Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

106 PHP101_Bai6_v1.0013104217

Hng dn hc hc tt bi ny, hc vin cn tham kho cc phng php hc sau:

Hc ng lch trnh ca mn hc theo tun, lm cc bi luyn tp y v tham gia tho lun trn din n.

c ti liu: 1. ng li cch mng ca ng cng sn Vit Nam, NXB Chnh tr Quc gia,

H.2011. 2. Mt s chuyn lch s ng cng sn Vit Nam, NXB Chnh tr Quc gia,

H.2007, tp 2, trang 195 294. 3. on Duy Thnh, Vai tr then cht ca doanh nghip nh nc trong kinh t th

trng nh hng x hi ch ngha, NXB Chnh tr Quc gia, H.2001. 4. M Hng (ch bin), Kinh t th trng x hi ch ngha, NXB Chnh trnh Quc

gia, H.1995. Hc vin lm vic theo nhm v trao i vi ging vin trc tip ti lp hc hoc qua email. Trang Web mn hc.

Ni dung

ng li xy dng h thng chnh tr l mt ni dung quan trng trong ng li cch mng ca ng Cng sn Vit Nam nhm em li cho nhn dn lao ng quyn lm ch t nc, m bo quyn lc thc s thuc v nhn dn. Bi 6 s cung cp cho hc vin nhng kin thc c bn v ng li ca ng Cng sn Vit Nam trn nhng lnh vc ht sc quan trng ny.

Mc tiu Nm c khi nim v h thng chnh tr v tn gi h thng chnh tr nc ta qua

cc giai on cch mng. Nm c c im v ni dung hot ng ca h thng chnh tr dn ch nhn dn

(1945 1954). Nm c hon cnh ra i v c trng ch yu ca h thng chnh tr chuyn chnh

v sn (1955 1989). Nm vng v hiu r cc nhn thc mi ca ng ta trong vic xy dng h thng

chnh tr nc ta thi k i mi. Nm c ni dung ch yu ca vic xy dng h thng chnh tr Vit Nam hin nay.

BI 6

NG LI XY DNG H THNG CHNH TR

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

PHP101_Bai6_v1.0013104217 107

Tnh hung dn nhp Ngi Vit Nam chng ta trc y thng hay nghe ti cm t chuyn chnh v sn hay

h thng chuyn chnh v sn. Nay, chng ta li nghe ni ti cm t h thng chnh tr. Vy cc khi nim c phi l mt hay khng?

Mun hiu ng li xy dng h thng chnh tr ta phi hiu cu trc ca h thng ny gm cc b phn no, mi quan h gia chng v mi quan h gia ton b h thng ny vi x hi? Trn c s , chng ta s thy r xy dng h thng chnh tr thc cht l xy dng ci g.

Nhng nhn thc mi ca ng v h thng chnh tr, mi quan h gia chnh tr vi kinh t v nhiu nhn thc mi khc s t c s cho vic hoch nh ng li xy dng h thng chnh tr.

Nhng vn t ra trn s c lun gii trong bi ny.

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

108 PHP101_Bai6_v1.0013104217

H thng chnh tr l mt b phn kin trc thng tng x hi, bao gm cc t chc, cc thit ch c quan h vi nhau v mc ch, chc nng trong vic thc hin, tham gia thc hin quyn lc chnh tr hoc a ra cc quyt nh chnh tr. H thng chnh tr bao gm cc b phn cu thnh c quan h mt thit vi nhau v c vai tr, v tr khc nhau trong s vn hnh ca cc qu trnh chnh tr, th hin cc cp khc nhau. Gia cc b phn cu thnh h thng, bao gi cng c mt b phn gi vai tr nng ct, ht nhn, lm ng lc thc y v dn dt c h thng vn hnh theo mt mc tiu v phng hng xc nh. H thng chnh tr Vit Nam hin nay bao gm ng, Nh nc, Mt trn T quc v cc on th chnh tr - x hi (Tng Lin on Lao ng Vit Nam, on Thanh nin Cng sn H Ch Minh, Hi Lin hip Ph n Vit Nam, Hi Cu chin binh Vit Nam, Hi Nng dn Vit Nam...), v cc mi quan h gia cc thnh t trong h thng.

6.1. ng li xy dng h thng chnh tr thi k trc i mi 6.1.1. H thng chnh tr dn ch nhn dn (1945 - 1954)

Cch mng Thng Tm nm 1945 thng li, Nh nc Vit Nam Dn ch Cng ho ra i nh du s hnh thnh nc ta mt h thng chnh tr cch mng vi cc c trng sau y: C nhim v thc hin ng li cch mng nh ui bn quc xm lc,

ginh c lp v thng nht tht s cho dn tc, xo b nhng di tch phong kin v na phong kin lm cho ngi cy c rung, pht trin ch dn ch nhn dn, gy c s cho ch ngha x hi. Khu hiu Dn tc trn ht, T quc trn ht l phng chm hnh ng ca h thng chnh tr nc ta trong giai on ny.

