100

35-70 0-15 -- 0-5 -- -- --

3 50-25 -- 100 90-

100

35-70 0-15 -- 0-5 -- --

357 50-4,75 -- 100 95-

100

-- 35-70 -- 10-30 -- 0-5

4 37,5-19 -- -- 100 90-

100

20-55 0-15 -- 0-5 --

467 37,5-4,75

-- -- 100 95-100

-- 35-70 -- 10-30 0-5

5 25-12,5 -- -- -- 100 90-

100

20-55 0-10 0-5 -- -- --

56 25-9,5 -- -- -- 100 90-

100

40-85 10-40 0-15 0-5 -- --

57 25-4,75 -- -- -- 100 95-

100

-- 25-60 -- 0-10 0-5 --

6 19-9,5 -- -- -- -- 100 90-

100

20-55 0-15 0-5 -- --

67 19-4,75 -- -- -- -- 100 90-

100

-- 20-55 0-10 0-5 --

7 12-4,75 -- -- -- -- -- 100 90-

100

40-70 0-15 0-5 --

8 9,5-2,36 -- -- -- -- -- -- 100 85-

100

10-30 0-10 0-5

89 9,5-1,18 -- -- -- -- -- -- 100 90-

100

20-55 5-30 0-10 0-5

9 4,75-

1,18

-- -- -- -- -- -- -- 100 85-

100

10-

40

0-10 0-5

9 olarak ifade edilen agrega numaras ASTM C125 tanmlar standardnda ince agrega

olarak gsterilemektedir. 8 olarak ifade edilen agrega numaras ile bir arada

dnldnde elde edilen 89 iri agrega snf ortaya kmaktadr.

ri agrega tane bykl dalmndaISO 3310 elekleri de kullanlabilir. Bu durumda

yukardaki alt st snr deerler elek aklna gre deerlendirilmelidir. Gerek

duyulduunda TS 706 EN 12620 standartndaki veya yapnn niteliine bal olarak

darenin ngrd dier baka ulusal ve/veya uluslar aras standard veya

artnamelerdeki kriterler de kullanlabilir.

8/8/2019 BETON LER

14/139

4.5 Agregadan Numune Alma ve Deneyler

Beton agregalarndan numune alnmas ve deney numunesi hazrlanmasnda TS EN

932-1 ve/veya ASTM C 702 standard gerekleri yerine getirilecektir.

Beton agregalarnda yzey nem oran TS EN 932-1 standard gerekleri yerine

getirilerek tespit edilecek, yzey nem oran ktlece %6dan fazla olmayacak, harmanlama

esnasnda 30 dakikadaki yzey nem oran deiimi ktlece %1.5u gemeyecek ve hazrlanan

her parti iin deikenlik gstermeyecektir.

Beton agregalarnn dona dayankll ASTM C-88 TS 1367-1,2 standard gerekleri

yerine getirilerek tespit edilecektr. TS 699 standardna gre belirlenen tan suya doygun

haldeki kp veya ap yksekliine eit silindir basn dayanm en az 100 MPa olmas

durumunda agrega tane dayanm yeterli kabul edilecektir. Basn dayanm 100 MPa den azolmas durumunda TS EN 1097-2 veya ASTM C-131 standardna gre anmaya dayankllk

deneyleri uygulanacaktr.

ASTM C 117 standardna gre tespit edilen, agregada ykanabilir maddeler miktar

ASTM C 33de verilen snr deerleri veya TS EN 933-1 yntemine gre tespit edilen,

agregada ykanabilir maddeler miktar TS EN 706 da verilen yap tipine bal kategoriler i

amamaldr.

Beton agregalarnda organik kkenli madde tayini ASTM C-40 standardna greyaplacaktr. Bu durumda, referans zeltisi renginden daha koyu renk olumamaldr.

Referans zelti renginden daha koyu renk veren bir ince agregann kullanlabilmesi iin, bu

kumla har yapldnda, 7 ve 28 gnlk basn dayanmlar, standard kumla (TS 819) ve

ayn artlarla yaplan ahit kplerinin dayanmnn %95inden az olmayacaktr (ve ayrca priz

deneyi de yaplarak fazla fark olmad grlmelidir).

8/8/2019 BETON LER

15/139

TS 706 EN 12620 Beton Agregalar Standardnn ngrd ISO Elek Serisine gre

beton agregalar iin granlometri erileri

ekil 1 ekil 2

Elek akl,mm Elek akl,mmKare gzl elek Kare delikli elek Kare gzl elek Kare delikli elek

(TS 1227) (TS 1226) (TS 1247) (TS 1226)Maksimum tane bykl 8,0 mm Maksimum tane bykl 16,00 mm

Olduuna gre kark agrega Olduuna gre kark agregaGranlometri erileri Granlometri erileri

ekil 3 ekil 4Elek akl,mm Elek akl,mm

Kare gzl elek Kare delikli elek Kare gzl elek Kare delikli elek(TS 1227) (TS 1226) (TS 1247) (TS 1226)Maksimum tane bykl 32,0 mm Maksimum tane bykl 63,00 mm

Olduuna gre kark agrega Olduuna gre kark agrega

Granlometri erileri Granlometri erileri

Geen(%)

Geen(%)

Geen(%)

Geen(%)

8/8/2019 BETON LER

16/139

izelge 5.2: Beton Agregann Tane Snflar ve Granlometrik Bileimleri

Tane snflar(Anmabykl,mm)

Kare Aklkl Eleklerden Geen %

TS 1227 ye Gre Kare Gzl Elek Aklklar TS 1226 ya Gre Kare Delikli Elek Aklklar0,25 mm 0,5 mm 1 mm 2 mm 4 mm 8 mm 16 mm 31,5 mm 63 mm 90 mm

nceA

grega

0/1 -(1) - 90...100 100

0/2 115...30 - 55.85(2) 90...1000 100

0/4 8...25 - 35

(2)

...75 - 90..100 100 0...5 - 0...15(3) 90...1000 100 0...5 - 0...15(3) - 90...100 1002/4 0...3 - - 0...15(3) 90...100 100

KarkAgrega 2/8 0...3 - - 0...15(3) 25(2)...75 90...100 100

0/8 - 0...10(3) 90...100 1000/16 - 90...100 1000/32 - 90...100 1000/63 - 90...100 100

riAgrega 4/8 0...3 - - - 90..100 100

4/16 0...3 - - - 0...10(3) 30(2)..60 90...1000 1004/32 0...3 - - - 0...10(3) 20(2)...60 - 90...100 1008/16 0...3 - - - - 0...10(3) 90...100 1008/32 0...3 - - - - 0...10(3) 30(2)...60 90...100 10016/32 0...3 - - - - - 0...10(3) 90...100 10016/63 0...3 - - - - - 0...10(3) 30(2)...60 90...100 10032/63 0...3 - - - - - - 0...10(3) 90...100 100

1) Gerektiinde sralanabilir. 3) Krma agrega iin alt tanelerin miktar en ok %2 olabilir.

2) Elek aral klecek ekilde deitirilebilir. 4) Burada yalnz st taneler snr verilmitir.

8/8/2019 BETON LER

17/139

ASTM C-127-128 veya TS EN 1097-6 standardna gre tespit edilen, agregrann

zgl arl (doygun, kuru yzey) 2.60den az,su emme oran ktlece %2.5den fazla

olmayacaktr.

Beton agregalarnn tane snflar ve tane bileimleri ASTM C-136 standard gerekleri

yerine getirilerek tespit edilecek izelge 5.1 veya izelge 5.2de verilen snrlar ierisinde

kalacaktr.

Betonda, darenin isteine uygun olarak, tercihen, kullanlmas mmkn en byk

boyutta agrega kullanlacaktr (TS 802). Ancak, bu durumda beton kolayca dklebilmeli ve

demirlerin evresi ile kalp kelerini btn ile doldurabilmelidir.

4.6 Beton Tesis MakinalarAgrega tesisleri, beton imalat tesisleri, betonun yerine nakli ve dklmesine ait tesisler

iin Yklenici, tesisatn genel yerleimini gsteren planlar ve techizatn zelliklerini dareye

sunacaktr. dare tarafndan kabul gren tesisat ve techizatn ileyii daima kontrol altnda

bulundurulacaktr. Bununla beraber tesisat ve techizatn planlarnn onay ve ileyileri bu

artnamede mevcut hkmlerin herhangi birinden vazgeilmesine veya bu artlarn

deitirilmesine sebep tekil etmez.

Szlemesinde beton santrali istenen inaatlarda betonlar beton santralndahazrlanacaktr. Szlemede beton santral kurulmas istenmeyen ilerde kullanlacak beton,

betoniyerlerle hazrlanacaktr.

Betoniyerlerle yaplan beton; karm hesaplar sonucunda bulunan karm elemanlar

miktarlarna gre, bir torbalk imento harman iin hacim lekleri tespit edilerek, imalat

hacim esasna gre yaplacaktr. Bu ekilde yaplan betonun, bu artnamede belirtilen

zellikleri tamas salanacaktr.

4.7 Agrega Tesisleri

darenin ocak yerini gsterdii durumlarda, agrega, kati projenin ilgili paftalarnda

ve zel Teknik artnamede belirtilen malzeme ocaklarndan temin edilecektir. Ancak, agrega

zelliklerinin, bu artnamede belirtilen artlar salamamas durumunda Yapm leri Genel

artnamesinin 33nc maddesine gre ocak yeri deitirilebilecektir.

