BETÜL TAVİLHÜTF 

PEDİATRİKHEMATOLOJİ ÜNİTESİ

Mikropartiküller (MPs) Hücreler tarafından aktivasyon sırasında tomurcuklanma ile salınan, 

Nükleusu olmayan,  Büyüklüklerine ve yüzeylerindeki spesifik antijen sunumlarına göre tanımlanan, 

Hücre membranından köken alan küçük cisimciklerdir

Mikropartiküller (MPs) Wolf, 1967’de trombosit içermeyen plazmada ultra‐santrifüj ile elde edilen; sudanofilik lipidce zengin, trombin üretebilen ve hücre membranından orijin alan bir materyal 

Wolf, 0.1 µm’den küçük mikrovezikülleri ve mikrovezikül agregatları: “trombosit tozu”

Mikropartiküller (MPs) 0.1‐1 µm boyutlu / dolaşımda 5‐50 µg/ml konsantrasyonu

Endotel hücreleri, eritrositler, lökositler, megakaryosit veya trombositlerden köken alabilir

Mikropartiküller (MPs) Hücre membranındaki PL’ler: Dış tabakada phosphatidylcholine [PC] ve sphingomyelin;  İç tabakada phosphatidylserine [PS] ve phosphatidyl‐ethanolamine [PE]

Membran ile hücre iskelet sistemi arasındaki bağlantının zayıflaması ile hücre membranındantomurcuklanma yoluyla MPs oluşmaktadır

Mikropartiküller (MPs)Hücre membran PL asimetrisinin regülasyonunda ve dolayısıyla MP oluşumununda rol oynayan enzimler: 

Gelsolin (sadece trombositlerde bulunur) Aminofosfolipid translokaz (flipaz) Flopaz Skramblaz Kalpain

Mikropartiküller (MPs) Aminofosfolipid translokaz (flipaz): Aminofosfolipidlerin(PE,PS) taşınmasında görev alır

Flopaz: PL’lerin iç tabakadan dış tabakaya taşınmasına ve fizyolojik membran asimetrisinin korunmasına yardımcı olan bir ATP‐bağımlı proteindir. 

Lipid skramblaz: Trombosit membranlarında yüksek miktarlarda bulunur ve hücre kararlı halde iken inaktiftir. PL’lerin hücre membranında boydan boya hareket etmesini sağlar. Bu da aminofosfolipid translokazı inhibe eder ve aynı zamanda lipid skramblazı aktive eder. 

Dinlenme halindeki hücre iskeletinin şematik gösterimi. Kalsiyum, endoplazmik retikulumda (ER) depolanır. 

Skramblaz inaktifken, translokaz aktiftir. Translokaz, fosfatidilserin (PS) ve fosfatidil‐etanolamini (PE) hücre 

membranının dış kısmından iç kısmına taşır, PS ve PE’yi iç kısımda tutar 

MPs oluşumu Hücre aktivasyonu, apoptozis ve yaşlılık gibi hücresel olaylar MP oluşumunu başlatır. 

Endoplazmik retikulumdan kalsiyum salınır.  Kalsiyum, flipazı inaktive eder; flopaz ile skramblazı aktive ederek iç ve dış yapraklar arasındaki PL asimetrisinin kaybını indükler. 

Aminofosfolipidler ile hücre iskeleti arasındaki ilişki bozulur.

MPs oluşumu Ca salınımı iki enzimin aktivasyonuna daha yol açar: Kalpain ve Gelsolin

MPs oluşumu Kalpain: Aktine bağlanan proteinleri hidrolize ederek, aktinin membran glikoproteinleri ile etkileşimini azaltması,MP dökülmesinin kolaylaştırılması ve apoptozisinprokaspaz 3 ve BclxL aracılığıyla aktivasyonu 

Gelsolin: Trombositlerde MP oluşumu için spesifiktir. Trombosit iskeletinde aktin filamentlerinin uç kısmındaki proteinleri uzaklaştırır.

MPs oluşumu*Aktin yeniden organize olur. *Hücre iskeletinde protein çapaları bozulur . *Membran tomurcuklanması ve MP dökülmesi ile sonuçlanır

Hücresel aktivasyon;Kalsiyum ER’dan salınır; kalpain ve gelsolinin aktivasyonuna yol açar. 

Kalpain uzun aktin filamentlerini keser. Gelsolin aktin capping proteinlerini keser. Sitoplazmik Ca2+ seviyesinin yükselmesi, skramblazı aktive eder ve 

translokazı inaktive eder. Fosfolipid asimetrisi bozulur.

