INSTITUT TEKNOLOGI MARA FAKULTI SENIBINA, PERANCANGAN DAN UKUR

JABATAN PERANCANGAN BANDAR DAN WILAYAH

MAC 1998

Adalah disyorkan bahawa Kajian Akhir ini yang disediakan

oleh

ANUAR B. SULAIMAN

bertajuk

KAJIAN LALUAN BASIKAL USJ 2, UEP SUBANG JAVA SELANGOR DARUL EHSAN

diterima sebagai memenubi sebahagian dari syarat untuk

memperolehi Diploma Perancangan Bandar dan Wilayah

Penyelia

Koordinator

KetuaKursus :

HJ. YUSOF

(Nama)

KAJIAN LALUAN BASIKAL USJ 2, UEP SUBANG JAYA

SELANGOR DARUL EHSAN

OLEH

ANUAR B.SULAIMAN

Jabatan Perancangan Bandar dan Wilayah Fakuiti Senibina, Perancangan dan Ukur

Institut Teknologi Mara Shah Alam Mac 1998

COPYRIGHT UiTM

PENGHARGAAN

Bismillahirahmanirrahim.

Alhamdulillah syukur ke hadrat llahi, kerana dengan limpah kurnia dapat saya

menjalankan dan meyiapkan kajian ini dengan sempurna pada waktu yang telah

ditetapkan.

Dengan kesempatan yang ada ini, ingin saya merakamkan jutaan terima kasih

kepada Penyeiia Kajian Profesor Madya Wan Mohamed Yusof Bin Abdullah di

atas segala sumbangannya terhadap kajian ini.

Ucapan terima kasih juga ditujukan kepada pihak-pihak tertentu seperti Majlis

Perbandaran Subang Jaya dan Sime UEP Properties kerana member! bantuan

dalam bentuk sumber maklumat serta penerangan mengenai kajian ini.

Akhir sekali ucapan ini juga ditujukan kepada semua pensyarah Perancangan

Bandar ITM, Shah Alam dan pelajar Diploma Perancangan Bandar semester

akhir tahun 1998.

COPYRIGHT UiTM

ABSTRAK

Kemudahan pengangkutan di sesuatu kawasan adalah penting untuk kemudahan orang ramai melakukan pergerakan dari satu kawasan ke kawasan yang lain. Berbagai jenis pengangkutan disediakan untuk memberi keselesaan kepada pengguna. Namun begitu terdapat pelbagai masalah yang timbul akibat daripada permasalahan peningkatan kenderaan bermotor yang tinggi ini. Masalah-masalah ini boleh di bahagikan kepada tiga aspek iaitu dari segi fizikal, sosial dan ekonomi. Masalah ini juga berkait rapat dengan isu alam sekitar. Oleh itu satu kajian perlu di jalankan untuk mengurangkan kadar kesesakan yang semakin meruncing di jalanraya.Kawasan perumahan juga tidak ketinggalan di dalam menghadapi masalah ini. Alternatif yang dikenalpasti adalah dengan menggalakkan penggunaan basikal sebagai pengangkutan untuk jarak yang dekat. Selain daripada berperanan penting di dalam kawasan perumahan , penggunaan basikal juga boleh di luaskan penggunaannya di dalam bandar. Bagi menjayakan saranan ini, perlu disediakan laluan basikal yang mampu menarik orang ramai untuk menggunakannya. Aspek-aspek keselamatan dan keselesan perlu dititikberatkan di dalam membuat perancangan laluan basikal. Dengan perancangan yang baik dan teliti , tidak mustahil basikal menjadi pilihan orang ramai untuk bergerak dari satu tempat ke tempat yang lain pada jarak yang dekat.