Yklenici, iin hacmine uygun kapasitede malzeme karma ve ykleme ekipman,

istenilen granlometrik analize uygun ayrm yapacak nitelikte eleme ve ykama tesisi ve

8/8/2019 BETON LER

18/139

tama vastalarn, i programna uygun olarak temin edecektir. dare tarafndan Ykleniciye

teslim edilen ocaklardan temin edilen agrega, tahsis edildii iin dnda baka hibir amala

kullanlamaz ve nc ahslara satlamaz.

dare tarafndan ocak yeri gsterilmemesi durumunda Yklenicinin temin edecei agregalar

ibu artnamede belirtilen kriterlere uymaldr.

4.7.1 Agrega Tesislerinin letilmesi

Yklenici, inaatn byklne gre, dare talep ettii takdirde, kum akl karmak

iin modern ve randmanl bir kum akl tesisi kuracaktr. Kurulacak bu tesisin daha nceden

darece onay arttr. Ancak bu onay Ykleniciyi devaml ve artlarna uygun beton elde

etmek iin gerekli ve istenen miktar ve zellikte kum akl temininde meydana gelecek

aksaklklarn sorumluluundan kurtarmaz. Agrega tesisleri kum ve akl malzemesi iine

karabilecek kk, bitki ve dier zararl maddeleri ayrabilecek kapasitede olacaktr.

Agregann beton karmnda kullanlmadan nce, tama ve depolama srasnda karabilen

zararl malzemenin seilmesi ve granlometri bozukluklarnn dzeltilmesi iin tekrar

elenmesine izin verilir. Yklenici ocak kumunu artnameye uygun bir hale getirebilmek iin,

bu kumu krma kumla kartrp noksanlklarn giderecei gibi krma metoduyla elde edecei

kumu da istenilen artlara uygun bir hale getirecektir. Bir ocaktan azami kum akl malzemeelde etmek iin Yklenici, agrega ocan tam randmanla altracak ve burdaki

noksanlklar gerekli ekonomik analizler yaplarak darenin onay ile miktar % 25i

gememek artyla dardan temin edilen akl, krmata akl, kum krmata kum ile

tamamlayabilecektir. Kum ve akl temininde kullanlan su, fazla miktarda kil, organik madde

alkali, tuz ve dier zararl maddeleri ihtiva etmeyecektir. Yklenici, kullanmay dnd

tesisin detay planlarn dareye onay iin verecek ve bu planlar zellikle unlar ierecektir.

1. Agrega tesisinin genel vaziyet plan ve kuru1mas dnld yer ve kapasitesi,2. Kum ve akl temininde kullanlacak ana tesisin bykl, tipi, zellii ve

kapasitesi,

3. Tama eridi sisteminin kapasitesi ve tertip ekli,

4. akl ve krma tan en az gruba ayrlmas ve kontrol iin gerekli vastalar,

5. Agrega ynlarnn yerleri ve depolama tarz,

6. Nakliye sisteminin tertibi ve esaslar

8/8/2019 BETON LER

19/139

Tesisin ayarlanmas ve tecrbe almalar, beton dkme ii balamadan en az 15 gn

nce yaplacaktr. Tecrbe almalarnda elde edilen kum-akl beton karm artlarna

uymuyorsa bunlar darenin gsterecei yerlere atlrlar.

antiyede dklecek betonun miktar az ise, dare yukarda belirtilen agrega tesislerinin

kurulmasn istemekten vazgeebilir. Bu takdirde, Yklenicinin agrega temini iin yapaca

ameliyelerle, agrega yukarda belirtilen granlometri snrlar iinde kalacak ve zellii yine

yukarda belirtilen hususlar dorulayacak ekilde olacaktr.

4.7.2 Agregalarn Depo Edilmesi

Agregalar en az ayrmay verecek ve iine yabanc maddeler karmyacak ekilde depo

edilmelidir. in gerei olarak eitli boyuta ayrlm agrega ynlar, etekleri birbirleriyle

karmayacak ekilde ve uzaklkta ylacaktr. Agrega ynlar, beton hazrlanmas

ameliyesinde kolaylkla alnabilecek ve herhangi bir aksakla izin vermeyecek (yalardan

etkilenmeyecek vb.)yerlerde depolanmaldr.

5 MENTO

Bu artnameye gre yaplacak btn ilerde kullanlacak imento Trk Standartlarveya ASTM Standardlarna uygun olacaktr.

5.1 Geerli Standartlar

Bu artnamede aksi belirtilmedike, beton ileri Trk Standartlarna (TS) ve/veya

ASTM ve dier Standartlara ve artnamelere uygun olacaktr. Standartlarda deiiklik olduu

takdirde yerine geen standart esas alnacaktr.

Trk Standartlar

imento-Beyaz Portland TS 21

Har imentosu-Ksm 1: artname TS 22-1 EN 413-1

Har imentosu-Ksm 2: Deney Metotlar TS 22-2 EN 413-2

imentolarn Fiziki Deney Metotlar TS EN 196-1, TS EN

196-3, TS EN 196-6 Tras TS 25

8/8/2019 BETON LER

20/139

Tras Numune Alma Metotlar TS 25

Kum TS EN 196-1, TS EN

196-2

imento-Ksm 1: Genel imentolar iin TS EN 196-1,TS EN 196-3

Bileimler ve Uygunluk Kriterleri TS EN 196-5,TS EN 196-6

TS EN 196-21,TS EN 197-1

Beton iin Uucu Kller-Tanmlar,

Gereklilik ve Kalite Kontrol TS EN 450

Betonarme Yaplarn Hesap ve Yapm Kurallar TS 500

Portland imentosunun Kimyasal Analizi TS EN 196-2, 196-5,

196-21

Beton elik ubuklar TS 708

Beton Karm Hesap Esaslar TS 802

Beton Deney MetotlarYap ve Yap Bileenlerinde

Sertlemi Betondan Numuneler Alnmas ve

Basn Dayanmnn Tayini (Tahribatl Metot) ASTM C 42, ACI 318 veya

TS EN 12504-2

Beton-Karma Suyu TS EN 1008

Polivinilklorid Su Tutucular iin artname TS 3078

Beton Yapm, Dkm ve Bakm Kurallar

(Normal Hava Koullarnda) TS 1247

5.2 Numune Alma ve Deney

imento ve mineral katklar, nakliyeden nce bu artnameye uygunluu iin test

edilecektir, imento ve mineral katklar iin fabrika test raporlar salanacak ve her imento

ve puzolan yk iin uygunluk sertifikalar olacaktr.

8/8/2019 BETON LER

21/139

imentonun, fabrikada deney numuneleri alnacak ve artnamegerekliliklerine uygun

olarak test edilecektir. imento uygun Trk Standartlarna veya ASTM Standartlarna gre

test edilecektir. Deney artlarna uygun olmayan imentolar kabul edilmeyecektir.

dare tarafndan TS 23 EN 196-7, TS EN 450, TS 25 standardna uygun olarak

alnacak her parti imento, mineral katk numunelerinin, TS EN 197-1, TS EN 450 ve TS 25

standardlarna gre fiziksel, kimyasal deneyleri yaplacak ve her trl muayene ve deney

sonularnn ilgili standartlara uygunluu kontrol edilecektir. lgili standartlara uygun

olmayan ve artnamede belirtilen kalitede beton yapmn salamayan imento

kullanlmayacaktr.

dare, gerekli grd taktirde hidratasyon ss lm, kvam deneyi vs. gibi ilave

deneyler yapma hakkna sahiptir.

5.3 zel imento

5.3.1 Genel

zel imento Normal Portland imentosu dndaki imentolar kapsar.

5.3.2 Mineral Katklar

Mineral katklar, ekonomi salamak veya belirli agregalar ile imentodaki alkali

arasnda reaksiyon ile meydana gelen paralayc genlemeye engel olmak, hidratasyon

ssn, sya bal hacim deiimini ve betonun geirgenliini drmek amacyla kullanlr.

Mineral katklar TS EN ve/veya ASTM standard artlarna uygun olacaktr.

Balayc malzemede kullanlacak olan mineral katk oran, ilgili standartlara

uygunluuna ve radenin onayna baldr. dare tarafndan onaylanmad srece, betonda

kullanlan uucu kl tek kaynaktan ve tek snf olmal ve ayn zamanda Portland imento da

tek kaynaktan ve tek snf olmaldr. Bu durumda balayc malzemede kullanlacak olanmineral katk madde(ler)si oran, dare tarfndan kabul edilen bir laboratuvarda yrtlecek

deneysel alma sonucu hazrlanan rapor dorultusunda belirlenecektir. TS EN, ve/veya

ASTM standardlarna uygun mineral katk maddesi imento iin belirtilen tarzda

depolanacaktr.

Mineral katk veya Portland imentosu kaynann veya snfnn deimesi, deneme

partileri ile yeni bir deerlendirme gerektirir.

8/8/2019 BETON LER

22/139

5.3.3 Slfata Dayankl imento (SD)

Slfat dayanml imentolar slfat etkisinin sz konusu olduu beton ilerinde kullanlabilir.

Dk hidratasyon ssna sahip olmas dolaysyla ktle betonlarnda da kullanlmas

mmkndr. dare, aratrmalarn neticesine gre slfata dayankl imento kullanlmastalimatn verme hakkna sahiptir.

darenin kabul ettii bir laboratuvarda gerekletirilen deneysel alma neticesinde;

slfat etkisinin olup olmad varsa mertebesine bal olarak, SD veya uygun bir puzolanik

imento kullanlp kullanlmayaca laboratuvar raporundaki grleri de dikkate alnarak

belirlenecektir. Slfata dayankl imento kullanlmas durumunda bu imento ASTM C150

Tip V standard gereklerini yerine getirmelidir.