Hücresel aktivasyonu takip eden hücre iskeleti bozulması. Spektrin ve aktin kesilir. Hücre iskeletine protein çapalanması 

bozulur ve membran tomurcuklanması gerçekleşir 

Yüzeyinde artmış oranda fosfatidilserin sunan mikropartikül

Platelet Mikropartikülleri (PMPs) Tüm MP’lerin %90’ını oluşturan nanopartiküller

Fizyolojik platelet agonistleri trombin ve kollajenveya non‐fizyolojik agonistlerden Ca+2, sitokinler, kompleman proteinleri (C5b‐9), büyüme faktörlerinin azalması ve diğer apopitotikuyarılar, 

Uyarının cinsi ve şiddetine göre üretilen PMPs miktarı ve fenotipi farklılık gösterebilir

Platelet Mikropartikülleri (PMPs) Uyarı ortadan kalktığında dolaşımdan hızla temizlenir Dolaşımdan temizlenme mekanizması bilinmemektedir.  Dolaşımdaki yarı ömrü kısa PMPs yarı ömrü farelerde 30 dk veya tavşanlarda 10 dk’dankısa

MPs; PS ile karşılaşma ve sonrasında fosfolipazlartarafından, fagositoz gibi direkt mekanizmalar  veya spesifik büyüme durdurucu gen 6 (GAS6), protein S ve kompleman gibi proteinlerle opsonizasyon gibi indirektmekanizmalar aracılığıyla temizleniyor olabilirler

Flow Sitometri PMPs: Trombosit endotel adhezyon molekülü (PECAM‐1; CD31), CD41, CD41a, GpIb (CD42b),  integrin aIIb b3 (GpIIb‐IIIa), P‐selektin (CD62P), CD 63 ve CD61 eksprese eder

CD42 : PMPs (‐)/ intakt trombositlerde (+)Flow sitometri çalışmalarında trombositkontaminasyonu için yararlı bir belirteç olarak kullanılır 

Flow Sitometri CD41;  CD61 (+) PMPs: Aktive trombositlerden köken almışlardır

CD41; CD61(+) MP’ler: 1. PMPs: aktivasyonu takiben dolaşımda düzeyi artar; 2. MKMPs: sağlıklı kişinin dolaşımında devamlı ve düşük oranda yer alır

PMPs; CD62(+) ve LAMP‐1(+) MKMPs; CD62(‐) ve full length filamin A (+) 

Platelet Mikropartikülleri (PMPs) Platelet‐hücre  iletişiminde önemli PMPs biyoaktif molekülleri (growth faktörler, mRNA,  miRNA, hücre yüzey proteinleri)   içermekte ve hedef hücrelere taşımaktadır

PMPs hedef hücre membranına reseptör‐ligandilişkisiyle bağlanır ve endositoz yoluyla hücre içine alınır

PMPs içerdiği biyoaktif molekülleri hedef hücreye iletir

Platelet Mikropartikülleri (PMPs) Biyoaktif moleküller: Hücre aktivasyonu, inflamasyon, immünmodulasyon, adaptif immünite

Biyoaktif moleküller hedef hücre programının yeniden düzenlenmesini sağlar

PMPs en önemli fonksiyonları Biyoaktif moleküllerin hücreler arası transferi  Protrombotik etkiler Proinflamatuar etkiler Endotel hücre fonksiyonlarını etkiler Vasküler tonus değişiklikleri Angiogenezi uyarır ve kanser metastazı

PMPs Diagnostik biyomarker Bazı protrombotik ve inflamatuar hastalıklar ve bazı kanserlerde PMPs düzeyi artmaktadır

Bazı hastalık durumlarında plazma PMPs düzeyi normal sağlıklı bireylere göre x 2‐10 artmaktadır

Tromboz‐hemostaz, inflamasyon, immünite, angiogenez ve malign hastalıkların metastazında rol oynamaktadır

PMPs/ Tromboz‐Hemostaz Vasküler yaralanmayı ve kanamayı takiben aktive olan plateletlerden salınan PMPs; prokoagülan özellikte aminofosfolipid ve reseptörlerini eksprese eder

Mikrodolaşımda yer alan endotelyal trombomodulin; PMPs’nin prokoagulan aktivitesini dengeler

PMPs/ Tromboz‐Hemostaz Platelet için karakteristik olan glikoproteinleriGPIIb/IIIa’yı (αIIbβ3), GPIb’yi/ faktör IXa, VIIIa,Va, IIaiçin yüzey reseptörleri eksprese eder