Da trn nn tng ca khi i on kt dn tc rng ri: khng phn bit dn tc, ging ni, giai cp, tn gio. t li ch ca dn tc ln v tr cao nht.

C mt chnh quyn t xc nh l cng bc ca dn, coi dn l ch v dn lm ch, cn b sng v lm vic gin d, cn kim lim chnh, ch cng v t. Cc hin tng tiu cc t xy ra trong cc c quan cng quyn.

Vai tr lnh o ca ng (t thng 11/1945 n thng 2/1951) c n trong vai tr ca Quc hi v Chnh ph, trong vai tr ca c nhn H Ch Minh v cc ng vin trong Chnh ph.

C mt Mt trn (Lin Vit) v nhiu t chc qun chng rng ri, lm vic t nguyn, khng hng lng v khng nhn kinh ph hot ng t ngun nhn sch nh nc, do trnh c hin tng cng chc ha, quan liu ha.

C s kinh t ch yu ca h thng chnh tr dn ch nhn dn l nn sn xut t nhn hng ha nh, phn tn, t cp, t tc; b kinh t thc dn v chin tranh km hm, cha c vin tr v u t nc ngoi.

xut hin ( mt mc nht nh) s gim st ca x hi dn s i vi Nh nc v ng; s phn bin gia hai ng khc (ng Dn ch v ng X hi) i vi ng Cng sn Vit Nam.

Chnh ph Vit Nam lm thi sau k hp u tin ngy 03/09/1945

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

PHP101_Bai6_v1.0013104217 109

6.1.2. H thng dn ch nhn dn lm nhim v lch s ca chuyn chnh v sn (1954 - 1975) nc ta, khi giai cp cng nhn gi vai tr lnh o cch mng th thng li ca cch mng dn tc dn ch nhn dn cng l s bt u ca cch mng x hi ch ngha, s bt u ca thi k thc hin nhim v ca chuyn chnh v sn. Bc ngot lch s ny din ra trn min Bc vo nm 1954. C s hnh thnh h thng chuyn chnh v sn nc ta: Mt l, l lun Mc - Lnin v thi k qu v v chuyn chnh v sn.

C.Mc ch ra rng: gia x hi t bn ch ngha v x hi cng sn ch ngha l mt thi k ci bin cch mng t x hi ny n x hi kia. Thch ng vi thi k y l mt thi k qu chnh tr, nh nc ca thi k y khng th l ci g khc hn l nn chuyn chnh cch mng ca giai cp v sn. V.I.Lnin nhn mnh: mun chuyn t ch ngha t bn ln ch ngha x hi th phi c mt thi k chuyn chnh v sn. Thc cht ca chuyn chnh v sn l s tip tc u tranh giai cp di hnh thc mi.

Hai l, ng li chung ca cch mng Vit Nam trong giai on 1954-1975. Trong Bo co chnh tr ca i hi i biu ton quc ln th III ca ng (nm 1960) v ng li chung ca cch mng x hi ch ngha trong giai on mi nc ta, c on vit: sau khi nhim v cch mng dn tc dn ch nhn dn hon thnh, th min Bc nc ta cn phi tin ngay vo cch mng x hi ch ngha1. Mun t mc tiu y phi s dng chnh quyn dn ch nhn dn lm nhim v lch s ca chuyn chnh v sn thc hin ci to x hi ch ngha i vi nng nghip, th cng nghip, thng nghip nh v cng thng nghip t bn ch ngha t doanh; pht trin thnh phn kinh t quc doanh, thc hin cng nghip ha x hi ch ngha bng cch u tin pht trin cng nghip nng mt cch hp l, ng thi ra sc pht trin nng nghip v cng nghip nh; y mnh cch mng x hi ch ngha v t tng, vn ha v k thut; bin nc ta thnh mt nc x hi ch ngha c cng nghip hin i, nng nghip hin i, vn ha v khoa hc tin tin1. T i hi III ca ng cho n khi ng ra ng li i mi t nc, h thng chnh tr nc ta v thc cht, c t chc v hot ng theo cc yu cu, mc tiu, nhim v ca chuyn chnh v sn v do vy, tn gi chnh thc ca h thng ny c xc nh l h thng chuyn chnh v sn.

1 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng Ton tp, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2002, t.21, tr.531. 1 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng Ton tp, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2002, t.20, tr.559.

Ch tch H Ch Minh

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

110 PHP101_Bai6_v1.0013104217

Ba l, c s chnh tr ca h thng chuyn chnh v sn nc ta c hnh thnh t nm 1930 v bt r vng chc trong x hi. im ct li ca c s chnh tr l s lnh o ton din v tuyt i ca ng. Mc d min Bc, ng Cng sn khng phi l ng chnh tr c nht m cn c ng Dn ch, ng X hi, nhng nhng ng chnh tr ny tha nhn vai tr lnh o tuyt i v duy nht ca ng Cng sn Vit Nam v l thnh vin trong Mt trn T quc Vit Nam.