5.4 Nakil ve Depolama

Fabrikada hazrlanan dkme imento silobaslarla antiyeye tanacaktr. antiyede

yeterli miktarda tesis edilen silolarda imento depolanacaktr. imento silolar hava

artlarndan ve d etkenlerden etkilenmeyecek tarzda olmaldr. Silolarda uzun sre

bekletilen imento kullanlmadan nce numuneler alnarak deneye tabi tutulmal ve netice

artnamesindeki kriterlere uygun karsa kullanlmaldr. Fabrikada retilen torba imento ise

uygun vastalarla ibana getirilmeli ve su geirmeyen, havadan etkilenmeyen bir ambarda,

yerden en az 15 cm, ykseltilmi bir deme zerinde depolanmaldr. imento torbalarnn 6.

sradan fazla yksek olarak stok edilmesine izin verilmeyecektir. Su ve dier sebeplerle

hasara uram veya torbalar yrtlm imento kullanlmayacaktr. imento i yerine geli

srasna gre kullanlacaktr. Her parti dierlerinden kolayca ayrlabilecek ekilde

depolanacaktr. antiyede 4 aydan fazla depoda kalm imento, deney sonular uygun

olduu taktirde kullanlacak, aksi taktirde kullanlmayacaktr.

6 SU

6 Genel

Beton, har, agregann ykanmas, beton bakm, kr,al ve enjeksiyon erbetlerinin

karmnda kullanlacak olan suyun iinde; ya, asit, tuz, alkali, silt vb. gibi maddeler

olmayacak ve bu su temiz olacaktr.

8/8/2019 BETON LER

23/139

8/8/2019 BETON LER

24/139

izelge 6: D Etkilere ve Yapnn Tipine Gre zin Verilen Maksimum Su-imento Oranlar .

Net su/imento oranlarSu/imento oran (ktlece)

Beton veya yapnn tip veya konumu vemaruz kalma derecesi

Ciddi iklim koullar,byk scaklk

farkllklar, uzun srelidon etkisi, veya sk-skdonma-zlme etkisinemaruz betonlar

Ilman iklim,yamurlu veya kurak,

nadiren kar ve donetkisine maruz

betonlarA Ykselip alalan su ve su sramalarna maruz

yaplarn su etkisinde kalan 60 cm likksmlarndaki duvarlar, kutular, iskeleler, kpr

payandalar, korkuluklar, kenar talar,denizlikler, eikler, dz kntlar, harputalar,stunlar, parafetler, keler vb. ok ciddi iklimkoullarna maruz beton ksmlar. rnek;

barajlarn ksmlar, dolusavak yaplar, tahliye bakslar, tnel giri ve k yaplar, boaltm

kanal duvarlar, vana odalar, kanal yaplar vedier beton ileri.

0,450,02 0,550,02

B Blm Ada belirtilen evre artlarndan dahadk seviyede artlara maruz kalan beton yapelemanlar ve yaplar; donmaya maruz kalan tnelkaplama betonlar ve sifon yaplar, d etkileremaruz ktle betonlar ve bu artlara maruz kalanve Blm Ada belirtilmeyen beton yaplar

0,500,02 0,550,02

C Kaz dolgusuyla rtlm veya devaml su altndakalan veya hava artlarndan korunan betonyaplar. rnein, cutoff duvar, gml yaplarnksmlar, baraj yaplar, zgaralar, kapak manevraodalar, k yaplar ve vana odalar gibi hava

artlarndan etkilenmeyen yaplardaki betonlar.(Eer ina srasnda hava artlar arlamaya

balarsa, birka mevsim devam edecek iler gibi,en ok d etkiye maruz beton yap ksmlarndaSu/imento orann 0,05 azaltnz.

0,580,02 0,580,02

D Zemin ve yer alt suyundaki alkali slfatlarnetkisine maruz ve lman iklim artlarnda (ortaiddetli iklim artlar) dklen beton

0,500,02

E Zemin ve yer alt suyundaki alkali slfatlarnetkisine maruz kalan ve dondurucu hava(ortalama hava scaklnn 5 Cnin altnadakiartlar) artlarnda dklen betonlar,

0,450,02

FTremi metoduyla veya pompayla su altndadklen betonu 0,450,02 0,450,02

G Kanal kaplama betonlar 0,530,02 0,580,02H Barajn d etkilere maruz kalmayan ksmlarnda

kullanlan beton.Bu betonun zellikleri, dayanm, termal zellikler veher yap iin belirlenecek hacim deiiklii artlarnagre tespit edilmelidir.

(1) Not : Yukarda verilen evre artlarna bal olarak farkl yap tipleri iin belirlenmiolan en fazla su/imento oranlar dndaki durumlar iin TS EN 206-1 izelge F-1deverilen deerlerde kullanlabilir.(2) Su-imento oran, istenilen dayanm ve ilenebilme zellii esaslarna greseilmelidir.

8/8/2019 BETON LER

25/139

(3) antiyede P imentosuna mineral katk yaplarak yaplan betonlar iin su/imentooranlar TS EN 206-1 Madde 5.2.5.2de verildii zere k deeri kavram kullanlarak

belirlenmelidir.

7 KATKI MADDELER

7.1 Genel

Betonun daha kolay ve emniyetli bir ekilde ilenebilirliini ve kohezyonunu artrmak,

dayanmn artrmak, priz sresini uzatmak veya ksaltmak veya dier baz taze ve sertlemi

beton zelliklerini modifiye etmek amac ile betona katk maddeleri darenin izni ile

kullanlabilir. Yklenici, ayn cins her katk iin en az 3 farkl firmann kimyasal katk

maddesine ait numunesini darenin onayna sunmaldr. Yklenici, katk maddelerinin temin

edilecei kaynak ve bu maddelere ait teknik bilgileri, ilgili standarta uygun olduunu gsteren

onayl belge ile birlikte deney iin beton ilerinin balayaca tarihten en az 90 gn

ncesinden dareye sunacaktr. Katk maddesinin deerlendirilmesi ve onay iin btn

deneyler dare tarafndan yaplacaktr.

Kullanlacak katk maddeleri TS EN 934-2 veya ASTM C 494, ve ASTM C 260a

uygun olacaktr. Hava srkleyici katk maddelerinin uygunluk deerlendirmesi ayrca TS EN

480-11 standardna uygun olarak da yaplmaldr.Not : Bu katklarn ilgili standartlara uygunlukluklar darece veya darenin uygun

grecei kurulularca raporlandrlmaldr. antiyeye gelen katk maddelerinin her

partisinden alnan numuneler zerinde TS EN 480-6 standardna uygun olarak kzl tesi

analiz yaplarak karm tasarmnda kullanlan katk ile karlatrma yaplmaldr. Sonularn

uygun kmamas durumunda ilgili parti katk iade edilmelidir.

7.2 Hava Srkleyici Katk Maddeleri

Donma-zlme etkisine kar betonun dayanklln arttrmak ve betonun

ilenebilirliini temin etmek amacyla hava srkleyici katk maddelerinin kullanlmas

zorunludur. Kullanlacak olan bu maddelerin dare tarafndan uygun grlerek onaylanmas

gerekir. Hava srkleyici katk maddesi karma karm suyunun bir ksm ile zelti halinde

ilave edilir. Bu zelti, belirlenen kartrma sresince homojen bir ekilde dalmas

salanacaktr. Katk maddesi her karmda homojen bir kvamda ve karmlar arasnda ve

nakliyede ayn kalitede olacaktr.

8/8/2019 BETON LER

26/139

Hava katk maddeleri TS EN 934-2, ASTM C-260 artlarna uygun bir ekilde

numuneler alnp deneye tabi tutulacaktr. Hava srkleyici katk maddesi yaplacak deney

sonunda uygunluu tespit edilmedike kullanlmayacaktr. Herhangi bir tr hava srkleyici

katk maddesinin kullanlp kullanlmamasna, mevcut artlara, inaatn cinsine, kullanlan

agregann zelliklerini dikkate alarak yaplacak deneylerin neticelerine gre karar verilecektir.

Hava srkleyici katks otomatik bir distribtr vastasyla, beton kartrlrken ilave

edilecektir.

Betonu donma-zlme etkisinden koruma amacyla kalba yerletirme esnasnda taze

betonda bulunmas gerekli srklenmi hava miktarlar aada verilmitir.

ri agregann Hava miktar % olarak

Agrega En Byk

Tane Boyutu (mm)

10 6 - 8

15 5 - 7

30 4 - 6

60 3 - 5

120 2 - 4

yerinde 6 aydan daha fazla sre depolanm veya don tesirlerine maruz kalm bir

hava katk maddesi, yaplacak bir deney neticesinde uygunluu ispat edilmedike,

kullanlmayacaktr.

7.3 Su Azaltc/Ak kanlatrc Katk Maddeleri

Katk maddelerinin kayna, markas ve tipleri Yklenici tarafndan teklif edilecek ve

darenin onayna sunulacaktr. Su miktarn azaltc katk maddesi, yukarda belirtilen hava

katk maddesi ile uygun ve uyumlu olacak ve betona hava srkleyici katk maddesi karm

suyundan ayr olarak, belirtilen dozajda ilave edilip kartrlacaktr.