Faktör Xa ile birleşerek ‘Protrombinaz kompleks’ini oluşturur

Pro‐koagülan etkisi, aktive trombositlerden daha uzun süre devam eder

Normal Plt: Dış membranda sphingomyelin ve phosphatidylcholine [PC] İç membranda phosphatidylserine [PS] ve phosphatidylethanolamine[PE] 

Aktive Plt: Anyonik PL’ler özellikle PS dış membrana yer değiştirirCa varlığında hücre‐hücre etkileşimi ve koagülasyonu destekleyicidir‘Plazma membran re‐modelling’

Aktive Plt’den salınan PMPs’lerinin prokoagülan PL’leri , TF’ü ve glikoprotein reseptörlerini ekprese etmesiyle ‘Protrombinazkompleksi’ meydana gelmektedir.‘Pro‐koagülan’

PMPs/ Tromboz‐Hemostaz PMPs yüzeyinde TF ekspresyonu;  koagulasyonuntemel başlatıcısıdır 

PMPs;  yüzeyindeki aminofosfolipidler, faktör IXa, VIII, Va ve IIa için çok sayıda bağlanma bölgesi sağlar. 

PMPs yüzeyinde P‐selektin ekpresyonu ve MMPsyüzeyinde P‐selektin glikoprotein ligand1nın (PSGL‐1) ifadesi ek bir protrombotik potansiyel sağlar 

PMPs/ Tromboz‐Hemostaz EMPs; ultra büyük vonWillebrand faktör (vWF) multimerleri ifade eder, bunlar da trombositagregatları oluşmasını ve stabilitesini sağlar

EMPs’e bağlı vWF’ün, trombosit vWf reseptörlerine  diğer vWF’e göre daha kolay bağlanabildiği bildirilmiştir. 

PMPs/ Tromboz‐Hemostaz Akut miyokard infarktüsü Antifosfolipid sendromu Preeklampsi Romatoid artrit TTP Hemolitik üremik sendrom Vaskülit Heparine bağlı trombositopeni Paroksismal nokturnal hemoglobinüri (PNH) gibi çeşitli hastalıklarda önemli prokoagulan rol oynayabilirler

PMPs/ Tromboz‐Hemostaz Castaman’s defect ve Scott’s sendromu:

PMPs oluşumunda defekt

KANAMAYA YATKINLIK

Castaman G, Yu‐Feng L, Rodeghiero F. A bleeding disordercharacterised by isolated deficiency of platelet microvesiclegeneration. Lancet 1996;347:700–1.

Scott’s sendromu Lipid skramblaz: Trombosit membranlarında yüksek miktarlarda 

bulunur.  Scott’s sendromu: Lipid skramblazda kalıtsal bir defekt vardır. 

Skramblaz enziminin normal aktivitesinin oluşturulamaması nedeniyle PMPs üretilemez

Scott’s Sendromu: Trombosit pro‐koagulan aktivitesini gerçekleştiremez

Sonuç olarak, faktör X ve protrombini aktive edilemez ve hastalık şiddetli kanama ile kendini gösterir. 

Nadir , OR geçişli bir hastalıktır ADP, epinefrin, kolajen, ristosetin ve araşidonik asitle trombosit

agregasyonu normalken, protrombin tüketim testi anormaldir.  Castaman’s defekti olan bireyler ise normal trombosit protrombinaz

aktivitesine sahip olmalarına karşın kanamaya meyillidirler 

*Kanama zamanı uzun*Protrombin tüketimi defektif

*Mikropartikül oluşumunu araştır*PMPs oluşumu yoksa 

*Protrombinaz aktivitesi normalse Castaman’s defekti;  normal değilse   Scott’ssendromu nu düşün!!!!

PMPs/ Tromboz‐Hemostaz PMPs: Arteriyel tromboz patogenezinde önemli Periferik arteriyel hastalık ve MI: p‐selektin ve CD63(+) PMPs

düzeyinin yükseldiği gösterilmiş MI geçirmiş ve yaşayan kişilerde PMPs düzeyinin yüksek olduğu 

gösterilmiş PMPs: TIA, stroke, diyabetik hastalarda, aterosklerotik hastalık 

ve periferik arter hastalığı patogenezinde PMPs önemli PMPs: Orak hücreli anemide tromboza yatkınlıktan sorumlu

van der Zee PM, Biro E, Ko Y, de Winter RJ, Hack CE, Sturk A, Nieuwland R. PSelectin‐ andCD63‐Exposing Platelet Microparticles Reflect Platelet Activation in Peripheral ArterialDisease and Myocardial Infarction. Clin Chem. 2006;52(4):657‐64.