Bn l, c s kinh t ca h thng chuyn chnh v sn l nn kinh t k hoch ha tp trung quan liu, bao cp. l mt m hnh kinh t hng ti mc tiu xo b nhanh chng v hon ton ch t hu i vi t liu sn xut vi ngha l ngun gc v c s ca ch ngi bc lt ngi, thit lp ch cng hu x hi ch ngha v t liu sn xut di hai hnh thc: s hu ton dn v s hu tp th; loi b trit c ch th trng, thit lp c ch qun l kinh t k hoch ha tp trung, bao cp. Nh nc tr thnh mt ch th kinh t bao trm. T mc tiu, t chc v phng thc hot ng ca h thng chuyn chnh v sn khng th khng phn chiu c u im ln hn ch, sai lm ca m hnh kinh t ny.

Nm l, c s x hi ca h thng chuyn chnh v sn l lin minh giai cp gia giai cp cng nhn vi giai cp nng dn v tng lp tr thc. Kt qu ca cuc u tranh giai cp ai thng ai trong lnh vc chnh tr, kinh t v kt qu ci to x hi ch ngha i vi cc thnh phn kinh t phi x hi ch ngha to nn mt kt cu x hi bao gm ch yu l hai giai cp v mt tng lp: giai cp cng nhn, giai cp nng dn v tng lp tr thc. Kt cu ny chi phi s thc hin chin lc i on kt ton dn tc v mc tiu m rng dn ch ca h thng chuyn chnh v sn.

6.1.3. H thng chuyn chnh v sn theo t tng lm ch tp th (1975 - 1985) T thng 4/1975, vi thng li hon ton v trit ca s nghip chng M, cu nc, cch mng Vit Nam chuyn sang giai on mi, giai on tin hnh cch mng x hi ch ngha trong c nc. Do , h thng chnh tr ca nc ta cng chuyn sang giai on mi: t h thng chuyn chnh dn ch nhn dn lm nhim v lch s ca chuyn chnh v sn trong phm vi na nc (1954 - 1975) sang h thng chuyn chnh v sn hot ng trong phm vi c nc. Bc sang giai on mi, i hi IV ca ng nhn nh rng, mun a s nghip cch mng x hi ch ngha n ton thng, iu kin quyt nh trc tin l phi thit lp v khng ngng tng cng chuyn chnh v sn, thc hin v khng ngng pht huy quyn lm ch tp th ca nhn dn lao ng1.2.

1 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin ng Ton tp, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2004, t.37, tr.988-989.

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

PHP101_Bai6_v1.0013104217 111

Trong giai on ny, vic xy dng h thng chuyn chnh v sn c quan nim l xy dng ch lm ch tp th x hi ch ngha, tc l xy dng mt h thng hon chnh cc quan h x hi th hin ngy cng y s lm ch ca nhn dn lao ng trn tt c cc mt: chnh tr, kinh t, vn ha, x hi, lm ch x hi, lm ch thin nhin, lm ch bn thn. Do , ch trng xy dng h thng chuyn chnh v sn gm nhng ni dung sau y: Mt l, xc nh quyn lm ch ca nhn dn c th ch ha bng php lut v

t chc. Hai l, xc nh Nh nc trong thi k qu l Nh nc chuyn chnh v sn

thc hin ch dn ch x hi ch ngha, l mt t chc thc hin quyn lm ch tp th ca giai cp cng nhn v nhn dn lao ng, mt t chc thng qua ng thc hin s lnh o ca mnh i vi tin trnh pht trin ca x hi. Mun th, Nh nc ta phi l mt thit ch ca dn, do dn, v dn, nng lc tin hnh ba cuc cch mng, xy dng ch mi, nn kinh t mi, nn vn ha mi v con ngi mi.

Ba l, xc nh ng l ngi lnh o ton b hot ng x hi trong iu kin chuyn chnh v sn. S lnh o ca ng l bo m cao nht cho ch lm ch tp th ca nhn dn lao ng, cho s tn ti v hot ng ca Nh nc x hi ch ngha.

Bn l, xc nh nhim v chung ca Mt trn v cc on th l bo m cho qun chng tham gia v kim tra cng vic ca Nh nc, ng thi l trng hc v ch ngha x hi. Vai tr v sc mnh ca cc on th chnh l kh nng tp hp qun chng, hiu r tm t v nguyn vng ca qun chng. Mun vy, cc on th phi i mi hnh thc t chc, ni dung v phng thc hot ng cho ph hp vi iu kin mi. Hot ng ca cc on th phi nng ng, nhy bn vi nhng vn mi ny sinh trong cuc sng, khc phc bnh quan liu, gin n v kh cng trong t chc v trong sinh hot. M rng cc hnh thc t chc theo ngh nghip, theo nhu cu i sng v nhu cu sinh hot vn ha thu ht ng o qun chng vo hot ng x hi, chnh tr.