Kullanlacak su miktarn azaltc katk maddesinin miktar, darenin onay ile

imalatnn talimatna uygun bir ekilde olacaktr. Su miktarn azaltc katk maddesi, TS EN

934-2, ASTM C-494, artlarna uygun olacaktr. Betonda gerekli taze ve sertlemi beton

8/8/2019 BETON LER

27/139

zelliklerinin salanmas ile birlikte ahit ve katkl betonlarda su azaltc katknn etkinlii ile

ilgili ekonomik fiyat analizi yaplmal ve dare iin en uygun olan belirlenmelidir.

7.4 Dier Katk Maddeleri

Priz geciktirici (tip B), hzlandrc (tip C) katk maddeleri ve su miktarn azaltc

katk maddesi ile bunlarn karm olan (tip D ve tip E) katk maddeleri TS EN 934-2,

ASTM C494 standardlarnda belirlenmitir. Bunlarn uygunluu deney neticeleri ile ispat

edilmedike kullanlmayacaktr. Yklenici, yazl olarak, katk maddesi iindeki klorid

miktarn ve imalat srasnda klorid katlp katlmadn dareye bildirecektir.

8 BETON

8.1 Dayanmlarna Gre Beton Snflar

Yapnn veya yap elemanlarnn hizmet edecei amaca, maruz kalaca evre

etkilerine ve projede kullanlacak emniyet gerilmelerine gre seilecek beton snflar TS EN

206-1 de aada (izelge 7) verilmitir. Bu ayrdetmede l, basn dayanm olup, bu

amala taban ap = 15 cm ve ykseklii 30 cm olan silindir numuneler ile bir kenar 15cm olan kp numunelerin 28 gnlk basn dayanmlar verilmitir. Agrega en byk tane

bykl numune kalplarnn en kk boyutunun 1/3n den fazla olmamaldr.

8/8/2019 BETON LER

28/139

izelge 7: Normal ve Ar Betonlar iin Basn Dayanm Snflar

5/

EnD

kKarakter

istikK

pD

ay

Basn DayanmSnf

8/8/2019 BETON LER

29/139

anmF

c

k

k

p

N

/

m

m

2

C8/10En DkKarakteristik Silindir

DayanmF cksil N/mm2

8 10

C12/15 12 15C16/20 16 20C20/25 20 25C25/30 25 30C30/37 30 37C35/45 35 45C40/50 40 50C45/55 45 55C50/60 50 60C55/67 55 67C60/75 60 75C70/85 70 85C80/95 80 95C90/105 90 105

C100/115 100 115

Yukardaki beton snflar haricinde dolgu ve tesviye betonu olarak 28 gnlk

karakteristik silindir basn dayanm 8 MPa olan karmlar kullanlabilir.

8/8/2019 BETON LER

30/139

Not: Yukardaki izelge 7de verilen ve beton snfna gre hesaplanan (15x30) cm

silindir ve (15x15x15) cm edeer kp dayanmlar arasndaki gei katsaylar, antiyede

tespit edilen gei katsaysndan farkl olabilir. antiye artlarnda, sz edilen silindir ve kp

numunelerine ait alma yaplabiliyorsa buradan elde edilen katsayn kullanlmas daha

uygundur. Bu ekilde bir alma yaplmas mmkn deilse izelgede verilen beton snfna

uygun olan gei katsays kullanlabilir.

8.2 Su imento Oranna Gre Beton Dayanm

Beton, tatbik edilen yklere kar yeterli dayanmda olmaldr. stenen beton

dayanmn salayacak yaklak su-imento oranlar izelge 8de gsterilmitir. Bu karmlar

TS EN197-1 350 kg/m3 CEM I 42,5 Portland imentosuna gre dizayn edilmitir. izelge

8deki su/imento oran ile basn dayanm arasndaki iliki sadece bilgi amacyla verilen

yaklak deerlerdir, tasarm almalarnda sadece nbilgi olarak kullanlabilir.

izelge 8: Su-imento Oranlarna Gre Beton Dayanm

28 Gnlk Yaklak Basn Dayanm(N/mm2)

Su/imento(Ktlece)

Hava katksz beton Hava katkl betonSilindir Kp Silindir Kp

0,400,450,500,550,620,650,700,750,800,901,00

1,10

31027525022520017516514513010585

70

360300295265225210190160150125100

80

2502202001801601401301151058570

55

29026023521019017015013512010080

65

8.3 Betonu mal Yerine Gre Snflandrma

a) antiye Betonlar: antiye betonlar, betonu oluturan ksmlar antiyede hazrlanan

ve kartrlan betonlardr.

b) Tanan (Hazr) Beton: Tanan beton, betonu oluturan ksmlar antiye dndahazrlanan ve antiyede yerletirilip sktrlan betonlardr.

8/8/2019 BETON LER

31/139

8.4 Beton Kvamna Gre Snflandrma

indeki su miktarna gre beton, kvam bakmndan aadaki snflara ayrlr.

Nemli Toprak Kvamnda Beton : Vibratrle sktrma yapld durumlarda ve

donats az ve seyrek olan betonarme yaplarda kullanlmaya elverilidir. Bu kvamdaki

betonun iinde, elde yorulduu zaman avuca imento hamuru yapacak kadar ve ancak

iyice sktrldktan sonra st yzeyi plastik ve dzgn grn alacak kadar su bulunmaldr.

Bu cins betonlarda kme deneyinde 0-5 cm.lik bir lm elde edilir.

Plastik Beton : Betonarme yaplar iin zellikle uygundur. Bu kvamda, ktleyi hamur

haline getirecek kadar su bulunmaldr. kme deneyinde llen miktar 5-10 cm.yi

gememelidir.

Akc Beton : Sulu hamur grnnde olacak kadar su ile karlmaldr. kme deerien ok 10 -15 cm. olmaldr. Eger sktrma srasnda, suyun bir ksm ayrlr ve beton toplu

bir ktle halinde kalmazsa karm iyi deildir. Bu cins beton ancak, suyun fazlalndan

dolay meydana gelen niteliindeki dkln sakncas grlmeyen durum ve yaplarda

kullanlabilir.

Burada bulunmayan hususlar iin TS EN 206-1, 2002 geerlidir.

Not : kvam tanm yeni Standardlara gre yeni kodlama ile tablolatrlmtr.

rnein;

Snf Slamp ( kme ), mmS1 10 - 40

S2 50 - 90

S3 100 - 150

S4 160 - 210

S5 220

9 BETON ve HAR KARIIM ORANLARI

9.1 Genel

Karm oranlarnn tayini, TS 802 ve ne uygun olarak yaplacaktr.

8/8/2019 BETON LER

32/139

Karm oran, birim beton hacmindeki imento, su, iri agrega, ince agrega ve katk

maddesi miktar gibi, betonun kullanlaca eitli yap tiplerine ve agrega zelliklerine gre

uygun ilenebilme zelliine, younlua, geirimsizlie, salamla ve dayanma sahip olan

en ekonomik beton retilecek ekilde belirlenecektir.

Farkl beton snflar ve farkl zel ihtiyalar iin beton karm hesaplar dare veya

darenin onaylad bir Iaboratuvar tarafndan yaplacaktr. Beton karm oranlarnn

belirlenmesi almalarnda ncelikle o yap iin belirlenen maksimum su/imento oran

dikkate alnacaktr. Bu su/imento oranna (maksimum su/imento oran) bal olarak yaplan

karm tasarmnda istenilen dayanm (beton snf) snfna ulalamaz ise su/imento oran

daha aa seviyelere ekilerek hedeflenen beton snfnn elde edilmesi salanacaktr. Eer

yap iin seilen maksimum su/imento orannda yaplan karm sonucunda elde edilen beton

snf, projede belirtilen beton snfndan daha yksek ise projede belirtilen beton snf yerine,

karm sonucu belirlenen beton snf kullanlacaktr. Yklenici kendisine verilen beton

karm elemanlar miktar raporu dorultusunda, belirlenenden daha dk kalitede olmayan

beton retmekle sorumlu olacaktr.

Karm oranlarn belirlemede esas olan, hedef dayanm aadaki gibi belirlenecektir:

Projede ngrlen beton snfna ait beton basn dayanm (karakteristik dayanm,

fck) aada belirtildii zere belirli bir ihtiyat pay kadar arttrlarak beton karm

hesaplarnda esas alnacak olan hedef dayanm fem tespit edilecektir.

fem = fck + f

Dayanm snflarna gre alnacak f deerleri izelge 10da verilmitir.

izelge 10: Dayanm Snflar ve f (ihtiyat pay) Deerleri

Dayanm Snf f (MPa)C 14/16 - C 16/20 40

C 20/25 - C 25/30 C 30/37 60

C 35/40 - C 45/59 80

Yukardaki esaslar dahilinde tespit edilen hedef dayanm dikkate alnarak karm

tasarm sonulandrlr. Hedef dayanm deerini salayan karm oranlarna ait su/imento

oran yap tipine gre izelge 6 dikkate alnarak deerlendirilir. ayet izelgede izin verilenmaksimum su/imento oranlarnn zerinde bir oran ile hedef dayanm tutturuldu ise, karm

8/8/2019 BETON LER

33/139

tasarm yeniden revize edilmelidir. Bu durumda yap tipine gre nerilen maksimum

su/imento orannda karm tasarm yenilenir. Bu tasarm sonucu elde edilen 28 gnlk

basn dayanm hedef dayanm olarak alnr ve izelge 10 daki ihtiyat pay bu deerden

dlerek projede uygulanacak olan beton snf tespit edilir.