COPYRIGHT UiTM

Penghargaan Abstrak Senarai Kandungan Senarai Jadual viii Senarai Rajah x Senarai Lampiran xii

KANDUNGAN

BAB 1 PENGENALAN

1.1 Pengenalan 1

1.2 Kenyataan Masalah 2

1.3 Tujuan dan Objektif 3

1.3.1 Tujuan 3

1.3.2 Objektif 4

1.4 Skop Kajian 5

1.5 Pendekatan Kajian 6

BAB 2 KAJIAN TEORITIKAL

2.1 Pengenalan 10

2.1.1 Definisi Pengangkutan 12

2.1.2 Sejarah Perkembangan Pengangkutan 13 2.2 Kesan Penggunaan Basikal Ke atas Persekitaran 17

2.3 Faktor-Faktor Penyediaan Kemudahan Laluan Basikal 19

2.4 Konsep Perancangan Laluan Basikal 22

2.5 Kriteha-Kriteria Menilai Perancangan Laluan Basikal 25

111

COPYRIGHT UiTM

2.6 Prinsip-Prinsip Perancangan Lokasi Pembinaan Trek

Basikal 26

2.7 Jenis-JenisTrek Basikal 27

2.8 Pengalaman Negara-Negara Yang Telah mempraktikkan

Penggunaan Basikal Di Dalam Bandar 30

2.8.1 Maklum Balas Pengguna 30

2.8.2 Penurunan Kadar Kemalangan 31

2.8.3 Cara Periaksanaan 33

2.8.4 Konsep Pengurusan 34

2.9 Pengalaman Malaysia Di dalam Menyediakan Laluan

Basikal 35

2.10 Rumusan 35

BAB 3 KAWASAN KAJIAN

3.1 Pengenalan 37

3.2 Kawasan Kajian 37 3.3 Sejarah Penubuhan UEP Subang Jaya 41 3.4 Laluan-Laluan Yang Dipilih 43

3.4.1 Kawasan 1 43

3.4.2 Kawasan 2 46

3.4.3 Kawasan 3 49

3.4.4 Kawasan 4 53

3.5 Rumusan 56

COPYRIGHT UiTM

BAB 4 ANALISIS KAJIAN

4.1 Pengenalan 57

4.2 Analisis Di Kalangan Pelajar Sekolah 58

4.2.1 Umur Responden 59

4.2.2 Cara Pelajar Ke Sekolah 60

4.2.3 Jarak Perjalanan Responden Antara Runnah

Ke Sekolah 62

4.3 Analisis Pelajar yang Menunggang Basikal Ke sekolah 63

4.3.1 Sebab Menggunakan Basikal Ke sekolah 64

4.3.2 Laluan Utama Penunggang Basikal 65

4.3.3 Keterjaminan Keselamatan Pengguna 66 4.3.4 Cara Menunggang Basikal 68

4.3.5 Pendapatan Pelajar Berhubung Laluan Khas Basikal 70

4.4 Pelajar Yang Tidak Menunggang Basikal Ke sekolah 71 4.4.1 Sebab Tidak Menunggang Basikal 72

4.4.2 Pendapat Sekiranya Disediakan Laluan Basikal 74

4.4.3 Destinasi Menunggang Basikal Selain Daripada

Sekolah 75

4.4.4 Pendapat Sekiranya Disediakan laluan Basikal 78

4.5 Analisis Penunggang Basikal Di kalangan Orang Awam 80

4.5.1 Bangsa Penunggang Basikal 80

4.5.2 Jantina Penunggang Basikal 82

4.5.3 Peringkat Umur Pengguna 83

COPYRIGHT UiTM

4.5.4 Tujuan Perjalanan 85

4.5.5 Jarak Tunggang Basikal 86

4.5.6 Sebab Menggunakan Basikal 88

4.5.7 Kekerapan Menunggang Basikal 89

4.5.8 Pendapat Berhubung Dengan Keselamatan 91

4.5.9 Pendapat Sekiranya Laluan Basikal Di sediakan 91

4.6 Gunatanah Semasa 93

4.7 Topografi 93

4.8 Laluan Yang Sering Dilalui Oleh Penunggang 96

4.9 Penemuan Kajian 97

4.10 Rumusan 102

BAB 5 CADANGAN

5.1 Pengenalan > 104

5.2 Konsep Cadangan 105

5.3 Cadangan Laluan Basikal Di USJ 2 Subang Jaya 108

5.4 Cadangan Laluan Basikal 110

5.4.1 Kawasan 1 111

5.4.2 Kawasan 2 116

5.4.3 Kawasan 3 121

5.4.4 Kawasan 4 126

5.5 Cadangan Landskap 132

5.6 Rumusan 137

Bibliografi

COPYRIGHT UiTM

SENARAI JADUAL

Jadual 1.1 Jadual Kajian 9 Jadual 4.1 Umur Responden 59

Jadual 4.2 Cara Pelajar Ke Sekolah 61 Jadual 4.3 Perbandingan Jumlah Pelajar Yang Menunggang Basikal