Nm l, xc nh mi quan h ng lnh o, nhn dn lm ch, Nh nc qun l l c ch chung trong qun l ton b x hi. Hot ng ca h thng chuyn chnh v sn giai on 1975 - 1985 c ch o bi ng li ca cc i hi IV v V ca ng gp phn mang li nhng thnh tu m nhn dn ta t c trong 10 nm (1975 - 1985) y kh khn, th thch. im tin b, sng to trong giai on ny ca ng l coi lm ch tp th x hi ch ngha l bn cht ca h thng chuyn chnh v sn nc ta. Tuy nhin, vic s dng chuyn chnh v sn tip tc cuc u tranh giai cp di hnh thc mi dn ti nhiu ch trng t khuynh, duy ch trong cc lnh vc chnh tr, kinh t, vn ha, x hi.

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

112 PHP101_Bai6_v1.0013104217

B my nh nc cng knh v km hiu qu m c ch qun l tp trung quan liu, bao cp l nguyn nhn trc tip. Cc c quan dn c cc cp c la chn, bu c v hot ng mt cch hnh thc ch ngha. Khng t c quan chnh quyn khng tn trng kin ca nhn dn, khng lm cng tc vn ng qun chng, ch quen dng cc bin php mnh lnh hnh chnh. S lnh o ca ng cha ngang tm nhng nhim v ca giai on mi, cha p ng c yu cu gii quyt nhiu vn kinh t - x hi c bn v cp bch. ng cha pht huy tt vai tr v chc nng ca cc on th trong vic gio dc, ng vin qun chng tham gia qun l kinh t - x hi. Cc on th cha tch cc i mi phng thc hot ng ng vi tnh cht ca t chc

H thng chuyn chnh v sn c biu hin bo th, tr tr, chm i mi so vi nhng t ph mi trong c ch kinh t ang din ra cc a phng, cc c s trong ton quc. Do , trn thc t h thng chuyn chnh v sn cn tr qu trnh i mi kinh t, pht trin vn ha, x hi. Nhng hn ch, sai lm trn y cng nhng yu cu ca cng cuc i mi, thc y chng ta phi chm dt h thng chuyn chnh v sn chuyn sang h thng chnh tr trong thi k mi.

6.2. ng li xy dng h thng chnh tr thi k i mi

6.2.1. i mi t duy v h thng chnh tr Vic khng s dng khi nim h thng chuyn chnh v sn v s dng khi nim h thng chnh tr l kt qu ca bc i mi t duy chnh tr c ngha l lun v thc tin su sc, th hin cc vn nh: Nhn thc mi v mi quan h gia i mi kinh t v i mi h thng chnh tr.

Xt trn tng th, ng ta bt u cng cuc i mi t i mi v t duy chnh tr trong vic hoch nh ng li v cc chnh sch i ni, i ngoi. khng c s i mi th khng c mi s i mi khc. Song, ng ta ng khi tp trung trc ht vo vic thc hin thng li nhim v i mi kinh t, khc phc khng hong kinh t - x hi, to tin cn thit v vt cht v tinh thn gi vng n nh chnh tr, xy dng, cng c nim tin ca nhn dn, to thun li i mi cc mt khc ca i sng x hi. Nh vy, vic s dng khi nim h thng chnh tr phn nh v p ng yu cu chuyn i t th ch kinh t k hoch ha tp trung quan liu, bao cp sang th ch kinh t th trng nh hng x hi ch ngha.

Nhn thc mi v u tranh giai cp v v ng lc ch yu pht trin t nc trong giai on mi. V vn ny, i hi IX ca ng cho rng: Trong thi k qu , c nhiu hnh thc s hu v t liu sn xut, nhiu thnh phn kinh t, giai cp, tng lp x hi khc nhau, nhng c cu, tnh cht, v tr ca cc giai cp trong x hi ta thay i nhiu cng vi nhng bin i to ln v kinh t, x hi. Mi quan h gia cc giai cp, cc tng lp x hi l quan h hp tc lu di trong s nghip