Not: Arazide yukarda bahsedildii zere gerekletirilen karm tasarm oranlar

uygulanarak yaplan beton imalatndan en az 30 ardk (30 farkl harmandan alnan) dayanm

sonular belirlendiinde standard sapma hesaplanacaktr. Tespit edilen standard sapma deeri

( ) aadaki forml kullanlarak hedef dayanm tespit edilir. Bu hedef dayanm dikkate

alnarak gerekiyorsa karm tasarm yenilenebilir. Ancak, hibir karm tasarmnda izelge

6da verilen yap tipine bal su/imento oranlar alamaz.

fem = fck + 1.48 (TS EN 206-1)

Burada standat sapma =1

)( 2

n

ff emci forml ile hesaplanmaldr. fci bir

harmandan alnan 3 numuneye ait basn dayanmlarnn ooortalamas ve fem ise fci lerin

ortalamasn ifade etmektedir.

Not: Bu forml (1,48* ) deerinin, izelge 10da verilen ihtiyat payn amamas

durumu iin geerlidir. Aksi durum beton retim kalitesinin ok kt yapldnn ifadesidir.

Projelerde gsterilen veya dare tarafndan gerekli grlen yerlerde, imento har

kullanlacaktr. Har, ilenebilmesi iin gerekli minimum su miktar kullanlarak doru

ekilde oranlanp tam olarak kartrlacaktr.

Kullanlmas tasarlanan her bir dayanm ve tipteki betonun karm oranlar dare

tarafndan onaylanacaktr. Her karm tasarm, karmn hangi ite kullanlacan, karmn

muhtevasn ve aada belirtilenleri aka gsterecektir:

a) Beton, mineral katk, kimyasal katk maddeleri veya dier ieriklerin tipi, markas ve

miktar,

b) Su ve agrega miktar,

c) ri ve ince agregann elek analizleri,

d) Her karm tasarmnn agrega granlometrisi,

e) Tm malzemelerin zgl arl (ve su emme deerleri, agrega iin)

8/8/2019 BETON LER

34/139

f) Agregalara ait , birim hacim arlklar (gevek-skk), ince madde miktar , kil

topaklar ve eriyebilir paracklar, NaSO4 veya MgSO4 deney sonular (gerekirse tabii don

deney sonular), anma deney sonular,

g) Karmda kullanlan imentonun tipi fabrikas kimyasal ve fiziksel analiz sonular

h) Karmda kullanlan kimyasal katk maddelerine ait katk maddesi uygunluk raporlar

ve FT-IR (kzl tesi) analiz spektrumlar

9.2 Agrega Bileenlerinin Oranlar

eitli yap ksmlarnda kullanlacak agrega en byk tane boyutu projelerde

gsterildii, gsterilmeyen yerler iin ise darenin belirledii gibi olacaktr. Beton karmlar

mmkn olduu kadar en byk boyut ve maksimum miktarda iri agrega kullanmaya ynelik

olacaktr. Beton imalat iin gruplara ayrlm agregalar Blm I 4.3 ve I 4.4de belirtilen

gradasyon limitleri iinde olacaktr. Pompalanabilir beton tasarm iin agrega karm

oranlar Amerikan Beton Enstits Uygulama 304.2R (ACI Manual of Concrete Practice

304.2R) esas alnarak belirlenmelidir.

9.3 imento Miktar

Deiik yap ksmlarnda kullanlacak betonun imento miktar laboratuvar deneyleri

ile belirlenecektir. Laboratuvar deney sonular ile belirlenen dozaj, darenin yazl onay

olmadan, 3 kg/m3den daha fazla sapma gstermeyecektir. Yapda kullanlacak betonun

(dolgu ve tesviye amal gro beton ve zel tip betonlar hari) balayc miktar (P ve/veya

Katkl imentolar) dozaj 300 kg/m3den daha az olmamaldr.

9.4 Su Miktar ve Su-imento Oran

Arzu edilen kvamda bir karmn retimi iin gerekli su miktar agregann en byk

tane boyutuna, tane ekline, gradasyonuna ve karma girecek hava miktarna baldr.

Su ve Portland imentosu ile mineral katk maddelerinin (puzolanik malzemeler)

miktar su-imento orannn belirlenmesinde kullanlacaktr.

Betonda kullanlacak su miktar, miksere girecek olan katk maddesinin ve agregann

nem muhtevas veya gradasyonundaki deiikliklerin etkisini dikkate alarak, uygun

kvamdaki betonu elde etmek iin belirlenmi olan su imento oran limitleri iinde olacaktr.

8/8/2019 BETON LER

35/139

Dkmden nce betonun ilenebilirliini artrmak iin su ilave edilmesine izin

verilmeyecektir.

Genel olarak karm tasarmnda, fazla imento kullanlmadan uygun ilenebilme

zelliine, younlua, geirimsizlie, dayanklla ve istenen dayanma sahip beton retme

esasna dayanarak, yap tipi ve yerine (iklim koullar) bal olarak ktlece en yksek su-

imento oran belirlenecektir (agrega tarafndan emilen su hari). Su-imento oran,

kullanlacak beton snflarna bal olarak izelge 6da verilen deerlerde olacaktr.

stenilen dayanm ve dayankll salamak iin gerekli olan optimum su-imento

oran veya minimum imento miktar, yalnz projede kullanlacak malzemeler ile yaplan

Laboratuvar deneyleri ile belirlenecektir.

9.5 Kvam (Slamp)

Kvam, kme (slamp) deneyi (TS EN 12350-2 veya ASTM C-143) ile llen

betonun ilenebilirliini tarif eden bir terimdir. Betonun kme (slamp) miktar aada

belirtildii gibi olacaktr. Tasarmda betonun yerletirilecei ana kadar geen sre ve kvam

kayb dikkate alnacak, yerletirilecei anda bunlar salanm olacaktr. Kvam beton tasarm

aamasnda arazideki artlar ve ekipmanlar dikkate alnarak darenin laboratuvar tarafndan

belirlenecektir. Uygulamada belirlenen bu kvam deeri beton dkm ncesinde belirlenecekve bu deeri %25den daha fazla gemeyecektir. Yap tipine bal olarak dier kvam lme

metotlarnn (Ve-Be sresi, Sktrlabilme derecesi ve yaylma ap gibi) kullanlmas

gerekli olduu durumlarda TS EN 206-1 standartna ve dier ulusal ve uluslar aras

standartlara bavurulmaldr.

Eer kvam lmleri limiti ayorsa ve dare tarafndan fazla bulunursa, beton

karmlar reddedilecektir. "Ret Snr n aan kme miktar olan beton kullanlmayacaktr.Reddedilmi karmlarn kme snrlarna uymas iin kartrma zamann arttrma, kuru

malzeme ekleme veya benzer ilemler yaplmasna izin verilmeyecektir.

kme testi kartrma tesisinde ve beton yerine dklmeden nce yaplacaktr.

kme testi skl I 10.5deki artlara gre yaplacaktr.

9.6 Beton Dayanm

8/8/2019 BETON LER

36/139

eitli beton snflar iin karakteristik basn dayanmlar Blm I 8.1de verilen

izelgede gsterilmitir.

9.7 Ktle Betonu

Ktle betonu karmlar dare tarafndan onaylanmadka dkme balanmayacaktr.

Ayrca aadaki artlar karlayacaktr. Kullanlacak balaycnn (P + Mineral Katklar)

hidratasyon ss 7 ve 28 gnde srasyla 60 Cal/g ve 70 cal/g deerini amayacaktr. Bunu

salayabilmek iin ASTM C 150 standard Tip IVe uygun imento (Dk hidrasyon sl

imento) ve/veya Portland imentosu ile mineral katk bir arada kullanlacaktr. Her bir grup

agrega ierisindeki yass (genilik>3xgenilik) taneciklerin oran %20yi gememelidir. Daha

sonra kapsaml bir deneysel alma yaplarak dayanm ve dayankllk kriterleri

belirlenecektir. Hidratasyon ssnn belirlenmesi iin DS-TAKK Dairesi laboratuvarnda

gerekli karm deneyleri yaplacaktr. Laboratuvarda hazrlanan rapor dikkate alnarak

imento ve beton karm elemanlar miktar belirlenecektir.

10 YAPIM SAFHASINDA BETON KONTROL

10.1 Genel

lerin devam srasnda beton deneyleri dare tarafndan yaplacaktr. Yklenici deney

yapmyla ilgili btn konularda dareye yardm edecektir.

Sertlemi beton, dare tarafndan talep edildiinde tamamlanm yaplardan alnacak

karot numuneleri ile test edilecektir.

Yklenici, dare tarafndan deneyi yaplacak imento, agrega ve beton iin uygun

depolama ve nakliye imkan salayacaktr.Deney neticeleri ayet bu artnameye uygun betonu elde etmek iin agrega veya beton

tesislerinin modifikasyonunun gerekli olduunu gsterir ise, bu deiiklikler Yklenici

tarafndan yaplacaktr.

Yklenici numune alma ve deney yaplmasnda dareye gerekli olan btn yardm ve

ibirliini temin edecektir. Yaplacak olan bir n alma aadaki hususlarn belirlenmesini

salayacaktr:

Dklen betonun kalite kontrolunda ok sk artlar uygulanm olacak uygunzelliklerde olmayan beton uzaklatrlacaktr.