Ke Sekolah 62

Jadual 4.4 Jarak Perjalanan Responden Antara Rumah

Ke Sekolah 63

Jadual 4.5 Sebab Menggunakan Basikal Ke Sekolah 64

Jadual 4.6 Laluan Utama Penunggang Basikal 65

Jadual 4.7 Keterjaminan Keselamatan Pengguna 67

Jadual 4.8 Cara Menunggang Basikal 69

Jadual 4.9 Pendapat Pelajar Berhubung Laluan Khas Basikal 71

Jadual 4.10 Sebab Tidak Menunggang Basikal Ke Sekolah 73

Jadual 4.11 Pendapat Sekiranya Disediakan Laluan Basikal 74

Jadual 4.12 Destinasi Menunggang Basikal Selain Daripada

Sekolah 76

Jadual 4.13 Pendapat Sekiranya Disediakan Laluan Basikal 79

Jadual 4.14 Bangsa Penunggang Basikal 81

Jadual 4.15 Jantina Penunggang Basikal 82

Jadual 4.16 Peringkat Umur Pengguna 84

Jadual 4.17 Tujuan Perjalanan 85 Jadual 4.18 Jarak Tunggang Basikal 87

VII

COPYRIGHT UiTM

Jadual 4.19 Sebab Menggunakan Basikal 89

Jadual 4.20 Kekerapan Menunggang Basikal 90

Jadual 4.21 Pendapatan Berhubung Dengan Keselamatan 91

Jadual 4.22 Pendapat Sekiranya Laluan Basikal Di sediakan 62

VIU

COPYRIGHT UiTM

SENARAi RAJAH

Rajah 1.0 Carta Alir Methodologi Kajian 8 Rajah 3.1 Pelan Kunci Kawasan Kajian 39

Rajah 3.2 Pelan Kunci Kawasan Kajian Kawasan 1 40

Rajah 3.3 Kawasan 1 44

Rajah 3.4 Kawasan 2 47 Rajah 3.5 Kawasan 3 50

Rajah 3.6 Kawasan 4 54 Rajah 5.1 Kawasan 1 112

Rajah 5.1.1 Pelan Keratan Rentas Kawasan 1 113 Rajah 5.1.2 Keratan Rentas 1 dan 2 114

Rajah 5.1.3 Pelan Simpang/Lintasan 115 Rajah 5.2 Kawasan 2 117

Rajah 5.2.1 Pelan Keratan Rentas Kawasan 2 118 Rajah 5.2.2 Pelan Simpang/Lintasan 120 Rajah 5.3 Kawasan 3 122

Rajah 5.3.1 PelanKeratan Rentas Kawasan 3 123 Rajah 5.3.2 Keratan Rentas 4 dan 5 124 Rajah 5.3.3 Pelan Simpang/ILintasan 125 Rajah 5.4 Kawasan 4 128

Rajah 5.4.1 Pelan Keratan Rentas Kawasn 4 129 Rajah 5.4.2 Keratan Rentas 8 130 Rajah 5.4.3 Pelan Simpang/Lintasan 131 Rajah 5.5 Pelan Cadangan Lanskap 133

COPYRIGHT UiTM

Rajah 5.5.1 Lokasi Pelan Contoh 1 134 Rajah 5.5.2 Pelan Contoh 1 135 Rajah 5.6 Pelan Kawasan Keseluruhan Cadangan Laluan Basikal