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

PHP101_Bai6_v1.0013104217 113

xy dng v bo v T quc di s lnh o ca ng. Li ch giai cp cng nhn thng nht vi li ch ton dn tc trong mc tiu chung l: c lp dn tc gn lin vi ch ngha x hi, dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh. Ni dung ch yu ca u tranh giai cp trong giai on hin nay l thc hin thng li s nghip cng nghip ha, hin i ha theo nh hng x hi ch ngha, khc phc tnh trng nc ngho, km pht trin; thc hin cng bng x hi, chng p bc, bt cng; u tranh ngn chn v khc phc nhng t tng v hnh ng tiu cc, sai tri; u tranh lm tht bi mi m mu v hnh ng chng ph ca cc th lc th ch; bo v c lp dn tc, xy dng nc ta thnh mt nc x hi ch ngha phn vinh, nhn dn hnh phc. ng lc ch yu pht trin t nc l i on kt ton dn trn c s lin minh gia cng nhn vi nng dn v tr thc do ng lnh o, kt hp hi ho cc li ch c nhn, tp th v x hi, pht huy mi tim nng v ngun lc ca cc thnh phn kinh t, ca ton x hi1. Nhn thc trn y l c s t tng, l lun rt quan trng xc nh bn cht dn ch ca h thng chnh tr v i mi phng thc hot ng ca h thng chnh tr. Nhn thc mi ny khc phc t tng t khuynh cho rng chuyn chnh v sn l s tip tc u tranh giai cp di hnh thc mi.

Nhn thc mi v xy dng Nh nc php quyn trong h thng chnh tr. Trong i mi t duy v h thng chnh tr, vn i mi t duy v Nh nc c tm quan trng c bit. Thut ng xy dng nh nc php quyn ln u tin c cp ti Hi ngh Trung ng 2 kha VII (nm 1991). n Hi ngh i biu ton quc gia nhim k kha VII (nm 1994) v cc i hi VIII, IX, X v XI ng tip tc khng nh nhim v xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha Vit Nam v lm r thm cc ni dung ca n.

6.2.2. Mc tiu, quan im v ch trng xy dng h thng chnh tr thi k i mi

6.2.2.1. Mc tiu v quan im xy dng h thng chnh tr Ngay t i hi VI, ng ta ch r cn i mi chnh tr, trong c i mi h thng chnh tr. Mc tiu:

Mc tiu ch yu ca i mi h thng chnh tr l nhm thc hin tt hn dn ch x hi ch ngha, pht huy y quyn lm ch ca nhn dn. Ton b t chc v hot ng ca h thng chnh tr nc ta trong giai on mi l nhm xy dng v hon thin nn dn ch x hi ch ngha, bo m quyn lc thuc v nhn dn.

1 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th IX, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2001, tr.85-86.

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

114 PHP101_Bai6_v1.0013104217

Quan im: o Mt l, kt hp cht ch ngay t u i mi kinh t vi i mi chnh tr, ly

i mi kinh t lm trng tm, ng thi tng bc i mi chnh tr. o Hai l, i mi t chc v phng thc hot ng ca h thng chnh tr khng

phi l h thp hoc thay i bn cht ca n, m l nhm tng cng vai tr lnh o ca ng, hiu lc qun l ca Nh nc, pht huy quyn lm ch ca nhn dn, lm cho h thng chnh tr hot ng nng ng hn, c hiu qu hn, ph hp vi ng li i mi ton din, ng b t nc; c bit l ph hp vi yu cu ca nn kinh t th trng nh hng x hi ch ngha, ca s nghip cng nghip ha, hin i ha gn vi kinh t tri thc, vi yu cu hi nhp kinh t kinh t quc t.

o Ba l, i mi h thng chnh tr mt cch ton din, ng b, c k tha, c bc i, hnh thc v cch lm ph hp.

o Bn l, i mi mi quan h gia cc b phn cu thnh ca h thng chnh tr vi nhau v vi x hi, to ra s vn ng cng chiu ca c h thng thc y x hi pht trin.

6.2.2.2. Ch trng xy dng h thng chnh tr

Xy dng ng trong h thng chnh tr: Trc i hi X, ng ta xc nh: ng Cng sn Vit Nam l i tin phong ca giai cp cng nhn, i biu trung thnh ca giai cp cng nhn, nhn dn lao ng v ca c dn tc. i hi X v XI b sung mt s ni dung quan trng: ng Cng sn Vit Nam l i tin phong ca nhn dn lao ng v ca dn tc Vit Nam, i biu trung thnh li ch ca giai cp cng nhn, nhn dn lao ng v ca dn tc1. V phng thc lnh o, Cng lnh xy dng t nc trong thi k qu ln ch ngha x hi (b sung, pht trin nm 2011) xc nh: ng lnh o x hi bng cng lnh, chin lc, cc nh hng v chnh sch v ch trng ln; bng cng tc tuyn truyn, thuyt phc, vn ng, t chc, kim tra, gim st v hnh ng gng mu ca ng vin. ng thng nht lnh o cng tc cn b v qun l i ng, gii thiu nhng ng vin u t c nng lc v phm cht vo hot ng trong cc c quan lnh o ca h thng chnh tr. ng lnh o thng qua t chc ng v ng vin hot ng trong cc t chc ca h thng chnh tr, tng cng ch trch nhim c nhn, nht l ngi ng u. ng thng xuyn nng cao nng lc cm quyn v hiu qu lnh o, ng thi pht huy mnh m vai tr, tnh ch ng, sng to v trch nhim ca cc t chc khc

1 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th X, Nxb. Chnh tr quc gia, H Ni, 2006, tr.130.