8/8/2019 BETON LER

37/139

Agregalarn zellikleri,

Betonda sreklilik,

imento tipi ve kalitesinin seilmesi,

Katk maddelerinin seilmesi ve dozaj, Karmdaki agrega snflarnn oranlar,

imentonun dozaj,

Su/imento oran,

kme (slamp) deneyi,

Farkl taze beton karmlarnn zellikleri.

lerin yapm srasnda beton deneyleri, betonun snfna ve dklecek betonun

miktarna bal olarak, deney programna gre yrtlecektir. ayet deney neticeleri

belirlenen hususlarn yerine getirilmediini veya salanamadn gsterirse, Yklenici

gerekli kalitenin salanmas iin beton karmnn ayarlanmas, kalite kontrolunun

gelitirilmesi, kartrma, nakliye ve dkm metodlarnn dier benzer konularn incelenmesi

iin derhal dare ile grerek gerekli artlar salayacaktr. kan gnlk beton miktar ve

deney numuneleri, karotlar ve alnan dier numunelere ait kaytlar i yerinde Yklenici

tarafndan saklanacaktr.

Sahada yaplan kalite kontrol testlerinin skl yaklaktr ve dare tarafndandeitirilebilir.

10.2 Deneme Karmlar

Beton karm oranlar belirlendikten sonra, gerek ite kullanlacak malzemeler,

oranlar, kme, kartrma ve dkme ekipmanlar ve yntemleriyle uyumlu bir ekilde beton

tesisinde deneme karmlar hazrlanacaktr. Tatmin edici karmlar bulununcaya kadar,

nceden belirlenmi olan karm oranlarnda gerekli olan ayarlamalar yaplacaktr.

dare tarafndan onayland takdirde deneme karmlar dk kalitede beton

gerektiren ilerde kullanlabilir.

dare tarafndan onaylanan karm tasarm beton imalatna balamadan nce

antiyede mevcut olan ekipmanlar kullanlarak denenecektir. Hazrlanan deneme karmn

her bir harmanndan on adet numune alnacaktr. 2er adet numune 1inci ve 3nc gnlerde

deneye tabi tutulacaktr. 3 adet numune, yedi gnlk ortalama basn dayanmn belirlemek

iin 7nci gnde test edilecektir. Geri kalan adet numune ise 28 inci gnde test edilecektir

8/8/2019 BETON LER

38/139

ve bu numunenin basn dayanm deerlerinin ortalamas karm tasarmnda belirtilen

karakteristik dayanmdan en az 10 kgf/cm2 daha fazla olacak ve bu numuneye ait dayanm

deerlerinin her birinin ortalamalarndan sapmas %5den fazla olmayacaktr.

Dane aplarna gre beton silindirlerin lleri aadaki gibi olacaktr:

izelge 9: Beton Numune Boyutlar (Silindir ekilli)

En Byk Agrega

ap (mm)

Silindir ap

(mm)

Silindir Ykseklii

(mm)30 150 300

60 250 500

120 450 900

Basn dayanm ve en byk agrega anma boyutuna gre ifade edilen betonun

karm tasarm test lleri ile deerlendirilip kabul edilmedike beton dkmne

geilmeyecektir. Eer malzeme kaynaklarnda veya uygulanan ilemlerde deiiklik meydana

gelirse, yeni deneme karmlar gerekecektir.

10.3 lerin Devam Srasnda Dayanm Deneyleri

lerin devam srasnda dklen betonun dayanm deneyleri dare tarafndan

yaplacaktr. Yklenici, dare tarafndan belirlenecek sayda deney numunelerininalnmasnda, dareye yardm edecektir. Genel olarak dklen her beton snf iin deney

programna uygun olarak takm dokuz adet deney numunesi alnacaktr. dare istedii anda

istedii miktarda ve zamanda numune almaya veya aldrtmaya yetkilidir. Beton silindirlerin

dkm lleri Madde I 10.2de belirtilmitir.

Betonun numune kalplarna yerletirilmesinden nce, belirlenen llerden daha

byk olan iri agrega taneleri elenerek (slak eleme) ayklanacaktr.

Numunelerin TS EN 12390-2 ve ASTM C-31 Standard gerekliliklerine uygun olarakbakm yaplacaktr. Numunelerin bakm arazi artlarnda yaplacaktr, eer hava scaklnn

4C nin altna dme ihtimali varsa numunelerin bakm laboratuvar artlarnda yaplacaktr.

Numuneler TS EN 12390-2 esaslarna gre alnp deney anna kadar bakm yaplacak ve TS

EN 12390-3 veya ASTM C 39 standartlarnn artlarna uygun olarak Kalite Kontrol Yetkilisi

tarafndan basn dayanm tayini deneyine tutulacaktr.

Deney iin kalplara dklen beton iyice prizini tamamlamadan oynatlmayacak ve

dkm izleyen 24 saatlik zaman diliminde tanmayacaktr.

Alnacak beton numunelerin minimum adeti aada verilmitir:

8/8/2019 BETON LER

39/139

Bir Gnde Basn Dayanm DeneyiDklen Her Minimum NumuneBeton Snf iin Adeti 7 -Gn 28 -Gn EkstraHer 50 m3 9 3 3 3

(veya daha az)

Betondan alnacak numune miktar beton snf ve ayn anda dklecek kalbn

hacmine gre de idare tarafndan belirlenen miktarlarda olabilir.

Ekstra numuneler 72-saatlik dayanm tayini iin, 7 veya 28-gnlk test sonularn

ispatlamak iin kullanlabilir. Ktle betonlar veya puzzolonik maddelerin kullanld

betonlarda her hafta numuneden oluan en az bir deney grubu 90 gnlk deney iin

hazrlanacaktr.

Dklm olan betonu temsil eden beton basn dayanm deneyleri burada belirtilen

ekilde 28 gnlk dayanmn gsterecektir. Alnan toplam numune saysnn(*) %7sinden

daha fazla numunenin dayanm deeri karakteristik basn dayanm deerinin altnda olamaz.

(*)Alnan toplam numune says: her bir harmandan alnan 3 adet numunenin dayanm

deerlerinin ortalamas bir deney sonucu (fci)olarak kabul edilecektir.

Hibir deney sonucu (bir harmana ait deney sonularnn ortalamas) karakteristik

dayanm deerinden 3 Mpadan fazla dk olmayacaktr. Basn dayanm kriterlerini

salayamayan beton, artname icaplarn yerine getirmemi kabul edilecektir.

Beton basn dayanm ortalamas (fcmfck+1)

En dk deney sonucu (fcminfck-3)

Kalite Kontrol Yetkilisi her beton basn dayanm deneyi iin kalite kontrol

izelgeleri gelitirecek ve muhafaza edecektir.

a) izelge 7 ve 28 gnlk basn dayanmlarn belirtecek ve son testin ortalamasngsterecektir.

b) 30 basn dayanm deneyi tamamlandktan sonra Kalite Kontrol Yetkilisi standart

sapmay ve varyasyon katsaysn belirleyecektir. Hesaplanan standard sapma ve

varyasyon katsaysna gre betonun retiminin kalitesi hakknda fikir elde edilebilir.

8/8/2019 BETON LER

40/139

Standart sapma =1

)( 2

n

ff emci forml ile hesaplanr. fci bir harmandan alnan 3

numuneye ait basn dayanmlarnn ooortalamas ve fem ise fci lerin ortalamasn ifade

etmektedir.

Varvasyon katsays V=emf

x 100 forml ile hesaplanmaldr.

Idare isterse bir yapmnn tamamn ve/veya bir yapnn ayn anda dklecek.

10.4 Sertlemi Betonun Deneyi

Kontrol numunelerinin dayanm deneyleri sonular dklen betonun istenen artname

icaplarn yerine getirmedii veya kalitesinin dk olduunu gsteren deliller olmasdurumunda, dare TS 3260, ASTM C-42 artlarna uygun olarak karot numuneleri alnmas

iin talimat verebilecektir. Karotlar, 28-gnlk basn dayanm deneyinin salanmad

alandan 100 mm nominal apta ve minimum adet alnacaktr. Beton dayanmnn

uygunluunun basit ve hzl bir kontrol, beton darbeli deney ekici (Sclerometer)

kullanlarak yaplacaktr. Ancak bu durumda darbeli beton ekici her zel karm iin karot

numunelerle korele edilmelidir.

Karot numunelerinde boy/ap , ya, donat, beton dkm yn dzeltmeleri yaplarakdeney sonular 15*30 silindir cinsinden verilmelidir. Bu sonular; her bir yap bileeninden

alnan en az numuneden her birinin basn dayanm, karakteristik basn dayanmnn %75

inden az olamaz ve numunenin ortalama basn dayanm karakteristik basn dayanmnn

%85 inden az olamaz, kriterlerine gre uygunluk deerlendirilmesine tabi tutulmaldr.

Karot alm sebebiyle zarar gren yerler Yklenici tarafndan tamir edilecektir. ayet

karot deneyi dklen betonun artnameye uygun olmadn gsterir ise, beton imalat

reddedilecektir.Balangta 1000m3 e kadar her 250 m3 te bir en az 3 adet karot numunesi alnarak

betonun yerindeki dayanm belirlenecektir. Karot dayanm sonularnn yukarda verilen

uygunluk kriterlerini salamamas durumunda, bu yapdan alnan taze beton numunelerine ait

sertlemi beton deney sonular ile karlatrma yaplacak ve gerekli tedbirler alnmaldr.

8/8/2019 BETON LER

41/139

10.5 Beton Kalitesinin Denetimi

10.5.1 antiye Kontrol Deneyleri

Her 50 metrekp beton iin en az bir kme (slamp) deneyi yaplacaktr. kme, TS

EN 12350-2 veya ASTM C-143e uygun ekilde belirlenecektir.