USJ 2, UEP Subang Jaya, Selangor Darul Ehsan 136

COPYRIGHT UiTM

SENARAi LAMPIRAN

Lampiran A : Keterangan Pokok Untuk Landskap

Lampiran B : Borang Soalselidik

Lampiran C : Surat Pengesahan Mendapatkan Maklumat Daripada Sime UEP

Properties

Lampiran D : Keratan Akhbar

COPYRIGHT UiTM

B A B 1

PENDAHULUAN

1.1 Pengenalan

Pertumbuhan penduduk yang semakin meningkat telah menimbulkan konflik

pembangunan di sesebuah kawasan. Di samping itu peningkatan ekonomi dan

taraf hidup penduduk telah mewujudkan fenomena dimana hampir setiap keluarga memiliki sebuah kenderaan. Kesan daripada ini telah menyebabkan

kesesakan lalulintas di jalanraya khususnya di kawasan-kawasan perumahan dan tumpuan penduduk.

Kesibukan lalulintas mewujudkan suasana tidak selesa dan selamat kepada para pengguna jalanraya yang lain khususnya penunggang-penunggang basikal. Adalah hakikatnya penunggang-penunggang basikal ini terdiri daripada peibagai

golongan khususnya kanak-kanak dan golongan remaja. Oleh itu satu kajian berkenaan laluan basikal perlu dilakukan untuk memastikan pengguna-pengguna

ini terjamin keseiamatannya dan selesa ketika menunggang basikal.

COPYRIGHT UiTM

Kajian yang teliti perlu dilaksanakan agar cadangan yang akan dikemukakan memenuhi kehendak dan nnencapai matlamat yang telah dibentuk.

1.2 Kenyataan Masalah

Dari tinjauan dan pengamatan adalah didapati wujudnya beberapa masalah yang berkaitan dengan penunggang basikal di kawasan kajian. Masaalah-masalah tersebut adalah seperti:

1. Keselamatan penunggang basikal tidak terjamin sepenuhnya kerana mereka terpaksa menggunakan laluan yang sama dengan kenderaan-

kenderaan bermotor khususnya kereta dan motorsikal.

2. Tiadanya laluan dan papantanda-papantanda yang sesuai di lokasi

tertentu telah menyebabkan penunggang basikal melintasi jalanraya utama di mana ini telah dan akan membahayakan keselamatan mereka.

3 Keadaan jalanraya yang lurus telah menimbulkan suasana dimana pemandu-pemandu dan penunggang motorsikal membawa kenderaan

mereka dengan laju dan ini boleh membahayakan keselamatan penggunaan basikal yang melalui jalan yang sama.

COPYRIGHT UiTM

4. Tiadanya kemudahan tempat letak basikal teaitamanya di kawasan

padang permainan di kawasan kajian, telah menyukarkan penunggang basikal untuk meletakkan basikal mereka. Keadaan ini telah

menyebabkan basikal di letakkan merata-rata serta tidak terjamin keselamatannya.

5. Dari aspek landskap puia penanaman pokok-pokok yang tidak sesuai dan

lokasi yang tidak betui telah menimbulkan masalah kepada pengguna-

pengguna jalanraya di mana kadangkala pokok-pokok ini meiindungi pemandangan penggunaan kenderaan bermotor terhadap penunggang

basikal dan ini boleh menyebabkan kemalangan.

1.3 Tujuan Dan Objektif

1.3.1 Tujuan

Tujuan kajian ini adalah untuk mengkaji kesesuaian penyediaan laluan basikal di dalam satu kawasan unit kejiranan serta mencadangkan satu pelan laluan basikal yan teratur dan selamat.

COPYRIGHT UiTM

1.3.2 Objektif

Antara objektif untuk mencapai tujuan di atas adalah seperti berikut:

I. Mengkaji dan mengenalpasti sistem lalulintas di kawasan kajian.

ii. Mengenalpasti bilangan penunggang basikal di kawasan

kajian dari segi corak perjalanan serta arah destinasi tumpuan mereka.

iii. Mengkaji gunatanah sedia ada secara terperinci bagi mengetahui corak gunatanah kawasan kajian.

iv. Mengkaji keadaan topografi kawasan kajian bagi mengenalpasti kawasan-kawasan yang sesuai serta

berpotensi untuk diadakan laluan basikal.

V. Menyediakan satu pelan cadangan laluan basikal yang

lengkap dan bersistematik bagi menjamin keselamatan pengguna di kawasan kajian.