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

PHP101_Bai6_v1.0013104217 115

trong h thng chnh tr2. ng khng lm thay cng vic ca cc t chc khc trong h thng chnh tr. V v tr, vai tr ca ng trong h thng chnh tr, Cng lnh (b sung, pht trin nm 2011) xc nh: ng lnh o h thng chnh tr, ng thi l b phn ca h thng y. ng gn b mt thit vi nhn dn, tn trng v pht huy quyn lm ch ca nhn dn, da vo nhn dn xy dng ng, chu s gim st ca nhn dn, hot ng trong khun kh Hin php v php lut3. Trng tm ca i mi h thng chnh tr l i mi t chc v phng thc hot ng ca cc b phn cu thnh h thng. Trong i mi phng thc hot ng ca h thng chnh tr, vn mu cht nht v cng l kh khn nht l i mi phng thc hot ng ca ng, khc phc c hai khuynh hng thng xy ra trong thc t: hoc l ng bao bin, lm thay, hoc l bung lng s lnh o ca ng. Trong qu trnh i mi, ng lun lun coi trng vic i mi phng thc l nh o ca ng i vi h thng chnh tr. Ngh quyt Trung ng 5 kha X v tip tc i mi phng thc lnh o ca ng i vi hot ng ca h thng chnh tr ch r cc mc tiu gi vng v tng cng vai tr lnh o, nng cao tnh khoa hc, nng lc v hiu qu lnh o ca ng i vi Nh nc v ton x hi, s gn b mt thit gia ng v nhn dn; nng cao hiu lc, hiu qu qun l ca Nh nc, cht lng hot ng ca Mt trn T quc v cc t chc chnh tr - x hi; pht huy dn ch, quyn lm ch ca nhn dn; tng cng k lut, k cng trong ng v trong x hi; lm cho nc ta pht trin nhanh v bn vng theo nh hng x hi ch ngha. i mi phng thc lnh o ca ng i vi hot ng ca h thng chnh tr phi c t trong tng th nhim v i mi v chnh n ng. ng b vi i mi kinh t, xy dng v hon thin Nh nc php quyn x hi ch ngha thch ng vi nhng i hi ca qu trnh cng nghip ha, hin i ha v hi nhp kinh t quc t ca t nc. i mi phng thc lnh o ca ng i vi hot ng ca h thng chnh tr l cng vic h trng, i hi phi ch ng, tch cc, c quyt tm chnh tr cao, ng thi cn thn trng, c bc i vng chc, va lm va tng kt, va rt kinh nghim; va phi qun trit cc nguyn tc chung, va phi ph hp vi c im, yu cu, nhim v ca tng cp, tng ngnh.

2, 3 ng Cng sn Vit Nam: Vn kin i hi i biu ton quc ln th XI, Nxb. Chnh tr quc gia S tht, H Ni, 2011, tr.88-89.

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

116 PHP101_Bai6_v1.0013104217

Xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha: Ch trng xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha l s khng nh v tha nhn Nh nc php quyn l mt tt yu lch s. N khng phi l sn phm ring ca x hi t bn ch ngha m l tinh hoa, sn phm tr tu ca x hi loi ngi, ca nn vn minh nhn loi, Vit Nam cn tip thu. Chng ta hiu ch nh Nh nc php quyn khng phi l mt kiu nh nc, mt ch nh nc. Trong lch s loi ngi ch c bn kiu nh nc. Nh nc php quyn l cch thc t chc phn cng quyn lc nh nc. Nh nc php quyn x hi ch ngha Vit Nam c xy dng theo nm c im sau y: o l nh nc ca dn, do dn v v dn, tt c quyn lc nh nc thuc v

nhn dn. o Quyn lc nh nc l thng nht; c s phn

cng, phi hp v kim sot gia cc c quan trong thc hin cc quyn lp php, hnh php v t php.

o Nh nc c t chc v hot ng trn c s Hin php, php lut v bo m cho Hin php v cc o lut gi v tr ti thng trong iu chnh cc quan h thuc tt c cc lnh vc ca i sng x hi.

o Nh nc tn trng v bo m quyn con ngi, quyn cng dn; nng cao trch nhim php l gia Nh nc v cng dn, thc hnh dn ch, ng thi tng cng, k cng, k lut.

o Nh nc php quyn x hi ch ngha Vit Nam do mt ng duy nht lnh o, c s gim st ca nhn dn, s phn bin x hi ca Mt trn T quc Vit Nam v t chc thnh vin ca Mt trn.