Bir kme deneyi kabul edilen snrlarn dnda sonu verdiinde, beton dkm

durdurulacak, geri kalan beton reddedilecek ve gelecek olan yeni beton dklmeden nce test

edilecektir. Kabul edilebilir malzemenin saland deney sonucu ile belirlenmedike, beton

dkmne izin verilmeyecektir. Birbirini takip eden iki beton deney sonular kabul edilen

limitleri saladnda, daha sonraki beton test aral belirlenen nceki skla dnebilir. Bir

dkm iinde, son iki beton her ikiside kabul edilebilen snrlarn dnda olduunda, test

gereklilii ayn snf betonun bir sonraki planlanm dkm iine kadar uzayacaktr. Eer

dzeltici bir ilem teklifi alnm ve bu onaylanm ise Kalite Kontrol Yetkilisi arka arkaya

test gerekliliinden vazgeebilir.

Hava miktar deneyi; her gnn ilk karmndan herhangi birinden alnan betonda

ve beton basn test numunelerinin dkld, beton karmlarnn her birinden alnan

betonda yaplacaktr. Hava miktar TS 12350-7 veya ASTM C-231 e veya ASTM C-138e

gre belirlenecektir.

Beton basn test numunelerinin alnd, beton karmlarnn her birinden alnan,

betonda birim arlk deneyi yaplacaktr. Birim arlk TS EN 12350-6 veya ASTM C-138

gre belirlenecektir.

Beton basn test numunelerinin dkld beton karmlarnn her birinde, betonda

scaklk deneyi yaplacaktr. Beton scakl ASTM C-1064 Standardna gre belirlenecektir.

antiyede yaplan betonlara ait beton basn dayanmlarnn her snfa ait uygunluk

kriterleri izelge 11te gsterilmitir.

10.6 Sertlemi Yap Elemanlarnn Kontrolu in KullanlanDier Yntemler

dare tarafndan gerekli grld takdirde, dklen betonun yap elemanndaki

durumunu deerlendirmede yardmc olmak amacyla, yapnn eitli ksmlarndaki bal

dayanmn tayini veya karot alnacak yerlerin tespiti iin darbe ekici (Schmid Hammer),

ultrasonik aletler veya dier tahribatsz deney metodlar kullanlabilir.

8/8/2019 BETON LER

42/139

Bu tip deney metodlar, karot sonular ile uygun bir ekilde korelasyonu ve

kalibrasyonu yaplmadka yapnn kabul veya reddi iin kullanlamazlar. Bundan dolay,

yerindeki dayanm deerleri (tahribatsz deney yntemleri ile belirlenen) ile alnan karot

numune dayanmlar arasnda korelasyon kurulmas gereklidir.

izelge 11: 28 Gnlk Beton Basn Dayanmlar

kgf/cm2 (newton/mm2) Silindir (=15 cm h=30mm)

Beton

Snf

KarakteristikSilindir Basn

DayanmKgf/cm2

(N/mm2)

KarakteristikKp BasnDayanm

Kgf/cm2

(N/mm2)

antiyede KabulEdilen Minimum

Tek DeerSilindir Basn

Dayanm

(N/mm2

)

antiyede KabulEdilen Minimum

OrtalamaSilindir Basn

Dayanm

(N/mm2

)

antiyede KabulEdilen MinimumTek Deer Kp

Basn Dayanm

(N/mm2))

antiyede KabulEdilen Minimum

Ortalama KpBasn Dayanm

(N/mm2))

C 14 140 (14) 160 (16) 11 15 13 17C 16 160 (16) 200 (20) 13 17 17 21C 20 200 (20) 250 (25) 17 21 22 26C 25 250 (25) 300 (30) 22 26 27 31C 30 300 (30) 370 (37) 27 31 34 38C 35 350 (35) 450 (45) 32 36 42 46C 40 400 (40) 500 (50) 37 41 47 51C 45 450 (45) 550 (55) 42 46 52 56C 50 500 (50) 600 (60) 47 51 57 61

Not: Burada belirtilen tek deer, bir harmandan alnan numunelerin deney sonularnnortalamasdr.

11 BETONUN HAZIRLANII

11.1 Genel Esaslar

antiyede dklecek betonun miktar byk ise, darenin direktifi ile Yklenici,

beton ilerini i programna uygun olarak yrtebilmek iin, i yerine yeter kapasitedemodern, salam ve tart tertibatl bir beton kartrma tesisi kuracaktr. Beton kartrma

sistemi, imento, kum, akl ve beton iine konacak dier maddeler tayin edilen miktarlarda

olmak zere ve bu karma yeterli miktarda su da ilave ederek hasl olacak betonu dkp

samadan boaltabilmelidir. Beton iine giren malzemenin doru miktarlarda olmasn

salamak iin, beton tesisleri modern l tertibatna sahip olmaldr. Kartrmada doacak

aksaklklar yznden iyi kalitede retilmeyen ve atlan betonlardan dolay zarar ziyan

Ykleniciye aittir. Temin edilecek betoniyer tesisleri her zaman gerekli kontrollar yapmaya

msait olacaktr. Bu artnamede sz edilen gerekli btn cetvel ve kaytlar Yklenici

8/8/2019 BETON LER

43/139

tarafndan hazrlanacak ve dareye verilerecektir. Beton tesislerini darenin kabul etmesi art

olup aada izah edilen hususlar ihtiva edecektir.

11.2 Beton Santrali

11.2.1 Tartma Aletleri

a) Beton iin tartma aletleri, betonun iine giren malzemelerin arlklar,

aada gsterilen toleranslar dahilinde doru olarak tesbit edebilmelidir.

Malzeme %, ktlece

imento 1Su 1

1 1/2 inlik elekten geen kum akl 2

1 1 /2 inlik elekten gemiyen,kum- akl 3

Katk malzemeleri 3

(Ayr yar harman yaplyorsa)

Arlklarn llme hassasiyetini kontrol etmek iin Yklenici, standart arlk vedier yardmc aletleri temin etmekle ykmldr. darenin denetiminde bu tecrbeleri

yapacaktr. Tecrbelerin neticesinde betoniyer altrlmadan nce gerekli btn ayarlama ve

dzeltmeler yaplacak, tesisat arzu edilen l ve randman ile altrlacaktr.

b) Betoniyerlere, her malzemeyi kolaylkla tartp boaltabilen arlk terazileri

konmu olmaldr. Bu eitli tartc ve boaltclar o ekilde dzenlenmelidir ki, karma

yerine malzemeler yava yava ve devaml olarak aksn ve betonun iyice karmasna imkan

versin. Bu tr bir tesis, malzemenin dkld kovalara konan eletrikli ayarlama kapaklar

veya buna benzer sistemlerle temin edilebilir.

c) Her tart tertibat yaysz ve kolayca grlebilen bir tart skalasna sahip

olmal ve bu skala (0) dan balayp tam kapasiteye kadar btn tart ilemini istenen

hassasiyette gsterebillmelidir.

d) Ayrca, dakik otomatik bir yazc ile en az 15 dakika ara ile imento, su,

agregann arlklar kayt edilmeli tarih ve saati ile beraber grafik olarak, izilmelidir. Bu

otomatik yazc toz geirmez bir kutu iinde bulunacak, fakat kontrol edilmesi kolay bir yere

8/8/2019 BETON LER

44/139

yerletirilmi olacaktr. Grafiin izecei ekil, herhangi bir zamanda neticeyi hesap

yapmadan direkt olarak gsterecek bir ekilde olmaldr.

Kadn sert salam ve dzgn hareket etmesine bilhassa dikkat edilmelidir.

e) Kartrma tesisat, malzemenin nemlilik derecesine gre arlklar kolayca

deitirerek ayarlayabilme hassasiyetine sahip olmaldr.

f) Betoniyere su veren tartibat, su kaybna meydan vermiyecek, herhangi bir

delii ve sznts olmyacaktr.

g) Tesisat, betona belli bir nisbette hava katan bir alete sahip olmaldr. Bu

aletin boaltma vanalar o ekilde balanm olmaldr ki, doldurma kapanmadan boaltma

vanas almasn haval karmn otomatik olarak yaplabilmesi iin, imento ve agrega

vanalarna balanmaldr. Bu alet, o ekilde ayarlanmaldr ki hava karml malzeme

betoniyer alrken dklsn ve su ile karsn.

h) Tesisat, ka adet beton harmannn kartrlmakta olduunu gsterir bir

gstergeye sahip olmaldr.

i) Tecrbe iin agrega tart yerlerinden numunelerin kolaylkla alnmasna

yaryacak tertibat olmaldr.

j) Betoniyerde, tecrbe iin beton alnabilmesini temin eden alet ve tesisler

olmaldr.

k) Her betoniyerin boaltma azndaki boaltma tesisini kilitleyecek bir

mekanizma olacak, bu mekanizma, karmn istenildii kadar devam etmesini ve bundan

nce bir boaltma olmamasn temin edecektir.

l) Beton hararetine mani olabilmek iin buz ilavesi gerekiyorsa, buz

paralarnn sudan hari olarak tartlmasn mmkn klacak bir tertibat olacaktr. Buz snrl

kartrma mddeti iinde tamamen eriyecek ekilde olacaktr.

antiyede dklecek betonun miktar, yukarda belirtilen bir beton tesisinin

kurulmasna ihtiya gstermeyecek kadar azsa, -bu hususun karar tamamen dareye aittir-

darenin onay ile bu beton tesisleri yerine seyyar betoniyerlerde kullanlabilir. Bu takdirde

kullan1acak betoniyerlerin su ve imento zayiatna sebep vermeyecek ve iyi bir karm

temin edecek zellikte olmas lazmdr.

