bewegen en cognitie
DESCRIPTION
Bewegen en cognitie. Drs Maaike Angevaren. Gezondheidseffecten van fysieke activiteit Cognitie? Cognitief verouderingsproces Preventie van cognitieve veroudering Resultaten en mogelijke interventies Inzet in de praktijk. Gezondheidseffecten Fysieke Activiteit (FA). Gewicht Bloeddruk - PowerPoint PPT PresentationTRANSCRIPT
Bewegen en cognitie
Drs Maaike Angevaren
Gezondheidseffecten van fysieke activiteit Cognitie? Cognitief verouderingsproces Preventie van cognitieve veroudering Resultaten en mogelijke interventies Inzet in de praktijk
Gezondheidseffecten Fysieke Activiteit (FA)
1. Gewicht
2. Bloeddruk
3. Lipiden
4. Glucose
5. Cardiovasculaire aandoeningen
6. Stemming / depressie
7. Mortaliteit
Gezondheidseffecten FA-gewicht
sterk gemiddeld beperkt geen
Pathogenese
Symptomen
Kwaliteit van leven
Reductie vetmassa
Toename in spiermassa
NB; extra energie uitgave niet compenseren met meer eten…
Pederson & Saltin, Scan J Med Sci Sports 2006
Gezondheidseffecten FA-bloeddruk
sterk gemiddeld beperkt geen
Pathogenese
Symptomen
Kwaliteit van leven
Neurohumorale, vasculaire en structurele adaptatie
7.4 mmHg systolisch en 5.8 mmHg diastolisch
NB; effect behouden tot 24 uur na trainingPederson & Saltin, Scan J Med Sci Sports 2006
Gezondheidseffecten FA-lipiden
sterk gemiddeld beperkt geen
Pathogenese
Symptomen
Kwaliteit van leven
Vetmetabolisme spieren wordt aangezet
5% afname LDL, 4.6% toename HDL, 3.7% afname triglyceriden
Pederson & Saltin, Scan J Med Sci Sports 2006
Gezondheidseffecten FA-insuline resistentie / diabetes type II
sterk gemiddeld beperkt geen
Pathogenese
Symptomen
Kwaliteit van leven
Verhoging insuline sensitiviteit en glucose opname in de spieren
Reductie risico op diabetes ± 50%, reductie diabetes
complicaties en mortaliteit ± 30-40%
Altijd gecombineerd met dieetPederson & Saltin, Scan J Med Sci Sports 2006
Gezondheidseffecten FA-coronaire hart aandoeningen
sterk gemiddeld beperkt geen
Pathogenese
Symptomen
Kwaliteit van leven
Reductie all-cause mortality 20% en cardiale mortaliteit 26%
Pederson & Saltin, Scan J Med Sci Sports 2006
Gezondheidseffecten FA-depressie
sterk gemiddeld beperkt geen
Pathogenese
Symptomen
Kwaliteit van leven
Effecten vergelijkbaar met cognitieve therapie en medicamenteuze behandelingen
Pederson & Saltin, Scan J Med Sci Sports 2006
Gezondheidseffecten FA-mortaliteit
Schnohr et al. Am J Epidemiol 2003
0
0,2
0,4
0,6
0,8
1
low moderate high
PA and risk of death
Men
Women
Gezondheidseffecten FA
Sterk bewijs dat fysieke activiteit een positieve invloed heeft op tal van gezondheidsproblemen!
Cognitie?
Universiteitsbibliotheek Utrecht,
Gregor Reisch, Margarita Philosophica (published 1504).
fMRI
Cognitie?