o vic xy dng Nh nc php quyn t kt qu cao cn thc hin tt mt s bin php ln sau y:

o Hon thin h thng php lut, tng tnh c th, kh thi ca cc quy nh trong vn bn php lut. Xy dng, hon thin c ch kim tra, gim st tnh hp hin, hp php trong cc hot ng v quyt nh ca cc c quan cng quyn.

o Tip tc i mi t chc v hot ng ca Quc hi. Hon thin c ch bu c nhm nng cao cht lng i biu Quc hi. i mi quy trnh xy dng lut, gim mnh vic ban hnh php lnh. Thc hin tt hn nhim v quyt nh cc vn quan trng ca t nc v chc nng gim st ti cao.

o y mnh ci cch hnh chnh, i mi t chc v hot ng ca Chnh ph theo hng xy dng c quan hnh php thng nht, thng sut, hin i.

o Xy dng h thng c quan t php trong sch, vng mnh, dn ch, nghim minh, bo v cng l, quyn con ngi. Tng cng cc c ch gim st, bo m s gim st ca nhn dn i vi hot ng t php.

o Nng cao cht lng hot ng ca hi ng nhn dn v u ban nhn dn cc cp, bo m quyn t ch v t chu trch nhim trong vic quyt nh v t chc thc hin nhng chnh sch trong phm vi c phn cp.

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

PHP101_Bai6_v1.0013104217 117

Xy dng Mt trn T quc v cc t chc chnh tr - x hi trong h thng chnh tr: Mt trn T quc Vit Nam v cc t chc chnh tr - x hi c vai tr rt quan trng trong vic tp hp, vn ng, on kt rng ri cc tng lp nhn dn; i din cho quyn v li ch hp php ca nhn dn, xut ca ch trng, chnh sch v kinh t, vn ha, x hi, an ninh, quc phng. Nh nc ban hnh c ch Mt trn v cc t chc chnh tr - x hi thc hin tt vai tr gim st v phn bin x hi. Thc hin tt Lut Mt trn T quc Vit Nam, Lut Thanh nin, Lut Cng on, quy ch dn ch mi cp Mt trn, cc t chc chnh tr - x hi v cc tng lp nhn dn tham gia xy dng ng, chnh quyn v h thng chnh tr. i mi hot ng ca Mt trn T quc, cc t chc chnh tr - x hi, khc phc tnh trng hnh chnh ha, nh nc ha, ph trng, hnh thc; nng cao cht lng hot ng; lm tt cng tc dn vn theo phong cch trng dn, gn dn, hiu dn, hc dn v c trch nhim vi dn, nghe dn ni, ni dn hiu, lm dn tin.

6.2.3. nh gi s thc hin ng li T chc v hot ng ca h thng chnh tr nc ta c nhiu i mi gp phn xy dng v tng bc hon thin nn dn ch x hi ch ngha, bo m quyn lc thuc v nhn dn. Hot ng ca h thng chnh tr ngy cng hng v c s. Quc hi, Chnh ph, hi ng nhn dn, u ban nhn dn cc cp c nhiu i mi theo hng pht huy dn ch, ci cch hnh chnh, cng khai cc hot ng ca chnh quyn, tng cng i thoi, tn trng v lng nghe kin ca nhn dn. Dn ch trong x hi c bc pht trin. Trnh v nng lc lm ch ca nhn dn tng bc c nng ln. Nhim v, quyn hn ca cc c quan nh nc c phn nh r hn, phn bit qun l nh nc vi qun l sn xut kinh doanh. Nh nc c tng bc kin ton, t c cu t chc n c ch hot ng trn cc lnh vc lp php, hnh php v t php. Nhng quan im ca ng v Nh nc c th ch ha trong Hin php 1992 ( c sa i, b sung nm 2001) v trong cc o lut c th. Qun l nh nc bng php lut c tng cng. Mt trn, cc t chc chnh tr - x hi c nhiu i mi v t chc, b my; i mi ni dung v phng thc hot ng, a dng ha cc hnh thc tp hp ngy cng ng o cc tng lp nhn dn; pht huy dn ch; chm lo v bo v li ch chnh ng ca nhn dn; tham gia xy dng, chnh n ng; tham gia xy dng v cng c chnh quyn; hng mnh hot ng v c s, bc u thc hin nhim v gim st v phn bin x hi. ng thng xuyn coi trng vic i mi v t chnh n, gi vng v nng cao vai tr lnh o ca ng i vi s nghip cch mng ca nhn dn ta trong iu kin mi. Phng thc lnh o ca ng i vi h thng chnh tr c nhiu i mi