1000 m3 veya daha fazla beton imal edecek veya motorlu tulumba ile su tutulacak

antiye ksmlarnda, en az bir betoniyer herhangi bir anda alabilecek ekilde yedekte

bulundurulacaktr. dare betoniyeri ve kartrma sistemini beenmedii takdirde, Yklenici

bunlar deitirmee mecburdur. El ile beton dklmesi ancak darenin izniyle mmkndr.

8/8/2019 BETON LER

45/139

8/8/2019 BETON LER

46/139

Kk ve nemsiz yaplarda betonun elle karlmasna izin verilebilir. Bunun iin,

beton, salam, su szdrmaz ve zemine iyice oturtulmu bir deme zerinde veya su

ekmeyen dzgn, salam bir zemin zerinde karlmaldr. lk nce kum ve akl imento.ile

kuru olarak ve uygun bir harman oluncaya kadar en az defa aktarlmal, ondan sonra

szgeli bir kova ile su verilmeli ve tamamen homojen bir beton kitlesi elde edilinceye kadar

karmaya devam edilmelidir.

Hafif beton imali gerektiinde, betonun susuz kalmasn nlemek ve iyi bir ekilde

sertlemesini salamak iin, kullanlan gzenekli agrega karma katlmadan nemlendirilip

aktarlmaldr. Gerek karma suyu katlmadan bu cins agrega imento ile n kartrmaya tabi

tutulmaldr. Karma ve sktrma srasnda gzenekli agregann fazla ufalanmamasna

zellikle dikkat edilmelidir.

11.4 Beton Scakl

Beton dklecek yerde suhunet derecesi + 1 C n altna dt taktirde darece

emredilmedike yahut betonun zel bir suretle donmamas iin ayr bir tertibat alnmadka

beton dklmeyecektir. ayet beton + 1 C altnda bir suhunette dklecekse bunun iin

darenin yazl emri alnmal ve beton malzemesi, buz, kar ve donmu agrega paralarndan

arndrlm olacak ekilde betoniyere girmeden nce stlmaldr. Istma usulleri darecekabul edilmi olacaktr,.

Kalplar iine souk havalarda dklecek betonun scakl + 4 C dan aa

olmayacaktr. Betonun yerine konulmas srasnda beton scakl hibir zaman 29C

gemiyecektir. Yklenici, bu artnamede tayin edilen derece hudutlarn gememek iin,

kullanaca scaklk kontrol metodlarn dareye onaylatacaktr. Gne, rzgar, scaklk,

rutubet betonun uygun artlarla yerine konulmasna engel olduu zamanlar, beton

dklmeyecektir.

11.5 Betonun Tanmas

Betonun karma makinesinden, ilenecei ve kullanlaca yere tanmas iin seilen

metot ayrma meydana getirmemeli, homojenlii bozmamal ve malzeme kaybna sebep

olmamaldr.

Plastik ve akc betonun uzun mesafelere tanmasna izin verilmemelidir.

8/8/2019 BETON LER

47/139

Tama sonunda beton kvamndaki deiiklik (kme deeri) balangca gre 2.5 cm

den fazla olmayacaktr.

mal edilmi beton herhangi bir tatla tanrken, karma su katld veya kum,

akl, imento ilave edildii andan itibaren en ok bir saat iinde iyerine tanm ve kalba

dklerek son durumunu alm olacaktr. Ancak, scak havalarda veya betonun abuk priz

yapmasna sebep olan dier artlarda bu sre darece azaltlabilecektir.

Betonun yksek bir yerden aa dklmesi gerekiyorsa, bir ucu ilenme yeri

yaknnda sonulanan bir boru ile aktarlmaldr. Beton ayrmasna sebep olacak ekilde ve

1.5 m.den fazla ykseklikten serbest olarak atlmamaldr. Eer bu ykseklikten atlmada

ayrma ihtimali mevcut ise gerekli nlem alnmaldr.

Tama tulumba ile yapld zaman, borular iindeki betonun akm kesintiye

uramayacak ekilde konmaldr. Ayrca borularn tkanmamas bakmndan, burada

kullanlacak betonun granlometrisine ve karma suyu miktarna zellikle dikkat edilmelidir.

Akc betonun tanmas iin oluk kullanlabilir. Bu oluklara olabildii kadar az su

kullanlarak ve ayrma uramadan betonu aktabilecek ekilde eim verilmelidir.

Bu maddede bulunmayan hususlar iin TS 1247 geerlidir.

11.6 Betonun malinde ve Naklinde ntizam ve Hz

Betonu imal eden, istenilen miktarda betonu kesintisiz temin edecek bir tesisata ve

tama kapasitesine sahip olacaktr. malatn hz betonun uygun bir ekilde tanmasna,

yerine yerletirilip sktrlmasna ve dzeltilebilmesine imkan verecek derecede olmaldr.

Bu hz, iki dkm arasnda 20 dakikadan fazla zaman gemeyecek ekilde olacaktr. Tama

ekli betonun yeniden elden geirilmesini icap ettirmeyecek, betona veya imalatn dier

ksmna zarar vermeyecek ekilde olacaktr.

11.7 Yeniden Su lavesi

Beton hemen kullanlabilecek miktarda imal edilecektir. Priz yapmaya balam olan

beton katiyen kullanlmayacaktr. Priz yapmaya balam betona tekrar su katlamaz veya

yeniden kartrlamaz. Priz yapmam ve kvam dm betona ancak redozaj eklinde

kimyasal katk ilave edilerek kvam arttrlabilir.

8/8/2019 BETON LER

48/139

11.8 Kvam

n deneylerde belirli bir yap ksm iin tespit edilen kvam, o ksm tamamlanncaya

kadar muhafaza edilecektir. Beton her durumda ilenebilmeli ve betonarme demirinin

etrafndan yapmadan akmal, her akl tanesinin yeterli miktarda har tabakas ile

kaplanmasn temin edecek derecede bir kvama sahip olmaldr. Su miktar, karm oranlar

hesabna uyularak tespit edileceinden, darenin onay alnmadan deitirilmeyecektir.

Karm oranlar hesabna uymak ve istenilen kvam limitleri dahilinde kalmak art ile

sktrmada kullanlan aletlerin etkinliine gre, mmkn olduu kadar az kvaml (kuru) bir

beton imal etmeye dikkat edilecektir. Ancak profil demirlerinin etrafn sarmak ve bunlarn

arasn doldurmak amacyla yaplan, ok ince aralklardan gemesi icap eden betonlarda, zel

haller iin su-imento oran sabit kalmak art ile bahsi geen kvamlarn dna dareninizniyle klabilir.

12 BETON DKLMES HAZIRLIKLARI

12.1 Genel Esaslar

Btn kalplar, beton iinde kalacak tesisat veya ksmlar, beton dklecek yerdeki

yzeyler hazrlanp, yerine konmadan ve beton dkme vasta tesisat ve metodlar darece

onaylanmadan, beton dkme iine balanlmayacaktr. darenin yazl izni olmadka su

iinde beton dklmeyecek ve beton dkme yntemi darenin onayna sunulacaktr. Akan su

iine katiyen beton dklmeyecektir. ncece dklm beton ile zerleri harla kaplanm

bulunan kalp yzleri, betonarme demirleri de dahil olmak zere, btn madeni aksam

zerindeki bu gibi har ve svalar temizlenmeden bunlarn etrafna beton dklmeyecektir.

Ya srasnda beton dkmne balanmayacaktr. Eer ya dkm srasnda veya

sonrasnda balarsa, dkm tam olarak koruyacak nlemler alnana kadar beton dkmne

ara verilecektir.

8/8/2019 BETON LER

49/139

Donmu zemine beton dkm yaplmayacaktr. Beton dkm ncesinde dkm

alannda bulunan tm buz, kar ve don temizlenecek ve taze betonla temas edecek olan tm

yzeylerin scakl en az +5 0 Cye ykseltilecektir.

12.2 Kalplar

12 2.1 Genel Esaslar

TS 4950 , TS 8538 , TS 8539 , TS EN 74 , TS 8481 EN 39 , TS EN12812 geerlidir.

Betona istenilen eklin verilmesi, veya betonun dkld yerdeki topraklarn betona

karmamas yada kazlp, braklan yakn yzeylerin kaymalarndan betonu korumak gerekli

olduu hallerde kalp kullanlr.

darece aksi emredilmedike 1:1 den daha dik olan toprak yzeylerde kalp

kullanlacaktr. Eer hafriyat yaplan zemin, kendi kendini tutabiliyorsa ve zemin beton

dkldkten sonra herhangi bir knt veya akma gstermeyecekse kalp yaplmasna gerek

yoktur. Kalplar; iine dklecek beton ve vibratrn yapaca basnca dayanabilecek

dayanmda olmal ve beton yk altndaki deformasyonlar darenin belirleyecei tolerans

snrlar ierisinde kalmal ve asla ani deiiklikler yapmamaldr. Kalplarn beton ile temas

yzeyleri dz. temiz, salam ve sk olacaktr. Kalplar ahap, elik veya darece kabul edilen

dier bir malzemeden olabilir. Aksi belirtilmedike kalp yaplmayan beton yzeyleri dz

tahta malalarla dzeltilecektir.

Eer kalp olarak elik levhalar kullanlyorsa, bu levhalarn, eri veya delik olmamas

ve yerlerine azami itina ile yerletirilmi olmas lazmdr. Beton yzeylerde grlecek keskin