COPYRIGHT UiTM

1.4 Skop Kajian

Dalam nnelaksanakan kajian ini aspek-aspek yang akan ditekankan adalah seperti berikut:

i. Kajian ini akan melibatkan sektor gunatanah.Tujuan sektor ini dikaji adalah untuk mengetahui gunatanah semasa kawasan kajian. Selain daripada itu faktor gunatanah ini juga penting bagi mengenalpasti kawasan-kawasan yang sesuai dan memerlukan laluan basikal iaitu memastikan peratusan jenis pembangunan yang terlibat seperti pemmahan, perniagaan dan kawasan rekreasi.

ii. Kajian terhadap faktor topografi juga penting bagi mengenalpasti bentuk muka bumi di setiap kawasan kajian sama ada ianya sesuai atau sebaliknya bagi pembinaan trek basikal. Di samping itu ia juga akan digunakan untuk mengetahui kecerunan sesuatu kawasan bagi memudahkan tujuan pembinaan trek tersebut.

iii. Kajian ini juga melibatkan aspek lansdkap.Ianya akan dikaji dari segi kesesuaian jenis pokok dan jumlah keperluannya di kawasan kajian. Ini juga adalah untuk memastikan tahap keselesaan pengguna semasa menggunakan trek basikal

sentiasa berada di tahap yang baik.

COPYRIGHT UiTM

1.5 Pendekatan Kajian

Dalam menjalankan kajian ini, beberapa pendekatan akan dibuat iaitu:

Peringkat 1 : Kajian llmiah

la mempakan kajian awalan yang tertumpu kepada tajuk kajian di mana segala maklumat tentang perancangan laiuan basikal akan diperolehi melalui buku

rujukan, majalah dan juga keratan akhbar.

Peringkat 2 : Lawatan Tapak Dan Pengumpulan Data

Peringkat seteaisnya melibatkan lawatan tapak yang mana akan dibuat untuk

mengenalpasti segala isu dan masalah yang timbul. Biasanya beberapa teknik

akan dijalankan pada peringkat ini. Tujuannya adalah untuk memudahkan maklumat diperolehi dengan tepat dan terperinci.Teknik-teknik yang akan

digunakan iaiah;

a) Teknik Temubuai

Kaedah ini digunakan untuk mendapatkan segala data-data yang

diperolehi dari agensi-agensi kerajaan seperi Jabatan Perancangan Bandar Dan Desa Negeri Selangor, Majlis Perbandaran Subang Jaya dan Iain-Iain lagi. Temubuai akan di lakuakan dengan pegawai-pegawai di

jabatan-jabatan dan agensi kerajaan.

COPYRIGHT UiTM

b) Teknik Soalselidik

Kaedah ini menggunakan borang soalselidik di mana beberapa

responden akan dipilih khususnya para penunggang basikal untuk

menjawab soalan-soalan yang diajukan.Soal selidik akan dilakukan berkisar tentang perkara yang berkaitan dengan kajian yang dibuat.

c) Teknik Pengamatan

Biasanya kaedah ini memberi maklumat tentang apa yang diingini oleh

pengkaji tanpa bertanya kepada sesiapa iaitu dengan cara pemerhatian di kawasan kajian.

Peringkat 3 : Analisis

Pada peringkat ini, maklumat yang diperolehi akan dianalisa mengikut kaedah

tertentu.Selepas itu maklumat tersebut akan dipersembahkan dalam bentuk

carta atau jadual mengikut kesesuaian.

Peringkat 4 : Cadangan Dan Rumusan

Berdasarkan analisis, satu rumusan di buat untuk digunakan pada peringkat

cadangan nanti dalam penyediaan laporan kajian. Rumusan cadangan juga terdiri daripada dasar-dasar, pelan dan lakaran terperinci mengenai laluan

basikal.