Kompleman aktivasyonu/PMPs Trombin tek başına kompleman sistemi alternatif  yolağını aktive edebilmektedir. 

Platelet kompleman komponentlerinemaruz kaldığında                          PMPs üretimi

Kompleman aktivasyonu/PMPs MAC (C5b‐C9) ile karşılaşan 

Plt‐‐‐MAC taşıyan PMPs

PNH: Kompleman ilişkili hemoliz‐‐‐MAC ile karşılaşan ve aktive olan Plt —PMPsdüzeyi artar

Eculizumab (Anti‐C5): PMPsazaltmakta: Trombozoluşumu engellenmektedir

PMPs/ İmmün sistem PMPs: CD154 (CD40L)’ın B lenfositlere transfer edilmesinde rol oynar

Aktive olan B lenfositler: Antigen spesifik IgG üretimi ve germinal merkez oluşumunda önemli…. 

PMPs/ Kanser ve Angiogenez In vitro; Human umblikal ven endotel hücrelerinin tüp formasyonu 

MI geçiren hastalara intramiyokardiyal enjeksiyon yapıldığında  iskemik kalp kası ortamında yeni kapillerformasyonu

Tümör büyümesi sırasında yeni damar oluşumu sağlayarak metastazı kolaylaştırmaktadır 

PMPs: FGF‐2, VEGF, lipid faktör transportu

PMPs/ Kanser ve Angiogenez Gastrik Ca: PMPs > IL‐6, RANTES, VEGF’den daha iyi bir metastaz belirleyici marker 

Agresif/metastatik tümörlerde PMPs yüksek düzeyleri survival ile ters ilişki göstermekte…

Kim HK, Song KS, Park YS, Kang YH, Lee YJ, Lee KR, Ryu KW, Bae JM, Kim S. Elevated levels of circulating platelet microparticles, VEGF, IL‐6 and RANTES in patients with gastric cancer: possible role of a metastasis predictor. Eur J Cancer. 2003; 39:184–191. 

PMPs/ RA RA’li bireylerde eklem mesafesinde ve sinoviyal sıvıda platelet ve PMPs miktarının arttığı bildirilmektedir

Plateletlerden salınan PMPs; RA’de inflamasyonuarttırmaktadır

OA’li hastalardan alınan sinoviyal sıvının PMPs’denfakir olduğu gösterilmiş

PMPs/RA Fibroblast benzeri hücreleri (eklem boşluğunu kaplayan sinoviyositleri) aktive etmekte; aktive sinoviyositlerden inflammatuar sitokinlerin salınımınıuyarmaktadır

IL‐1 transportu ile inflamasyonun artması ve yayılmasında major rol oynamaktadır

PMPs: Pro‐inflamatuar mediatör

Wagner DD, Burger PC. Platelets in inflammation and thrombosis. Arterioscler Thromb Vasc Biol. 2003; 23:2131–2137. Choy EH, Panayi GS. Cytokine pathways and joint inflammation in rheumatoid arthritis. N Engl J Med. 2001; 344:907–916.

PMPs/Enfeksiyonlar PMPs: Kemokin reseptörü CXCR4 transferinde rol oynamaktadır

HIV CXCR4 reseptörleri aracılığıyla hücreleri enfekteetmektedir

HIV’nin CXCR4 aracılığıyla hücrelere girmesinde ve HIV enfeksiyonunun yayılmasında rolü olduğu gösterilmiş

HIV enfekte hastalarda PMPs düzeyinin sağlıklı kontrol bireylere göre yüksek olduğu gösterilmiş

PMPs: Prion transferi yapabildiği gösterilmiş

Corrales‐Medina VF, Simkins J, Chirinos JA, Serpa JA, Horstman LL, Jy W, Ahn YS. Increased levels of platelet microparticles in HIV‐infected patients with good response to highly active antiretroviraltherapy. J Acquir Immune Defic Syndr. 2010; 54:217–218

PMPs/Doku tamiri Hasarlı hücre ve dokulara büyüme faktörlerini taşır In vitro kök hücre proliferasyonu ve migrasyonunusağladığı gösterildi

Abciximab (Gp IIb‐IIIa reseptör antagonisti) İn‐vitro ortamda PMPs üretimini baskılar Anti‐platelet ilaç Perkutan koroner girişimlerden sonra iskemikkomplikasyonları engellediği gösterilmiş

TEŞEKKÜRLER