The process of receiving, processing, storing, and using information.Allpsych.com/dictionary/
Het vermogen om dingen te leren kennen. Waarnemen, taal, redeneren, geheugen en denken naast de conatieve functies (willen en handelen) en affectieve functies (gevoelens). www.psycholoogdirect.nl/woordenli
“(Hand)vaardigheid”
Cognitieve domeinen
Cognitieve Snelheid
Attentie
Geheugen
Executief functioneren
Motorische controle
Perceptie
“Concentratie” of “Onderdrukken”
Reflexmatig of vrijwillig
Gelimiteerde capaciteit
“Proces snelheid”
Basis / lagere orde cognitieve functie
“Planmatig / doelbewust / besluitvorming”
Hogere orde functie
“Opslag + ophalen”
Korte vs lange termijn
Feiten vs procedures“Waarneming”
Pure sensoriek +
Betekenis toekennen
Lezak MD 2004
Cognitieve tests
Cognitief verouderingsproces
Age
Cognition
Functional threshold
Cognitief verouderingsproces
Park & Hedden 2001DeCarli 2003
Cognitief verouderingsproces
Reactietijd (cognitieve snelheid)
Gedeelde aandacht (attentie)
Korte termijn / werkgeheugen
Lange termijn geheugen
Probleemoplossend vermogen
Psychomotorische snelheid
Intra- en interindividuele variatie
Veroudering in het brein
Reductie totale hersenmassa Resnick et al. 2003, Raz et al. 2005
Afname dichtheid van de witte stof Head et al. 2004
Toename ‘white matter hyperintensities’ Wen & Sachdev 2004
Afname aantal dopaminereceptoren Yang et al. 2003
Verminderd cerebraal metabolisme
Prefrontale bilateraliteit Cabeza et al. 2002, Reuter-Lorenz 2002
Dedifferentiatie Park et al. 2004, Chee et al. 2006
Cabeza et al. 2002
‘Preventie’ van cognitieve veroudering I
“Use it or lose it” Sociale interactie / mentale stimulatie = training cognitieve vaardigheden = onderhouden (vernieuwen?) neurogeen netwerk Rowe & Kahn 1998
Physical activity
Physical fitness
Disease reduction Enhancement in brain structure and function
Cognition
McAuley E. et al. Brain Behav Immun. 2004
“Cardiovascular fitness”
‘Preventie’ van cognitieve veroudering II
Resultaten en mogelijke interventies
Age
Cognition
functional threshold
Resultaten en mogelijke interventies
“Use it or lose it”
Associatie tussen mentale activiteit en cognitie. Training heeft een direct effect op de geleerde vaardigheid.
Salthouse T. Perspect Psychol Sci. 2006
Resultaten en mogelijke interventies
“Cardiovascular fitness”
Resultaten fysieke activiteit
Longitudinale studies Participatie in fysieke activiteit is geassocieerd met een verminderd risico op dementie. Verghese et al. N Engl J Med 2003 / Verghese et al. Neurology 2006 / Larson et al. Ann Intern Med 2006 / Lytle et al. Alzheimer Dis Assoc Disord 2004
Fysieke activiteit inclusief wandelen is geassocieerd met een betere cognitieve functie bij oudere vrouwen. Weuve et al. JAMA 2004
Fysieke activiteit op een gemiddelde intensiteit leidt tot een betere cognitie. Vermindering van duur en intensiteit van bewegen leidt tot een slechtere cognitieve functie. Van Gelder et al. Neurology 2004
Fysieke fitheid is positief geassocieerd met cognitie. Barnes et al. J Am Geriatr Soc 2003 / Deary et al. Neurology 2006
Conclusies uit longitudinaal onderzoek
Fysiek actief zijn gedurende het leven lijkt te resulteren in een betere cognitie op latere leeftijd en lijkt het risico op dementie te verminderen.
Cochrane systematisch review
Aerobe training vs. wachtlijst
Aerobe training vs. flexibiliteitstraining
Aerobe training vs. krachttraining
Aerobe training vs. elke andere trainingsvorm
Angevaren et al. Cochrane Database of Systematic reviews 2008
Conclusies uit Angevaren et al.
VO2max van de interventie groep ↑ 14%
Sterkste effecten op motor functie en auditieve attentie.
