bezrobocie i inne wyzwania dla polityki rynku pracy - o...
TRANSCRIPT
dr Krzysztof Kołodziejczyk
Bezrobocie i inne wyzwania dla polityki
rynku pracy
Plan
1. Bezrobocie – definicja, rodzaje, przyczyny
2. Państwo a bezrobocie
3. Inne wyzwania rynku pracy
4. Wskaźniki rynku pracy w Polsce
Bezrobocie i inne wyzwania… – słowa kluczowe
bezrobotni/zatrudnienistopa bezrobocia
aktywni/bierni (ekon.)bezrobocie frykcyjne
bezrobocie strukturalnebezrobocie cykliczne
aktywna polityka państwapasywna polityka państwa
BAEL
4
Bezrobocie i inne wyzwania… – pytania na dziś
Jak brzmi definicja bezrobocia?
Jakie są rodzaje bezrobocia i ich przyczyny?
Jak państwo rozwiązuje problem bezrobocia?
Jakie są inne, poza bezrobociem, wyzwania dla polityki rynku pracy?
Jak kształtują się wskaźniki opisujące rynek pracy w Polsce?
5
Co to jest bezrobocie? – makro w teorii
• Bezrobocie - sytuacja, w której istnieje grupa pracowników
zdolnych do pracy oraz gotowych ją podjąć, lecz nie
znajdujących możliwości zatrudnienia
• Stopa bezrobocia - stosunek liczby osób bezrobotnych do
liczby ludności aktywnej ekonomicznie (zasobu siły roboczej
danej populacji).
➢ Stopę bezrobocia oblicza się różnie, w zależności od przyjętej
definicji osoby bezrobotnej.
6
Co to jest bezrobocie? – makro w teorii
7
zatrudnieni bezrobotni
Ludność w wieku
produkcyjnym
aktywni ekonomicznie bierni ekonomicznie
Co to jest bezrobocie? – makro w teorii
• W Polsce najczęściej jest podawana stopa bezrobocia
rejestrowanego, do wyliczenia której przyjmuje się, że
bezrobotny, to osoba, która jest aktualnie zarejestrowana
zgodnie z prawem danego kraju, jako poszukująca pracy.
• GUS bada także stopę bezrobocia według definicji
Międzynarodowej Organizacji Pracy (MOP), wg której za
bezrobotną uważa się osobę, która spełnia równocześnie
poniższe warunki:
o ukończyła 15 lat;
o aktualnie nie pracuje (w rozumieniu definicji MOP), ani nie
odbywa przyuczenia do zawodu z elementami nauki
praktycznej;
o poszukiwała aktywnie pracy w tygodniu badania lub w
ciągu 6 tygodni poprzedzających badanie;
o jest zdolna do podjęcia pracy w tygodniu badanym lub
następnym i wyraża gotowość podjęcia takiej pracy.
➢ Stopa bezrobocia rejestrowanego wypada przeciętnie ok.
1,5 p.p. poniżej stopy bezrobocia wg definicji MOP.
8
Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii
9
frykcyjne
strukturalne
z wyboru cykliczne
ukryte
długotrwałe
długookresowe
BEZROBOCIE
Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii
10
• Bezrobocie frykcyjne
o związane z naturalną płynnością siły roboczej;
o w rozwijającej się gospodarce często pojawiają się
niedopasowania między wolnymi miejscami pracy, napływem
i odpływem siły roboczej z rynku pracy oraz zmianie miejsc
pracy przez pracowników;
o występuje pewna liczba wolnych miejsc pracy i osób
bezrobotnych, co jest to spowodowane niedostatecznie
szybkim przepływem informacji między pracodawcami a
pracownikami (musi upłynąć czas zanim bezrobotni znajdą
czekające na nich miejsca pracy);
o decyzje o zwolnieniu z pracy w celu znalezienia innego
zajęcia podejmują sami pracownicy, a czas poszukiwania
nowej pracy jest krótki (poniżej 3 miesięcy).
Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii
11
• Bezrobocie strukturalne
o występuje niedopasowanie struktury podaży pracy i popytu
na pracę ze względu na posiadane kwalifikacje,
wykształcenie, zawód czy miejsce zamieszkania;
o Wynika ono z niedopasowania kwalifikacji pracowników do
nowej technologii i braku kompetencji, trudności w
dostosowaniu się do zmian systemu produkcyjnego;
o występuje pewna liczba wolnych miejsc pracy i osób
bezrobotnych, co jest to spowodowane niedostatecznie
szybkim przepływem informacji między pracodawcami a
pracownikami (musi upłynąć czas zanim bezrobotni znajdą
czekające na nich miejsca pracy);
o może mieć charakter stosunkowo trwały, gdyż jego likwidacja
wymaga zazwyczaj zmiany zawodu, kwalifikacji czy też
miejsca zamieszkania.
Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii
12
• Bezrobocie długookresowe
o spore ryzyko bezrobocia długotrwałego dot. osób, które
pozostają bez pracy od 6 do 12 miesięcy (im dłuższa
przerwa w pracy, tym maleją szanse na ponowne jej
uzyskanie);
o może wynikać z rosnących wymagań pracodawców (zmiany
technik i organizacji pracy, konieczność uzupełniania
kwalifikacji);
o może mieć charakter stosunkowo trwały, gdyż jego
likwidacja wymaga zazwyczaj zmiany zawodu, kwalifikacji
czy też miejsca zamieszkania.
Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii
13
• Bezrobocie ukryte
o dot. osób nie ujętych w statystykach bezrobocia, nie
rejestrujących się w urzędach pracy;
o osoby te posiadają dochód, a nie mają zawartego stosunku
ubezpieczeniowego.
Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii
14
• Bezrobocie cykliczne
o ujawnia się w warunkach dekoniunktury (spadku popytu
w gospodarce);
o producenci w celu zmniejszenia kosztów produkcji
zwalniają pracowników (np. prace sezonowe, urlopy).
Rodzaje i przyczyny bezrobocia – makro w teorii
15
• Bezrobocie z wyboru
o wysokość zasiłków przyznawanych stwarza zachętę do
pozostawania zawodowo biernym
o pracownicy nie akceptują wysokości płacy;
o gdy ludzie nie podejmują pracy ze względu na dobrą
sytuację finansową rodziny.
Państwo wobec bezrobocia – makro w teorii
16
• Aktywna polityka państwa (makroekonomiczna)
o stymulowanie popytu na towary;
o obniżanie podatków i stóp procentowych;
o obniżanie obciążeń składkowych (ZUS);
o dostęp do chłonnych rynków zbytu.
• Aktywna polityka państwa (mikroekonomiczna)
o publiczne programy zatrudnienia;
o bezzwrotna pomoc finansowa przedsiębiorstwom, które
rezygnują z planowej redukcji zatrudnienia lub tworzą
nowe miejsca pracy;
o pożyczki dla bezrobotnych w celu podjęcia działalności
gospodarczej na własny rachunek;
o szkolenia zawodowe umożliwiające bezrobotnym
zdobywanie i zmianę kwalifikacji;
o usługi pośrednictwa pracy świadczone przez biura pracy.
Państwo wobec bezrobocia – makro w teorii
17
• Pasywna polityka państwa
o zasiłki dla bezrobotnych;
o jednorazowe odszkodowania dla osób zwalnianych z
pracy;
o dodatki związane z wcześniejszym przechodzeniem na
emeryturę.
Inne wyzwania rynku pracy – makro w teorii
• Aktywność ekonomiczna ludności na przykładzie
województwa wielkopolskiego
o Badanie Aktywności Ekonomicznej Ludności (BAEL)
stanowi podstawowe źródło informacji o sytuacji na rynku
pracy. Badanie obejmuje wszystkie osoby w wieku 15 lat i
więcej, będące członkami wylosowanych gospodarstw
domowych.
o Podstawowym kryterium podziału ludności, z punktu
widzenia aktywności ekonomicznej (na pracujących,
bezrobotnych i biernych zawodowo), jest praca, tzn. fakt
wykonywania, posiadania bądź poszukiwania pracy w
badanym tygodniu.
18
Inne wyzwania rynku pracy – makro w praktyce
• Aktywność ekonomiczna ludności na przykładzie
województwa wielkopolskiego
19
Źródło:
http://poznan.stat.gov.pl/download/gfx/poznan/pl/defaultaktualnosci/744/1/35/1/bael_4kwartal_2
016.pdf
Inne wyzwania rynku pracy – makro w praktyce
• Aktywność ekonomiczna ludności na przykładzie
województwa wielkopolskiego
20
Źródło:
http://poznan.stat.gov.pl/download/gfx/poznan/pl/defaultaktualnosci/744/1/35/1/bael_4kwartal_2
016.pdf
Rynek pracy w Polsce w liczbach - makro w praktyce
21
Źródło: opracowanie własne na podstawie: https://stat.gov.pl/obszary-tematyczne/rynek-
pracy/bezrobocie-rejestrowane/stopa-bezrobocia-w-latach-1990-2017,4,1.html
Rynek pracy w Polsce w liczbach - makro w praktyce
22
Źródło:
https://stat.gov.pl/download/gfx/portalinformacyjny/pl/defaultaktualnosci/5473/3/
28/1/bezrobocie_rejestrowane_2kw2017.pdf
Wnioski
Wraz z trwałym spadkiem stopy bezrobocia
maleje znaczenie tego problemu społeczno-
gospodarczego w Polsce.
Problemem nr 1 polskiego rynku pracy
jest aktualnie niski wskaźnik aktywności
zawodowej.