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

118 PHP101_Bai6_v1.0013104217

v tin b; dn ch trong ng c pht huy, quan h mt thit gia ng vi nhn dn c cng c. Tm li, 25 nm qua, h thng chnh tr thc hin c kt qu mt s i mi quan trng, c bit quyn lm ch ca nhn dn trn cc lnh vc kinh t, x hi, chnh tr, t tng, vn ha c pht huy. Cc kt qu t c khng nh ng li i mi ni chung, ng li i mi h thng chnh tr ni ring l ng n, sng to, ph hp thc tin, bc u p ng yu cu ca tnh hnh mi, khc phc dn nhng khuyt, nhc im ca h thng chuyn chnh v sn trc y. Kt qu i mi h thng chnh tr gp phn lm nn thnh tu to ln v c ngha lch s ca cng cuc i mi nc ta. Tuy nhin, trong thc t vn hnh h thng chnh tr nc ta cn nhiu nhc im. Nng lc v hiu qu lnh o ca ng, hiu lc qun l, iu hnh ca Nh nc, hiu qu hot ng ca Mt trn T quc v cc t chc chnh tr - x hi cha ngang tm vi i hi ca tnh hnh nhim v mi. Tnh trng bung lng s lnh o ca ng, nht l bao bin lm thay, cha pht huy tt vai tr ca cc c quan nh nc, Mt trn T quc, cc on th chnh tr - x hi vn cn din ra mt s cp u, t chc ng. Vic xy dng Nh nc php quyn x hi ch ngha cha theo kp yu cu pht trin kinh t v qun l t nc. Kt qu ci cch nn hnh chnh quc gia cn rt hn ch. B my hnh chnh cn nhiu tng nc lm cho vic qun l cc qu trnh kinh t - x hi cha tht nhanh, nhy v c hiu qu cao. Tnh trng quan liu, hch dch, nhng nhiu ca mt b phn cng chc nh nc cha c khc phc; k cng, php nc b xem thng nhiu ni. Nhiu lnh vc ca i sng x hi cn cha c vn bn php lut iu chnh. Phng thc t chc, phong cch hot ng ca Mt trn v cc t chc chnh tr - x hi vn cha thot khi tnh trng hnh chnh, x cng; mt s cn b b vin chc ha, cha tht gn b vi qun chng. Nn tham nhng trong h thng chnh tr cn trm trng, bnh cc b, bn v, a phng cn kh ph bin. Quyn lm ch ca nhn dn nhiu ni, trn nhiu lnh vc cn b vi phm. Khng t trng hp, vic pht huy dn ch cn mang tnh hnh thc. Vai tr gim st, phn bin ca Mt trn T quc v cc t chc chnh tr - x hi cn yu, cha c c ch tht hp l pht huy vai tr ny. i ng cn b ca h thng chnh tr ni chung, ca Mt trn T quc v cc t chc chnh tr - x hi ni ring, cht lng cn hn ch, nht l cp c s. Phng thc lnh o ca ng i vi hot ng ca h thng chnh tr cn chm i mi, c mt lng tng. Nhng hn ch nu trn xut pht t nguyn nhn ch yu l, nhn thc v i mi h thng chnh tr cha c s thng nht cao, trong hoch nh v thc hin mt s ch trng, gii php cn c s ngp ngng, lng tng, thiu dt khot, khng trit . Vic i mi h thng chnh tr cha c quan tm ng mc, cn chm tr so vi i mi kinh t. L lun v h thng chnh tr v v i mi h thng chnh tr nc ta cn nhiu im cha sng t.

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

PHP101_Bai6_v1.0013104217 119

Tm lc cui bi ng li xy dng h thng chnh tr cung cp cho chng ta bc tranh ton cnh v xy

dng h thng chnh tr trc v trong thi k i mi Vit Nam. Nhng nhn thc ngy cng y hn, khoa hc hn, su sc hn v h thng chnh tr

t c s cho vic xy dng h thng chnh tr nc ta thi k i mi. ng li xy dng h thng chnh tr m trng tm l xy dng ng cng sn Vit Nam,

xy dng Nh nc php quyn cng ha XHCN Vit Nam, xy dng Mt trn T quc v cc on th chnh tr x hi cng c sc mnh ca h thng chnh tr Vit Nam, tng bc pht huy ngy cng mnh m sc mnh ca ton dn tc hng ti mc tiu dn giu, nc mnh, x hi cng bng, dn ch, vn minh.

Bi 6: ng li xy dng h thng chnh tr

120 PHP101_Bai6_v1.0013104217

Cu hi n tp 1. Khi nim v cu trc ca h thng chnh tr Vit Nam?

2. Xy dng h thng chnh tr Vit Nam ct yu nht l xy dng nhng g?

3. Xy dng h thng chnh tr trc i mi tri qua nhng giai on no? Ni dung xy dng h thng chnh tr trong tng giai on c th y?

4. Nhng nhn thc mi ca ng Cng sn Vit Nam v xy dng h thng chnh tr?

5. Ni dung xy dng h thng chnh tr Vit Nam thi k i mi?