Tevens effecten op cognitieve snelheid en visuele attentie.
Merendeel van de vergelijkingen gaven geen significante resultaten.
??!!
Conclusies uit meta-analyses
Beweegprogramma’s lijken te resulteren in betere scores op sommige neuropsychologische testen bij een gezonde populatie. Colcombe & Kramer 2003, van Uffelen et al. 2008
Het is onduidelijk of fitheid een centrale rol speelt. Etnier et al. 2006, Angevaren et al. 2008
Physical activity = “use it or lose it”
Het automatisme van bewegen houdt in dat een beweging kan worden uitgevoerd zonder erbij na te denken. Van Cranenburgh 2002.
Echter: Lopen = integratie van attentie, planning,
geheugen, motor functies en perceptie. Scherder et al. 2006
Omgeving stimuleert het plastische brein. Kempermann et al. 2002
Fysieke activiteit bij dementerenden of risicopopulatie
RCT, 6 maanden lang, 3 sessies van 50 minuten fysieke activiteit (lopen) heeft zelfs na 18 maanden nog een bescheiden effect op cognitie bij een MCI populatie. Lautenschlager et al. JAMA 2008.
RCT’s van 2-6 maanden, dagelijkse verhoging van fysieke activiteit (flexibiliteit, balans, kracht en uithoudingsvermogen) heeft effect op depressieve symptomen, slaap-waakritme en cognitie bij AD patiënten. Terri et al. J Nutr Health Aging 2008.
Fysieke activiteit bij dementerenden of risicopopulatie
RCT, 12 maanden lang, 2 sessies van 60 minuten ‘moderate intensity’ fysieke activiteit (lopen) heeft alleen bescheiden effect op cognitie bij een MCI populatie bij hoge therapietrouw. vanUffelen et al. Br J Sports Med 2008.
Conclusies uit reviews
Studies laten na beweegprogramma’s een een positief effect zien op sommige cognitieve functies. Heyn et al. 2004, van Uffelen et al. 2008
De positieve effecten van aerobe training is bij AD patiënten afhankelijk van de cardiovasculaire risicofactoren, more is not necessarily better. Eggermont et al. 2006
Vragen???
Aanbevelingen ACSM-AHA voor 65+ ers
Aerobe activiteit5 dagen in de week 30 minuten
gemiddeld intensief
òf
3 dagen in de week 20 minuten sterk intensief
Gemiddeld intensief
Sterk intensief
Aanbevelingen ACSM-AHA voor 65+ ers
Aanbevelingen ACSM-AHA voor 65+ ers
Spieractiviteit2 dagen in de week 8-10 oefeningen
met grote spiergroepen op gemiddeld tot hoge intensiteit
10-15 herhalingen per oefening
Aanbevelingen ACSM-AHA voor 65+ ers
Flexibiliteit en stabiliteit2 dagen in de week 10 minuten
flexibiliteitsoefeningen; 10-30 seconde statische rek, 3-4 herhalingen per rekprikkel
en
balansoefeningen
Aanbevelingen ACSM-AHA voor 65+ ers
Activiteitenplan
Wat, waar, wanneer Individuele fitheid kan zeer uiteenlopen in de
oudere populatie Geleidelijke opbouw naar aanbevolen
waarden
Adviseren door de fysiotherapeut?
Factoren tbv therapietrouw
Zelfredzaamheid en vertrouwen in eigen kunnen
Sociale support (passief en actief) Korte termijns, haalbare doelen Variëren Thuis trainen Supervisie op bepaalde momenten
Barbour & Miller. Heart Fail Rev 2008
NB!
Sporten levert een relatief geringe bijdrage aan de gewenste hoeveelheid lichaamsbeweging. Het dagelijks werk en bezigheden in en rond de woning leveren een grote bijdrage.
Een meerderheid van de Nederlandse bevolking wil meer bewegen en heeft veelal ook concrete plannen, maar komt er blijkbaar niet toe deze in daden om te zetten.