COPYRIGHT UiTM

Rajah 1.0 : Carta Alir Methodologi Kajian

Pembentukan Tujuan Kajian

Objektif dan Skop Peringkaf Awalan/llmiah

Kajian Teoritikal Konsep Perancanqan Laluan Basikal

Pengumpulan Data

Data Primer

-Kajiselidik -pengamatan -pengambilan gambar

Data Sekunder

-maklumat di perolehi jabatan-jabatan kerajaan dan firma

Penganalisaan

Peringkat Kajiselidik/Analisis Kenyataan Masalah dan Rumusan Analisis

Cadangan Peringkat Cadangan

COPYRIGHT UiTM

Jadual 1.1 Jadual Kajian

1

2

3

4

5

6

7

8

9

Aktiviti

KAJIAN (PembenbJkan Tujuan, dan skop kajian)

PENYERAHAN SINOPSIS

KAJIAN TEORITIKAL (Makiumat daripada buku-buku dan ganspanduan penyediaan laluan basikal) PENGUMPULAN (Jabatan dan Fimrja-finna tertentu) KAJIAN {Soaiselidik Gambarfoto, Pengamatan makiumat daripada Kerajaan. ANALISA DATA

CADANGAN

PENYERAHAN DRAF LAPORAN

PENYERAHAN LAPORAN AKHIR

Jangkamasa

Nov. 97 Dis.97 Jan.98 Feb.98 Mac.ge

COPYRIGHT UiTM

BAB 2

KAJIAN TEORITIKAL

2.1 Pengenalan

Sumbangan dan kepentingan pengangkutan di daiam sesebuah negara adalah

amat besar. Oleh itu pengangkutan memainkan peranan yang utama di dalam

meningkatkan tahap ekonomi sesebuah negara. Terdapat tiga ketegori

pengangkutan yang utama iaitu pengangkutan darat, laut dan udara. Di abad ini

pengangkutan darat memainkan peranan paling penting mahupun dalam bentuk

perkhidmatan atau perdagangan.

Pergerakan menggunakan pengangkutan persendirian telah dan akan terus

menjadi mod pengangkutan pilihan pengguna untuk membuat pergerakan di antara satu tempat ke tempat lain. Selain daripada itu pengangkutan awam yang

disediakan juga memainkan peranan penting bagi menyediakan kemudahan perhubungan kepada penduduk terutamanya di dalam bandar.

Di bandar Kuala Lumpur perjalanan yang menggunakan pengankutan awam lebih rendah berbanding yang menggunakan pengangkutan persendirian. Di

dapati perjalanan menggunakan pengangkutan persendirian pada tahun 1980 adalah tinggi berbanding dengan tahun 1975.

10

COPYRIGHT UiTM

Pada tahun 1980, 70.8 % daripada jumlah penumpang di Kuala Lumpur nnenggunakan kenderaan persendirian iaitu 85.9 % daripada jumlah pergerakan kenderaan. Kini penmintaan kenderaan persendirian adalah begitu tinggi

sehingga mewujudkan beberapa masalah persekitaran. Selain daripada itu pertambahan bilangan kenderaan persendirian ini juga telah menimbulkan kesesakan yang serius kepada Bandaraya Kuala Lumpur. Bagi mengurangkan

masalah ini satu kenderaan yang berupaya memberikan keselesaan perjalanan kepada pengguna perlu dikenalpasti (Ibrahim Wahab. 1988)

Salah satu alternatif yang boleh digunakan bagi megurangkan kesesakan

lalulintas ini iaiah dengan menggalakkan penggunaan basikal bagi jarak perjalanan yang dekat. Sejarah telah membuktikan penggunaan basikal sebagai salah satu alternatif pengangkutan telah wujud sejak dahulu lagi. Ini dapat dibuktikan dan petikan David Groome (1983 : 22)

" The discriptions of world war II, caused many people ride because they had to, without social disapproval some found that they like it."

Dari petikan diatas menunjukkan penggunaan basikal telah lama bermula iaitu sejak zaman perang dunia kedua lagi.

Pada masa kini, penggunaan basikal adalah salah satu alternatif pengangkutan

yang telah dikenalpasti bagi mengatasi masalah kesesakan lalulintas dan

pencemaran alam sekitar yang di hasilkan oleh kenderaan benmotor. Bagi

menjayakan program ini pihak agensi dan jabatan-jabatan kerajaan perlu

11

COPYRIGHT UiTM